UREDBA O MERILIMA ZA OCENJIVANJE ZDRAVSTVENE SPOSOBNOSTI VOJNIH OBVEZNIKA ZA VOJNU SLUŽBU I O LEKARSKIM I DRUGIM PREGLEDIMA I PSIHOLOŠKIM ISPITIVANJIMA VOJNIH OBVEZNIKA ("Sl. glasnik RS", br. 26/2010)

 

I OSNOVNE ODREDBE

Član 1

Ovom uredbom propisuju se merila za ocenjivane zdravstvene sposobnosti vojnih obveznika za vojnu službu i lekarski i drugi pregledi i psihološka ispitivanja vojnih obveznika radi utvrđivanja sposobnosti za vojnu službu.

Član 2

Lekarske i druge preglede iz člana 1. ove uredbe vrše lekari specijalisti opšte medicine ili medicine rada, uz pomoć stručnih nalaza psihologa i drugih lekara specijalista u ovlašćenim vojnim i civilnim zdravstvenim ustanovama.

II UTVRĐIVANJE I OCENJIVANJE ZDRAVSTVENOG STANJA I PSIHOFIZIČKE SPOSOBNOSTI VOJNIH OBVEZNIKA

Član 3

Utvrđivanje i ocenjivanje zdravstvenog stanja i psihofizičke sposobnosti obuhvataju:

1) utvrđivanje stanja i funkcionalne sposobnosti: gornjih ekstremiteta s ramenim pojasom (GE), donjih ekstremiteta s karličnim pojasom (DE), unutrašnjih i drugih organa u sklopu opšteg stanja (OS), čula vida (O), čula sluha i ravnoteže (U) i centralnog i perifernog nervnog sistema (NP);

2) utvrđivanje sumnje na postojanje psihijatrijskih oboljenja i poremećaja;

3) utvrđivanje emocionalno-socijalne zrelosti i stabilnosti (E), opšte intelektualne sposobnosti (G) i stepena duševnih poremećaja;

4) utvrđivanje i evidentiranje izrazite nerazvijenosti i neuhranjenosti (As), izrazite gojaznosti (Ob), promena na koži (K), nedostajanja više zuba (3), mucanja (M), neraspoznavanja osnovnih boja (KV), poremećaja adaptacije na tamu (NV), poremećaja stereoskopskog vida (SV);

5) utvrđivanje i evidentiranje patoloških stanja i poremećaja koji utiču na sposobnost za vojnu službu.

Član 4

Lekarskim i drugim pregledima i ispitivanjima utvrđuju se normalna i patološka stanja organskih sistema, organa, čula i psihičkih funkcija i ocenjuju se jednom od sledećih ocena:

1) stanje bez ikakvih znakova poremećaja funkcija - ocenom 5;

2) stanje s minimalnim znacima poremećaja funkcija - ocenom 4;

3) stanje sa znacima lakših i umerenih poremećaja funkcija - ocenom 3;

4) stanje sa znacima teških i najtežih poremećaja funkcija - ocenom 1.

Za stanja i funkcije organskih sistema, organa ili čula, koja anamnestički i objektivno ne zadovoljavaju, ali se za vreme od najviše tri godine mogu bitno poboljšati, vojnim obveznicima se ne daje ocena dok im se zdravstveno stanje ne stabilizuje.

Član 5

Spisak bolesti, rana, povreda, ozleda, telesnih mana, stanja i nedostataka (u daljem tekstu: Spisak bolesti), prema kome se ocenjuje zdravstveno stanje i psihofizička sposobnost vojnih obveznika za vojnu službu, utvrđuje ministar odbrane.

Za vojne obveznike čije su zdravstveno stanje i psihofizičke sposobnosti ocenjene ocenom 5, u odgovarajućim dokumentima se navodi samo predlog ocene zdravstvene sposobnosti, a za vojne obveznike čije su zdravstveno stanje i psihofizičke sposobnosti ocenjeni ocenom 4, 3, 1 ili su bez ocene, pored predloga ocene zdravstvene sposobnosti iz Spiska bolesti, navode se tačka, redni broj u okviru te tačke sa navođenjem umanjene fizičke sposobnosti ili funkcije organa i čula.

Član 6

Nalazi utvrđeni lekarskim i drugim pregledima i ispitivanjima vojnih obveznika unose se u određene medicinsko-psihološke evidencije i dokumenta, koje propisuje ministar odbrane.

III OBIM I SADRŽAJ MEDICINSKIH PREGLEDA I PSIHOLOŠKIH ISPITIVANJA VOJNIH OBVEZNIKA

Član 7

Radi utvrđivanja zdravstvene sposobnosti, svi vojni obveznici se podvrgavaju:

1) antropometrijskim merenjima i ispitivanjima fizičkih i funkcionalnih sposobnosti;

2) laboratorijskim pregledima;

3) oftalmološkom pregledu;

4) otorinolaringološkom pregledu;

5) psihološkim ispitivanjima;

6) opštemedicinskom pregledu;

7) drugim specijalističkim pregledima i ispitivanjima, prema indikacijama.

Član 8

Antropometrijska merenja i ispitivanja fizičkih i funkcionalnih sposobnosti vojnih obveznika obuhvataju osnovna antropometrijska merenja (visine u stojećem stavu, mase, obima grudi, obima opuštene nadlaktice i potkolenice) i procenu fizičke i funkcionalne sposobnosti.

U okviru ispitivanja iz stava 1. ovog člana mere se puls i krvni pritisak. Drugi parametri kardiovaskularne i respiratorne funkcije ispituju se prema indikacijama.

Član 9

Laboratorijskim pregledima vojnih obveznika obuhvataju se ispitivanja krvi i mokraće.

Pored utvrđivanja brzine sedimentacije eritrocita i nivoa hemoglobina, utvrđuje se i broj eritrocita i leukocita i rade se neophodne serumske analize u koje spadaju bilirubin, šećer, urea, kreatinin i transaminaze (ALT i AST).

Mokraća se analizira skrining-metodom (reagens-trakom). U mokraći u kojoj reagens - traka nije otkrila patološki nalaz ne gleda se sediment, a mokraća u kojoj je otkriveno samo kvalitativno prisustvo pojedinih patoloških supstanci - analizira se kompletno (kvalitativno i kvantitativno).

Član 10

Oftalmološki pregled obuhvata određivanje oštrine vida, kolornog i stereoskopskog vida i primarne adaptacije na tamu.

Radi utvrđivanja i ocenjivanja stanja i funkcionalnih sposobnosti čula vida, u potrebnom obimu se obavljaju i drugi pregledi i ispitivanja prema medicinskim indikacijama i u posebnim indikacijama - kada se traži apsolutno isključivanje svih patoloških nalaza.

Član 11

Otorinolaringološki pregled (ORL pregled) obuhvata:

1) uzimanje ORL anamneze;

2) klinički pregled koji obuhvata otoskopiju, prednju i zadnju rinoskopiju, orofaringoskopiju i inspekciju i palpaciju vrata;

3) audiometriju;

4) ispitivanje vestibularne funkcije.

Član 12

Psihološko ispitivanje vojnih obveznika obuhvata:

1) grupno psihološko ispitivanje (GPI), kojim se određuju emocionalna zrelost i stabilnost (E) i nivo intelektualne sposobnosti (G);

2) individualno psihološko ispitivanje (IPI), prema indikacijama, kojim se utvrđuju vrsta i stepen duševnih poremećaja.

Metodologiju grupnih (GPI) i individualnih (IPI) psiholoških ispitivanja vojnih obveznika propisuje ministar odbrane.

Član 13

Opštemedicinski sistematski pregled obuhvata:

1) lekarski pregled, pri čemu se patološki nalazi upisuju u listu nalaza, a najvažniji podaci i zaključak - i u zdravstvenu knjižicu; pri pregledu se koristi zdravstveni dosije iz ustanova osnovne zdravstvene zaštite;

2) uzimanje anamnestičkih podataka značajnih za ocenu sposobnosti (sa osvrtom na porodičnu anamnezu), radi saznanja o ranijim oboljenjima, vremenu i načinu njihove pojave, trajanju i načinu lečenja i mestu lečenja; iz razgovora sa vojnim obveznikom proverava se normalnost njegovog govora i saznaje njegovo mišljenje o zdravstvenoj sposobnosti;

3) posmatranje opšteg fizičkog izgleda, radi čega se vojni obveznik pojedinačno pregleda i nag, da bi se mogli uočiti: izgled i reagovanje pojedinih delova njegovog tela pri stajanju, okretanju, sedanju, ustajanju i hodanju, njegova razvijenost, uhranjenost i psihička zrelost, uz analiziranje nalaza antropometrijskih merenja i grupnog psihološkog ispitivanja.

Fizička razvijenost vojnih obveznika ocenjuje se prema Normama fizičke razvijenosti vojnih obveznika, uhranjenost prema Tabeli odstupanja stvarne od idealne telesne mase, a funkcija i kapacitet pluća - prema Tabeli standardnih prosečnih vrednosti vitalnog kapaciteta i forsiranog ekspirijumskog volumena u sekundi.

Norme fizičke razvijenosti vojnih obveznika, Tabelu odstupanja stvarne od idealne telesne mase i Tabelu standardnih prosečnih vrednosti vitalnog kapaciteta i forsiranog ekspirijumskog volumena u sekundi propisuje ministar odbrane.

Po utvrđivanju opšteg zdravstvenog stanja vojnog obveznika, detaljnim pregledom pojedinih delova tela, sistema i organa, utvrđuje se zdravstveno stanje u užem smislu:

1) ispituje se konfiguracija glave, utvrđuje bolna osetljivost paranazalnih šupljina i izlazišta moždanih živaca, kao i eventualne promene na mekim i koštanim delovima glave i lica;

2) utvrđuju se pokretljivost vrata, izgled i ponašanje velikih krvnih sudova i veličina i pozicija štitne žlezde;

3) uzima se anamneza i vrši otorinolaringološki pregled, a po potrebi vojni obveznik se upućuje na pregled lekaru specijalisti za uvo, grlo i nos;

4) kontrolišu se boja i izgled sluznice usne šupljine i urednost funkcije viličnog zgloba, a zatim se utvrđuju stanje i broj karioznih i popravljenih zuba, odnosno broj zuba koji nedostaju, što se na propisani način evidentira u listi nalaza i zdravstvenoj knjižici vojnog obveznika;

5) utvrđuju se izgled i boja kože i njeni adneksi i vidljiva sluzokoža, a zatim se palpiraju regionalne limfne žlezde (vratne, aksilarne i ingvinalne);

6) običnom i udarnom palpacijom pregleda se kičmeni stub, a zatim se ispituje njegova pokretljivost u svim pravcima, traži se eventualno jače izražena lordoza, skolioza ili kifoskolioza;

7) kontroliše se simetričnost grudnog koša i obostrana jednakomerna respiratorna pokretljivost i pravilnost prednjeg dela i bočnih zidova;

8) posle uvida u frekvenciju pulsa i visinu krvnog pritiska, utvrđuje se ritam rada srca, njegovi tonovi i eventualni šumovi, a naročito auskultatorni fenomeni, bilo da se odnose na promenu ritma, tonove ili pojavu, odnosno karakter šumova. U svim nejasnim slučajevima, pogotovo s pozitivnom anamnezom, predlažu se funkcionalna ispitivanja i traži se mišljenje interniste (kardiologa);

9) perkutorno i auskultatorno utvrđuje se pokretljivost plućnih baza i plućni zvuk, koristeći se nalazom i interpretacijom eventualnog radiofotografskog pregleda pluća, a u dalje nejasnim slučajevima - predlažu se druga funkcionalna ispitivanja plućne funkcije, odnosno traži se mišljenje pneumoftiziologa;

10) pri pregledu trbuha utvrđuju se ožiljci i eventualne rezistencije trbušnog zida i da li se i koliko pipaju jetra i slezina; u pozitivnim slučajevima, ovaj nalaz se upoređuje s laboratorijskim nalazima (bilirubin, transaminaze i drugi hepatični testovi) i utvrđuje se i evidentira postojanje eventualne incipijentne ingvinalne hernije;

11) palpacijom i lakim udarcima ispituje se osetljivost bubrežnih loža, pregleda se spoljni otvor prepucijuma, uretre i skrotum (varikokela, hidrokela i hernija), kao i veličina, rezistencija i osetljivost testisa; za ovaj pregled posebno je važan rezultat laboratorijske analize mokraće; u svim sumnjivim slučajevima traži se konsultacija interniste odnosno urologa;

12) pregleda se analna regija (pilonidalni sinus, fisure, fistule, teži slučajevi spoljnih hemoroida, polipi, prolaps rektuma, perianalna hernija i dr.); u slučaju potrebe, obavlja se digitorektalni pregled i interpretira dobijeni nalaz;

13) utvrđuje se izgled ruku, obostrana jednakost i sposobnost za aktivno kretanje i punu funkcionalnost, a naročito nedostaci, skraćenja ili deformacije jednog ili više prstiju;

14) utvrđuje se izgled nogu ("O" ili "X"), obostrana jednakost i sposobnost za aktivno kretanje u svim zglobovima i osovinama i proveravaju refleksi (Patelarni, Ahilov), a zatim proverava njihov venski sistem i svod stopala.

Pri ocenjivanju sposobnosti ruku i nogu, treba uzimati u obzir i rezultate antropometrijskih merenja i indirektno procenjivati snagu gornjih i donjih ekstremiteta na osnovu zbira obima mišice i lista i izražavati ih ocenama prema skali sledeće tabele:

Ekstremiteti		Snaga	Ocena
Gornji (obim mišice u cm)	Donji (obim lista u cm)	Zbir obima (mišice i lista)
26 i više	35 i više	61 i više	5
24 - 25	33 - 34	57 - 60	4
22 - 23	31 - 32	53 - 56	3
21 i manje	30 i manje	52 i manje	1

Opštemedicinski sistematski pregled vojnih obveznika obuhvata i osnovni neurološki pregled, pri čemu se kontrolišu izlazišta kranijalnih živaca, reakcija zenica na svetlo (akomodacija i konvergencija), gruba motorna snaga i mišićni tonus ekstremiteta, tetivni refleksi i vegetativne reakcije (vlažnost dlanova i pazušnih jama, dermografizam i dr.). U slučajevima postojanja psihičkih poremećaja kod vojnih obveznika, treba konsultovati psihijatra koji će po potrebi zatražiti individualno psihološko testiranje. U toku opštemedicinskog sistematskog pregleda, pored sagledavanja i interpretacije svih navedenih nalaza i ispitivanja, neophodna je i interpretacija rezultata laboratorijskih pregleda vojnih obveznika.

Član 14

Ako dobijeni rezultati laboratorijskih pregleda, testiranja funkcije organa i čula, psihološkog testiranja i antropometrijskog merenja odstupaju od normalnih, prilikom opštemedicinskog sistematskog pregleda, prema indikacijama, lekar upućuje vojnog obveznika odgovarajućem specijalisti ili kliničko-bolničkoj ustanovi na dodatne preglede i ispitivanja, radi specijalističkog nalaza, ocene zdravstvenog stanja i mišljenja o sposobnosti.

Prilikom opštemedicinskog sistematskog pregleda, lekar interpretira nalaze svih prethodnih zdravstvenih pregleda i ispitivanja, uključujući i podatke sadržane u:

1) zdravstvenom kartonu ustanove koja obavlja zdravstvenu delatnost na primarnom nivou;

2) zdravstvenoj knjižici, lekarskim nalazima o eventualnom lečenju, lekarskim uverenjima i drugim dokumentima o utvrđivanju zdravstvene sposobnosti;

3) dokumentima koje je teritorijalni organ prikupio od nadležnih državnih i drugih organa.

Posle detaljnog opštemedicinskog pregleda lekar predlaže jednu od sledećih ocena iz člana 5. ove uredbe: "sposoban" - sa ocenama pet, četiri i tri, "privremeno nesposoban" - bez ocene i "nesposoban" - sa ocenom jedan.

IV ZAVRŠNE ODREDBE

Član 15

Danom stupanja na snagu ove uredbe prestaje da važi Uredba o merilima za ocenjivanje i lekarskim pregledima i ispitivanjima sposobnosti vojnih obveznika za vojnu službu ("Službeni list SRJ", broj 86/94).

Član 16

Ova uredba stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".