ODLUKAO UTVRĐIVANJU LOKALITETA BELO BRDO U VINČI ZA ARHEOLOŠKO NALAZIŠTE("Sl. glasnik RS", br. 71/2009) |
1. Lokalitet Belo brdo u Vinči utvrđuje se za arheološko nalazište.
2. Lokalitet Belo brdo u Vinči (u daljem tekstu: arheološko nalazište) nalazi se na teritoriji opštine Grocka, u Beogradu, na katastarskim parcelama br. 2014, 2015, 2016/1, 2016/2, 2016/3, 2018/1, 2018/2, 2018/3, 2018/4, 2019/1, 2019/2, 2020, 2021, 2022, 2023/1, 2023/4, 2024, 2025/1, 2026/1, 2026/2, 2026/3, 2027/1, 2027/3, 2046/1, 2046/2, 2046/3, 2047/1, 2047/3 i 2048/1, KO Vinča, u privatnoj svojini i na katastarskim parcelama br. 2023/2, 2023/3, 2025/2, 2026/4, 2026/5, 2026/6, 2027/2, 2027/4, 2047/2, 2048/2, 2691/5, 2691/6, 2691/7, 2691/8 i 2691/9, KO Vinča, u državnoj svojini.
Granica arheološkog nalazišta pruža se spoljnim ivicama katastarskih parcela br. 2014, 2015, 2016/1, 2016/2, 2016/3, 2018/1, 2018/2, 2018/3, 2019/1, 2019/2, 2020, 2025/1, 2026/1, 2026/2, 2026/3, 2027/1, 2027/3, 2046/1, 2046/2, 2046/3, 2047/1 i 2048/1, KO Vinča, u privatnoj svojini i br. 2691/6, 2691/7, 2691/8, 2691/9, KO Vinča, u državnoj svojini.
Arheološko nalazište nalazi se na desnoj obali Dunava, 14 km nizvodno od Beograda, na površini od 11,77 ha. To je najveće i najznačajnije višeslojno praistorijsko naselje u Evropi i eponimni lokalitet mlađe neolitske, vinčanske kulturne grupe.
Deo arheološkog nalazišta Belo brdo u Vinči zaštićen je rešenjem Zavoda za zaštitu spomenika kulture grada Beograda broj 653/5 od 10. novembra 1965. godine, a odlukom Narodne skupštine SR Srbije broj 29 od 29. marta 1979. godine utvrđen je pod nazivom "Vinča - lokalitet Beli breg" za kulturno dobro od izuzetnog značaja ("Službeni glasnik SRS", br. 14/79 i 30/89). Arheološka istraživanja započeo je Miloje M. Vasić 1908. godine koja se u prekidima obavljaju do danas.
Visoka lesna terasa i kulturni slojevi padaju prema periferiji i formiraju brežuljak koji dominira okolinom. Položaj nalazišta je takav da je pružao sve uslove za dugotrajan boravak ljudskih zajednica i obezbeđivao je njenim stanovnicima posredničku ulogu između praistorijskih kultura koje su se razvijale na jugu sve do Egejskog mora i na severu do srednje Evrope. Otkriveni su ostaci naselja iz perioda između 5200. i 4200. godine pre nove ere. Kulturni sloj, na pojedinim mestima visok i do 10,5 m, sadrži ostatke života od neolita pa sve do gvozdenog doba, a u najmlađem kulturnom horizontu otkriveno je starosrpsko groblje iz 9. do 15. veka.
Prikupljeni arheološki materijal svedoči da su nosioci vinčanske kulturne grupe bili vešte i kvalitetne zanatlije, a izvestan broj nalaza, prevashodno onih koji su rađeni za kultno-religijske svrhe, dostižu izvanredan umetnički nivo. Značaj arheološkog nalazišta je da se na osnovu brojnih i veoma raznovrsnih predmeta, kao i istraživanja ostataka arhitekture i korišćenih sirovina, može pouzdano rekonstruisati cela istorija Vinče, odnosno materijalna i duhovna kultura brojnih generacija koje su u njoj živele. Takođe, povoljan položaj omogućava dugotrajno istraživanje i formiranje naučnog, edukativnog i turističkog centra koji bi reprezentovao bogatstvo kontinuiteta praistorijskih kultura na tlu Srbije.
3. Zaštićena okolina arheološkog nalazišta obuhvata sledeće katastarske parcele: br. 1982, 1988, 1989/1, 1990/1, 1991, 1992/1, 1992/2, 1993/1, 1993/3, 1994/1, 1994/2, 1995/1, 1995/4, 1996/1, 1999/1, 1999/2, 2000, 2011/1, 2011/2, 2011/3, 2012, 2013/1, 2013/5, 2013/6, 2017/1, 2017/2, 2017/3, 2017/4, 2017/5, 2017/6, 2017/7, 2028/16, 2028/26, 2028/64, 2045/1, 2045/2, 2045/3, 2045/4, 2045/5, 2045/6, 2045/7, 2045/8, 2045/9, 2045/10, 2045/11, 2045/18, 2045/19, 2045/20, 2045/21, 2045/23, 2045/28, 2045/29, 2045/30, 2045/31, 2045/32, 2049/1, 2049/2, 2691/6 i 2017/4, KO Vinča, u privatnoj svojini i br. 2045/22, 2696/1, 2728, 2729/1, 2730, 2731 i 2732, KO Vinča, u državnoj svojini.
Granica zaštićene okoline arheološkog nalazišta pruža se spoljnim ivicama katastarskih parcela br. 1982, 1988, 1989/1, 1990/1, 1992/1, 1993/3, 1995/1, 1996/1, 1999/1, 1999/2, 2011/3, 2013/1, 2013/6, 2017/6, 2017/7, 2028/16, 2028/64, 2045/2, 2045/6, 2045/7, 2045/11, 2045/18, 2045/19, 2045/21, 2045/23, 2049/1 i 2049/2, KO Vinča, u privatnoj svojini i br. 2696/1, 2729/1, 2731 i 2732, KO Vinča, u državnoj svojini.
4. Utvrđuju se sledeće mere zaštite arheološkog nalazišta:
1) izgradnja novih objekata u funkciji arheološkog parka, koji bi sadržali eksponate pronađene na samom nalazištu, konzervirane i zaštićene od klimatskih dejstava i rekonstrukcija praistorijskih kuća, moguće su na prostoru koji je u potpunosti arheološki istražen;
2) promena oblika terena dozvoljava se samo u funkciji prezentacije arheološkog nalazišta;
3) novoizgrađeni objekti svojim gabaritom, volumenom i spoljašnjom obradom ne smeju da konkurišu prostoru arheološkog nalazišta;
4) dozvoljava se izgradnja privremene nadzemne infrastrukture preko arheološkog nalazišta, kao i izgradnja objekata i postrojenja u funkciji prezentacije arheološkog nalazišta;
5) zabrana izgradnje stambenih i pomoćnih objekata na arheološkom nalazištu;
6) zabrana obrade zemljišta dubokim oranjem, rigolovanja zemljišta do dubine veće od 0,30 m i zabrana sadnje voćnjaka;
7) sađenje visoke vegetacije i pošumljavanje dozvoljava se samo na prostoru koji je u potpunosti arheološki istražen;
8) zabrana vađenja peska, šljunka, kamena ili zemlje, osim za potrebe prezentacije arheološkog nalazišta;
9) zabrana prosipanja, odlaganja i privremenog ili trajnog deponovanja otpadnih i štetnih materija - hemijski agresivnih, eksplozivnih, otrovnih i radioaktivnih;
10) zabrana neovlašćenog prikupljanja pokretnih arheoloških površinskih nalaza.
5. Utvrđuju se sledeće mere zaštite zaštićene okoline arheološkog nalazišta:
1) zabrana obrade zemljišta dubokim oranjem, rigolovanja zemljišta do dubine veće od 0,30 m i zabrana sadnje voćnjaka, osim na prostoru koji je u potpunosti arheološki istražen;
2) zabrana sađenja visoke vegetacije i pošumljavanja, osim na prostoru koji je u potpunosti arheološki istražen;
3) promena oblika i nivelacija terena, vađenje peska, šljunka, kamena ili zemlje dozvoljava se samo na prostoru koji je u potpunosti arheološki istražen;
4) novoizgrađeni objekti svojim gabaritom, volumenom i spoljašnjom obradom ne smeju da konkurišu prostoru i objektima arheološkog nalazišta;
5) uklanjanje građevinskih i drugih objekata u slučaju da njihovo postojanje ugrožava zaštitu i korišćenje arheološkog nalazišta;
6) izvođenje regulacionih radova postojećeg vodotoka u slučaju ugroženosti, odnosno u interesu zaštite arheološkog nalazišta;
7) zabrana prosipanja, odlaganja i privremenog ili trajnog deponovanja otpadnih i štetnih materija - hemijski agresivnih, eksplozivnih, otrovnih i radioaktivnih;
8) zabrana neovlašćenog prikupljanja pokretnih arheoloških površinskih nalaza.
6. Ovu odluku objaviti u "Službenom glasniku Republike Srbije".