ZAKONO IZDAVANJU TAPIJA NA PODRUČJU KASACIONOG SUDA U BEOGRADU I VELIKOG SUDA U PODGORICI("Sl. novine Kraljevine Jugoslavije", br. 135/31 i ispr. - od 20.8.1931. godine) |
§ 1
Molba za ubaštinjenje podnosi se opštinskom sudu usmeno na zapisnik ili pismeno.
Molbi se prilaže:
1) dokaz o osnovu sopstvenosti (dugogodišnja državina (održaj), nasleđe, kupovina itd.);
2) kopija katastarskog plana izrađenog po odredbama Zakona o katastru zemljišta od 19. decembra 1928. god.
§ 2
Isprave se kao dokaz podnose u izvorniku ili u overenom prepisu.
Ako molilac nema punovažnih isprava (§ 1 t. 1), on će se pozvati na svedoke, gde tome po opštim zakonskim propisima ima mesta, ili će navesti druge dokaze, kojima može molbu potkrepiti.
§ 3
Organi opštinskog suda dužni su predusretljivo i besplatno poučiti molioca o svima potrebnim zahtevima za ubaštinjenje, a naročito, da mu, po službenoj dužnosti, skrenu pažnju na podatke koji nisu dovoljni, a koje treba dopuniti. Ako i pored ove opomene molilac zahteva da se njegova molba uzme u postupak, opštinski sud će to učiniti, označivši na molbi ili zapisniku, da je molilac opomenut na nedostatke svoje molbe.
Veće opštine mogu voditi zasebne protokole za tapije.
§ 4
Opštinski sud hitno uzima molbu u postupak, ispituje podnete dokaze, čini potrebne izviđaje, sve u najkraćem vremenu, i kada nađe, da nema nikakve smetnje za sastav tapije, određuje ročište za utvrđivanje granica.
Ako je uz molbu podnesen katastarski plan, ročište će se održati u opštinskoj sudnici. Ako katastarski plan ne može biti podnesen, jer nije izrađen, odrediće se na licu mesta uviđaj i premer granica. Ročište se mora održati najdalje za šest dana od prijema molbe. Na ročište se pozivaju susedi i molilac pismenim pozivom, u kome mora biti naznačen dan, čas i mesto ročišta, kao i to, da se ono vrši radi utvrđivanja granica, s napomenom, da će se ročište održati i ako pozvani ne dođe.
Poziv se može predati i svakom punoletnom članu porodice, zadruge ili kućne zajednice pozvanoga. Ako pozvani neće da primi poziv, ili se ne može pronaći, a stanuje u toj opštini, poziv će se u prisustvu dva građanina prilepiti na njegov dom. Ako pozvani ne stanuje u toj opštini, poziv će mu se dostaviti preporučenim pismom na povratni recepis. Ako pozvani ne stanuje u našoj Kraljevini, ili mu je mesto stanovanja nepoznato, opštinski sud će mu postaviti za ovaj slučaj zastupnika, kome će se poziv predati. Zastupnik mora biti punoletan i sposoban da upravlja svojom imovinom, mora uživati sva časna prava, ne sme biti pod isleđenjem ili sumnjom da je izvršio zločinstvo ili koje drugo krivično delo koje povlači za sobom gubitak časnih prava. Ovo postavljenje važi do pojave zastupanoga. Ako pozvani ne stanuje u toj opštini, a ima u njoj punomoćnika ili delovoditelja (upravitelja imanja), poziv će se predati tome punomoćniku odnosno delovoditelju. Prijem poziva potvrđuje potpisom onaj koji poziv prima, naznačujući, ako poziv prima za drugog. Nepismena lica i lica koja ne mogu da se potpišu stavljaju svoj ručni znak (kao otisak palca) a potpisuje ih jedno pismeno lice sa naznačenjem svog imena, zanimanja i mesta stanovanja.
Ako se moliočevo imanja graniči seoskim ili opštinskim imanjem ili putem, poziv se predaje pretsedniku opštine da ga on dostavi opštinskom ili seoskom punomoćniku. Ako se imanje graniči državnim odnosno banovinskim imanjem ili javnim dobrom, poziv će se predati sreskom načelniku da ga on dostavi nadležnim organima. Dan predaje poziva sreskom načelniku, odnosno pretsedniku opštine, smatra se kao dan predaje poziva zainteresovanom državnom odnosno opštinskom organu. Državnim i samoupravnim organima poziv se predaje na knjigu a ne na povratni recepis. Susedima, državnim i samoupravnim organima ne plaća molilac nikakve dnevnice za izlazak na ročište.
Na ročište se ne pozivaju nadležni organi za održavanje državnih i banovinskih puteva i železničkih pruga pored kojih se nalazi moliočevo zemljište, pošto je već zakonskim propisom utvrđeno na kom rastojanju ide granica privatnih zemljišta, a i samo zauzeće ovakog zemljišta merama u tapiji nema pravnog dejstva (§§ 234 i 248 Građanskog zakonika za pređašnju Kraljevinu Srbiju). Isto tako poziv se ne šalje ni u slučaju kada se zemljište graniči rekom.
Opštinski delovođa dužan je da se postara za blagovremeno određivanje ročišta i blagovremenu predaju poziva učesnicima. Predaja se smatra blagovremenom, kad je učinjena najdocnije u oči dana ročišta. U slučaju da se poziv predaje sreskom načelniku, predaja se smatra blagovremenom ako je učinjena najdocnije na tri dana pre ročišta.
§ 5
Ročištu se ima pristupiti pošto opštinski delovođa utvrdi, da su pozivi blagovremeno dostavljeni svima učesnicima kao što je predviđeno u § 4.
Pri uviđaju na licu mesta jedan član opštinskog suda, koji najbolje zna mesne prilike, sa opštinskim delovođom ili pisarem, izvršiće premer granica prema njihovom sadašnjem stanju, saglasnosti stranaka i podnetim dokazima. Za interese suseda, koji nisu došli, stara se, po službenoj dužnosti, prisutan član opštinskog suda, ukoliko mu to može biti poznato. O izvršenom premeru sastavlja se na samom mestu zapisnik koji potpisuju svi prisutni učesnici, a overava član opštinskog suda i delovođa (pisar).
Ako se među susedima pojavi nesporazum o granicama i merama, član opštinskog suda predložiće zainteresovanima da na licu mesta izravnaju svoje nesuglasice, kao što to dolikuje dobrim susedima, i u tom cilju ponudiće svoje usluge. Ako posredovanje člana opštinskog suda ne uspe, prigovori učesnika na mere i granice unose se u zapisnik pre overavanja. Ako i posle unetih prigovora zainteresovani ne budu hteli potpisati zapisnik, to će se naznačiti, pa će zapisnik biti zaključen i overen.
Premer će učiniti u prisustvu organa opštinskih iz stava II ovog paragrafa opštinski inženjer ili geometar u opštinama gde oni postoje, a može ga izvršiti i ovlašćeni inženjer ili geometar, ako to molilac bude zatražio.
§ 6
Ako na ročištu nisu učinjeni nikakvi prigovori na mere i granice, ili ako su ovakvi prigovori na samom ročištu ili posle ročišta izravnati ili od strane opštinskog suda ocenjeni kao neumesni, opštinski sud će sastaviti tapiju, opisujući u njoj svako nepokretno dobro, po parcelama, po nazivu njihovom, po potesu u kome leži, po sadašnjem stanju kulture, po imenima svih suseda sa oznakom položaja i naziva njihovih parcela, i po merama i granicama.
Mere se označuju cifrom i slovima u metrima i unose se pored imena svakog graničara, tako da se vidi do koje se dužine moliočevo imanje prostire pored imanja svakog graničara. Granice se opisuju prema stranama sveta, istok, zapad, sever i jug, označujući pri tom, na kojoj se strani koji graničar nalazi.
Ako granica nije prava linija, već je izlomljena, onda se za svaki prelom mora reći u kom pravcu ide, (da li ide u polje ili unutra), koliki je i pored čijeg se imanja pruža, a opet se ukupno za jednu stranu mora naznačiti koliko ima preloma i koliko ti prelomi zajedno daju metara. Mere preloma označuju se takođe cifrom i slovima u metrima.
Kad je molbi priložen katastarski plan na koji nisu stavljene primedbe, dovoljno je da se opštinski sud u tapiji pozove na plan. U tom slučaju plan sačinjava sastavni deo tapije.
§ 7
Zatim će opštinski sud ovako sastavljenu tapiju potvrditi. U potvrdi opštinski sud mora:
1) naznačiti da je nepokretno imanje prava i isključiva svojina u njoj navedenog lica, odnosno zadruge, kućne zajednice ili smesničara;
2) označiti pravni osnov po kome je stečena svojina; ako je pravni osnov državina onda označiti koliko je, i čija državina bez prekida trajala;
3) u slučaju premera, potvrditi da je opštinski sud preko određenog svog člana, činovnika ili ovlašćenog inženjera ili geometra premerio granice pravim metrom u prisustvu graničara, i da označene mere tuđu zemlju ne obuhvataju, - a u slučaju podnošenja katastarskog plana da nikakve primedbe nisu stavljene na katastarski plan;
4) potvrditi, da se oko ovog imanja ne vodi spor i da na njega ne polažu nikakvo pravo ni opština ni država;
5) potvrditi da na njemu nema ničije stvarne službenosti, niti udovičkog uživanja, ni devojačkog izdržavanja i udomljenja ili ako ima, da postoje i u koliko postoje.
§ 8
U isto vreme opštinski sud će javnim proglasom, koji će istaći na zgradi sudnice i oglasiti po mesnom običaju, objaviti, da je tapija moliocu sastavio i sudu dostavio na potvrdu, pa pozvati sva lica koja misle da su izdavanjem ove tapije povređena u svojim pravima, da u roku od deset dana, računajući od dana kada je proglas istaknut na opštinskoj sudnici, podnesu svoje prigovore neposredno nadležnom sudu.
§ 9
Sastavljenu i potvrđenu tapiju zajedno s molbom i svima prilozima, opštinski sud poslaće aktom nadležnom sudu, a u isto vreme izvestiće i nadležnu šumsku upravu, ako se radi o šumi.
U sprovodnom aktu označiće se dan kada je javan proglas istaknut na sudnici.
§ 10
Ako opštinski sud nađe, pošto ispita podnete dokaze, prigovore i navode, - a učini po potrebi i druge izviđaje, da navodi molioca nisu utvrđeni i da ne može staviti svoju potvrdu, on će ceo predmet poslati nadležnom sudu sa izveštajem i razlozima na dalji postupak, a neće sam odbijati molioca od ubaštinjenja.
§ 11
Ako se kod opštinskog suda nalaze molbe više lica za izdavanje tapije na jednom istom zemljištu, sud će oceniti ko je najjači u pravu, i njegovu će molbu uzeti u postupak, a ostale molioce izvestiti da mogu stavljati prigovore. Protiv toga nema mesta pravnom leku.
§ 12
Opštinski sud je dužan da najdalje za šest dana ps ročištu pošalje sudu ili potvrđenu tapiju ili svoj izveštaj da tapiju ne može potvrditi (§ 10).
§ 13
Kad sud dobije tapiju potvrđenu od opštinskog suda, on će oceniti predmet, pa ako nađe da je molilac potpuno dokazao svoje pravo svojine, a po isteku roka za prigovore, ako prigovora nije bilo, potvrdiće tapiju, upisaće je u knjigu tapija i vratiće je opštinskom sudu radi predaje moliocu. U tapiji sud će označiti i broj pod kojim je tapija zavedena u knjizi tapija.
§ 14
Knjiga tapija mora biti uvezana, prošivena jemstvenikom, paginirana i utvrđena sudskim pečatom.
Svakome je slobodno da kod suda razgleda knjigu tapija, da sačini ili zahteva da mu se izda izvod iz nje, sve uz naplatu takse.
Uz knjigu tapija sud će voditi i azbučni imenik sopstvenika.
§ 15
Kad sud nađe da podneti dokazi nisu dovoljni, ili da nedostaju izvesna objašnjenja, pozvaće naredbom molioca da u ostavljenom roku dopuni dokaze odnosno podnese sva potrebna obaveštenja, a narediće po potrebi i druge shodne izviđaje da se tačno utvrdi pravo stanje stvari. Pri tome su sudije dužne da predusretljivo pouče molioca o svima potrebnim zahtevima za ubaštinjenje.
Ako molilac u određenom roku ne podnese tražene dokaze, sud će ga rešenjem odbiti od traženja.
Molilac ima prava da pre i posle izvršnosti ovog rešenja podnese sudu tražene dokaze i zatraži da sud nastavi rad na potvrdi tapije.
§ 16
U slučaju § 10 ovog Zakona sud će ceniti predmet, pa ako nađe da opštinski sud nije postupio po § 3 ovog Zakona, narediće da se dokazi dopune. Ako pak nađe da je odluka opštinskog suda pogrešna, po dopuni izviđanja ili i bez ove, vratiće sva akta opštinskom sudu sa svojim razlozima, i narediće mu da tapiju sastavi i potvrdi. Opštinski sud je u tom slučaju dužan da izvrši naredbu, i da postupi dalje po propisima ovoga Zakona. A ako sud nađe, da je opštinski sud s pravom uskratio izdavanje tapije, odbiće molioca rešenjem.
§ 17
Prigovori se mogu podnositi pismeno i usmeno na zapisnik (§ 8), a treba priložiti i dokaze.
Ako u određenom roku budu podneti prigovori, sud će zastati sa potvrdom tapije, oceniti ko je slabiji u pravu, i slabiju stranu uputiti rešenjem na spor, koji ima biti poveden u roku od 8 dana po izvršnosti rešenja.
Ako sud nađe da prigovori nemaju nikakvog značaja za pravo svojine, koje se ubaštinjenjem ima utvrditi, on ih neće uzimati u obzir, već će potvrditi tapiju, a prigovarača izvestiti da je tapija potvrđena.
Ako sud nađe da su prigovori suseda u pogledu granica očigledni i dokazani, narediće da se u tapiji izvrše potrebne ispravke ili da se nova tapija sastavi, pa će je tek onda potvrditi.
§ 18
Ako sud utvrdi da je za istu nepokretnost ili jedan njen deo već ranije izdata tapija drugom licu, on će kasnijeg molioca odbiti od traženja i uputiti na parnicu.
§ 19
Prenos prava sopstvenosti na nepokretnostima putem ugovora može se izvršiti samo prenosom tapije.
Pri ovom prenosu moraju i prenosilac i primalac, odnosno njihovi punomoćnici, izjaviti pred sudom svoju volju da se dotično nepokretno dobro prenosi i prima.
§ 20
Kad se cela nepokretnost, opisana u tapiji, na drugog prenese, označiće sud u knjizi tapija kod dotičnog upisa, u odgovarajućoj rubrici ime lica na koga se nepokretnost prenosi i osnov pribavljanja.
Ovo će sud učiniti u isto vreme kada i na tapiji prenos izvrši, i novog sopstvenika uvede u azbučni imenik sopstvenika.
§ 21
Kad se od nepokretnosti upisane u tapiji prenosi samo jedna ili više parcela, onda će sud, iz dosadašnje ukupne tapije, izvršiti delimičan prepis, overiti ga, pa tako overen prepis preneti na novog sopstvenika, a staru tapiju za toliko smanjiti. Nova tapija se zavodi u knjigu tapija, a novi sopstvenik u azbučni imenik, dok se u knjizi tapija, kod ranijeg sopstvenika čine potrebne napomene.
Kad se prenosi samo jedan deo parcele, onda se za takav deo mora tražiti zasebna nova tapija, po celokupnom postupku ovoga Zakona, a stara se tapija za toliko smanjuje. Kad sopstvenik prenese i poslednji deo nepokretnosti u tapiji, ovaj se prenos ne smatra delimičnim, pa se postupa po §-u 20 ovoga Zakona.
§ 22
U slučaju prinudne javne prodaje, kad izvršna vlast dostavi sudu izveštaj da je javna prodaja izvršena i osnažena, i da sud treba da izda tapiju, sud će tada sve potrebne podatke zavesti u knjigu tapija, pa će potom tapiju izdati i to naznačiti u knjizi tapija i azbučnom imeniku sopstvenika.
Ako je prodato dobro opisano u knjizi tapija, sud će postupiti po § 20 ovoga Zakona.
§ 23
Uvode se u život odredbe desetog razdjela dijela drugog Opšteg imovinskog zakonika za pređašnju Kraljevinu Crnu Goru, izuzev drugog stava čl. 191 i čl. 221, na području Velikog suda u Podgorici.
§ 24
Ugovorna hipoteka može se staviti samo na one nepokretnosti za koje je izvađena tapija, što se dokazuje podnošenjem tapije na uviđaj ili izvodom iz knjige tapija. Ovaj dokaz nije potreban ako je u intabulacionoj knjizi već ranije naznačeno, da postoji tapija za intabulisanu nepokretnost.
Propis prvog stava ovog §-a ne odnosi se na zakonske i sudske hipoteke, na stavljanje pribeleške niti na pretvaranje pribeleške u hipoteku.
§ 25
Hipoteke stavljene po tapiji ili izvodu iz knjige tapija u korist Privilegovane agrarne banke, Državne hipotekarne banke i onih banovinskih štedionica, koje odredi ministar trgovine i industrije u sporazumu sa ministrom pravde ne mogu se obarati i u slučaju kada bi se dokazalo da lice na koga tapija glasi nije sopstvenik dotičnoga imanja.
§ 26
Ako se originalna tapija izgubi, sud će izdati moliocu po naplati takse overen prepis onog primerka tapije koji se nalazi u njegovoj arhivi. Ako se u sudu ne može naći primerak dotične tapije a u knjizi tapija je već uvedena sadržina tapije, sud će iz knjige tapija izdati potvrdu koja potpuno zamenjuje tapiju.
§ 27
Kad tapija izdata po ranijim zakonskim propisima dođe pred sud u cilju kakve promene u vlasništvu, sud će podatke koji se nalaze u tapiji uvesti u knjigu tapija i azbučni imenik, ako to već ranije nije urađeno.
§ 28
O svima upisima u knjizi tapija sud će izveštavati nadležne katastarske odnosno poreske vlasti dostavljajući im overen prepis tapije.
§ 29
U sudu se rad na tapiji ne sme odugovlačiti, predmeti se ne smeju zaturati ni prekoredno uzimati u postupak.
Starešina suda dužan je na kraju svakog radnog dana da izvrši pregled radova na potvrdi tapija.
§ 30
Na području Kasacionog suda u Beogradu i Velikog suda u Podgorici sreski sudovi nadležni su za ubaštinjenja i prenose tapija. Gde sreski sudovi još nisu uvedeni prenose tapija vršiće pojedinačni sudija kod prvostepenog suda na području Apelacionog suda u Skoplju, odnosno pojedinačni sudija kod okružnog suda na području Velikog suda u Podgorici.
§ 31
Protiv rešenja sudije kojim se molilac odbija od ubaštinjenja (§§ 15 i 16), kojim se slabija strana upućuje na spor (§ 17 drugi stav) i kojim se kasniji molilac upućuje na parnicu (§ 18) ima mesta žalbi Apelacionom suda na području Kasacionog suda u Beogradu odnosno Velikom sudu u Podgorici u roku od 15 dana od prijema rešenja.
U svakom slučaju ostavlja se i sudiji da može preinačiti svoje rešenje protiv koga se podnela žalba.
§ 32
Tapiju može da sastavi i sam molilac. Ako izradu tapije vrši opštinski delovođa ili koji organ opštinskog suda, molilac im plaća nagradu po tablici.
Za zvaničan premer i izlazak na lice mesta molilac će platiti organima odnosno činovnicima opštinskog suda nagradu po tablici.
§ 33
Za neispunjavanje dužnosti iz ovog Zakona (§§ 3, 4, 12) nadzorne vlasti kažnjavaće opštinske organe novčanom kaznom do 500 dinara ukoliko ovo delo ne bi bilo kažnjivo po Krivičnom zakoniku.
§ 34
Ako opštinski organi odnosno činovnici prime veću nagradu za sastav tapije, izlazak na lice mesta i premer nego što je propisana, odgovaraće po § 389 Krivičnog zakonika.
§ 35
Za prekoredno rešavanje po tapijama odgovaraće intabulacioni protokolista po § 386 Krivičnog zakonika.
§ 36
Na području Apelacionog suda u Skoplju sem područja okružnih sudova u Vranji, Leskovcu, Pirotu prema stanju na dan stupanja u život ovog Zakona i u srezu andrijevičkom na području Velikog suda u Podgorici, dok se ne sprovede agrarna reforma, opštinski sud će prilikom ubaštinjenja (§ 7) potvrditi, da po službenim podacima kojima raspolaže i ličnom poznavanju stvari, dotično zemljište ne dolazi pod agrarnu reformu.
A i sud je dužan da za ovo područje, po službenoj dužnosti, pribavi od nadležnih vlasti izveštaj da dotično zemljište ne dolazi pod agrarnu reformu, ako već molilac nije priložio uverenje o tome. Ove vlasti su dužne davati izveštaje bez naplate takse, Ako agrarne vlasti ne podnesu traženi izveštaj u roku od mesec dana od kada su po poštanskom povratnom recepisu primljena akta, sud će smatrati da zemljište nije pod agrarnom reformom.
Za gradska imanja u području građevinske linije dovoljna je samo potvrda opštinskog suda.
§ 37
Na području Apelacionog suda u Skoplju, sem područja okružnih sudova u Vranju, Leskovcu, Pirotu prema stanju na dan stupanja u život ovog Zakona, osnov za sticanje svojine može se dokazivati svedocima bez obzira na propise građanskog sudskog postupka, ako molilac drži zemlju neuznemiravano od 1. januara 1919. godine.
Ispitivanje svedoka vršiće nadležni sudija po propisima Građanskog sudskog postupka.
Prenos nepokretnosti na tom području može se vršiti kod suda i bez prisustva prenosioca na osnovu javne isprave po kojoj je prenosilac dao svoj pristanak na prenos, ili na osnovu pristanka naslednika prenosioca u slučaju da se prenosilac iselio iz naše zemlje ili umro. Ovo ne važi ako je prenosilac po drugim zakonima izgubio pravo raspolaganja na tom zemljištu.
§ 38
Na osnovu rešenja kojim Ministarstvo poljoprivrede, odnosno nadležna agrarna vlast priznaje naseljeniku pravo svojine na dodeljenom mu zemljištu, opštinski sud će bez daljih formalnosti izdati tapiju sa svima ograničenjima iz istog rešenja a bez naplate ikakve takse, i poslati nadležnom sudu na dalji rad postupajući po §-u 8 ovog Zakona. U ovom slučaju sud neće postupati po § 36.
§ 39
Za dalji rad na tapijama koje su se zatekle kod suda važiće propisi novoga Zakona.
§ 40
Ovlašćuje se ministar pravde:
1) da u svima slučajevima koji bi u primeni ovog Zakona bili u čem nejasni ili raznoliko razumevani, izište načelnu odluku opšte sednice Kasacionog suda u Beogradu, koja će za sudove biti obavezna. Tako isto opšta sednica Kasacionog suda donosiće, po zahtevu ministra pravde, svoje odluke i za slučajeve koji ovim Zakonom nisu predviđeni, a u duhu odredaba propisanih ovim Zakonom za slične slučajeve, pa će i te odluke za sudove biti obavezne;
2) da propiše uredbu o ustrojstvu zastavnih knjiga na području Velikog suda u Podgorici;
3) da propiše obrazac tapije;
4) da propiše oblik knjige tapija;
5) da propiše oblik azbučnog imenika;
6) da propiše nagrade opštinskim organima i činovnicima za sastav tapije, zvaničan premer i izlazak na lice mesta.
§ 41
Ovaj Zakon stupa u život kad se obnaroduje u "Službenim novinama" a obaveznu snagu sem § 23 dobija po isteku mesec dana od dana obnarodovanja. § 23 ovog Zakona dobija obaveznu snagu po isteku dva meseca od dana obnarodovanja.
Danom kad ovaj Zakon dobije obaveznu snagu prestaju važiti Zakon o izdavanju tapija na području Apelacionih sudova u Beogradu i Skoplju i Velikog suda u Podgorici od 14. decembra 1929. god. zajedno sa Pravilnikom za izvršenje Zakona za izdavanje tapija od 1. februara 1930. kao i svi dosadašnji propisi njemu protivni.