ODLUKAO UTVRĐIVANJU NACIONALNE KONTROLNE LISTE ROBE DVOSTRUKE NAMENE("Sl. glasnik RS", br. 60/2009) |
1. Ovom odlukom utvrđuje se Nacionalna kontrolna lista robe dvostruke namene.
2. Nacionalna kontrolna lista iz tačke 1. ove odluke odštampana je uz ovu odluku i čini njen sastavni deo.
3. Danom stupanja na snagu ove odluke prestaje da važi Odluka o utvrđivanju Nacionalne kontrolne liste robe dvostruke namene ("Službeni list SCG", br. 11/05 i 42/05).
4. Ova odluka stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".
NACIONALNA KONTROLNA LISTA ROBE DVOSTRUKE NAMENE
(Pojmovi u ovom poglavlju su navedeni prema abecednom kriterijumu, a ne prema redu pojavljivanja u engleskoj jezičkoj verziji - primedba prevodioca na srpski jezik)
1. Za kontrolu robe izrađene ili modifikovane za vojnu upotrebu, videti važeću Nacionalnu kontrolnu listu naoružanja i vojne opreme. Napomene u ovom prilogu date pod nazivom "Videti takođe Nacionalnu kontrolnu listu naoružanja i vojne opreme (NKL NVO)" odnose se na navedenu listu.
2. Predmet kontrole date ovom listom trebalo bi da bude i izvoz i uvoz robe koja ne podleže kontroli (uključujući i postrojenja), kada sadrži jednu ili više komponenti koje podležu kontroli i predstavljaju suštinski element te robe i moguće ih je izdvojiti i upotrebiti u druge svrhe.
N.B.: U proceni da li se komponenta(-e) koja podleže kontroli može smatrati suštinskim elementom, neophodno je u obzir uzeti faktore količine, vrednosti i tehnološkog znanja tzv. know-how kao i druge specifične okolnosti koje mogu da deklarišu kontrolisanu komponentu ili komponente suštinskim elementom robe koja se nabavlja.
3. Roba koja je navedena u ovoj listi obuhvata i novu i polovnu robu.
NAPOMENA O NUKLEARNOJ TEHNOLOGIJI (NTN)
(Tumačiti uz odeljak E Kategorije 0)
"Tehnologija" koja je u direktnoj vezi sa bilo kojom od roba koje podležu kontroli u Kategoriji 0, kontroliše se u skladu sa odredbama Kategorije 0.
"Tehnologija" neophodna za "razvoj", "proizvodnju" ili "upotrebu" robe koja podleže kontroli ostaje pod kontrolom, čak i kada se primenjuje na robu koja toj kontroli ne podleže.
Dozvola za izvoz robe takođe podrazumeva da se istom krajnjem korisniku može izvesti minimum "tehnologije" potrebne za instalaciju, rad, održavanje i remont robe.
Kontrola transfera "tehnologije" ne odnosi se na informacije koje su od "javnog značaja", niti na "osnovna naučna istraživanja".
OPŠTA TEHNOLOŠKA NAPOMENA (GTN)
(Tumačiti uz odeljak E Kategorija od 1 do 9)
Izvoz "tehnologije" "neophodne" za "razvoj", "proizvodnju" ili "upotrebu" robe koja podleže kontroli u Kategorijama od 1 do 9, kontroliše se u skladu sa odredbama Kategorija od 1 do 9.
"Tehnologija" "neophodna" za "razvoj", "proizvodnju" ili "upotrebu" robe koja podleže kontroli ostaje pod kontrolom, čak i kada se primenjuje na robu koja toj kontroli ne podleže.
Kontrola se ne odnosi na onu "tehnologiju" koja je u minimalnoj meri potrebna za instalaciju, rad, održavanje (proveru) i remont one robe koja ne podleže kontroli ili čiji je izvoz odobren.
N.B.: Ovo ne oslobađa kontrole "tehnologiju" kakva je navedena pod 1E002.e., 1E002.f., 8E002.a. i 8E002.b.
Kontrola transfera "tehnologije" ne odnosi se na informacije koje su "javno dobro", niti na "osnovna naučna istraživanja" kao ni na minimum informacija neophodnih za upotrebu nekog patenta.
OPŠTA NAPOMENA UZ SOFTVER (GSN)
(Ova napomena stavlja van snage svaku kontrolu u okviru odeljka D Kategorija od 0 do 9)
Kategorije od 0 do 9 nekontrolišu "softver" koji je ili: a. Javno dostupan zbog toga što se:
1. Prodaje u maloprodaji sa skladišta i bez ograničenja na sledeće načine:
a. Direktnom kupovinom;
b. Poručivanjem preko pošte;
c. Poručivanjem elektronskim putem, ili
d. Poručivanjem putem telefona; i
2. Projektuje za instalaciju od strane korisnika bez dalje suštinske pomoći proizvođača; ili
N.B.: Stavka a. Opšte napomene uz softver ne odnose se na "softver" naveden u kategoriji 5 - Deo 2 ("zaštita informacija").
b. "Javno dobro".
DEFINICIJE KORIŠĆENIH TERMINA U OVOM PRILOGU
Definicije termina navedenih između "jednostrukih znaka navoda" date su u tehničkoj napomeni uz odgovarajući pojam.
Definicije pojmova navedenih između "dvostrukih znaka navoda" date su kako sledi:
N.B.: Reference koje se tiču kategorije date su u zagradama iza termina koji se definiše.
"APP - Adjusted Peak Performance" (4) videti "Podešena maksimalna performansa - PMP"
N.B.: Videti Kategoriju 4, tehničku napomenu.
"Aeroprofili promenljive geometrije" (7) podrazumevaju korišćenje zakrilaca izlaznih ivica ili trimera, pretkrilaca napadnih ivica ili otklona obrtnog čeonog dela, čijim se položajima može upravljati tokom leta.
"Aktivni piksel" (6 8) je najmanji (pojedinačni) element matričnog niza u čvrstom stanju koji vrši funkciju fotoelektričnog prenosa pri izlaganju svetlosnom (elektromagnetnom) zračenju.
"Aktivni sistemi za kontrolu leta" (7) su sistemi koji sprečavaju neželjeno kretanje ili opterećenja struktura "letelica" i raketa, na osnovu autonomne obrade izlaznih podataka sa više senzora, a zatim generišu neophodne preventivne komande za izvršenje automatske kontrole.
"Analizator signala" (3) označava uređaj koji može da meri i prikaže osnovna svojstva jednofrekventnih komponenti višefrekventnih signala.
"Asimetrični algoritam" (5) označava kriptografski algoritam koji koristi različite matematičke kodove za šifrovanje i dešifrovanje.
N.B.: Obično se "asimetrični algoritmi" koriste za upravljanje kodom.
"Automatsko praćenje cilja" (6) označava tehniku obrade koja automatski određuje i obezbeđuje kao izlaz ekstrapoliranu vrednost najverovatnijeg položaja cilja u realnom vremenu.
"Bacanje" (2) (van pravog hoda) označava aksijalni pomak za jedan obrtaj glavnog vretena izmeren u ravni normalnoj na osu vretena u tački blizu spoljašnje ili unutrašnje površine koja se ispituje (ref. ISO 230/1 1986, paragraf 5.63).
"Bespilotna letelica (BL)" (9) - podrazumeva svaki vazduhoplov koji je sposoban da započne let i održava kontrolisani let i navigaciju bez prisustva ljudi u kabini.
"Brzina digitalnog prenosa" (5) označava ukupni protok bitova informacije koja se direktno prenosi na bilo koju vrstu medija.
N.B.: Videti takođe pod "Brzina ukupnog digitalnog prenosa".
"Brzina kretanja" (žiroskop) (7) označava izlaznu komponentu žiroskopa koja ne zavisi od ulazne rotacije. Izražava se kao ugaona brzina (IEEE STD 528 - 2001).
"Brzina ukupnog digitalnog prenosa" (5) označava broj bitova, uključujući linijsko kodovanje, pripremu, itd. u jedinici vremena koji prođe između odgovarajuće opreme u sistemu digitalnog prenosa.
N.B.: Videti takođe "brzinu digitalnog prenosa".
"CE" je ekvivalentno "računarskom elementu".
"CEP" (verovatnoća radijalne greške) (7) je mera preciznosti gađanja; prečnik kruga sa centrom u meti, za određeni domet, u koji upada 50% bojevih glava sa punjenjem.
"Civilna letelica" (1 7 9) označava one "letelice" navedene u objavljenim spiskovima zvaničnih organa civilnog vazduhoplovstva koje imaju dozvolu letenja na komercijalnim civilnim domaćim i stranim letovima ili služe u pravno dozvoljene civilne, privatne ili poslovne svrhe.
N.B.: Videti takođe "letelica".
"CW laser - laser sa kontinualnim zračenjem" (6) označava "laser" koji daje kontinualnu izlaznu energiju duže od 0,25 s.
"Deformabilna ogledala" (6) (takođe poznata pod nazivom adaptivna optička ogledala) označavaju ogledala koja imaju:
a. jednu kontinualnu optičku reflektujuću površinu koja se dinamički deformiše primenom individualnih obrtnih momenata ili sila da bi se kompenzovale distorzije u obliku optičkog talasa upadnom na ogledalo; ili
b. višestruke optičke reflektujuće elemente koji se mogu pojedinačno i dinamički repozicionirati primenom obrtnih momenata ili sila da bi se kompenzovale distorzije u obliku optičkog talasa upadnom na ogledalo.
"Difuziono vezivanje" (1 2 9) označava molekularno spajanje u čvrstom stanju najmanje dva odvojena metala u jednu celinu čija je čvrstoća jednaka čvrstoći najslabijeg materijala.
"Digitalni računar" (4 5) označava opremu koja može, u formi jedne ili više diskretnih promenljivih, da izvršava sve navedeno:
a. prima podatke;
b. memoriše podatke ili instrukcije u fiksnim ili promenljivim uređajima za memorisanje;
c. obrađuje podatke pomoću memorisanog niza instrukcija koji se može modifikovati; i
d. obezbedi izlazne podatke.
N.B.: Modifikacije memorisanog niza instrukcija obuhvataju zamenu fiksnih uređaja za memorisanje, ali ne i fizičku promenu ožičenja ili međuveza.
"Dinamički analizatori signala" (3) označavaju "analizatore signala" koji koriste digitalne tehnike uzorkovanja i transformacije za formiranje Furijeovog spektra od datog talasnog oblika, uključujući informacije o amplitudi i fazi.
N.B.: Videti takođe pod "analizatori signala".
"Dinamičko adaptivno usmeravanje" (5) označava automatsko preusmeravanje saobraćaja zasnovano na snimanju i analizi trenutnih realnih uslova u mreži.
N.B.: Ovim nisu obuhvaćeni slučajevi odluka o usmeravanju donetih na osnovu prethodno definisanih informacija.
"Direktno hidrauličko presovanje" (2) označava proces deformacije pri kome se koristi elastični mehur napunjen tečnošću u direktnom kontaktu s komadom koji se obrađuje.
"Država-učesnica" (7 9) je država koja se pridržava Sporazuma iz Vasenara. (videti www.wassenaar.org).
"Države-(ne)potpisnice Konvencije o hemijskom oružju)" (1) su one države za koje Konvencija o zabrani razvijanja, proizvodnje, skladištenja i upotrebe hemijskog oružja nije (jeste) stupila na snagu. (videti www.opcw.org)
"Efektivni gram" (0 1) "specijalnih fisionih materijala" označava:
a. za izotope plutonijuma i uranijum-233, težinu izotopa u gramima;
b. za uranijum obogaćen za 1 procenat ili više izotopom uranijuma-235, težinu elementa u gramima pomnoženu kvadratom njegovog obogaćenja izraženo u obliku decimalnog težinskog udela;
c. za uranijum obogaćen za manje od 1 procenta izotopom uranijuma-235, težinu elementa u gramima pomnoženu sa 0,0001.
"Ekscentricitet" (2) označava osni pomak u jednom obrtaju glavnog vretena merenog u ravni normalnoj na čeonu ploču vretena, u tački do obima čeone ploče vretena (Referenca: ISO230/1 1986, paragraf 5.61).
"Ekspertni sistemi" (4 7) označavaju sisteme koji obezbeđuju rezultate primenom pravila na podatke koji su memorisani nezavisno od "programa" i sposobni su za bilo šta od sledećeg:
a. za automatsku modifikaciju "izvornog koda" unetog od strane korisnika;
b. za obezbeđivanje znanja povezanog s klasom problema na kvazi-prirodnom jeziku; ili
c. za sticanje znanja potrebnog za njihov razvoj (simbolička obuka).
"Ekstrakcija rastopa" (1) označava proces "brzog očvršćavanja" i ekstrahovanja trakastog legiranog proizvoda uvođenjem kratkog segmenta rotirajućeg ohlađenog bloka u kupku rastopljene legure metala.
N.B.: "Brzo očvršćavanje": očvršćavanje rastopljenog materijala pri brzinama hlađenja većim od 1000 K/s.
"Ekvivalentna gustina" (6) označava optičku masu po jedinici optičke oblasti projektovane na optičku površinu.
"Elektronski sklop" (2 3 4 5) označava više elektronskih komponenti (npr. "elemente kola", "diskretne komponente", integrisana kola itd.) povezanih zajedno u cilju izvršavanja specifičnih funkcija, koje su zamenljive kao celine i obično se mogu rasklopiti.
N.B. 1: "Element kola": pojedinačni aktivni ili pasivni funkcionalni deo elektronskog kola, kao npr. jedna dioda, jedan tranzistor, jedan otpornik, jedan kondenzator itd.
N.B. 2: "Diskretna komponenta": odvojeno upakovan "element kola" sa svojim sopstvenim spoljašnjim vezama.
"Elektronski upravljiva fazna antenska rešetka" (5 6) označava antenu koja formira snop pomoću kuplovanja faza, tj. pravac snopa se kontroliše pomoću složenih koeficijenata pobude elemenata koji emituju, a pravac tog snopa može da varira po azimutu ili elevaciji, ili po oba pravca, primenom električnog signala i pri transmisiji i pri prijemu.
"FADEC" je ekvivalent za "sveobuhvatno digitalno upravljanje motorom".
"Faktor skaliranja" (žiroskop ili akcelerometar) (7) označava odnos promene u izlazu prema promeni u ulazu koji se meri. Faktor skale se uglavnom izračunava kao nagib prave linije koji se može podesiti metodom najmanjih kvadrata na podatke ulaza/izlaza cikličnim variranjem ulaza unutar njegovog opsega.
"Fiksno" (5) označava da algoritam za kodiranje ili kompresiju ne može da primi eksterno uvedene parametre (npr. kriptografske promenljive ili kodne promenljive), te da ne može biti modifikovan od strane korisnika.
"Frekvencijska agilnost radara" (6) označava svaku tehniku koja menja, u pseudoslučajnom nizu, noseću frekvenciju impulsnog radarskog predajnika između impulsa ili grupa impulsa za iznos koji je jednak ili veći od širine opsega impulsa.
"Frekvencijsko skakanje" (5) označava oblik "proširenog spektra" u kome se frekvencija transmisije jednostrukog komunikacionog kanala menja slučajnim ili pseudoslučajnim nizom diskretnih koraka.
"Gasna atomizacija" (1) označava proces redukovanja mlaza metalne legure na kapljice prečnika 500 mikrometara ili manje pomoću struje gasa pod velikim pritiskom.
"Geografski dispergovan" (6) označava da je svaka lokacija udaljena jedna od druge za više od 1500 m u svakom pravcu. Mobilni senzori se uvek smatraju "geografski dispergovanim".
"Glavna memorija" (4) označava primarnu memoriju za podatke ili instrukcije za brzi pristup od strane centralne procesorske jedinice. Sastoji se od unutrašnje memorije "digitalnog računara" i bilo koje njegove hijerarhijske ekstenzije, kao što su keš memorija ili proširena memorija sa nesekvencijalnim pristupom.
"Grupisanje" (1) označava kombinovanje komad po komad termoplastičnih vlakana i ojačanih vlakana radi dobijanja ojačane vlaknaste "matrice" u konačnom obliku.
"Hemijska smeša" (1) označava čvrst, tečan ili gasoviti proizvod sastavljen od dve ili više komponenata koje ne reaguju uzajamno u uslovima skladištenja date smeše.
"Hemijski laser" (6) označava "laser" u kome pobuđena sredina nastaje kao proizvod izlazne energije hemijske reakcije.
"Hibridni računar" (4) označava opremu koja može da izvede sve niže navedeno:
a. prihvati podatke;
b. obradi podatke, i u analognom i u digitalnom obliku; i
c. obezbedi izlaz podataka.
"Hibridno integrisano kolo" (3) označava bilo koju kombinaciju integrisanih kola, ili integrisanog kola sa "elementima kola" ili "diskretnim komponentama" povezanih zajedno u cilju izvršavanja specifičnih funkcija, a koje ima sve sledeće karakteristike:
a. sadrži bar jedan nehermetizovan uređaj;
b. povezani su tipičnim IC proizvodnim metodama;
c. zamenljivo je kao celina; i
d. obično ne postoji mogućnost da se rasklopi.
N.B. 1: "Element kola": pojedinačni aktivni ili pasivni funkcionalni deo elektronskog kola, kao npr. jedna dioda, jedan tranzistor, jedan otpornik, jedan kondenzator, itd.
N.B. 2: "Diskretna komponenta": odvojeno upakovan "element kola" sa svojim sopstvenim spoljašnjim vezama.
"Imunootrov" (1) je spoj jednoćelijskog specifičnog monoklonalnog antitela i "otrova" ili "podjedinice otrova" koji selektivno utiče na zaražene ćelije.
"Impulsni laser" (6) označava "laser" sa "trajanjem impulsa" manjim ili jednakim 0,25 s.
"Integrisano kolo s više čipova" (3) označava dva ili više "monolitnih integrisanih kola" spojenih na zajedničkoj "podlozi".
"Integrisano kolo tipa filma" (3) označava niz "elemenata kola" i metalnih veza formiran nanošenjem debelog ili tankog sloja filma na izolacionu "podlogu".
N.B.: "Element kola" je pojedinačni aktivni ili pasivni funkcionalni deo elektronskog kola kao, na primer jedna dioda, jedan tranzistor, jedan otpornik, jedan kondenzator itd.
"Izolacija" (9) se nanosi na delove raketnog motora, npr. kućište, mlaznicu, dovode, zaporne delove kućišta, a obuhvata ploče umrežene ili delimično umrežene smeše gume koje sadrže izolacioni ili vatrostalni materijal. Može se takođe naći i na priključnim kapicama za popuštanje napona ili na zaklopcima.
"Izolovane žive kulture" (1) obuhvataju žive kulture u neaktivnom obliku i u osušenim preparatima.
"Izostatičke prese" (2) označavaju opremu kojom se zatvorena komora stavlja pod pritisak različitim sredstvima (gasom, tečnošću, čvrstim česticama itd.) u cilju stvaranja podjednakog pritiska u svim pravcima unutar komore na komad koji se obrađuje ili na materijal.
"Izveštaj o stanju sistema" (6) označava obrađen, usklađen (fuzija radarskih podataka o meti s pozicijom plana leta) i ažuriran izveštaj o poziciji letelice tokom leta na raspolaganju kontrolorima kontrole letenja.
"Izvorni kod" (ili izvorni jezik) (4 6 7 9) je pogodan izraz jednog ili više procesa koje sistem za programiranje može da pretvori u oblik pogodan za realizaciju odgovarajućom opremom ("objektni kod" (ili objektni jezik)).
"Javno dobro" (Napomene, sve) kako je ovde primenjeno, označava "tehnologiju" ili "softver" koji su postali dostupni bez ograničenja za njihovu dalju upotrebu (ograničenja koja se tiču autorskih prava ne znače da "tehnologija" ili "softver" nisu "javno dobro").
"Jednostrani nagib" (akcelerometar) (7) označava izlaz akcelerometra kada ubrzanje nije prisutno.
"Kaljenje prskanjem" (1) označava proces "brzog očvršćavanja" mlaza rastopljenog metala koji se nakon nailaska na ohlađeni blok oblikuje u ljuske.
N.B.: "Brzo očvršćavanje": očvršćavanje rastopljenog materijala pri brzinama hlađenja većim od 1000 K/s.
"Komplet za vođenje" (7) označava sisteme koji integrišu proces merenja i izračunavanja pozicije i brzine letelice (tj. navigaciju) s procesom kompjuterskog izračunavanja i slanja komandi sistemima za upravljanje letom letelica u cilju korekcije putanje leta.
"Kompozit" (1 2 6 8 9) označava "matricu" i jednu ili više dopunskih faza koje se sastoje od čestica, niti, vlakana ili njihovih kombinacija, koje imaju jednu ili više posebnih namena.
"Kompresija impulsa" (6) označava kodovanje i obradu dugog impulsa radarskog signala u formu kratkog, a da su pri tome očuvane vrednosti visokoimpulsne energije.
"Kontroler komunikacionog kanala" (4) označava fizički interfejs koji kontroliše protok sinhronih ili asinhronih digitalnih informacija. To je sklop koji se može integrisati u računar ili telekomunikacionu opremu u cilju obezbeđenja pristupa komunikacijama.
"Kontroler za pristup mreži" (4) označava fizički interfejs za distribuiranu prekidačku mrežu. Koristi zajednički medijum koji radi istom "brzinom digitalnog prenosa" koristeći arbitražu (npr. u smislu znaka ili nosioca) za prenos. Nezavisno od drugih, selektuje pakete podataka ili grupe podataka (npr. IEEE 802) njemu upućenih. Predstavlja sklop koji se može ugraditi u računar ili telekomunikacionu opremu u cilju obezbeđenja pristupa komunikacijama.
"Kosmička letelica" (7 9) označava aktivne i pasivne satelite i kosmičke sonde.
"Krajnji efektori" (2) označavaju hvataljke, "aktivne delove alata" kao i bilo koji drugi alat pričvršćen za osnovu na kraju manipulativne ruke "robota".
N.B.: "Aktivni deo alata" označava uređaj za primenu pogonske sile, energije obrade ili osetljivosti na komad koji se obrađuje.
"Kriptografija" (5) označava disciplinu koja objedinjuje principe, sredstva i metode za transformaciju podataka u cilju sakrivanja sadržaja informacije, sprečavanja neotkrivenih modifikacija ili sprečavanja njenog neovlašćenog korišćenja. "Kriptografija" je ograničena na transformaciju informacije i koristi jedan ili više "tajnih parametara" (npr. kripto promenljive) ili odgovarajuće upravljanje šiframa.
N.B.: "Tajni parametar": konstanta ili šifra poznata samo ograničenom broju upućenih.
"Kvantna kriptografija" (5) označava familiju tehnika za utvrđivanje zajedničkog koda za "kriptografiju" merenjem kvantno-mehaničkih osobina fizičkog sistema (uključujući i one fizičke osobine eksplicitno sadržane u kvantnoj optici, kvantnoj teoriji polja ili kvantnoj elektrodinamici).
"Kritična temperatura" (1 2 6) (ponekad se odnosi na temperaturu pretvaranja) nekog specifičnog "superprovodnog" materijala označava temperaturu na kojoj materijal gubi svu otpornost prema toku direktne električne struje.
"Q-prekidački laser (Q-switched)" (6) označava "laser" u kome se energija akumulira u obliku inverzne naseljenosti ili u optičkom rezonatoru, a onda se odatle emituje u vidu impulsa.
"Laser" (0 2 3 5 6 7 8 9) je sklop komponenti koji proizvodi i prostorno i vremenski koherentnu svetlost koja je pojačana stimulisanom emisijom zračenja.
N.B.: Videti takođe: "hemijski laser"; "Q - svičovan laser"; "super snažni laser""; "laser sa prenosom".
"Laser sa prenosom" (6) - označava laser u kome je laserska sredina pobuđena prenosom energije putem sudara atoma/molekula koji ne proizvode lasersku reakciju sa atomima/molekulima koji to čine.
"Letelica" (1 7 9) označava vazduhoplov s fiksnim, pokretnim, rotirajućim krilima (helikopter) ili obrtnim rotorom ili krilima (za vertikalno poletanje).
N.B.: Videti takođe "civilna letelica".
"Leteći objekti lakši - od - vazduha" (9) jesu baloni ili vazdušne jedrilice koji se kreću kroz vazduh pomoću toplog vazduha ili drugih gasova koji su lakši od vazduha, kao što su helijum ili vodonik. "Lična pametna kartica" (5) označava pametnu karticu koja sadrži mikrokolo programirano za posebnu primenu i koje korisnik ne može reprogramirati za neku drugu primenu.
"Linearnost" (2) (obično izražena kao mera nelinearnosti) označava najveće odstupanje konkretne karakteristike (prosečna veličina na skali očitavanja), pozitivno ili negativno, u odnosu na pravu liniju koja je tako pozicionirana da bi se maksimalne devijacije izjednačile i svele na najmanju moguću meru.
"Lokalna mreža" (4) je sistem komunikacije podacima koji poseduje sve niže navedene karakteristike:
a. omogućava proizvoljnom broju nezavisnih "informatičkih uređaja" da direktno komuniciraju jedan s drugim; i
b. ograničen je na geografsku oblast srednje veličine (npr. poslovnu zgradu, postrojenje, centar, skladište).
N.B.: "Informatički uređaj" označava opremu koja može da šalje ili prima nizove informacija u digitalnom obliku.
"Magnetni gradiometri" (6) su instrumenti projektovani da detektuju prostorne promene magnetnih polja koja potiču od izvora izvan instrumenta. Sastoje se od više "magnetometara" i prateće elektronike čiji je izlaz mera gradijenta magnetnog polja.
N.B.: Videti takođe "pojedinačni magnetni gradiometar".
"Magnetometri" (6) su instrumenti projektovani da detektuju magnetna polja koja potiču od izvora izvan instrumenta. Sastoje se od jednog senzora magnetnog polja i prateće elektronike čiji je izlaz mera magnetnog polja.
"Maksimalna/impulsna snaga" (6) označava najviši nivo snage postignut za "vreme trajanja laserskog impulsa".
"Materijali otporni na koroziju usled dejstva UF6" (0) mogu biti bakar, nerđajući čelik, aluminijum, aluminijum oksid, legure aluminijuma, nikl ili legura koja sadrži 60 ili više težinskih procenata nikla i fluorovanih polimera ugljovodonika otpornih na UF6, u skladu s tipom procesa separacije.
"Matrica" (1 2 8 9) označava izuzetno homogenu fazu koja ispunjava prostor između čestica, niti ili vlakana.
"Matrični detektor" (6) označava linearni ili dvodimenzionalni planarni sloj, ili kombinaciju planarnih slojeva, pojedinačnih elemenata detektora, sa ili bez elektronike za očitavanje, koji funkcionišu u žižnoj ravni.
N.B.: Ovim nije obuhvaćen komplet elemenata pojedinačnog detektora ili bilo koji detektori koji se sastoje od dva, tri ili četiri elementa pod uslovom da vreme kašnjenja i integracija nisu obuhvaćeni datim elementom.
"Međusobno povezani radarski senzori" (6) znači da su dva ili više radarskih senzora međusobno povezani kada međusobno razmenjuju podatke u realnom vremenu.
"Mehaničko legiranje" (1) označava proces legiranja koji nastaje kao rezultat vezivanja, loma i ponovnog vezivanja osnovnih i glavnih praškastih legura usled mehaničkog udara. Nemetalne čestice mogu biti inkorporirane u leguru dodavanjem odgovarajućih praškastih materijala.
"Mikrokolo mikrokompjutera" (3) označava "monolitno integrisano kolo" ili "integrisano kolo sa više čipova koje sadrži aritmetičku logičku jedinicu (ALU) sposobnu za vršenje opštih instrukcija iz interne memorije na podacima iz interne memorije.
N.B.: Unutrašnja memorija može se povećati pomoću spoljašnje memorije.
"Mikrokolo mikroprocesora" (3) označava "monolitno integrisano kolo" ili "integrisano kolo sa više čipova" koje sadrži aritmetičku logičku jedinicu (ALU) sposobnu za vršenje serije opštih instrukcija iz spoljašnje memorije.
N.B.1.: "Mikrokolo mikroprocesora" obično ne sadrži integrisanu memoriju dostupnu korisniku, iako memorija prisutna na čipu može biti korišćena za izvršavanje logičke funkcije.
N.B.2.: Ovim su obuhvaćeni skupovi čipova kreirani da rade zajedno da bi se obezbedilo funkcionisanje "mikrokola mikroprocesora".
"Mikroorganizmi" (1 2) označavaju bakterije, viruse, mikoplazme, rikecije, hlamidije ili gljivice, u prirodnom ili izmenjenom obliku, bilo u obliku "izolovanih živih kultura", bilo kao materijal koji obuhvata živu materiju namerno pelcovanu ili kontaminiranu ovim kulturama.
"Mogućnost programiranja dostupna korisniku" (6) znači da korisnik može da unosi, menja ili zamenjuje "programe" na bilo koji način osim:
a. fizičkim menjanjem žica ili međuveza; ili
b. podešavanjem funkcijskih kontrola što se odnosi i na unošenje parametara.
"Monofilament" (1) ili filament je najmanji deo vlakna, obično nekoliko mikrometara u prečniku.
"Monolitno integrisano kolo" (3) označava kombinaciju pasivnih ili aktivnih "elemenata kola" ili ijednih i drugih koji: a. su formirani difuzionim procesima, implantacijom ili procesima depozicije, u/na jednom poluprovodničkom komadu materijala, takozvanom "čipu"; b. mogu se smatrati nerazdvojivim; i c. izvršavaju funkcije kola.
N.B.: "Element kola" je pojedinačni aktivni ili pasivni funkcionalni deo elektronskog kola, kao na primer jedna dioda, jedan tranzistor, jedan otpornik, jedan kondenzator, itd.
"Monospektralni senzori slika" (6) mogu da primaju podatke u obliku slika iz jednog diskretnog spektralnog opsega.
"Nagibno vreteno" (2) označava vreteno - držač alata koje tokom mašinske obrade menja ugaoni položaj centralne linije u odnosu na bilo koju drugu osu.
"Neodređenost merenja" (2) je karakterističan parametar koji određuje, sa verovatnoćom od 95%, u kom opsegu oko izlazne vrednosti merljive promenljive se nalazi njena tačna vrednost. Ona obuhvata nekorigovane sistematske devijacije, nekorigovano usporavanje i slučajne devijacije (ref. ISO 10360-2, ili VDI/VDE 2617).
"Neuralni računar" (4) označava računarski uređaj projektovan ili modifikovan da podražava ponašanje neurona ili skupa neurona, tj. računarski uređaj koji se odlikuje sposobnošću hardvera da modulira količinu i broj višestrukih međuveza računarskih komponenti na osnovu prethodnih podataka.
"Nivo šuma" (6) označava električni signal dat u obliku spektralne gustine snage.
"Nivo šuma" izražen u funkciji dvostruke amplitude signala dat je izrazom S2pp = 8N0 (f2 - f1), gde Spp predstavlja vrednost dvostruke amplitude signala (npr. nanotesle), N0 je spektralna gustina snage (npr. (nanotesla) 2 /Hz), a (f2 - f1) definiše širinu opsega od interesa.
"Nuklearni reaktor" (0) označava sve ono što se nalazi unutar reaktorskog suda ili je direktno povezano s njim, opremu koja kontroliše nivo snage u jezgru, kao i komponente koje normalno sadrže primarni hladilac jezgra reaktora, dolaze u direktan kontakt s njim ili ga kontrolišu.
"Numerička kontrola" (2) označava automatsku kontrolu procesa pomoću uređaja koji koristi numeričke podatke obično unete dok je operacija u toku (ref. ISO 2382).
"Objektni kod" (9) označava oblik, podesan za rad s računarskom opremom, pogodnog izraza jednog ili više procesa ("izvorni kod" (izvorni jezik)) koji se konvertuje sistemom za programiranje.
"Oblikovani komad" (6) označava monolitni sastav čije su dimenzije podesne za proizvodnju optičkih elemenata kao što su ogledala ili optički prozori.
"Obloga unutrašnjeg zida" (9) se odnosi na graničnu površinu između čvrstog raketnog goriva i kućišta ili izolirajuće obloge. Obično je reč o disperziji na bazi tečnih polimera vatrostalnih ili izolacionih materijala, kao što su npr. hidroksiterminovan polibutadien (HTPB) punjen ugljenikom ili neki drugi polimer s dodatim vulkanizirajućim premazom, nanetim raspršivačem ili premazivanjem preko unutrašnjeg zida kućišta.
"Obogaćeni uranijum" (0) označava uranijum koji sadrži izotope 235 ili 233 ili oba u takvoj količini da je odnos sume ovih izotopa u odnosu na izotop 238 je veći od odnosa izotopa 235 i izotopa 238 koji nastaje u prirodi (izotopski odnos 0.71%).
"Obrada podataka po više linija" (4) označava "mikroprogram" ili tehniku izrade opreme koja omogućava simultanu obradu dva ili više nizova podataka pod kontrolom jednog ili više niza instrukcija pomoću:
a. arhitekture SIMD (Single Instruction Multiple Data - jedna instrukcija - više podataka) kao što su vektorski ili matrični procesori;
b. arhitekture MSIMD (Multiple Single Instruction Multiple Data - više pojedinačnih instrukcija - više podataka);
c. arhitekture MIMD (Multiple Instruction Multiple Data - više instrukcija - više podataka), uključujući one čvrsto, srednje ili slabo kuplovane; ili
d. strukturne matrice elemenata obrade, uključujući sistolne matrice.
N.B.: "Mikroprogram" označava niz elementarnih instrukcija, sadržanih u specijalnoj memoriji, čije se izvršavanje inicira uvođenjem njegove referentne instrukcije u registar instrukcija.
"Obrada signala" (3 4 5 6) označava obradu signala - nosilaca informacija dobijenih spolja algoritmima kao što su kompresija vremena, filtriranje, ekstrakcija, selekcija, korelacija, konvolucija ili transformacije između domena (npr. brza Furijeova transformacija ili Volšova transformacija).
"Obrada u realnom vremenu" (6 7) označava obradu podataka od strane računarskog sistema, uz obezbeđivanje zahtevanog nivoa usluga, u funkciji raspoloživih izvora unutar garantovanog vremena odziva bez obzira na opterećenje sistema, nakon stimulacije od strane spoljašnjeg događaja.
"Opseg instrumenta" (6) označava određeni nedvosmislen opseg indikatorskog uređaja (displeja) radara.
"Optičko pojačanje" (5), u optičkim komunikacijama, označava metod pojačanja koji uvodi pojačanje optičkih signala generisanih odvojenim optičkim izvorom, bez konvertovanja u električne signale, tj. koristeći poluprovodničke optičke pojačavače, luminescentne pojačavače sa optičkim vlaknima.
"Optički niz senzora za kontrolu leta" (7) je mreža distribuiranih optičkih senzora koja pomoću snopova "lasera" obezbeđuje podatke o kontroli leta u realnom vremenu pri obradi na letelici.
"Optički računar" (4) označava računar projektovan ili modifikovan da koristi svetlost za predstavljanje podataka a čiji su elementi računarske logike zasnovani na direktno kuplovanim optičkim uređajima.
"Optičko integrisano kolo" (3) označava "monolitno integrisano kolo" ili "hibridno integrisano kolo" koje sadrži jedan deo ili više njih projektovanih da funkcionišu kao fotosenzor ili fotopredajnik ili da izvršavaju optičke ili elektrooptičke funkcije.
"Optičko prekidanje" (5) označava usmeravanje ili prekidanje signala u optičkom obliku bez konverzije u električne signale.
"Optimizacija putanje leta" (7) je postupak kojim se svode na najmanju moguću meru devijacije četvorodimenzionalne (vreme i prostor) željene trajektorije zasnovan na maksimiziranju performanse ili efikasnosti za zadatke misije.
"Osiromašeni uranijum" (0) označava uranijum u kome izotopa 235 ima manje nego u prirodi.
"Osnovni element" (4), kako je navedeno u kategoriji 4, jeste "osnovni element" kada je njegova vrednost zamene veća od 35% ukupne vrednosti sistema čiji je on element. Vrednost elementa je cena koju je proizvođač ili ugrađivač sistema platio za dati element. Ukupna vrednost je uobičajena cena na međunarodnom tržištu za pojedinačne kupce u trenutku proizvodnje ili utvrđivanja isporuke.
"Osnovno naučno istraživanje" (Napomene, opšte i o nuklearnoj tehnologiji) označava eksperimentalni ili teorijski rad čiji je osnovni cilj sticanje novih saznanja o osnovnim principima pojava ili primetnih činjenica, a koji nije primarno usmeren ka nekom posebnom praktičnom cilju.
"Osnovno vreme kašnjenja usled prostiranja na gejtu" (3) označava vrednost vremena kašnjenja usled prostiranja, koje odgovara osnovnom gejtu korišćenom u "monolitnom integrisanom kolu". Za "porodicu" "monolitnih integrisanih kola", ovaj parametar može biti preciznije određen ili kao vreme kašnjenja usled prostiranja po tipičnom gejtu unutar date "porodice", ili kao tipično vreme kašnjenja usled prostiranja po gejtu unutar date "porodice".
N.B. 1: Ne treba mešati "osnovno vreme kašnjenja usled prostiranja na gejtu" s ulaznim / izlaznim vremenom kašnjenja složenog "monolitnog integrisanog kola".
N.B. 2: "Porodica" se sastoji od svih integrisanih kola na koje se odnosi sve niže navedeno što obuhvata metodologiju njihove izrade i specifikacije, izuzev njihovih sledećih funkcija:
a. uobičajenu arhitekturu hardvera i softvera;
b. uobičajenu tehnologiju projektovanja i proizvodnje; i
c. uobičajene osnovne karakteristike.
"Otrovi" (1 2) označavaju otrove u obliku namerno izolovanih preparata ili mešavina, bez obzira na način njihovog dobijanja, s izuzetkom otrova koji su kontaminanti drugih materijala poput patoloških uzoraka, useva, prehrambenih proizvoda ili semenih zaliha "mikroorganizama".
"Podesivo" (6) označava sposobnost "lasera" da proizvede kontinualni izlaz na svim talasnim dužinama u opsegu od nekoliko prelaza u "laseru". "Laser" sa izborom linije proizvodi diskretne talasne dužine unutar jednog laserskog prelaza i ne smatra se "podesivim".
"Podjedinica otrova" (1) je strukturalno i funkcionalno diskretna komponenta čitavog "otrova".
"Podloga" (3) označava pločicu od osnovnog materijala sa šemom međuveza ili bez nje, na/u koju se mogu smestiti "diskretne komponente" ili integrisana kola ili oboje.
N.B. 1: "Diskretna komponenta": posebno upakovan "element kola" sa svojim spoljašnjim vezama.
N.B. 2: "Element kola": pojedinačni aktivni ili pasivni funkcionalni deo elektronskog kola, kao npr. jedna dioda, jedan tranzistor, jedan otpornik, jedan kondenzator, itd.
"Pogodni za upotrebu u kosmosu" (3 6) odnosi se na proizvode projektovane, proizvedene i ispitane da zadovolje specijalne električne, mehaničke ili zahteve okoline za korišćenje pri lansiranju i upotrebi satelita ili sistema za letenje na velikim visinama koji rade na visinama od 100 km ili većim.
"Podešena maksimalna performasa - PMP" (4) je podešena maksimalna brzina pri kojoj "digitalni računar" izvršava operacije sabiranja i množenja sa pokretnim zarezom sa 64-bitnom ili većom tačnošću, a izražava se u Weighted TeraFLOPS (WT), u jedinicama od 1012 podešenih operacija pokretnog zareza u sekundi.
N.B.: Videti kategoriju 4, tehničku napomenu.
"Pojačanje slike" (4) označava obradu eksterno izvedenih slika - nosilaca informacija pomoću algoritama kao što su kompresija vremena, filtriranje, ekstrakcija, selekcija, korelacija, konvolucija ili transformacije između domena (npr. brza Furijeova transformacija ili Volšova transformacija). Ovim nisu obuhvaćeni algoritmi koji koriste samo linearnu ili rotacionu transformaciju pojedine slike, kao što su translacija, ekstrakcija karakteristika, registracija ili lažna obojenost.
"Pojedinačni magnetni gradiometar" (6) sastoji se od jednog senzora gradijenta magnetnog polja i prateće elektronike čiji je izlaz mera gradijenta magnetnog polja.
N.B.: Videti takođe "magnetni gradiometar".
"Ponovljivost" (7) označava približno slaganje između ponovljenih merenja iste promenljive pod istim radnim uslovima kada se dešavaju promene u uslovima ili neoperativnim periodima između merenja (Referenca: IEEE STD 528-2001 (1 σ standardne devijacije)).
"Potpuna kontrola leta" (7) označava automatsko upravljanje promenljivim vrednostima stanja "letelice" i putanjom leta da bi se ispunili ciljevi misije u skladu s promenama podataka o ciljevima, opasnostima i drugim letelicama u realnom vremenu.
"Pređa" (1) je snop uvrnutih "kablova".
N.B.: "Kabl" je snop "monofilamenata" (obično preko 200) uređenih približno paralelno.
"Pretforme od ugljeničnih vlakana" (1) označavaju uređeni razmeštaj obloženih ili neobloženih vlakana za građenje kostura nekog dela pre uvođenja "matrice" da bi se formirao "kompozit".
"Prethodno razdvojen" (0 1) označava primenu bilo kog procesa čija je svrha povećanje koncentracije kontrolisanog izotopa.
"Pretpređa" (1) je snop (obično 12-120) približno paralelnih "kablova".
N.B.: "Kabl" je snop "monofilamenata" (obično preko 200) uređenih približno paralelno.
"Pretvarači pritiska" (2) su uređaji koji konvertuju (pretvaraju) izmerene vrednosti pritiska u električni signal.
"Prilagođeno za korišćenje u ratu" (1) podrazumeva bilo koju promenu ili odabir (kao što je promena stepena čistoće, roka trajanja, virulencije, karakteristika širenja ili otpornost na UV zračenje) u cilju povećanja efikasnosti nanošenja gubitaka u ljudstvu ili životinjama, onesposobljavanju opreme ili uništenju useva ili okoline.
"Primarna kontrola leta" (7) označava stabilnost "letelice" ili kontrolu manevrisanja pomoću generatora sila/momenat, tj. pomoću aerodinamičkih upravljačkih površina ili pomoću vektora potiska.
"Prirodni uranijum" (0) označava uranijum sa smešama izotopa koji postoji u prirodi.
"Program" (2 6) označava redosled instrukcija za izvršavanje procesa u obliku pogodnom za elektronski kompjuter.
"Proizvodna oprema" (1 7 9) označava alat, šablone, pomoćne alatke, trnove, kalupe, matrice, stezne alate, mehanizme za ravnanje, opremu za ispitivanje, ostalu mašineriju i delove za njih, ograničene na one posebno projektovane ili modifikovane za "razvoj" ili za jednu ili više faza "proizvodnje".
"Proizvodni kapaciteti" (7 9) označavaju opremu i prateći specijalno projektovan softver integrisan u instalacije za "razvoj" ili za jednu ili više faza "proizvodnje".
"Proizvodnja" (Napomene; opšte, o nuklearnoj tehnologiji, sve) označava sve faze proizvodnje kao što su: konstruisanje, inženjering proizvodnje, izrada, ugradnja, sklapanje, inspekcija, ispitivanje, obezbeđivanje kvaliteta.
"Prošireni spektar" (5) označava tehniku kojom se energija u komunikacionom kanalu relativno uskog opsega proširuje na mnogo širi spektar energija.
"Računarski element" ("CE") (4) označava najmanju računsku jedinicu koja daje aritmetički ili logički rezultat.
Radar "proširenog spektra" (6) - videti "Radarski prošireni spektar".
"Radarski prošireni spektar" (6) označava bilo koju tehniku modulacije za proširivanje energije koja potiče od signala s relativno uskim frekvencijskim opsegom na mnogo širi opseg frekvencija pomoću slučajnog ili pseudo slučajnog kodovanja.
"Projektili" (1 3 6 7 9) označavaju kompletne raketne sisteme i bespilotne letelice nosivosti od najmanje 500 kg korisnog tereta i dometa od najmanje 300 km.
"Raspodeljeno po ITU" (3 5) označava dodeljivanje frekvencijskih opsega u skladu sa ITU radio propisima za primarne, dozvoljene i sekundarne usluge.
N.B.: Nisu obuhvaćene dodatne i alternativne alokacije.
"Razlomačka širina opsega" (3) označava "trenutnu širinu opsega" podeljenu centralnom frekvencijom, izraženu u procentima.
"Razvoj" (Napomene; opšte, o nuklearnoj tehnologiji, sve) se odnosi na sve faze koje prethode serijskoj proizvodnji, a to su: projektovanje, istraživanje projektovanja, analize projektovanja, koncepcije projektovanja, sklapanje i ispitivanje prototipova, probna proizvodnja, konstrukcioni podaci, proces transformisanja podataka o konstrukciji u proizvod, projektovanje konfiguracije, integracija i šeme.
"Rezolucija" (2) označava najmanji inkrement mernog instrumenta; na digitalnim instrumentima, reč je o najmanjem bitu od značaja (ref. ANSI B -89.1.12.).
"Robot" (2 8) označava manipulativni mehanizam koji može da radi kontinuirano ili sa prekidima, uz upotrebu senzora, i poseduje sve sledeće karakteristike:
a. multifunkcionalan je;
b. može da pozicionira ili orijentiše materijale, delove, alate ili specijalne uređaje različitim pokretima u trodimenzionalnom prostoru;
c. sadrži tri ili više servo uređaja sa zatvorenom ili otvorenom petljom koji mogu da obuhvate step motore; i
d. poseduje "mogućnost programiranja dostupnu korisniku" putem metoda poduči/ponovi ili putem elektronskog računara koji može biti programabilan logički kontroler, tj. bez mehaničke intervencije.
N.B.: Gornja definicija ne obuhvata sledeće uređaje:
1. Manipulativne mehanizme kojima se upravlja manualno /putem teleoperatera;
2. Manipulativne mehanizme s određenim redosledom radnih operacija koji predstavljaju uređaje koji se automatski kreću i funkcionišu na osnovu mehanički programiranih pokreta. Program je mehanički ograničen fiksnim graničnicima, kao što su osovinice ili zupci. Redosled pokreta i selekcija puteva/uglova nisu varijabilni niti se mogu menjati mehaničkim, elektronskim ili električnim sredstvima;
3. Manipulativne mehanizme s mehanički kontrolisanim varijabilnim redosledom radnih operacija koji predstavljaju uređaje koji se automatski kreću i funkcionišu na osnovu mehanički programiranih pokreta. Program je mehanički ograničen fiksnim, ali podesivim graničnicima, kao što su osovinice ili zupci. Redosled pokreta i selekcija puteva/uglova su varijabilni u okviru fiksne šeme programa. Varijacije ili modifikacije šeme programa (npr. promene osovinica ili zamena zubaca) u jednoj ili više osa kretanja izvršavaju se jedino mehaničkim operacijama;
4. Manipulativne mehanizme s varijabilnim redosledom bez servo upravljanja koji predstavljaju uređaje koji se automatski kreću i funkcionišu na osnovu mehanički programiranih pokreta. Program je varijabilan ali redosledom pokreta upravlja samo binarni signal iz mehanički određenog električnog binarnog uređaja ili podesivi graničnici;
5. Kranove mehaničkih dizalica definisane kao manipulativni sistemi u Dekartovom koordinatnom sistemu, izrađene kao integralni deo vertikalne rešetke kontejnera skladišta i projektovane za pristup sadržaju tih kontejnera za skladištenje ili pretraživanje.
"Rotaciona atomizacija" (1) označava proces redukovanja stajaćeg ili tekućeg tečnog metala na kapljice prečnika 500 mikrometara ili manje pomoću centrifugalne sile.
"Signalizacija po zajedničkom kanalu" (5) je metoda signalizacije po kojoj jedan kanal između centrala prenosi, označenim porukama, signalizacione informacije koje se odnose na višestrukost kola ili poziva, kao i ostale informacije, kao što su informacije neophodne za upravljanje mrežom.
"Simetrični algoritam" (5) označava algoritam enkripcije koji koristi identičnu šifru i za šifrovanje i za dešifrovanje.
N.B.: "Simetrični algoritmi" se obično koriste za tajnost podataka.
"Sintisajzer frekvencije" (3) označava bilo koju vrstu izvora frekvencije ili generatora signala, bez obzira na primenjenu konkretnu tehniku, koji proizvodi mnoštvo simultanih ili alternativnih izlaznih frekvencija, iz jednog ili više izlaza, kontrolisan, izveden ili uređen od strane manjeg broja standardnih (ili glavnih) frekvencija.
"Sistemi kompenzacije" (6) sastoje se od primarnog skalarnog senzora, jednog ili više referentnih senzora (npr. vektorskih magnetometara) sa softverom koji smanjuju rotacioni šum platforme kao krutog tela.
"Sistemi navigacije na osnovu referentnih podataka" (Data-Based Referenced Navigation - "DBRN") (7) jesu sistemi koji koriste različite izvore integrisanih podataka prethodno dobijenih geo-mapiranjem da bi se obezbedila precizna informacija o navigaciji pod dinamičkim uslovima. Izvori podataka obuhvataju batimetrijske mape, mape zvezda, mape gravitacije, magnetske mape ili 3-D digitalne mape terena.
"Sistemi za praćenje" (6) označavaju obrađene, korelisane (fuzija radarskih podataka o cilju i planirane putanje leta) i ažurirane izveštaje o položaju letelice dostupne kontrolerima centra za kontrolu vazdušnog saobraćaja.
"Sistolički matrični računar" (4) označava računar u kome korisnik može da kontroliše tok i modifikaciju podataka na nivou logičkog gejta.
"Sitnjenje" (1) označava proces koji svodi neku supstancu na čestice drobljenjem ili mlevenjem.
"Složeni obrtni sto" (2) označava sto na kome komad koji se obrađuje može da rotira i da se naginje oko dve neparalelne ose, što se može istovremeno koordinirati radi "upravljanja konturnom obradom".
"Slučajni ugaoni pomak" (7) označava ugaonu grešku nastalu u vremenu usled postojanja belog šuma u ugaonoj brzini (IEEE STD 528 - 2001).
"Softver" (Napomene; o softveru, sve) označava skup jednog ili više "programa" ili "mikroprograma" smeštenih u bilo koji fizički medijum.
N.B.: "Mikroprogram" označava niz elementarnih instrukcija, čuvanih u posebnoj memoriji, čije je izvršenje inicirano uvođenjem referentne instrukcije u registar instrukcija.
"Specifična zatezna čvrstoća" (0 1 9) je kritična zatezna čvrstoća u paskalima, ekvivalentna N/m2 podeljena specifičnom težinom u N/m3, izmerena na temperaturi (296±2) K ((23±2)°C) i pri relativnoj vlažnosti od (50±5)%.
"Specifični modul" (0 1 9) je Jungov modul u paskalima, ekvivalentan sa N/m2 podeljen specifičnom težinom u N/m3, izmeren na temperaturi (296 ±2) K ((23±2)°C) i pri relativnoj vlažnosti od (50±5)%.
"Specijalni fisioni materijal" (0) označava plutonijum-239, uranijum-233, "uranijum obogaćen izotopima 235 ili 233", kao i bilo koji materijal koji sadrži prethodno navedeno.
"SHPL" je ekvivalentno "supersnažnom laseru".
"Spinovanje rastopa" (1) označava proces "brzog očvršćavanja" rastopljenog metalnog mlaza koji se nakon nailaska na rotirajući ohlađeni blok oblikuje u ljuske, trake ili šipke.
N.B.: "Brzo očvršćavanje": očvršćavanje rastopljenog materijala pri brzinama hlađenja većim od 1.000 K/s.
"Srednja izlazna snaga" (6) označava ukupnu izlaznu energiju "lasera" izraženu u J podeljenu "vremenom trajanja laserske emisije" u s.
"Stabilnost" (7) označava standardnu devijaciju (1 sigma) varijacije određenog parametra od njegove baždarene vrednosti izmerene pod stabilnim temperaturnim uslovima. Ovo se može izraziti u funkciji vremena.
"Superlegure" (2 9) označavaju legure ili jedinjenja na bazi nikla, kobalta ili gvožđa čija je čvrstoća veća od čvrstoće bilo koje legure iz serije AISI 300 na temperaturama preko 922 K (649°C) pod izuzetno strogim uslovima okoline i radnim uslovima.
"Superplastično oblikovanje" (1 2) označava proces deformacije pri kome se upotrebljava toplota za metale koji normalno imaju niske vrednosti elongacije (manje od 20%) u tački loma na sobnoj temperaturi pri standardnom ispitivanju na zatezanje, da bi se tokom procesa dobile najmanje dva puta veće vrednosti elongacije od datih.
"Superprovodno" (1 3 6 8) označava materijale, tj. metale, legure i jedinjenja, koji mogu da izgube svu svoju električnu otpornost, tj. koji mogu da dostignu beskonačnu električnu provodljivost i da provode velike količine električne energije bez Džulovog zagrevanja.
N.B.: "Superprovodno" stanje materijala je individualno karakterisano "kritičnom temperaturom", kritičnim magnetnim poljem, koje je funkcija temperature, i kritičnom gustinom struje koja je, međutim, funkcija i magnetnog polja i temperature.
"Supersnažni laser" ("SHPL") (6) označava "laser" koji može da proizvede izlaznu energiju (ukupnu ili bilo koji deo) veću od 1 KJ za 50 ms ili čija prosečna snaga ili snaga neprekidne emisije prelazi 20 KW.
"Sve raspoložive kompenzacije" (2) označava da su razmotrene sve moguće mere koje proizvođaču stoje na raspolaganju da sve sistematske greške pozicioniranja svede na najmanju moguću meru za svaki konkretni model mašine-alata.
"Sveobuhvatno digitalno upravljanje motorom" (full authority digital engine control "FADEC") (7 9) označava elektronski upravljački sistem za gasne turbine ili kombinovane taktne motore u kojima se koristi digitalni računar za upravljanje varijablama potrebnim za regulisanje potiska motora ili izlazne snage vratila u celom opsegu funkcionisanja motora od početka merenja goriva do prestanka dotoka goriva.
"Širina opsega u realnom vremenu" (2 3) za "dinamičke analizatore signala" predstavlja najširi frekvencijski opseg koji analizator može da proizvede kao izlaz za displej ili memoriju, a da ne izazove diskontinuitet u analizi ulaznih podataka. Za višekanalne analizatore, konfiguracija kanala sa najvećom "širinom opsega u realnom vremenu" biće korišćena za izračunavanje.
"Tačnost" (Accuracy) (2 6), obično izražena kao mera netačnosti, označava najveće odstupanje konkretne vrednosti, pozitivno ili negativno, u odnosu na prihvaćen standard ili tačnu vrednost.
"Tehnologija" (Napomene; opšte, o nuklearnoj tehnologiji, sve) označava specifične informacije neophodne za "razvoj", "proizvodnju" ili "upotrebu" robe. Ove informacije su u obliku "tehničkih podataka" ili "tehničke pomoći".
N.B. 1: "Tehnička pomoć" može biti u obliku uputstava, učenja veština, obuke, praktičnog znanja i savetodavnih usluga i može da obuhvati prenos "tehničkih podataka"
N.B 2: "Tehnički podaci" mogu biti u obliku tehničkih crteža, planova, dijagrama, modela, formula, tabela, tehničkih projekata i specifikacija, priručnika i instrukcija u pisanom obliku ili na nekom drugom medijumu ili uređaju poput diska, trake, ROM memorije.
"Tolerancija greške" (4) je sposobnost računarskog sistema da, nakon bilo kakvog otkaza bilo koje komponente hardvera ili "softvera", nastavi s funkcionisanjem bez intervencije čoveka na datom nivou opsluživanja koji obezbeđuje: kontinuitet rada, integritet podataka i oporavljanje opsluživanja u datom vremenu.
"Trajanje impulsa" (6) je trajanje impulsa "lasera" merenog na nivoima FWHI (Full Width Half Intensity - puna širina - polovina intenziteta).
"Traka" (1) je materijal napravljen od isprepletanih ili u istom pravcu poređanih "monofilamenata", "kablova", "pretpređe", "traka vlakana" ili "pređa" itd., obično impregniran smolom.
N.B.: "Kabl" je snop "monofilamenata" (obično preko 200) uređenih približno paralelno.
"Traka vlakna" (1) je skup "monofilamenata", obično približno paralelnih.
"Trenutna širina opsega" (3 5 7) označava širinu opsega u kome izlazna snaga ostaje konstantna do 3 dB bez podešavanja ostalih parametara rada.
"Uglovno odstupanje" (2) označava najveću razliku između ugaonog položaja i konkretnog, veoma precizno izmerenog ugaonog položaja, nakon što se radni komad koji se obrađuje na radnom stolu okretanjem pomeri iz svog početnog položaja (ref. VDI/VDE 2617, Nacrt: "Obrtni stolovi na koordinatnim mernim mašinama").
"Ukupna gustina struje" (3) označava ukupan broj amper-zavojaka u kalemu (tj. ukupan zbir zavojaka pomnožen s maksimalnom strujom svakog zavojka) podeljen ukupnim poprečnim presekom kalema (uključujući superprovodničke niti, metalnu matricu u kojoj su utisnute superprovodničke niti, hermetizirajući materijal, kanale za hlađenje itd.).
"Upotreba" (Napomene; opšte, o nuklearnoj tehnologiji, sve) označava funkcionisanje, instaliranje (uključujući instaliranje na terenu), održavanje (proveravanje), opravku, remont i reparaciju.
"Upravljanje konturnom obradom" (2) označava dva ili više "numerički kontrolisana" pokreta koji se odvijaju u skladu s instrukcijama koje bliže određuju sledeći zahtevani položaj i zahtevane veličine pomeranja za dati položaj. Ove veličine pomeranja variraju jedna u odnosu na drugu tako da se generiše željena kontura (ref. ISO/DIS 2806-1980).
"Upravljanje snagom" (7) označava promenu predate snage signala visinomera tako da je primljena snaga na visini leta "letelice" uvek na minimumu neophodnom za određivanje visine.
"Uranijum obogaćen izotopima 235 ili 233" (0) označava uranijum koji sadrži izotope 235 ili 233, ili oba, u količini takvoj da je izotopski količnik zbira ovih izotopa u odnosu na izotop 238 veći od odnosa izotopa 235 i izotopa 238 koji se sreće u prirodi (izotopski količnik 0,71 %).
"Uže" (1) predstavlja snop "monofilamenata" koji su približno paralelno postavljeni.
"Vakcina" (1) je medicinski proizvod namenjen stimulisanju zaštitnog imunološkog odgovora kod ljudi i životinja u cilju prevencije bolesti.
"Vakuumska atomizacija" (1) označava proces redukovanja tekućeg rastopa metala na kapljice prečnika 500 mikrometara ili manje brzom evolucijom rastvorenog gasa pri izlaganju vakuumu.
"Višespektralni senzori slike" (6) mogu da vrše simultanu ili serijsku akviziciju podataka u obliku slika iz dva ili više diskretnih spektralnih opsega. Senzori koji imaju više od dvadeset diskretnih spektralnih opsega ponekad se nazivaju hiperspektralni senzori slika.
"Vlaknasti ili filamentni materijali" (0 1 8) obuhvataju:
a. neprekidne "monofilamente";
b. neprekidnu "pređu" i "pretpređu";
c. "trake", prediva, proizvoljno spojene i upletene materijale;
d. iseckana vlakna, sirovinska vlakna i filc od slepljenih vlakana;
e. tanka vlakna, bilo monokristalna bilo polikristalna, bilo koje dužine;
f. aromatičnu poliamidnu pulpu.
"Vreme smirivanja" (3) označava vreme potrebno da izlaz postigne jednu polovinu bita krajnje vrednosti pri prebacivanju između bilo koja dva nivoa konvertora.
"Vreme trajanja laserske emisije" (6) označava vremenski period u kome "laser" emituje "lasersko" zračenje, koje u slučaju "impulsnog lasera" odgovara vremenu u kome je emitovan jedan impuls ili serija uzastopnih impulsa.
"Vremenska komutacija frekvencije" (3 5) označava maksimalno vreme (tj. kašnjenje) koje je potrebno signalu (prilikom komutacije od jedne selektovane izlazne frekvencije do druge selektovane izlazne frekvencije) da postigne:
a. frekvenciju do 100 Hz od krajnje frekvencije; ili
b. izlazni nivo do 1 dB od krajnjeg izlaznog nivoa.
"Vremenska konstanta" (6) označava vreme za koje porast struje, od trenutka primene svetlosne pobude, dostigne vrednost od 1 - 1/e od konačne vrednosti (tj. 63% od konačne vrednosti).
"Vruće izostatičko zgušnjavanje" (2) označava proces primene pritiska na liv pod temperaturama koje prelaze 375 K (102°C) u zatvorenoj komori različitim sredstvima (gasom, tečnošću, čvrstim česticama itd.) da bi se stvorila podjednaka sila u svim pravcima i tako redukovale ili eliminisale unutrašnje šupljine u livu.
"Zahtevano" (Napomene; opšte od 1 do 9), primenjeno na "tehnologiju" ili "softver", odnosi se samo na onaj deo "tehnologije" ili "softvera" koji je posebno potreban za dostizanje ili proširivanje nivoa kontrolisanih performansi, karakteristika ili funkcija. Takve "zahtevane" tehnologije mogu koristiti različiti proizvodi.
"Zaštita informacija" (4 5) obuhvata sva sredstva i funkcije koji obezbeđuju pristupačnost, tajnost ili integritet informacija ili komunikacija, isključujući sredstva i funkcije čija je svrha zaštita od neispravnosti. Ovim su obuhvaćene "kriptografija", kriptoanaliza", zaštita od nenamernih emisija kao i bezbednost kompjutera.
N.B.: "Kriptoanaliza": analiza kriptografskog sistema ili njegovih ulaza i izlaza u cilju izvođenja poverljivih varijabli ili osetljivih podataka, uključujući čist tekst.
AKRONIMI I SKRAĆENICE KOJI SE KORISTE U OVOJ LISTI
Akronim ili skraćenica koji se koriste kao definisani termini, nalaze se u delu pod nazivom "Definicije termina korišćenih u ovoj listi".
|
Akronim ili |
Značenje |
|
ABEC |
Annual Bearing Engineers Commitee - Godišnji skup inženjera |
|
AGMA |
American Gear Manufacturers' Association - Američki savez proizvođača opreme |
|
AHRS |
attitude and heading reference system - sistem za određivanje položaja i navođenje |
|
AISI |
American Iron and Steel Institute - Američki institut za gvožđe i čelik |
|
ALU |
arithmetic logic unit - aritmetička logička jedinica |
|
ANSI |
American National Standards Institute - Američki državni institut za standarde |
|
ASTM |
the American Society for Testing and Materials - Američko društvo za ispitivanje i materijale |
|
ATC |
air traffic control - kontrola vazdušnog saobraćaja |
|
AVLIS |
atomic vapour laser isotope separation - separacija izotopa laserom iz gasne faze |
|
CAD |
computer-aided-design - kompjuterski dizajn |
|
CAS |
Chemical Abstracts Service - služba časopisa Chemical Abstracts |
|
CCIT |
International Telegraph and Telephone Consultative Commitee - Međunarodna savetodavna komisija za telefonske i telegrafske usluge |
|
CDU |
control and display unit - upravljačka jedinica sa terminalom |
|
CEP |
circular error probable - verovatnoća radijalne greške |
|
CNTD |
controlled nucleation thermal deposition - kontrolisano toplotno taloženje jezgara kristalizacije |
|
CRISLA |
chemical reaction by isotope selective laser activation - hemijska reakcija izazvana izotopskom selektivnom laserskom aktivacijom |
|
CVD |
chemical vapour deposition - hemijsko taloženje iz gasne faze |
|
CW |
chemical warfare - hemijski rat |
|
CW (for lasers) |
continous wave - kontinualni talas (za lasere) |
|
DME |
distance measuring equipment - oprema za merenje razdaljine |
|
DS |
directionally solidified - usmereno očvrsnut |
|
EB-PVD |
electron beam physical vapour deposition - fizičko taloženje iz gasne faze snopom elektrona |
|
EBU |
European Broadcasting Union - Evropski savez za radio emitovanje |
|
ECM |
electro-chemical machining - elektrohemijska mašinska obrada |
|
ECR |
electron cyclotron resonance - rezonanca elektronskog akceleratora naelektrisanih nuklearnih čestica |
|
EDM |
electron discharge machines - mašine s električnim pražnjenjem |
|
EEPROMS |
electrically erasable programmable read only memory - električno izbrisiva programabilna čitačka memorija |
|
EIA |
Electronic Industries Association - Udruženje elektronskih industrija |
|
EMC |
electromagnetic compatibility - elektromagnetna kompatibilnost |
|
ETSI |
European Telecommunications Standards Institute - Evropski institut za standarde u oblasti telekomunikacija |
|
FFT |
Fast Fourier Transform - brza Furijeova transformacija |
|
GLONASS |
global navigation satellite system - satelitski sistem globalne navigacije |
|
GPS |
global positioning system - globalni sistem pozicioniranja |
|
HBT |
hetero-bipolar transistors - hetero-bipolarni tranzistori |
|
HDDR |
High density digital recording - digitalno zapisivanje velike gustine |
|
HEMT |
hight electron mobility transistors - tranzistori s velikom pokretljivošću elektrona |
|
ICAO |
International Civil Aviation Organisation - Međunarodna organizacija civilnog vazduhoplovstva |
|
IEC |
International Electro-technical Commision - Međunarodna elektrotehnička komisija |
|
IEEE |
Institute of Electrical and Electronic Engineers - Institut inženjera elektrotehnike i elektronike |
|
IFOV |
instantaneous-field-of-view - trenutno vidno polje |
|
ILS |
instrument landing system - instrumentacioni sistem za sletanje |
|
IRIG |
Inter-range instrumentation group - međupoligonska grupa instrumenata |
|
ISAR |
inverse synthetic aperture radar - radar s inverzno sintetičkom aperturom |
|
ISO |
International Organisation for Standardisation - Međunarodna organizacija za mere i standarde |
|
ITU |
International Telecommunication Union - Međunarodni savez za telekomunikacije |
|
JIS |
Japanese Industrial Standard - Japanski industrijski standard |
|
JT |
Joule-Thomson - Džul-Tomson |
|
LIDAR |
Light detection and ranging - detekcija i određivanje daljine svetlosnim zračenjem |
|
LRU |
line replaceable unit - jedinica zamenljiva na licu mesta |
|
MAC |
message authentication code - kod za autorizaciju poruka |
|
Mach |
Ratio of speed of an object to speed of sound (after Ernst Mach) - odnos brzine objekta i brzine zvuka (po Ernestu Mahu) |
|
MLIS |
molecular laser isotopic separation - laserska separacija izotopa iz molekula |
|
MLS |
microwave landing systems - sistemi za sletanje pomoću mikrotalasa |
|
MOCVD |
metal organic chemical vapour deposition - organsko hemijsko taloženje metala iz gasne faze |
|
MRI |
magnetic resonance imaging - formiranje slike magnetnom rezonancom |
|
MTBF |
mean-time between-failures - srednje vreme između otkaza |
|
Mtops |
million theoretical operations per second - milion teorijskih operacija u sekundi |
|
MTTF |
mean-time-to-failure - srednje vreme do otkaza |
|
NBC |
Nuclear, Biological and Chemical - nuklearno, biološko i hemijsko |
|
NDT |
non-destructive test - ispitivanje bez oštećenja uzorka |
|
PAR |
precision approach radar - precizni radar za navođenje |
|
PIN |
personal identification number - lični identifikacioni broj |
|
ppm |
parts per million - delova po milionu |
|
PSD |
power spectral density - spektralna gustina struje |
|
QAM |
quadrature-amplitude-modulation - kvadraturna amplitudna modulacija |
|
RF |
radio frequency - radio frekvencija |
|
SACMA |
Suppliers of Advanced Composite Materials Association - Udruženje snabdevača kompozitnim materijalima nove generacije |
|
SAR |
synthetic aperture radar - radar sa sintetičkom aperturom |
|
SC |
single crystal - pojedinačni kristal |
|
SLAR |
sidelooking airborne radar - avionski radar bočne pretrage |
|
SMPTE |
Society of Motion Picture and Television Engineers - Udruženje filmskih i televizijskih inženjera |
|
SRA |
Shop replaceable assembly - sklop zamenjiv u radionici |
|
SRAM |
static random access memory - statička RAM memorija |
|
SRM |
SACMA Recommended Methods - metode koje je preporučilo Udruženje sanbdevača kompozitnim materijalima nove generacije |
|
SSB |
single sideband - jedan bočni opseg |
|
SSR |
secondary surveillance radar - sekundarni osmatrački radar |
|
TCSEC |
trusted computer system evaluation criteria - pouzdani kriterijumi za procenu računarskih sistema |
|
TIR |
total indicated reading - ukupno zahtevano očitavanje |
|
UV |
ultraviolet - ultraljubičasto |
|
UTS |
ultimate tensile strength - maksimalna otpornost na istezanje |
|
VOR |
very high frequency omni-directional range - dijapazon s kružnim dijagramom zračenja vrlo visoke frekvencije |
|
YAG |
yttrium/aluminium garnet - itrijum/aluminijum granat |
|
N.B |
Nota Bene (lat.) - posebna napomena |
|
NKL NVO |
Nacionalna kontrolna lista naoružanja i vojne opreme |