PRAVILNIK O USLOVIMA U POGLEDU ZDRAVSTVENE ISPRAVNOSTI DIJETETSKIH NAMIRNICA KOJE SE MOGU STAVLJATI U PROMET ("Sl. list SFRJ", br. 4/85, 70/86 i 69/91, "Sl. list SCG", br. 56/2003 - dr. pravilnik i "Sl. glasnik RS", br. 35/2008)

Član 1

Dijetetske namirnice koje se stavljaju u promet u Socijalističkoj Federativnoj Republici Jugoslaviji moraju u pogledu ispravnosti odgovarati uslovima propisanim ovim pravilnikom.

Član 2

Pod dijetetskim namirnicama, u smislu ovog pravilnika, podrazumevaju se namirnice namenjene ishrani lica kod kojih je izmenjen ili poremećen normalni proces asimilacije ili metabolizma ili ishrani lica kod kojih je potrebno postići određeno dejstvo kontrolisanom upotrebom namirnica, a koje se, zbog posebnog sastava ili izmenjenih fizičkih, hemijskih, bioloških ili drugih svojstava, u procesu proizvodnje bitno razlikuju od drugih namirnica iste vrste.

Član 3

Kao dijetetske namirnice, u smislu člana 1. ovog pravilnika, smatraju se:

 1) namirnice namenjene za ishranu dece do 12 meseci (odojčad) i dece od 12 meseci do tri godine (mala deca);

 2) namirnice sa smanjenom ili povećanom energetskom vrednošću;

 3) namirnice sa uravnoteženim sadržajem belančevina;

 4) namirnice sa smanjenim sadržajem ugljenih hidrata;

 5) namirnice namenjene licima obolelim od šećerne bolesti;

 6) dijetetske namirnice namenjene osobama sa intolerancijom na gluten;

 7) dijetetske namirnice namenjene starijim licima;

 8) namirnice obogaćene vitaminima, mineralnim materijama i ostalim materijama od biološke vrednosti;

 9) namirnice sa smanjenim ili ograničenim sadržajem natrijuma;

10) zamena za šećer (saharoza);

11) zamena za kuhinjsku so;

12) veštačka sredstva za zaslađivanje;

13) ostale dijetetske namirnice u smislu člana 2. ovog pravilnika.

Član 4

Ako za pojedine dijetetske namirnice namenjene ishrani odojčadi i male dece (u daljem tekstu: dečja hrana) ovim pravilnikom nije drukčije propisano, zabranjeno je veštačko bojenje, konzerviranje hemijskim sredstvima, jonizujućim ili ultravioletnim zračenjem, zaslađivanje veštačkim sredstvima, kao i dodavanje stabilizatora, antioksidansa, aroma, emulgatora, biološki aktivnih supstancija i drugih hemijskih sredstava.

U proizvodnji dijetetskih namirnica koje nisu dečja hrana mogu se upotrebljavati dozvoljeni aditivi na način propisan bližim propisima o zdravstvenoj ispravnosti i kvalitetu za istovrsne nedijetetske namirnice.

Član 5

Boja, ukus i miris dijetetskih namirnica moraju biti svojstveni sirovinama od kojih se proizvode.

Ako ovim pravilnikom nije drukčije propisano, sirovine, dodaci (aditivi), vitamini i mineralne soli, koji se upotrebljavaju u proizvodnji dijetetskih namirnica, moraju u pogledu zdravstvene ispravnosti i sastava ispunjavati uslove koji su propisani bližim propisima o zdravstvenoj ispravnosti pojedinih životnih namirnica, odnosno uslove propisane u Jugoslovenskoj farmakopeji i drugim važećim propisima i standardima.

Član 6

Dijetetske namirnice ne smeju sadržavati ostatke antibiotika, hormona, organskih rastvarača, kao ni mikotoksine niti njihove razgradne proizvode u količinama koje se mogu dokazati propisanim ili priznatim metodama.

Hrana za odojčad preko 12 nedelja i decu do tri godine (dečja hrana) ne sme sadržavati triptičke inhibitore (iz uljarica i leguminoza), a sadržaj nitrata ne sme biti veći od 100 mg (izraženo kao nitratni jon) računato na jedan kilogram gotovog obroka pripremljenog za upotrebu, osim hrane za decu preko šest meseci proizvedene od povrća koja sme sadržavati najviše do 250 mg nitrata (izraženo kao nitratni jon) računato na jedan kilogram gotovog obroka pripremljenog za upotrebu.

Sadržaj nitrita u hrani za odojčad preko 12 nedelja i decu do tri godine ne sme biti veći od 0,2 mg, računato na jedan kilogram gotovog obroka pripremljenog za upotrebu (izraženo kao nitritni jon), a u hrani za decu stariju od šest meseci, koja je proizvedena od povrća i voća, odnosno sa dodatkom povrća i voća, sadržaj nitrita ne sme biti veća od 2 mg, računato na jedan kg gotovog obroka pripremljenog za upotrebu (izraženo kao nitritni jon).

Član 7

Dijetetske namirnice mogu se stavljati u promet samo u originalnom pakovanju proizvođača. Na svakom pakovanju mora biti odštampana oznaka: "Dijetetski proizvod".

Ako ovim pravilnikom nije drukčije propisano, na omotu dijetetske namirnice, na sudu u kome se nalazi namirnica, na deklaraciji na pakovanju namirnice, u jelovniku ili na drugom pogodnom mestu, moraju biti sledeći podaci:

 1) naziv i namena proizvoda;

 2) firma, odnosno naziv i sedište proizvođača;

 3) datum do koga se proizvod može upotrebiti i kontrolni broj proizvođača na osnovu koga se identifikuje proizvod;

 4) neto-količina (težina, zapremina) proizvoda;

 5) vrsta, odnosno poreklo sastojaka koji proizvodu daju dijetetska svojstva;

 6) hemijski sastav proizvoda, u 100 g;

 7) energetska vrednost 100 g proizvoda;

 8) broj obroka i količina pojedinih obroka;

 9) vrsta i količina upotrebljenih dodataka;

10) uputstvo o načinu upotrebe i o načinu čuvanja proizvoda.

Dopušteno je odstupanje od označenih neto-količina pojedinih originalnih pakovanja u granicama propisanim za srodne nedijetetske namirnice (čokoladu, keks, bombone, mleko u prahu i sl.).

Član 8

Dijetetske namirnice namenjene ishrani odojčadi i male dece moraju sadržavati energetske, gradivne i zaštitne materije u određenoj količini i u određenom odnosu prema fiziološkim potrebama odojčadi, odnosno male dece. Te namirnice moraju biti proizvedene tako da omogućavaju zadovoljavajući stepen svarljivosti i fiziološkog iskorišćavanja u organizmu.

Član 9

Dečja hrana može se proizvoditi:

1) od mleka, proizvoda od mleka i pojedinih sastojaka mleka;

2) od belančevina biljnog porekla;

3) od žita, od proizvoda od žita i od soje;

4) od mesa, ribe i jaja, belančevina i proizvoda bogatih belančevinama;

5) od ulja, hidriranih ulja i masnoća biljnog i životinjskog porekla;

6) od voća, povrća i njihovih prerađevina;

7) od meda, šećera i drugih prirodnih sredstava za zaslađivanje, kao i od kakao-zrna i proizvoda od kakao-zrna;

8) od dve ili više sirovina iz tač. 1. do 7. ovog stava.

Dečja hrana može se proizvoditi u tečnom, kašastom, osušenom (dehidriranom, liofiliziranom i sl.) i pečenom obliku.

Dečjoj hrani mogu se dodavati vitamini, mineralne materije i aminokiseline, kao i određeni dodaci u količinama propisanim u Listi dozvoljenih dodataka za dečju hranu koja je priložena uz ovaj pravilnik.

Član 10

Hrana za odojčad u tečnom obliku ne sme sadržavati krupnije, nerastvorljive čestice (grudvice, zrnevlje i sl.) i mora biti proizvedena tako da se može brzo i lako pripremati i bez teškoća prolaziti kroz otvor na sisaljki.

Dečja hrana proizvedena iz prethodno kuvanih i osušenih ili na drugi prikladni način pripremljenih žita (kukuruza, pšenice, ječma, zobi, pirinča i dr.) i proizvoda od žita, ne sme sadržavati ostatke sredstava za ljuštenje i poliranje.

Količina mineralnih materija nerastvorljivih u sonoj kiselini ne sme prelaziti 0,1%.

U pečenim proizvodima, količina u vodi rastvorljivih ugljenih hidrata nastalih razgradnjom skroba u procesu pečenja ili enzimatskom razgradnjom, ne sme biti niža od 12%.

Sadržaj vode ne sme biti veći od:

1) 5% u keksu i srodnim proizvodima;

2) 6% u mleku u prahu;

3) 7% u hrani sa povrćem koja se brzo priprema i u drugim dehidriranim proizvodima.

Član 11

Hrana za odojčad koja se stavlja u promet radi zamene ženinog mleka u ishrani odojčadi ne sme da sadrži u 1 kg gotovog obroka više od:

1) 0,08 ppm arsena;

2) 0,02 ppm kadmijuma;

3) 0,08 ppm olova;

4) 0,005 ppm žive;

5) 1 ppm mangana;

6) 1,5 ppm bakra;

7) 7 ppm cinka.

Dečja hrana proizvedena od povrća, voća, mesa, žita i proizvoda od žita ne sme da sadrži u 1 kg gotovog obroka više od:

1) 0,08 ppm arsena;

2) 0,02 ppm kadmijuma;

3) 0,08 ppm olova;

4) 0,005 ppm žive;

5) 6 ppm mangana;

6) 2,5 ppm bakra;

7) 8 ppm cinka.

Član 12

Dijetetske namirnice namenjene ishrani odojčadi i male dece u pogledu mikrobiološke ispravnosti, kao originalni fabrički proizvodi, moraju odgovarati sledećim uslovima:

a) dehidrirana dečja hrana koja se kuva pre upotrebe, ne sme da sadrži:

1) bakterije Salmonella vrste u 50 g (ml);

2) koagulaza pozitivne stafilokoke u 0,1 g (ml);

3) sulfitoredukujuće klostridije u 0,1 g (ml);

4) bakterije Proteus vrste u 0,01 g (ml);

5) Escherichia coli u 0,1 g (ml);

6) koliformne bakterije u 0,01 g (ml);

7) beta hemolitične streptokoke u 0,1 g (ml);

8) ukupno više od 50.000 mikroorganizama u 1 g (ml);

9) klijave spore plesni 200 u 1 g (ml);

b) dehidrirana dečja hrana koja se ne kuva pre upotrebe, ne sme da sadrži:

1) bakterije Salmonella vrste u 50 g;

2) koagulaza pozitivne stafilokoke u 0,1 g;

3) sulfitoredukujuće klostridije u 0,1 g;

4) bakterije Proteus vrste u 0,1 g;

5) beta hemolitične streptokoke u 0,1 g;

6) koliformne bakterije u 0,1 g;

7) ukupno više od 30.000 mikroorganizama u 1 g;

8) klijave spore plesni 100 u 1 g;

v) mleko u prahu koje se stavlja u promet kao dečja hrana ili se koristi za izradu dečje hrane, pored uslova iz odredbe pod b) ovog člana, ne sme da sadrži u direktnom mikroskopskom preparatu više od 10.000,000 mikroorganizama u 1 ml restituisanog mleka;

g) gotova dečja hrana u tečnom ili kašastom obliku u hermetički zatvorenim sudovima mora posle inkubacije u trajanju od sedam dana na temperaturi od 37oC zadržati nepromenjena fizička, hemijska i organoleptička svojstva, a u 1 g (ml) ne sme da sadrži više od 100 mikroorganizama.

Član 13

Dijetetske namirnice namenjene ishrani odojčadi i male dece koje su pripremljene od mleka, ili u kojima je mleko osnovni sastojak, ili su izrađene od žita i proizvoda od žita, sa dodatkom voća, povrća ili mesa, mogu se stavljati u promet samo ako ostaci pesticida u tim namirnicama, računato na obrok u kome se daju deci, ne prelaze sledeće količine izražene u mg/kg:

1)	Aldrin	0,001
2)	DDT u metaboliti	0,003
3)	Dieldrin	0,001
4)	Forat	0,001
5)	HCH (alfa + beta)	0,002
6)	Heptahlor + heptahlor-epoksid	0,001
7)	Lindan	0,002

Ostali pesticidi mogu biti sadržani najviše u količini deset puta nižoj od najniže količine koja je za najsličniju namirnicu određena propisom o maksimalno dozvoljenim količinama pesticida u životnim namirnicama.

Član 14

Hrana za odojčad koja se stavlja u promet radi zamene ženinog mleka u ishrani odojčadi mora da sadrži najmanje sledeće količine vitamina i mineralnih materija:

	a) vitamini:
		u 100 kJ	u 100 kcal
1)	vitamin A (kao retinol)	od 60 do 120 i.j.	od 250 do 500 i.j.
	ili	od 18 do 37 µg	od 75 do 150 µg
2)	vitamin D	od 14 do 24 i.j.	od 60 do 100 i.j.
3)	vitamin E	0,15 i.j.	0,7 i.j.
4)	vitamin B1	10 µg	40 µg
5)	vitamin B2	14 µg	60 µg
6)	vitamin B6	9 µg	35 µg
7)	vitamin B12	0,04 µg	0,15 µg
8)	nikotinamid	60 µg	250 µg
9)	kalcijum pantotenat	70 µg	300 µg
10)	folna kiselina	1 µg	4 µg
11)	biotin	0,4 µg	1,5 µg
12)	vitamin C	2 µg	8 µg
	b) mineralne materije u obliku pogodnom za dobru resorpciju:
		u 100 kJ	u 100 kcal
1)	kalcijum	12 mg	50 mg
2)	fosfor	6 mg	25 mg
3)	nitrijum	od 5 do 15 mg	od 20 do 60 mg
4)	kalijum	od 20 do 50 mg	od 80 do 200 mg
5)	hlor	od 14 do 35 mg	od 55 do 150 mg
6)	magnezijum	1,4 mg	6 mg
7)	gvožđe	0,04 mg	0,15 mg

Proizvodi koji sadrže više od 0,25 mg gvožđa na 100 kJ mogu biti označeni kao proizvodi obogaćeni gvožđem.

Težinski odnos kalcijuma prema fosforu ne sme biti manji od 1,2:1 niti veći od 2,0:1.

Član 15

Hrana za odojčad koja se stavlja u promet radi zamene ženinog mleka u ishrani odojčadi mora da sadrži, računato na 100 kJ, najmanje 0,43 g belančevina (1,8 g/100 kcal) koje po hranljivoj vrednosti odgovaraju 85% biološke vrednosti kazeina.

Hrana za odojčad iz stava 1. ovog člana mora imati najmanje 70 mg linolne kiseline u obliku glicerida, računato na 100 kJ (300 mg/100 kcal), i najmanje 15% energije koje potiču iz masti, računato na ukupnu energetsku vrednost.

Aminokiseline koje su dodate hrani za odojčad moraju biti isključivo u prirodnom L obliku, osim metionina koji može biti u DL obliku.

Član 16

Ako hrana iz čl. 14. i 15. ovog pravilnika ne sadrži neku od propisanih materija, ili je ne sadrži u određenoj količini, u deklaraciji na originalnom pakovanju, na istaknutom mestu, mora stajati upozorenje da se odnosni proizvod ne može koristiti kao jedini izvor hranljivih materija i da se ishrana odojčeta mora dopuniti sastojcima koji nedostaju u proizvodu.

Član 17

Kao dijetetske namirnice smanjene energetske vrednosti mogu se stavljati u promet namirnice čija je energetska vrednost umanjena za najmanje 30% u odnosu na istovrsne namirnice normalnog sastava. Takve namirnice moraju da sadrže isti odnos vitamina i mineralnih materija kao i istovrsne namirnice normalnog sastava.

Član 18

Kao dijetetske namirnice sa smanjenim sadržajem ugljenih hidrata mogu se stavljati u promet namirnice koje sadrže 70% asimilirajućih ugljenih hidrata (bez celuloze) u odnosu na istovrsne namirnice normalnog sastava.

Namirnicama iz stava 1. ovog člana mogu se dodavati fruktoza, manitol, sorbitol, saharin, aspartam, ciklamat i kalijum-acesulfam, u količinama uobičajenim u proizvođačkoj praksi.

Član 19

Dijetetske namirnice namenjene ishrani lica obolelih od šećerne bolesti moraju, u pogledu sadržaja masti, ugljenih hidrata i ukupne energetske vrednosti, odgovarati sledećim uslovima:

1) težinski odnos glukoze, disaharida i drugih brzo resorbujućih šećera ne sme biti veći od 8 g na 100 g gotovog obroka;

2) namirnice proizvedene od žita (hleb, pecivo, testenina, kolači, keks i dr.) moraju imati za 30% manje svarljivih ugljenih hidrata (bez celuloze) od istovrsnih namirnica normalnog sastava;

3) procent kalorija dobijenih od masti ne sme biti veći od 35% celokupne kalorijske vrednosti gotovog proizvoda, osim kod konditorskih proizvoda (vafle, čajno pecivo, čokolada) kod kojih taj procent ne sme biti veći od 50%;

4) količina dodatne fruktoze, manitola i sorbitola ne sme uticati na povećanje energetske vrednosti u odnosu na istovrsne namirnice normalnog sastava.

U proizvodnji namirnica iz stava 1. ovog člana mogu se koristiti saharin, ciklamat i aspartam.

Namirnicama normalnog sastava smatraju se one namirnice čiji je sastav propisan bližim propisima o kvalitetu životnih namirnica.

Član 20

Pod nazivom "zamena za šećer (saharoza)" mogu se stavljati u promet i upotrebljavati u proizvodnji dijetetskih namirnica, pojedinačno ili u mešavini sa dozvoljenim veštačkim sredstvima za zaslađivanje, sledeći proizvodi:

1) fruktoza (A-Acrose, Laevulose, D-Fructosa);

2) manitol (D-Manit, Manitte);

3) sorbitol (D-Sorbit, Sorbol, D-Glucitol, D-Sorbite).

Član 21

Deklaracija dijetetskih namirnica namenjenih ishrani lica obolelih od šećerne bolesti i deklaracija dijetetskih namirnica sa smanjenom količinom ugljenih hidrata, pored podataka iz člana 7. ovog pravilnika, moraju da sadrže i podatke o vrsti i količini sredstava za zaslađivanje upotrebljenih kao zamena za šećer, i da ishrana obolelih lica koja koriste te namirnice mora biti pod nadzorom lekara.

U uputstvu za upotrebu namirnica proizvedenih sa zamenama za šećer mora se navesti koja se količina odnosne namirnice sme upotrebiti da količina konzumiranog manitola ne bude veća od 12 g, a količina fruktoze i sorbitola 60 g, pojedinačno ili zajedno, u više obroka dnevno.

Član 22

Dnevna količina konzumiranog saharina (izraženo kao natrijumova so) ne sme biti veća od 180 mg ciklamata (izraženo kao ciklaminska kiselina) - od 700 mg, aspartama - od 2800 mg, a kalijum-acesulfama - od 1050 mg, računato na 70 kg telesne mase lica koje konzumira namirnicu proizvedenu sa saharinom, ciklamatom, aspartamom ili kalijum-acesulfamom.

Izuzetno od stava 1. ovog člana dnevna količina saharina koju konzumiraju lica obolela od šećerne bolesti ne sme biti veća od 1000 mg.

U uputstvu za upotrebu namirnica proizvedenih sa saharinom, odnosno sa ciklamatom, kalijum-acesulfamom ili aspartamom mora se navesti količina namirnice koja se sme konzumirati pod uslovima iz st. 1. i 2. ovog člana.

Član 23

Kod dijetetske namirnice sa smanjenim sadržajem natrijuma mogu se stavljati u promet namirnice koje u jestivom stanju ne sadrže više od 5,3 milimola (120 mg natrijuma) preračunato na 100 g namirnice.

Kod dijetetske namirnice sa ograničenim sadržajem natrijuma mogu se stavljati u promet namirnice koje u jestivom stanju ne sadrže više od 1,7 milimola (40 mg natrijuma) na 100 g namirnice.

Član 24

Pod nazivom "zamena za kuhinjsku so" mogu se stavljati u promet dijetetske namirnice dobijene od materija navedenih u Listi dozvoljenih zamena za kuhinjsku so.

Materije navedene u Listi iz stava 1. ovog člana mogu se koristiti pojedinačno ili u smesi, a u pogledu čistoće moraju odgovarati uslovima propisanim u članu 5. ovog pravilnika.

Član 25

Količina natrijuma u zamenama za kuhinjsku so ne sme biti veća od 5,3 milimola (120 mg) u 100 g zamene za kuhinjsku so.

Kao sredstvo protiv zgrudvavanja u zameni za kuhinjsku so može se dodavati silicijum-dioksid ili kalcijum-silikat u količini do najviše 1% pojedinačno ili u kombinaciji, računato na ukupnu količinu zamene za so.

Kao nosač u zameni za kuhinjsku so mogu se upotrebiti šećer ili brašno.

Zameni za kuhinjsku so može se dodavati jod u obliku kalijum-jodida u količini propisanoj za kuhinjsku so.

Član 26

Osim podataka iz člana 7. ovog pravilnika, deklaracija dijetetskih namirnica sa smanjenim ili ograničenim sadržajem natrijuma mora da sadrži i podatak o sadržaju natrijuma u miligramima na 100 g namirnice, a deklaracija namirnica proizvedenih sa zamenom za kuhinjsku so mora da sadrži i podatak o vrsti i količini materije koja je korišćena kao zamena za kuhinjsku so, izraženo u miligramima katjona na 100 g namirnice.

Član 27

Dijetetske namirnice namenjene osobama sa intolerancijom na gluten su namirnice koje su posebno formulisane, prerađene ili pripremljene da zadovolje specifične potrebe osoba sa intolerancijom na gluten.

Član 27a

Izrazi upotrebljeni u ovom pravilniku imaju sledeće značenje:

1) "namirnice bez glutena "gluten-free" su namirnice:

a) koje se sastoje ili su napravljene od jednog ili više sastojaka koji ne sadrže pšenicu (tj. sve Triticum vrste, kao što su durum pšenica, spelt i kamut) raž, ječam i ovas ili varijetete dobijene njihovim ukrštanjem, a kod kojih sadržaj glutena ne prelazi ukupno 20 mg/kg u namirnici u obliku u kom se prodaje ili distribuira potrošaču;

b) koje se sastoje od jednog ili više sastojaka iz pšenice (tj. sve Triticum vrste, kao što su durum pšenica, spelt i kamut) raži, ječma i ovsa ili varijeteta dobijenih njihovim ukrštanjem, koji su specijalno prerađeni da bi se uklonio gluten, a kod kojih sadržaj glutena ne prelazi ukupno 20 mg/kg u namirnici u obliku u kom se prodaje ili distribuira potrošaču;

2) namirnice sa smanjenim sadržajem glutena su namirnice koje se sastoje od jednog ili više sastojaka pšenice (tj. sve Triticum vrste, kao što su durum pšenica, spelt i kamut) raži, ječma i ovsa ili varijeteta dobijenih njihovim ukrštanjem, koji su specijalno prerađeni da se sadržaj glutena smanji na nivo između 20 i 100 mg/kg u namirnici u obliku u kom se prodaje ili distribuira potrošaču;

3) "gluten" je proteinska frakcija pšenice, raži, ječma i ovsa ili varijeteta dobijenih njihovim ukrštanjem i ukrštanjem njihovih proizvoda, na koju su neke osobe intolerantne i koja je nerastvorljiva u vodi i 0,5 M NaCl.

Član 27b

Kod namirnica iz člana 27a tačka 1) Pravilnika sadržaj glutena ne sme prelaziti 20 mg/kg u namirnici u obliku u kom se prodaje ili distribuira potrošaču.

Kod namirnica iz člana 27a tačka 2) Pravilnika sadržaj glutena ne sme prelaziti 100 mg/kg u namirnici u obliku u kom se prodaje ili distribuira potrošaču.

Namirnice namenjene osobama sa intolerancijom na gluten koje u ishrani zamenjuju značajne osnovne namirnice, moraju da obezbede približno istu količinu vitamina i minerala kao namirnice koje zamenjuju.

Namirnice namenjene osobama sa intolerancijom na gluten moraju biti pripremljene sa posebnom pažnjom i u skladu sa dobrom proizvođačkom praksom da bi se izbegla kontaminacija glutenom.

Član 27v

Oznaka "bez glutena" ili "gluten-free" mora da bude istaknuta u neposrednoj blizini naziva namirnice za namirnice iz člana 27a tačka 1) Pravilnika slovima odgovarajuće veličine koja su jasno uočljiva i čitka.

Oznaku "sa smanjenim sadržajem glutena" mogu imati namirnice iz člana 27a tačka 2) Pravilnika ali ove namirnice ne mogu imati oznaku "bez glutena" ili "gluten-free". Pravo poreklo namirnice ili njenih sastojaka koji potiču iz pšenice, raži ječma i ovsa ili varijeteta dobijenih njihovim ukrštanjem mora biti istaknuto u neposrednoj blizini naziva proizvoda slovima odgovarajuće veličine koja su jasno uočljiva i čitka.

Druge namirnice, koje su po svom poreklu pogodne da budu deo bez-glutenske ishrane, ne smeju da nose oznaku "dijetetske namirnice", "specijalne dijetetske namirnice" ili bilo koju drugu sličnu oznaku. Međutim, ove namirnice mogu da imaju na deklaraciji navod "ova namirnica je po svom poreklu bez glutena (gluten-free)" ukoliko ispunjava zahteve o osnovnom sastavu za namirnice bez glutena iz člana 27b stav 1. Pravilnika.

Član 27g

Kvantitativno određivanje glutena u namirnicama i sastojcima mora da bude zasnovano na imunološkoj metodi (npr. ELISA R5 Mendez metoda) ili drugim metodama koje obezbeđuju najmanje istu osetljivost i specifičnost.

Korišćena antitela moraju da reaguju sa frakcijama proteina žitarica koje su toksične za osobe sa intolerancijom na gluten i ne smeju da daju ukrštene reakcije sa drugim proteinima žitarica ili drugim komponentama namirnica ili sastojaka.

Metode koje se koriste u analitici moraju biti validovane i kalibrisane na sertifikovanom referentnom materijalu, ukoliko je to moguće.

Limit detekcije ne sme biti viši od 10 mg glutena/kg.

Kvalitativna analiza koja ukazuje na prisustvo glutena ili limit testovi za gluten moraju biti bazirani na relevantnim metodama (npr. ELISA metode, imunobloting metode, DNK metode).

Član 28

Dijetetske namirnice za starija lica moraju imati određene količine i u određenom odnosu hranljivih, zaštitnih i gradivnih materija, pripremljenih tako da omogućuju optimalni stepen fiziološke iskorišćenosti u organizmu, i to:

1) najmanje 2,4 g belančevina, koje odgovaraju najmanje 85% biološke vrednosti kazeina, računato na energetsku vrednost od 100 kJ (10 g belančevina na 100 kcal);

2) da kao izvor masnih materija sadrže ulja biljnog porekla;

3) da u ukupnoj energetskoj vrednosti gotove namirnice udeo iz masnih materija nije veći od 20%;

4) vitamine i mineralne materije u najprikladnijem obliku za optimalnu resorpciju, i to:

a) vitamini:
	u 100 kJ		u 100 kcal
- vitamin A
(kao retinol)	150	i.j.	650	i.j.
ili	45	µg	200	µg
- vitamin D	14	i.j.	60	i.j.
- vitamin E	0,12	i.j.	0,5	i.j.
- vitamin B1	50	µg	220	µg
- vitamin B2	60	µg	250	µg
- vitamin B6	8	µg	35	µg
- vitamin B12	0,25	µg	1	µg
- nikotinamid	50	µg	220	µg
- kalcijum-pantotenat	70	µg	300	µg
- vitamin C	3	mg	12	mg
b) mineralne materije:
	u 100 kJ		u 100 kcal
- kalcijum	40	mg	170	mg
- fosfor	30	mg	130	mg
- gvožđe	0,4	mg	1,6	mg
- mangan	12	µg	50	µg
- jod	2,4	µg	10	µg

Sadržaj natrijum-hlorida u gotovoj namirnici ne sme biti veći od 1,2 g na jedan kilogram gotovog obroka.

Član 29

Dijetetske namirnice proizvedene u Socijalističkoj Federativnoj Republici Jugoslaviji do dana stupanja na snagu ovog pravilnika mogu se stavljati u promet ako su proizvedene u skladu sa propisima o zdravstvenoj ispravnosti životnih namirnica koji su bili na snazi pre stupanja na snagu ovog pravilnika.

Član 30

Danom stupanja na snagu ovog pravilnika prestaje da važi Pravilnik o uslovima u pogledu zdravstvene ispravnosti dijetetskih namirnica koje se mogu stavljati u promet ("Službeni list SFRJ", br. 6/80).

Član 31

Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom listu SFRJ".

 

Samostalni član Pravilnika
o izmenama i dopunama Pravilnika o uslovima u pogledu zdravstvene ispravnosti dijetetskih namirnica koje se mogu stavljati u promet

("Sl. glasnik RS", br. 35/2008)

Član 4

Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".

 

Prilog 1

LISTA DOZVOLJENIH ZAMENA ZA KUHINJSKU SO

 

Naziv zamene		Dozvoljeni sastav smese zamene za kuhinjsku so
a)	kalijum-sulfat;	Nema ograničenja, osim za:
	kalijum, kalcijum ili amonijum-adipat, glutamat, karbonat, sukcinat, laktat, tartarat, citrat, acetat, hlorid ili ortofosfat, i/ili	P najviše 4% NH4+ najviše 3%
b)	magnezijum-adipat, glutamat, karbonat, citrat, sukcinat, acetat, tartarat, laktat, hlorid ili ortofosfat, u smesi sa drugim zamenama za kuhinjsku so koje ne sadrže magnezijum, navedenim pod a), v i g), i/ili	Mg+2 najviše 20%, računato na ukupnu količinu katjona K+, Ca+2 i NH4+ P najviše 4%
v)	holin-acetat, karbonat, laktat, tartarat, karbonat, citrat ili hlorid, u smesi sa drugim zamenama za kuhinjsku so koje ne sadrže holin, navedenim pod a), b) ili g), i/ili	holin najviše 3%
g)	adipinska, glutaminska, limunska, mlečna ili jabučna kiselina	nema ograničenja

 

Prilog 2

LISTA DOZVOLJENIH DODATAKA ZA DEČJU HRANU

 

Redni broj	Naziv dodataka i grupe	Dozvoljena količina u 100 g gotovog obroka
		u proizvodima koji se koriste kao zamena za ženino mleko	u ostaloj dečjoj hrani
1	2	3	4
1.	Ugušivači
1.1.	Guar-guma	0,1 g
1.2.	Brašno semena rogača	0,1 g	0,2 g
1.3.	Diskrob-fosfat	0,5 g samo u proizvodima na bazi soje	6 g sam ili u kombinaciji
1.4.	Acetilirani diskrob-fosfat	2,5 g sam ili u kombinaciji	6 g sam ili u kombinaciji
1.5.	Fosfatirani diskrob-fosfat	2,5 g sam ili u kombinaciji	6 g sam ili u kombinaciji
1.6.	Hidroksipropil skrob	2,5 g sam ili u kombinaciji	6 g sam ili u kombinaciji
1.7.	Acetilirani diskrob adipat		6 g sam ili u kombinaciji
1.8.	Diskrob glicerol		6 g sam ili u kombinaciji
1.9.	Acetilirani diskrob glicerol		6 g sam ili u kombinaciji
1.10.	Karagenan	0,03 g
1.11.	Neamidirani pektin		1 g isključivo u konzervama na bazi voća
2.	Emulgatori
2.1.	Lecitin (+)	0,5 g	0,5 g
2.2.	Mono- i di-gliceridi (+)	0,4 g	0,5 g
3.	Podešivači pH
3.1.	Natrijum-hidroksid	prema uobičajenoj proizvođačkoj praksi
3.2.	Natrijum-hidrogenkarbonat	prema uobičajenoj proizvođačkoj praksi	prema uobičajenoj proizvođačkoj praksi
3.3.	Natrijum-karbonat	prema uobičajenoj proizvođačkoj praksi	prema uobičajenoj proizvođačkoj praksi
3.4.	Kalijum-hidroksid	prema uobičajenoj proizvođačkoj praksi
3.5.	Kalijum-hidrogenkarbonat	prema uobičajenoj proizvođačkoj praksi	prema uobičajenoj proizvođačkoj praksi
3.6.	Kalijum-karbonat	prema uobičajenoj proizvođačkoj praksi
3.7.	Kalcijum-hidroksid	prema uobičajenoj proizvođačkoj praksi
3.8.	Natrijum-citrat	prema uobičajenoj proizvođačkoj praksi	0,5 g
3.9.	Kalijum-citrat	prema uobičajenoj proizvođačkoj praksi
3.10.	Kalcijum-karbonat		prema uobičajenoj proizvođačkoj praksi
3.11.	L(+) - mlečna kiselina	prema uobičajenoj proizvođačkoj praksi	0,5 g
3.12.	Kulture koje proizvode L(+) - mlečnu kiselinu	prema uobičajenoj proizvođačkoj praksi
3.13.	Limunska kiselina (+)	prema uobičajenoj proizvođačkoj praksi	0,5 g
3.14.	Sirćetna kiselina	prema uobičajenoj proizvođačkoj praksi	0,5 g
4.	Antioksidansi
4.1.	Mešani koncentrati tokoferola (+)	1 mg	300 mg/kg masti sam ili u kombinaciji
4.2.	alfa-Tokoferol (+)	1 mg	300 mg/kg masti sam ili u kombinaciji
4.3.	L-askorbilpalmitat (+)	1 mg	200 mg/kg masti
4.4.	L-askorbinska kiselina i Na- i K-askorbat (+)	50 mg izraženo kao askorbinska kiselina	50 mg izraženo kao askorbinska kiselina
5.	Arome
5.1.	Ekstrakt vanile		prema uobičajenoj proizvođačkoj praksi
5.2.	Etil-vanilin		7 mg
5.3.	Vanilin		7 mg
5.4.	Prirodne arome iz osnovnih sirovina		prema uobičajenoj proizvođačkoj praksi
6.	Boje
6.1.	Karamel (koji nije dobijen amonijačnim ili amonijačno-sulfitnim postupkom)		0,3 g
6.2.	Beta-karotin		0,08 g
6.3.	Prirodne boje iz osnovnih sirovina		prema uobičajenoj proizvođačkoj specifikaciji
7.	Enzimi
7.1.	Alfa- i beta- Amilaze (izvor slad) (+) samo za hranu na bazi cerealija	prema uobičajenoj proizvođačkoj praksi	prema uobičajenoj proizvođačkoj praksi

NAPOMENE:
1. Dodaci označeni sa (+) smeju se upotrebljavati i u proizvodnji hrane za odojčad od 12 nedelja.
2. Potrebno je voditi računa o ukupnoj količini jona Na i K i njihovoj ravnoteži.
3. Težinski odnos ukupnog kalcijuma prema ukupnom fosforu ne sme biti manji od 1,2:1 niti veći od 2,0:1.