PRAVILNIKO UTVRĐIVANJU MERA ZA RANO OTKRIVANJE, DIJAGNOSTIKU, SPREČAVANJE ŠIRENJA, SUZBIJANJE I ISKORENJIVANJE ZARAZNE BOLESTI AVIJARNA INFLUENCA, KAO I NAČINU NJIHOVOG SPROVOĐENJA("Sl. glasnik RS", br. 7/2010) |
Ovim pravilnikom utvrđuju se mere za rano otkrivanje, dijagnostiku, sprečavanje širenja, suzbijanje i iskorenjivanje zarazne bolesti Avijarna influenca kod živine, ptica koje se drže zatvorene, svinja, drugih životinjskih vrsta i divljih ptica, način njihovog sprovođenja, kao i način određivanja granica zaraženog i ugroženog područja.
Pojedini izrazi upotrebljeni u ovom pravilniku imaju sledeće značenje:
1) Avijarna influenca jeste infekcija živine ili drugih ptica koje se drže zatvorene, izazvana bilo kojim virusom influence tipa A:
(1) podtipom H5 ili H7 ili
(2) čiji je intravenski indeks patogenosti (IVPI) kod šest nedelja starih pilića veći od 1.2;
2) visoko patogena avijarna influenca (HPAI) jeste infekcija živine ili drugih ptica koje se drže zatvorene izazvana:
(1) virusima avijarne influence podtipa H5 ili H7 kod kojih postoje genomske sekvence odgovorne za kodiranje višestrukih bazičnih aminokiselina u predelu rascepa na molekulu hemaglutinina slične onim koje se uočavaju kod drugih virusa visoko patogene avijarne influence, a koje ukazuju na mogućnost cepanja hemaglutinina od strane proteaze domaćina, ili
(2) virusima influence čiji je intravenski indeks patogenosti kod šest nedelja starih pilića veći od 1.2;
3) vlasnik jeste bilo koje pravno ili fizičko lice koje je vlasnik živine ili ptica, ili koje je zaduženo za držanje istih bilo u komercijalne ili nekomercijalne svrhe;
4) gazdinstvo jeste objekat, prostor ili prostorija, gde se stalno ili povremeno drže ili uzgajaju živina i ptice. Gazdinstvo se ne odnosi na klanice, prevozna sredstva, prostorije za karantinski smeštaj, granične inspekcijske prelaze i laboratorije koje je ministarstvo nadležno za poslove veterinarstva (u daljem tekstu: Ministarstvo) ovlastilo za čuvanje virusa avijarne influence;
5) divlje ptice jesu ptice koje žive na slobodi i ne drže se na nekom gazdinstvu na način opisan u tački 6) ovog člana;
6) diferencijacija zaraženih i vakcinisanih životinja (DIVA strategija) jeste strategija vakcinacije koja omogućava diferencijaciju između vakcinisanih/inficiranih i vakcinisanih/neinficiranih životinja primenom dijagnostičkog testa kojim se detektuju antitela protiv divljeg soja virusa i upotrebom nevakcinisanih sentinel ptica;
7) žarište jeste gazdinstvo na kojem je službeno potvrđeno prisustvo bolesti avijarne influence;
8) živina jesu sve ptice koje se uzgajaju ili drže zatvorene, radi proizvodnje mesa ili jaja za ishranu, proizvodnju drugih proizvoda, za ponovno naseljavanje pernate divljači ili u svrhu bilo kog uzgojnog programa radi proizvodnje ovih kategorija ptica;
9) živina ili druge ptice koje se drže zatvorene za koje se sumnja da su inficirane jeste bilo koja živina ili druge ptice koje se drže zatvorene, koje pokazuju kliničke simptome ili na kojima su prisutne post-mortem lezije ili koje reaguju na laboratorijska ispitivanja tako da se ne može isključiti prisustvo avijarne influence;
10) zvanično registrovane zaštićene vrste živine ili ptica koje se drže zatvorene jesu bilo koja živina ili druge ptice koje se drže zatvorene i koje su proglašene za zaštićene vrste u skladu sa posebnim propisom;
11) klanje jeste bilo koji proces lišavanja života na human način, sisara ili živine iskrvarenjem, radi ishrane ljudi;
12) komercijalno gazdinstvo sa živinom jeste gazdinstvo u kojem se živina drži u komercijalne svrhe;
13) kompartment jeste jedno gazdinstvo ili više gazdinstava sa zajedničkim biosigurnosnim sistemom upravljanja u kojem se nalazi subpopulacija živine ili ptica, a odlikuje se određenim zdravstvenim statusom kada je u pitanju avijarna influenca i podleže odgovarajućem nadzoru, kontroli i biosigurnosnim merama;
14) kontaktno gazdinstvo jeste gazdinstvo koje je moglo biti mesto porekla avijarne influence ili na koje je avijarna influenca mogla biti uneta kao posledica njegove lokacije, kretanja ljudi, živine, drugih ptica koje se drže zatvorene ili prevoznih sredstava;
15) Krizni plan jeste vanredni nacionalni plan koji donosi Ministarstvo, a kojim se bliže uređuje upravljanje kriznim situacijama kod sprovođenja mera za suzbijanje zarazne bolesti Avijarne influence, kao i postupci njihove kontrole;
16) nekomercijalno gazdinstvo jeste gazdinstvo na kojem se živina ili druge ptice drže zatvorene radi sopstvene ishrane ili upotrebe, odnosno kao kućni ljubimci;
17) jato jeste živina ili ptice unutar jedne proizvodne jedinice;
18) jednodnevni pilići jesu sva živina mlađa od 72 sata koja još nije hranjena, kao i mošusne patke (Carina moschata) ili njihovi hibridi, mlađi od 72 sata, bez obzira da li su hranjeni ili ne;
19) nisko patogena avijarna influenca (LPAI) jeste influenca živine ili drugih ptica koje se drže zatvorene izazvana virusima podtipa H5 ili H7 kod kojih ne postoje genomske sekvence propisane u tački 2) ovog člana;
20) područje (region) jeste deo teritorije Republike Srbije, površine najmanje 2000 km2 na kojem Ministarstvo vrši inspekcijski nadzor, a koje uključuje najmanje jedan upravni okrug;
21) područje gusto naseljeno živinom jeste oblast na kojoj se nalazi više od 20.000 jedinki živine po kvadratnom kilometru u krugu poluprečnika od 1 km ili više od 6.500 jedinki živine po kvadratnom km u krugu poluprečnika 3 km;
22) primarno žarište jeste pojava bolesti avijarne influence koja nije epizootiološki povezana sa prethodnim izbijanjem te bolesti u istom regionu (području);
23) proizvodna jedinica jeste deo gazdinstva koji je potvrđen od strane veterinarskog inspektora kao potpuno nezavisan od bilo kojeg drugog dela na istom gazdinstvu po svojoj lokaciji i svakodnevnom upravljanju živinom ili drugim pticama koje se drže zatvorene;
24) ptice koje se drže zatvorene (u daljem tekstu: ptice) jesu bilo koje ptice koje ne spadaju u živinu, a drže se zatvorene u neke druge svrhe koje nisu navedene u tački 4) ovog člana, uključujući i one ptice koje se drže radi učešća na predstavama, trkama, izložbama, takmičenjima, kao i radi uzgoja ili prodaje;
25) službeni nadzor jeste aktivnost sistematskog praćenja od strane veterinarskog inspektora zdravstvenog statusa živine ili ptica ili sisara na gazdinstvu kada je u pitanju avijarna influenca;
26) sumnjivo gazdinstvo jeste gazdinstvo na kojem postoji sumnja na pojavu zarazne bolesti avijarne influence;
27) sisar jeste životinja koja spada u klasu Mammalia, izuzev ljudi;
28) trup jeste živina, druge ptice ili njihovi delovi, koje su uginule ili su ubijene i nisu pogodne za ljudsku ishranu;
29) uklanjanje jeste postupak sakupljanja, prevoza, skladištenja, manipulisanja, prerade i upotrebe otpadaka životinjskog porekla u skladu sa posebnim propisom.
II MERE RANOG OTKRIVANJA ZARAZNE BOLESTI AVIJARNA INFLUENCA KOD ŽIVINE I PTICA, DIJAGNOSTIKE I NAČIN SPROVOĐENJA TIH MERA
1. Mere ranog otkrivanja zarazne bolesti Avijarna influenca
Na teritoriji Republike Srbije sprovode se mere nadzora radi:
1) određivanja prevalence infekcije virusom avijarne influence podtipa H5 i H7 kod različitih vrsta živine i ptica;
2) procene rizika o mogućnosti širenja infekcije virusom poreklom od divljih ptica.
U skladu sa međunarodnim obavezama koji se odnose na prijavljivanje zaraznih bolesti i međunarodni promet živine i ptica, Ministarstvo će obavestiti Komisiju EU i OIE o svakoj pojavi zarazne bolesti Avijarne influence kod živine i ptica (u daljem tekstu: bolest AI).
Mere nadzora iz stava 1. ovog člana, sprovode se u skladu sa posebnim programom koji donosi Ministarstvo.
Obaveza prijavljivanja sumnje na pojavu bolesti AI
Svaka sumnja na pojavu bolesti AI mora se bez odlaganja prijaviti Ministarstvu.
U slučaju sumnje na pojavu bolesti AI veterinarski inspektor sprovodi epizootiološki uviđaj u skladu sa Kriznim planom.
Epizootiološki uviđaj obuhvata sledeće podatke:
1) utvrđivanje vremenskog perioda u kojem je virus avijarne influence mogao biti prisutan na gazdinstvu ili drugim prostorijama ili prevoznim sredstvima;
2) utvrđivanje mogućeg porekla virusa avijarne influence;
3) identifikovanje svih kontaktnih gazdinstava;
4) praćenje kretanja živine, ptica, ljudi, sisara, prevoznih sredstava ili bilo kog materijala kojim je virus avijarne influence mogao biti raširen.
Podatke prikupljene epizootiološkim uviđajem veterinarski inspektor dostavlja Ministarstvu.
Na osnovu dostavljenih podataka iz stava 3. ovog člana Ministarstvo:
1) donosi odluke o primeni mera za kontrolu bolesti, koje se primenjuju u skladu sa ovim pravilnikom;
2) odobrava odstupanja u skladu sa ovim pravilnikom.
2. Mere ranog otkrivanja bolesti AI - visoko patogene Avijarne influence, dijagnostike i način sprovođenja tih mera
Mere na gazdinstvu u slučaju sumnje na pojavu bolesti AI - visoko patogene Avijarne influence
U slučaju sumnje na pojavu zarazne bolesti AI - visoko patogene Avijarne influence (u daljem tekstu: bolesti visoko patogene AI), sprovodi se epizootiološki uviđaj, u skladu sa članom 5. ovog pravilnika i uzimanje uzoraka radi laboratorijskog ispitivanja, kako bi se potvrdilo ili isključilo prisustvo te bolesti i stavlja gazdinstvo pod službeni nadzor.
U slučaju sumnje na pojavu bolesti visoko patogene AI sprovode se sledeće mere:
1) popis živine, ptica i domaćih životinja sisara ili, ako je neophodno, procenu broja po vrsti živine ili ptica koje se drže zatvorene;
2) popis približnog broja obolele, uginule ili verovatno inficirane živine, ptica i domaćih sisara, po svim kategorijama na gazdinstvu. Popis mora biti dnevno ažuriran, uzimajući u obzir broj izleglih, novorođenih i uginulih jedinki tokom perioda sumnje na pojavu bolesti visoko patogene AI i dostavlja se veterinarskom inspektoru na njegov zahtev;
3) zatvaranje živine i ptica u objekte na gazdinstvu. Ako to nije praktično moguće i ako razlozi dobrobiti životinja, mogu biti zatvorene u drugim prostorima na istom gazdinstvu, tako da ne dođu u kontakt sa drugom živinom ili pticama sa susednih gazdinstava. Preduzimaju se potrebne mere da se spreči njihov kontakt sa divljim pticama;
4) zabrana uvođenja živina i ptica na gazdinstvu ili njihovo napuštanje gazdinstva;
5) zabrana iznošenja trupova živine ili ptica, mesa živine uključujući iznutrice ("meso živine"), hrane za živinu ("hrana"), alatki, materijala, otpada, izmeta, stajskog đubriva živine ili ptica koje se drže zatvorene ("stajsko đubrivo"), osoke, upotrebljene prostirke i ostalog što može preneti virus avijarne influence, bez prethodnog pismenog odobrenja veterinarskog inspektora, uz poštovanje odgovarajućih biosigurnosnih mera kako bi se svaki rizik od širenja bolesti visoko patogene AI sveo na najmanju moguću meru;
6) zabrana iznošenja i stavljanja u promet jaja poreklom od živine i ptica;
7) kontrola kretanja ljudi, domaćih sisara, prevoznih sredstava ili opreme prema gazdinstvu ili van gazdinstva;
8) dezinfekcija ulaza i izlaza iz objekata u kojima se drži živina ili ptice, kao i ulaza i izlaza iz gazdinstva, u skladu sa uputstvom veterinarskog inspektora.
Mere na gazdinstvu u slučaju sumnje na pojavu bolesti visoko patogene AI u posebnim slučajevima
Na osnovu procene rizika i uzimajući u obzir preduzete mere, kao i odredište na koje živina, ptice i proizvode treba preseliti, Ministarstvo može odobriti odstupanja od mera iz člana 6. stav 2. tač. 3), 4) i 5) ovog pravilnika.
Ako su jaja namenjena za preradu, odnosno ako se upućuju na neškodljivo uklanjanje, Ministarstvo može odobriti odstupanja od mera iz člana 6. stav 2. tačka 6) ovog pravilnika, pod sledećim uslovima:
1) da jaja odgovaraju zahtevima za proizvodnju proizvoda od jaja i da se ta jaja koriste na način koji isključuje svaku mogućnost prenošenja virusa avijarne influence;
2) da se jaja prevoze direktno u objekat za preradu;
3) da je pošiljka pre slanja zapečaćena od strane veterinarskog inspektora, koja mora ostati zapečaćena tokom prevoza do objekta za preradu;
4) odgovorno lice, koje je obavešteno od strane veterinarskog inspektora o dostavi jaja, u objektu za preradu mora da obezbedi:
(1) da jaja budu izolovana od ostalih jaja tokom prerade,
(2) da se ljuske od jaja tretiraju kao visoko rizični materijal,
(3) da ambalaža i prevozna sredstva koja se koriste za transport jaja, kao i prostorije koje se koriste za preradu i skladištenje jaja budu očišćene i dezinfikovane,
(4) veterinarskom inspektoru podatke o serijskim brojevima isporuka jaja koja su primljene radi prerade.
Prevozna sredstva koja se koriste za transport jaja iz stava 2. ovog člana, po završetku transporta, moraju biti detaljno očišćena, oprana i dezinfikovana.
Ako se ptice drže u nekomercijalnim gazdinstvima Ministarstvo može odobriti odstupanja od mera iz člana 6. stav 2. tačka 8) ovog pravilnika.
Mere iz čl. 6. i 7. ovog pravilnika primenjuju se dok se laboratorijskim ispitivanjem ne isključi sumnja na bolest visoko patogene AI.
Na gazdinstvima koja se nalaze u području sa intenzivnim uzgojem i gusto naseljenom živinom, a na osnovu rezultata epizootiološkog uviđaja, mogu se sprovoditi sledeće dodatne zaštitne mere:
1) privremena zabrana iznošenja i prometa živine, ptica, jaja kao i kretanje prevoznih sredstava koja se koriste radi uzgoja živine na teritoriji područja (regiona), a ako je epizootiološki opravdano, na teritoriji Republike Srbije. Takve mere mogu biti proširene i na domaće životinje - sisare u trajanju od 72 sata, i duže, ako je mera zabrane dalje opravdana;
2) ako je to epizootiološki opravdano, mere iz člana 10. stav 1. ovog pravilnika. Posle izricanja tih mera moraju se obaviti laboratorijska ispitivanja na ubijenoj živini i pticama.
Oko gazdinstva, koje se nalazi u području sa intenzivnim uzgojem i gusto naseljenom živinom, u slučaju sumnje na pojavu bolesti AI može se uspostaviti privremena kontrolna zona i primeniti mere iz člana 6. stav 2. ovog pravilnika.
Izuzetno od odredbe stava 1. ovog člana, u skladu sa rezultatima epizootiološkog uviđaja, dodatne zaštitne mere mogu se sprovoditi ograničeno na proizvodnoj jedinici.
III NAČIN ODREĐIVANJA GRANICA ZARAŽENOG I UGROŽENOG PODRUČJA I MERE ZA SPREČAVANJE ŠIRENJA, SUZBIJANJE I ISKORENJIVANJE BOLESTI VISOKO PATOGENE AI
1. Mere sprečavanja širenja, suzbijanja i iskorenjivanja bolesti visoko patogene AI
Potvrda bolesti visoko patogene AI i mere na gazdinstvu
Kada se potvrdi bolest visoko patogene AI, na gazdinstvu, pored mera iz člana 6. ovog pravilnika, sprovode se sledeće mere:
1) epizootiološki uviđaj u skladu sa članom 5. ovog pravilnika;
2) lišavanje života živine i ptica na licu mesta, na human način i bez odlaganja;
3) neškodljivo uništavanje leševa i jaja živine i ptica;
4) uništavanje glodara i insekata;
5) uništavanje ili podvrgavanje tretmanu, koji će uništiti uzročnike bolesti, svih potencijalno kontaminiranih supstanci ili otpada kao što je životinjska hrana, stajsko đubrivo, osoka, prostirka i druge materije;
6) uništavanje mesa i jaja, dobijenih od živine i ptica koje potiču sa zaraženog gazdinstva, u periodu između unošenja uzročnika na gazdinstvo i početka preduzimanja naređenih mera;
7) laboratorijsko dijagnostičko ispitivanje i stavljanje pod nadzor živina i ptica, koje su izležene iz priplodnih jaja, poreklom sa zaraženog gazdinstva, u periodu između unošenja uzročnika na gazdinstvo i početka preduzimanja naređenih mera;
8) čišćenje i dezinfekcija objekata na gazdinstvu, vozila, opreme, pribora i delova gazdinstva preko kojih je prenošena ubijena živina ili preko kojih su se kretale životinje;
9) zabrana ponovnog naseljavanja živine i ptica na gazdinstvo, najmanje 21 dan posle sprovođenja završne dezinfekcije.
Veterinarski inspektor može naložiti sprovođenje mera iz stava 1. ovog člana na drugim gazdinstvima ako se na osnovu njihovog položaja, rasporeda ili kontakata sa gazdinstvom na kojem je bolest potvrđena može posumnjati na moguću kontaminaciju.
Ako u objektima na gazdinstvu, odnosno delu gazdinstva nije moguće sprovesti čišćenje i dezinfekciju, odnosno ako veterinarski inspektor utvrdi da nije sproveden postupak koji garantuju uništavanje uzročnika bolesti AI, može se zabraniti ulazak u te objekte, odnosno deo gazdinstva, za period od najmanje 12 meseci od potvrde bolesti visoko patogene AI.
Mere na posebnim vrstama gazdinstava
Na gazdinstva na kojima se drže nekomercijalne ptice, zoološki vrtovi, cirkusi, prodavnice kućnih ljubimaca, rezervati, ograđeni prostori u kojima se drži živina i ptice za potrebe naučnoistraživačkog rada ili radi očuvanja ugroženih vrsta ptica, registrovane odgajivačnice retkih rasa živine i ptica, Ministarstvo može odobriti odstupanje od mera iz člana 10. ovog pravilnika.
Na gazdinstvima iz stava 1. ovog člana pod uslovom da se obezbeđuje zdravstvena zaštita životinja i kontrola bolesti visoko patogene AI, sprovode se sledeće mere:
1) zatvaranje živina i ptica u objektima na gazdinstvu. U slučaju kada zatvaranje živine i ptica u te objekte nije moguće ili se dovodi u pitanje njihova dobrobit, držaće se zatvorene na nekom drugom mestu na istom gazdinstvu, tako da ne dođu u kontakt sa drugom živinom ili pticama;
2) zabrana napuštanja gazdinstva, osim ako se živina i ptice direktno upućuju na klanje ili smeštaju na druga gazdinstva, uz odobrenje Ministarstva i pod nadzorom veterinarskog inspektora;
3) laboratorijsko dijagnostičko ispitivanje i stavljanje pod stalni nadzor živine i ptica. Živina i ptice ne smeju napuštati objekte sve dok se laboratorijskim ispitivanjima ne dokaže da ne predstavljaju rizik po zdravlje drugih životinja.
Posle laboratorijskog ispitivanja iz stava 2. tačka 3) ovog člana, sprovodi se dalje laboratorijsko ispitivanje, odnosno uzorkovanje materijala, 21 dan posle poslednjeg slučaja pojavljivanja bolesti visoko patogene AI, u intervalima od 21 dan do dobijanja dva uzastopna negativna rezultata; ispituju se uzorci živine iz svih proizvodnih jedinica i uzorci uginulih jedinki; od žive živine i ptica uzimaju se uzorci od najmanje 60 jedinki, a u slučaju da jato broji manji broj jedinki ispituje se celo jato; ako se radi o jako malim jedinkama, egzotičnim ili zaštićenim vrstama, ispituje se sveži feces.
Promet jaja sa gazdinstva iz stava 1. ovog člana može se odobriti pod uslovima iz člana 7. st. 2. i 3. ovog pravilnika.
Mere na odvojenim proizvodnim jedinicama gazdinstva
Ako se bolest visoko patogene AI potvrdi na gazdinstvima koja se sastoje iz više odvojenih proizvodnih jedinica, Ministarstvo može odobriti odstupanje od mera iz člana 10. ovog pravilnika, pod uslovom da takvo odstupanje neće ugroziti zdravstvenu zaštitu i kontrolu bolesti.
Odstupanje iz stava 1. ovog člana odobriće se za dve ili više proizvodne jedinice na istom gazdinstvu, koje su potpuno odvojene i nezavisne jedna od druge u smislu lokacije, fizičkog kontakta i svakodnevnog upravljanja procesom proizvodnje na gazdinstvu, kao i uzimajući u obzir vrstu i građu objekta, veličinu, način manipulisanja na gazdinstvu, način proizvodnje i upravljanja gazdinstvom, ishranu živine, napajanje, način kretanja osoblja zaposlenog na gazdinstvu i posetioca i procenu rizika.
Mere na kontaktnim gazdinstvima
Na osnovu rezultata epizootiološkog uviđaja određuju se gazdinstva koja se mogu smatrati kontaktnim gazdinstvima.
Na kontaktnim gazdinstvima, na kojima postoji sumnja na bolest visoko patogene AI, nalažu se mere iz člana 6. ovog pravilnika, sve dok se prisustvo te bolesti ne isključi laboratorijskim ispitivanjima.
Ako se nakon kliničkog pregleda, uzimanja anamneze i provere proizvodnih podataka na gazdinstvu utvrdi da je mortalitet povećan više od tri puta u odnosu na očekivani proizvodni mortalitet, odnosno ako je proizvodnja jaja ili konzumiranje hrane i vode smanjeno za više od 5%, nalaže se uzimanje uzoraka za laboratorijska ispitivanja od živine i ptica iz svih proizvodnih jedinica na gazdinstvu.
Ako se gazdinstvo nalazi u području sa intenzivnom živinarskom proizvodnjom i velikom gustinom naseljenosti živine i ptica, može se naložiti lišavanje života živine i ptica na licu mesta, na human način i bez odlaganja i primeniti mere iz člana 10. ovog pravilnika. Obavezno je laboratorijsko ispitivanje leševa ubijene i uginule živine i ptica na prisustvo virusa visoko patogene avijarne influence.
Objekti na gazdinstvu, upotrebljena oprema, vozila i delovi gazdinstva na kojima su boravile ptice i živina ili su prenošeni leševi ptica i živina, moraju biti detaljno očišćeni, oprani i dezinfikovani.
Ako se posle detaljnog kliničkog pregleda živine i ptica na gazdinstvu, utvrdi da nema kliničkih znakova bolesti visoko patogene AI, sprovešće se laboratorijsko ispitivanje uzoraka uzorkovanih od živine iz svih proizvodnih jedinica, i to 21 dan posle poslednjeg rizičnog kontakta sa zaraženim gazdinstvom, na kome je neškodljivo uništena ili je boravila zaražena živina i ptice.
2. Način određivanja granica zaraženog, ugroženog i dodatnog zaštitnog područja
Kada se na osnovu rezultata laboratorijskog ispitivanja potvrdi bolest visoko patogene AI ministar nadležan za poslove veterinarstva (u daljem tekstu: ministar) određuje granice zaraženog područja u poluprečniku od najmanje 3 km i ugroženog područja u poluprečniku od najmanje 10 km, oko žarišta zaraze.
Određivanje i uspostavljanje granica zaraženog i ugroženog područja vrši se u skladu sa geografskim, administrativnim, ekološkim i epizootiološkim faktorima, a naročito na osnovu podataka o:
1) rezultatima epizootiološkog uviđaja;
2) geografskom položaju gazdinstva, rasporedu puteva i saobraćajnica, konfiguraciji terena i položaju prirodnih barijera;
3) položaju gazdinstva u odnosu na ostala gazdinstva na kojima se drži živina i njihovoj međusobnoj udaljenosti;
4) uobičajenim načinima prevoza i prometa živine koja se gaji na gazdinstvima;
5) raspoloživim uređajima, opremom i ljudstvom potrebnim za kontrolu kretanja živine, ptica, leševa, stajnjaka i upotrebljene prostirke, unutar zaraženog i ugroženog područja, u slučajevima kada se živina i ptice lišavaju života izvan gazdinstva porekla.
Ministarstvo, u slučajevima kada je to epizootiološki opravdano, može odrediti i dodatno zaštitno područje oko zaraženog i ugroženog područja, uzimajući u obzir faktore iz člana 15. ovog pravilnika.
Uspostavljanje zaraženog, ugroženog i dodatnog zaštitnog područja sa susednim državama
Kad zaraženo, ugroženo i dodatno zaštitno područje prelazi na teritoriju susedne države, Ministarstvo u saradnji sa nadležnim organom susedne države, uspostavlja ta područja.
3. Mere u zaraženom i ugroženom području
U zaraženom i ugroženom području sprovodiće se sledeće mere:
1) određivanje puteva kretanja živine i ptica, proizvoda od živinskog mesa, hrane za životinje, stajnjaka, osoke, upotrebljene prostirke, osoblja i predmeta koji su bili ili mogli biti u kontaktu sa zaraženom živinom i pticama, kao i vozila koja se koriste za potrebe u živinarskoj proizvodnji;
2) prikupljanje informacija od vlasnika i držaoca živine i ptica, o ulasku i izlasku živine, ptica i jaja sa gazdinstva u sastavu epizootiološkog uviđaja.
Ministarstvo mora preduzeti sve potrebne mere za dobru informisanost stanovništva na zaraženom i ugroženom području o naređenim merama koje su na snazi i preduzeti sve što je potrebno za efikasno sprovođenje naređenih mera.
U zaraženom području sprovode se sledeće mere:
1) popis svih gazdinstva na kojima se gaji živina i ptice u što kraćem roku, počevši od rubnih delova zaraženog područja prema središtu područja, odnosno žarištu zaraze;
2) biosigurnosne mere na gazdinstvima, uključujući postavljanje dezinfekcionih barijera na ulazima i izlazima sa gazdinstva, držanje živine i ptica zatvorene u objektima i sprečavanje kontakta sa divljim pticama i drugom živinom i pticama;
3) klinički pregled živine i ptica, a po potrebi uzorkovanje materijala i upućivanje na laboratorijska ispitivanja, u skladu sa Kriznim planom;
4) klinički pregled živine i ptica na gazdinstvima sa intenzivnom živinarskom proizvodnjom, uz primenu mera predostrožnosti od strane veterinara koji prethodno nije bio u kontaktu sa živinom i pticama na drugim gazdinstvima u zaraženom ili ugroženom području;
6) zabrana naseljavanja lovišta pernatom divljači i prometa pernate divljači za vreme trajanja naređenih mera;
7) zabrana prometa živine i ptica, jednodnevnih pilića, jaja, priplodnih jaja i iznošenja leševa sa gazdinstva;
8) provoz pošiljki živine i ptica, jednodnevnih pilića, jaja i priplodnih jaja isključivo glavnim putevima i železnicom, kao i zabrana zaustavljanja vozila, vršenja pretovara i istovara pošiljki;
9) zabrana prometa živinskog mesa i proizvoda od živinskog mesa iz klanica, prerada i skladištenja unutar zaraženog područja, osim mesa i proizvoda dobijenih od živine koje potiče izvan zaraženog područja, ili dobijenih od živine koja je zaklana najranije 21 dan od pojave prve infekcije na gazdinstvu. Ovakvo meso i proizvodi ne smeju doći u kontakt sa mesom i proizvodima poreklom od živine iz zaraženog područja.
Na gazdinstvima u zaraženom području sprovodiće se sledeće mere:
1) zatvaranje živine i ptica u objekte na gazdinstvu. Ako to nije praktično moguće i ako razlozi dobrobiti životinja, mogu biti zatvorene u drugim prostorima na istom gazdinstvu, tako da ne dođu u kontakt sa drugom živinom ili pticama sa susednih gazdinstava;
2) hitno uništavanje leševa ptica i živine;
3) dezinfekcija vozila i opreme korišćene za prevoz živine, ptica, proizvoda, otpadaka, stajnjaka, osoke i drugih materijala kojima se može preneti uzročnik bolesti;
4) zabrana prometa živine, ptica i sisara - domaćih životinja bez prethodnog odobrenja Ministarstva, izuzev za sisare i domaće životinje koje nisu imale kontakt sa živinom i pticama;
5) zabrana uvođenja nove živine i ptica na gazdinstvu;
6) hitno prijavljivanje svakog slučaja povećanja morbiditeta i mortaliteta na gazdinstvu, kao pada produktivnosti i nošenja jaja veterinarskom inspektoru. U svim slučajevima pojavljivanja mortaliteta na gazdinstvima u zaraženoj zoni većem od tri puta kao i u slučajevima opadanja proizvodnje jaja ili konzumiranja hrane i vode za više od 5%, nalaže se uzorkovanje i laboratorijsko ispitivanje živine na ovim gazdinstvima;
7) preventivne mere zaštite radi sprečavanja rizika prenošenja uzročnika bolesti od strane lica, koja dolaze ili napuštaju gazdinstvo na kojima se drži i uzgaja živina i ptice;
8) vođenje evidencije od strane vlasnika i držaoca živine i ptica o licima koja su dolazila u kontakt sa živinom i pticama na gazdinstvu.
4.2. Mere u posebnim slučajevima
Prevoz živine radi hitnog klanja
Ministarstvo može odobriti prevoz živine poreklom sa gazdinstva iz zaraženog područja radi hitnog klanja, direktno u klanicu, odobrenu od strane Ministarstva, ako:
1) je izvršen klinički pregled živine na gazdinstvu unutar 24 časa i utvrđeno da živina ne pokazuje kliničke znakove bolesti;
2) je utvrđeno da sva živina na gazdinstvu ne pokazuje značajno opadanje proizvodnih sposobnosti i normalno konzumira hranu i vodu;
3) je najkasnije 48 sati pre transportovanja u klanicu, izvršeno uzorkovanje najmanje 60 kloakalnih i trahealnih/orofaringalnih briseva i poslato na laboratorijsko ispitivanje;
4) se živina transportuje u klanicu vozilima koja su pregledana pre prevoza, dezinfikovana, a posle utovara živine i zapečaćena ili se u klanicu otprema uz pratnju veterinarskog inspektora;
5) je pre isporuke, veterinarski inspektor iz mesta utovara obavestio veterinarskog inspektora u klanici o upućivanju pošiljke živine na klanje;
6) se živina iz zaraženog područja, koja je pristigla u klanicu, do momenta klanja drži odvojeno od ostale živine;
7) se klanje vrši na posebnoj liniji ili u posebno vreme kada nema klanja druge živine i da se živina pre i posle klanja detaljno pregleda;
8) je nakon završetka klanja sprovedeno detaljno čišćenje, pranje i dezinfekcija klanice, pre započinjanja novog ciklusa klanja;
9) se meso dobijeno od živine koja potiče iz zaraženog područja drži odvojeno od ostalog mesa i da može biti upotrebljeno samo za preradu, odnosno, proizvodnju proizvoda koji se termički tretiraju u skladu sa posebnim propisom za proizvode dobijene od pilećeg mesa;
10) su vozila upotrebljena za prevoz živine, posle završenog prevoza podvrgnuta detaljnom čišćenju, pranju i dezinfekciji;
11) veterinarski inspektor obavesti Ministarstvo, kao i veterinarskog inspektora koji je uputio živinu na klanje, o pristizanju pošiljke i obavljenom klanju u klanici;
13) se vrši neškodljivo uništavanje klaničnog otpada.
Prevoz jednodnevnih pilića
Ministarstvo može odobriti prevoz jednodnevnih pilića izleženih iz jaja poreklom sa gazdinstava u zaraženom području na gazdinstva, po mogućstvu izvan zaraženog i ugroženog područja, ako:
1) su vozila pod neposrednim nadzorom veterinarskog inspektora ili se prevoz obavlja vozilima, koja su nakon inspekcijskog pregleda pri utovaru pošiljke zapečaćena žigom veterinarske inspekcije;
2) se tokom prevoza, kao i na gazdinstvu na kojem se pilići naseljavaju, primenjuju sve biosigurnosne mere zaštite živine od kontaminacije uzročnikom i prenošenja infekcije;
3) se na gazdinstvu, na kome se pilići naseljavaju, sprovodi inspekcijski nadzor odmah nakon naseljavanja pilića;
4) se jednodnevni pilići naseljavaju na drugim gazdinstvima izvan zaraženog i ugroženog područja, pilići moraju ostati na gazdinstvima, gde su naseljeni, najmanje 21 dan;
5) vozila upotrebljena za prevoz živine, posle završenog prevoza budu detaljno očišćena, oprana i dezinfekovana.
Ministarstvo može odobriti prevoz jednodnevnih pilića, izleženih iz jaja proizvedenih u inkubatorskoj stanici u zaraženom području, po mogućstvu izvan zaraženog i ugroženog područja, ako inkubatorska stanica, u kojoj su jaja izležena, ispunjava sledeće uslove:
1) da tokom tehnološkog postupka proizvodnje jaja u inkubatorskoj stanici nije došlo do kontakta priplodnih jaja, proizvedenih na gazdinstvima izvan zaraženog i ugroženog područja i jaja ili jednodnevnih pilića koja potiču iz zaraženog i ugroženog područja;
2) da se u inkubatorskoj stanici primenjuju sve veterinarsko-sanitarne mere, radi dezinfekcije i primene tehnoloških postupaka kojim se eliminiše mogućnost infekcije inkubiranih jaja i izleženih pilića uzročnikom bolesti.
Prevoz koka nosilja
Ministarstvo može odobriti prevoz koka nosilja, poreklom sa gazdinstava u zaraženom području, na gazdinstva na kojima nema druge živine ili ptica, po mogućstvu unutar zaraženog i ugroženog područja, ako:
1) je sva živina i ptice, na gazdinstvima na kojima je proizvedena, uključujući onu koja se prevozi, podvrgnuta inspekcijskom pregledu i pri tom nisu otkriveni klinički manifestni simptomi bolesti;
2) je utvrđeno da sva živina na gazdinstvu ne pokazuje značajno opadanje proizvodnih sposobnosti i normalno konzumira hranu i vodu;
3) je pre prevoza izvršeno uzorkovanje najmanje 60 kloakalnih i trahealnih/orofaringalnih briseva i poslato na laboratorijsko ispitivanje i pri tom dobijen negativan nalaz na bolest visoko patogene AI;
4) se koke nosilje prevoze vozilima pod neposrednim nadzorom veterinarskog inspektora, ili vozilima koja su nakon inspekcijskog pregleda pri utovaru pošiljke zapečaćena žigom veterinarske inspekcije;
5) se na gazdinstvu, na kome se koke nosilje naseljavaju, sprovodi inspekcijski nadzor odmah nakon naseljavanja živine;
6) koke nosilje, koje se naseljavaju na druga gazdinstva izvan zaraženog i ugroženog područja, moraju ostati na gazdinstvima najmanje 21 dan;
7) vozila upotrebljena za prevoz koka nosilja, posle završenog prevoza budu detaljno očišćena, oprana i dezinfikovana.
Prevoz priplodnih jaja
Ministarstvo može odobriti prevoz priplodnih jaja u inkubatorsku stanicu u zaraženom području, odobrenu od strane Ministarstva, ako:
1) su jata u svim proizvodnim jedinicama gazdinstva porekla pre prevoza podvrgnuta kliničkim i laboratorijskim ispitivanjima, a klinički pregledi ponovljeni na 15 dana;
2) je roditeljsko jato, čija se priplodna jaja prevoze, podvrgnuto inspekcijskom pregledu i pri čemu nisu otkriveni klinički manifestni simptomi bolesti, a laboratorijskim ispitivanjem je dobijen negativan nalaz na bolest visoko patogene AI, pri čemu je upotrebljen test koji pruža mogućnost određivanja nivoa prevalencije bolesti od 5% i čija je pouzdanost 95%;
3) su priplodna jaja i podlošci u kojima se prevoze jaja dezinfikovani;
4) je obezbeđena sledljivost u svim fazama proizvodnje priplodnih jaja;
5) se priplodna jaja prevoze vozilima koja su u toku prevoza podvrgnuta neposrednom inspekcijskom nadzoru, ili vozilima, koja su nakon inspekcijskog pregleda pri utovaru pošiljke zapečaćena žigom veterinarske inspekcije;
6) se u inkubatorskim stanicama, u koje se jaja prevoze, primenjuju sve biosigurnosne mere zaštite jaja i pilića od kontaminacije i prenošenja infekcije, u skladu sa uputstvom veterinarskog inspektora.
Prevoz konzumnih jaja
Ministarstvo može odobriti prevoz konzumnih jaja radi neškodljivog uništavanja ili upućivanja direktno u objekat za preradu jaja i proizvodnju proizvoda od jaja, po mogućstvu u zaraženo područje, odobreno od strane Ministarstva, ako:
1) su jata, pre prevoza, u svim proizvodnim jedinicama gazdinstva porekla moraju biti podvrgnuta kliničkim i laboratorijskim ispitivanjima, a klinički pregledi ponovljeni na 15 dana;
2) objekat za preradu jaja i proizvodnju proizvoda od jaja zadovoljava propisane zahteve za proizvodnju, odnosno preradu proizvoda od jaja, na način koji garantuje da ne postoji opasnost za prenošenja bolesti visoko patogene AI;
3) je pre otpremanja, veterinarski inspektor zapečatio pošiljku, koja mora ostati zapečaćena za vreme prevoza do objekta za preradu;
4) odgovorno lice, koje je obavešteno od strane veterinarskog inspektora o dostavi jaja, u objektu za preradu i proizvodnju proizvoda od jaja mora da obezbedi:
(1) da jaja budu izolovana od ostalih jaja tokom prerade,
(2) da se ljuske od jaja tretiraju kao visoko rizični materijal,
(3) da ambalaža i prevozna sredstva koja se koriste za transport jaja, kao i prostorije koje se koriste za preradu i skladištenje jaja budu očišćene i dezinfikovane,
(4) veterinarskom inspektoru podatke o serijskim brojevima isporuka jaja koja su primljene radi prerade.
Prevozna sredstva koja se koriste za transport jaja iz stava 1. ovog člana, po završetku prevoza, moraju biti detaljno očišćena, oprana i dezinfikovana.
Prevoz leševa živine i ptica
U slučajevima kada nema uslova za uništavanje leševa živine i ptica na mestu suzbijanja bolesti visoko patogene AI, Ministarstvo može odobriti prevoz leševa u kafileriju, radi uništavanja.
Vozila koja su korišćena za prevoz leševa moraju, nakon obavljenog prevoza, biti detaljno očišćena, oprana i dezinfikovana.
Promet golubova
Ministarstvo može, uzimajući u obzir epizootiološke činjenice i procenu rizika prenošenja uzročnika bolesti visoko patogene AI, odobriti promet golubova namenjenih za takmičenje, unutar zaraženog područja.
Promet golubova iz stava 1. ovog člana može se odobriti samo na način i pod uslovima koji neće ugroziti sistem kontrole bolesti i zdravstvene zaštite životinja.
Iznošenje stajnjaka, upotrebljene prostirke i osoke
U zaraženom području ne može se vršiti iznošenje stajnjaka, upotrebljene prostirke i osoke sa gazdinstva.
Izuzetno od stava 1. ovog člana može se odobriti iznošenje stajnjaka, upotrebljene prostirke i osoke sa gazdinstva u zaraženoj zoni, na kojima se primenjuju stroge biosigurnosne mere i to radi uništavanja ili daljeg tretmana na način koji garantuje uništavanje uzročnika bolesti.
Mere sprečavanja širenja, suzbijanja i iskorenjivanja bolesti visoko patogene AI primenjivaće se u zaraženom području najmanje 21 dan od sprovođenja čišćenja, pranja i završne dezinfekcije zaraženih gazdinstava, objekata i opreme, odnosno 21 dan od završetka epizootioloških i laboratorijskih ispitivanja živine i ptica na svim gazdinstvima u zaraženom području i dobijanja negativnog rezultata laboratorijskih ispitivanja.
Posle isteka perioda iz stava 1. ovog člana, ukida se zaraženo područje i ono postaje deo ugroženog područja. Naređene mere u ugroženom području primenjivaće se i na tom području u narednih devet dana. Posle isteka 30 dana od dana kada je sprovedeno čišćenje, pranje i završna dezinfekcija zaraženih gazdinstva i objekata, prestaju da se primenjuju naređene mere i ukidaju se sve zabrane vezane za promet živine, ptica i proizvoda od živine.
5. Mere koje se preduzimaju u ugroženom području
U ugroženom području sprovode se sledeće mere:
1) popis svih gazdinstva na kojima se drži i uzgaja živina u što kraćem roku, počevši od rubnih delova ugroženog područja prema zaraženom području;
2) biosigurnosne mere na gazdinstvima uključujući postavljanje dezinfekcionih barijera na ulazima i izlazima sa gazdinstva, držanje živine i ptica zatvorene u objektima i sprečavanje kontakta sa divljim pticama i drugom živinom;
3) zabrana prometa živine, ptica i jaja unutar i iz ugroženog područja, kao i sisara izuzev onih koji se upućuju u prostore i prostorije gde nema kontakta sa živinom i pticama;
4) provoz pošiljki živine, ptica i jaja isključivo glavnim putevima i železnicom, kao i zabrana zaustavljanja vozila, pretovara i istovara pošiljki živine;
5) obavezno i hitno prijavljivanje svakog slučaja povećanja morbiditeta i mortaliteta na gazdinstvu, kao i pada produktivnosti i nosivosti, veterinarskom inspektoru. U svim slučajevima pojavljivanja mortaliteta na gazdinstvima u zaraženoj zoni većem od tri puta kao i u slučajevima opadanja proizvodnje jaja ili konzumiranja hrane i za vode više od 5%, nalaže se uzorkovanje i laboratorijsko ispitivanje živine na ovim gazdinstvima;
6) čišćenje i dezinfekcija svih delova opreme i vozila koja su koristila lica koja su dolazila i odlazila sa gazdinstva, a mogla su biti kontaminirana uzročnikom bolesti;
7) preventivne mere zaštite radi sprečavanja rizika prenošenja uzročnika bolesti od strane lica, koja dolaze ili napuštaju gazdinstvo na kojima se drži i uzgaja živina i ptice;
8) vođenje evidencije od strane vlasnika i držaoca živine i ptica o licima koja su dolazila u kontakt sa živinom i pticama na gazdinstvu;
9) zabrana okupljanja živine i ptica na sajmovima, izložbama, takmičenjima, pijacama, kao i druge vidove okupljanja živine i ptica;
10) zabrana naseljavanja lovišta pernatom divljači za vreme trajanja naređenih mera.
5.2. Posebni slučajevi u sprovođenju mera
Prevoz živine radi klanja
Ministarstvo može odobriti prevoz živine poreklom sa gazdinstva iz ugroženog područja radi hitnog klanja, direktno u klanicu, odobrenu od strane Ministarstva, u skladu sa uslovima iz člana 23. ovog pravilnika.
Ministarstvo može odobriti prevoz živine poreklom sa gazdinstva izvan zaraženog i ugroženog područja, radi hitnog klanja direktno u klanicu u ugroženom području, odobrenu od strane Ministarstva, u skladu sa uslovima iz člana 21. tač. 5), 6), 8) i 10) ovog pravilnika.
Prevoz jednodnevnih pilića
Ministarstvo može odobriti prevoz jednodnevnih pilića, izleženih iz jaja poreklom sa gazdinstva u ugroženom području, na gazdinstva, po mogućstvu izvan zaraženog i ugroženog područja, ako su za to ispunjeni uslovi iz člana 24. ovog pravilnika.
Ministarstvo može odobriti prevoz jednodnevnih pilića, izleženih iz jaja poreklom sa gazdinstva izvan ugroženog područja, na gazdinstva, po mogućstvu izvan zaraženog i ugroženog područja, ako inkubatorska stanica, u kojoj su jaja izležena, ispunjava uslove iz člana 22. stav 2. ovog pravilnika.
Prevoz koka nosilja
Ministarstvo može odobriti prevoz koka nosilja, proizvedenih na gazdinstvima u ugroženom području, na gazdinstva na kojima nema druge živine i ptica, po mogućnosti unutar zaraženog i ugroženog područja, ako su ispunjeni uslovi iz člana 23. ovog pravilnika.
Prevoz priplodnih jaja
Ministarstvo može odobriti prevoz priplodnih jaja, proizvedenih na gazdinstvima u ugroženom području, u inkubatorsku stanicu u ugroženom ili izvan ugroženog područja, ako su ispunjeni uslovi iz člana 24. ovog pravilnika.
Prevoz konzumnih jaja
Ministarstvo može odobriti prevoz konzumnih jaja radi neškodljivo uništavanje ili upućivanja direktno u objekat za preradu jaja i proizvodnju proizvoda, po mogućstvu u ugroženo ili zaraženo područje, ako su ispunjeni uslovi iz člana 25. ovog pravilnika.
Promet golubova
Ministarstvo može, uzimajući u obzir epizootiološke činjenice i procenu rizika prenošenja uzročnika visoko patogene avijarne influence, dozvoliti promet golubova namenjenih takmičenju u ugroženom i izvan ugroženog područja.
Promet golubova, namenjenih takmičenju, može se dozvoliti samo na način i pod uslovima koji neće ugroziti sistem kontrole bolesti i zdravstvene zaštite životinja.
Mere sprečavanja širenja, suzbijanja i iskorenjivanja bolesti visoko patogene AI primenjivaće se u ugroženom području najmanje 30 dana od sprovođenja čišćenja, pranja i završne dezinfekcije zaraženog gazdinstva, objekata i opreme, odnosno sve dok živina na gazdinstvima u zaraženom području ne bude dijagnostički ispitana.
6. Mere u dodatnom zaštitnom području
U zavisnosti od epizootiološke procene, intenziteta i raširenosti bolesti, Ministarstvo određuje sve ili pojedine mere sprečavanja širenja, suzbijanja i iskorenjivanja bolesti visoko patogene AI koje se primenjuju u zaraženom i ugroženom području.
Ministarstvo može, u uslovima kada je to epizootiološki opravdano, na osnovu procene analize rizika, u dodatnom zaštitnom području odobriti primenu preventivnih mera suzbijanja kao što je preventivno klanje i lišavanje života na human način živine i ptica na gazdinstvima.
Ministarstvo može, pored mera koja se sprovode u zaraženom i ugroženom području propisanim ovim pravilnikom narediti sprovođenje dodatnih biosigurnosnih mera na gazdinstvima, i to ograničenje kretanja: prevoznih sredstava ili lica koja se bave dostavom hrane za životinje i poljoprivredne opreme, sakupljanjem jaja, prevozom do klanica za klanje živine, sakupljanjem leševa radi uklanjanja i drugih.
8. Mere u slučaju sumnje i potvrde bolesti visoko AI u klanicama, prevoznim sredstvima i graničnim prelazima
Epizootiološki uviđaj u klanicama ili u prevoznim sredstvima
U slučaju sumnje na pojavu, odnosno potvrde bolesti visoko patogene AI u klanicama ili u prevoznim sredstvima, veterinarski inspektor odmah sprovodi epizootiološki uviđaj na gazdinstvu sa kojeg potiče živina ili ptice koje se drže zatvorene u cilju potvrđivanja ili isključivanja pojave bolesti, u skladu sa članom 5. ovog pravilnika.
U slučaju sumnje na pojavu ili potvrde bolesti visoko patogene AI kod živine u klanici, uzimajući u obzir kriterijume procene rizika od širenja avijarne influence, sprovode se mere hitnog ubijanja ili klanja sve živine zatečene u klanici.
U slučaju iz stava 1. ovog člana klanica se stavlja pod službeni nadzor, sprovodi se epizootiološki uviđaj, kao i sledeće mere:
1) kliničko i laboratorijsko ispitivanje sve živine u klanici. Reprezentativni uzorak kod živine na klanici predstavlja uzorak od najmanje 5 uginulih ili zaklanih jedinki sa karakterističnim patoanatomskim promenama;
2) u slučajevima kada je živina već zaklana, njihovo meso i klanični otpaci i meso i otpaci druge živine, moraju se držati odvojeno, pod inspekcijskim nadzoromč
3) zabrana prometa mesa i otpadaka iz tačke 2) ovog stava;
4) neškodljivo uništavanje mesa i otpadaka u slučaju potvrde bolesti visoko patogene AI;
5) klanica i oprema mora biti očišćena, oprana i dezinfikovana u što kraćem roku.
Mere na graničnim prelazima i prevoznim sredstvima
U slučaju sumnje na pojavu ili potvrde bolesti visoko patogene AI kod živine i ptica na graničnim prelazima, uzimajući u obzir kriterijume procene rizika od širenja avijarne influence, sprovode se mere hitnog ubijanja ili klanja sve živine i ptica zatečenih na graničnom prelazu ili u prevoznom sredstvu, odnosno kada za to postoje uslovi, njihovo smeštanje u izolovane objekte, na način koji sprečava kontakt sa drugima pticama i živinom, a koje se drže u izolaciji sve dok se sumnja ne isključi ili potvrdi bolesti visoko patogene AI.
U slučaju sumnje na pojavu ili potvrde bolesti visoko patogene AI kod živine i ptica na graničnim prelazima ili u prevoznom sredstvu, sprovodi se epizootiološki uviđaj, u skladu sa članom 40. ovog pravilnika, kao i kliničko i laboratorijsko ispitivanje živine i ptica u izolovanom objektu.
Ministarstvo može odobriti prevoz živine i ptica sa graničnog prelaza do mesta gde će biti neškodljivo uništene, zaklane ili držane u izolaciji do potvrde bolesti visoko patogene AI ili isključivanja sumnje.
U slučajevima kada je živina iz stava 1. ovog člana zaklana, primenjuju se mere iz člana 41. stav 2. tač. 3), 4) i 5) ovog pravilnika.
Dodatne mere zaštite u klanicama, na graničnim prelazima i prevoznim sredstvima
U slučajevima sumnje na pojavu ili potvrde bolesti visoko patogene AI u klanicama na graničnim prelazima ili prevoznim sredstvima, sprovode se sledeće dodatne mere zaštite:
1) zabrana uvođenja živine i ptica u klanicu na graničnim prelazima ili u prevozno sredstvo u trajanju od najmanje 24 časa od sprovođenja mera mehaničkog čišćenja, pranja i dezinfekcije iz tačke 2) ovog stava. Zabrana se može proširiti i na ostale životinjske vrste;
2) mehaničko čišćenje, pranje i dezinfekcija objekata, opreme i prevoznih sredstava;
3) u slučaju sumnje na bolest visoko patogene AI, na gazdinstvima, sa kojih potiče živina i ptice, kod kojih je postavljena sumnja na bolest visoko patogene AI, na osnovu sprovedenog epizootiološkog uviđaja iz člana 40. ovog pravilnika, sprovode se mere iz člana 7. ovog pravilnika;
4) u slučaju potvrde bolesti visoko patogene AI, na gazdinstvima, sa kojih potiče živina i ptice, kod kojih je potvrđena bolest visoko patogene AI, na osnovu sprovedenog epizootiološkog uviđaja iz člana 42. ovog pravilnika, sprovode se mere iz člana 10. ovog pravilnika.
9. Mere u slučaju pojavljivanja bolesti visoko patogene AI izazvane virusom tipa H5N1
Način određivanja zaraženog i ugroženog područja
U slučajevima sumnje na pojavu bolesti visoko patogene AI, izazvane virusom tipa H5N1 indikovane na osnovu kliničke slike i epizootiološkog uviđaja, ili se laboratorijskim ispitivanjem potvrdi ta bolest, Ministarstvo određuje zone A i zone B.
Zona A, u smislu ovog pravilnika, obuhvata zaraženo i ugroženo područje koje se u skladu sa epizootiološkim i geografskim faktorima smatra područjem visokog rizika širenja bolesti.
Zona B, u smislu ovog pravilnika, obuhvata delove ili celo dodatno zaštitno područje, koje se u skladu sa geografskim, administrativnim, epizootiološkim i geografskim faktorima smatra područjem niskog rizika širenja bolesti.
U slučajevima kada su zona A i B uspostavljene samo na osnovu sumnje na pojavu infekcije živine i ptica virusom tipa H5N1, a laboratorijskim ispitivanjima se ne potvrdi da uzročnik pripada neuraminidaza tipu N1, Ministarstvo će ukinuti te zone.
U zoni A sprovode se mere koje se preduzimaju u zaraženom i ugroženom području, kao i mere koje se primenjuju na gazdinstvima u zaraženom i ugroženom području za bolest visoko patogene AI, u skladu sa ovim pravilnikom.
Pored mera zabrane prometa živine, ptica, priplodnih jaja, jaja za konzum i njihovih proizvoda, koje se primenjuju u slučajevima bolesti visoko patogene AI sprovode se i sledeće mere:
1) zabrana izvoza i prometa živine, ptica, pernate divljači i priplodnih jaja iz zona A i B u ostale delove zemlje. Zabrana se ne odnosi na ptice koje se čuvaju kao kućni ljubimci i ptice namenjene prevozu i naseljavanju posebnih vrsta gazdinstava iz člana 11. stav 1. ovog pravilnika. Prevoz će biti dozvoljen pod uslovom da na ovaj način nije ugrožena kontrola bolesti i zdravstvene zaštite životinja;
2) zabrana prometa proizvoda, dobijenih od pernate divljači i namenjenih za ljudsku ishranu, iz zona A i B u ostale delove zemlje kao i njihov izvoz;
3) zabrana prometa otpada životinjskog porekla, dobijenog od živine i ptica, iz zone A u zonu B i obrnuto, kao i zabrana prometa otpada životinjskog porekla, dobijenog od živine i ptica iz ovih zona u ostale delove zemlje;
4) zabrana okupljanja živine i ptica na sajmovima, izložbama, takmičenjima, pijacama kao i drugih vidova okupljanja živine i gajenih ptica u zoni B.
Ministarstvo može odobriti prevoz živine koja potiče sa gazdinstava u zoni B direktno u klanicu, odobrenu od stane Ministarstva.
Ministarstvo može odobriti klanje živine ako su ispunjeni uslovi iz člana 23. ovog pravilnika.
Ministarstvo može odobriti direktan prevoz živine sa gazdinstva koje se nalazi u zoni B, na gazdinstva, po mogućstvu izvan zone B, ako:
1) se živina prevozi vozilima koja su tokom prevoza pod neposrednim inspekcijskim nadzorom veterinarskog inspektora ili se prevoze vozilima, koja su nakon inspekcijskog pregleda pri utovaru pošiljke zapečaćena žigom veterinarske inspekcije;
2) se tokom prevoza, kao i na gazdinstvu na kojem se živina naseljava, primenjuju sve biosigurnosne mere zaštite živine od kontaminacije i prenošenja infekcije;
3) je na gazdinstvu, na kojem se živina naseljava, uspostavljen inspekcijski nadzor, odmah nakon naseljavanja te živine;
4) se živina naseljava na gazdinstvima izvan zone B, živina mora ostati na gazdinstvima, gde je naseljena, najmanje 21 dan;
5) su vozila upotrebljena za prevoz živine, posle završenog prevoza detaljno očišćenja, oprana i dezinfikovana.
Ako je živina iz stava 2. ovog člana namenjena izvozu, Ministarstvo će odobriti izvoz će biti odobren ako:
1) je izvoz živine odobren od strane veterinarskih vlasti zemlje u koju se živina izvozi;
2) na gazdinstvima, na kojima će živina biti naseljena nema druge živine ili ptica;
3) su primenjene mere zaštite i ispunjeni uslovi iz stava 2. ovog člana.
Ministarstvo može odobriti direktan prevoz jednodnevnih pilića, izleženih u inkubatorskim stanicama koje se nalaze u zoni B, na gazdinstva, po mogućstvu izvan zone A, ako se ti pilići naseljavaju na gazdinstvima na kojima je odmah nakon naseljavanja uspostavljen inspekcijski nadzor.
Izuzetno od odredbe stava 4. ovog člana jednodnevni pilići se mogu naseljavati bez inspekcijskog nadzora, odnosno, ako su izleženi iz jaja poreklom od živine iz zone B, koja je ispitivana serološkim testovima kojima se određuje nivo prevalencije bolesti od 5% i čija je pouzdanost 95%, a pri tome je dobijen negativan nalaz, a moguće je dokumentovati sledljivost kretanja pošiljki jaja do inkubatorske stanice.
Pilići, izleženi u inkubatorskim stanicama koje se nalaze u zoni B, mogu se bez ograničenja naseljavati na bilo kojim gazdinstvima, po mogućstvu izvan zone A, ako su izleženi iz jaja poreklom sa gazdinstva izvan zona A i B (u momentu prikupljanja) i ako su dezinfikovana i prevežena u dezinfikovanim podlošcima, odnosno, na način i pod uslovima koji ne dozvoljavaju mogućnost kontaminacije jaja.
Ministarstvo može odobriti prevoz priplodnih jaja, poreklom od živine iz zone B, pod uslovom da je priplodna živina na gazdinstvima ispitivana serološkim testovima kojim se određuje nivo prevalencije bolesti od 5% i čija je pouzdanost 95% a, pri tome je dobijen negativan nalaz, a moguće dokumentovati sledljivost kretanja pošiljki priplodnih jaja do inkubatorske stanice.
Ministarstvo može odobriti prevoz pošiljki jaja, namenjenih naučnim istraživanjima, dijagnostičkim ispitivanjima i za potrebe farmaceutske industrije, proizvedena na gazdinstvima u zonama A i B u unapred određene laboratorije, institute, farmaceutske kuće i proizvođače vakcina u zemlji i inostranstvu.
Ministarstvo može odobriti prevoz pošiljki jaja iz st. 7. i 8. ovog člana ako je obezbeđen inspekcijski nadzor tokom prevoza, ispunjeni uslovi iz člana 26. ovog pravilnika i u postupku kontrole utvrđeno da na gazdinstvima, sa kojih jaja potiču, nema znakova sumnje na pojavu avijarne influence.
Ministarstvo može odobriti promet mesa, mlevenog mesa, mehanički otkošćenog mesa, kao i proizvoda dobijenih od mesa pernate divljači poreklom iz zone A i B na domaće tržište, ako je divljač pregledana u objektu koja zadovoljava propisane uslove.
Ministarstvo može odobriti prevoz živinskog klaničnog otpada, i perja iz klanica u zonama A i B, u kafilerije izvan ovih zona ako:
1) su preduzete sve mere sprečavanja rasturanja materijala tokom prevoza, odnosno ako se otpad prevozi vozilima koja ne dozvoljavaju curenje materijala;
2) se u kafileriji otpad tretira postupkom koji obezbeđuje sigurnu inaktivaciju virusa avijarne influence.
Ministarstvo može odobriti promet perja iz zona A i B, ako je perje dobijeno od živine izvan zaraženog područja, odnosno iz zaraženog područja, tretirano vrelom parom ili nekim drugim postupkom koji sigurno uništava virus avijarne influence.
10. Mere na gazdinstvima na kojima je potvrđena bolest AI - nisko patogena Avijarna influenca
Kada se potvrdi bolest AI - nisko patogenim sojem Avijarne influence (u daljem tekstu: bolesti nisko patogene AI) na gazdinstvu, sprovode se sledeće mere:
1) hitno lišavanje života na human način (stamping out) živine i ptica, kod kojih je potvrđena infekcija nisko patogenim sojem virusa avijarne influence;
2) lišavanje života na human način i neškodljivo uništavanja živine i ptica, koje ne predstavljaju opasnost za dalje širenje bolesti nisko patogene AI;
3) depopulaciju živine i ptica i na gazdinstvima u kontaktu, na osnovu procene rizika širenja bolesti, posle epizootiološkog uviđaja i postavljanja opravdane epizootiološke indikacije. Depopulacija obuhvata ubijanje i klanje živine i ptica u klanicama, odobrenih od strane Ministarstva;
4) uništavanje glodara i insekata na gazdinstvima i u objektima;
5) zabrana prometa živine i ptica sa gazdinstva, do sprovođenja mera depopulacije i neškodljivog uklanjanja. Zabrana prometa može se odnositi i na domaće sisare, osim ukoliko se ne upućuju u prostore i prostorije u kojima nema kontakta sa živinom i pticama;
6) nakon sprovođenja postupaka lišavanja života živine na human način i neškodljivog uklanjanja leševa, objekti, oprema i vozila koja su se koristila za prevoz živine, leševa, hrane za životinje, stajnjaka, osoke, prostirke i drugih kontaminiranih supstanci, moraju biti očišćeni, oprani i dezinfikovani.
10.2. Mera u posebnim slučajevima
Prevoz živine radi hitnog klanja
Ministarstvo može odobriti prevoz živine sa gazdinstava na kojima je potvrđena bolest nisko patogene AI, radi hitnog klanje živine u klanicama iz člana 47. tačka 3) ovog člana, ako su ispunjeni uslovi iz člana 21. ovog pravilnika.
Pilići, priplodna jaja, stajnjak, osoka i prostirka
U slučaju potvrde bolesti nisko patogene AI, pored mera iz člana 47. ovog pravilnika, sprovode se i sledeće mere:
1) priplodna jaja, koja potiču sa gazdinstva na kojima je potvrđena bolest nisko patogene AI, a koja su prikupljena u periodu od momenta verovatnog unosa uzročnika na gazdinstvo do početka sprovođenja mera suzbijanja bolesti, moraju, kada je to moguće, biti pronađena i inkubirana pod stalnim nadzorom veterinarskog inspektora;
2) pilići, koji su se izlegli iz jaja iz tačke 1) ovog stava, moraju se, kada je to moguće, pronaći i podvrgnuti nadzoru veterinarskog inspektora, uz sprovođenje dijagnostičkih postupaka uključujući i obavezna laboratorijska ispitivanja uzoraka dobijenih od tih pilića;
3) oprema i materijali, koji su zatečeni na gazdinstvu, a mogli su biti kontaminirani uzročnikom bolesti, moraju biti očišćeni, oprani i dezinfikovani ili uništeni na način kojim se obezbeđuje sigurno uništavanje virusa avijarne influence;
4) stajnjak, osoka i prostirka moraju biti tretirani na način kojim se obezbeđuje sigurno uništavanje virusa avijarne influence.
Jaja, koja su zatečena na gazdinstvu, kao i ona koja su proizvedena na gazdinstvu do momenta lišavanja života živine na human način i neškodljivog uklanjanja, mogu se uputiti u objekat za preradu jaja i proizvodnju proizvoda od jaja, pod uslovima iz člana 25. ovog pravilnika.
Mere na posebnim vrstama gazdinstva
U slučaju potvrde bolesti nisko patogene AI na gazdinstva na kojima se drže nekomercijalne ptice, zoološki vrtovi, cirkusi, prodavnice kućnih ljubimaca, rezervati, ograđeni prostori u kojima se drži živina i ptice za potrebe naučnog-istraživačkog rada ili radi očuvanja ugroženih vrsta ptica, registrovane odgajivačnice retkih rasa živine i ptica, Ministarstvo može odobriti odstupanja iz člana 49. ovog pravilnika.
Na gazdinstvima iz stava 1. ovog člana sprovode se mere iz člana 11. stav 2. ovog pravilnika.
Mere na odvojenim proizvodnim jedinicama gazdinstva
U slučaju potvrde nisko patogene AI na gazdinstvima koja se sastoje iz više odvojenih proizvodnih jedinica, Ministarstvo može odobriti odstupanje od mera propisanih u članu 47. ovog pravilnika, pod uslovom da takvo odstupanje neće ugroziti zdravstvenu zaštitu i kontrolu bolesti.
Odstupanja iz stava 1. ovog člana odobriće se za proizvodne jedinice propisane članom 12. stav 2. ovog pravilnika.
Mere na kontaktnim gazdinstvima
Na osnovu rezultata epizootiološkog uviđaja određuju se gazdinstva koja se mogu smatrati kontaktnim gazdinstvima.
Na gazdinstvima iz stava 1. ovog člana na sprovode se mere u skladu sa članom 13. st. 1, 2, 4. i 5. ovog pravilnika.
Ako se gazdinstvo nalazi u području sa intenzivnom živinarskom proizvodnjom i velikom gustinom naseljenosti živine i ptica, može se naložiti lišavanje života živine i ptica na licu mesta, na human način i bez odlaganja i primeniti mere iz člana 47. ovog pravilnika. Obavezno je laboratorijsko ispitivanje leševa ubijene i uginule živine i ptica na prisustvo virusa visoko patogene avijarne influence.
Određivanje granica zaraženog i ugroženog područja
Kada se na osnovu rezultata laboratorijskog ispitivanja potvrdi bolest nisko patogene AI, ministar određuje granice zaraženog i ugroženog područja (u daljem tekstu: restriktivno područje) u poluprečniku od najmanje 1 km oko žarišta zaraze.
Ministar određuje granice restriktivnog područja uzimajući u obzir faktore iz člana 15. ovog pravilnika.
Mere u restriktivnom području
U restriktivnom području sprovode se sledeće mere:
1) popis komercijalnih gazdinstava, u što kraćem roku;
2) laboratorijska ispitivanja živine i ptica na komercijalnom gazdinstvu;
3) kontrola kretanja i prometa živina, ptica i jaja poreklom iz restriktivnog područja;
4) zabrana kretanja i prometa živine, ptica i jaja iz restriktivnog područja;
5) primena biosigurnosnih mera prilikom ulaska i izlaska sa gazdinstva, radi sprečavanja širenja bolesti;
6) čišćenje i dezinfekcija svih delova opreme i vozila koja su koristila lica koja su dolazila i odlazila sa gazdinstva, a mogla su biti kontaminirana uzročnikom bolesti;
7) zabrana iznošenja stajnjaka, upotrebljene prostirke i osoke, osim ako su primenjene stroge biosigurnosne mere uništavanja ili daljeg tretmana na način koji garantuje uništavanje uzročnika bolesti;
8) zabrana okupljanja živine i ptica na sajmovima, izložbama, takmičenjima, pijacama, bez odobrenja veterinarskog inspektora.
Dodatne zaštitne mere
Pored mera iz člana 54. ovog pravilnika mogu se sprovoditi i dodatne mere zaštite u restriktivnom području, kada je to epizootiološki opravdano, na osnovu procene analize rizika širenja bolesti nisko patogene AI.
Mere u posebnim slučajevima
U restriktivnom području, Ministarstvo može odobriti prevoz, ako:
1) se vrši prevoz živine radi hitnog klanja u klanicama, koje su odobrene od strane Ministarstva;
2) se živine naseljava na gazdinstvima na kojima nema druge živine i moraju ostati na tim gazdinstvima, pod zvaničnim nadzorom, najmanje 21 dan;
3) se jednodnevni pilići naseljavaju na drugim gazdinstvima i moraju ostati na tim gazdinstvima, i ako su pod zvaničnim nadzorom, najmanje 21 dan;
4) se jednodnevni pilići, izleženi iz jaja poreklom iz gazdinstava koja se nalaze izvan restriktivne zone, prevoze na gazdinstva koja se nalaze u restriktivnoj zoni, pod uslovom da nije došlo do kontakta tih jaja sa jajima i jednodnevnim pilićima poreklom iz restriktivnog područja koji imaju različit zdravstveni status;
5) se priplodna jaja prevoze u inkubatorsku stanicu pod uslovom da su dezinfikovana i prevežena dezinfikovanim podlošcima, odnosno na odgovarajući način koji ne dozvoljava mogućnost kontaminacije jaja, i da je obezbeđena sledljivost.
Trajanja naređenih mera
Naređene mere u restriktivnom području primenjivaće se:
1) najmanje 21 dan od završetka mehaničkog čišćenja, pranja i završne dezinfekcije zaraženih objekata i gazdinstava, odnosno do završetka epizootioloških i laboratorijskih ispitivanja živine na svim gazdinstvima u restriktivnom području i dobijanja negativnog rezultata laboratorijskih ispitivanja. Rezultati epizootioloških ispitivanja moraju nedvosmisleno potvrđivati da je mogućnost širenja nisko patogene avijarne influence zanemarljiva;
2) najmanje 42 dana od momenta dobijanja rezultata da je na gazdinstvima dokazano prisustvo nisko patogene avijarne influence, odnosno do završetka epizootioloških i laboratorijskih ispitivanja u restriktivnom području i dobijanja rezultata epizootioloških ispitivanja da je mogućnost širenja nisko patogene avijarne influence zanemarljiva.
Identifikacija subtipa virusa avijarne influence
U slučaju da se radi o primarnom žarištu nisko patogene avijarne influence, Nacionalna raferentna laboratorija će izvršiti identifikaciju subtipa virusa avijarne influence. Virusni izolat se šalje u Referentnu laboratoriju EU.
IV MERE SPREČAVANJA ŠIRENJA, SUZBIJANJA I ISKORENJIVANJA BOLESTI AI KOD SVINJA I DRUGIH ŽIVOTINJSKIH VRSTA
Mere sprečavanja, širenja i suzbijanja bolesti AI kod svinja
Kada se potvrdi bolest AI kod živine i ptica, sprovode se sledeće mere:
1) laboratorijska ispitivanja svinja zatečenih na zaraženom gazdinstvu. Ako ukupan broj svinja prevazilazi više od 60 životinja po proizvodnoj jedinici, testiraće se 60 svinja iz svake proizvodne jedinice. Za laboratorijska ispitivanja uzimaju se trahealni/orofaringalni brisevi i uzorci krvi i to dve do četiri nedelje od neškodljivog uništavanja živine. Uzorci se uzimaju tako da svaki uzorak potiče od svinje koja je u direktnom kontaktu sa drugim svinjama i čine jednu grupu;
2) zabrana prometa svinja sa zaraženih gazdinstva do dobijanja konačnih rezultata, kojim se potvrđuje ili isključuje infekcija svinja virusom avijarne influence;
3) hitno lišavanje života na human način i neškodljivo uklanjanje leševa svinja sa gazdinstva, u slučaju dobijanja pozitivnih rezultata infekcije virusom avijarne influence;
4) zabrana prometa svinja poreklom sa zaraženog gazdinstva. Ministarstvo može odobriti promet svinja ako je laboratorijskim ispitivanjem svinja dobijen negativan nalaz. Prevoz će biti odobren najranije 14 dana nakon neškodljivog uništavanja živine.
Mere sprečavanja, širenja i suzbijanja bolesti AI kod drugih životinjskih vrsta
Radi sprečavanja prenošenja virusa avijarne na druge životinjske vrste, na zaraženim i kontaktnim gazdinstvima mogu se sprovoditi dodatne mere zaštite. Obim primene ovih mera će se odrediti na osnovu epizootiološke procene analize rizika širenja bolesti AI na druge životinjske vrste.
U slučaju sumnje na infekciju drugih životinjskih vrsta virusom avijarne influence H5 i H7 sprovodi se uzimanje uzoraka i laboratorijsko ispitivanje.
V MERE SPREČAVANJA ŠIRENJA, SUZBIJANJA I ISKORENJIVANJA BOLESTI VISOKO PATOGENE AI KOD DIVLJIH PTICA
Određivanje zaraženog i ugroženog područja
Kada se na osnovu rezultata laboratorijskog ispitivanja potvrdi bolest visoko patogene AI izazvane virusom tipa A podtipom H5, bez obzira da li je potvrđen ili se sumnja da je u pitanju N1 soj, kod divljih ptica, ministar određuje granice zaraženog područja u poluprečniku od najmanje 3 km i ugroženog područja u poluprečniku od najmanje 10 km, oko žarišta zaraze.
Ministar određuje granice zaraženog i ugroženog područja uzimajući u obzir faktore iz člana 15. ovog pravilnika.
U slučajevima kada zaraženo i ugroženo područje obuhvataju i teritorije susednih država, uspostavljaju se granice tih područja u skladu sa članom 17. ovog pravilnika.
Mere koje se preduzimaju u zaraženom području
U zaraženom području sprovode se sledeće mere:
1) popis gazdinstva kao i klinički pregled živine i ptica na gazdinstvima počevši od rubnih delova zaraženog područja prema središtu odnosno žarištu zaraze, u što kraćem roku;
2) periodični klinički pregledi živine i ptica, posle sprovedenog pregleda iz tačke 1) ovog stava, a po potrebi uzorkovanje materijala i upućivanje na laboratorijska ispitivanja;
3) klinički pregled živine na gazdinstvima sa intenzivnom živinarskom proizvodnjom uz primenu mera predostrožnosti i od strane lica koja nisu bila u kontaktu sa živinom na drugim gazdinstvima u zaraženom ili ugroženom području;
4) primena biosigurnosnih mera na gazdinstvima uključujući postavljanje dezinfekcionih barijera na ulazima i izlazima sa gazdinstva, držanje živine i ptica i sprečavanje kontakta sa divljim pticama i drugom živinom;
5) zabrana okupljanja živine i ptica na sajmovima, izložbama, takmičenjima, pijacama, kao i druge vidove okupljanja živine i ptica;
6) zabrana naseljavanja lovišta pernatom divljači i zabrana prometa pernate divljači u toku trajanja zaraze, odnosno za vreme trajanja mera;
7) zabrana lova pernate divljači, u skladu sa posebnim propisom;
8) zabrana prometa i iznošenja živine, jednodnevnih pilića, ptica i leševa sa gazdinstava unutar područja;
9) zabrana prometa priplodnih jaja iz zaraženog područja;
10) provoz pošiljki živine, ptica, jednodnevnih pilića, jaja isključivo glavnim putevima i železnicom kroz zaraženo područje, uz odobrenje veterinarskog inspektora, kao i zabrana zaustavljanja vozila, pretovara i istovara pošiljki;
11) zabrana prometa živinskog mesa, mesa pernate divljači i proizvoda od živinskog mesa iz zaraženog područja, osim mesa i proizvoda dobijenih od živine koja potiče izvan zaraženog područja, ili dobijenih od živine koja je zaklana najranije 21 dan od pojave prve infekcije na gazdinstvu; ovakvo meso i proizvodi ne smeju doći u kontakt sa mesom i proizvodima poreklom od živine iz zaraženog područja;
12) zabrana iznošenja stajnjaka, upotrebljene prostirke i osoke sa gazdinstva u zaraženom području i njihovo raznošenje na oranicama pre završetka postupka biotermizacije.
Izuzetno od odredbe stava 1. ovog člana može se odobriti iznošenje stajnjaka, upotrebljene prostirke i osoke sa gazdinstva u zaraženom području, na kojima se primenjuju biosigurnosne mere i na odgovarajući način kojim se uništava uzročnik bolesti.
U zaraženom području vrši se angažovanje pravnih lica koja se bave lovstvom i korisnika lovišta, kao i ornitologa. Ministarstvo organizuje obuku lovaca i ornitologa o zaštiti od infekcije virusom avijarne influence i obaveštava javnost o preduzetim merama.
Mere koje se preduzimaju u ugroženom području
U ugroženom području primenjivaće se sledeće mere:
1) popis svih gazdinstva unutar ugroženog područja;
2) primena biosigurnosnih mera na gazdinstvima uključujući postavljanje dezinfekcionih barijera na ulazima i izlazima sa gazdinstva, držanje živine i ptica i sprečavanje kontakta sa divljim pticama i drugom živinom;
3) kontrola prometa živine, ptica i priplodnih jaja;
4) zabrana prometa živine i ptica u periodu od 15 dana od dana uspostavljanja ugroženog područja;
5) zabrana okupljanja živine i ptica na sajmovima, izložbama, takmičenjima, pijacama kao i drugi vidovi okupljanja živine i ptica;
6) zabrana naseljavanja lovišta pernatom divljači i prometa pernate divljači do prestanka mera sprečavanja širenja, suzbijanja i iskorenjivanja bolesti visoko patogene AI u zaraženom području;
7) zabrana lova pernate divljači, u skladu sa posebnim propisom.
Pored mera iz stava 1. ovog člana, mogu se sprovoditi i dodatne mere zaštite u zaraženom i ugroženom području, na osnovu epizootiološke procene rizika širenja bolesti.
Ministarstvo može odobriti promet:
1) živine i gajene pernate divljači, sa gazdinstva u zaraženom području na gazdinstva u zaraženom i ugroženom području ako su ta gazdinstva pod nadzorom veterinarskog inspektora;
2) koka nosilja na gazdinstva unutar ili izvan zaraženog i ugroženog područja, ako ostaju na gazdinstvima na kojima su isporučene najmanje 21 dan, pod nadzorom veterinarskog inspektora.
Ministarstvo može odobriti prevoz:
1) živine poreklom sa gazdinstva iz zaraženog i ugroženog područja, radi hitnog klanja direktno u klanicu, odobrenu od strane Ministarstva, ako su ispunjeni uslovi iz člana 21. ovog pravilnika;
2) jednodnevnih pilića, izleženih iz jaja poreklom sa gazdinstva u zaraženom području, na gazdinstva, po mogućstvu izvan zaražene i ugrožene zone, ako su ispunjeni uslovi iz člana 22. ovog pravilnika. Jednodnevni pilići moraju ostati na gazdinstvima na koja su isporučeni, najmanje 21 dan, pod nadzorom veterinarskog inspektora;
3) jednodnevnih pilića, izleženih iz jaja poreklom iz ugroženog područja na gazdinstva izvan zaraženog i ugroženog područja. Jednodnevni pilići moraju ostati na gazdinstvima na koja su isporučeni najmanje 21 dan, pod nadzorom veterinarskog inspektora;
4) koka nosilja, tovnih ćuraka, druge živine i pernate divljači iz ugroženog područja na gazdinstva izvan ugroženog područja pod nadzorom veterinarskog inspektora u mestu prispeća pošiljke. Živina mora ostati na gazdinstvima, na koja je isporučena, najmanje 21 dan;
5) pernatih kućnih ljubimaca, poreklom iz zaraženog i ugroženog područja, u objekte izvan zaraženog i ugroženog područja, ako pošiljka pernatih kućnih ljubimaca nije veća od pet kaveznih ptica. U objektima, u kojima će biti smešteni pernati kućni ljubimci, zabranjeno je držanje živine;
6) ptica iz instituta, zavoda i drugih organizacija koje se nalaze u zaraženom i ugroženom području, u kojima se ptice koriste za eksperimente, u organizacije iste ili slične namene;
7) prevoz priplodnih jaja, proizvedenih na gazdinstvima u zaraženom području, u inkubatorsku stanicu u zaraženom području, odobrenu od strane Ministarstva ili u druge inkubatorske stanice, odobrene od Ministarstva, ako su ispunjeni uslovi iz člana 24. ovog pravilnika.
Ministarstvo može odobriti promet živinskog mesa i proizvoda od mesa, uključujući i meso nojeva i emua, izvan zaraženog područja, dobijenog od živine i nojeva koji potiču iz zaraženog područja ili izvan zaraženog područja, ako:
1) su živina i nojevi podvrgnuti pregledu pre i posle klanja;
2) su živina i nojevi prevezeni direktno u klanicu i na način koji isključuje mogućnost kontakta živine i nojeva sa drugom živinom;
3) je izvršen klinički pregled živine na gazdinstvu unutar 24 časa i utvrđeno da živina i nojevi ne pokazuju kliničke znakove bolesti;
4) su izvršena laboratorijska ispitivanja uzoraka dobijenih od ovih životinja u svim slučajevima, kada je moguće;
5) su živina i nojevi prevezeni u klanicu vozilima koja su pregledana pre transporta, očišćena i dezinfikovana, a posle utovara živine i zapečaćena ili se u klanicu otpremaju pod nadzorom veterinarskog inspektora.
Ministarstvo može odobriti prevoz živinskog klaničnog otpada, i perja iz klanica u zaraženom području, u kafilerije izvan zaraženog područja, ako:
1) su preduzete mere sprečavanja rasturanja materijala tokom prevoza, odnosno, da se otpad prevozi vozilima koja ne dozvoljavaju curenje materijala;
2) da se u kafileriji otpad tretira postupkom koji obezbeđuje sigurnu inaktivaciju virusa avijarne influence.
Ministarstvo može dozvoliti promet perja iz zaraženog područja:
1) ako je perje dobijeno od živine koja potiče izvan zaraženog područja;
2) ako je perje, dobijeno od živine koja potiče iz zaraženog područja, tretirano vrelom parom ili nekim drugim postupkom koji sigurno uništava virus avijarne influence.
Uzimanje uzoraka i laboratorijsko ispitivanje, radi otkrivanja prisustva virusa avijarne influence kod sumnje na pojavu i potvrde bolesti AI sprovodi se u skladu sa Prilogom - Dijagnostički postupci za avijarnu influencu (u daljem tekstu: Prilog), koji je odštampan uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo.
VII ČIŠĆENJE, PRANJE I DEZINFEKCIJA
Posle neškodljivog uništavanja leševa živine, sprovode se mere:
1) čišćenje, pranje i dezinfekcija gazdinstva, objekta, opreme i drugih kontaminiranih materijala, pod nadzorom veterinarskog inspektora i njegovim instrukcijama;
2) zabrana upotrebe pašnjaka i drugih kontaminiranih površina, koje su korišćene za držanje i gajenje živine i ptica inficiranih virusom avijarne influence, sve dok se ne sprovede čišćenje i dezinfekcija ovih površina pod nadzorom veterinarskog inspektora i ne eliminiše prisustvo infektivnog agensa na njima;
3) čišćenje, pranje i dezinfekcija klanica, vozila i drugih transportnih sredstava, graničnih prelaza, opreme i svih drugih kontaminiranih materijala ili materijala koji su mogli biti kontaminirani virusom avijarne influence, pod nadzorom veterinarskog inspektora.
Oprema i druge kontaminirane supstance ili supstance koje su mogle biti kontaminirane virusom avijarne influence, a ne mogu se očistiti, oprati i dezinfikovati na propisan način, moraju se neškodljivo uništiti.
Veterinarske i druge organizacije, koje sprovode čišćenje, pranje i dezinfekciju opreme, vozila, objekata i gazdinstva, nakon završetka tih postupka vlasniku ili odgovornom licu izdaju potvrdu o sprovedenom čišćenju, pranju i dezinfekciji.
Čišćenje, pranje i dezinfekcija sprovodi se u skladu sa stavom 1. tačka 1) ovog pravilnika, upotrebom odobrenog dezinfikacionog sredstva u određenoj koncentraciji koju je propisao proizvođač sredstva i na način utvrđen u Kriznom planu.
VIII PONOVNO NASELJAVANJE OBJEKATA
Ponovno naseljavanje objekata živinom i pticama, u kojima se nalazila živina inficirana avijarnom influencom, Ministarstvo može odobriti posle sprovođenja mera sprečavanja širenja, suzbijanja i iskorenjivanja, u skladu sa ovim pravilnikom, i to najranije 21 dan od dana kada je sprovedeno čišćenja, pranja i završne dezinfekcije opreme, vozila, objekata i gazdinstva.
Ponovno naseljavanje objekata živinom i pticama odobrava Ministarstvo. Naseljavanja živine i gajenih ptica vlasnici, odnosno držaoci živine i ptica moraju sprovesti pod nadzorom veterinarskog inspektora.
Posle izvršenog ponovnog naseljavanja objekata živinom ili pticama, sprovode se sledeće mere:
1) klinički pregled živina i ptice na gazdinstvu, najmanje jedanput pre ponovnog naseljavanja. Pregled ili završni pregled, ako je naređeno sprovođenje više od jednog pregleda, mora biti sproveden što bliže isteku perioda od 21 dana od momenta naseljavanja živine;
2) laboratorijsko ispitivanje useljenih živina i ptica. Uzorci za laboratorijska ispitivanja uzimaju se iz svake proizvodne jedinice. Reprezentativni uzorak predstavlja 20 pojedinačnih uzoraka krvi iz svakog proizvodnog objekta. Uzorci se uzimaju neposredno posle naseljavanja živine, osim ako se radi o jednodnevnim pilićima. Uzorci, dobijeni od uginulih životinja, trahealni/orofaringalni i kloakalni brisevi uzimaju se od najviše 10 uginulih jedinki nedeljno, i to u periodu od 21 dana od ponovnog naseljavanja živine;
3) na gazdinstvima na kojima je bila potvrđena infekcija visoko patogenim sojem virusa avijarne influence, vrši se uzorkovanje 20 trahealnih/orofaringalnih briseva, a kod pataka i gusaka obavezno i uzorkovanje po 20 kloakalnih briseva iz svakog proizvodnog objekta. Uzorkovanje je poželjno sprovesti u trećoj nedelji posle naseljavanja;
4) u slučajevima infekcije nisko patogenim sojem virusa avijarne influence uzorkuje se po 20 trahealnih/orofaringalnih briseva, 20 kloakalnih briseva i 20 uzoraka krvi iz svakog proizvodnog objekta;
5) primena svih biosigurnosnih mera i procedura zaštite od unošenja ili iznošenja infektivnog agensa sa gazdinstva od stane lica koja ulaze ili napuštaju gazdinstvo na kojem se nalazi useljena živina i ptice;
6) zabrana prometa živine i ptica, u periodu od 21 dana od od dana useljavanja živine, bez odobrenja Ministarstva;
7) vođenje evidencije o proizvodnim rezultatima živine, uključujući i podatke o padu produktivnosti, nosivosti, pojavljivanju bolesti i uginućima živine i ptica na gazdinstvu od strane vlasnika i držaoca te živine i ptica, a u slučaju značajnijeg pada produktivnih sposobnosti, nosivosti, promene zdravstvenog stanja i uginuća živine i ptica prijavljivanje veterinarskom inspektoru.
Na osnovu epizootiološke procene analize rizika od moguće pojave i širenja bolesti, mere iz stava 3. ovog člana sprovode se i na druge životinjske vrste koje se naseljavaju na gazdinstva, na kojima je sproveden postupak iskorenjivanja bolesti AI.
U Republici Srbiji nije dozvoljena vakcinacija živine i ptica protiv bolesti AI.
Izuzetno od odredbe člana 68. ovog pravilnika, Ministarstvo može odrediti teritoriju i vremenski rok u kojem će se sprovesti brza i sistematska vakcinacija (u daljem tekstu: hitna vakcinacija), u slučaju sumnje na pojavu bolesti AI na teritoriji Republike Srbije i zemljama u okruženju (susednim zemljama).
Član 67
Izuzetno od odredbe člana 68. ovog pravilnika, Ministarstvo može odrediti teritoriju i vremenski rok u kojem će se sprovesti preventivna vakcinacije, kao dugoročna mera suzbijanja i iskorenjivanja avijarne influence, kada se epizootiološkom procenom rizika ustanovi da su pojedina geografska područja u Republici Srbiji izložena permanentnom riziku pojavljivanja avijarne influence.
Pri proceni rizika iz stava 1. ovog člana, uzimaju se u obzir sledeći faktori:
1) geografski položaj i konfiguracija terena;
2) prisustvo vodenih ptica (vektora), vodotokova, stajaćih voda, zimovnika i odmorišta za ptice selice;
3) način gajenja živine i ptica;
4) stanje gazdinstva i proizvodnih jedinica na kojima se gaji živina i ptice;
5) vrste i kategorije živine i ptica na gazdinstvima;
6) izloženost živine i ptica mogućim kontaktima sa divljim pticama i riziku prenošenja virusa.
Sprovođenje vakcinacije, proizvodnja, promet i upotreba vakcine
Hitna, odnosno preventivna vakcinacija sprovode se u skladu sa planom hitne vakcinacije, odnosno planom preventivne vakcinacije.
Proizvodnja, promet i upotreba vakcine protiv bolesti AI može se se obavljati samo uz odobrenje i pod kontrolom Ministarstva, u skladu sa Kriznim planom. Vakcinacija se može obavljati samo registrovanim vakcinama.
Ministarstvo će o preduzetim merama, odmah obavestiti Evropsku Komisiju i Svetsku organizaciju za zdravstvenu zaštitu životinja (OIE).
Ministarstvo donosi Krizni plan u skladu sa ovim pravilnikom.
Krizni plan sprovodi krizni centar, koga obrazuje ministar, u skladu sa propisima o državnoj upravi. Krizni centar ima područne jedinice koje se organizuju na teritoriji upravnog okruga ili opštine.
Krizni plan sadrži:
1) popis članova kriznog centra, koji koordinira sprovođenje mera koje se primenjuju u slučaju pojave bolesti AI;
2) popis područnih jedinica, a koje kontrolišu sprovođenje mera na teritoriji upravnog okruga ili opštine;
3) podatke o osobama koje su odgovorne za sprovođenje kriznog plana, uključujući i stručne kvalifikacije, specifična znanja i odgovornosti;
4) podatke potrebne za brzo kontaktiranje osoba ili organizacija, zaduženih za sprovođenje mera ili direktno pogođeni epizootijom bolesti AI;
5) podatke o objektima, opremi i materijalima potrebnih za pravilnu primenu hitnih mera, uključujući laboratorijsko osoblje, opremu i infrastrukturu;
6) jasna uputstva o aktivnostima koje treba preduzeti, uključujući postupanje sa sumnjivim, odnosno zaraženim životinjama, uklanjanje leševa, kao i postupak pranja, čišćenja i dezinfekcije;
7) organizovanje inovacija na terenu i u Ministarstvu, radi edukacije o postupcima kontrole bolesti AI;
8) kriterijume za sprovođenje mera u slučaju sumnje i potvrde bolesti AI i određuje način na koji će se obezbediti pristup objektima, opremi, osoblju i drugom materijalu neophodnom za sprovođenje tih mera;
9) planove vakcinacije iz člana 70. stav 1. ovog pravilnika, kao i podatke o količini vakcina koje su procenjene u slučaju sprovođenja vakcinacije.
Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".
Redakcija je zadržala numeraciju članova, kao i pojedine delove teksta koji imaju slovne greške, kako su oni objavljeni u "Sl. glasniku RS", br. 7/2010.