UREDBAO ZAŠTITI SPECIJALNOG REZERVATA PRIRODE GORNJE PODUNAVLJE("Sl. glasnik RS", br. 45/2001) |
Deo dolinske ravni i vodotoka Dunava na teritoriji Republike Srbije od državne granice sa Republikom Mađarskom do Bogojeva, stavlja se pod zaštitu kao specijalni rezervat prirode pod imenom Gornje Podunavlje i svrstava u zaštićena prirodna dobra od izuzetnog značaja, odnosno I kategorije (u daljem tekstu: Specijalni rezervat Gornje Podunavlje).
Specijalni rezervat Gornje Podunavlje stavlja se pod zaštitu kao područje sa posebno izraženim odlikama reljefa i hidrografskim pojavama i objektima inudaciono-aluvijalnog rečnog pojasa očuvanim i bujnim izvornim biljnim zajednicama ritova (ritske šume, livade, trstici i dr), koje karakteriše raznovrsnost i bogatstvo flore retkih i proređenih vrsta biljaka (beli i žuti lokvanj, kukurjak, rebratica, zakržljana perunika, zmijski i jezičasti ljutić, crni glog), bogatstvo faune, naročito krupnih sisara (jelen obični, divlja svinja, srna), riba i ptica močvarica, prisustvo retkih i proređenih životinjskih vrsta (orao belorepan, crna roda, kuna zlatica, kuna belica, jazavac, divlja mačka i dr) i osobita lepota pejsaža.
Specijalni rezervat Gornje Podunavlje nalazi se u Republici Srbiji - Autonomnoj pokrajini Vojvodini, ukupne površine 19.648 ha u državnoj svojini i obuhvata levu obalu reke Dunav od mesta Bogojeva 1367 + 500 km do granice sa Republikom Mađarskom 1433 km.
Opis granica Specijalnog rezervata Gornje Podunavlje sa grafičkim prikazom odštampan je uz ovu uredbu i čini njen sastavni deo.
Na području Specijalnog rezervata Gornje Podunavlje ustanovljava se režim zaštite I stepena površine 261,62 ha, režim zaštite II stepena površine 4.843,81 ha i režim zaštite III stepena površine 14.542,57 ha.
Režim zaštite I stepena obuhvata područja:
1) Spoljna Kovačica - Jezero, površine 8,89 ha, GJ: Karapandža, Revir: Karapandža, Odelenje: 30, čistine 2, 3;
2) Opaljenik - Slana bara, površine 29,43 ha, GJ: Kolut-Kozara, Revir: Štrbac, Odelenje: 14, čistina 6;
3) Šarkanj, površine 20,59 ha, GJ: Monoštorske šume, Revir: Kazuk, Odelenje: 49, odsek a, b, c, d, čistine 1, 2, 5, 6;
4) Crna bara, površine 12,81 ha, GJ: Monoštorske šume, Revir: Kazuk, Odelenje: 52 čistine 1, 9, Odelenje: 53 čistina 5;
5) Adler, površine 20,78 ha GJ: Apatinski rit, Revir: Kanije-Pesak, Odelenje: 35 odsek d, čistina 4, 5, 6, Odelenje: 40 čistina 3, 4;
6) Velika hagla - Srebrenički dunavac, površine 83,78 ha, GJ: Apatinski rit, Revir: Duboki jendek, Odelenje: 47 čistina 1, Odelenje: 48 čistina 5, Odelenje: 49 odsek a, b, c, d, e, g, čistine 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7;
7) Velika Bakulja površine 85,34 ha, GJ: Apatinski rit, Revir: Bakulja, Odelenje: 77 odsek c, f, g, čistine 2, 3, 4, 5, Odelenje: 80 čistina 3, Odelenje: 81 odsek e, f, čistina 4, Odelenje: 82 odsek c, čistina 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, Odelenje: 83 odsek a, b, c, čistina 1, 2, 3, 4, 5, Odelenje: 84 odsek a, b, c čistina 1, 2.
Režim zaštite II stepena obuhvata područja:
1) Prodor, površine 30,42 ha, GJ: Karapandža, Revir: Karapandža, Odelenje: 3. odsek a, Odelenje: 4 odsek a, b, c, d, e, f, g, Odelenje: 6 odsek a, b;
2) Labudovnjača, površine 398,16 ha, GJ: Karapandža, Revir: Karapandža, Odelenje: 14 čistina 1, 4, Odelenje: 15 odsek a, b, c, d, e, čistina 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, Odelenje: 16 odsek a, b, g, čistina 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, Odelenje: 17 čistina 1, 2, 3, Odelenje: 18 odsek a, b, c, d, e, čistina 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, Odelenje: 19 odsek c, f, čistina 2, 3, 4, 5, Odelenje: 20 čistina 1, Odelenje: 21 čistina 5, 6, 10, Odelenje: 22 odsek a, e, čistina 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, Odelenje: 24 odsek a, čistina 1, 2, 3, 4, Odelenje: 25 odsek d, čistina 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8;
3) Štrbac-Crna bara, površine 562,13 ha, GJ: Kolut-Kozara, Revir: Štrbac, Odelenje: 10 odsek a, b, c, d, e, f, g, h, i, j, k, l, m, čistina 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, Odelenje: 11 odsek a, b, c, d, e, f, g, h, i, j, k, l, čistina 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, Odelenje: 12 odsek a, b, c, d, e, čistina 1, 2, 3, 4, Odelenje: 13 odsek a, b, c, čistina 1, 2, 3, 4, 5, 6;
4) Halasica, površine 66,06 ha, GJ: Monoštorske šume, Revir: Šmaguc, Odelenje: 16 odsek a, b, c, d, e, čistina 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, Odelenje: 17 čistina 1, 2, 3;
5) Đurđinska greda, površine 6,21 ha, GJ: Monoštorske šume, Revir: Siga, Odelenje: 46 odsek b, c, d, h;
6) Široki rit, površine 153,94 ha, GJ: Monoštorske šume, Revir: Kazuk-Hampo (Širok rit), Odelenje: 56 odsek a, b, čistina 1, 2, 3, 4, 5, Odelenje: 57 odsek a, b, c, čistina 1, 2, 3, 4, 5, 6, Odelenje: 58 čistina 7, 5, Odelenje: 61 čistina 1;
7) Kazuk-Dunav, površine 0,84 ha, GJ: Monoštorske šume, Revir: Kazuk-Hampo, Odelenje: 55 odsek a;
8) Mirkovića bara-Varoško jezero, površine 28,00 ha, Barsko močvarni ekosistem;
9) Golić-Bara Danguzovac površine 287,18 ha, GJ: Apatinski rit, Revir: Staklara (Golić i bara Danguzovac), Odelenje: 63 odsek c, d, e, f, g, h, i, čistina 1, 2, 3, 4, 5, 6, Odelenje: 64 odsek c, d, čistina 4, 5, Odelenje: 66 odsek e, f, g, h, čistina 1, 2, Odelenje: 67 odsek a, b, c, d, e, f, čistina 1, 2, 3, 4, 5, Odelenje: 69 odsek c, čistina 2, 3, Odelenje: 70 odsek a, b, c, d, e, f, čistina 1, 2, 3, 4, 5, Odelenje: 71 odsek a, b, c, d, e, f, g, h, čistina 1, 2, 3, 4, Odelenje: 72 odsek a, b, c, d, e, f, g, h, i, j, k, čistina 1, 2, Odelenje: 73 odsek a, b, c, d, e, f, čistina 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, Odelenje: 74 odsek a, b, c, d, e, f, čistina 1, 2, 3;
10) Košare-Sonćanska bara, površine 82,68 ha, GJ: Zaštićene šume, Revir: Košare (Velika ili Sonćanska bara), Odelenje: 46 čistina 1, 2, 7, Velika bara;
11) Velika Bakulja, površine 32,88 ha, GJ: Apatinski rit, Revir: Bakulja, Odelenje: 80 odsek b, c, d, e, f, čistina 1, 2;
12) Stari tokovi Dunava-Antropogeni vodotoci, površine 3.124,87 ha;
13) Bestrement, površine 55,10 ha, GJ: Zaštićene šume, Revir: Duboki jendek (Bestrement), Odelenje: 32 čistina 2, Odelenje: 33 odsek e, f, čistina 3, 4, 6, Odelenje: 34 odsek a, b, c, čistina (bara Bestrement) 1, 2, 3, 4, 5, Odelenje: 35 čistina (bara) 2;
14) Hrastova greda površine 15,24 ha, GJ: Zaštićene šume, Revir: Kanlija pesak, Odeljenje: 20 čistina 1, 3, Odelenje: 21 odsek e, d, čistina 1, Odelenje: 23 odsek a.
Ostali prostor zaštićenog dobra obuhvata režim zaštite III stepena.
Na području Specijalnog rezervata Gornje Podunavlje u režimu I stepena zabranjuje se korišćenje prirodnih bogatstava i isključuju svi drugi oblici korišćenja prostora i aktivnosti osim naučnih istraživanja i kontrolisane edukacije.
U Specijalnom rezervatu Gornje Podunavlje u režimu zaštite III stepena zabranjeno je:
1) graditi industrijske i druge objekte i obavljati radove kojima se narušavaju morfološke i hidrološke karakteristike terena, uništava biljni i životinjski svet ili se na bilo koji drugi način narušava integritet prostora, osim gradnje šumskih tvrdih puteva od prirodnog materijala, kao i sistema odvodnjavanja i navodnjavanja - otvorena kanalska za intenzivno gazdovanje;
2) sakupljanje i korišćenje biljnih i životinjskih vrsta zaštićenih kao prirodne retkosti;
3) ispuštanje neprečišćenih otpadnih voda;
4) paljenje trske;
5) promena namene površina;
6) eksploatacija mineralnih sirovina;
7) otvaranje i formiranje deponija;
8) graditi vikend objekte i vikend naselja izvan građevinskih područja utvrđenih posebnim planskim i urbanističkim dokumentima;
9) ispaša domaće stoke;
Na delu Specijalnog rezervata Gornje Podunavlje koje je u režimu zaštite II stepena, osim mera iz stava 2. ovog člana zabranjeno je:
1) čista seča, zamena vrsta (supstitucija);
2) seča stabala sa gnezdima orla belorepana i crne rode;
3) unošenje alohtonih vrsta biljaka i životinja, osim vrsta šumskog drveća kojima se već gazduje po posebnim osnovama;
4) uznemiravanje ptica u reproduktivnom periodu;
5) isušivanje Mirkovića bare (Varoško jezero), širenje kanalske mreže oko bare i zaoravanje zemljišta neposredno uz baru;
6) svi vidovi lova i ribolova na Mirkovića bari, osim sanitarnog;
7) kretanje čamaca na području starog toka Dunava u doba mresta riba, osim čamaca čuvarske službe;
10) pregrađivanje migratornih staza.
Na području Specijalnog rezervata Gornje Podunavlje obezbeđuje se: praćenje i regulisanje količina i kvaliteta voda u aluvijalnoj ravni Dunava i održavanje njegovog optimalnog nivoa sa stanovišta potreba očuvanja živog sveta i sa ciljem sprečavanja plavljenja terena iznad kote 84,50 mnv; očuvanje, poboljšanje i povećanje površina prirodnih šumskih sastojina, primena mera u gazdovanju šumama kojima se osigurava očuvanje stabala i delova šumskih sastojina kao postojećih i mogućih objekata i mesta gnežđenja ptica, a posebno orla belorepana i crne rode, uzgojne i sanitarne mere u cilju očuvanja stabilnosti i zdravstvenog stanja sastojina; zaštita i praćenje stanja biljaka i životinja, njihovih populacija i staništa, očuvanje i unapređivanje stanja populacija ugroženih vrsta flore i faune; uspostavljanje monitoringa, očuvanje stabilnosti i kvaliteta populacija lovne divljači, uređenje, izgradnja i infrastrukturno opremanje prostora za potrebe lova, ribarstva, gazdovanja šumama, turizma i rekreacije na način kojim se neće ugroziti posebne vrednosti dobra; naučnoistraživački i obrazovni rad i prezentacija prirodnih vrednosti.
Zaštita i razvoj Specijalnog rezervata Gornje Podunavlje sprovodi se prema programu zaštite i razvoja (u daljem tekstu: Program).
Program sadrži: ciljeve i prioritetne aktivnosti i zadatke na sprovođenju režima zaštite iz člana 5. ove uredbe, a naročito zadatke u zaštiti šuma retkih vrsta biljaka i životinja i njihovih zajednica i biološke ravnoteže; u praćenju režima podzemnih voda; u uspostavljanju monitoringa; sprovođenju naučnoistraživačkih, kulturnih, vaspitno obrazovnih i turističko-rekreativnih aktivnosti; na uspostavljanju i razvijanju saradnje sa lokalnim stanovništvom i drugim korisnicima prirodnog dobra; na prezentaciji i neophodnom opremanju područja za ostvarivanje aktivnosti i zadataka, sredstva potrebna za realizaciju ovog programa, kao i način njihovog obezbeđivanja.
Program se donosi za period od pet godina, a ostvaruje godišnjim programom koji sadrži zadatke i poslove koji se realizuju u tekućoj godini, dinamiku njihovog izvršavanja i visinu potrebnih sredstava.
Na Program, na koji su prethodno pribavljena mišljenja ministarstava nadležnih za poslove šumarstva, vodoprivrede, urbanizma, nauke, kulture i prosvete, saglasnost daje ministarstvo nadležno za poslove zaštite životne sredine.
O Specijalnom rezervatu Gornje Podunavlje stara se JP "Srbijašume" (u daljem tekstu: Preduzeće).
Preduzeće u obavljanju poslova zaštite i razvoja Specijalnog rezervata Gornje Podunavlje obezbeđuje sprovođenje Programa, propisanih režima zaštite i očuvanja prirodnog dobra, naučnoistraživačke, kulturne, vaspitno-obrazovne, informativno-propagandne i druge aktivnosti, donosi Program i godišnji program zaštite i razvoja.
Preduzeće podnosi izveštaj o ostvarivanju Programa iz člana 6. ove uredbe do 15. decembra za tekuću godinu ministarstvu nadležnom za poslove zaštite životne sredine.
Preduzeće u obavljanju poslova zaštite i razvoja Specijalnog rezervata Gornje Podunavlje obezbeđuje obeležavanje prirodnog dobra unutrašnji red i čuvarsku službu u skladu sa aktom koji donosi uz saglasnost ministarstva nadležnog za poslove zaštite životne sredine.
Aktom iz stava 1. ovog člana uređuju se pravila za sprovođenje režima zaštite i razvoja, a naročito: način i uslovi kretanja i boravka posetilaca, korišćenja rekreativnih i drugih javnih površina, postavljanja informativnih i drugih oznaka, mere zaštite prilikom obavljanja naučnih istraživanja i izvođenja istražnih radova, uslovi za obavljanje dozvoljenih delatnosti i posebne mere i ograničenja u sprovođenju režima zaštite.
Pravila određena aktom iz stava 1. ovog člana i druge neophodne informacije za sprovođenje režima zaštite Preduzeće je dužno da na pogodan način javno oglasi, tako da budu dostupna korisnicima i posetiocima.
Sredstva za zaštitu i razvoj Specijalnog rezervata Gornje Podunavlje obezbeđuju se iz prihoda ostvarenih obavljanjem delatnosti Preduzeća, iz sredstava u budžetu Republike i iz drugih izvora u skladu sa zakonom.
Program iz člana 6. ove uredbe Preduzeće će doneti u roku od šest meseci od dana stupanja na snagu ove uredbe, a godišnji program u roku od 90 dana od dana stupanja na snagu Programa.
Do donošenja Programa Preduzeće može poslove zaštite i razvoja obavljati prema privremenom programu zaštite i razvoja koji donosi u roku od 60 dana od dana stupanja na snagu ove uredbe.
Planovi i programi uređenja prostora, šumske, lovne, vodoprivredne, poljoprivredne i druge osnove i programi koji obuhvataju zaštićeno područje usaglasiće se sa Prostornim planom Republike Srbije, Programom i režimima zaštite utvrđenih ovom uredbom.
Za područje Specijalnog rezervata Gornje Podunavlje doneće se odgovarajući prostorni plan u skladu sa zakonom.
Ova uredba stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".
OPIS GRANICA SPECIJALNOG REZERVATA PRIRODE GORNJE PODUNAVLJE
Granica počinje na matici reke Dunav na tromeđi državnih granica SR Jugoslavije, Republike Mađarske i Republike Hrvatske na km 1433, i ide severoistočno do velikog nasipa prve odbrambene linije do same granice sa Mađarskom i ide na istok državnom granicom između SR Jugoslavije i Republike Mađarske do Bajskog kanala kod stare karaule - Prodor (Karapandža). Tu granica prelazi Bajski kanal na njegovu istočnu, levu obalu do sekundarnog nasipa, i ide zapadnom nožicom sekundarnog nasipa na jug do mesta gde se sekundarni nasip spaja sa nasipom pored leve obale Bajskog kanala. Od te tačke granica i dalje ide na jug zapadnom nožicom nasipa do ustave "Šebešfok". Kod ustave "Šebešfok" granica se lomi pod pravim uglom i skreće na zapad idući severnom nožicom nasipa asfaltnog puta Bezdan - most na Dunavu "51. divizija" do spoja sa nasipom prve odbrambene linije, gde se granica lomi i pod pravim uglom na jug preseca asfaltni put kao i kanal Bezdan-Bečej i izbija na sekundarni nasip desne obale tog kanala, preseca sekundarni nasip i izbija na južnu nožicu nasipa. Od te tačke granica nastavlja južnom nožicom sekundarnog nasipa u pravcu zapada do podnožja nasipa asfaltnog puta most "51. divizije" - Bezdan i nastavlja istočnom nožicom tog nasipa u pravcu juga do mesta gde nasip odnosno asfaltni put skreće pod pravim uglom prema Dunavu. Odavde granica ide dalje zapadnom nožicom sekundarnog nasipa koji se nalazi pored leve obale kanala DTD u pravcu jug-jugoistok do spajanja istog sa nasipom druge odbrambene linije kod mesta zvanog "Kostina pumpa".
Od mesta spajanja sekundarnog nasipa sa nasipom druge odbrambene linije granica zaštićenog prirodnog dobra ide na jugoistok zapadnom i južnom nožicom nasipa do mesta gde se spaja sa Velikim kanalom (Bezdan-Bečej), gde se lomi pod pravim uglom i ide na sever istočnom nožicom nasipa pored desne obale Velikog kanala do naselja Bezdan gde se lomi pod pravim uglom i ide na istok presecajući kanal Bezdan-Bečej obuhvatajući pri tome prostor Čapljarnika, dolazi do nasipa (asfaltni put Bezdan-Bački Monoštor). Tu se granica lomi i vraća na jug idući zapadnom nožicom nasipa do početka šume gazdinske jedinice "Kolut-Kozara", odelenje 18, preseca put Bezdan-Bački Monoštor pod pravim uglom u pravcu istoka, ide severnim i istočnim rubom odelenja 18. G.J. "Kolut-Kozara", prelazi železničku prugu Bezdan-Bački Monoštor, nastavlja na istok severnom stranom odelenja 11 do odelenja 10 gde skreće pod pravim uglom idući u pravcu severa zapadnom ivicom odelenja 10 i 9 do asfaltnog puta Sombor - Bezdan i lomi se pod pravim uglom prema istoku do rečice Plazović (Kiđoš) i prelazi na njenu levu obalu. Kad granica pređe na levu obalu rečica Plazović ide na jug njenom levom obalom do severozapadnog ruba odelenja 30, gazdinske jedinice "Kolut-Kozara". Dalje, granica se nastavlja severozapadnim i zapadnim rubom odelenja 30, 25, 24 i 19 do podnožja asfaltnog puta Sombor-Bezdan (do spomenika ruskim borcima), te nastavlja severnim rubom odelenja 19 i 20 u pravcu istoka do zapadnog ruba odelenja 21, preseca put Sombor-Bezdan obuhvata odelenja 21 sa zapada, severa i istoka do istočnog ruba odelenja 22, gde skreće na jug idući istočnim rubom odelenja 22 i 27, zatim skreće na zapad idući južnim rubom odelenja 27, zatim nastavlja istočnim rubom odelenja 27 i 28 na jug do odelenja 33 gde skreće na jugozapad idući južnim rubom odelenja 33 i 32 do rečice Plazović (Kiđoš), prelazi rečicu i nastavlja južnim rubom odelenja 32 i 31 do granice sa odelenjem 13 (revir Štrbac). Od te tačke granica skreće na jug idući istočnom stranom odelenja 13, zatim na zapad južnim rubom odelenja 13, preseca železničku prugu Bezdan-Sombor, nastavlja južnim rubom odelenja 14 do obale velikog kanala Bezdan-Bečej, prelazi kanal, lomi se pod pravim uglom u pravcu severa i nastavlja sekundarnim nasipom pored desne obale tog kanala do brodogradilišta severno od Bačkog Monoštora, gde izbija na nasip druge odbrambene linije pored leve obale kanala DTD. Odavde granica nastavlja podnožjem (zapadna nožica) tog nasipa u pravcu juga do vodozaštitne ustave na kanalu DTD severno od naselja Kupusina, gde se lomi u pravcu zapada i nastavlja podnožjem (severna nožica) tog nasipa sve do spoja sa nasipom prve odbrambene linije koji se nalazi pored leve obale Dunava (kamp naselje Vagoni). Od tačke gde se nasip druge odbrambene linije spaja sa nasipom prve odbrambene linije granica ide na jug zapadnom nožicom nasipa prve odbrambene linije do brodogradilišta "Dunav" - Apatin, gde se lomi i izlazi na levu obalu Dunava, nastavlja obalom Dunava do km 1401, lomi se i izlazi na nasip prve odbrambene linije, ide na jug zapadnom nožicom tog nasipa do mesta "Ciglane" gde izlazi na nasip Apatin-Bogojevo. Od te tačke granica ide istočnom nožicom nasipa prve odbrambene linije (Apatin-Bogojevo) do rasadnika "Zverinjak" (odelenje 14, GJ "Zaštićene šume").
Kod rasadnika "Zverinjak" granica prirodnog dobra izlazi i spaja se sa zaštitnom ogradom i dalje nastavlja zaštitnom ogradom do šumskog revira Košare (odeljenje 44) odakle nastavlja zaštitnom ogradom u pravcu severoistoka (granica odelenja 44 i 40) do mesta gde se šumski revir Košare spaja sa barom (Velika bara). U toj tačci granica zaštićenog prirodnog dobra odvaja se od zaštitne ograde, lomi se pod pravim uglom i ide na sever zapadnom obalom Velike bare pored Đanićevog salaša do Balgovog salaša. Kod Balgovog salaša granica prirodnog doba se lomi pod pravim uglom, prelazi baru, na njenu istočnu obalu odakle granica nastavlja istočnom obalom Velike bare u pravcu juga do odelelja 49 šumskog revira Košare gde se ponovo spaja sa zaštitnom ogradom. Granica prirodnog dobra nastavlja dalje zaštitnom ogradom do ribarske kuće ispod nasipa prve odbrambene linije Apatin-Bogojevo. Od ribarske kuće granica nastavlja zaštitnom ogradom do reke Dunav preseca Dunav do njegove matice (državna granica između SR Jugoslavije i Republike Hrvatske) i dalje uzvodno maticom (državnom granicom) do početne tačke.
Sastavni deo Specijalnog rezervata prirode "Gornje Podunavlje" čini i Mirkovića bara (Varoško jezero) koja se prostire na Katastarskim parcelama 5053, 5054, 5055, 5056, 5057, 5058, 5059, 5060, 6221 i 6222 KO Apatin.
Grafički prikaz opisa granica Specijalnog rezervata prirode Gornje Podunavlje, objavljen je u "Sl. glasniku RS", br. 45/2001, str. 14.