PRAVILNIK O TEHNOLOŠKIM POSTUPCIMA U PRERADI PROIZVODA DOBIJENIH METODAMA ORGANSKE PROIZVODNJE, NAČINU ČIŠĆENJA I SREDSTVIMA ZA ČIŠĆENJE TEHNOLOŠKIH LINIJA, DOZVOLJENIM SASTOJCIMA, ADITIVIMA I POMOĆNIM SUPSTANCAMA U PRERADI NAMIRNICA ("Sl. glasnik RS", br. 34/2009)

 

I UVODNA ODREDBA

Član 1

Ovim pravilnikom propisuju se tehnološki postupci u preradi proizvoda dobijenih metodama organske proizvodnje (u daljem tekstu: sirovine), način čišćenja i sredstva za čišćenje tehnoloških linija, dozvoljeni sastojci, aditivi i pomoćne supstance koji se koriste u preradi namirnica za ishranu ljudi i hrane za životinje (u daljem tekstu: namirnice).

Odredba stava 1. ovog člana ne odnose se na vino.

II TEHNOLOŠKI POSTUPCI

Član 2

Tehnološki postupci u preradi odvijaju se u kontinuitetu i bez mešanja proizvoda iz organske proizvodnje sa sastojcima, supstancama i proizvodima iz perioda konverzije, odnosno proizvodima iz konvencionalne proizvodnje.

Proizvođač obezbeđuje identifikaciju serija gotovih proizvoda i evidentira pojedine faze tehnoloških postupaka u preradi po uputstvima ovlašćene organizacije.

Član 3

Tehnološki postupci u preradi sirovina kojima se dobija sertifikovan organski proizvod odvijaju se odvojeno u vremenu ili prostoru od svih drugih tehnoloških postupaka u proizvodnji namirnica.

Sertifikovani organski proizvod, u smislu ovog pravilnika, jeste proizvod koji sadrži najmanje 95% sastojaka poljoprivrednog porekla (računato na ukupnu masu proizvoda, izuzimajući so i vodu) proizvedenih metodama organske proizvodnje, odnosno uvezenih, u skladu sa zakonom.

Proizvođač po uputstvu ovlašćene organizacije evidentira datum i vreme sprovođenja tehnoloških postupaka u preradi sirovina koje su dobijene metodama organske proizvodnje (sertifikovane i one iz perioda konverzije), sirovine koje su dobijene iz drugih oblika proizvodnje, kao i recepture.

Član 4

Proizvođač po uputstvu ovlašćene organizacije evidentira sirovine i dozvoljene sastojke koje podvrgava preradi (vrsta, količina, dobavljač, datum nabavke, poreklo), kao i dobijene proizvode (naziv, vrsta i količina dobijenog proizvoda, količina i vrednost proizvoda koji je stavljen u promet).

Član 5

U tehnološkom postupku u preradi sirovina zabranjena je upotreba jonizujućeg zračenja, genetski modifikovanih organizama i njihovih derivata.

Član 6

Prerada sirovina vrši se primenom mehaničkih, termičkih, fermentacionih i ekstrakcionih postupaka, kao i njihovom kombinacijom.

Član 7

U tehnološkom postupku u preradi sirovina mogu se primenjivati sledeće mehaničke operacije:

1) prečišćavanje, prebiranje i selekcija biljnih proizvoda, lekovitog i začinskog bilja, voća, povrća;

2) mehaničko ljuštenje (zrnastih ratarskih useva, jabučastog voća, korenastog povrća i sl.);

3) mlevenje;

4) ceđenje, taloženje, dekantovanje, filtriranje, bistrenje;

5) glaziranje i dražiranje.

Član 8

Termički postupak u preradi sirovina zasniva se na primeni umerenih, odnosno kratkotrajnih toplotnih postupaka, pritisku i njegovom kombinacijom i klasifikuje se na:

1) suve toplotne operacije: prženje, pečenje, griliranje i sl.;

2) hidrotermičke operacije:

- blanširanje,

- pasterizacija,

- klejsterizacija,

- (UHT) sterilizacija,

- ekspandiranje,

- ekstrudiranje,

- instantiranje,

- aseptična obrada i sl.;

3) koncentrisanje:

- ukuvavanje sa ili bez primene vakuuma;

4) dehidraciju:

- sušenje sa ili bez upotrebe vakuuma,

- liofilizacija;

5) destilaciju;

6) ekstrakciju;

7) dimljenje.

Član 9

Fermentacioni postupak u preradi sirovina zasniva se na primeni enzima i mikroorganizama i obuhvata:

1) alkoholno, sirćetno, mlečno-kiselo i druge oblike vrenja;

2) enzimske hidrolize skroba, belančevina, pektina, celuloze i dr.;

3) biofermentaciju voća i povrća u fermentisane sokove.

Član 10

U preradi sirovina dozvoljena je ekstrakcija ali samo sa neutralnim rastvaračem (voda, etanol, ugljen dioksid, biljna i životinjska ulja, sirće, azot i drugi neutralni rastvarači).

Zabranjeno je u procesu ekstrakcije koristiti organske rastvarače.

III ČIŠĆENJE I SREDSTVA ZA ČIŠĆENJE TEHNOLOŠKIH LINIJA

Član 11

U preradi sirovina koriste se posebne tehnološke linije.

Ako se tehnološke linije za organsku proizvodnju koriste i za preradu proizvoda, odnosno sirovina iz konvencionalne proizvodnje, linije se pre početka korišćenja moraju temeljno očistiti i oprati.

Član 12

Čišćenje i dezinfekcija tehnoloških linija vrši se sredstvima koja ne utiču na svojstva i kvalitet proizvoda.

Proizvođač po uputstvu ovlašćene organizacije evidentira sredstva i način čišćenja tehnoloških linija (poreklo, dobavljač, datum primene, vrsta i naziv, količina upotrebljenih sredstava za čišćenje i dezinfekciju).

Tehnološki postupci u preradi sirovina ne mogu imati štetno dejstvo na životnu sredinu.

IV DOZVOLJENI SASTOJCI, ADITIVI I POMOĆNE SUPSTANCE KOJE SE KORISTE U PRERADI NAMIRNICA

Član 13

U tehnološkim postupcima mogu da se koriste sastojci poljoprivrednog i nepoljoprivrednog porekla koji nisu proizvedeni metodama organske proizvodnje, a koji su dati u Prilogu broj 1, koji je odštampan uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo.

Član 14

Prerađena namirnica koja se koristi u ishrani ljudi i životinja dobijena primenom tehnoloških postupaka u preradi od biljaka iz perioda konverzije sadrži samo jedan biljni sastojak poljoprivrednog porekla.

Član 15

Sastojci koji imaju najviše 2% masenog udela u sertifikovanom organskom proizvodu ne moraju se navoditi u deklaraciji proizvoda ukoliko predstavljaju poslovnu tajnu (začini i drugo, po proceni ovlašćene organizacije), ali ti sastojci treba da ispunjavaju uslove utvrđene propisima o organskoj proizvodnji i propisima kojima je uređena prerada namirnica.

Član 16

Proizvodi, odnosno dodaci koji su dozvoljeni u pripremi hrane za životinje dati su u Prilogu broj 2, koji je odštampan uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo.

Član 17

Za proizvodnju kvasaca upotrebljavaju se samo organski proizvedeni supstrati. Drugi proizvodi i supstance mogu se upotrebljavati ako je njihova upotreba u organskoj proizvodnji dozvoljena od strane ovlašćene organizacije.

U proizvodnji kvasaca i proizvoda od kvasaca dozvoljena je upotreba dodataka datih u Prilogu broj 3, koji je odštampan uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo.

Ako za tehnološki postupak nije dostupan ekstrakt ili autolizat kvasca iz organske proizvodnje može se dodati do 5% ekstrakta ili autolizata iz konvencionalne proizvodnje, obračunato na sadržaj suve materije.

Član 18

Za dekorativno bojenje ljuske jajeta mogu se koristiti prirodne boje i premazi, kao i sintetički oblici oksida i hidroksida gvožđa.

V ZAVRŠNA ODREDBA

Član 19

Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".

 

Prilog broj 1

1. Dozvoljeni sastojci nepoljoprivrednog porekla

1.1. Aditivi, uključujući nosače

Prilikom obračuna težinskog udela sastojaka u prerađenom proizvodu, u skladu sa članom 3. stav 2. ovog pravilnika, aditivi označeni *(asteriskom) u koloni E broja, računaće se kao sastojci poljoprivrednog porekla.

Naziv	E broj	Funkcionalna svojstva	Priprema hrane		Posebni uslovi
			Biljnog porekla	Životinjskog porekla
Biljni ugalj	E 153	Boja		X
Anato, Biksin, Norbiksin	E 160*	Boja		X
Kalcijum-karbonat	E 170	Boja, sredstvo protiv zgrudvavanja, stabilizator	X	X	Zabranjena upotreba kao agensa za bojenje ili obogaćivanje namirnica kalcijumom
Sumpor-dioksid	E 220	Konzervans, antioksidans	X	X	U voćnim vinima (*) bez dodatka šećera (uključujući cider i kruškovac) ili u medovini:
ili					50 mg (a)
Kalijum-metabisulfit	E 224	Konzervans, antioksidans	X	X	Za cider i kruškovac koji su proizvedeni sa dodatkom šećera ili koncetrat posle fermentacije:
					100 mg (a)
					(a) Maksimalne koncetracije dostupne iz svih izvora, izražene kao SO2 u mg/l.
					(*) U ovom kontekstu voćno vino se definiše kao vino proizvedeno od voća, osim grožđa.
Natrijum-nitrit	E 250	Konzervans		X	Mesne prerađevine (2)
	Ili				Za E 250 okvirna količina izražena kao NaNO2 80 mg/kg
Kalijum-nitrit	E 252	Konzervans		X	Za E 252 okvirna količina izražena kao NaNO3 80 mg/kg
					Za E 250 maksimalna rezidualna količina izražena kao NaNO2 50 mg/kg
					Za E 252 maksimalna rezidualna količina izražena kao NaNO3 50 mg/kg
Mlečna kiselina	E 270	Konzervans, kiselina	X	X
Ugljen-dioksid	E 290	Konzervans, gas za pakovanje	X	X
Jabučna kiselina	E 296	Kiselina	X
Askorbinska kiselina	E 300	Antioksidans	X	X	Mesni proizvodi (1)
Natrijum-askorbat	E 301	Antioksidans		X	Mesni proizvodi u vezi sa nitritima i nitratima (1)
Ekstrakti sa visoim sadržajem tokoferola	E 306*	Antioksidans	X	X	Antioksidans u mastima i uljima
Lecitini	E 322*	Antioksidansemulgator	X	X	Mlečni proizvodi (1)
Natrijum-laktat	E 325	Antioksidantni humektant, regulator kiselosti, sredstvo za povećanje zapremine		X	Mlečni i mesni proizvodi
Limunska kiselina	E 330	Kiselina, antioksidans	X
Natrijum-citrati	E 331	Regulator kiselosti, antioksidans, emulgator, stabilizator		X
Kalcijum-citrati: Mononatrijum-citrat Dinatrijum-citrat Trinatrijum-citrat	E 333	Regulator kiselosti, antioksidans, učvršćivač	X
((L(+)- ) Vinska kiselina	E 334	Kiselina, antioksidans	X
Natrijum-tartarati	E 335	Stabilizator, antioksidans	X
Kalijum-tartarati	E 336	Stabilizator, antioksidans	X
Monokalcijum-fosfati	E 341	Regulator kiselosti, emulgujuća so, emulgator, stabilizator, sredstvo za dizanje testa, humektant	X		Sredstvo za rast kod samonarastajućeg brašna
Alginska kiselina	E 400	Zgušnjivač, stabilizator, sredstvo za želiranje, emulgator	X	X	Mlečni proizvodi (1)
Natrijum-alginat	E 401	Zgušnjivač, stabilizator, sredstvo za želiranje, emulgator	X	X	Mlečni proizvodi (1)
Kalijum-alginat	E 402	Zgušnjivač, stabilizator, sredstvo za želiranje, emulgator	X	X	Mlečni proizvodi (1)
Agar	E 406	Zgušnjivač, stabilizator, sredstvo za želiranje, emulgator	X	X	Mlečni i mesni proizvodi (1)
Karagenan	E 407	Zgušnjivač, stabilizator, sredstvo za želiranje, emulgator	X	X	Mlečni proizvodi (1)
Guma iz semena rogača (Karuba guma)	E 410*	Zgušnjivač, stabilizator, emulgator	X	X
Guar guma	E 412*	Zgušnjivač, stabilizator, emulgator	X	X
Akacija guma (Arapska guma)	E 414*	Zgušnjivač, stabilizator, emulgator	X	X
Ksantan guma	E 415	Zgušnjivač, stabilizator, emulgator	X	X
Glicerol	E 422	Humektant, zgušnjivač, učvršćivač	X		Za biljne ekstrakte
Pektin	E 440*	Sredstvo za želirnje, zgušnjivač, stabilizator, sredstvo za glaziranje	X	X	Mlečni proizvodi (1)
Hidroksipropilmetilceluloza	E 464	Zgušnjivač, emulgator, stabilizator	X	X	Inkapsilirajući materijal za proizvodnju kapsula
Natrijum-karbonati	E 500	Regulator kiselosti, sredstvo za dizanje testa, sredstvo protiv zgrudvavanja	X	X	"Dulce de leche" (*) i kisela pavlaka (1)
					(*) "Dulce de leche" ili "Confiture de lait" se odnose na mekan, sladak, braon krem proizveden od zaslađenog zgusnutog mleka
Kalijum-karbonati:	E 501	Regulator kiselosti, stabilizator	X
Amonijum-karbonati	E 503	Regulator kiselosti, sredstvo za dizanje testa	X
Magnezijum-karbonati	E 504	Sredstvo protiv zgrudvavanja, regulator kiselosti, stabilizator	X
Kalcijum-hlorid	E 509	Učvršćivač		X	Koagulacija mleka
Kalcijum-sulfat	E 516	Sredstvo za tretiranje brašna, učvršćivač	X		Nosač
Natrijum-hidroksid	E 524	Regulator kiselosti	X		Obrada površine proizvoda odnosno peciva "Laugengeback"
Silicijum-dioksid	E 551	Sredstvo protiv zgrudvavanja	X		Antikoagulacioni agens za začine
Talk	E 553	Sredstvo protiv zgrudvavanja	X	X	Kao sredstvo za prevlačenje mesa
Argon	E 938	Gas za pakovanje	X	X
Helijum	E 939	Gas za pakovanje	X	X
Azot	E 941	Gas za pakovanje	X	X

1) Ograničenje se odnosi samo na proizvode od mesa.
2) Ovaj aditiv se može upotrebiti samo ukoliko je ovlašćenoj organizaciji dokazano da ne postoji ni jedno drugo tehnološko rešenje koje bi obezbedilo zahteve u pogledu sanitarne ispravnosti, odnosno obezbedilo očuvanje specifičnih karakteristika proizvoda.

1.2. Arome

Prirodne arome u skladu sa Pravilnikom o kvalitetu i drugim zahtevima za arome za prehrambene proizvode ("Službeni list SRJ", broj 52/01)

1.3. Voda i so

1.4. Kulture mikroorganizama

Svaka kultura mikroorganizama koja se uobičajeno koristi u preradi hrane, izuzev genetski modifikovanih organizama.

1.5. Minerali (uključujući mikroelemente), vitamini, aminokiseline i druga jedinjenja azota, dopušteni su samo, ako je zakonski propisana njihova upotreba u namirnicama koje ih sadrže.

2. Dozvoljena pomoćna sredstva u proizvodnji i drugi proizvodi koji mogu da se koriste za preradu sirovina poljoprivrednog porekla iz organske proizvodnje

 

Naziv	Priprema hrane biljnog porekla	Priprema hrane životinjskog porekla	Posebni uslovi
Voda	X	X	Pijaća voda
Kalcijum-hlorid	X		Koagulacioni agens
Kalcijum-karbonat	X
Kalcijum-hidroksid	X
Kalcijum-sulfat	X		Koagulacioni agens
Magnezijum-hlorid	X		Koagulacioni agens
Kalijum-karbonat	X		Sušenje grožđa
Natrijum-karbonat	X		Proizvodnja šećera
Mlečna kiselina		X	Za regulisanje Ph vrednosti slanog rastvora koji se koristi u proizvodnji sira (1)
Limunska kiselina	X	X	Za regulisanje Ph vrednosti slanog rastvora koji se koristi u proizvodnji sira (1)
			Proizvodnja ulja i hidroliza skroba (2)
Natrijum-hidroksid	X		Proizvodnja šećera
			Proizvodnja ulja iz uljane repice (Brassica spp.)
Sumporna kiselina	X	X	Proizvodnja šećera (2)
			Proizvodnja želatina (1)
Hidrohlorna kiselina		X	Proizvodnja želatina za regulisanje Ph vrednosti slanog rastvora koji se koristi u proizvodnji sira: gauda, edamer, Maasdammer, Boerenkaas, Friese i Leidse Nagelkaas
Aminijum hidroksid		X	Proizvodnja želatina
Hidrogen peroksid		X	Proizvodnja želatina
Ugljen-dioksid	X	X
Azot	X	X
Etanol	X	X	Rastvarač
Taninska kiselina	X		Pomoćno sredstvo pri bistrenju
Albumin belanceta	X
Kazein	X
Želatin	X
Želatin od ribljeg mehura	X
Biljna ulja	X	X	Sredstva za podmazivanje, glaziranje i sredstvo protiv stvaranja pene
Silicijum-dioksid (gel ili koloidni rastvor)	X
Aktivni ugalj	X
Talk	X		U skladu sa specifičnim kriterijumima čistoće za prehrambene aditive E 553
Bentonit	X	X	Sredstvo za zgušnjavanje medovine (1)
			U skladu sa specifičnim kriterijumima čistoće za prehrambene aditive E 558
Kaolin	X	X	Propolis (1)
			U skladu sa specifičnim kriterijumima čistoće za prehrambene aditive E 559
Celuloza	X	X	Proizvodnja želatina (1)
Dijatomejska zemlja	X	X	Proizvodnja želatina (1)
Perlit	X	X	Proizvodnja želatina (1)
Ljuska lešnika	X
Pirinčano brašno	X
Pčelinji vosak	X		Sredstvo za glaziranje
Karnauba vosak	X		Sredstvo za glaziranje

(1) Ograničenje se odnosi samo na proizvode životinjskog porekla.
(2) Ograničenje se odnosi samo na proizvode biljnog porekla.

Preparati mikroorganizama i enzima:

Dozvoljeni su svi preparati mikroorganizama i enzima koji se uobičajeno koriste u proizvodnji hrane, osim genetski modifikovanih mikroorganizama i enzima proizvedenih od genetski modifikovanih mikroorganizama.

3. Dozvoljeni sastojci poljoprivrednog porekla koji nisu proizvedeni metodama organske proizvodnje

3.1. Neprerađeni biljni proizvodi kao i proizvodi dobijenih od njih

3.1.1. Jestivo voće, koštunjavo voće i semenke:

Žir	Quercus spp.
Kola orah	Cola acuminate
Ogrozd	Rivbes uva-crispa
Marakuja	Passiflora edulis
Malina (sušena)	Rubus idaeus
Ribizla (sušena)	Ribes rubrum

3.1.2. Jestivi začini i bilje

Biber	Schinus molle L.
Seme rena	Armoracia rusticana
Galanga	Alpina officinarum
Cvetovi šafrana	Carthamus tinctorius
Potočarka	Nasturtium officinale

3.1.3. Razno:

Alge, uključujući morske trave, koje su dozvoljene u konvencionalnoj pripremi hrane

3.2. Prerađeni biljni proizvodi

3.2.1. Masti i ulja biljnog porekla, rafinisani ili nerafinisani, hemijski nemodifikovani, izuzev sledećih:

Kakao	Theobroma cacao
Kokosov orah	Cocos nucifera
Maslina	Olea europea
Suncokret	Helianthus annuus
Palma	Elaeis guineensis
Uljana repica	Brassica napus, rapa
Šafran	Carthamus tinctorius
Susam	Sesamum indicum
Soja	Glycine max

3.2.2. Šećeri, skrob i drugi proizvodi iz žitarica i krompira:

- Fruktoza

- Pirinčana ljuska

- Beskvasni hleb

- Skrob iz pirinča i kukuruza, hemijski nemodifikovanog

3.2.3. Razno:

- Proteini graška (Pissum spp.)

- Rum, dobijen samo iz soka šećerne trske

- Kirš, pripremljen na bazi voća i aroma

3.3. Proizvodi životinjskog porekla:

- Vodeni organizmi, koji nisu dobijeni iz akvakulture, i dopušteni u pripremi konvencionalne hrane,

- Želatin

- Surutka u prahu "herasuola"

- Creva

Prilog broj 2

Proizvodi, odnosno dodaci dozvoljeni u proizvodnji hrane za životinje

1. Aditivi za stočnu hranu

1.1. Aditivi u ishrani

(a) Vitamini

- Vitamini koji potiču iz prirodnih sirovina;

- Sintetički vitamini koji su identični prirodnim vitaminima, za monogastrične životinje;

- Sintetički vitamini A, D, i E koji su identični prirodnim vitaminima za preživare uz prethodno odobrenje ovlašćene organizacije, na osnovu procene mogućnosti da li preživari koji se uzgajaju metodama organske proizvodnje dobijaju neophodne količine navedenih vitamina u svojim porcijama krmiva.

(b) Mikroelementi

E1 Gvožđe:
gvožđe (II) karbonat
gvožđe (II) sulfat monohidrat i/ili heptahidrat
gvožđe (III) oksid;

E2 Jod:
kalcijum jodid, anhidrid
kalcijum jodid, heksahidrat
natrijum jodid;

E3 Kobalt:
kobaltni (II) sulfat monohidrat i/ili heptahidrat
osnovni kobaltni (II) karbonat, monohidrat;

E4 Bakar:
bakar (II) oksid
osnovni bakar (II) karbonat, monohidrat
bakar (II) sulfat, pentahidrat;

E5 Mangan:
mangan (II) karbonat
mangan oksid i manganov oksid
mangan (II) sulfat, mono- i/ili tetrahidrat;

E6 Cink:
cink karbonat
cink oksid
cink sulfat mono- i/ili heptahidrat;

E7 Molibden:
amonijum molibdat, natrijum molibdat;

E8 Selen:
natrijum selenat
natrijum selenit.

1.2. Zoo-tehnički aditivi

Enzimi i mikro-organizmi

1.3. Tehnološki aditivi

(a) Konzervansi
E 200 Sorbinska kiselina
E 236 Mravlja kiselina (*)
E 260 Sirćetna kiselina (*)
E 270 Mlečna kiselina (*)
E 280 Propionska kiselina (*)
E 330 Limunska kiselina

(*) Za silažu: samo ukoliko vremenski uslovi ne omogućavaju odgovarajuću fermentaciju.

(b) Antioksidanti
E 306 - Ekstrakti prirodnog porekla, bogati tokoferolom, koji se koriste kao antioksidanti

(v) Vezivne materije i materije protiv zgrušavanja
E 470 Kalcijum stearat prirodnog porekla
E 551b Koloidni silicijum dioksid
E 551 Dijatomit (Kiselgur)
E 558 Bentonit
E 559 Kaolinit-glina
E 560 Prirodne mešavine stearita i hlorita
E 561 Vermikulit
E 562 Sepiolit
E 599 Perlit.

(g) Aditivi za silažu

Enzimi, kvasci i bakterije mogu se koristiti kao aditivi za silažu

Upotreba mlečne, mravlje, propionske i sirćetne kiseline u proizvodnji silaže je dozvoljena samo kada vremenski uslovi ne omogućavaju odgovarajuću fermentaciju

2. Određene supstance koje se koriste u ishrani životinja

Upotrebljavaju se u skladu sa propisima kojima je regulisana proizvodnja hrane za životinje.

Kvasci:
Saccharomyces cerevisiae
Saccharomyces carlsbergiensis

3. Supstance za proizvodnju silaže

- morska so
- krupna morska so
- surutka
- šećer
- pulpa šećerne repe
- brašno žitarica
- melasa

Prilog broj 3

Dozvoljeni dodaci za proizvodnju kvasaca i proizvoda od kvasaca

 

Naziv	Kvasci	Proizvodi od kvasca	Posebni uslovi
Kalcijum hlorid	x
Ugljendioksid	x	x
Limunska kiselina	x		Za regulisanje Ph u proizvodnji kvasca
Mlečna kiselina	x		Za regulisanje Ph u proizvodnji kvasca
Azot	x	x
Kiseonik	x	x
Krompirov skrob	x	x	Za filtriranje
Natrijum karbonat	x	X	Za regulisanje Ph vrednosti u proizvodnji kvasca
Biljna ulja	x	X