Prethodni

19. Barit

a) Podela ležišta (rudnih tela) barita na grupe

Član 104

Prema načinu pojavljivanja, veličini i mineraloškom sastavu, ležišta (rudna tela) barita razvrstavaju se u šest grupa:

1) u prvu grupu uvršćuju se ležišta (rudna tela) barita žičnog i slojevitog oblika, monomineralnog sastava (sadržaj drugih mineralnih komponenti je ispod 15%), veličine preko 30.000 tona barita;

2) u drugu grupu uvršćuju se ležišta (rudna tela) žičnog, slojevitog i sočivastog oblika, mineraloškog sastava, kao i ležišta (rudna tela) prve grupe, veličine do 30.000 tona barita;

3) u treću grupu uvršćuju se ležišta (rudna tela) žičnog, slojevitog, sočivastog ili nepravilnog oblika, polimineralnog sastava (sadržaj drugih mineralnih komponenti je veći od 15%) i veličine preko 50.000 tona rude;

4) u četvrtu grupu učvršćuju se ležišta (rudna tela) koja imaju oblik i mineraloški sastav kao ležišta (rudna tela) treće grupe i veličinu do 50.000 tona rude;

5) u petu grupu uvršćuju se sekundarna (pretaložena) ležišta (rudna tela) koja se sastoje od odlomaka barita u glinovitim ili drugim površinskim rastresitim sedimentima, veličine preko 20.000 tona barita;

6) u šestu grupu uvršćuju se sekundarna (pretaložena) ležišta (rudna tela) istog sastava kao i ležišta (rudna tela) pete grupe, veličine do 20.000 tona barita.

b) Istraživanje ležišta (rudnih tela) barita

Član 105

Istraživanje ležišta (rudnih tela) barita vrši se prema odredbama čl. 6. do 8. ovog pravilnika, s tim što za utvrđivanje i razvrstavanje rezervi kategorija A, B i C1 maksimalna rastojanja između istražnih radova, za pojedine grupe ležišta (rudnih tela), iznose:

Tabela br. 31

v) Određivanje kvaliteta rezervi barita

Član 106

Određivanje kvaliteta rezervi barita vrši se prema odredbama čl. 9. do 11. ovog pravilnika, s tim što za određivanje kvaliteta rezervi, kategorija A, B i C1, moraju biti ispunjeni i sledeći uslovi:

1) uzimanje proba za hemijske analize vrši se u svim istražnim radovima koji su upravni na ležište (rudno telo), sa svakog dužnog metra;

2) u istražnim radovima koji se izvode po pružanju ležišta (rudnog tela), rastojanja između uzimanja proba iznose:

a) za ležišta (rudna tela) prve i druge grupe - najviše do 5 m;

b) za ležišta (rudna tela) treće i četvrte grupe - najviše do 2 m;

3) za ležišta (rudna tela) pete i šeste grupe, u svakom istražnom radu, utvrđuje se količina barita u rudi;

4) određivanje kvaliteta vrši se kompletnim i delimičnim hemijskim analizama, i to:

a) kompletne hemijske analize vrše se na kompozitnim probama, a delimične na pojedinačno uzetim probama;

b) kompozitne probe sastoje se najviše od 10 kontinuirano uzetih pojedinačnih proba, odnosno najviše od 10 pojedinačnih proba uzetih iz horizonata;

v) kompletnim hemijskim analizama određuju se: BaO, Sr, SiO2, Al2O3, Fe2O3, CaO, MgO, alkalije i gubitak žarenjem (GŽ), kao i Mn i Cu, ako je barit namenjen za punila u hemijskoj industriji. Zavisno od mineraloškog sastava, za ležišta (rudna tela) barita treće i četvrte grupe vrši se određivanje i drugih prisutnih komponenti;

g) za sve kompozitne probe vrši se utvrđivanje zapreminske težine barita, odnosno rude barita;

d) delimičnim hemijskim analizama određuju se: BaO, Fe2O3 i SiO2.

g) Kategorizacija rezervi barita

Član 107

Razvrstavanje rezervi barita u kategorije A, B i C1 vrši se prema odredbama čl. 13. do 15. ovog pravilnika, i prema sledećim uslovima:

1) za A kategoriju:

a) u A kategoriju uvršćuju se rezerve barita čije su dimenzije u ležištu (rudnom telu) odgovarajuće grupe utvrđene istražnim radovima u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategoriju A (tabela br. 31);

b) za ležišta (rudna tela) prve, druge, treće i četvrte grupe, istraživanja za utvrđivanje rezervi vrše se kombinacijom istražnih bušenja i istražnih rudarskih radova, pri čemu udeo istražnih rudarskih radova u ukupnoj dužini istražnih radova iznosi najmanje:

- za ležišta (rudna tela) prve i treće grupe 30%;

- za ležišta (rudna tela) druge i četvrte grupe 50%;

v) za ležišta (rudna tela) pete i šeste grupe istraživanja za utvrđivanje rezervi vrše se, po pravilu, raskopima, istražnim oknima i istražnim bušenjem, s tim što se za ležišta (rudna tela) pete grupe, koja su veće debljine, izvode i istražni rudarski radovi;

g) pri utvrđivanju rezervi barita kategorije A, nije dozvoljena ekstrapolacija;

2) za B kategoriju:

a) u B kategoriju uvršćuju se rezerve barita čije su dimenzije u ležištu (rudnom telu) odgovarajuće grupe utvrđene istražnim radovima u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategoriju B (tabela br. 31);

b) za ležišta (rudna tela) postojane debljine i kvaliteta, čiji se delovi neposredno nastavljaju na okonturene i utvrđene rezerve kategorije A, u B kategoriju uvršćuju se i rezerve dobijene ekstrapolacijom - najviše do 30% od maksimalnih rastojanja između istražnih radova utvrđenih za pojedine grupe za rezerve kategorije A;

3) za C1 kategoriju:

a) u C1 kategoriju uvršćuju se rezerve barita čije su dimenzije u ležištu (rudnom telu) odgovarajuće grupe utvrđene istražnim radovima, u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategoriju C1 (tabela br. 31);

b) za ležišta (rudna tela) postojane debljine i kvaliteta, čiji se delovi neposredno nastavljaju na okonturene i utvrđene rezerve kategorije B, u C1 kategoriju uvršćuju se i rezerve dobijene ekstrapolacijom - najviše do 30% od maksimalnih rastojanja između istražnih radova utvrđenih za pojedine grupe za rezerve kategorije B.

20. Natrijumove soli

a) Podela ležišta (rudnih tela) natrijumovih soli na grupe i podgrupe

Član 108

Prema veličini, strukturno-morfološkim, genetskim i tektonskim karakteristikama i raspodeli korisne komponente, ležišta (rudna tela) natrijumovih soli razvrstavaju se u tri grupe:

1) u prvu grupu uvršćuju se ležišta (rudna tela) velikih dimenzija i rezervi, koja su oblikovana dijapirizmom i imaju veoma složenu unutrašnju tektoniku. Prva grupa ležišta (rudnih tela) deli se na dve podgrupe, i to:

a) prva podgrupa - dijapiri i sone dome pravilnog oblika, ravnomerne raspodele korisne komponente i sa manje složenom unutrašnjom tektonikom;

b) druga podgrupa - dijapiri i sone dome nepravilnog oblika, neravnomerne raspodele korisne komponente i sa složenom unutrašnjom tektonikom;

2) u drugu grupu uvršćuju se ležišta (rudna tela) slojevitog oblika, veličine koja varira u širokim razmerama; unutrašnja tektonika je direktno zavisna (i izraženija) od spoljne. Druga grupa ležišta (rudnih tela) deli se na dve podgrupe, i to:

a) prva podgrupa - ležišta (rudna tela) pravilne slojevitosti, relativno postojanog oblika, blago ubranih slojeva i ravnomerne raspodele korisne komponente;

b) druga podgrupa - ležišta (rudna tela) nepostojanog oblika, nepravilnih i jako ubranih slojeva, kod kojih su moguća i udvajanja zbog poleglih ili prevrnutih bora i neravnomerne raspodele korisne komponente;

3) u treću grupu uvršćuju se ležišta (rudna tela) nepravilnog oblika, nepostojane slojevitosti, sa jako ubranim slojevima, koja su tektonski raskinuta i razdvojena i sa neravnomernom raspodelom korisne komponente.

b) Istraživanje ležišta (rudnih tela) natrijumovih soli

Član 109

Istraživanje ležišta (rudnih tela) natrijumovih soli vrši se prema odredbama čl. 6. do 8. ovog pravilnika, s tim što za utvrđivanje i razvrstavanje rezervi kategorija A, B i C1, maksimalna rastojanja između istražnih radova, za pojedine grupe i podgrupe ležišta (rudnih tela), iznose:

Tabela br. 32

v) Određivanje kvaliteta rezervi natrijumovih soli

Član 110

Određivanje kvaliteta rezervi natrijumovih soli vrši se prema odredbama čl. 9. do 11. ovog pravilnika, s tim što za određivanje kvaliteta rezervi kategorija A, B, i C1 moraju biti ispunjeni i sledeći uslovi:

1) da se izvrši proračun srednjeg sadržaja natrijumovih soli u ležištu (rudnom telu), na osnovu podataka o dužinskom udelu jalovine dobijenih detaljnim kartiranjem po debljini (osim jezgra bušotina), izdvajajući jalove proslojke debljine preko 5 cm;

2) da se izvrši proračun srednjeg sadržaja, u procentima, natrijumovih soli i drugih pratećih komponenti, na osnovu podataka težinskog udela natrijumove soli i pratećih komponenti, koji se dobija oprobavanjem metodom brazde po debljini ležišta (rudnih tela) natrijumovih soli u istražnim rudarskim radovima;

3) pri oprobavanju metoda brazde, dužina brazde je 1 m, a rastojanja između brazda, zavisno od ravnomernosti raspodele natrijumovih soli u ležištu (rudnom telu), iznose:

a) u prvoj grupi ležišta (rudnih tela) i to:

- za prvu podgrupu - do 50 m;

- za drugu podgrupu - do 20 m;

b) u drugoj grupi ležišta (rudnih tela) i to:

- za prvu podgrupu - do 25 m;

- za drugu podgrupu - do 10 m;

v) za treću grupu ležišta (rudnih tela) - do 5 m;

g) kad su u ležištu (rudnom telu) natrijumovih soli, na kraćim razmacima interkalirane druge primese (gips, anhidrid, laporci i dr.), rastojanja između brazda moraju biti manja od rastojanja utvrđenih u ovoj tački, a određuju se eksperimentalno, zavisno od stepena interkalacije;

4) da se za sve uzete probe izvrši određivanje: Na, Ca, Mg, Cl, SO4, CO3, HCO3, H2O i nerastvorljivog ostatka.

g) Kategorizacija rezervi natrijumovih soli

Član 111

Razvrstavanje rezervi natrijumovih soli u kategorije A, B i C1 vrši se prema odredbama čl. 13. do 15. ovog pravilnika i prema sledećim uslovima:

1) za A kategoriju:

a) u A kategoriju uvršćuju se rezerve natrijumovih soli čije su dimenzije u ležištu (rudnom telu) odgovarajuće grupe i podgrupe, utvrđene istražnim radovima (istražno bušenje ili istražni rudarski radovi, odnosno njihova kombinacija) u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategoriju A (tabela br. 32);

b) u A kategoriju uvršćuju se i rezerve ležišta (rudnih tela) prve podgrupe prve i druge grupe dobijene ekstrapolacijom van utvrđenih kontura ležišta (rudnih tela), najviše do 1/4 rastojanja između istražnih radova predviđenih za odgovarajuću grupu i podgrupu u kategoriji A;

2) za B kategoriju:

a) u B kategoriju uvršćuju se rezerve natrijumovih soli čije su dimenzije u ležištu (rudnom telu) odgovarajuće grupe i podgrupe, utvrđene istražnim radovima (istražno bušenje ili istražni rudarski radovi, odnosno njihova kombinacija), u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategoriju B (tabela br. 32);

b) u B kategoriju uvršćuju se i rezerve dobijene ekstrapolacijom van utvrđenih kontura ležišta (rudnog tela), i to:

- za ležišta (rudna tela) prve podgrupe prve i druge grupe, najviše do 1/2 maksimalnih rastojanja između istražnih radova predviđenih za odgovarajuću grupu i podgrupu u kategoriji B;

- za ležišta (rudna tela) druge podgrupe prve i druge grupe, najviše do 1/4 maksimalnih rastojanja između istražnih radova predviđenih za odgovarajuću grupu i podgrupu u kategoriji B;

3) za C1 kategoriju:

a) u C1 kategoriju uvršćuju se rezerve natrijumovih soli čije su dimenzije u ležištu (rudnom telu) odgovarajuće grupe i podgrupe utvrđene istražnim bušenjem, u granicama maksimalnih rastojanja, predviđenih za kategoriju C1 (tabela br. 32);

b) u C1 kategoriju uvršćuju se i rezerve dobijene ekstrapolacijom van utvrđenih kontura ležišta (rudnog tela), i to:

- za ležišta (rudna tela) prve podgrupe prve i druge grupe, najviše do 1/2 maksimalnih rastojanja između istražnih radova predviđenih za odgovarajuću grupu i podgrupu u kategoriji C1;

- za ležišta (rudna tela) druge podgrupe prve i druge grupe, najviše do 1/4 maksimalnih rastojanja između istražnih radova predviđenih za odgovarajuću grupu i podgrupu u kategoriji C1.

21. Kvarcne sirovine (kvarc, kvarcit, kvarcni peščari i rožnaci)

a) Podela ležišta (rudnih tela) kvarcnih sirovina na grupe

Član 112

Prema genetskim karakteristikama, veličini, obliku i hemijsko-mineraloškom sastavu, ležišta (rudna tela) kvarcnih sirovina razvrstavaju se u četiri grupe:

1) u prvu grupu uvršćuju se ležišta (rudna tela) kvarcnih peščara i kvarcita ujednačene debljine i hemijsko-mineraloškog sastava, čije rezerve rude iznose preko 1,000.000 tona;

2) u drugu grupu uvršćuju se ležišta (rudna tela) kvarcnih peščara, kvarcita, pegmatitskih žica i sočiva, ujednačene debljine i hemijsko-mineraloškog sastava, čije rezerve iznose od 500.000 do 1,000.000 tona;

3) u treću grupu uvršćuju se ležišta (rudna tela) kvarcnih peščara, kvarcita, kvarca, rožnaca i pegmatitskih žica i sočiva neujednačene debljine i promenljivog hemijsko-mineraloškog sastava, čije rezerve iznose od 300.000 do 500.000 tona;

4) u četvrtu grupu uvršćuju se ležišta (rudna tela) kvarcnih sirovina neujednačene debljine i izrazito promenljivog hemijsko-mineraloškog sastava čije rezerve iznose do 200.000 tona.

b) Istraživanje ležišta (rudnih tela) kvarcnih sirovina

Član 113

Istraživanje ležišta (rudnih tela) kvarcnih sirovina vrši se, prema odredbama čl. 6. do 8. ovog pravilnika, s tim što za utvrđivanje i razvrstavanje rezervi kategorija A, B i C1 maksimalno rastojanje između istražnih radova, za pojedine grupe ležišta (rudnih tela), iznosi:

Tabela br. 33

v) Određivanje kvaliteta rezervi kvarcnih sirovina

Član 114

Određivanje kvaliteta rezervi kvarcnih sirovina vrši se prema odredbama čl. 9. do 11. ovog pravilnika, s tim što za određivanje kvaliteta rezervi kategorija A, B i C1, moraju biti ispunjeni i sledeći uslovi:

1) sadržaj kvarca u rudi određuje se na osnovu analiza iz proba uzetih metodom brazde dužine do 2 m;

2) za sve pojedinačne probe određuje se SiO2. Ostale komponente određuju se prema odgovarajućim propisima o jugoslovenskim standardima, na kompozitnim uzorcima koji se sastoje od deset pojedinačnih proba.

g) Kategorizacija rezervi kvarcnih sirovina

Član 115

Razvrstavanje rezervi kvarcnih sirovina u kategorije A, B i C1 vrši se prema odredbama čl. 13. do 15. ovog pravilnika i prema sledećim uslovima:

1) za A kategoriju:

a) u A kategoriju uvršćuju se rezerve kvarcnih sirovina čije su dimenzije u ležištu (rudnom telu) odgovarajuće grupe utvrđene istražnim radovima u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategoriju A (tabela br. 33). Utvrđivanje rezervi kategorije A kod ležišta (rudnih tela) I i II grupe vrši se istražnim bušenjem, a kod III i IV grupe istražnim bušenjem ili istražnim rudarskim radovima;

b) pri okonturivanju rezervi kategorije A, ekstrapolacija nije dozvoljena;

2) za B kategoriju:

a) u B kategoriju uvršćuju se rezerve kvarcnih sirovina čije su dimenzije u ležištu (rudnom telu) odgovarajuće grupe utvrđene istražnim radovima u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategorije B (tabela br. 33). Utvrđivanje rezervi kategorije B kod ležišta (rudnih tela) I i II grupe vrši se istražnim bušenjem, a kod III i IV grupe istražnim bušenjem ili istražnim rudarskim radovima;

b) u B kategoriju učvršćuju se i rezerve dobijene ekstrapolacijom van utvrđenih kontura ležišta (rudnih tela), najviše do 1/3 maksimalnih rastojanja između istražnih radova predviđenih za odgovarajuću grupu u kategoriji A;

3) za C1 kategoriju:

a) u C1 kategoriju uvršćuju se rezerve čije su dimenzije u ležištu (rudnom telu) odgovarajuće grupe utvrđene istražnim bušenjem u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategoriju C1 (tabela br. 33);

b) u C1 kategoriju uvršćuju se i rezerve dobijene ekstrapolacijom van utvrđenih kontura ležišta (rudnog tela), najviše do 1/3 maksimalnih rastojanja između istražnih radova predviđenih za odgovarajuću grupu u kategoriji B.

22. Kvarcni pesak i kvarcni šljunak

a) Podela ležišta kvarcnog peska i kvarcnog šljunka na grupe i podgrupe

Član 116

Ležišta kvarcnog peska i kvarcnog šljunka, koja genetski pripadaju sedimentnom tipu, razvrstavaju se prema obliku, veličini i sastavu u tri grupe:

1) u prvu grupu uvršćuju se slojevita ležišta ujednačene debljine sloja preko 10 m, veličine preko 3,000.000 tona rezervi koja su zahvaćena postrudnom tektonikom i erozijom;

2) u drugu grupu uvršćuju se slojevita ležišta ujednačene moćnosti i debljine sloja od 5 do 10 m, veličine od 1,000.000 do 3,000.000 tona rezervi, koja su slabije erodirana, a nisu zahvaćena postrudnom tektonikom;

3) ležišta prve i druge grupe, zavisno od ravnomernosti raspodele sporednih sastojaka i kvaliteta sortiranosti zrna, dele se na dve podgrupe, i to:

a) u prvu podgrupu prve i druge grupe uvršćuju se ležišta u kojima je ravnomerna raspodela sporednih sastojaka, a sortiranost zrna dobra;

b) u drugu podgrupu prve i druge grupe uvršćuju se ležišta u kojima je raspodela sporednih sastojaka neravnomerna, a sortiranost zrna slaba;

4) u treću grupu uvršćuju se ležišta slojevitog, sočivastog ili nepravilnog oblika, neujednačene moćnosti i debljine ispod 5 m, veličine ispod 1.000.000 t rezervi; zahvaćena su postrudnom tektonikom i jače su erodirana; raspodela sporednih sastojaka je neravnomerna, a sortiranost zrna slaba.

b) Istraživanje ležišta kvarcnog peska i kvarcnog šljunka

Član 117

Istraživanje ležišta vrši se prema odredbama čl. 6. do 8. ovog pravilnika, s tim što za utvrđivanje i razvrstavanje rezervi kategorija A, B i C1, maksimalna rastojanja između istražnih radova (istražna bušenja, raskopi, useci i okna), za pojedine grupe ležišta, iznose:

Tabela br. 34

Pri istraživanju ležišta istražnim bušenjem, moraju biti zadovoljeni sledeći uslovi:

1) istražno bušenje kroz mineralnu sirovinu izvodi se bez isplake ili sa upotrebom duple sržne cevi;

2) linijski procent izvađenog jezgra mora iznositi najmanje 85% od svakog dužinskog intervala od 3 do 6 metara pri bušenju kroz mineralnu sirovinu.

v) Određivanje kvaliteta rezervi kvarcnog peska i kvarcnog šljunka

Član 118

Određivanje kvaliteta rezervi kvarcnog peska i kvarcnog šljunka vrši se prema odredbama čl. 9. do 11. ovog pravilnika, s tim što za određivanje kvaliteta rezervi kategorija A, B i C1, moraju biti ispunjeni i sledeći uslovi:

1) oprobavanje se vrši u svim istražnim radovima (istražno bušenje, raskopi, useci i okna);

2) rastojanje između pojedinačnih proba, zavisno od stepena ravnomernosti raspodele sporednih sastojaka i stepena sortiranosti kvarcnih zrna, iznosi:

Tabela br. 35

3) za sve uzete pojedinačne probe vrše se delimične hemijske analize;

4) kompletne hemijske analize vrše se na kompozitnim probama, koje se sastoje od deset pojedinačno uzetih proba, za svaki prirodni tip ili industrijsku vrstu mineralne sirovine;

5) hemijskim analizama određuju se sve osnovne (korisne i štetne) komponente, zavisno od namene sirovine za korišćenje u industrijske svrhe;

6) pri nameni sirovine za korišćenje u vatrostalnoj industriji, staklarskoj industriji, elektroindustriji i građevinarstvu, osnovne komponente određuju se prema propisima o jugoslovenskim standardima;

7) za specifičnu namenu sirovine za koju nije propisan jugoslovenski standard osnovne komponente određuju se u skladu sa Zakonom o standardizaciji;

8) zapreminska težina sirovine određuje se za svaki prirodni tip mineralne sirovine, i to:

a) za ležišta sa ravnomernom raspodelom, na 5 uzoraka;

b) za ležišta sa neravnomernom raspodelom, na 10 uzoraka.

g) Kategorizacija rezervi kvarcnog peska i kvarcnog šljunka

Član 119

Razvrstavanje rezervi kvarcnog peska i kvarcnog šljunka u kategorije A, B i C1, vrši se prema odredbama čl. 12. do 14. ovog pravilnika, s tim što se u te kategorije uvršćuju rezerve čije su dimenzije u ležištu odgovarajuće grupe i podgrupe ležišta utvrđene istražnim radovima (bušenje, raskopi, useci i okna), u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih pojedinačno za kategorije A, B i C1 (tabela br. 35).

23. Talk i pirofilit

a) Podela ležišta talka i pirofilita na grupe i podgrupe

Član 120

Prema genezi, ležišta talka i pirofilita razvrstavaju se u četiri grupe:

1) u prvu grupu uvršćuju se ležišta talka serpentinske geneze;

2) u drugu grupu uvršćuju se ležišta talka dolomitske geneze;

3) u treću grupu uvršćuju se ležišta talkšista;

4) u četvrtu grupu uvršćuju se ležišta pirofilita.

Prema strukturno-morfološkim karakteristikama, veličini i ekonomskom značaju, svaka grupa ležišta iz stava 1. ovog člana deli se na tri podgrupe:

a) u prvu podgrupu uvršćuju se ležišta oblika slojeva i žica, čije su rezerve preko 500.000 tona, kod kojih promena kvaliteta varira do 10%, a tektonski nisu poremećena ili su veoma malo poremećena;

b) u drugu podgrupu uvršćuju se ležišta oblika slojeva ravnomerne debljine, čije rezerve iznose od 100.000 do 500.000 tona, kod kojih promena kvaliteta varira do 20%, a tektonski nisu poremećena ili su poremećena;

v) u treću podgrupu uvršćuju se manja ležišta, oblika slojeva, žica i sočiva, ravnomerne ili neravnomerne debljine, čije su rezerve do 100.000 tona, kod kojih promena kvaliteta varira preko 20%, a tektonski nisu poremećena ili su poremećena.

b) Istraživanje ležišta talka i pirofilita

Član 121

Istraživanje ležišta talka i pirofilita vrši se prema odredbama čl. 6. do 8. ovog pravilnika, s tim što za utvrđivanje i razvrstavanje rezervi kategorija A, B i C1, maksimalna rastojanja između istražnih radova (bušenja i rudarski radovi), za pojedine grupe i podgrupe ležišta, iznose:

Tabela br. 36

v) Određivanje kvaliteta rezervi talka i pirofilita

Član 122

Određivanje kvaliteta rezervi talka i pirofilita vrši se prema odredbama čl. 9. do 11. ovog pravilnika, s tim što za određivanje kvaliteta rezervi kategorija A, B i C1 moraju biti ispunjeni i sledeći uslovi:

1) kvalitet sirovine određuje se ispitivanjem hemijskog i mineraloškog sastava i ispitivanjem osobina koje su od značaja za primenjivanje sirovine u industriji hartije, boja, lakova, gume, keramike, eksploziva, tekstila, kozmetike, insekticida i dr.;

2) rastojanja između proba iznose:

a) za ležišta prve i druge podgrupe svih grupa do 5 m;

b) za ležišta treće podgrupe svih grupa do 3 m.

g) Kategorizacija rezervi talka i pirofilita

Član 123

Razvrstavanje rezervi talka i pirofilita u kategorije A, B i C1 vrši se prema odredbama čl. 13. do 15. ovog pravilnika i prema sledećim uslovima:

1) za A kategoriju:

a) u A kategoriju uvršćuju se rezerve čije su dimenzije u ležištu odgovarajuće grupe i podgrupe utvrđene istražnim radovima u granicama maksimalnih rastojanja predviđenim za kategoriju A (tabela br. 36);

b) za ležišta prve i druge podgrupe svih grupa, rezerve se utvrđuju istražnim bušenjem ili kombinacijom istražnih bušenja sa istražnim rudarskim radovima;

v) za ležišta treće podgrupe svih grupa, rezerve se utvrđuju istražnim rudarskim radovima;

g) pri utvrđivanju rezervi kategorije A, nije dozvoljena ekstrapolacija;

2) za B kategoriju:

a) u B kategoriju uvršćuju se rezerve čije su dimenzije u ležištu odgovarajuće grupe i podgrupe utvrđene istražnim radovima u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategoriju B (tabela br. 36);

b) utvrđivanje rezervi kategorije B pojedinih grupa i podgrupa ležišta vrši se istom vrstom istražnih radova kao kod kategorije A;

v) u B kategoriju uvršćuju se i rezerve dobijene ekstrapolacijom van utvrđenih kontura ležišta, ako se blokovi ekstrapolovanih rezervi neposredno nastavljaju na blokove utvrđenih rezervi kategorije A, i to:

- za ležišta u eksploataciji, do 1/2 rastojanja između istražnih radova predviđenih za pojedine grupe i podgrupe u kategoriji A;

- za ležišta koja se istražuju, do 1/3 rastojanja, između istražnih radova predviđenih za pojedine grupe i podgrupe u kategoriji B;

3) za C1 kategoriju:

a) u C1 kategoriju uvršćuju se rezerve čije su dimenzije u ležištu odgovarajuće grupe i podgrupe utvrđene istražnim radovima u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategoriju C1 (tabela br. 36);

b) utvrđivanje rezervi kategorije B pojedinih grupa i podgrupa ležišta vrši se istom vrstom istražnih radova kao i kod kategorije A;

v) u C1 kategoriju uvršćuju se i rezerve dobijene ekstrapolacijom van utvrđenih kontura ležišta, ako se blokovi ekstrapoliranih rezervi neposredno nastavljaju na blokove utvrđenih rezervi kategorije B, i to:

- za ležišta u eksploataciji do 1/2 rastojanja između istražnih radova predviđenih za pojedine grupe i podgrupe za kategoriju B;

- za ležišta koja se istražuju do 1/3 rastojanja između istražnih radova predviđenih za pojedine grupe i podgrupe za kategoriju B.

24. Fosfati

a) Podela ležišta fosfata na grupe

Član 124

Prema genetskim karakteristikama, veličini i složenosti oblika ležišta, ravnomernosti raspodele P2O5 i teksturnih osobina rude, ležišta fosfata razvrstavaju se u tri grupe:

1) u prvu grupu uvršćuju se sedimentna i metamorfna ležišta fosfata, jednostavne građe sa horizontalnim ili strmim slojevima, postojane debljine i ravnomerne raspodele P2O5;

2) u drugu grupu uvršćuju se sedimentna i metamorfna ležišta fosfata složene građe, nepostojane debljine i ravnomerne raspodele P2O5;

3) u treću grupu uvršćuju se ležišta fosfata složene građe, nepostojane debljine i neravnomerne do izrazito neravnomerne raspodele P2O5.

b) Istraživanje ležišta fosfata

Član 125

Istraživanje ležišta fosfata vrši se prema odredbama čl. 6. do 8. ovog pravilnika, s tim što za utvrđivanje i razvrstavanje rezervi kategorija A, B i C1, maksimalna rastojanja između istražnih radova (istražna bušenja, istražni rudarski radovi, raskopi), za pojedine grupe ležišta, iznose:

Tabela br. 37

v) Određivanje kvaliteta rezervi fosfata

Član 126

Određivanje kvaliteta rezervi fosfata vrši se prema odredbama čl. 9. do 11. ovog pravilnika, s tim što za određivanje kvaliteta rezervi kategorija A, B i C1 moraju biti ispunjeni i sledeći uslovi:

1) na svim otvorenim površinama ležišta fosfata, oprobavanje se vrši:

a) na linijama oprobavanja između kojih su maksimalna rastojanja jednaka maksimalnim rastojanjima između istražnih radova koja su utvrđena po kategorijama rezervi za odgovarajuće grupe ležišta (tabela br. 37);

b) brazdom, čija dužina, zavisno od debljine sloja i ravnomernosti raspodele P2O5 iznosi od 0,5 do 2 m;

2) za sve uzete probe vrše se hemijska ispitivanja prisutnih komponenti, i to:

a) u pojedinačno uzetim probama određuju se P2O5, slobodan SiO2 i nerastvoreni ostatak;

b) u kompozitnim probama određuju se, pored P2O5, slobodnog SiO2 i nerastvorenog ostatka, i sve ostale prisutne komponente i elementi, zavisno od namene sirovine;

3) mora se odrediti mineraloški sastav rude i prisustvo štetnih komponenti: organskih materija, krečnjaka i minerala nosilaca hlora;

4) tehnološka svojstva rude i tehnološki parametri procesa proizvodnje fosfata utvrđuju se:

a) za rezerve kategorija A i B - u poluindustrijskom obimu;

b) za rezerve kategorije C1 - u laboratorijskom obimu, ili na osnovu analogije prema utvrđenim tehnološkim svojstvima rezervi kategorija A i B.

g) Kategorizacija rezervi fosfata

Član 127

Razvrstavanje rezervi fosfata u kategorije A, B i C1, vrši se prema odredbama čl. 13. do 15. ovog pravilnika, i prema sledećim uslovima:

1) za A kategoriju:

a) u A kategoriju uvršćuju se rezerve čije su dimenzije u ležištu odgovarajuće grupe utvrđene istražnim radovima (istražno bušenje, istražni rudarski radovi, raskopi) u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategoriju A (tabela br. 37);

b) pri utvrđivanju rezervi kategorije A, nije dozvoljena ekstrapolacija;

2) za B kategoriju:

a) u B kategoriju uvršćuju se rezerve čije su dimenzije u ležištu odgovarajuće grupe utvrđene istražnim radovima (istražno bušenje, istražni rudarski radovi, raskopi) u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategoriju B (tabela br. 37);

b) u B kategoriju uvršćuju se i rezerve ležišta prve i druge grupe dobijene ekstrapolacijom van utvrđenih kontura rezervi kategorije A, najviše do 1/3 rastojanja između istražnih radova predviđenih u kategoriji A za odgovarajuću grupu;

3) za C1 kategoriju:

a) u C1 kategoriju uvršćuju se rezerve čije su dimenzije u ležištu odgovarajuće grupe utvrđene istražnim radovima (istražno bušenje i raskopi) u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategoriju C1 (tabela br. 37);

b) u kategoriju C1 uvršćuju se i rezerve ležišta prve, druge i treće grupe, dobijene ekstrapolacijom van utvrđenih kontura rezervi kategorije B, najviše do 1/2 rastojanja između istražnih radova predviđenih u kategoriji B (tabela br. 37) za odgovarajuću grupu.

25. Bentoniti

a) Podela ležišta (rudnih tela) bentonita na grupe

Član 128

Prema obliku, veličini, složenosti geološke građe, tektonskoj poremećenosti i ravnomernosti raspodele mineralnih komponenti, ležišta (rudna tela) bentonita razvrstavaju se u tri grupe:

1) u prvu grupu uvršćuju se ležišta (rudna tela) bentonita slojevitog i sočivastog oblika, postojane moćnosti i ujednačenog sastava, koja postrudnom tektonikom nisu izdeljena na manje blokove i čije su rezerve veće od 600.000 tona;

2) u drugu grupu uvršćuju se ležišta (rudna tela) bentonita koja su:

a) slojevitog i sočivastog oblika, postojane moćnosti i ujednačenog sastava, sa rezervama preko 600.000 tona i koja su postrudnom tektonikom izdeljena na blokove, čije su pojedine rezerve manje od 50.000 tona;

b) slojevitog, sočivastog i nepravilnog oblika, promenljive moćnosti i neujednačenog sastava, sa rezervama preko 600.000 tona;

v) slojevitog i sočivastog oblika, sa rezervama od 300.000 do 600.000 tona;

3) u treću grupu uvršćuju se ležišta (rudna tela) bentonita koja su:

a) slojevitog i sočivastog oblika, sa rezervama preko 600.000 tona, i koja su postrudnom tektonikom izdeljena na blokove, čije su pojedinačne rezerve manje od 10.000 tona;

b) slojevitog, sočivastog i nepravilnog oblika, promenljive moćnosti i neujednačenog sastava, sa rezervama od 300.000 do 600.000 tona;

v) slojevitog, sočivastog i nepravilnog oblika, sa rezervama do 300.000 tona.

b) Istraživanje ležišta (rudnih tela) bentonita

Član 129

Istraživanje ležišta (rudnih tela) bentonita vrši se prema odredbama čl. 6. do 8. ovog pravilnika, s tim što za utvrđivanje i razvrstavanje rezervi kategorija A, B i C1 maksimalna rastojanja između istražnih radova (bušenje, rudarski radovi, plitka okna i raskopi), za pojedine grupe ležišta (rudnih tela), iznose:

Tabela br. 38

v) Određivanje kvaliteta rezervi bentonita

Član 130

Određivanje kvaliteta rezervi bentonita vrši se prema odredbama čl. 9. do 11. ovog pravilnika, s tim što za određivanje kvaliteta rezervi kategorija A, B i C1 moraju biti ispunjeni i sledeći uslovi:

1) oprobavanje se vrši u svim istražnim radovima, na linijama oprobavanja između kojih su maksimalna rastojanja jednaka sa maksimalnim rastojanjima između istražnih radova koja su utvrđena za pojedine kategorije rezervi i grupe ležišta (rudnih tela) u tabeli br. 38;

2) ispitivanje bentonita i određivanje njegovog primenjivanja, vrši se:

a) utvrđivanjem mineraloško-petrografskih karakteristika, i to:

- petrografskim analizama (petrografskog sastava, modalnog sastava teške i lake frakcije i granulometrijskog sastava);

- rendgenskim analizama;

- diferencijalno-termičkim analizama;

b) utvrđivanjem fizičko-hemijskih i hemijskih karakteristika, i to:

- za sirove bentonite određuju se zapreminska i specifična težina, granulometrijski sastav, stepen beline, sposobnost lepljenja, prisutnost topljivih soli, bubrivost, plastičnost, viskoznost, Ph i količina izmenljivih katjona i hemijske karakteristike: H2O+, H2O-, ukupni SiO2, slobodni SiO2, Al2O3, Fe2O3, FeO, CaO, MgO, Na2O, K2O, MnO i S;

- za alkalno aktivirane bentonite određuje se: bubrivost, plastičnost, viskoznost, filtracija, debljina filtera kolača, Ph, sposobnost katjonske izmene, čvrstina tela (za isplačna svojstva), sposobnost vezivanja, vatrostalnost, čvrstina na pritisak, čvrstina smicanja, čvrstina kondenzacione zone i propusnost (za livarstvo);

- za kiselinski aktivirane bentonite određuje se: sposobnost odbeljivanja, kiselost aktivirane gline, brzina filtracije i mogućnost iskorišćenja.

g) Kategorizacija rezervi bentonita

Član 131

Razvrstavanje rezervi bentonita u kategorije A, B i C1, vrši se prema odredbama čl. 13. do 15. ovog pravilnika i prema sledećim uslovima:

1) za A kategoriju:

a) u A kategoriju uvršćuju se rezerve bentonita čije su dimenzije u ležištu (rudnom telu) odgovarajuće grupe utvrđene istražnim radovima u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategoriju A (tabela br. 38);

b) u A kategoriju uvršćuju se i rezerve koje su utvrđene u bloku ležišta (rudnog tela) koje je okontureno sa sve četiri strane istražnim rudarskim radovima, izvedenim na rastojanjima, koja za pojedine grupe iznose:

- za ležišta (rudna tela) prve grupe, - do 80 m;

- za ležišta (rudna tela) druge grupe, - do 40 m;

v) kod ležišta (rudnih tela) bentonita koja su u eksploataciji, u rezerve kategorije A uvršćuju se i rezerve koje se nalaze između fronta površinskog kopa i prvog reda istražnih bušotina, ako rastojanje između fronta površinskog kopa i prvog reda bušotina, za pojedine grupe ležišta (rudnih tela), iznosi:

- za prvu grupu - do 80 m;

- za drugu grupu - do 40 m;

- za treću grupu - do 20 m;

g) pri utvrđivanju rezervi kategorije A, nije dozvoljena ekstrapolacija;

2) u B i C1 kategoriju uvršćuju se rezerve bentonita, čije su dimenzije u ležištu (rudnom telu) odgovarajuće grupe utvrđene istražnim radovima u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategorije B i C1 (tabela br. 38).

26. Keramičke i vatrostalne gline

a) Podela ležišta (rudnih tela) keramičkih i vatrostalnih glina na grupe

Član 132

Prema geološkim uslovima i načinu pojavljivanja, složenosti građe, veličini, obliku, tektonskoj poremećenosti i tehnološkim karakteristikama, ležišta (rudna tela) keramičkih i vatrostalnih glina (u daljem tekstu: gline) razvrstavaju se u tri grupe:

1) u prvu grupu uvršćuju se ležišta (rudna tela) slojevitog i sočivastog oblika, postojane moćnosti i ujednačenog sastava, sa rezervama preko 1.500.000 tona, koja postrudnom tektonikom nisu podeljena na manje blokove;

2) u drugu grupu uvršćuju se:

a) ležišta (rudna tela) slojevitog i sočivastog oblika, postojane moćnosti i ujednačenog sastava, sa rezervama preko 1.500.000 tona, koja su postrudnom tektonikom podeljena na blokove;

b) ležišta (rudna tela) slojevitog i sočivastog oblika, promenljive moćnosti i neujednačenog sastava, sa rezervama preko 1.500.000 tona;

v) ležišta (rudna tela) slojevitog i sočivastog oblika, sa rezervama od 500.000 do 1.500.000 tona;

3) u treću grupu uvršćuju se:

a) ležišta (rudna tela) slojevitog, sočivastog i nepravilnog oblika, promenljive moćnosti i neujednačenog sastava, sa rezervama od 500.000 do 1.500.000 tona;

b) ležišta (rudna tela) gline slojevitog, sočivastog i nepravilnog oblika, sa rezervama do 500.000 tona.

b) Istraživanje ležišta (rudnih tela) glina

Član 133

Istraživanje ležišta (rudnih tela) glina vrši se prema odredbama čl. 6. do 8. ovog pravilnika, s tim što za utvrđivanje i razvrstavanje rezervi kategorija A, B i C1 maksimalna rastojanja između istražnih radova (istražna bušenja, plitka okna i istražni rudarski radovi), za pojedine grupe ležišta (rudnih tela), iznose:

Tabela br. 39

v) Određivanje kvaliteta rezervi glina

Član 134

Određivanje kvaliteta rezervi glina vrši se prema odredbama čl. 9. do 11. ovog pravilnika, s tim što za određivanje kvaliteta rezervi kategorija A, B i C1, moraju biti ispunjeni i sledeći uslovi:

1) uzimanje pojedinačnih uzoraka za određivanje kvaliteta glina, vrši se u istražnim radovima metodom brazde, dužine do 2 m;

2) analiziranje glina vrši se:

a) na pojedinačnim uzorcima: proba paljenja, reakcija na karbonate, određivanje stezanja pri sušenju na 105°C i paljenju, određivanje ostatka i identifikacija njegovog sadržaja na situ sa 10.000 otvora/cm2;

b) na kompozitnim uzorcima, koje čini više pojedinačnih uzoraka, ili na kompozitnim uzorcima, koji se uzimaju po jedan na svakih 50.000 tona rezervi;

3) ispitivanje kvaliteta i primenjivanja glina vrši se:

a) utvrđivanjem mineraloško-petrografskih karakteristika, i to:

- petrografskom analizom (određivanje petrografskog sastava, modalnog sastava teške i lake frakcije i granulometrijskog sastava);

- rendgenskom analizom;

- diferencijalno-termičkom analizom;

- kompletnom kvantitativnom silikatnom analizom;

b) utvrđivanjem hemijskih i fizičko-hemijskih karakteristika, i to: zapreminske i specifične težine, vlage ostatka na situ sa 10.000 otvora/cm2 i identifikacije tog ostatka, stezanja na 105°C, čvrstina na lom u sirovom stanju, probe paljenja, plastičnosti, temperature klinkerovanja i sinterovanja, analize stezanja i vatrostalnosti, a ako se glina upotrebljava kao punilo i sadržaja H2O (nevezan), topljivih Mn, Fe i Cu i sposobnosti lepljenja.

g) Kategorizacija rezervi glina

Član 135

Razvrstavanje rezervi glina u kategorije A, B i C1 vrši se prema odredbama čl. 13. do 15. ovog pravilnika i prema sledećim uslovima:

1) za A kategoriju:

a) u A kategoriju uvršćuju se rezerve glina čije su dimenzije u ležištu (rudnom telu) odgovarajuće grupe utvrđene istražnim radovima u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za A kategoriju (tabela br. 39);

b) u A kategoriju uvršćuju se i rezerve glina koje su utvrđene u bloku ležišta (rudnog tela) koji je okonturen sa sve četiri strane istražnim rudarskim radovima izvedenim na rastojanjima, koja za sve grupe ležišta iznose najviše do 40 m;

v) za ležišta (rudna tela) glina koja su u eksploataciji, u rezerve kategorije A uvršćuju se i rezerve koje se nalaze između fronta površinskog kopa i prvog reda istražnih bušotina, ako rastojanje između fronta površinskog kopa i prvog reda bušotina, za sve grupe ležišta (rudnih tela), iznosi do 50 m;

g) pri utvrđivanju rezervi kategorije A, nije dozvoljena ekstrapolacija;

2) u B i C1 kategoriju uvršćuju se rezerve glina čije su dimenzije u ležištu (rudnom telu) odgovarajuće grupe utvrđene istražnim radovima u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategoriju B i C1 (tabela br. 39).

27. Kaolin

a) Podela ležišta (rudnih tela) na grupe

Član 136

Prema veličini, složenosti oblika, mineraloškom sastavu, karakteru raspodele korisne komponente i strukturno-tektonskim karakteristikama, ležišta (rudna tela) kaolina razvrstavaju se u tri grupe:

1) u prvu grupu uvršćuju se ležišta (rudna tela) kaolina slojevitog, sočivastog ili žičnog oblika, postojane moćnosti i ujednačenog mineraloškog sastava;

2) u drugu grupu uvršćuju se ležišta (rudna tela) kaolina slojevitog, sočivastog ili žičnog oblika, promenljive moćnosti i neujednačenog mineraloškog sastava;

3) u treću grupu uvršćuju se ležišta (rudna tela) kaolina sočivastog i žičnog oblika, promenljive moćnosti i neujednačenog sastava, koja su postrudnom tektonikom razdvojena u manje blokove.

b) Istraživanje ležišta (rudnih tela) kaolina

Član 137

Istraživanje ležišta (rudnih tela) kaolina vrši se prema odredbama čl. 6. do 8. ovog pravilnika, s tim što za utvrđivanje i razvrstavanje rezervi kategorija A, B i C1, maksimalna rastojanja između istražnih radova (istražna bušenja, raskopi, istražni rudarski radovi), za pojedine grupe ležišta (rudnih tela), iznose:

Tabela br. 40

v) Određivanje kvaliteta rezervi kaolina

Član 138

Određivanje kvaliteta rezervi kaolina vrši se prema odredbama čl. 9. do 11. ovog pravilnika, s tim što za određivanje kvaliteta rezervi kategorija A, B i C1 moraju biti ispunjeni i sledeći uslovi:

1) pojedinačni uzorci za određivanje kvaliteta kaolina uzimaju se iz istražnih radova metodom brazde dužine do 2 m;

2) ispitivanje kaolina vrši se na pojedinačnim, kao i na kompozitnim uzorcima, koji se sastoje od pojedinačnih uzoraka, ili se na svakih 50.000 tona rezervi kaolina uzima po jedan kompozitni uzorak;

3) ispitivanje kvaliteta i primene kaolina vrši se:

a) utvrđivanjem mineraloško-petrografskih karakteristika, i to:

- petrografskim analizama (određivanje petrografskog sastava, modalnog sastava teške i lake frakcije i granulometrijskog sastava);

- rendgenskim analizama;

- diferencijalno-termičkim analizama;

- kompletnim kvantitativnim silikatnim analizama;

b) utvrđivanjem hemijskih i fizičko-hemijskih karakteristika: zapreminske i specifične težine, boje i vlage u prirodnom stanju, stepena beline, određivanjem ostatka na situ sa 10.000 otvora/cm2 i utvrđivanjem njegovog sadržaja, određivanjem sadržaja vode za plastičnu obradu, reakcije na karbonate, prisustva topljivih soli, stezanja na 105°C, čvrstine na lomljenje u sirovom stanju, probe paljenja, plastičnosti, barelografije, temperature klinkerovanja i sinterovanja, analize stezanja, probe ekspandiranja i vatrostalnosti, a za upotrebu kaolina kao punila, i određivanjem sadržaja H2O (nevezani), topljivih Mn, Fe i Cu, kao i sposobnosti lepljenja.

g) Kategorizacija rezervi kaolina

Član 139

Razvrstavanje rezervi kaolina u kategorije A, B i C1 vrši se prema odredbama čl. 13. do 15. ovog pravilnika i prema sledećim uslovima:

1) za A kategoriju:

a) u A kategoriju uvršćuju se rezerve kaolina čije su dimenzije u ležištu (rudnom telu) odgovarajuće grupe utvrđene istražnim radovima u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategoriju A (tabela br. 40);

b) pri utvrđivanju rezervi kaolina kategorije A, nije dozvoljena ekstrapolacija;

2) za B kategoriju:

a) u B kategoriju uvršćuju se rezerve kaolina čije su dimenzije u ležištu (rudnom telu) odgovarajuće grupe utvrđene istražnim radovima u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategoriju B (tabela br. 40);

b) u B kategoriju uvršćuju se i rezerve dobijene ekstrapolacijom van utvrđenih kontura ležišta (rudnog tela) kategorije A, najviše do 1/4 maksimalnih rastojanja između istražnih radova predviđenih za odgovarajuću grupu u kategoriji A;

3) za C1 kategoriju:

a) u C1 kategoriju uvršćuju se rezerve kaolina čije su dimenzije u ležištu (rudnom telu) odgovarajuće grupe utvrđene istražnim radovima u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategoriju C1 (tabela br. 40);

b) u C1 kategoriju uvršćuju se i rezerve dobijene ekstrapolacijom van utvrđenih kontura ležišta (rudnog tela) kategorije B, najviše do 1/3 maksimalnih rastojanja između istražnih radova predviđenih za odgovarajuću grupu u B kategoriji.

28. Halojzit

a) Podela ležišta (rudnih tela) halojzita na grupe

Član 140

Prema geološkim uslovima pojavljivanja, veličini i složenosti oblika i građe, strukturno-tektonskim karakteristikama, mineraloškom sastavu i karakteru raspodele mineralnih komponenti, ležišta (rudna tela) halojzita razvrstavaju se u dve grupe:

1) u prvu grupu uvršćuju se sočivasta ili žična ležišta (rudna tela) kod kojih su geološki uslovi pojavljivanja jednostavni i koja imaju ujednačen sastav;

2) u drugu grupu uvršćuju se sočivasta ili žična ležišta (rudna tela) kod koji su geološki uslovi pojavljivanja složeni i koja su neujednačenog sastava.

b) Istraživanje ležišta (rudnih tela) halojzita

Član 141

Istraživanje ležišta (rudnih tela) halojzita vrši se prema odredbama čl. 6. do 8. ovog pravilnika, s tim što za utvrđivanje i razvrstavanje rezervi kategorija A, B i C1 maksimalna rastojanja između istražnih radova (istražna bušenja, istražni rudarski radovi i raskopi), za pojedine grupe ležišta (rudnih tela), iznose:

Tabela br. 41

v) Određivanje kvaliteta rezervi halojzita

Član 142

Određivanje kvaliteta rezervi halojzita vrši se prema odredbama čl. 9. do 11. ovog pravilnika, s tim što za određivanje kvaliteta rezervi kategorija A, B i C1 moraju biti ispunjeni i sledeći uslovi:

1) oprobavanje se vrši na jezgru istražnih bušotina i u istražnim rudarskim radovima, metodom brazde u sekcijama dužine do 1 m;

2) hemijski sastav sirovine utvrđuje se delimičnim hemijskim analizama na svakom metru istražnog rada i kompletnim hemijskim analizama kompozitnih uzoraka na svakih 10 m istražnog rada, ili prema promeni materijala;

3) mineraloški sastav sirovine utvrđuje se na kompozitnim uzorcima uzetim za kompletne hemijske analize;

4) tehnološka svojstva sirovine moraju biti utvrđena u laboratorijskom i poluindustrijskom obimu ispitivanja, i to: za rezerve kategorije A i B u laboratorijskom i poluindustrijskom obimu, a za rezerve kategorije C1 u laboratorijskom obimu ispitivanja.

g) Kategorizacija rezervi halojzita

Član 143

Razvrstavanje rezervi halojzita u kategorije A, B i C1 vrši se prema odredbama čl. 13. do 15. ovog pravilnika i prema sledećim uslovima:

1) za A kategoriju:

a) u A kategoriju uvršćuju se rezerve halojzita čije su dimenzije u ležištu (rudnom telu) odgovarajuće grupe utvrđene istražnim radovima (istražna bušenja, istražni rudarski radovi i raskopi) u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategoriju A (tabela br. 41);

b) pri utvrđivanju rezervi kategorije A, nije dozvoljena ekstrapolacija;

2) za B kategoriju:

a) u B kategoriju uvršćuju se rezerve halojzita čije su dimenzije u ležištu (rudnom telu) odgovarajuće grupe utvrđene istražnim radovima (istražna bušenja, istražni rudarski radovi i raskopi) u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategoriju B (tabela br. 41);

b) u B kategoriju uvršćuju se i rezerve dobijene ekstrapolacijom van kontura ležišta (rudnog tela) utvrđenih za kategoriju A, za blokove koji se nastavljaju na rezerve kategorije A, najviše do 1/4 rastojanja između istražnih radova predviđenih za kategoriju A;

3) za C1 kategoriju:

a) u C1 kategoriju uvršćuju se rezerve halojzita čije su dimenzije u ležištu (rudnom telu) odgovarajuće grupe utvrđene istražnim bušenjem i raskopima u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategoriju C1 (tabela br. 41);

b) u C1 kategoriju uvršćuju se i rezerve dobijene ekstrapolacijom van kontura ležišta (rudnog tela) utvrđenih za kategoriju B, za blokove koji se nastavljaju na rezerve kategorije B, najviše do 1/3 rastojanja između istražnih radova predviđenih za kategoriju B.

29. Gips i anhidrid

a) Podela ležišta (rudnih tela) gipsa i anhidrida na grupe

Član 144

Prema genezi, morfološkim obeležjima, postojanosti građe i ujednačenosti kvaliteta, ležišta gipsa i anhidrida razvrstavaju se u tri grupe:

1) u prvu grupu uvršćuju se singenetska i epigenetska sedimentna ležišta (rudna tela), kao i infiltraciona ležišta (rudna tela) gipsa i anhidrida, koja se odlikuju postojanom građom i ujednačenim kvalitetom, određenim koeficijentom varijaciještetnih komponenti ispod 15;

2) u drugu grupu uvršćuju se epigenetska i infiltraciona ležišta (rudna tela) nepravilnih kontura, neravnomernog kvaliteta, naročito ako nije nastala potpuna transformacija anhidrida i gipsa. U naslagama gipsa česti su relikti anhidrida. Prema kvalitativnim karakteristikama ležišta druge grupe mogu imati neravnomernu raspodelu sporednih sastojaka ili štetnih primesa. Neravnomernost kvaliteta je određena koeficijentom varijacija štetnih komponenti iznad 15;

3) u treću grupu uvršćuju se metasomatska ležišta (rudna tela) gipsa i anhidrida, koja se odlikuju veoma nepravilnim oblicima i neravnomernim kvalitetom korisne supstance, određenim koeficijentom varijacije štetnih komponenti iznad 15.

b) Istraživanje ležišta (rudnih tela) gipsa i anhidrida

Član 145

Istraživanje ležišta (rudnih tela) gipsa i anhidrida vrši se prema odredbama čl. 6. do 8. ovog pravilnika, s tim što za utvrđivanje i razvrstavanje rezervi kategorija A, B i C1, maksimalna rastojanja između istražnih radova (bušenje, raskopi, plitka okna, a prema potrebi i drugi rudarski radovi), za pojedine grupe ležišta, iznose:

Tabela br. 42

v) Određivanje kvaliteta rezervi gipsa i anhidrida

Član 146

Određivanje kvaliteta rezervi gipsa i anhidrida vrši se prema odredbama čl. 9. do 11. ovog pravilnika, s tim što za određivanje kvaliteta rezervi kategorija A, B i C1 moraju biti ispunjeni i sledeći uslovi:

1) srednji uzorci na kojima se vrše laboratorijska ispitivanja, odnosno određivanje kvaliteta gipsa i anhidrida, uzimaju se sa površine iz istražnih raskopa, okana i istražnih bušotina; dužina sekcije oprobavanja kod svih istražnih radova ne može biti manja od 2 m;

2) prilikom oprobavanja posebno se izdvajaju i analiziraju sve litološke promene u gipsu, kao i pojave gline, dolomita, krečnjaka, klastita i relikata anhidrida;

3) kvalitet i tehnološka svojstva za građevinski gips, kao i za ostale namene, određuju se u skladu sa propisima o jugoslovenskim standardima.

g) Kategorizacija rezervi gipsa i anhidrida

Član 147

Razvrstavanje rezervi gipsa i anhidrida u kategorije A, B i C1, vrši se prema odredbama čl. 13. do 15. ovog pravilnika i prema sledećim uslovima:

1) za A kategoriju:

a) u A kategoriju uvršćuju se rezerve gipsa i anhidrida čije su dimenzije u ležištu (rudnom telu) odgovarajuće grupe utvrđene na osnovu izdanaka, istražnih rudarskih radova i istražnih bušenja u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategoriju A (tabela br. 42). Kontinuitet ležišta može se utvrditi samo bušotinama;

b) kod rezervi kategorije A, nije dozvoljena ekstrapolacija;

2) za B kategoriju:

a) u B kategoriju uvršćuju se rezerve gipsa i anhidrida čije su dimenzije u ležištu (rudnom telu) odgovarajuće grupe utvrđene na osnovu izdanaka, istražnih rudarskih radova i istražnih bušenja, ili samo na osnovu istražnih bušenja, u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategoriju B (tabela br. 42);

b) u B kategoriju uvršćuju se i rezerve dobijene ekstrapolacijom izvan utvrđenih kontura ležišta (rudnog tela), i to:

- za prvu i drugu grupu ležišta (rudnih tela) ekstrapolacija je dozvoljena najviše do 1/3 rastojanja između istražnih radova predviđenih za kategoriju B (tabela br. 42);

- za treću grupu ležišta (rudnih tela) ekstrapolacija je dozvoljena najviše do 1/4 rastojanja između istražnih radova predviđenih za kategoriju B (tabela br. 42);

3) za C1 kategoriju:

a) u C1 kategoriju uvršćuju se rezerve gipsa i anhidrida čije su dimenzije u ležištu (rudnom telu) odgovarajuće grupe utvrđene na osnovu izdanaka, istražnih rudarskih radova i istražnih bušenja, ili samo na osnovu istražnih bušenja, u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategoriju C1 (tabela br. 42);

b) u C1 kategoriju uvršćuju se i rezerve dobijene ekstrapolacijom van utvrđenih kontura ležišta (rudnog tela), i to:

- za prvu i drugu grupu ležišta (rudnih tela) dozvoljena je ekstrapolacija najviše do 1/3 rastojanja između istražnih radova predviđenih za kategoriju C1 (tabela br. 42);

- za treću grupu ležišta (rudnih tela) dozvoljena je ekstrapolacija najviše do 1/4 rastojanja između istražnih radova predviđenih za kategoriju C1 (tabela br. 42).

30. Hrizotil-azbest

a) Podela ležišta (rudnih tela) hrizotil-azbesta na grupe

Član 148

Prema morfološkom tipu i veličini, ležišta (rudna tela) hrizotil-azbesta razvrstavaju se u tri grupe:

1) u prvu grupu uvršćuju se ležišta (rudna tela) sa prostim i složenim jasno ograničenim žicama hrizotil-azbesta sa mrežastim tipom orudnjenja i sitnim prožilcima i sa rezervama preko 1,500.000 tona vlakna hrizotil-azbesta;

2) u drugu grupu uvršćuju se ležišta (rudna tela) u kojima se javlja mrežasti tip orudnjenja, a delom i sitni prožilci i ležišta kožastog hirzotil-azbesta, sa rezervama preko 1,000.000 tona vlakna hrizotil-azbesta;

3) u treću grupu uvršćuju se ležišta (rudna tela) u kojima se javlja više pojedinačnih jasno ograničenih žica, sa rezervama do 500.000 tona vlakna hrizotil-azbesta.

b) Istraživanje ležišta (rudnih tela) hrizotil-azbesta

Član 149

Istraživanje ležišta (rudnih tela) hrizotil-azbesta vrši se prema odredbama čl. 6. do 8. ovog pravilnika, s tim što za utvrđivanje i razvrstavanje rezervi kategorija A, B i C1 maksimalna rastojanja između istražnih radova, za pojedine grupe ležišta (rudnih tela), iznose:

Tabela br. 43

v) Određivanje kvaliteta rezervi hrizotil-azbesta

Član 150

Određivanje kvaliteta rezervi hrizotil-azbesta vrši se prema odredbama čl. 9. do 11. ovog pravilnika, s tim što za određivanje kvaliteta rezervi kategorija A, B i C1 moraju biti ispunjeni i sledeći uslovi:

1) oprobavanje istražnih rudarskih radova i zaseka-etaža vrši se, na orudnjenim površinama, metodom brazde:

a) u ležištima (rudnim telima ili delovima rudnih tela) mrežastog i kožastog tipa hrizotil-azbesta oprobavanje se vrši brazdom čije su maksimalne dimenzije 4,0 X 0,2 X 0,5 m;

b) za ležišta (rudna tela, ili delove rudnih tela) sa sitnim prožilcima u serpentinitu i jasno ograničenim žicama, laboratorijska ispitivanja vrše se na probama uzetim metodom brazde upravno na pružanje žice i sitnih prožilaka, a dimenzije brazde određuju se prema debljini orudnjene površine. Za laboratorijska ispitivanja uzima se najmanje 40 kg uzoraka;

2) oprobavanje istražnih bušotina, čiji završni profil ne može biti manji od 86 mm, vrši se:

a) u ležištima (rudnim telima ili delovima rudnih tela) mrežastog i kožastog tipa, na celokupnom jezgru bušotine, po sekcijama dužine od 5 do 10 metara;

b) u ležištima (rudnim telima ili delovima rudnih tela) sa jasno ograničenim žicama i sitnim prožilcima, laboratorijska ispitivanja vrše se na celokupnom jezgru. Količina uzoraka ne može biti manja od 40 kg;

3) kvalitet sirovine određuje se prema sadržaju hrizotil-azbesta u rudi, dužini vlakna (asortiman) i prema njegovim fizičko-mehaničkim osobinama:

a) sadržaj i asortiman vlakna hrizotil-azbesta utvrđuju se u laboratorijskom, poluindustrijskom i industrijskom obimu ispitivanja;

b) utvrđivanje sadržaja MgO, SiO2, FeO i H2O, koji u hemijskom sastavu hrizotil-azbesta određuju njegova fizičko-mehanička svojstva, vrši se hemijskim analizama i laboratorijskim ispitivanjima.

g) Kategorizacija rezervi hrizotil-azbesta

Član 151

Razvrstavanje rezervi hrizotil-azbesta u kategorije A, B i C1 vrši se prema odredbama čl. 13. do 15. ovog pravilnika i prema sledećim uslovima:

1) za A kategoriju:

a) u A kategoriju uvršćuju se rezerve hrizotil-azbesta čije su dimenzije u ležištu (rudnom telu) odgovarajuće grupe utvrđene istražnim radovima u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategoriju A (tabela br. 43);

b) pri utvrđivanju rezervi kategorije A, ekstrapolacija nije dozvoljena;

v) sadržaj i asortiman vlakna hrizotil-azbesta određuju se za kategoriju A u industrijskom obimu;

2) za B kategoriju:

a) u B kategoriju uvršćuju se rezerve hrizotil-azbesta čije su dimenzije u ležištu (rudnom telu) odgovarajuće grupe utvrđene istražnim radovima u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategoriju B (tabela br. 43);

b) u B kategoriju uvršćuju se i rezerve dobijene ekstrapolacijom van utvrđenih kontura ležišta (rudnih tela) prve i druge grupe, do 1/3 rastojanja između istražnih radova utvrđenih za kategoriju A. Pri utvrđivanju rezervi kategorije B treće grupe ležišta (rudnih tela), ekstrapolacija nije dozvoljena;

v) sadržaj i asortiman vlakna hrizotil-azbesta određuje se za kategoriju B u laboratorijskom i poluindustrijskom obimu;

3) za C1 kategoriju:

a) u C1 kategoriju uvršćuju se rezerve hrizotil-azbesta čije su dimenzije u ležištu (rudnom telu) odgovarajuće grupe utvrđene istražnim radovima u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategoriju C1 (tabela br. 43);

b) u C1 kategoriju uvršćuju se i rezerve dobijene ekstrapolacijom van utvrđenih kontura ležišta (rudnog tela) prve i druge grupe, najviše do 1/2 rastojanja između istražnih radova predviđenih za kategoriju B;

v) pri utvrđivanju rezervi kategorije C1 treće grupe, ekstrapolacija nije dozvoljena;

g) sadržaj i asortiman vlakna hrizotil-azbesta određuje se za kategoriju C1 u laboratorijskom obimu.

31. Fluorit

a) Podela ležišta (rudnih tela) fluorita na grupe

Član 152

Prema veličini, strukturno-morfološkim karakteristikama, promenljivosti moćnosti, karakteru raspodele mineralnih komponenti i izraženosti postrudne tektonike, ležišta (rudna tela) fluorita razvrstavaju se u tri grupe:

1) u prvu grupu uvršćuju se ležišta (rudna tela) fluorita koja se javljaju u slojevitim, sedlastim i pločastim oblicima i u oblicima krupnih i pravilnih žica i brečastih zona; postojane su moćnosti po pružanju i padu; raspodela fluorita i štetnih mineralnih komponenti je ravnomerna i određena koeficijentom varijacije do 50. Postrudna tektonika nije izražena ili je slabo izražena;

2) u drugu grupu uvršćuju se ležišta (rudna tela) fluorita koja imaju oblik kao i ležišta (rudna tela) prve grupe, promenljive su moćnosti po pružanju i padu, i imaju neravnomernu raspodelu fluorita i štetnih mineralnih komponenti određena koeficijentom varijacije od 50 do 100. Postrudna tektonika je jače izražena;

3) u treću grupu uvršćuju se ležišta (rudna tela) fluorita malih dimenzija i složenog oblika (nepravilna sočiva, cevasta tela, gnezda, poremećene žice), u kojima je raspodela fluorita i štetnih mineralnih komponenti veoma neravnomerna i određena koeficijentom varijacije preko 100. Postrudna tektonika je jako izražena.

b) Istraživanje ležišta (rudnih tela) fluorita

Član 153

Istraživanje ležišta (rudnih tela) fluorita vrši se prema odredbama čl. 6. do 8. ovog pravilnika, s tim što za utvrđivanje i razvrstavanje rezervi kategorija A, B i C1, maksimalna rastojanja između istražnih radova, za pojedine grupe ležišta, iznose:

Tabela br. 44

v) Određivanje kvaliteta rezervi fluorita

Član 154

Određivanje kvaliteta rezervi fluorita vrši se prema odredbama čl. 9. do 11. ovog pravilnika, s tim što za određivanje kvaliteta rezervi kategorija A, B i C1 moraju biti ispunjeni i sledeći uslovi:

1) rastojanja između proba za hemijske analize, koje se iz istražnih rudarskih radova najčešće uzimaju metodom brazde, zavisno od koeficijenta varijacije fluorita i ostalih korisnih i štetnih mineralnih komponenti u ležištu (rudnom telu) iznose:

a) pri ravnomernoj raspodeli mineralnih komponenti određenoj koeficijentom varijacije do 50 - 2,0 do 3,0 m;

b) pri neravnomernoj raspodeli mineralnih komponenti određenoj koeficijentom varijacije od 50 do 100 - od 0,5 do 1,0 m;

v) pri vrlo neravnomernoj raspodeli mineralnih komponenti određenoj koeficijentom varijacije preko 100 - do 0,5 m;

2) probe za hemijske analize iz istražnih bušotina, bez obzira na koeficijent varijacije fluorita i ostalih štetnih i korisnih mineralnih komponenti, uzimaju se sa svakog dužnog metra rudnog intervala;

3) za sve uzete probe, pored hemijskih analiza kojima se određuje osnovna komponenta CaF2, zavisno od mineraloškog sastava i tipa orudnjenja, određuju se i ostale korisne i štetne mineralne komponente;

4) određivanje mineraloškog sastava ležišta (rudnog tela) fluorita vrši se do stepena koji omogućava izdvajanje i utvrđivanje svih zastupljenih prirodnih tipova orudnjenja u ležištu (rudnom telu).

g) Kategorizacija rezervi fluorita

Član 155

Razvrstavanje rezervi fluorita u kategorije A, B i C1 vrši se prema odredbama čl. 13. do 15. ovog pravilnika i prema sledećim uslovima:

1) za A kategoriju:

a) u A kategoriju uvršćuju se rezerve fluorita čije su dimenzije u ležištu (rudnom telu) prve grupe utvrđene istražnim rudarskim radovima u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategoriju A (tabela br. 44);

b) rezerve fluorita u ležištima (rudnim telima) druge i treće grupe ne razvrstavaju se u kategoriju A;

v) pri utvrđivanju rezervi fluorita kategorije A, ekstrapolacija nije dozvoljena;

2) za B kategoriju:

a) u B kategoriju uvršćuju se rezerve fluorita čije su dimenzije u ležištu (rudnom telu) prve i druge grupe utvrđene istražnim radovima u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategoriju B (tabela br. 44), i to:

- za prvu grupu ležišta (rudnih tela) rezerve fluorita utvrđuju se istražnim rudarskim radovima i istražnim bušenjem;

- za drugu grupu ležišta (rudnih tela) rezerve fluorita se utvrđuju istražnim rudarskim radovima;

b) rezerve u ležištima (rudnim telima) treće grupe ne razvrstavaju se u kategoriju B;

v) u B kategoriju uvršćuju se i rezerve dobijene ekstrapolacijom van utvrđenih kontura ležišta (rudnog tela), i to:

- kod ležišta (rudnih tela) postojane moćnosti i ujednačenog kvaliteta rezervi, najviše do 1/4 rastojanja između istražnih radova predviđenih za kategoriju B;

- kod ležišta (rudnih tela) kod kojih se rezerve kategorije B neposredno nastavljaju na rezerve kategorije A, najviše do 1/2 rastojanja između istražnih radova predviđenih za kategoriju A;

3) za C1 kategoriju:

a) u C1 kategoriju uvršćuju se rezerve fluorita čije su dimenzije u ležištu (rudnom telu) prve, druge i treće grupe utvrđene istražnim radovima u granicama maksimalnih rastojanja predviđenihza kategoriju C1 (tabela br. 44), i to:

- za prvu i drugu grupu ležišta (rudnih tela) rezerve se utvrđuju istražnim rudarskim radovima i istražnim bušenjem;

- za treću grupu ležišta (rudnih tela) rezerve se utvrđuju istražnim rudarskim radovima;

b) u C1 kategoriju uvršćuju se i rezerve dobijene ekstrapolacijom van utvrđenih kontura ležišta (rudnog tela), i to:

- najviše do 1/3 maksimalnih rastojanja između istražnih radova predviđenih za odgovarajuću grupu kategorije C1;

- ako se rezerve kategorije C1 nastavljaju na rezerve kategorije A, odnosno B, najviše do 1/2 rastojanja između istražnih radova predviđenih za kategoriju A, odnosno B.

32. Feldspat

a) Podela ležišta (rudnih tela) feldspata na grupe

Član 156

Prema načinu pojavljivanja i veličini, ležišta (rudna tela) feldspata razvrstavaju se u četiri grupe:

1) u prvu grupu uvršćuju se žična i sočivasta ležišta (rudna tela) čije su rezerve veće od 100.000 tona;

2) u drugu grupu uvršćuju se žična i sočivasta ležišta (rudna tela) sa rezervama od 30.000 od 100.000 tona;

3) u treću grupu uvršćuju se ležišta (rudna tela) koja se javljaju u vidu manjih žičnih, sočivastih i drugih nepravilnih oblika, sa rezervama do 30.000 tona;

4) u četvrtu grupu uvršćuju se sočivasta ležišta (rudna tela) belog granita različitih dimenzija i veličine (apliti).

Prva, druga i treća grupa ležišta (rudnih tela) feldspata iz stava 1. ovog člana deli se na dve podgrupe:

1) u prvu podgrupu uvršćuju se žična ležišta (rudna tela);

2) u drugu podgrupu uvršćuju se sočivasta ležišta (rudna tela).

Četvrta grupa ležišta (rudnih tela) ne deli se na podgrupe.

b) Istraživanje ležišta (rudnih tela) feldspata

Član 157

Istraživanje ležišta (rudnih tela) feldspata vrši se prema odredbama čl. 6. do 8. ovog pravilnika, s tim što za utvrđivanje i razvrstavanje rezervi kategorija A, B i C1 moraju biti ispunjeni i sledeći uslovi:

1) maksimalna rastojanja između istražnih radova, za pojedine grupe, odnosno podgrupe ležišta (rudnih tela) iznose:

Tabela br. 45

2) istraživanje ležišta (rudnih tela) žičnog tipa vrši se raskopima po celoj moćnosti žice, a sa istražnim bušotinama ležišta (rudno telo) se preseca po padu, na određenim nivoima. Kad ležište (rudno telo) nije moguće otkriti raskopima, istraživanje se vrši bušenjem, kojim se određuje najviši istražni nivo;

3) istraživanje ležišta (rudnih tela) koja imaju oblik sočiva vrši se bušotinama, na rastojanjima datim u tabeli br. 45;

4) proveravanje rezultata dobijenih istražnim radovima, načina orudnjenja, kvaliteta rezervi, kao i obezbeđenje reprezentativnih uzoraka za tehnološka ispitivanja, vrši se, za ležišta (rudna tela) svih grupa, izradom etaže upravno na pružanje rudnog tela, u obimu većem od 100 m3.

v) Određivanje kvaliteta rezervi feldspata

Član 158

Određivanje kvaliteta rezervi feldspata vrši se prema odredbama čl. 9. do 11. ovog pravilnika, s tim što za određivanje kvaliteta rezervi kategorija A, B i C1 moraju biti ispunjeni i sledeći uslovi:

1) oprobavanje se vrši u svim istražnim radovima, i to:

a) iz jezgra bušotine po sekcijama dužine do 1 m;

b) metodom brazde:

- u raskopima urađenim po moćnosti, u sekcijama dužine do 2 m;

- u etažama po profilima postavljenim po moćnosti, u sekcijama do 2 m i na rastojanjima između profila do 10 m - kod ležišta rudnih tela četvrte grupe, odnosno na rastojanjima do 5 m - kod ležišta (rudnih tela) prve, druge i treće grupe;

2) delimičnim hemijskim analizama vrši se na svim uzetim probama, određivanje sadržaja Na2O i K2O, kao i drugih elemenata prema njihovom značaju u sirovini;

3) kompletnim hemijskim analizama vrši se na svim probama uzetim iz etaže i raskopa, kao i na kompozitnim probama iz jezgra bušotina, određivanje sadržaja K2O, Na2O, SiO2, Fe2O3, FeO, Al2O3, TiO2, MgO, CaO i gubitka žarenjem. Kompozitne probe iz jezgra bušotina sastoje se:

- od 5 pojedinačno uzetih proba za ležišta (rudna tela) prve, druge i treće grupe;

- od 10 pojedinačno uzetih proba za ležišta (rudna tela) četvrte grupe;

4) tehnološka svojstva mineralne sirovine određuju se prema odredbama člana 11. ovog pravilnika, na uzorcima dobijenim iz kontrolnih etaža.

g) Kategorizacija rezervi feldspata

Član 159

Razvrstavanje rezervi feldspata u kategorije A, B i C1 vrši se prema odredbama čl. 13. do 15. ovog pravilnika i prema sledećim uslovima:

1) za A kategoriju:

a) u A kategoriju uvršćuju se rezerve feldspata čije su dimenzije u ležištu (rudnom telu) odgovarajuće grupe utvrđene istražnim radovima u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategoriju A u tabeli br. 45 i uslovima iz člana 157. stav 1. tač. 2. do 4. ovog pravilnika;

b) pri utvrđivanju rezervi feldspata kategorije A, ekstrapolacija nije dozvoljena;

2) za B kategoriju:

a) u B kategoriju uvršćuju se rezerve feldspata čije su dimenzije u ležištu (rudnom telu) odgovarajuće grupe utvrđene istražnim radovima u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategoriju B u tabeli br. 45 i uslovima iz člana 157. tač. 2. do 4. ovog pravilnika;

b) u B kategoriju uvršćuju se i rezerve dobijene ekstrapolacijom van utvrđenih kontura ležišta (rudnih tela) za rezerve kategorije A, ako ležišta (rudna tela) imaju postojanu moćnost, ujednačen kvalitet i ako se ekstrapolirani blokovi neposredno bočno naslanjaju na blokove kategorije A, najviše do 30%rastojanja predviđenih za istražne radove za kategoriju A;

3) za C1 kategoriju:

a) u C1 kategoriju uvršćuju se rezerve feldspata čije su dimenzije u ležištu (rudnom telu) odgovarajuće grupe utvrđene istražnim radovima u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategoriju C1;

b) u C1 kategoriju uvršćuju se i rezerve dobijene ekstrapolacijom van utvrđenih kontura ležišta (rudnih tela) rezervi kategorije B, ako rudna tela imaju postojanu moćnost, ujednačen kvalitet i ako se ekstrapolacijom obuhvaćeni blokovi neposredno bočno naslanjaju na blokove kategorije B, najviše do 35% rastojanja između istražnih radova predviđenihza kategoriju B.

33. Grafit

a) Podela ležišta (rudnih tela) grafita na grupe

Član 160

Prema geološkim uslovima, obliku pojavljivanja i raspodeli grafitne supstance, ležišta (rudna tela) grafita razvrstavaju se u šest grupa:

1) u prvu grupu uvršćuju se ležišta (rudna tela) metamorfnog tipa, koja se nalaze u metamorfnim stenama višeg stepena metamorfizma, slojevitog ili sočivastog oblika dužine više desetina metara i debljine nekoliko metara. Geološki uslovi pojavljivanja su jednostavni, a ležišta (rudna tela) su u manjoj meri tektonski poremećena. Grafit je kristalast, ravnomerno raspodeljen, a njegov sadržaj u rudi je nizak (ispod 20%);

2) u drugu grupu uvršćuju se ležišta (rudna tela) koja su istog genetskog tipa kao i ležišta (rudna tela) prve grupe. Slojevi i sočiva su manjih dimenzija ili su u obliku šlira, žilica i nepravilno razmeštenih mlazeva i impregnacija u steni. Geološki uslovi pojavljivanja su složeni;

3) u treću grupu uvršćuju se ležišta (rudna tela) koja pripadaju ležištima metamorfnog tipa, a nalaze se u metamorfnim stenama niskog stepena metamorfizma, slojevitog su oblika, dužine od više desetina metara i debljine od nekoliko metara. Geološki uslovi pojavljivanja su jednostavni. Grafit je kriptokristalast (amorfan) i fino dispergovan u steni. Sadržaj grafita u rudi je nizak (najčešće ispod 20%);

4) u četvrtu grupu uvršćuju se ležišta (rudna tela) koja su istog genetskog tipa, kao i ležišta (rudna tela) treće grupe. Javljaju se u obliku horizontalnih, kosih i ubranih slojeva i u obliku sočiva, dužine veće od 30 m, i promenljive debljine. Geološki uslovi pojavljivanja su složeni. Grafit je kriptokristalast, a njegov sadržaj u rudi je visok (iznad 30%);

5) u petu grupu uvršćuju se ležišta (rudna tela) koja imaju osnovna obeležja slična ležištima (rudnim telima) četvrte grupe, ali su tektonski jako poremećena i javljaju se u obliku iskidanih slojeva, sočiva, gnezda i u drugim nepravilnim oblicima. Geološki uslovi pojavljivanja su vrlo složeni;

6) u šestu grupu uvršćuju se ležišta (rudna tela) koja se javljaju u obliku sočiva i u različitim nepravilnim oblicima. Geološki uslovi pojavljivanja su složeni. Grafit je kristalast i endogenog je porekla. Orudnjenje je impregnacionog tipa. Grafitna supstanca je nepravilno raspodeljena u osnovnoj stenskoj masi, u vidu šlira i mlazeva.

b) Istraživanje ležišta (rudnih tela) grafita

Član 161

Istraživanje ležišta (rudnih tela) grafita vrši se prema odredbama čl. 6. do 8. ovog pravilnika, s tim što za utvrđivanje i razvrstavanje rezervi kategorija A, B i C1 maksimalna rastojanja između istražnih radova, za pojedine grupe ležišta (rudnih tela), iznose:

Tabela br. 46

v) Određivanje kvaliteta rezervi grafita

Član 162

Određivanje kvaliteta rezervi grafita vrši se prema odredbama čl. 9. do 11. ovog pravilnika, s tim što za određivanje kvaliteta rezervi grafita kategorija A, B i C1, moraju biti ispunjeni i sledeći uslovi:

1) oprobavanje se vrši u svim istražnim radovima, i to:

a) na jezgru bušotine - po dužini jezgra, na svakom dužnom metru;

b) u istražnim rudarskim radovima - metodom brazde na rastojanju do 5 m za ležišta (rudna tela) prve i treće grupe, odnosno na rastojanju do 2 m za ležišta (rudna tela) druge, četvrte, pete i šeste grupe;

2) delimične hemijske analize vrše se na svim uzetim probama iz jezgra istražnih bušotina i istražnih rudarskih radova. Delimičnim hemijskim analizama utvrđuje se sadržaj C i S;

3) kompletne hemijske analize vrše se na kompozitnim probama koje se sastoje od pojedinačnih proba jezgra bušotina, uzetih na dužini od 5 m. Kod istražnih rudarskih radova, kompozitne probe sastoje se od 5 uzoraka uzetih uzastopno;

4) kompletnim hemijskim analizama određuje se sadržaj sledećih komponenti: C, S i vrši analiza pepela kojom se određuju SiO2, TiO2, Al2O3, Fe2O3, CaO, MgO i alkalije;

5) pored analiza iz tač. 2. do 4. ovog člana, mora se izvršiti ispitivanje mineraloškog i granulometrijskog sastava grafita.

g) Kategorizacija rezervi grafita

Član 163

Razvrstavanje rezervi grafita u kategorije A, B i C1 vrši se prema odredbama čl. 13. do 15. ovog pravilnika i prema sledećim uslovima:

1) za A kategoriju:

a) u A kategoriju uvršćuju se rezerve grafita čije su dimenzije u ležištu (rudnom telu) odgovarajuće grupe utvrđene istražnim radovima u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategoriju A (tabela br. 46), i to:

- za prvu, drugu, treću i četvrtu grupu ležišta (rudnih tela) istražni radovi se izvode bušenjem, a proveravanje podataka vrši se istražnim rudarskim radovima, u obimu koji u odnosu na ukupnu dužinu istražnih bušenja za kategoriju A iznosi: za ležišta (rudna tela) prve i treće grupe - najmanje 40%, a za ležišta druge i četvrte grupe - najmanje 50%;

- za petu i šestu grupu ležišta (rudnih tela) istraživanja se vrše rudarskim radovima;

b) pri utvrđivanju rezervi kategorije A, ekstrapolacija nije dozvoljena;

2) za B kategoriju:

a) u B kategoriju uvršćuju se rezerve grafita čije su dimenzije u ležištu (rudnom telu) odgovarajuće grupe utvrđene istražnim radovima, u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategoriju B (tabela br. 46), i to:

- za prvu, drugu, treću i četvrtu grupu ležišta (rudnih tela), istražni radovi se izvode bušenjem, a proveravanje podataka vrši se istražnim rudarskim radovima, u obimu koji u odnosu na ukupnu dužinu istražnih bušenja za kategoriju B iznosi: za ležišta (rudna tela) prve i treće grupe najmanje 20%, a za ležišta (rudna tela) druge i četvrte grupe najmanje 40%;

- za petu i šestu grupu ležišta (rudnih tela) istraživanja se vrše rudarskim radovima;

b) u B kategoriju uvršćuju se i rezerve dobijene ekstrapolacijom van kontura ležišta (rudnog tela) utvrđenih za rezerve kategorije A, ako ležište (rudno telo), odnosno deo rudnog tela ima postojanu moćnost i kvalitet i ako se ekstrapolirani blokovi neposredno bočno naslanjaju na blokove rezervi kategorije A, najviše do 30% rastojanja između istražnih radova predviđenih za rezerve kategorije A;

3) za C1 kategoriju:

a) u C1 kategoriju uvršćuju se rezerve grafita čije su dimenzije u ležištu (rudnom telu) odgovarajuće grupe utvrđene istražnim radovima u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategoriju C1 (tabela br. 46), i to: istražni radovi za prvu, drugu, treću, četvrtu i petu grupu ležišta (rudnih tela) izvode se bušenjem, a za šestu grupu rudarskim radovima;

b) u C1 kategoriju uvršćuju se i rezerve dobijene ekstrapolacijom van kontura ležišta (rudnog tela) utvrđenih za rezerve kategorije B, ako ležište (rudno telo), odnosno njegov deo ima postojanu moćnost i kvalitet i ako se ekstrapolacijom obuhvaćeni blokovi neposredno bočno naslanjaju na blokove kategorije B, najviše do 40% rastojanja između istražnih radova predviđenih za kategoriju B.

34. Volastonit

a) Podela ležišta (rudnih tela) volastonita na grupe

Član 164

Prema obliku pojavljivanja, veličini, složenosti građe i ravnomernosti raspodele štetnih komponenti, ležišta (rudna tela) volastonita razvrstavaju se u tri grupe:

1) u prvu grupu uvršćuju se ležišta (rudna tela) svih oblika pojavljivanja, složene građe sa ravnomernom raspodelom štetnih komponenti određenom koeficijentom varijacije do 80 i sa rezervama rude većim od 1,000.000 tona;

2) u drugu grupu uvršćuju se ležišta (rudna tela) sočivastog i slojevitog oblika, složene građe, sa neravnomernom raspodelom štetnih komponenti određenom koeficijentom varijacije do 120 i rezervama rude od 500.000 do 1,000.000 tona;

3) u treću grupu uvršćuju se ležišta (rudna tela) sočivastog i nepravilnog oblika, složene građe, sa izrazito neravnomernom raspodelom štetnih komponenti određenom koeficijentom varijacije do 150 i sa rezervama rude do 500.000 tona.

b) Istraživanje ležišta (rudnih tela) volastonita

Član 165

Istraživanje ležišta (rudnih tela) volastonita vrši se prema odredbama čl. 6. do 8. ovog pravilnika, s tim što za utvrđivanje i razvrstavanje rezervi kategorija A, B i C1 maksimalna rastojanja između istražnih radova, za pojedine grupe ležišta, iznose:

Tabela br. 47

v) Određivanje kvaliteta rezervi volastonita

Član 166

Određivanje kvaliteta rezervi volastonita vrši se prema odredbama čl. 9. do 11. ovog pravilnika, s tim što za određivanje kvaliteta rezervi kategorija A, B i C1 moraju biti ispunjeni i sledeći uslovi:

1) za ležišta (rudna tela) prve i druge grupe, oprobavanje se vrši u istražnim rudarskim radovima metodom brazde, u sekcijama dužine do 2 m. U istražnim bušotinama vrši se oprobavanje jezgra bušotine u sekcijama do 2 m;

2) za ležišta (rudna tela) treće grupe, oprobavanje se vrši u istražnim rudarskim radovima metodom brazde, u sekcijama dužine do 1 m. U istražnim bušotinama vrši se oprobavanje jezgra bušotine u sekcijama do 1 m;

3) hemijskim analizama utvrđuje se sadržaj SiO2 (slobodnog), CaO, Fe2O3 i CO2, a zavisno od namene - i sadržaj drugih korisnih i štetnih komponenti;

4) za svaki tip orudnjenja utvrđuje se odgovarajućim metodama kvalitativan i kvantitativan mineraloški sastav rude;

5) tehnološka svojstva rude i tehnološki parametri procesa proizvodnje koncentrata volastonita utvrđuju se u poluindustrijskom i industrijskom obimu ispitivanja za rezerve kategorije A i B, a u laboratorijskom obimu za rezerve kategorije C1.

g) Kategorizacija rezervi volastonita

Član 167

Razvrstavanje rezervi volastonita u kategorije A, B i C1 vrši se prema odredbama čl. 13. do 15. ovog pravilnika i prema sledećim uslovima:

1) za A kategoriju:

a) u A kategoriju uvršćuju se rezerve volastonita čije su dimenzije u ležištu (rudnom telu) odgovarajuće grupe utvrđene istražnim radovima, u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategoriju A (tabela br. 47);

b) rezerve u ležištima (rudnim telima) treće grupe ne razvrstavaju se u kategoriju A;

v) pri utvrđivanju rezervi volastonita kategorije A, ekstrapolacija nije dozvoljena.

2) za B kategoriju:

a) u B kategoriju uvršćuju se rezerve volastonita čije su dimenzije u ležištu (rudnom telu) odgovarajuće grupe utvrđene istražnim radovima u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategoriju B (tabela br. 47);

b) u B kategoriju uvršćuju se i rezerve dobijene ekstrapolacijom izvan utvrđenih kontura rezervi kategorije A prve i druge grupe ležišta (rudnih tela), najviše do 1/3 rastojanja između istražnih radova predviđenih za kategoriju A (tabela br. 47);

v) rezerve u ležištima (rudnim telima) treće grupe ne razvrstavaju se u kategoriju B;

3) za C1 kategoriju:

a) u C1 kategoriju uvršćuju se rezerve volastonita čije su dimenzije u ležištu (rudnom telu) odgovarajuće grupe utvrđene istražnim radovima u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategoriju C1 (tabela br. 47), s tim što delovi ležišta (rudnog tela) prve grupe, koji su sočivastog i nepravilnog oblika, moraju biti istraženi na rastojanjima predviđenim za treću grupu ležišta da bi se njihove rezerve mogle razvrstati u kategoriju C1;

b) u C1 kategoriju uvršćuju se i rezerve dobijene ekstrapolacijom van utvrđenih kontura rezervi kategorije B za ležišta (rudna tela) prve i druge grupe, najviše do 1/2 rastojanja između istražnih radova predviđenih za kategoriju B.

35. Beli boksiti

a) Podela ležišta belih boksita na grupe

Član 168

Prema geološkim uslovima, strukturno-morfološkim karakteristikama, veličini i ekonomskom značaju, ležišta belih boksita razvrstavaju se u tri grupe:

1) u prvu grupu uvršćuju se ležišta belih boksita određenog stratigrafskog nivoa, slojevitog tipa, površine preko 4.000 m2 (dužina pružanja pomnožena dužinom zaleganja) i debljine preko 1,80 m, bez proslojaka povlatnih i podinskih glina;

2) u drugu grupu uvršćuju se ležišta belih boksita određenog stratigrafskog nivoa, slojevitog i gnezdasto-sočivastog tipa, površine 2.000 do 4.000 m2 i debljine preko 1,80 m, bez proslojaka povlatnih i podinskih glina;

3) u treću grupu uvršćuju se ležišta belih boksita određenog stratigrafskog nivoa, slojevitog i gnezdasto-sočivastog tipa, površine ispod 2.000 m2 i debljine ispod 1,80 m, bez proslojaka povlatnih i podinskih glina.

b) Istraživanje ležišta belih boksita

Član 169

Istraživanje ležišta belih boksita vrši se prema odredbama čl. 6. do 8. ovog pravilnika, s tim što za utvrđivanje i razvrstavanje rezervi kategorija A, B i C1, moraju biti ispunjeni i sledeći uslovi:

1) maksimalna rastojanja između istražnih radova (rudarski radovi, raskopi, bušenje, kao i kombinacija istražnih radova), za pojedine grupe ležišta, iznose:

Tabela br. 48

2) prilikom istražnih bušenja kroz rudnu masu belih boksita mora se obezbediti najmanje 75% neporemećenog jezgra.

v) Određivanje kvaliteta rezervi belih boksita

Član 170

Određivanje kvaliteta rezervi belih boksita vrši se prema odredbama čl. 9. do 11. ovog pravilnika, s tim što za određivanje kvaliteta rezervi kategorija A, B i C1, moraju biti ispunjeni i sledeći uslovi:

1) oprobavanje se vrši metodom koja odgovara uslovima pojavljivanja mineralne sirovine i stepenu ravnomernosti raspodele korisnih i štetnih komponenti;

2) probe se uzimaju iz istražnih rudarskih radova (jamski radovi, okna, raskopi) i iz istražnih bušotina;

3) ako je u ležištu prisutno više tipova belih boksita, oprobavanje se vrši metodom brazde po sekcijama. U jednom tipu i podtipu u istražnim rudarskim radovima proba se uzima metodom brazde na svaka dva metra, a iz bušotina sa svakog metra jezgra. U drugim slučajevima probe se uzimaju i na kraćim intervalima (sekcijama), zavisno od debljine tipa i podtipa belih boksita iz kojeg se uzimaju probe;

4) za svaku uzetu probu vrši se delimičnom hemijskom analizom određivanje sadržaja Al2O3, SiO2, Fe2O3, TiO2 i gubitka žarenjem;

5) kompletnim hemijskim analizama (kontrolne analize) vrši se - na kompozitnim probama sastavljenim od 20 pojedinačnih proba belih boksita, kao i na probama uzetim iz tipova i podtipova zastupljenih u ležištu - određivanje Al2O3, SiO2, Fe2O3, TiO2, Cr2O3, V2O5, CaO, MgO, Na2O, K2O i G. Ž. i određivanje retkih elemenata spektralnom analizom;

6) mineraloški sastav belih boksita određuje se rendgenskim, diferencijalno-termičkim i termo-gravimetrijskim analizama i analizama infracrvenog spektra, kao i drugim metodama;

7) na osnovu hemijskih i mineraloških analiza određuje se tip i podtip belih boksita kojima pripadaju utvrđene rezerve, prema sledećoj tabeli:

Tabela br. 49

g) Kategorizacija rezervi belih boksita

Član 171

Razvrstavanje rezervi belih boksita u kategorije A, B i C1 vrši se prema odredbama čl. 13. do 15. ovog pravilnika i prema sledećim uslovima:

1) u A kategoriju uvršćuju se rezerve belih boksita čije su dimenzije u ležištu odgovarajuće grupe utvrđene istražnim rudarskim radovima ili kombinacijom istražnih rudarskih radova i istražnih bušenja, a izuzetno i kombinacijom istražnih bušenja i površinskih istražnih radova (raskopi i plitka okna), u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategoriju A (tabela br. 48);

2) u B kategoriju uvršćuju se rezerve belih boksita čije su dimenzije u ležištu odgovarajuće grupe utvrđene istražnim radovima u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategoriju B (tabela br. 48);

3) u C1 kategoriju uvršćuju se rezerve belih boksita čije su dimenzije u ležištu odgovarajuće grupe utvrđene istražnim radovima u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategoriju C1 (tabela br. 48);

4) pri utvrđivanju rezervi belih boksita kategorija A, B i C1, ekstrapolacija nije dozvoljena.

36. Dijatomit

a) Podela ležišta (rudnih tela) dijatomita na grupe

Član 172

Prema geološkim uslovima, obliku, veličini i kvalitetu rezervi i njegovoj ujednačenosti, ležišta (rudna tela) dijatomita (dijatomejske zemlje) razvrstavaju se u tri grupe:

1) u prvu grupu uvršćuju se ležišta (rudna tela) dijatomita koja se javljaju u obliku pravilnih kontinualnih slojeva ili većih sočiva pravilnog oblika, geološki uslovi pojavljivanja su im jednostavni, nisu poremećena ili su malo poremećena postrudnom tektonikom; debljine i kvalitet rezervi su ujednačeni; rezerve iznose od 2,000.000 do 10,000.000 tona i prema količini rezervi pripadaju srednjim do velikim ležištima;

2) u drugu grupu uvršćuju se ležišta (rudna tela) dijatomita koja se javljaju u obliku slojeva, manjih sočiva i ponekad proslojaka, geološki uslovi pojavljivanja su složeniji u odnosu na prvu grupu ležišta (rudnih tela); slojevi su poremećeni postrudnom tektonikom ili su im dejstvom erozije debljina i kontinuitet smanjeni, debljina i kvalitet rezervi su ujednačeni ili neznatno variraju; rezerve iznose od 500.000 do 2,000.000 tona i prema količini rezervi pripadaju ležištima srednje veličine;

3) u treću grupu uvršćuju se ležišta (rudna tela) dijatomita koja se javljaju u obliku sočiva i nepravilnih masa, ređe slojeva, geološki uslovi pojavljivanja su složeni usled dejstva postrudne tektonike ili erozije, usled čega su kontinuitet i debljina znatno smanjeni, debljina i kvalitet rezervi su im ujednačeni ili neznatno variraju po vertikali i horizontali, rezerve iznose do 500.000 tona i prema količini rezervi pripadaju malim ležištima.

b) Istraživanje ležišta (rudnih tela) dijatomita

Član 173

Istraživanje ležišta (rudnih tela) dijatomita vrši se prema odredbama čl. 6. do 8. ovog pravilnika, s tim što za utvrđivanje i razvrstavanje rezervi kategorija A, B i C1 maksimalna rastojanja između istražnih radova (bušenje, plitka okna, raskopi, rudarski radovi ili kombinacija istražnih radova), za pojedine grupe ležišta, iznose:

Tabela br. 50

v) Određivanje kvaliteta rezervi dijatomita

Član 174

Određivanje kvaliteta rezervi dijatomita vrši se prema odredbama čl. 9. do 11. ovog pravilnika, s tim što za određivanje kvaliteta rezervi kategorija A, B i C1 moraju biti ispunjeni i sledeći uslovi:

1) oprobavanje se vrši metodom koja odgovara uslovima pojavljivanja mineralne sirovine i stepenu ravnomernosti raspodele korisnih i štetnih komponenti;

2) probe se uzimaju iz svih istražnih radova, i to: iz istražnih bušotina - sa svakog dužnog metra rudnog intervala, u sekcijama dužine do 1 m, a iz plitkih okana, raskopa i istražnih rudarskih radova - metodom brazde, u sekcijama dužine do 1 m;

3) hemijski i mineraloški sastav dijatomita utvrđuje se na osnovu kompletnih hemijskih i mineraloških analiza, prema nameni sirovine;

4) tehnološka svojstva dijatomita utvrđuju se na osnovu srednjeg uzorka iz svih istražnih bušotina i okana ili iz istražnih rudarskih radova, i to: za rezerve kategorija A i B u laboratorijskom i poluindustrijskom obimu, a za rezerve kategorije C1 u laboratorijskom obimu ispitivanja.

g) Kategorizacija rezervi dijatomita

Član 175

Razvrstavanje rezervi dijatomita u kategorije A, B i C1 vrši se prema odredbama čl. 13. do 15. ovog pravilnika i prema sledećim uslovima:

1) za A kategoriju:

a) u A kategoriju uvršćuju se rezerve dijatomita čije su dimenzije u ležištu (rudnom telu) odgovarajuće grupe utvrđene istražnim radovima (bušenje, plitka okna, raskopi, rudarski radovi), u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategoriju A (tabela br. 50), s tim što sloj dijatomita mora biti najmanje na jednom karakterističnom mestu presečen i istražen od povlate do podine istražnim rudarskim radom;

b) pri utvrđivanju rezervi dijatomita kategorije A, nije dozvoljena ekstrapolacija;

2) za B kategoriju:

a) u B kategoriju uvršćuju se rezerve dijatomita čije su dimenzije u ležištu (rudnom telu) odgovarajuće grupe utvrđene istražnim radovima u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategoriju B (tabela br. 50);

b) u B kategoriju uvršćuju se i rezerve dobijene ekstrapolacijom van utvrđenih kontura ležišta (rudnih tela), i to:

- ekstrapolacijom rezervi kategorije A, najviše do 1/2 rastojanja između istražnih radova predviđenih za kategoriju A;

- ekstrapolacijom rezervi kategorije B najviše do 1/2 rastojanja između istražnih radova (bušenja) predviđenih za kategoriju B;

3) za C1 kategoriju:

a) u C1 kategoriju uvršćuju se rezerve dijatomita čije su dimenzije u ležištu (rudnom telu) odgovarajuće grupe utvrđene istražnim radovima (bušenjem) u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategoriju C1 (tabela br. 50);

b) u C1 kategoriju uvršćuju se i rezerve dobijene ekstrapolacijom van utvrđenih kontura ležišta (rudnih tela), i to:

- ekstrapolacijom rezervi kategorije B najviše do veličine rastojanja između istražnih radova predviđenih za rezerve kategorije B;

- ekstrapolacijom rezervi kategorije C1 najviše do 1/2 rastojanja između istražnih radova (bušenja) predviđenih za rezervu kategorije C1.

37. Perlit

a) Podela ležišta (rudnih tela) perlita na grupe

Član 176

Prema veličini, strukturno-morfološkim karakteristikama i stepenu ravnomernosti raspodele mineralne komponente, ležišta (rudna tela) perlita razvrstavaju se u tri grupe:

1) u prvu grupu uvršćuju se ležišta (rudna tela) perlita postojane građe i ravnomernog kvaliteta rezervi, kod kojih učešće neekspandiranog dela mase varira do 10%, koja su tektonski neporemećena ili veoma malo poremećena i sa rezervama preko 1,000.000 tona;

2) u drugu grupu uvršćuju se ležišta (rudna tela) perlita nepostojane građe i ravnomernog do neravnomernog kvaliteta rezervi kod kojih učešće neekspandiranog dela mase varira do 20%, koja su tektonski poremećena ili neporemećena i sa rezervama od 600.000 do 1,000.000 tona;

3) u treću grupu uvršćuju se ležišta (rudna tela) perlita nepostojane građe i neravnomernog kvaliteta rezervi, kod kojih učešće neekspandiranog dela mase iznosi preko 20%, koja su tektonski poremećena ili neporemećena i sa rezervama od 300.000 do 600.000 tona.

b) Istraživanje ležišta (rudnih tela) perlita

Član 177

Istraživanje ležišta (rudnih tela) perlita vrši se prema odredbama čl. 6. do 8. ovog pravilnika, s tim što za utvrđivanje i razvrstavanje rezervi kategorija A, B i C1 maksimalna rastojanja između istražnih radova (bušenje, ili bušenje u kombinaciji sa rudarskim radovima), za pojedine grupe ležišta (rudnih tela), iznose:

Tabela br. 51

v) Određivanje kvaliteta rezervi perlita

Član 178

Određivanje kvaliteta rezervi perlita vrši se prema odredbama čl. 9. do 11. ovog pravilnika, s tim što za određivanje kvaliteta rezervi kategorija A, B i C1, moraju biti ispunjeni i sledeći uslovi:

1) da se za svako ležište (rudno telo) eksperimentalno odredi metoda oprobavanja, a rastojanja između proba da iznose:

a) za ležišta (rudna tela) prve i druge grupe - do 5 m;

b) za ležišta (rudna tela) treće grupe - do 3 m;

2) kvalitet perlita određuje se hemijskim i mineraloškim ispitivanjima, a utvrđuju se i temperatura, procent i stepen ekspandiranja, koeficijent toplotne provodljivosti ekspandiranog perlita, otpornost na kiseline, stepen filtracije, akustična izolacija, vatrostalnost i drugo;

3) prema stepenu ekspandiranja, perlit se deli na četiri vrste, koje posle ekspandiranja imaju sledeću zapreminsku težinu:

a) perlit prve vrste do 80 kg/m3;

b) perlit druge vrste od 80 do 150 kg/m3;

v) perlit treće vrste od 150 do 200 kg/m3;

g) perlit četvrte vrste od 200 do 250 kg/m3.

g) Kategorizacija rezervi perlita

Član 179

Razvrstavanje rezervi perlita u kategoriji A, B i C1 vrši se prema odredbama čl. 13. do 15. ovog pravilnika i prema sledećim uslovima:

1) za A kategoriju:

a) u A kategoriju uvršćuju se rezerve perlita čije su dimenzije u ležištu (rudnom telu) odgovarajuće grupe utvrđene istražnim radovima u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategoriju A (tabela br. 51);

b) pri utvrđivanju rezervi perlita kategorije A, nije dozvoljena ekstrapolacija;

2) za B kategoriju:

a) u B kategoriju uvršćuju se rezerve perlita čije su dimenzije u ležištu (rudnom telu) odgovarajuće grupe utvrđene istražnim radovima u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategoriju B (tabela br. 51);

b) u B kategoriju uvršćuju se i rezerve dobijene ekstrapolacijom van utvrđenih kontura ležišta (rudnih tela) A kategorije, i to:

- za ležišta (rudna tela) u fazi eksploatacije, najviše do 1/2 maksimalnih rastojanja između istražnih radova predviđenih za odgovarajuću grupu u kategoriji A;

- za ležišta (rudna tela) u fazi istraživanja, najviše do 1/3 maksimalnih rastojanja između istražnih radova predviđenih za odgovarajuću grupu u kategoriji A;

3) za C1 kategoriju:

a) u C1 kategoriju uvršćuju se rezerve perlita čije su dimenzije u ležištu (rudnom telu) odgovarajuće grupe utvrđene istražnim radovima u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategoriju C1 (tabela br. 51);

b) u C1 kategoriju uvršćuju se i rezerve dobijene ekstrapolacijom van utvrđenih kontura ležišta (rudnih tela) kategorije B, i to:

- za ležišta (rudna tela) u fazi eksploatacije, najviše do 1/2 maksimalnih rastojanja između istražnih radova predviđenih za odgovarajuću grupu u kategoriji B;

- za ležišta (rudna tela) u fazi istraživanja, najviše do 1/3 maksimalnih rastojanja između istražnih radova predviđenih za odgovarajuću grupu u kategoriji B.

38. Sirovine za cementnu industriju (laporci i krečnjaci)

a) Podela ležišta (rudnih tela) sirovina za cementnu industriju (laporci i krečnjaci) na grupe i podgrupe

Član 180

Prema genetskim karakteristikama, složenosti oblika i veličini, ležišta (rudna tela) sirovina za cementnu industriju - laporci i krečnjaci (u daljem tekstu: laporci i krečnjaci) razvrstavaju se u tri grupe:

1) u prvu grupu uvršćuju se marinska i jezerska sedimentna ležišta (rudna tela) laporaca i krečnjaka, koja imaju oblik bankova i slojeva, horizontalna su ili blago nagnuta, srednje moćnosti, veće od 25 m i sa rezervama preko 30,000.000 tona;

2) u drugu grupu uvršćuju se marinska i jezerska sedimentna ležišta (rudna tela) laporaca i krečnjaka, koja imaju oblik bankova, sočiva, slojeva i nepravilan oblik, moćnosti od 10 do 25 m i rezerve od 10,000.000 do 30,000.000 tona;

3) u treću grupu uvršćuju se marinska i jezerska sedimentna i nanosna (rasipna) ležišta (rudna tela) laporaca i krečnjaka slojevitog, sočivastog i drugog nepravilnog oblika, ili koja imaju oblik krupnih blokova šljunka ili peska neujednačene sortiranosti, izgrađenih od fragmenata krečnjaka i laporaca. Srednje su mogućnosti do 10 m i sa rezervama manjim od 10,000.000 tona.

Svaka grupa ležišta (rudnih tela) laporaca i krečnjaka iz stava 1. ovog člana, zavisno od ravnomernosti raspodele osnovnih korisnih komponenti i od strukturno-tektonskih karakteristika, deli se na dve podgrupe, i to:

1) u prvu podgrupu uvršćuju se ležišta (rudna tela) laporaca i krečnjaka postojane debljine, ujednačenog kvaliteta korisnih komponenti i sa niskim sadržajem štetnih komponenti, sa koeficijentom varijacije manjim od 80 i koeficijentom ujednačenosti većim od 0,56;

2) u drugu podgrupu uvršćuju se ležišta (rudna tela) laporaca i krečnjaka nepostojane debljine, neujednačenog kvaliteta korisnih komponenti i sa povećanim sadržajem štetnih komponenti, sa koeficijentom varijacije većimod 80 i koeficijentom ujednačenosti manjim od 0,55.

b) Istraživanje ležišta (rudnih tela) laporaca i krečnjaka

Član 181

Istraživanje ležišta (rudnih tela) laporaca i krečnjaka vrši se prema odredbama čl. 6. do 8. ovog pravilnika, s tim što za utvrđivanje i razvrstavanje rezervi kategorija A, B i C1 maksimalna rastojanja između istražnih radova (bušenje ili kombinacija bušenja i raskopa, kao i osmatranje otvorenih profila), za pojedine grupe i podgrupe ležišta (rudnih tela), iznose:

Tabela br. 52

v) Određivanje kvaliteta rezervi laporaca i krečnjaka

Član 182

Određivanje kvaliteta rezervi laporaca i krečnjaka vrši se prema odredbama čl. 9. do 11. ovog pravilnika, s tim što za određivanje kvaliteta rezervi kategorija A, B i C1 moraju biti ispunjeni i sledeći uslovi:

1) oprobavanje se vrši iz jezgra bušotine, i to:

a) za delimične hemijske analize, iz ležišta (rudnih tela) svih grupa i podgrupa, na svakih 1 do 2 metra dužine;

b) za kompletne hemijske analize iz ležišta (rudnih tela) prve i druge grupe, na svakih 10 metara, a za ležišta (rudna tela) treće grupe, na svakih 5 metara dužine;

2) mineraloško-petrografska i rendgenska ispitivanja vrše se na uzorcima uzetim iz istražnih bušotina, a fizičko-mehanička ispitivanja i na uzorcima uzetim sa otvorenih profila;

3) hemijskom analizom delimičnih proba određuju se CaCO3 i MgCO3, a kod kompletnih proba određuju se osnovne komponente: CaO, SiO2, Al2O3, Fe2O3 i gubitak žarenjem, kao i štetne komponente: MgO, SO3, Na2O, K2O, MnO i P2O5;

4) radi ocene kvaliteta rezervi, određuje se i koeficijent zaštićenja, kao i aluminatni, silikatni i hidraulični modul.

g) Kategorizacija rezervi laporaca i krečnjaka

Član 183

Razvrstavanje rezervi laporaca i krečnjaka u kategorije A, B i C1 vrši se prema odredbama čl. 13. do 15. ovog pravilnika i prema sledećim uslovima:

1) za A kategoriju:

a) u A kategoriju uvršćuju se rezerve laporaca i krečnjaka čije su dimenzije u ležištu (rudnom telu) odgovarajuće grupe i podgrupe utvrđene istražnim radovima u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategoriju A (tabela br. 52);

b) kod utvrđivanja rezervi laporaca i krečnjaka kategorije A, nije dozvoljena ekstrapolacija;

2) za B kategoriju:

a) u B kategoriju uvršćuju se rezerve laporaca i krečnjaka čije su dimenzije u ležištu (rudnom telu) odgovarajuće grupe i podgrupe utvrđene istražnim radovima u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategoriju B (tabela br. 52);

b) u B kategoriju uvršćuju se i rezerve dobijene ekstrapolacijom van utvrđenih kontura ležišta (rudnog tela), najviše do 1/4 maksimalnih rastojanja između istražnih radova predviđenih za odgovarajuću grupu i podgrupu u kategoriji B;

3) za C1 kategoriju:

a) u C1 kategoriju uvršćuju se rezerve laporaca i krečnjaka čije su dimenzije u ležištu (rudnom telu) odgovarajuće grupe i podgrupe utvrđene istražnim radovima u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategoriju C1 (tabela br. 52);

b) u C1 kategoriju uvršćuju se i rezerve dobijene ekstrapolacijom van utvrđenih kontura ležišta (rudnog tela), najviše do 1/3 maksimalnih rastojanja između istražnih radova predviđenih za odgovarajuću grupu i podgrupu u kategoriji C1.

39. Tuf

a) Podela ležišta (rudnih tela) tufa na grupe

Član 184

Prema morfološkim karakteristikama, veličini, složenosti građe, ujednačenosti sastava i tektonskoj poremećenosti, ležišta (rudna tela) tufa (pucolanskog) razvrstavaju se u tri grupe:

1) u prvu grupu uvršćuju se ležišta (rudna tela) tufa pretežno slojevitog i sočivastog oblika, ujednačene moćnosti i sastava, tektonski neporemećena i sa rezervama većim od 600.000 tona;

2) u drugu grupu uvršćuju se ležišta (rudna tela) tufa pretežno slojevitog i sočivastog oblika, najčešće ujednačene moćnosti i sastava, sa postrudnim deformacijama koje bitno ne utiču na uslove ekstrapolacije i sa rezervama manjim od 600.000 tona. Drugoj grupi pripadaju i ležišta (rudna tela) tufa promenljive moćnosti i sastava (ili samo promenljivog sastava) po vertikali ili horizontali, sa postrudnim deformacijama koje bitno utiču na uslove eksploatacije ili bez tih deformacija i sa rezervama većim od 600.000 tona;

3) u treću grupu uvršćuju se ležišta (rudna tela) tufa pretežno slojevitog i sočivastog oblika, promenljive moćnosti i sastava, sa postrudnim deformacijama koje bitno utiču na uslove eksploatacije ili bez tih deformacija i sa rezervama manjim od 600.000 tona.

b) Istraživanje ležišta (rudnih tela) tufa

Član 185

Istraživanje ležišta (rudnih tela) tufa vrši se prema odredbama čl. 6. do 8. ovog pravilnika, s tim što za utvrđivanje i razvrstavanje rezervi kategorija A, B i C1 moraju biti ispunjeni i sledeći uslovi:

1) maksimalna rastojanja između istražnih radova (površinski radovi i bušenja, a izuzetno i rudarski radovi), za pojedine grupe ležišta, iznose:

Tabela br. 53

2) za proračun rezervi mogu se u kombinaciji sa istražnim radovima koristiti i eksploatacioni radovi ako njihova rastojanja odgovaraju rastojanjima datim u tabeli iz tačke 1. ovog člana.

v) Određivanje kvaliteta rezervi tufa

Član 186

Određivanje kvaliteta rezervi tufa vrši se prema odredbama čl. 9. do 11. ovog pravilnika, s tim što za određivanje kvaliteta rezervi kategorija A, B i C1 moraju biti ispunjeni i sledeći uslovi:

1) ispitivanje kvaliteta vrši se na pojedinačnim probama koje su uzete metodom brazde iz istražnih rudarskih radova na rastojanju do 5 metara, a iz istražnog bušenja, iz svakog rudnog intervala u sekcijama dužine do 5 metara;

2) analize se vrše na svim pojedinačno uzetim probama, kao i na kompozitnim probama;

3) obim i vrsta laboratorijskih ispitivanja proba aktivnog tufa utvrđuju se prema propisima o jugoslovenskim standardima;

4) određivanje kvaliteta tufa vrši se i mineraloško-petrografskim, termičkim i rendgenskim ispitivanjima;

5) tehnološka ispitivanja vrše se na kompozitnim probama koje su sastavljene od pojedinačnih proba po tipovima tufa, odnosno na svakih 100.000 t rezervi vrši se po jedna tehnološka analiza.

g) Kategorizacija rezervi tufa

Član 187

Razvrstavanje rezervi tufa u kategorije A, B i C1 vrši se prema odredbama čl. 13. do 15. ovog pravilnika i prema sledećim uslovima:

1) za A kategoriju:

a) u A kategoriju uvršćuju se rezerve tufa čije su dimenzije u ležištu (rudnom telu) odgovarajuće grupe utvrđene istražnim radovima u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategoriju A (tabela br. 53);

b) pri utvrđivanju rezervi tufa kategorije A, ekstrapolacija nije dozvoljena;

2) za B kategoriju:

a) u B kategoriju uvršćuju se rezerve tufa čije su dimenzije u ležištu (rudnom telu) odgovarajuće grupe utvrđene istražnim radovima u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategoriju B (tabela br. 53);

b) u B kategoriju uvršćuju se i rezerve dobijene ekstrapolacijom van utvrđenih kontura ležišta (rudnih tela) za rezerve kategorije A, prve, druge i treće grupe, najviše do 1/3 rastojanja između istražnih radova predviđenih za kategoriju A;

3) za C1 kategoriju:

a) u C1 kategoriju uvršćuju se rezerve tufa čije su dimenzije u ležištu (rudnom telu) odgovarajuće grupe utvrđene istražnim radovima u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategoriju C1 (tabela br. 53);

b) u C1 kategoriju uvršćuju se i rezerve dobijene ekstrapolacijom van utvrđenih kontura ležišta (rudnih tela) za rezerve kategorije B, prve, druge i treće grupe, najviše do 1/2 rastojanja između istražnih radova predviđenih za kategoriju B.

40. Tehnički građevinski kamen

a) Podela ležišta (rudnih tela) tehničkog građevinskog kamena na grupe i podgrupe

Član 188

Prema složenosti građe, moćnosti i karakteristikama kvaliteta, ležišta (rudna tela) tehničkog građevinskog kamena razvrstavaju se u dve grupe:

1) u prvu grupu uvršćuju se ležišta (rudna tela) tehničkog građevinskog kamena jednostavne građe, postojane moćnosti i ujednačenog kvaliteta (promena kvaliteta sirovine u ukupnoj masi varira do 10%), koja su najčešće tektonski neporemećena;

2) u drugu grupu uvršćuju se ležišta (rudna tela) tehničkog građevinskog kamena složene građe, promenljive moćnosti i neujednačenog kvaliteta (promena kvaliteta sirovine u ukupnoj masi varira do 25%), koja su tektonski znatnije poremećena;

Prema sastavu i genetskim karakteristikama, ležišta (rudna tela) tehničkog građevinskog kamena svake grupe iz stava 1. ovog člana dele se na dve podgrupe:

1) u prvu podgrupu uvršćuju se sedimentna i metamorfna ležišta (rudna tela) koja imaju karbonatni sastav;

2) u drugu podgrupu uvršćuju se magmatska, sedimentna i metamorfna ležišta (rudna tela) koja imaju kvarcno-silikatni sastav.

b) Istraživanje ležišta (rudnih tela) tehničkog građevinskog kamena

Član 189

Istraživanje ležišta (rudnih tela) tehničkog građevinskog kamena vrši se prema odredbama čl. 6. do 8. ovog pravilnika, s tim što za utvrđivanje i razvrstavanje rezervi kategorija A, B i C1 maksimalna rastojanja između istražnih radova (rudarskih radova), za pojedine grupe i podgrupe ležišta (rudnih tela), iznose:

Tabela br. 54

v) Određivanje kvaliteta rezervi tehničkog građevinskog kamena

Član 190

Određivanje kvaliteta rezervi tehničkog građevinskog kamena vrši se prema odredbama čl. 9. do 11. ovog pravilnika, s tim što za određivanje kvaliteta rezervi kategorija A, B i C1, moraju biti ispunjeni i sledeći uslovi:

1) određivanje kvaliteta rezervi ležišta (rudnih tela) tehničkog građevinskog kamena vrši se:

a) delimičnim laboratorijskim analizama, kojim se određuje: čvrstoća na pritisak u suvom i vodom zasićenom stanju, otpornosti prema habanju struganjem, upijanje vode, postojanost za zamrzavanje, zapreminska težina i sadržaj sulfida i sulfata, ako se sirovina koristi kao agregat za beton;

b) kompletnim laboratorijskim analizama, kojima se određuje: čvrstoća na pritisak (u suvom, vodom zasićenom stanju i posle 25 ciklusa zamrzavanja), otpornost prema habanju struganjem, otpornost ivica prema udaru, otpornost prema habanju ("LosAngeles" metoda), postojanost na zamrzavanje, poroznost i gustina, zapreminskai specifična težina, upijanje vode, mineraloško-petrografski sastav i sadržajsulfida i sulfata, ako se sirovina koristi kao agregat za beton;

2) zavisno od veličine i grupe ležišta i kategorije rezervi, broj delimičnih i kompletnih analiza, iznosi:

Tabela br. 55

3) količina jednog uzorka za utvrđivanje kvaliteta tehničkog građevinskog kamena iznosi:

a) za delimične laboratorijske analize:

- iz istražnih rudarskih radova, najmanje 2 kocke, pojedinačnih dimenzija 18 x 18 x 18 cm;

- iz istražnih bušotina, najmanje 2 m jezgra, u jednom ili više komada;

b) za kompletne laboratorijske analize:

- iz istražnih rudarskih radova, najmanje 4 kocke, pojedinačnih dimenzija 18 x 18 x 18 cm;

- iz istražnih bušotina, najmanje 5 m jezgra, u jednom ili više komada.

g) Kategorizacija rezervi tehničkog građevinskog kamena

Član 191

Razvrstavanje rezervi tehničkog građevinskog kamena u kategorije A, B i C1 vrši se prema odredbama čl. 13. do 15. ovog pravilnika i prema sledećim uslovima:

1) za A kategoriju:

a) u A kategoriju uvršćuju se rezerve tehničkog građevinskog kamena čije su dimenzije u ležištu (rudnom telu) odgovarajuće grupe utvrđene istražnim radovima u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategoriju A (tabela br. 54);

b) pri utvrđivanju rezervi tehničkog građevinskog kamena kategorije A, nije dozvoljena ekstrapolacija;

2) za B i C1 kategoriju:

a) u B i C1 kategoriju uvršćuju se rezerve tehničkog građevinskog kamena čije su dimenzije u ležištu (rudnom telu) odgovarajuće grupe utvrđene istražnim radovima u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategorije B i C1 (tabela br. 54);

b) u B i C1 kategoriju uvršćuju se i rezerve dobijene ekstrapolacijom van utvrđenih kontura ležišta (rudnog tela), najviše do 1/4 maksimalnih rastojanja između istražnih radova predviđenih za odgovarajuću grupu i podgrupu u kategoriji B i C1.

41. Arhitektonsko-građevinski kamen (ukrasni kamen)

a) Podela ležišta (rudnih tela) arhitektonsko-građevinskog kamena na grupe

Član 192

Prema vrsti stena, obliku pojavljivanja, veličini i oštećenosti stenske mase usled tektonskog pokreta, hidrotermalnom procesu i drugim uticajima, ležišta (rudna tela) arhitektonsko-građevinskog kamena (u daljem tekstu: ukrasni kamen) razvrstavaju se u šest grupa:

1) u prvu grupu uvršćuju se ležišta (rudna tela) ukrasnog kamena koja čine sedimentne stene. Javljaju se u vidu slojeva ili sočiva. Velikih su dimenzija i sadrže preko 600.000 m3 rezervi stenske mase. Zahvaćenost tektonskim pokretima je neznatna i bitno ne utiče na iskorišćenje stenske mase;

2) u drugu grupu uvršćuju se ležišta (rudna tela) ukrasnog kamena koja čine sedimentne stene. Javljaju se u vidu slojeva ili sočiva, malih su dimenzija i sadrže do 500.000 m3 rezervi stenske mase. Tektonskim pokretima su neznatno zahvaćena, što ne utiče na iskorišćenje stenske mase;

3) u treću grupu uvršćuju se ležišta (rudna tela) ukrasnog kamena koja čine metamorfne stene. Javljaju se u obliku sočiva, velikih su dimenzija i sadrže preko 500.000 m3 rezervi stenske mase, a mogu imati i manje dimenzije, sa rezervama ispod 500.000 m3 stenske mase. Zahvaćenost tektonskim pokretima je slabija i stenska masa sadrži preko 15% sirovih blokova;

4) u četvrtu grupu uvršćuju se ležišta (rudna tela) ukrasnog kamena koja su oblika i veličine kao ležišta (rudna tela) treće grupe. Tektonskim pokretima stenska masa je jače zahvaćena i sadrži do 15% sirovih blokova;

5) u petu grupu uvršćuju se ležišta (rudna tela) ukrasnog kamena koja čine magmatske stene. Javljaju se u obliku sočivastih masa, odnosno gnezda i drugim nepravilnim oblicima. Velikih su dimenzija i sadrže preko 400.000 m3 rezervi stenske mase, a mogu biti i manja, sa rezervama ispod 400.000 m3 stenske mase. Tektonskim pokretima, hidrotermalnim procesima i drugim uticajima stenska masa je slabije zahvaćena i sadrži više od 10% sirovih blokova;

6) u šestu grupu uvršćuju se ležišta (rudna tela) ukrasnog kamena koja su oblika i veličine kao ležišta (rudna tela) pete grupe. Tektonskim pokretima, kao i dejstvom hidrotermalnih procesa i drugih štetnih uticaja, stenska masa je znatno zahvaćena i sadrži manje od 10% sirovih blokova.

b) Istraživanje ležišta (rudnih tela) ukrasnog kamena

Član 193

Istraživanje ležišta (rudnih tela) ukrasnog kamena vrši se prema odredbama čl. 6. do 8. ovog pravilnika, s tim što za utvrđivanje i razvrstavanje rezervi kategorija A, B i C1 moraju biti ispunjeni i sledeći uslovi:

1) maksimalna rastojanja između istražnih radova za pojedine grupe ležišta (rudnih tela) iznose:

Tabela br. 56

2) istražna bušenja za utvrđivanje rezervi ležišta (rudnih tela) svih grupa izvode se po kvadratnoj mreži, prema rastojanjima datim u tabeli br. 56;

3) probni eksploatacioni radovi na odgovarajućoj etaži izvode se na mestima na kojima je očuvanost stenske mase približna prosečnoj očuvanosti stenske mase. Etaže se izvode u obimu koji ne može biti manji od 250 m3 za mala ležišta (rudna tela), odnosno od 400 m3 za velika ležišta (rudna tela) zdrave stenske mase (bez humusa i oštećenih partija stena pri površini). Dimenzije etaže moraju biti tako odabrane, da njeno čelo ulazi u zdravu stensku masu sa najmanje 3 m visine etaže;

4) geofizička ispitivanja vrše se radi utvrđivanja kompaktnih, odnosno oštećenih delova cele stenske mase obuhvaćene istražnim radovima.

v) Određivanje kvaliteta rezervi ukrasnog kamena

Član 194

Određivanje kvaliteta rezervi ukrasnog kamena vrši se prema odredbama čl. 9. do 11. ovog pravilnika, s tim što za određivanje kvaliteta rezervi kategorija A, B i C1 moraju biti ispunjeni i sledeći uslovi:

1) oprobavanje ležišta (rudnog tela) vrši se metodom koja odgovara uslovima pojavljivanja i načinu ispitivanja fizičko-mehaničkih osobina i mineraloško-petrografskih karakteristika ukrasnog kamena;

2) uzimanje proba za kompletna ispitivanja fizičko-mehaničkih osobina vrši se najmanje na dva mesta u istraživanom delu stenske mase - rudnom telu. Ako istraživani deo rudnog tela sadrži više od 1.000.000 m3 stenske mase, uzimaju se tri probe; ako u rudnom telu postoje dve ili više vrsta ukrasnog kamena, broj proba se povećava prema broju vrsta;

3) uzimanje proba za delimična fizičko-mehanička ispitivanja vrši se iz jezgra bušotina radi upoređivanja pojedinih rezultata kompletnih analiza. Od jedne vrste ukrasnog kamena uzima se najmanje jedna proba;

4) ispitivanja fizičko-mehaničkih osobina vrši se na svim uzorcima prema propisima o jugoslovenskim standardima i na osnovu njih daje ocena o kvalitetu i upotrebljivosti ukrasnog kamena;

5) u izrađenoj probnoj eksploatacionoj etaži mora se izvršiti detaljno merenje svih pukotina i rastojanja između njih, izraditi strukturni plan u razmeri 1:100 i utvrditi mogućnost (verovatnoću) postojanja određene količine zdravih sirovih blokova ukrasnog kamena u stenskoj masi. Na osnovu strukturnog plana vrši se određivanje položaja buduće eksploatacione etaže;

6) u izrađenom stenskom materijalu uzetom iz probne eksploatacione etaže, vrši se:

- merenje dimenzija sirovih blokova svedenih na pravilne oblike pogodne za obradu pod gaterom;

- klasifikacija sirovih blokova prema propisima o jugoslovenskim standardima i obračunava procent iskorišćenja u eksploataciji;

7) uzimanje proba za tehnološka ispitivanja vrši se odabiranjem srednjeg uzorka od najmanje dva bloka, minimalnih dimenzija od 0,4 m3, koji imaju pravilan paralelopipedni oblik;

8) tehnološka ispitivanja vrše se po režimu redovne proizvodnje, odnosno svi uzeti uzorci se režu pod gaterom na ploče debljine 2,5 cm, glačaju se, seku i poliraju. Vrši se analiza ponašanja ukrasnog kamena pri obradi i proračunava procent iskorišćenja sirovih blokova.

g) Kategorizacija rezervi ukrasnog kamena

Član 195

Razvrstavanje rezervi ukrasnog kamena u kategorije A, B i C1 vrši se prema odredbama čl. 13. do 15. ovog pravilnika i prema sledećim uslovima:

1) za A kategoriju:

a) u A kategoriju uvršćuju se rezerve ukrasnog kamena čije su dimenzije u ležištu (rudnom telu) odgovarajuće grupe utvrđene istražnim radovima u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategoriju A (tabela br. 56);

b) pri utvrđivanju rezervi ukrasnog kamena kategorije A, ekstrapolacija nije dozvoljena;

2) za B kategoriju:

a) u B kategoriju uvršćuju se rezerve ukrasnog kamena čije su dimenzije u ležištu (rudnom telu) odgovarajuće grupe utvrđene istražnim radovima, u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategoriju B (tabela br. 56);

b) u B kategoriju uvršćuju se i rezerve dobijene ekstrapolacijom van utvrđenih kontura rudnih tela rezervi kategorije A, koja može da iznosi najviše do 30% rastojanja predviđenih za istražne radove za rezerve kategorije A (tabela br. 56), s tim što za ekstrapolaciju moraju biti ispunjeni sledeći uslovi:

- da rudno telo ili deo rudnog tela ima postojanu moćnost, ujednačena oštećenja kamene mase i prostiranje van granica blokova kategorije A;

- da se ekstrapolacijom dobijeni blokovi neposredno bočno naslanjaju na blokove rezervi kategorije A;

3) za C1 kategoriju:

a) u C1 kategoriju uvršćuju se rezerve ukrasnog kamena čije su dimenzije u ležištu (rudnom telu) odgovarajuće grupe utvrđene istražnim radovima, u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategoriju C1 (tabela br. 56);

b) u C1 kategoriju uvršćuju se i rezerve dobijene ekstrapolacijom van utvrđenih kontura rudnih tela rezervi kategorije B, koja može da iznosi najviše do 20% rastojanja predviđenih za istražne radove za rezerve kategorije B (tabela br. 56), s tim što za ekstrapolaciju moraju biti ispunjeni sledeći uslovi:

- da rudno telo ili deo rudnog tela ima postojanu moćnost, ujednačena oštećenja kamene mase i prostiranje van granica blokova kategorije B;

- da se ekstrapolacijom dobijeni blokovi neposredno bočno naslanjaju na blokove rezervi kategorije B.

42. Opekarske gline

a) Podela ležišta (rudnih tela) opekarskih glina na grupe

Član 196

Prema obliku, veličini, složenosti građe, ujednačenosti sastava i tektonskoj poremećenosti, ležišta (rudna tela) opekarskih glina razvrstavaju se u tri grupe:

1) u prvu grupu uvršćuju se slojevita i sočivasta ležišta (rudna tela) opekarskih glina konstantne moćnosti, ujednačenog sastava, sa rezervama preko 5,000.000 tona, koja postrudnom tektonikom nisu razbijena na blokove;

2) u drugu grupu uvršćuju se slojevita i sočivasta ležišta (rudna tela) opekarskih glina konstantne moćnosti ujednačenog sastava, sa rezervama od 2,000.000 do 5,000.000 tona, koja su izraženom postrudnom tektonikom razbijena na blokove, što bitno utiče na uslove eksploatacije;

3) u treću grupu uvršćuju se slojevita i sočivasta ležišta (rudna tela) sa rezervama ispod 2,000.000 tona i ležišta sa većim rezervama od 2,000.000 tona, čiji sastav i kvalitet variraju po vertikali i horizontali i koja imaju izraženu postrudnu tektoniku koja bitno utiče na uslove eksploatacije.

b) Istraživanje ležišta (rudnih tela) opekarskih glina

Član 197

Istraživanje ležišta (rudnih tela) opekarskih glina vrši se prema odredbama čl. 6. do 8. ovog pravilnika, s tim što za utvrđivanje i razvrstavanje rezervi kategorija A, B i C1 maksimalna rastojanja između istražnih radova (bušenje i raskopi), za pojedine grupe ležišta (rudnih tela) iznose:

Tabela br. 57

v) Određivanje kvaliteta rezervi opekarskih glina

Član 198

Određivanje kvaliteta rezervi opekarskih glina vrši se prema odredbama čl. 9. do 11. ovog pravilnika, s tim što za određivanje kvaliteta rezervi kategorija A, B i C1 moraju biti ispunjeni i sledeći uslovi:

1) oprobavanje se vrši metodom brazde iz rudarskih istražnih radova, ako za to postoji mogućnost, a iz istražnog bušenja uzimanjem jezgra bušotine. Dužina pojedinačnih proba uzetih iz istražnih radova ne može biti veća od 2 m;

2) analize se vrše na pojedinačnim i kompozitnim probama. Analize pojedinačnih uzoraka obuhvataju probu paljenja, reakciju na karbonate, određivanje stezanja na 105°, stezanja pri pečenju i određivanje ostatka na situ sa 6.000 otvora/cm2 i identifikaciju tog ostatka;

3) tehnološka ispitivanja vrše se na kompozitnim probama koje se sastoje od pojedinačnih proba po tipovima sirovina. Pojedinačne probe reprezentuju maksimalno 100.000 tona rezervi. Tehnološkim analizama određuju se: zapreminska i specifična težina, boja u prirodnom (dostavnom) stanju, vlaga u prirodnom stanju, ostatak na situ sa 6.000 otvora/ cm2 i identifikacija tog ostatka, voda za plastičnu obradu, indeks plastičnosti, reakcija na karbonate, prisustvo topljivih soli, stezanje na 105°, čvrstina na lomljenje u sirovom stanju, proba paljenja, temperatura klinkerovanja i sinterovanja, barelografija, analiza stezanja i drugo;

4) na kompozitnim probama potrebno je izvršiti mineraloško-petrografske analize: analize granulometrijskog sastava, rendgenske analize, diferencijalno-termičkeanalize i, po potrebi, kompletne kvantitativne silikatne analize.

g) Kategorizacija rezervi opekarskih glina

Član 199

Razvrstavanje rezervi opekarskih glina u kategorije A, B i C1 vrši se prema odredbama čl. 13. do 15. ovog pravilnika i prema sledećim uslovima:

1) u A kategoriju uvršćuju se rezerve opekarskih glina čije su dimenzije u ležištu (rudnom telu) odgovarajuće grupe utvrđene istražnim radovima u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategoriju A (tabela br. 57);

2) u B kategoriju uvršćuju se rezerve opekarskih glina čije su dimenzije u ležištu (rudnom telu) odgovarajuće grupe utvrđene istražnim radovima u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategoriju B (tabela br. 57);

3) u C1 kategoriju uvršćuju se rezerve opekarskih glina čije su dimenzije u ležištu (rudnom telu) odgovarajuće grupe utvrđene istražnim radovima u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategoriju C1 (tabela br. 57).

43. Šljunak i pesak

a) Podela rudnih tela šljunka i peska na grupe

Član 200

Prema načinu deponovanja, vremenu stvaranja i veličini, rudna tela šljunka i peska razvrstavaju se u pet grupa:

1) u prvu grupu uvršćuju se rudna tela šljunka i peska, koja se u obliku slojevitih ili sočivastih naslaga nevezanog stenskog materijala nalaze na mestima gde je sedimentacija, odnosno odlaganje završeno ili je u završnoj fazi, a veličine su preko 5,000.000 m3;

2) u drugu grupu uvršćuju se rudna tela šljunka i peska, koja se u obliku slojevitih ili sočivastih naslaga nevezanog stenskog materijala nalaze na mestima gde je sedimentacija, odnosno odlaganje završeno ili je u završnoj fazi, a veličine su od 1,000.000 do 5,000.000 m3;

3) u treću grupu uvršćuju se rudna tela šljunka i peska, koja se u obliku slojevitih ili sočivastih naslaga nevezanog stenskog materijala nalaze na mestima gde je sedimentacija, odnosno odlaganje materijala, završeno ili je u završnoj fazi, a veličine su do 1,000.000 m3;

4) u četvrtu grupu uvršćuju se rudna tela šljunka i peska u vidu stenskog materijala deponovanog u vodenoj sredini ili priobalnoj zoni reka i jezera, gde se odlaganje još vrši, a veličine su preko 1,000.000 m3 i pripadaju ležištima koja se obavljaju;

5) u petu grupu uvršćuju se rudna tela šljunka i peska u vidu nevezanog stenskog materijala deponovanog u vodenoj sredini ili priobalnoj zoni reka i jezera, gde se odlaganje još vrši. Veličine su ispod 1,000.000 m3 i pripadaju ležištima koja se obnavljaju.

b) Istraživanje rudnih tela šljunka i peska

Član 201

Istraživanje rudnih tela šljunka i peska vrši se prema odredbama čl. 6. do 8. ovog pravilnika, s tim što za utvrđivanje i razvrstavanje rezervi kategorija A, B i C1maksimalna rastojanja između istražnih radova (bušenja, okna), za pojedine grupe rudnih tela iznose:

Tabela br. 58

Sve vrste istražnih radova izvode se po kvadratnoj mreži, na rastojanjima datim u tabeli br. 58.

v) Određivanje kvaliteta rezervi šljunka i peska

Član 202

Određivanje kvaliteta rezervi šljunka i peska vrši se prema odredbama čl. 9. i 11. ovog pravilnika, s tim što za određivanje kvaliteta rezervi kategorija A, B i C1 moraju biti ispunjeni i sledeći uslovi:

1) oprobavanje se vrši u svim istražnim radovima po moćnosti naslaga, u intervalima od 5 m, i to: u oknima metodom brazde, a iz jezgra bušotina, deljenjem jezgra kvartiranjem;

2) kvalitet sirovine određuje se delimičnim i kompletnim analizama:

- delimične analize vrše se na svim uzetim uzorcima;

- kompletne analize se formiraju najviše od 4 probe uzete za delimična ispitivanja iz jedne ili najviše 4 susedne bušotine, odnosno okna;

3) ispitivanje kvaliteta šljunka i peska vrši se prema njihovoj nameni - za beton, za gradnju puteva i drugo. Prilikom utvrđivanja rezervi kategorije A, na reprezentativnim uzorcima iz ležišta vrši se određivanje marke betona poluindustrijskim ispitivanjem;

4) ispitivanje šljunka, radi njegovog korišćenja kao agregata za beton, vrši se:

a) kompletnom analizom prirodne mešavine šljunka koja obuhvata sledeća ispitivanja: oblika zrna, zapreminske i specifične težine, sadržaja muljevitih sastojaka, organske materije, trošnih zrna, grudvi glina S, SO3 i sadržaja lakih čestica, kao i ispitivanja granulometrijskog i petrografskog sastava i postojanosti na mrazu. Alkalna reaktivnost agregata se ispituje samo po potrebi;

b) delimičnom analizom prirodne mešavine šljunka koja obuhvata ispitivanja: zapreminske težine, muljevitosti, granulometrijskog sastava i sadržaja grudvi gline;

5) ispitivanje šljunka radi njegovog korišćenja kao materijala za gradnju puteva vrši se:

a) kompletnom analizom prirodne mešavine šljunka, koja obuhvata ispitivanja: otpornosti prema habanju udarom po metodi "Los Anđeles", drobljivost pod pritiskom, sadržaja čestica manjih od 0,02 mm, postojanost na mrazu, oblika zrna, izgleda površine zrna, sadržaja mekih zrna, petrografskog sastava prirodne mešavine, granulometrijskog sastava i prionljivosti sa bitumenom;

b) delimičnom analizom prirodne mešavine šljunka, koja obuhvata ispitivanja: otpornosti prema habanju udarom po metodi "Los Anđeles" i drobljivosti pod pritiskom;

3) ako se sirovina iz jednog ležišta naizmenično koristi za beton ili gradnju puteva, ispitivanje kvaliteta vrši se naizmenično odgovarajućom analizom.

g) Kategorizacija rezervi šljunka i peska

Član 203

Razvrstavanje rezervi šljunka i peska u kategorije A, B i C1 vrši se prema odredbama čl. 13. do 15. ovog pravilnika i prema sledećim uslovima:

1) za A kategoriju:

a) u A kategoriju uvršćuju se rezerve šljunka i peska čije su dimenzije u rudnim telima odgovarajuće grupe utvrđene istražnim bušenjem ili istražnim oknima u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategoriju A (tabela br. 58);

b) u A kategoriju uvršćuju se i rezerve rudnih tela IV i V grupe koje se obnavljaju, najviše do 50% rezervi kategorije A utvrđenih istražnim radovima navedenim u odredbi pod a) ove tačke;

2) za B kategoriju:

a) u B kategoriju uvršćuju se rezerve šljunka i peska čije su dimenzije u rudnim telima odgovarajuće grupe utvrđene istražnim bušenjem ili istražnim oknima u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategoriju B (tabela br. 58);

b) u B kategoriju uvršćuju se i rezerve dobijene ekstrapolacijom van utvrđenih kontura rezervi kategorije A kod rudnih tela I, II i III grupe, koja može da iznosi najviše do 30% rastojanja predviđenih između istražnih radova za rezerve kategorije A (tabela br. 58), s tim što za ekstrapolaciju moraju biti ispunjeni sledeći uslovi:

- da rudno telo ima postojanu moćnost, ujednačen kvalitet i prostiranje van granica blokova kategorije A;

- da se ekstrapolacijom dobijeni blokovi neposredno bočno nastavljaju na blokove kategorije A;

v) u B kategoriju uvršćuju se i rezerve rudnih tela IV i V grupe koje se obnavljaju, najviše do 100% rezervi kategorije B utvrđenih istražnim radovima navedenim u odredbi pod a) ove tačke;

3) za C1 kategoriju:

a) u C1 kategoriju uvršćuju se rezerve šljunka i peska čije su dimenzije u rudnim telima odgovarajuće grupe utvrđene istražnim bušenjem ili istražnim oknima u granicama maksimalnih rastojanja predviđenih za kategoriju C1 (tabela br. 58);

b) u C1 kategoriju uvršćuju se i rezerve dobijene ekstrapolacijom van utvrđenih kontura rezervi kategorije B rudnih tela I, II i III grupe, koja može da iznosi najviše do 35% rastojanja predviđenih između istražnih radova za rezerve kategorije B (tabela br. 58), s tim što za ekstrapolaciju moraju biti ispunjeni sledeći uslovi:

- da rudno telo ima postojanu moćnost, ujednačen kvalitet i prostiranje van granica blokova kategorije B;

- da se ekstrapolacijom dobijeni blokovi neposredno bočno nastavljaju na blokove kategorije B;

v) u C1 kategoriju uvršćuju se i rezerve rudnih tela IV i V grupe koje se obnavljaju, najviše do 100% rezervi kategorije C1 utvrđenih istražnim radovima navedenim u odredbi pod a) ove tačke.

IV ZAVRŠNA ODREDBA

Član 204

Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom listu SFRJ".

Obrazac br. 1

OPŠTI PODACI O ORGANIZACIJI UDRUŽENOG RADA KOJA ISTRAŽUJE ILI EKSPLOATIŠE MINERALNE SIROVINE

Napomena

Obrazac br. 2

SKICA ODOBRENOG ISTRAŽNOG PROSTORA - EKSPLOATACIONOG POLJA

Obrazac br. 3

STANJE REZERVI
31. decembra ________ godine

Napomena: Podaci o rezervama ostalih kategorija unose se u obrazac br. 3 po sledećem redosledu: C1; A+B+C1; C2; D1; D2.

Obrazac br. 4

REKAPITULACIJA STANJA REZERVI
31. decembra __________ godine