NAREDBAO OBAVEZNOM ATESTIRANJU TRANSFORMATORA ZA RAZDVAJANJE I SIGURNOSNIH TRANSFORMATORA ZA RAZDVAJANJE("Sl. list SFRJ", br. 43/88) |
1. Obaveznom atestiranju podležu transformatori za razdvajanje i sigurnosni transformatori za razdvajanje, hlađeni vazduhom, za priključak na mrežni napon do 660 V, jednofazni snage do 10 kVA ili trofazni snage do 16 kVA, namenjeni za upotrebu ili za ugradnju u aparate i električne instalacije u domaćinstvu i sličnu upotrebu (u daljem tekstu: proizvodi), na koje se odnose:
a) jugoslovenski standard JUS N.H8.010 - Transformatori za razdvajanje i sigurnosni transformatori za razdvajanje. Opšti uslovi ispitivanja;
b) jugoslovenski standardi kojima se utvrđuju dopunski tehnički uslovi po vrstama proizvoda, i to:
1) JUS N.H8.020 - Transformatori za razdvajanje i sigurnosni transformatori za razdvajanje. Transformatori za igračke. Dopunski tehnički uslovi;
2) JUS N.H8.021 - Transformatori za razdvajanje i sigurnosni transformatori za razdvajanje. Transformatori za zvonca. Dopunski tehnički uslovi;
3) JUS N.H8.022 - Transformatori za razdvajanje i sigurnosni transformatori za razdvajanje. Transformatori za svetleća tela klase III sa sijalicama sa žarnom niti. Dopunski tehnički uslovi;
4) JUS N.H8.023 - Transformatori za razdvajanje i sigurnosni transformatori za razdvajanje. Sigurnosni transformatori za opštu primenu. Dopunski tehnički uslovi;
5) JUS N.H8.024 - Transformatori za razdvajanje i sigurnosni transformatori za razdvajanje. Transformatori za opštu primenu. Transformatori za brijaće aparate i jedinice za napajanje brijaćih aparata. Dopunski tehnički uslovi.
Pod sličnom upotrebom, u smislu ove naredbe, podrazumeva se upotreba proizvoda koji nisu isključivo namenjeni upotrebi u domaćinstvu, ali mogu biti izvor opasnosti za korisnike, npr. u obrazovnim ustanovama, zdravstvu, trgovini i sl.
2. Postupak atestiranja proizvoda iz tačke 1. ove naredbe sprovodi se na isti način za domaće proizvode i proizvode iz uvoza, i sadrži:
a) atestiranje tipa proizvoda;
b) kontrolu saobraznosti proizvoda atestiranom tipu, koja se sprovodi jedanput u dve godine.
Pod tipom proizvoda, u smislu ove naredbe, podrazumeva se proizvod određenog proizvođača sa istim tehničko-konstrukcijskim karakteristikama i za istu namenu.
3. Karakteristike kvaliteta proizvoda iz tačke 1. ove naredbe utvrđene su u jugoslovenskim standardima iz te tačke i ovom naredbom.
4. Ispitivanju proizvoda u postupku atestiranja podležu sledeće karakteristike kvaliteta proizvoda iz tačke 3. ove naredbe, i to:
a) za ispitivanje tipa:
1) nazivne vrednosti;
2) podela;
3) natpisi i oznake;
4) zaštita od električnog udara;
5) promena napona napajanja;
6) izlazni napon i izlazna struja pod opterećenjem;
7) izlazni napon u praznom hodu;
8) napon kratkog spoja;
9) zagrevanje;
10) zaštita od kratkog spoja i preopterećenja;
11) mehanička čvrstoća;
12) zaštita od vode i vlage;
13) otpornost izolacije i dielektrička čvrstoća;
14) izrada;
15) sastavni delovi;
16) unutrašnje ožičenje (veze);
17) priključak na mrežu i spoljašnji savitljivi provodnici i gajtani;
18) priključci na spoljašnje provodnike;
19) zaštitno uzemljenje;
20) vijci i spojevi;
21) puzne staze i vazdušni razmaci;
22) otpornost prema toploti, vatri i stvaranju provodnih staza;
23) otpornost prema rđanju;
b) za kontrolu saobraznosti proizvoda atestiranom tipu:
1) nazivne vrednosti;
2) podela;
3) natpisi i oznake;
4) zaštita od električnog udara;
5) izlazni napon i izlazna struja pod opterećenjem;
6) zagrevanje;
7) zaštita od kratkog spoja i preopterećenja;
8) mehanička čvrstoća;
9) otpornost izolacije i dielektrička čvrstoća;
10) sastavni delovi;
11) zaštitno uzemljenje;
12) otpornost prema toploti, vatri i stvaranju provodnih staza.
5. Karakteristike kvaliteta proizvoda iz tačke 3. ove naredbe ispituju se, i to:
a) u postupku atestiranja tipa proizvoda - na način i metodama utvrđenim ovom naredbom i u jugoslovenskim standardima iz tačke 1. ove naredbe;
b) u postupku kontrole saobraznosti proizvoda atestiranom tipu, ispitivanje sadrži samo provere i poređenja neophodne za davanje ocene o saobraznosti atestiranom tipu proizvoda, kao što su vizuelne i ručne provere ili poređenja, utvrđivanje vrednosti električnih i drugih bitnih veličina direktnim merenjem i sl.
6. Ispitivanju proizvoda u postupku atestiranja iz tačke 2. ove naredbe pristupa se:
a) po prijemu zahteva za atestiranje proizvoda radi pribavljanja atesta ili kontrole saobraznosti proizvoda atestiranom tipu, koji proizvođač, uvoznik ili zastupnik podnosi organizaciji ovlašćenoj za atestiranje proizvoda iz tačke 1. ove naredbe, zajedno sa potrebnim prilozima.
Zahtev za atestiranje proizvoda podnosi se na utvrđenom obrascu i sadrži:
1) svrhu podnošenja zahteva;
2) podatke o podnosiocu zahteva i o proizvođaču;
3) podatke o proizvodu i o količini proizvoda;
4) podatke o mestu proizvodnje i o mestu uzimanja uzorka;
5) električne i druge šeme;
6) crteže sklopova, preseka i dr.;
7) specifikaciju sastavnih delova i materijala;
8) dokaze ili izjave o saobraznosti sastavnih delova i materijala jugoslovenskim standardima i drugim propisima;
9) tehničko uputstvo, deklaraciju i oznake potrebne u prometu;
10) podatke o ranije pribavljenom atestu ili sličnu stranu ispravu;
11) potpis odgovornog lica i pečat podnosioca zahteva;
b) pošto organizacija udruženog rada ovlašćena za atestiranje potvrdi, na utvrđenom obrascu zapisnika o uzimanju uzorka, da je uzorak koji je uzela na licu mesta ili prispeli uzorak pogodan za zahtevanu svrhu ispitivanja.
Zapisnik o uzimanju uzorka sadrži:
1) svrhu uzimanja uzorka;
2) firmu, odnosno naziv i sedište organizacije koja uzima uzorak i organizacije koja je podnela zahtev za atestiranje;
3) podatke o proizvodu, uzorku i mestu uzimanja uzorka;
4) podatke o načinu uzimanja uzorka (preuzimanje dostavljenog uzorka ili uzimanje uzorka od proizvođača, uvoznika ili zastupnika);
5) ocenu pogodnosti uzorka za ispitivanje (u pogledu oštećenja, potrebnog broja jedinica proizvoda itd.);
6) podatke o količini proizvoda na koju se uzorak za ispitivanje odnosi (proizvodna ili uvozna partija, redovna proizvodnja itd.);
7) datum, potpis i pečat podnosioca zahteva za atestiranje i organizacije ovlašćene za atestiranje proizvoda iz tačke 1. ove naredbe.
7. Veličina uzorka za ispitivanje i drugi zahtevi u vezi sa uzimanjem uzorka radi sprovođenja postupka navedenog u tački 2. ove naredbe utvrđeni su u jugoslovenskim standardima iz tačke 1. ove naredbe, ako ovom naredbom nije drukčije propisano.
Veličina uzorka za ispitivanje, po pravilu, sadrži najmanje jednu jedinicu proizvoda određenog tipa. Za familiju proizvoda istog tipa, ispituju se najmanje dve različite jedinice proizvoda, a potreban obim ispitivanja, izbor i potreban broj jedinica proizvoda određuje organizacija ovlašćena za atestiranje proizvoda iz tačke 1. ove naredbe.
Uzorak za ispitivanje tipa proizvoda, po pravilu, dostavlja podnosilac zahteva organizaciji udruženog rada ovlašćenoj za atestiranje, a uzimanje uzorka radi kontrole saobraznosti atestiranom tipu kod podnosioca zahteva omogućava i obezbeđuje proizvođač, uvoznik, odnosno zastupnik strane firme.
Organizacija udruženog rada ovlašćena za atestiranje vraća ispitani uzorak podnosiocu zahteva za atestiranje, uz odgovarajuće mere obezbeđenja uzorka (plomba, oznake itd.).
8. Izveštaj o ispitivanju proizvoda iz tačke 1. ove naredbe izdaje organizacija udruženog rada ovlašćena za atestiranje, neposredno po okončanju ispitivanja, na utvrđenom obrascu, koji sadrži:
1) svrhu ispitivanja;
2) podatke o ovlašćenju i firmu, odnosno naziv i sedište organizacije ovlašćene za atestiranje;
3) podatke o podnosiocu zahteva i proizvođaču;
4) podatke o proizvodu i količini proizvoda na koju se odnosi izveštaj o ispitivanju;
5) broj i datum izveštaja o ispitivanju;
6) podatke o uzorku, mestu i načinu uzimanja uzorka;
7) podatke o jugoslovenskim standardima i propisima po kojima je izvršeno ispitivanje;
8) podatke o vrstama ispitivanja, propisanim i ispitivanjem utvrđenim vrednostima, natpisima i oznakama;
9) ocenu rezultata ispitivanja;
10) potpis ovlašćenog radnika i lica koje rukovodi ispitivanjem;
11) pečat organizacije ovlašćene za atestiranje.
9. Atest izdaje organizacija ovlašćena za atestiranje proizvoda, na utvrđenom obrascu, za svaki tip ili familiju proizvoda istog tipa.
Atest za proizvode iz tačke 1. ove naredbe važi deset godina.
Izmene konstrukcije i/ili materijala, mesta proizvodnje i slično što može uticati na kvalitet atestiranog proizvoda, moraju se prijaviti organizaciji ovlašćenoj za atestiranje koja je izdala atest, radi ponovnog atestiranja proizvoda.
Atest i izveštaj o ispitivanju, kao njegov sastavni deo, čuvaju se još tri godine od dana kad su prestali da važe.
10. Izgled i način ponašanja atestnog znaka za proizvode iz tačke 1. ove naredbe utvrđeni su Naredbom o izgledu i upotrebi atestnog znaka ("Službeni list SFRJ", br. 4/79 i 31/81), s tim što se utvrđuje i sledeće:
a) visina (V) atestnog znaka, koja može biti od 3 do 25 mm;
b) dopunska slovna oznaka NH, koja označava grupu i podgrupu jugoslovenskog standarda kome pripada proizvod;
v) dopunska brojčana dvocifrena oznaka za identifikaciju organizacije koja je izdala atest;
g) da se označavanje atestnim znakom vrši na samom proizvodu.
Za proizvode izuzetno malih dimenzija, atestni znak bez dopunskih oznaka nalazi se na proizvodu, a sa dopunskim oznakama - i na pakovanju ili etiketi;
d) da je slovno-brojčana oznaka paralelna sa spoljnom stranom atestnog znaka. Dužina oznake jednaka je dužini spoljne strane atestnog znaka, a visina oznake jednaka je jednoj petini dužine oznake;
đ) debljina linija dopunskih oznaka, njihovo međusobno odstojanje i odstojanje prema atestnom znaku, koji iznose A/15 mm.
11. Za atestiranje proizvoda iz tačke 1. ove naredbe može se ovlastiti organizacija udruženog rada koja u pogledu opremljenosti i stručnih kvalifikacija radnika i njihovog radnog iskustva na odgovarajućim poslovima ispunjava sledeće uslove:
a) da raspolaže sledećom opremom:
1) merilima električnog napona, struje i snage klase tačnosti 1, kao i merilom faktora snage klase tačnosti 2,5, odgovarajućih mernih opsega;
2) megaommetrom, odnosno merilom otpornosti izolacije klase tačnosti 5;
3) ommetrima, odnosno mostovima za merenje otpornosti (Vitstonov most, Tomsonov most itd.) klase tačnosti 1;
4) uređajem za ispitivanje dielektričke čvrstoće, mernog opsega do 5.000 V;
5) instrumentima za merenje i registraciju temperature čiji je merni opseg od 250 °C, klase tačnosti 1;
6) trofaznim izvorom stabilnog sinusoidnog napona od 700 V, 50 Hz, snage 16 kVA, pada napona koji ne iznosi više od 5% ispitnog napona;
7) jednofaznim izvorom stabilnost sinusoidnog napona od 700 V, 50 Hz, snage 10 kVA, pada napona koji ne iznosi više od 5% ispitnog napona;
8) regulacionim transformatorima (tri monofazna ili jedan trofazni), 220 V/0 do 250 V, 50 Hz, za struju od 16 A;
9) probnim prstom, prema jugoslovenskom standardu JUS N.A5.020;
10) uređajem za proveru zaštite od kosog prskanja vodom, prema jugoslovenskom standardu JUS N.A5.033;
11) uređajem za proveru zaštite od prskajuće vode, prema jugoslovenskom standardu JUS N.A5.031;
12) uređajem za proveru zaštite od kapljica vode, prema jugoslovenskom standardu JUS N.A5.034;
13) ispitnim čekićem, prema jugoslovenskom standardu JUS N.A5.044;
14) lopticom sa tegovima za proveru otpornosti prema toploti, prema jugoslovenskom standardu JUS N.A5.050;
15) uređajem za ispitivanje otpornosti čvrstog izolacionog materijala prema stvaranju površinskih i provodnih staza, prema jugoslovenskom standardu JUS N.A5.010;
16) napravom za proveravanje rasterećenja spoja, prema jugoslovenskom standardu JUS N.A5.040;
17) komorom sa vlagom, prema jugoslovenskom standardu JUS N.A5.032;
18) komorom za zagrevanje, mernog opsega do 150 °C ± 5 °C, prema jugoslovenskom standardu JUS N.H8.010;
19) momentnim ključevima i odvijačima, mernog opsega od 0,1 do 3 N.m;
20) tri promenljiva induktivna opterećenja za područje faktora snage od 0,3 do 0,95 sa promenljivim otpornicima i odgovarajućom pomoćnom opremom;
21) probnim klinom, prema jugoslovenskom standardu JUS N.A5.023;
22) krutim probnim prstom, prema jugoslovenskom standardu JUS N.A5.024;
23) probnim čepom, prema jugoslovenskom standardu JUS N.A5.028;
24) uređajima i napravama za ispitivanje utvrđenim u jugoslovenskim standardima i dopunskim tehničkim uslovima po vrstama proizvoda iz tačke 1. ove naredbe;
b) da ima radnike odgovarajućih stručnih kvalifikacija i sa potrebnim iskustvom, i to:
- za poslove rukovođenja ispitivanjima - diplomiranog inženjera elektrotehničke ili mašinske struke, ili diplomiranog fizičara, sa pet godina radnog iskustva na poslovima ispitivanja elektrotehničkih proizvoda;
- za poslove ispitivanja, i to:
1) diplomiranog inženjera elektrotehnike energetskog smera sa tri godine radnog iskustva na poslovima ispitivanja proizvoda iz tačke 1. ove naredbe, i
2) diplomiranog inženjera tehničke struke ili diplomiranog fizičara sa tri godine radnog iskustva na poslovima ispitivanja elektrotehničkih proizvoda.
12. Organizacija ovlašćena za atestiranje dužna je da u roku od šest meseci sprovede postupak atestiranja tipa proizvoda, a u roku od tri meseca - postupak kontrole saobraznosti proizvoda atestiranom tipu.
13. Ova naredba stupa na snagu po isteku jedne godine od dana objavljivanja u "Službenom listu SFRJ".