POSEBAN KOLEKTIVNI UGOVORZA JAVNA KOMUNALNA I DRUGA JAVNA PREDUZEĆA GRADA SOMBORA("Sl. list Grada Sombora", br. 5/2008) |
Ovim kolektivnim ugovorom uređuju se prava, obaveze i odgovornosti zaposlenih iz oblasti radnih odnosa u javnim komunalnim i drugim javnim preduzećima, čiji je osnivač Grad Sombor, kao i međusobni odnosi učesnika ovog kolektivnog ugovora.
Poslodavac, u smislu ovog kolektivnog ugovora, je javno komunalno i drugo javno preduzeće, čiji je osnivač Grad Sombor.
Zaposleni, u smislu ovog kolektivnog ugovora, je lice koje je u skladu sa zakonom i drugim propisima zasnovalo radni odnos kod poslodavca iz stava 1. ovog člana.
Ovaj kolektivni ugovor neposredno se primenjuje.
Poslodavac je dužan da zatraži mišljenje sindikata pre donošenja opšteg akta kojim se utvrđuje vrsta posla, stručna sprema i drugi posebni uslovi za rad na tim poslovima.
Poslodavac je dužan da akt iz stava 1. ovog člana, nakon donošenja, dostavi sindikatu.
Dužina godišnjeg odmora utvrđuje se zaposlenom u skladu sa kriterijumima propisanim Zakonom, opštim kolektivnim ugovorom i pojedinačnim kolektivnim ugovorom kod poslodavca, a u najdužem trajanju od 30 radnih dana.
Zaposlenom sa 30 godina penzijskog staža ili 55 godina života i zaposlenoj sa 25 godina penzijskog staža ili 50 godina života, kao i zaposlenom mlađem od 18 godina života, utvrđuje se dužina godišnjeg odmora u trajanju od 30 radnih dana.
Zaposleni ima pravo na plaćeno odsustvo do sedam radnih dana u toku kalendarske godine u skladu sa kriterijumima utvrđenim pojedinačnim kolektivnim ugovorom kod poslodavca i Zakonom.
U slučaju smrti člana uže porodice zaposleni ima pravo na plaćeno odsustvo od još pet radnih dana, kao i dva radna dana za svaki slučaj dobrovoljnog davanja krvi, računajući i dan davanja krvi.
IV ZARADA, NAKNADA TROŠKOVA I DRUGA PRIMANJA
Zaposleni ima pravo na odgovarajuću zaradu, naknadu troškova i druga primanja u skladu sa zakonom i ovim kolektivnim ugovorom.
Zarada se sastoji od:
1. zarade koju je zaposleni ostvario za obavljeni rad i vreme provedeno na radu, koju čini:
- osnovna zarada (cena rada i koeficijent),
- deo zarade po osnovu uslova rada,
- deo zarade za vreme provedeno na radu (minuli rad),
- deo zarade po osnovu ostvarenih rezultata rada, odnosno radnog učinka, i
- zarada po osnovu udela u delu dobiti;
2. uvećane zarade po osnovu rada:
- u neradne državne i verske praznike,
- dužeg od redovnog radnog vremena (prekovremeni rad),
- noću, i
- u dane nedeljnog odmora;
3. naknade zarade za vreme odsustvovanja sa rada, u skladu sa zakonom i ovim kolektivnim ugovorom.
Pravo na naknadu troškova obuhvata troškove za:
- dolazak i odlazak sa rada, i
- službeni put u zemlji;
Druga primanja su:
- naknada za ishranu u toku rada,
- regres za korišćenje godišnjeg odmora,
- otpremnina pri prestanku radnog odnosa zbog odlaska u penziju,
- u slučaju smrti zaposlenog ili člana uže porodice,
- jubilarna nagrada,
- solidarna pomoć, i
- druga primanja u skladu sa pojedinačnim kolektivnim ugovorom kod poslodavca.
Zarada za obavljeni rad i vreme provedeno na radu
Zarada iz člana 8. stav 2. tačka 1. ovog kolektivnog ugovora utvrđuje se na osnovu:
1. osnovne zarade, i
2. ostvarenih rezultata rada.
Osnovna zarada utvrđuje se na osnovu elemenata za određivanje zarade, odnosno cene rada i koeficijenata, kao i vremena provedenog na radu (minuli rad), u skladu sa ovim kolektivnim ugovorom.
Ostvareni rezultati rada, odnosno radni učinak zaposlenog, utvrđuje se na osnovu normativa ili ocene rezultata rada, u skladu sa kriterijumima koje sporazumno utvrđuju poslodavac i sindikat.
Elementi za određivanje osnovne zarade su: cena radnog sata i koeficijenti koje učesnici u zaključivanju pojedinačnih kolektivnih ugovora kod poslodavca utvrđuju za najjednostavniji rad, za puno radno vreme i standardni učinak, sporazumno polazeći od poslovno-finansijskih rezultata preduzeća i kretanja prosečnih zarada zaposlenih u gradu Sombor.
Cena radnog sata dobija se kada se prosečna mesečna zarada u gradu Sombor podeli sa prosečnim brojem radnih sati i tako dobijena vrednost umanji od 30% do 60%.
Cena rada za najjednostavniji rad utvrđuje se tako što se cena radnog sata iz prethodnog stava pomnoži sa prosečnim brojem radnih sati.
Prosečnom zaradom isplaćenom u gradu Sombor, smatra se prosečno isplaćena zarada po zaposlenom u prethodnom mesecu, u odnosu na mesec za koji se vrši obračun i isplata zarada.
Učesnici u zaključivanju pojedinačnog kolektivnog ugovora kod poslodavca sporazumno mesečno utvrđuju cenu rada za najjednostavniji rad utvrđenu u st. 1, 2. i 3. ovog člana.
Zarade za puno radno vreme i standardni učinak utvrđuju se tako što se cena rada za najjednostavniji rad utvrđena u st. 3. ovog člana pomnoži sledećim koeficijentima:
Prva grupa
Obuhvata najjednostavnije poslove (zaposleni - fizički radnik početnik).
Koeficijent za ovu grupu poslova utvrđuje sa u rasponu od 1,00 - 1,35.
Druga grupa
Obuhvata poslove nekvalifikovanog zaposlenog koji se obavljaju po jednostavnom postupku i sa jednostavnim sredstvima rada, kao što su poslovi: održavanje higijene poslovnih prostorija, čišćenje komunalnih objekata i drugih najjednostavnijih poslova iz oblasti delatnosti.
Koeficijent za ovu grupu poslova utvrđuje se u rasponu od 1,20 - 1,50.
Treća grupa
Obuhvata poslove polukvalifikovanog zaposlenog kao što su: poslovi čišćenja i pranja javnih površina, iznošenje i deponovanje otpadaka, pomoćni poslovi u proizvodnji, distribucija vode i toplote i drugih srodnih poslova.
Koeficijent za ovu grupu poslova utvrđuje se u rasponu od 1,44 - 1,90.
Četvrta grupa
Obuhvata srednje složene poslove KV zaposlenog u proizvodnji i pružanju komunalnih usluga, uređenju i održavanju komunalnih objekata i poslove rukovanja sredstvima rada.
Koeficijent za ovu grupu poslova utvrđuje se u rasponu od 1,70 - 2,10.
Za poslove koji se obavljaju pod najtežim uslovima i sa specifičnim sredstvima rada u komunalnoj delatnosti kao što su: rukovaoci građevinskih mašina, rukovaoci centralnog grejanja, instalateri vodovoda i kanalizacije i drugi srodni poslovi, utvrđuje se koeficijent do 2,20.
Peta grupa
Obuhvata srednje složene i raznovrsne poslove srednje stručne spreme vezane za pripremu i praćenje procesa rada uključujući i administrativno-tehničke poslove.
Koeficijent za ovu grupu poslova utvrđuje se u rasponu od 1,80 - 2,20.
Za poslove koji se obavljaju u najtežim uslovima i sa specifičnim sredstvima rada u komunalnoj delatnosti kao što su: poslovođa mikrorejona iznošenja smeća, pomoćnik rukovaoca toplane, referent interflore i drugi srodni poslovi utvrđuje se koeficijent do 2,40.
Šesta grupa
Obuhvata složene poslove srednje stručne spreme, visokokvalifikovanih zaposlenih u proizvodnji i pružanju komunalnih usluga, uređenju i održavanju komunalnih objekata koji podrazumevaju odgovarajući stepen specijalizacije u procesu rada.
Koeficijent za ovu grupu poslova utvrđuje se u rasponu od 2,20 - 2,40.
Za poslove koji se obavljaju pod najtežim uslovima, sa specifičnim sredstvima rada i rukovodeće poslove kao što su: zaposleni - VKV kanalski radnik, vozač specijalnog komunalnog vozila, rukovaoci parnih kotlova i blokovskih kotlarnica u toplani, poslovođe i drugi srodni poslovi utvrđuje se koeficijent do 3,00.
Sedma grupa
Obuhvata složene i specijalizovane poslove vezane za organizaciono, operativno i stručno vođenje procesa rada, složene poslove na pripremi, praćenju i analiziranju procesa rada, poslove rukovođenja odgovarajućim delovima rada i slično.
Za obavljanje ovih poslova potrebna je viša školska sprema.
Koeficijent za ovu grupu poslova utvrđuje se u rasponu od 2,40 - 3,00.
Osma grupa
Obuhvata složene poslove visoke stručne spreme kao što su: poslovi stručnog vođenja procesa rada, analize i kontrole i rukovođenja procesa rada, pripreme stručnih predloga za unapređenje procesa rada i slično.
Koeficijent za ovu grupu poslova utvrđuje se u rasponu od 3,00 - 3,80.
Deveta grupa
Obuhvata najsloženije poslove visoke stručne spreme, magisterija, doktorata u procesu rada komunalnih delatnosti, kao i najsloženije rukovodne poslove kao što su: šef ili direktor sektora, direktor funkcionalne celine, pomoćnik direktora i zamenik direktora, kao i drugi srodni poslovi.
Koeficijent za ovu grupu poslova utvrđuje se u rasponu od 3,80 - 4,80.
Ako se aktom poslodavca za obavljanje poslova na određenom radnom mestu predviđaju alternativni zahtevi stručnosti pri utvrđivanju cene rada za to radno mesto polazi se od cene utvrđene i skladu sa st. 1. i 3. ovog člana za veći stepen stručnosti predviđene tim aktom.
Za sve poslove rukovođenja zaključno sa zamenikom direktora, pojedinačnim kolektivnim ugovorom kod poslodavca mogu se utvrditi dodatni koeficijenti od 0,10 do 1,10.
Cena rada može da se poveća po osnovu uslova rada pod kojima zaposleni radi, u sledećim slučajevima:
1) od 3% do 6% u slučaju:
- izloženosti prašini, buci, prljavštini ili neugodnim mirisima, i
- opasnosti od zaraze ili profesionalnih oboljenja;
2) od 3% do 6% u slučaju:
- teških fizičkih napora,
- rada pri niskim ili visokim temperaturama, i
- rukovanja štetnim ili otrovnim materijalima;
3) od 5% do 8% u slučaju:
- povećane opasnosti od povreda na radu ili nesrećnih slučajeva.
Povećanja cene rada po osnovama iz stava 1. ovog člana određuju se za vreme provedeno u tim uslovima i mogu se sabirati.
Pojedinačnim kolektivnim ugovorom kod poslodavca će se utvrditi, u skladu sa opštim aktom poslodavca, koja su radna mesta sa uslovima rada iz stava 1. ovog člana.
Cena rada povećava se zaposlenom po osnovu vremena provedenog na radu (minuli rad) najmanje 0,5% za svaku punu godinu rada ostvarenog u radnom odnosu uvećanog za staž osiguranja koji se računa sa uvećanim trajanjem.
Pojedinačnim kolektivnim ugovorom kod poslodavca konkretno se razrađuju poslovi kod poslodavca prema grupama poslova utvrđenim ovim kolektivnim ugovorom, s tim da oni ne mogu biti u procentu nepovoljnije razvrstani u odnosu na grupe poslova utvrđene u ovom kolektivnom ugovoru.
Osnovna zarada zaposlenog može da se uveća za 25% ili umanji za 10% u zavisnosti od ostvarenih rezultata rada, odnosno radnog učinka ostvarenog značajno iznad ili ispod standardnog, u skladu sa normativima ili ocenom rezultata rada, polazeći od kvaliteta, blagovremenosti i obima izvršenog posla, kao i drugih kriterijuma utvrđenih pojedinačnim kolektivnim ugovorom kod poslodavca.
Zaposleni može da ostvari zaradu na ime učešća u delu dobiti na osnovu rezultata poslovanja utvrđenih po godišnjem obračunu, ili na osnovu procenjenih rezultata poslovanja pre utvrđivanja godišnjeg obračuna, a u skladu sa pojedinačnim kolektivnim ugovorom kod poslodavca i odlukom nadležnog organa o raspodeli dobiti.
Zarada pripravnika iznosi 80% osnovne zarade utvrđene za poslove za koje se pripravnik osposobljava.
Osnovna zarada zaposlenog uvećava se za rad:
1. u neradne državne i verske praznike, najmanje za 120%,
2. duži od punog radnog vremena (prekovremeni rad), najmanje za 26%,
3. noću (između 22,00 i 6,00 časova narednog dana), najmanje za 30% , i
4. u dane nedeljnog odmora, najmanje za 50%.
Ako se istovremeno steknu uslovi za uvećanje zarade zaposlenog po više osnova utvrđenih u stavu 1. ovog člana, procenat uvećanja jednak je zbiru procenata po svakom od navedenih osnova.
Zaposleni ima pravo na minimalnu zaradu i naknadu zarade u skladu sa zakonom i pojedinačnim kolektivnim ugovorom kod poslodavca.
Poslodavac je dužan da zaposlenom isplati naknadu zarade za vreme odsustvovanja sa rada, pored slučajeva utvrđenih Zakonom, i u sledećim slučajevima:
- davanja tkiva i drugih organa u humane svrhe, i
- prisustvovanja sednicama i seminarima državnih organa, organa uprave i lokalne samouprave, organa privredne komore, udruženja poslodavaca, organa upravljanja kod poslodavca, organa sindikata i saveza sindikata.
Zaposleni ima pravo na naknadu troškova za:
1) dolazak i odlazak sa rada, u visini cene prevozne karte u javnom saobraćaju, a prema kriterijumima utvrđenim pojedinačnim kolektivnim ugovorom kod poslodavca,
2) vreme provedeno na službenom putu u zemlji,
3) vreme provedeno na službenom putu u inostranstvu, najmanje u visini utvrđenoj posebnim propisima,
4) smeštaja i ishrane za rad i boravak na terenu, ako poslodavac nije obezbedio smeštaj i ishranu bez naknade, u visini utvrđenoj posebnim propisima i pojedinačnim kolektivnim ugovorom kod poslodavca,
5) za ishranu u toku rada, u visini utvrđenoj posebnim propisima i pojedinačnim kolektivnim ugovorom kod poslodavca,
6) za regres za korišćenje godišnjeg odmora, u visini utvrđenoj posebnim propisima i pojedinačnim kolektivnim ugovorom kod poslodavca.
Poslodavac je dužan da isplati, u skladu sa opštim aktom:
1. zaposlenom otpremninu pri odlasku u penziju, najmanje u visini tri prosečne zarade,
2. zaposlenom naknadu troškova pogrebnih usluga u slučaju smrti člana uže porodice, a članovima uže porodice u slučaju smrti zaposlenog,
3. zaposlenom naknadu štete zbog povrede na radu ili profesionalnog oboljenja.
Poslodavac može deci zaposlenog, starosti do 15 godina života, da obezbedi poklon za Božić i Novu godinu u vrednosti do neoporezivog iznosa koji je predviđen zakonom kojim se uređuje porez na dohodak građana.
Pod prosečnom zaradom, iz stava 1. tačka 1. ovog člana, smatra se prosečna zarada u Republici Srbiji prema poslednjem objavljenom podatku republičkog organa nadležnog za statistiku.
Članovima uže porodice, u smislu stava 1. tačka 2. ovog člana, smatraju se bračni drug i deca zaposlenih.
Poslodavac može zaposlenom da isplati jubilarnu nagradu za neprekidan rad kod poslodavca, i to za:
- 10 godina radnog staža - najmanje jednu prosečnu zaradu isplaćenu kod poslodavca u mesecu koji prethodi mesecu isplate jubilarne nagrade,
- 20 godina radnog staža - najmanje jednu i po prosečnu zaradu isplaćenu kod poslodavca u mesecu koji prethodi mesecu isplate jubilarne nagrade, i
- 30 godina radnog staža - najmanje dve prosečne zarade isplaćene kod poslodavca u mesecu koji prethodi mesecu isplate jubilarne nagrade.
Pojedinačnim kolektivnim ugovorom kod poslodavca mogu se utvrditi i drugi kriterijumi za isplatu jubilarne nagrade.
Poslodavac može zaposlenom da isplati nagradu povodom Dana preduzeća, Nove godine i u drugim slučajevima pod uslovima i na način utvrđen pojedinačnim kolektivnim ugovorom kod poslodavca.
Poslodavac može zaposlenom da isplati solidarnu pomoć u iznosu utvrđenom Zakonom u slučajevima:
1. duže ili teže bolesti zaposlenog, odnosno člana njegove uže porodice,
2. zdravstvene rehabilitacije zaposlenog, i
3. nastupa teže invalidnosti zaposlenog.
Pojedinačnim kolektivnim ugovorom kod poslodavca mogu se utvrditi i drugi slučajevi solidarne pomoći, kao i njena visina.
Poslodavac može zaposlenom da odobri zajam za nabavku ogreva, zimnice i udžbenika, pod uslovima utvrđenim Zakonom i pojedinačnim kolektivnim ugovorom kod poslodavca.
Poslodavac je dužan da sve zaposlene osigura za slučaj smrti ili invaliditeta, a visinu premije i druge uslove utvrđuje sporazumom sa organizacijom sindikata.
Zaposleni ima pravo na stručno usavršavanje i osposobljavanje koje je u interesu procesa rada.
Poslodavac obezbeđuje sredstva i druge uslove za pravo iz stava 1. ovog člana, a prema kriterijumima utvrđenim pojedinačnim kolektivnim ugovorom kod poslodavca.
Poslodavac je dužan da obezbedi sredstva i uslove za svakodnevnu ličnu higijenu zaposlenih koji rade na poslovima pri čijem obavljanju dolazi do prljanja, mašćenja i slično.
Uz isplatu mesečne zarade zaposlenima poslodavac obezbeđuje sredstva za prevenciju radne invalidnosti i rekreativni odmor zaposlenih u skladu sa svojim Finansijskim planom i pojedinačnim kolektivnim ugovorom kod poslodavca.
Pojedinačnim kolektivnim ugovorom kod poslodavca može se predvideti obezbeđivanje dodatnih sredstava za namene iz stava 1. ovog člana, koja se uplaćuju na poseban račun organizaciji sindikata kod poslodavca.
Poslodavac može zaposlenom uplaćivati premiju za dobrovoljno dodatno penzijsko osiguranje u skladu sa pojedinačnim kolektivnim ugovorom kod poslodavca.
V BEZBEDNOST I ZDRAVLJE NA RADU
Prava, obaveze i odgovornosti u vezi sa bezbednošću i zdravljem na radu, utvrđene Zakonom o bezbednosti i zdravlja na radu, bliže se uređuju pojedinačnim kolektivnim ugovorom kod poslodavca.
Poslodavac je dužan da obezbedi zaposlenom rad na radnom mestu i u radnoj okolini u kojima su sprovedene mere bezbednosti i zdravlja na radu.
Poslodavac je dužan da prilikom organizovanja rada i radnog procesa, obezbedi preventivne mere radi zaštite života i zdravlja zaposlenih kao i da za njihovu primenu obezbedi potrebna finansijska sredstva.
Ukoliko i pored obezbeđenih preventivnih mera zaštite života i zdravlja dođe do povređivanja zaposlenog na određeno vreme, poslodavac je obavezan da takvog zaposlenog zadrži u radnom odnosu za vreme dok traje njegovo lečenje.
Zaposleni kod poslodavca imaju pravo da izaberu jednog ili više predstavnika za bezbednost i zdravlje na radu, koji zajedno sa predstavnikom poslodavca obrazuju Odbor za bezbednost i zdravlje na radu.
Pojedinačnim kolektivnim ugovorom kod poslodavca predvideće se za koje poslove, odnosno radna mesta može da se ugovorom o radu utvrdi zabrana konkurencije.
Ako zaposleni prekrši zabranu konkurencije, poslodavac ima pravo da od zaposlenog zahteva naknadu štete.
Zaposleni koji na radu, odnosno u vezi sa radom, namerno ili iz krajnje nepažnje prouzrokuje štetu kod poslodavca, dužan je da štetu nadoknadi u skladu sa zakonom, ovim kolektivnim ugovorom i pojedinačnim kolektivnim ugovorom kod poslodavca.
Pojedinačnim kolektivnim ugovorom kod poslodavca utvrdiće se: lice ovlašćeno za pokretanje postupka za utvrđivanje odgovornosti zaposlenog za štetu; rokovi za pokretanje postupka; obrazovanje komisije za utvrđivanje činjenica i okolnosti pod kojima je šteta nastala, visinu štete i odgovornost lica za prouzrokovanu štetu; način donošenja rešenja poslodavca kojim se zaposleni obavezuje da naknadi štetu ili se oslobađa odgovornosti; kao i kriterijumi o načinu i rokovima za naknadu štete.
Po prijemu rešenja o naknadi štete, zaposleni daje pismenu izjavu o tome da li prihvata da se naknada štete izvrši obustavom utvrđenog iznosa od njegove zarade.
Ako zaposleni ne prihvati da naknadi štetu, pokreće se postupak pred nadležnim sudom.
Ako zaposleni pretrpi štetu na radu ili u vezi sa radom, poslodavac je dužan da mu naknadi štetu, u skladu sa zakonom, ovim kolektivnim ugovorom i pojedinačnim kolektivnim ugovorom kod poslodavca.
Pojedinačnim kolektivnim ugovorom kod poslodavca utvrdiće se postupak utvrđivanja činjenica o postojanju odgovornosti poslodavca ili drugog zaposlenog kod poslodavca za nastalu štetu, kao i način utvrđivanja visine štete.
Ako se poslodavac i zaposleni ne sporazumeju o naknadi štete, zaposleni ima pravo da naknadu štete zahteva pred nadležnim sudom.
Prilikom donošenja programa rešavanja viška zaposlenih, osim mišljenja reprezentativnih sindikata, poslodavac je dužan da pribavi i saglasnost osnivača.
Pri predlaganju i utvrđivanju zaposlenog za čijim je radom prestala potreba, u slučaju da zaposleni ostvaruje jednake rezultate u radu na istim poslovima, primenjivaće se kriterijumi utvrđeni pojedinačnim kolektivnim ugovorom kod poslodavca.
U slučaju otkaza ugovora o radu usled tehnoloških, ekonomskih ili organizacionih promena zbog kojih prestane potreba za obavljanjem određenih poslova, poslodavac je dužan da isplati otpremninu u skladu i u visini sa kriterijumima utvrđenim Socijalnim programom koji čini sastavni deo pojedinačnog kolektivnog ugovora kod poslodavca.
IX OSTVARIVANJE I ZAŠTITA PRAVA ZAPOSLENIH
Pojedinačnim kolektivnim ugovorom kod poslodavca utvrdiće se postupak sporazumnog rešavanja spornih pitanja između poslodavca i zaposlenog.
Pojedinačnim kolektivnim ugovorom kod poslodavca utvrdiće se i sastav arbitraže i postupak pred arbitražom, ako se na takav način predvidi rešavanje određenih spornih pitanja.
Poslodavac će omogućiti ovlašćenom sindikalnom povereniku ili predstavniku organa sindikata van preduzeća da, po zahtevu zaposlenog za zaštitu prava, izvrši uvid u zaključene ugovore o radu, uvid u primenu kolektivnih ugovora i ostvarivanje prava zaposlenog, pod uslovom da zahtev zaposlenog nije rešen u postupku pred organima preduzeća.
Zaposleni se u pisanoj formi upozorava na postojanje razloga za otkaz ugovora o radu zbog nepoštovanja radne discipline i povrede radne obaveze.
Zaposleni ima pravo da se, u pisanoj formi, izjasni o navodima iz upozorenja za otkaz ugovora o radu iz stava 1. ovog člana, u roku od pet dana od dana prijema upozorenja.
X UČEŠĆE ZAPOSLENIH U UPRAVLJANJU
Predstavnici zaposlenih u upravnom i nadzornom odboru kod poslodavca imenuju se u skladu sa zakonom, a na način utvrđen statutom.
Zaposleni kod poslodavca mogu da obrazuju savet zaposlenih, u skladu sa zakonom i pojedinačnim kolektivnim ugovorom kod poslodavca.
Poslodavac je dužan da omogući zaposlenim sindikalno organizovanje, u skladu sa Zakonom o radu i Opštim kolektivnim ugovorom.
Organizacija sindikata ima pravo na uslove rada i delovanje, u skladu sa Zakonom o radu i Opštim kolektivnim ugovorom.
Pojedinačnim kolektivnim ugovorom kod poslodavca bliže se utvrđuju pojedina prava i obaveze poslodavca i predstavnika sindikata.
Pojedinačnim kolektivnim ugovorom kod poslodavca bliže se utvrđuju posebni uslovi o ostvarivanju minimuma procesa rada i drugih prava i obaveza poslodavca i zaposlenih za vreme štrajka.
Sporna pitanja u postupku zaključivanja, odnosno izmena i dopuna, kao i u primeni ovog kolektivnog ugovora, rešavaju se mirnim putem, u skladu sa zakonom, i ovim kolektivnim ugovorom.
Ako nastane spor u postupku zaključivanja, odnosno izmena ili dopuna ovog kolektivnog ugovora, rešava se sporazumom u roku od 30 dana.
Ako se ne postigne sporazum iz stava 1. ovog člana, učesnici ovog kolektivnog ugovora rešavaju spor u skladu sa Zakonom o radu.
Sporna pitanja u primeni ovog kolektivnog ugovora rešava arbitraža u roku od 15 dana od dana nastanka spora.
Arbitražu iz stava 1. ovog člana čine po jedan predstavnik osnivača i sindikata, kao i jedan neutralni član iz reda stručnjaka za oblast koja je predmet spora, koga sporazumom odrede strane u sporu.
Odluka arbitraže o spornom pitanju obavezna je za učesnike.
Rasprava pred arbitražom je usmena.
O javnosti rada odlučuje arbitraža.
Arbitraža radi u punom sastavu i donosi odluku većinom glasova.
Odluka se dostavlja u pisanom obliku stranama u sporu.
Odluka se može objaviti samo uz pristanak strana u sporu.
Troškove arbitražnog rešavanja spora snose strane u sporu.
Učesnici ovog kolektivnog ugovora obrazuju odbor za praćenje i sprovođenje ovog kolektivnog ugovora u koji određuju po dva predstavnika.
Odbor iz stava 1. ovog člana daje tumačenja i stručna mišljenja o primeni ovog kolektivnog ugovora, a na zahtev učesnika ovog kolektivnog ugovora daje obavezujuće tumačenje.
XIV PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE
Ovaj kolektivni ugovor zaključuje se na vreme od tri godine.
Izmene i dopune ovog kolektivnog ugovora vrše se na način i po postupku za njegovo zaključivanje.
Predlog za izmenu i dopunu može dati svaka ugovorna strana i podnosi ga drugoj ugovornoj strani u pisanoj formi.
Druga ugovorna strana je dužna da se u roku od 30 dana od dana podnošenja predloga iz stava 3. ovog člana izjasni o predlogu.
Ako se druga ugovorna strana ne izjasni u roku iz stava 4. ovog člana, smatraće se da je prihvatila predlog za izmenu i dopunu ovog kolektivnog ugovora.
Učesnici posebnog kolektivnog ugovora dužni su da, u roku od 90 dana od dana stupanja na snagu ovog kolektivnog ugovora, započnu pregovore za zaključivanje pojedinačnog kolektivnog ugovora kod poslodavca.
Ovaj kolektivni ugovor stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom listu grada Sombora", sem stavova od 1. do 6. člana 10, koji će stupiti na snagu danom prestanka regulisanja zarada u javnim komunalnim preduzećima od strane Vlade Republike Srbije i tačke 1. i 3. stava 1. člana 18. do početka primene Opšteg kolektivnog ugovora ("Sl. glasnik RS", br. 50/2008 i 104/2008).