UREDBAO UTVRĐIVANJU PROGRAMA IZVOĐENJA GEOLOŠKIH ISTRAŽNIH RADOVA ZA 2010. GODINU("Sl. glasnik RS", br. 36/2010) |
Ovom uredbom utvrđuje se Program izvođenja geoloških istražnih radova iz oblasti: opštih geoloških istraživanja, hidrogeoloških istraživanja, inženjerskogeoloških istraživanja, istraživanja mineralnih sirovina, geoekoloških istraživanja, kao i implementacija i razvoj geološkog informacionog sistema.
Geološki istražni radovi iz člana 1. ove uredbe, vršiće se prema Programu izvođenja geoloških istražnih radova za 2010. godinu, koji je odštampan uz ovu uredbu i čini njen sastavni deo.
Ova uredba stupa na snagu narednog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".
PROGRAM
IZVOĐENJA GEOLOŠKIH ISTRAŽNIH RADOVA ZA 2010. GODINU
Osnovna geološka istraživanja obuhvataju: istraživanja razvoja, sastava i građe zemljine kore; utvrđivanje potencijalnosti područja u pogledu pronalaženja mineralnih sirovina do stepena istraženosti rezervi za C1 kategoriju; utvrđivanje stanja, svojstava i karakteristika stena i tla; utvrđivanje geotehničkih osobina tla za potrebe planiranja namene prostora i pogodnosti terena za izgradnju; istraživanja radi zaštite životne sredine, kao i izradu geoloških karata.
Finansijska sredstva za sprovođenje ove uredbe obezbeđena su Zakonom o budžetu Republike Srbije za 2010. godinu ("Službeni glasnik RS", broj 107/09), razdeo 23. Ministarstvo životne sredine i prostornog planiranja, funkcija 560 - Zaštita životne sredine neklasifikovana na drugom mestu, ekonomska klasifikacija 424 - specijalizovane usluge, gde su u okviru ukupno odobrenog iznosa od 628.837.000,00 dinara, za realizaciju Programa izvođenja geoloških istražnih radova za 2010. godinu opredeljena sredstva u iznosu od 317.000.000,00 dinara.
Za realizaciju ovog programa koji se u okviru osnovnih geoloških istraživanja, realizuju na celoj teritoriji Republike Srbije, opredeljeno je 267.000.000,00 dinara. U skladu sa članom 71. tačka 4. Zakona o utvrđivanju nadležnosti Autonomne pokrajine Vojvodine ("Službeni glasnik RS", broj 99/09), finansiranje osnovnih geoloških istraživanja na teritoriji Autonomne pokrajine Vojvodine povereno je Autonomnoj pokrajini Vojvodini.
Sredstva za finansiranje osnovnih geoloških istraživanja na teritoriji Autonomne pokrajine Vojvodine u 2010. godini obezbeđena su iz sredstava tekuće budžetske rezerve u iznosu od 50.000.000,00 dinara.
Realizacija započetih projekata koji se u okviru osnovnih geoloških istraživanja Republike Srbije odnose i na teritoriju Autonomne pokrajine Vojvodine, nastaviće se do završetka istraživanja, a izrada geoloških karata Republike Srbije ostaje nadležnost Ministarstva za celokupnu teritoriju Republike, uz koordinaciju Pokrajinskog sekretarijata za energetiku i mineralne sirovine, za listove, ili delove listova geološke karte na području Autonomne pokrajine Vojvodine.
Rekapitulacija:
Ukupan iznos sredstava za realizaciju |
|
Programa za 2010. godinu |
317.000.000,00 dinara |
Geološka istraživanja cele teritorije |
|
Republike Srbije |
267.000.000,00 dinara |
Geološka istraživanja na teritoriji |
|
AP Vojvodine |
50.000.000,00 dinara |
U 2010. godini planirana je izrada Dugoročnog programa razvoja osnovnih geoloških istraživanja i izvođenje geoloških istražnih radova prema godišnjem programu, koja će obuhvatiti:
1). Opšta geološka istraživanja (izrada, digitalizacija i štampanje geoloških karata);
2). Osnovna istraživanja geoloških resursa u oblasti hidrogeoloških, inženjersko-geoloških istraživanja, istraživanja metaličnih, nemetaličnih i energetskih mineralnih sirovina;
3). Implementaciju i razvoj Geološkog informacionog sistema Srbije (u daljem tekstu: GeolISS);
4). Izradu projekata i studija iz oblasti geoekologije;
5). Ostale stručne aktivnosti.
II OPŠTA GEOLOŠKA ISTRAŽIVANJA
U 2010. godini se planira nastavak istraživanja uz vektorizaciju i uvođenje u GeolISS pripremljenih listova geoloških karata, što podrazumeva i nov pristup istraživanju korišćenjem svih dostupnih podataka dobijenih izradom tematske geološke karte, podataka istraživanja energetskih, nemetaličnih i metaličnih mineralnih sirovina, inženjerskogeoloških i hidrogeoloških istraživanja i korišćenjem aero i satelitskih snimaka. Planira se izrada Tumača geoloških karata, formiranje litostratigrafskog kodeksa i realizacija drugih projekata i studija u funkciji izrade geoloških karata.
Za sve listove u okviru predviđenih radova u tekućoj godini, osim vektorizacije geoloških sadržaja karte, planiran je godišnji prijem izvedenih radova posle svake faze istraživanja, a za završene karte sa pratećim tumačima i konačne recenzije.
1. Geološka karta Srbije razmere 1:50.000
Značajan segment svih geoloških istraživanja je izrada Geološke karte Srbije razmere 1:50.000, opšteg tipa, koja predstavlja osnovnu podlogu za dalju nadgradnju u rešavanju kompleksne geološke problematike, bilo da se radi o izradi specijalnih geoloških karata ili svih drugih istraživanja koja zahtevaju više podataka i detalja nego što je prikazano Osnovnom geološkom kartom razmere 1:100.000.
Tokom 2010. godine planira se nastavak geoloških istraživanja na listovima: Novi Sad 3, Šabac 3, Valjevo 4 - finalizacija karte i izrada Tumača, Čačak 1, Požarevac 4, Aleksinac 2, Višegrad 4 i Pljevlja 2.
U skladu sa dinamikom koja je precizirana u glavnom projektu, tokom 2010. godine predviđeno je geološko kartiranje krajnjih zapadnih delova lista (područje Srema) koji su preostali posle dvogodišnjih radova, kao i krajnjih severnih delova lista (južna Bačka), odnosno prostora koji se nalazi sa leve strane Dunava duž čitave širine topografske karte Novi Sad 3, razmere 1: 50.000. Tako ograničen teren pruža se na zapadu, počevši od Čalme, Divoša i grebena Fruške gore, levom obalom Dunava između Suseka, Begeča pa sve do Starog Futoga. Definisan prostor u tim okvirima zauzima površinu od oko 180 km2 i predstavlja poslednju trećinu projektom predviđenih istraživanja. U pogledu geološke građe terena, karakteristično je veliko prisustvo najmlađih, kvartarnih naslaga koje su prisutne na severnom i južnom obodu Fruške gore kao i duž toka Dunava. Jedino je na grebenu Fruške gore (zapadni delovi terena) moguće očekivati starije formacije koje se u kontinuitetu pružaju sa istočnih delova planine.
Istraživanja započeta tokom 2009. godine na projektu Šabac 3 predstavljala su početak radova koji se ogledao u rešavanju brojnih problema u domenima litologije, biostratigrafije, morfogeneze i tektonike u oblasti koja pripada jugozapadnom obodu Panonskog basena. Ispitivanje na listu Šabac 3 usledilo je nakon završetka terenskih i laboratorijskih radova na izradi geološke karte lista Šabac 4, 1:50.000 (2005 - 2008) kao logičan nastavak geoloških istraživanja u ovom delu zapadne Srbije.
Listu Šabac 3 pripadaju sekcije: Lipolist, Šabac (jug), Rumska i Nakučani razmere 1:25.000, na kojima dominiraju sedimenti tercijara i kvartara. Radovima bi u 2010. godini bili obuhvaćeni južni delovi sekcija 1:25.000 Lipolist i Šabac (jug) i severni delovi sekcija Rumska i Nakučani. Predviđena površina za kartiranje iznosi između 180 i 200 km2.
Planirani radovi u 2010. godini su koncipirani u cilju dodatnog poboljšanja svih dosadašnjih istraživanja na listu Valjevo 4, sekcije Sušice, Bačevci, Ražana i Seča Reka 1: 25.000. Ukupno je iskartirano oko 590 km2, čime se ušlo u završnu godinu za izradu finalne verzije karte i pisanje tumača.
Ovogodišnja reambulacija odnosi se na pojedine tvorevine, odnosno delove terena za koje se pokazalo da nisu dovoljno istraženi, a ima značaj tačnijeg definisanja odnosa geoloških jedinica, jer se tereni Valjeva 4 nalaze u domenu Drinsko-ivanjičkog elementa i Vardarske zone sa Zvorničkim šavom između, što im daje karakter vanredno kompleksne geologije.
Tokom reambulacije sukcesivno i paralelno će se prikupljati primerci za laboratorijska ispitivanja, a kabinetska faza podrazumeva završnu sintezu dobijenih rezultata. Složena geološka građa istraživanog prostora zahteva dodatan broj laboratorijskih analiza.
Planira serealizacija radova u dve faze:
- Prva faza - faza reambulacije terena i prateći izveštaj;
- Druga faza - izrada finalne verzije geološke karte sa vanokvirnim sadržajem (klasična i digitalna verzija sa prilozima) i prateći tumač. Radovi druge faze bi počeli nakon urađene reambulacije i trajali bi oko 6 meseci.
Istraživanjem u prvoj godini je otpočelo sistematsko geološko kartiranje na sekcijama Dobrinja i Ovčar Banja. Predmet istraživanja su bili paleozojski metamorfiti, trijaski sedimenti Drinsko - ivanjičkog razvića, Ofiolitski melanž, ultramafit, kredni sedimenti Dragačeva i neogene tvorevine Dobrinje.
Istraživanjima za 2010 godinu, planirano je da se nastavi izrada geološke karte list Čačak 1 na površini od oko 150 km2 i da se litostratigrafski definišu tvorevine krede, ofiolitskog kompleksa i neogena na severnom delu lista, širi prostor Mušića, Ježevice, Gornje Dobrinje, Pranjana i Jančića. Potrebno je obaviti reambulaciju delova terena sa kojih su dobijeni novi podaci.
Izrada Geološke karte 1:50.000 list Čačak 1 u koncepcijskom smislu obuhvata četiri krupne hronološki i tehnološki sukcesivne faze istraživanja koje bi se izvele u roku od tri do četiri godine.
U toku 2010. godine planiraju se radovi na površini od oko 210 km2 na sekcijama 1: 25.000 Kurjače i Malo Crniće.
Nakon kompleksne analize podataka dobijenih ranijim istraživanjima, u zavisnosti od pokrivenosti samog terena i u skladu sa propisanim pravilnikom o izradi geološke karte, definisan je potreban obim terenskih istraživanja, laboratorijskih ispitivanja i kabinetskih radova.
Terenski radovi za gore navedene sekcije obuhvatali bi rekognosciranje terena (20 dan/geol.), geološko kartiranje (140 dan/geol.) i reambulaciju terena (10 dan/geol.), detaljno snimanje lokalnog geološkog stuba u dužini od 70 m (5 dan/geol.).
Način obrade terena je koncipiran prema najpovoljnijim metodama istraživanja i principima formacione analize. Od laboratorijskih radova projektom su predviđene sedimentološke, petrološke, paleontološke i hemijske analize.
Aneksom projekta za 2010. godinu predviđen je nastavak istraživanja u cilju rešavanja problema uočenih u prve dve godine u vezi sa raščlanjavanjem mezozojskih i paleozojskih tvorevina na terenu obuhvaćenom listom Aleksinac 2, razmere 1 : 50.000. U toku 2010. godine potrebno je nastaviti geološko kartiranje na sekcijama Boljevac 1:25.000 i Krivi Vir 1:25.000 u obimu od 150 km2, kao i snimanje geoloških stubova oko 300 m. Takođe je potrebno izvršiti reambulaciju terena na sekcije Velika Brezovica razmere 1: 25.000.
Kabinetski radovi će obuhvatiti doradu geološke karte na sekcijama Velika Brezovica 1: 25.000 i Bogovina 1: 25.000 i usklađivanje sa rezultatima dobijenim sedimentološkim i paleontološkim analizama dobijenim u dosadašnjem radu.
Istraživanjima za 2010 godinu, planirani su terenski radovi na sekcijama 1:25.000, Rudo - zapad, Rudo - istok i Dobrun - jug, koji obuhvataju
- geološko kartiranje (100 km2)
- rekognosciranje i reambulaciju (70 km2), i
- snimanje geoloških stubova (200 m).
Kabinetski radovi obuhvatiće konačnu doradu fotogeoloških osmatranja (u razmeri 1:25.000) i njihovo poređenje sa dosadašnjim podacima sedimentoloških, petroloških, mikropaleontoloških i paleopalinoloških ispitivanja, kao i konstrukciju finalne geološke karte 1:50.000 i pisanje tumača za ovaj list.
Nastavak istraživanja obuhvatiće rešavanje problema koji su uočeni u prethodnim ispitivanjima ovih oblasti (raščlanjavanje unutar paleozojske formacije i konačno raščlanjavanje trijaskih formacija). Pojedini delovi terena moraju biti dodatno terenski istraženi.
U 2010. godini se nastavljaju radovi započeti 2008. i 2009. godine. Pored finalizacije fotogeološke karte lista Pljevlja 2 (po sekcijama razmere 1:25.000, uz poređenje sa okolnim izdvojenim listovima: Užice 4, Prijepolje 1, Prijepolje 2), planira se priprema svih dokumentacionih karata i nastavak radova na kartiranju. Kartiranjem su obuhvaćeni delovi sekcija Kaluđerovići i Gotovuša (mali deo sekcije Otilovići) od urađenog terena do granice sa Crnom Gorom. Radovima će uglavnom biti obuhvaćene mezozojske (karbonatna platforma, ofiolitski melanž) i paleozojske tvorevine (Limski, odnosno Durmitorsko-istočnobosanski blok ili geotektonska jedinica).
Težište rada će biti na angažovanju specijalista (palinologija, mikropaleontologija, sedimentologija, petrologija) uz uzorkovanje na mestima snimanja stubova u paleozojskim i trijaskim tvorevinama, na unapred određenim tačkama osmatranja pri dodatnom reambuliranju. Potrebno je obratiti posebnu pažnju na uzorkovanje finijih frakcija paleozojskih sedimenata radi potvrde prisustva palinomorfi prekambrijske starosti.
Planira se izrada Tumača koji obuhvata sve relevantne podatke sa prostora lista Pljevlja 2.
2. Izrada Tumača i projekata u funkciji izrade geoloških karata
U 2010. godini planira se izrada Tumača geoloških karata koji su proistekli iz tekstova godišnjih izveštaja prilikom izrade geoloških karata i podataka samih karata za koje je trebalo dati detaljnije obrazloženje i zajedno sa geološkom kartom i njenim grafičkim prilozima čine jedinstven geološki sadržaj.
Izradom i realizacijom projekata i studija u funkciji izrade geoloških karata planira se priprema za otvaranje novih listova geološke karte i pre svega uspostavljanje reda u definisanju geoloških formacija.
2.1. Izrada Tumača Geološke karte Karpatobalkanida
Geološka karta Karpatobalkanida između Mehavije, Oravite, Niša i Sofije razmere 1:300.000 urađena je od strane H.G. Kräutner-a i B. Krstića 2003. godine. Za njenu izradu su uzeti podaci iz geoloških karata Rumunije (razmera 1:50.000 i 1:200.000), Bugarske (razmere 1:100.000) i listova OGK razmere 1: 100.000, koji pripadaju teritoriji Republike Srbije. U 2010. godini planirana je izrada Tumača koji bi objasnio izdvojene formacije (jedinice, članove) koje su nastale kao rezultat kompilacija geoloških karata tri države.
2.2. Priprema za štampu tumača aeromagnetske karte Republike Srbije
Za obimna aeromagnetska istraživanja koja su rezultirala izradom listova aeromagnetske karte razmere 1:100.000, urađen je tumač koji do sada nije štampan. Da bi se pripremio za štampu, bilo je potrebno grafički uraditi, dopuniti i prilagoditi 151 prilog i izvršiti prelom teksta. Pošto je štampanje samih listova ove karte obiman posao, a karta ima ograničen broj korisnika zbog njenog specifičnog sadržaja, moguće je prilagoditi i štampati samo Tumač aeromagnetske karte koji ima odgovarajuću sadržinu svih listova ove karte.
Za ovu godinu je preostalo da se uradi 50 grafičkih priloga i da se tumač pripremi za štampu, koriguje i štampa u tiražu od 200 primeraka.
2.3. Projekat izrade Litostratigrafskog kodeksa Srbije
Nova faza izrade Geološke karte Srbije 1:50000 bazira na litostratigrafskom principu, odnosno na izdvajanju određenih jedinica koje imaju jedinstvena litološka/sedimentološka svojstva i određen položaj/starost u geološkom stubu. To su grupe, formacije, članovi i dr., a njihovo ustanovljavanje je pre svega uslovljeno međunarodno usvojenim standardima koji moraju biti verifikovani tj. prilagođeni i ustanovljeni na osobenostima domaće geološke nauke i prakse. Iako su na tome u poslednjih 20-tak godina, činjeni brojni pokušaji, Republika Srbija je ostala verovatno jedina zemlja u Evropi, a možda i među retkima u svetu, koja nije zvanično uredila ovu problematiku geoloških istraživanja.
Realizacija ovog projekta podrazumeva postupak formalizovanja jedinica koje su do sada kao neformalni predlog pojedinih autora prisutne u geološkim istraživanjima; utvrđivanje osnovnih pravila i preporuka u domenu biostratigrafske/stratigrafske i drugih klasifikacija, kao i terminologija i nomenklatura pojedinih geoloških disciplina.
Pored izrade kodeksa, potrebno je osnovati Komisiju za geološke formacije Srbije (sa podkomisijama) za verifikaciju naziva i osobina, pre svega litostratigrafskih, kao i drugih jedinica jedinstvene stratigrafske klasifikacije.
2.4. Studija paleozojskih tvorevina Homoljskih planina kao podloga za izradu formacione karte 1:50.000, list Žagubica
Prethodnih godina urađena je formaciona geološka karta za list Žagubica 4. Logičan sled je da se nastave geološki radovi na severnom delu terena, odnosno na listu Žagubica 2. Toj činjenici ide u prilog da se južni delovi terena već obrađuju kroz projekat izrade lista Aleksinac 2. Na ovom terenu su najviše zastupljene paleozojske tvorevine i tvorevine timočkog magmatskog kompleksa. U manjoj meri se uočavaju mezozojski ineogeni sedimenti. Analizom terena utvrdiće se povezanost i položaj formacija koje su detektovane na listu Žagubica 4.
Za realizaciju ove studije potrebna je 1 godina, a zatim bi se pristupilo geološkom kartiranju za izradu lista Žagubica 2 geološke karte Srbije razmere 1:50.000.
2.5. Studija jurskih i donjekrednih formacija istočne Srbije
Prostor predviđen za istraživanje pripada Karpatobalkanidima Istočne Srbije. To je južni deo Milanovačko-novokoritske zone (potez Minićevo-Kadibogaz).
Poznato je da su jursko-donjekredne tvorevine u Istočnoj Srbiji nedovoljno proučene, kako u pogledu biostratigrafske rasčlanjenosti tako i litološki.
Za potrebe izrade Geološke karte 1 : 50.000 na ovom prostoru je potrebno izdvojiti i definisatiformacije. Pri tom bi se determinisale podina i povlata, starost, flora i fauna, debljina, sedimentološke karakteristike stena itd.
Izdvajanjem formacija proširilo bi se saznanje o geološkoj građi datog prostora kroz detaljna biostratigrafska i litološka rasčlanjivanja jurskih i donjokrednih tvorevina, njihov međusobni odnos i položaj u odnosu na granitoide i zelene škriljce, moguće stratigrafske praznine i uslove deponovanja.
2.6. Paleopalinološka ispitivanja prepaleozojskih i starije paleozojskih sedimenata zapadne Srbije
Tokom izrade Geološke karte 1: 50.000, na listovima Zvornik 2, Valjevo 4, Višegrad 4 i Pljevlja 2, vršena su delimičnaispitivanja paleozojskih sedimenata metodom paleopalinologije.
Dobijeni su rezultati koji stavljaju pod sumnju dosadašnja saznanja o starosti paleozojskih sedimenata zapadne Srbije.
Namera je da se kroz planiranu studiju izvrše mnogo obimnija i detaljnija ispitivanja ovih sedimenata, naročito u okviru Drinske formacije, u smislu definisanja njenih najstarijih članova. Namera je da se ovi pokazatelji potvrde i dokažu, što bi rezultiralo promenom dosadašnjeg rasporeda i odnosa u okviru paleozoika uopšte.
Predloženim istraživanjima se očekuju rezultati u oblasti paleopalinologije i biostratigrafije, koji bi dali novu sliku o razviću prepaleozoika i starijeg paleozoika na prostoru Zapadne Srbije.
2.7. Analitička podrška izradi Geološke karte Srbije 1:50.000 korišćenjem skenirajućeg elektronskog mikroskopa sa energo-disperzivnim spektrometrom
Aktivnosti izrade Geološke karte 1:50.000 praćene su brojnim problemima od kojih je najveći nedostatak podataka dobijenih savremenim analitičkim postupcima. Laboratorija za skenirajuću elektronsku mikroskopiju i energo-desperzivnu spektrometriju (SEM-EDS) predstavlja najsavremeniju laboratoriju ovog tipa u Srbiji i jedinu čija je osnovna namena analiziranje geoloških materijala.
Najznačajniji podaci koji se mogu dobiti analizama na SEM-EDS su:
- Karakterizacija mineralnog sastava stena i ruda, karakterizacija magmatskih i metamorfnih procesa, kao i procesa obrazovanja rudnog ležišta;
- Odredba mikroflore, mikrofaune i palinomorfi;
- Katodoluminescencija;
Analizama na SEM-u, uz upotrebu detektora za katodoluminescenciju, moguće je pripremiti materijal za precizne analize starosti, kao što su metoda uran-torijum-olovo.
Navedene analize bile bi u 2010. godini primenjene na uzorcima sa tri lista Geološke karte Srbije razmere 1:50.000.
III OSNOVNA ISTRAŽIVANJA GEOLOŠKIH RESURSA
Izvođenje hidrogeoloških istraživanja ima za cilj utvrđivanje stanja, potencijala i mogućnosti korišćenja resursa podzemnih voda i geotermalne toplote na teritoriji republike Srbije.
Planira se realizacija sledećih projekata:
1.1. Istraživanje, optimalno korišćenje i održivo upravljanje podzemnim vodnim resursima Srbije
U okviru ovog strateškog projekta realizuju se podprojekti:
1.1.1. Ocena rezervi regionalnih izvorišta podzemnih voda za vodosnabdevanje - regulacija izdani i povećanje kapaciteta
Osnovni cilj projekta je utvrđivanje sadašnjeg stanja eksploatacije podzemnih voda u Srbiji, evidentiranje potencijalnih izvorišta, ocena raspoloživih resursa u funkciji održivog razvoja, kao i analiza mogućnosti veštačkog povećanja kapaciteta izvorišta merama regulacije izdani.
1.1.2. Zaštita podzemnih vodnih resursa Srbije
Planirane su aktivnosti na utvrđivanju sadašnjeg stanja kvaliteta podzemnih voda i geološke sredine, odnosno stanja zagađenosti, evidentiranju postojećih i potencijalnih zagađivača i preduzimanju mera zaštite i remedijacije kontaminiranih podzemnih voda geološke sredine u cilju sveobuhvatne zaštite i poboljšanja kvaliteta podzemnih vodnih resursa i geosredine u Srbiji.
1.1.3. Monitoring podzemnih vodnih resursa Srbije
Zadatak projekta istraživanja je utvrđivanje sadašnjeg stanja monitoringa podzemnih vodnih resursa u Srbiji i koncipiranje (i delimično aktiviranje) nove monitoring mreže koja će biti usklađena sa realnim potrebama održivog razvoja i integralnog upravljanja podzemnim vodnim resursima i sa uslovima implementacije evropskih standarda u oblasti podzemnih voda.
Glavni ciljevi su: izgradnja sistema monitoringa podzemnih voda, izrada karata ugroženosti podzemnih voda, uspostavljanje monitoring programa prema principima EU ODV.
1.1.4. Ocena geotermalnih resursa i resursa mineralnih voda Srbije
Postavljeni zadatak je utvrđivanje sadašnjeg stanja istraženosti i eksploatacije resursa geotermalne energije i resursa mineralnih voda u Srbiji, evidentiranje mogućih izvorišta, ocena raspoloživih resursa u funkciji održivog razvoja, analiza mogućnosti povećanja energetske efikasnosti, poboljšanja kvaliteta životne sredine, povećanje asortimana lekovitih voda za piće, intenzivan razvoj turizma, balneoterapije, povećanje proizvodnje hrane u zatvorenom prostoru, razvoj akvakulture, itd., što sve u krajnjem cilju rezultira i pozitivnim finansijskim efektima koji doprinose povećanju standarda stanovništva, odnosno pospešivanju borbe protiv siromaštva i poboljšanjem zdravlja stanovništva.
1.2. Formiranje geološke i hidrogeološke baze podataka nacionalnih parkova Srbije
Izrada geološkog i hidrogeološkog informacionog sistema nacionalnih parkova Srbije treba da omogući standardizaciju informacija istražnog područja i ostalih podataka koji su od značaja za stanje i analizu istih. Planira se nastavak istraživanja na području Nacionalnog parka Tara i Fruška Gora.
Svrha geoloških istraživanja je da se omogući uspostavljanje koncepta aktivnog upravljanja podzemnim vodama i očuvanja njihovog kvaliteta. U tom smislu predviđena je izrada hidrogeoloških karata sa izradom katastra vodnih pojava i objekata, karata kvaliteta i karta ugroženosti podzemnih voda i formiranje uz uspostavljanje geološke i hidrogeološke baze podataka.
1.3. Formiranje geološke i hidrogeološke baze podataka parkova prirode Srbije
Izrada geološkog i hidrogeološkog informacionog sistema parkova prirode Srbije treba da omogući standardizaciju informacija istražnog područja i ostalih podataka koji su od značaja za stanje i analizu istih. Planira se početak istraživanja na području parka prirode Stara Planina i Golija.
Svrha geoloških istraživanja je da se omogući uspostavljanje koncepta aktivnog upravljanja podzemnim vodama i očuvanja njihovog kvaliteta. U tom smislu predviđena je izrada hidrogeoloških karata sa izradom katastra vodnih pojava i objekata, karata kvaliteta i karta ugroženosti podzemnih voda i formiranje i uspostavljanje geološke i hidrogeološke baze podataka.
1.4. Izrada Osnovne hidrogeološke karte razmere 1:100.000
Značajan segment osnovnih hidrogeoloških istraživanja je izrada Osnovne hidrogeološke karte razmere 1:100.000, koja predstavlja osnovnu podlogu za dalju nadgradnju u rešavanju hidrogeološke problematike. Planira se nastavak istraživanja na listovima Šabac, Pirot, Bela Palanka i Novi Pazar. Metodologija i koncepcija istraživanja usklađena je sa Uputstvom za izradu osnovne hidrogeološke karte razmere 1:100.000.
U cilju stvaranja uslova za ubrzanu realizaciju OHGK Srbije koja bi se bazirala uglavnom na sintezi već postojećih podataka i rezultata hidrogeoloških istraživanja planira se izrada novog Pravilnika (Uputstva) za izradu Osnovne hidrogeološke karte Srbije razmere 1:100.000. Ocena je da postojeći fond(ovi) podataka i rezultata dosadašnjih hidrogeoloških istraživanja teritorije Srbije omogućavaju realizaciju koncepcije ubrzane izrade sintetske OHGK Srbije razmere 1.100.000.
1.5.1. Definisanje kriterijuma za utvrđivanje hidrogeološkog boniteta prostora
Studija definisanja kriterijuma za utvrđivanje hidrogeološkig boniteta prostora kao podloga za davanje koncesija i ubiranje drugih naknada, je višegodišnji projekat. U cilju definisanja kriterijuma za utvrđivanje hidrogeološkog boniteta prostora istraživanja će biti usmerena na određivanje neophodnog minimuma poznavanja terena sa aspekta zaštite voda i zaštite prostora od eventualno štetnih uticaja kvaliteta podzemnih voda na okolinu. Izvršiće se hidrogeološka rejonizacija u funkciji vrednovanja terena po tipovima vodonosnih sredina u cilju optimizacije korišćenja i gazdovanja vodama, sa aspekta hidrogeološkog boniteta regiona i hidrogeoloških struktura.
1.5.2. Hidrogeološke karakteristike planinskog masiva Zlatibora
Ovaj projekat ima za cilj da se na osnovu do sada izvedenih geoloških istraživanja, sagleda i oceni trenutni status podzemnih voda i utvrdi potencijal i perspektive za dalji održivi razvoj ovih resursa.
U tom smislu planirane su sledeće aktivnosti:
- Analiza i reinterpretacija svih dosadašnjih rezultata istraživanja sa formiranjem jedinstvene baze podataka;
- Istraživanje i kvantifikacija resursa običnih malomineralizovanih podzemnih voda - mogućnosti održivog korišćenja za potrebe vodosnabdevanja i flaširanja;
- Istraživanje mineralnih voda Zlatiborskog planinskog masiva - formiranje novih banjskih centara;
- Utvrđivanje potencijalnosti i mogućnosti korišćenja termalnih voda i geotermalne energije kao obnovljivog izvora energije i
- Zaštita podzemnih vodnih resursa od zagađenja i prekomernog korišćenja.
1.5.3. Utvrđivanje statusa podzemnih voda na području Gornje Toplice sa aspekta potencijalnosti, održive eksploatacije i zaštite životne sredine
Osnovni cilj Studije je utvrđivanje sadašnjeg stanja eksploatacije podzemnih voda sa aspekta kvaliteta i stanja zagađenosti podzemnih voda, evidentiranje postojećih i potencijalnih zagađivača i preduzimanje eventualnih mera zaštite i remedijacije podzemnih voda i izvorišta podzemnih voda, a u cilju sveobuhvatne zaštite i poboljšanja kvaliteta podzemnih voda.
Na taj način obezbedilo bi se sveukupno poznavanje statusa podzemnih vodnih resursa na teritoriji Gornje Toplica - Banje Vrujci što bi omogućilo uvođenje sistema nadzora i kontrole korišćenja i zaštite podzemnih voda u funkciji održivog razvoja opštine Mionica.
1.5.4. Hidrogeotermalna potencijalnost tercijarnih vulkanogenih komplekasa Rogozne i Kopaonika
Cilj istraživanja je definisanje strukturno-hidrogeoloških uslova sa aspekta formiranja termalnih i mineralnih voda u okviru tercijarnih vulkanskih komplekasa i utvrđivanje prostora njihovog mogućeg pojavljivanja, zahvatanja i korišćenja.
Planirana istraživanja izvodiće se na prostorima razvijenog tercijarnog vulkanizma područja Kopaonika i Rogozne i obuhvatiće istraživanje sklopa, litologije i morfostruktura značajnih za razmatranje razvoja vulkanske aktivnosti i mineralizacije.
1.5.5. Hidrohemijski atlas podzemnih voda
U okviru izrade hidrohemijskog atlasa mineralnih voda Evrope a u cilju izrade neophodne podloge za procenu stanja kvaliteta podzemnih voda na teritoriji Republike Srbije planiraju se ispitivanja kojima će se definisati hidrohemijski sastav, odnosno makrokomponente i mikroelementi podzemnih voda. Na osnovu sinteze rezultata dosadašnjih istraživanja i ispitivanja sa rezultatima hemijskih analiza koje će se izvesti u okviru ovog projekta, izradiće se tematske hidrohemijske karte razmere 1: 200.000 za pijaće vode, mineralne i termalne vode.
2. Inženjerskogeološka istraživanja
Inženjerskogeološka istraživanja se izvode u cilju utvrđivanja stanja, svojstava i karakteristika stena i tla, utvrđivanja geotehničkih osobina tla za potrebe planiranja namene prostora i pogodnosti terena za izgradnju, istraživanja radi zaštite životne sredine, kao i izradu inženjerskogeoloških karata.
2.1. Izrada Osnovne inženjerskogeološke karte razmere 1:100.000
Izrada OIGK podrazumeva izradu tumača i prateće dokumentacije koju sačinjavaju pregledna karta zoniranja terena prema ugroženosti savremenim egzodinamičkim procesima, pojavama i stepenu stabilnosti, za potrebe izrade namenskih inženjerskogeoloških osnova u okviru plansko-projektne dokumentacije: osnove za prostorno planiranje; osnove za urbanističko planiranje i projektovanje itd.
Za 2010. godinu planirano je početak izrade 3 nova lista i nastavak istraživanja za 4 lista koja su u izradi:
- list Užice - završetak u vektorizovanom obliku
- list Pirot - završetak u vektorizovanom obliku
- list Žagubica - nastavak istraživanja
- list Gornji Milanovac - nastavak istraživanja
- list Čačak - novi projekat
- list Ivanjica - novi projekat
- list Bela Palanka - novi projekat.
2.2. Katastar klizišta i nestabilnih padina teritorije Srbije
Savremeni geološki procesi, pre svega procesi nestabilnosti i erodibinosti, predstavljaju krupne probleme za racionalno privredno i urbanističko planiranje i projektovanje. Rezultate istraživanja ovog projekta koristiće se za potrebe privrede u oblasti prostornog i urbanističkog planiranja, putnog i železničkog saobraćaja, elektroprivrede, vodoprivrede, poljoprivrede i šumarstva, rudarstva, zaštite životne sredine, civilne zaštite, odbrane itd. Ovaj višegodišnji projekt je započet u 2007. godini. Katastar klizišta se radi kroz aplikaciju GeolISS.
Cilj ovog projekta je:
- evidencija klizišta (aktivna, privremeno umirena i fosilna) i nestabilnih padina;
- procena uslova i mogućnosti aktiviranja procesa klizanja i definisanje geometrije klizišta (površine i zapremine masa koje su, ili bi bile zahvaćene procesom klizanja);
- procena moguće štete koje bi prouzrokovalo aktiviranje procesa klizanja;
- utvrđivanje prioriteta za detaljna geološka istraživanja, projektovanje i preduzimanje preventivnih ili sanacionih mera;
- predlaganje uvođenja preventivnih mera koje bi opasnost od aktiviranja procesa klizanja svela na najmanju meru;
- proširenje informacionog sistema i baze podataka o klizištima u Republici Srbiji;
- izrada projekta osmatranja i kontrole procesa klizanja.
Dosadašnja istraživanja su se odnosila na područja opština Kragujevac, Lapovo i Batočina. Istraživanja u 2010. godina su predviđena duž koridora 10.
2.3. Izrada digitalizovane geološke karte područja grada Beograda na osnovu Kompleksne geološke karte Beograda KGK-10
Korišćenje savremenih tehnologija u geološkim istraživanjima postalo je osnovni preduslov za moderno i uspešno poslovanje. Uspostavljanjem Geološkog informacionog sistema Srbije (GeolISS-a) i uvođenjem digitalne tehnologije u izradu geoloških karata daje nov, savremen pristup koji omogućava da se ogroman fond podataka koji se nalazi u analognom obliku, prevede u digitalni i time obezbedi brz i efikasan pristup tim podacima. Izrada vektorizovane kompleksne geološke karte Beograda KGK-10 i unos podataka obimne geološke dokumentacije kroz formu GeolISS-a je od izuzetne važnosti, jer se na taj način sistematizuje veći deo istraživanja koja su izvršena za područje grada Beograda.
Tokom 2009. godine vektorizovano je 6 listova KGK-10, razmere 1:10.000.
2.4. Izrada karte seizmičke rejonizacije sa istraživanjem geoloških uslova za određivanje nacionalnih parametara prema Euro Code-u 8 (EC8-1)
Delovi teritorije Srbije ispoljavaju povećanu seizmičku aktivnost, zbog čega se pri projektovanju i izgradnji objekata mora poštovati pravila aseizmičke izgradnje. Obzirom na važeće standarde u toj oblasti, neophodno je uraditi novu Kartu seizmičkog hazarda, odnosno inženjersko-geološkim istraživanjima izvesti rejonozaciju i modeliranje terena za određivanje nacionalnih parametara koji su neophodni za analizu i određivanje realnih seizmičkih uticaja na objekte, što predstavlja opšti cilj projekta. Postojanje zvanične Karte seizmičkog hazarda omogućuje nesmetanu primenu važećih evropskih standarda EC8-1 u projektovanju i izgradnji objekata.
Svrha inženjerskogeoloških istraživanja je utvrđivanje osnovnih tipova seizmičkih modela tla i rejonizacija teritorije Srbije prema njima.
Za izradu Karte seizmičke rejonizacije koja podrazumeva utvrđivanje nacionalnih parametara prema EC8-1, potrebno je izvesti inženjerskogeološka istraživanja kojima će se usvojiti metodologija određivanja osnovnih kriterijuma za definisanje seizmičkih sredina i preliminarnih seizmičkih tipova modela tla. Primenom usvojene metodologije, koja će biti saglasna sa dosadašnjim domaćim saznanjima i iskustvima zemalja iz okruženja, stiču se uslovi za izvođenje rejoniranja, a dalje i za testiranje preliminarnih modela. Ona obuhvata odgovarajuće seizmološke analize i modeliranja, kao i terenska istraživanja i provere usvojenih kriterijuma.
Konačan rezultat ukupnih istraživanja je Karta seizmičke rejonizacije sa utvrđenim nacionalnim parametrima prema EC8-1 kao kvalitetna podloga za finalnu izradu zvanične Karte seizmičkog hazarda.
Realizacija ovog projekta se predviđa kroz trogodišnju aktivnost. Tokom prve godine bi se uradila preliminarna karta seizmičke rejonizacije na osnovu preliminarnih osnovnih seizmičkih tipova modela. Druga godina bi bila posvećena testiranju preliminarnih modela i izvođenju terenskih istraživanja seizmičkih parametara modela. Treće godine bi se pristupilo finalnoj izradi Karte seizmičke rejonizacije sa utvrđenim nacionalnim parametrima prema EC8-1.
2.5. Monitoring uticaja geoloških hazarda na materijalna dobra i životnu sredinu
Veoma mali broj zemalja u svetu ima tačne i sistematizovane podatke o materijalnim štetama nastalim kao posledica dejstva geoloških hazarda. Činjenica je da su i visoko razvijene i nerazvijene zemlje pogođene materijalnim gubicima, međutim, u nerazvijenim zemljama ti gubici mogu dostizati i do 2% visine nacionalnog dohotka.
Dosadašnje prikupljanje podataka o materijalnim štetama nastalim kao posledica dejstva savremenih geoloških procesa - geoloških hazarda u Srbiji, obavljao je do 1996. godine Savezni zavod za statistiku bez kontinuiteta i po metodologiji koja u velikoj meri nije bila adekvatna. Nakon 1996. godine najveći broj podataka potpuno izostaje i to pre svega o ekonomskim gubicima, dok se registruju samo pojedini podaci o poplavama i to isključivo na svake tri godine (ukupno 4 serije od 1996.). Na osnovu raspoloživih podataka može se zaključiti da u Srbiji postoji realna i hitna potreba za razvijanjem sistema prikupljanja, registrovanja, pohranjivanja i procene podataka o uticaju geoloških hazarda na prirodu i ljudsko društvo.
Cilj ovog višegodišnjeg projekta bi bio uspostavljanje sistema monitoringa uticaja geoloških hazarda na materijalna dobra i životnu sredinu u Srbiji, kroz prikupljanje, obradu i sistematizaciju podataka u jedinstvenoj bazi podataka sa implementacijom u GIS okruženje i kao deo jedinstvenog geološkog informacionog sistema Srbije o geološkim hazardima.
3. Istraživanje mineralnih sirovina
Tokom 2010. godine planira se nastavak geoloških istraživanja metaličnih, nemetaličnih i energetskih mineralnih sirovina koja imaju za cilj utvrđivanje stanja, potencijalnost i geološko-ekonomsku ocenu resursa i rezervi mineralnih sirovina Srbije.
3.1. Istraživanja metaličnih mineralnih sirovina
Istraživanja metaličnih mineralnih sirovina imaju za cilj utvrđivanje stanja, potencijalnost i geološko-ekonomsku ocenu resursa i rezervi metaličnih mineralnih sirovina Republike Srbije.
3.1.1. Prognozno - metalogenetska i geološko-ekonomska ocena resursa i rezervi metaličnih mineralnih sirovina Srbije
Nastavak istraživanja kroz završni podprojekat "Strategija geoloških istraživanja metaličnih mineralnih resursa Srbije" gde će se na osnovu osnovu analize prethodno obrađenih podataka razraditi dugoročna i kratkoročna koncepcija razvoja geoloških istraživanja metaličnih mineralnih resursa Srbije, po vrstama istraživanja i osnovnim sirovinama.
3.1.2. Projekti istraživanja retkih elemenata Srbije sa ocenom mineralne potencijalnosti
Analitičko utvrđivanje potencijalnosti izabranih rudonosnih prostora za istraživanja mineralizacije retkih elemenata kao što su: litijum, berilijum, stroncijum, rubidijum, cezijum, cirkonijum, hafnijum, niobijum, tantal, retke zemlje (pogrupa cerijuma i podgrupa itrijuma), talijum, galijum, germanijum, kadmijum, renijum, selen, telur, skandijum, indijum i dr. u okviru olovo-cinkanih pojava i ležišta, pojavama i ležištima bakra, boksita i uglja.
3.1.2.1. Studija potencijalnosti vulkanogeno-sedimentnih stena na retke metale (Be, Nb, Li, Ga i dr.)
Nastavak osnovnih geoloških istraživanja regionalnog karaktera koja će obuhvatiti tercijarne basene koji se nalaze u južnom delu Srpsko makedonske provincije: na području Vranjskog, Topličkog i Leskovačkog tercijarnog basena.
3.1.2.2. Geološka istraživanja Ti i V na Jastrebcu
Nastavak osnovnih geoloških istraživanja po projektu sa sistematskim metalogenetskim istraživanjima titana, vanadijuma i drugih retkih elemenata polimetaličnih mineralnih sirovina na jugozapadnom području planine Jastrebac.
3.1.3. Projekti metalogenetskih proučavanja, istraživanja i utvrđivanja potencijalnosti područja u pogledu metaličnih mineralnih sirovina
Analitičko istraživanje novih pojava i ležišta metaličnih mineralnih sirovina, definisanje potencijalnosti geoloških sredina, kao i sagledavanje mogućnosti za povećanje ukupne potencijalnosti resursa metalogenetskih oblasti i ležišta Srbije po pitanju mangana, hroma, molibdena, volframa, žive, urana, bakra, olova, cinka, antimona, kalaja i drugih metaličnih mineralnih sirovina.
3.1.3.1. Projekat istraživanja urana i retkih zemalja na području Plavna - Sikole
Nastavak osnovnih geoloških istraživanja na južnom delu istražnog prostora, perspektivni prostor Popovica - Sikole, koji je predstavljen kontaktom granit-jurski sedimenti.
3.1.3.2. Provera aeromagnetskih anomalija u rudnom rejonu Golije
Nastavak istraživanja po projektu koja će biti usmerena na konstatovanim mineralizacijama i istraživanju i registrovanju novih pojava zlata, volframa, hromita, žive i drugih metaličnih mineralnih sirovina sa pratećim mineralizacijama.
3.1.3.3. Osnovna geološka istraživanja zlata i pratećih mineralnih sirovina u jezerskim sedimentima područja Zlatičevo kod Vlasotinca
Nastavak započetih istraživanja po projektu na severnom delu istražnog prostora, na površini od 40 km2. Istraživanja će biti nastavljena geološkom prospekcijom, šlihovskom prospekcijom, geohemijskim uzorkovanjem, izradom raskopa i laboratorijskim radovima.
3.2. Istraživanja nemetaličnih mineralnih sirovina
Istraživanja nemetaličnih mineralnih sirovina imaju za cilj utvrđivanje stanja, potencijalnost i geološko-ekonomsku ocenu resursa i rezervi nemetaličnih mineralnih sirovina Republike Srbije.
3.2.1. Prognozno - mineragenetska i geološko-ekonomska ocena resursa i rezervi nemetaličnih mineralnih sirovina Srbije
Nastavak istraživanja kroz završni podprojekat "Strategija geoloških istraživanja nemetaličnih mineralnih resursa Srbije" gde će se na osnovu osnovu analize prethodno obrađenih podataka razraditi dugoročna i kratkoročna koncepcija razvoja geoloških istraživanja nemetaličnih mineralnih resursa Srbije, po vrstama istraživanja i osnovnim sirovinama.
3.2.2. Mineragenetska karta nemetaličnih mineralnih sirovina 1:300.000
Završna faza izrade mineragenetske karte nemetaličnih mineralnih sirovina sa terenskim radovima koja prate odgovarajuća laboratorijska istraživanja i kabinetska obrada podataka prema ranije koncipiranoj dinamici u kojoj će biti obrađeno područje Vojvodine obuhvaćenog topografskim kartama razmere 1:100.000, na listovima Bela Crkva, Turn Severin, Alibunar, Bačka Topola, Zrenjanin, Jaša Tomić,Kikinda, Mohač, Sombor, Novi Sad, Bačalmaš i Bačka Palanka. Rezultat realizacije projekta je sintetizovana i generalizovana mineragenetska karta razmere 1:300.000.
3.2.3. Analitička studija stanja mineralnih resursa
Studijom se planira utvrđivanje stepena istraženosti mineralnih resursa na zaštićenim područjima i prostorima posebne namene; analiza stanja i dosadašnjeg stepena istraženosti prirodnih resursa i dobara po vrstama, prostornom rasporedu, raznovrsnosti, obimu, kvalitetu i izrada ekološko-prostorne osnove o potencijalima prirodnog resursa ili dobra.
3.2.3.1. Analitička studija stanja mineralnih resursa - Rudni rejon Tare, Zlatibora i Zlatara
Nastavak istraživanja po projektu u okviru kojih će se u 2010. godini obraditi prostor Zlatara i Polimlja, koji će zajedno sa rudnim rejonom Tare i Zlatibora biti prikazan na geološkoj karti odgovarajuće razmere. Izveštaj će sadržati analitički prikaz stanja i stepena istraženosti geoloških resursa i dobara po vrstama, prostornom rasporedu, raznovrsnosti, obimu i kvalitetu.
3.2.4. Projekti mineragenetskih proučavanja, istraživanja i utvrđivanja potencijalnosti područja u pogledu nemetaličnih mineralnih sirovina
Analitičko istraživanje novih pojava i ležišta nemetaličnih mineralnih sirovina, definisanje potencijalnosti geoloških sredina, kao i sagledavanje mogućnosti za povećanje ukupne potencijalnosti resursa mineragenetskih oblasti i ležišta Srbije po pitanju barita, volastonita, dijatomita, zeolita, magnezita, bazalta, talka, tufova, bentonita i drugih nemetaličnih mineralnih sirovina.
3.2.4.1. Projekat geoloških istraživanja alunita Lecko-radanskog područja
Nastavak istraživanja po u okviru kojih će se u 2010. godini obraditi prostor južno od Prolom Banje, u delu Prolom planine prema selima Prolom i Žuta Bara, pri čemu će najgušća mreža oprobavanja biti skoncentrisana na prostoru od rejona Đake ka selu Prolom i gde su istraživanjima u 2009. godine registrovane povećane koncentracije alunita i minerala alunitske grupe.
3.2.4.2. Projekat geoloških istraživanja ležišta mineralnih sirovina nastalih u neogenim basenima u postkolizionom periodu (magneziti, kamena so, bor, stoncijum, Sb-As-Ta, Pb-Zn-Ag)
Nastavak istraživanja po u okviru kojih će se u 2010. godini započeti sa istraživanjima pojava/ležišta soli u Istočnoj Srbiji na terenima Dunavskog Ključa na prostoru od Kladova do Negotina, odnosno pojave slanih voda na terenu sa visokim salinitetom oko Kladova i Negotina, kao i pojave gipsa i soli u okolini Brze Palanke i u Bugarskoj kod Vidina.
3.3. Istraživanja energetskih mineralnih sirovina
Istraživanja energetskih mineralnih sirovina obuhvataju osnovna geološka istraživanja uglja, nafte, uljnih škriljaca i pratećih mineralnih sirovina koja su u 2010. godini planirana izradom i realizacijom projekata i studija.
3.3.1. Prognozna i geološko-ekonomska ocena resursa i rezervi fosilnih goriva Srbije
U 2010. godini će se završiti svi radovi na projektu "Prognozna i geološko-ekonomska ocena resursa i rezervi fosilnih goriva Srbije" i izraditi završni izveštaj. Preostali radovi obuhvataju:
- Nastavak i završetak radova na kompleksnoj geološko-ekonomskoj oceni resursa i rezervi uglja, uljnih škriljaca, nafte i gasa Srbije;
- Digitalizaciju svih poligona tj. entiteta (ugljonosnih basena i ležišta uglja, nalazišta i ležišta uljnih škriljaca, generativnih depresija za naftu i gas i dr.), a radi povezivanja izrađenih baza podataka sa GeolISS u novoj verziji softvera;
- Izbor i transfer relevantnih informacija iz izrađenih baza podataka za prikaz u GeolISS;
- Izradu predloga strategije budućih geoloških istraživanja fosilnih goriva Srbije;
3.3.2. Osnovna geološka istraživanja ugljonosnog basena "Vrška Čuka" kod Zaječara
Prema višegodišnjem Projektu osnovnih geoloških istraživanja ugljonosnog basena "Vrška čuka" kod Zaječara, za 2010. godinu predlaže se nastavak geoloških istraživanja SI krila antiklinale Vrške čuke i to prema SZ, tj. prema Krečnjačkom platou, obuhvatajući prostore oko napuštenog ugljenokopa "Vrška Čuka" koji nisu dovoljno istraženi.
Na ovom prostoru neophodno je izvršiti osnovna geološka istraživanja sa većom gustinom tačaka osmatranja i izradom detaljnije strukturno-geološko-rudarske karte. Pored detaljnijih opservacija na terenu i većeg obima laboratorijskih ispitivanja prikupljenih uzoraka stena, neophodno je i dobro proučiti rudničku dokumentaciju i konsultovati rezultate istražnog bušenja na ovom, a i širem prostoru. U fazi osnovnih istraživanja potrebno je primeniti geofizičke metode.
Na istražnom prostoru izvršilo bi se geološko kartiranje na površini od oko 200 hektara. Rezultati istraživanja će moći da se iskoriste kao osnova za izradu geološke, rudarske i ekonomske dokumentacije radi planiranja detaljnih istraživanja i eksploatacije visokokvalitetnog antracita Vrške Čuke i njegove upotrebe pre svega kao tehnološke sirovine.
3.3.3. Studija potencijalnosti ugljonosnog karbona u Karpato-balkanskoj oblasti istočne Srbije
U Karpato-balkanskoj oblasti istočne Srbije nosioci slojeva kamenog uglja su sedimenti ugljonosne formacije gornjeg karbona. U ovoj oblasti nalazi se više lokaliteta gde slojevi kamenog uglja izdanjuju na površini i koji su bili predmet istraživanja. U spoljašnoj, istočnoj zoni Karpato-balkanske oblasti karbonski ugalj je istraživan na Miroču, Velikom grebenu, Vrškoj Čuki i Staroj Planini. U unutrašnjoj, zapadnoj zoni, karbonski ugalj je istraživan na lokalitetu Obradove Stolice na Čestobrodici, a u Ranovcu, koji se nalazi u Mlavsko-pečkom basenu kod Petrovca na Mlavi, gde je vršena eksploatacija kamenog uglja dobrog kvaliteta, ležište pripada sedimentima gornjeg karbona.
Cilj studije je da se na osnovu dosadašnjih podataka o rezultatima istraživanja pojava, nalazišta i ležišta karbonskih ugljeva u Karpato-balkanskoj oblasti, uradi ocena potencijalnosti i daju predlozi za buduća istraživanja na izdvojenim perspektivnim lokalitetima.
3.3.4. Projekat osnovnih geoloških istraživanja ležišta mrkog uglja "Soko" - Sokobanja
Projektom planirana osnovna istraživanja zahvataju prostor Sokobanjskog tercijarnog basena od Bovanskog jezera na zapadu do sela Cerovica na istoku, Rtnja i Slemena na severu, te Device i Ozrena na jugu.
Istražne radove postaviti tako da najveći deo istih bude na prostoru (Ι prioritet) severno i severoistočno od sadašnjeg ugljenokopa, sa ciljem da se jasno definišu severna i istočna granica ležišta. Manji deo istražnih radova postaviti prema zapadu (ΙΙ prioritet) na prostoru od rudnika prema Sokobanji i Bovanskom jezeru.
Istražne radove treba dovesti do nivoa rezervi C1 kategorije, pri čemu se moraju obaviti sva potrebna osmatranja i ispitivanja za kvalitetnu ocenu rudarsko-geoloških uslova eksploatacije tretiranog dela ležišta. Istražni radovi treba da obuhvate istražno bušenje kome prethode geofizička istraživanja radi sigurnijeg utvrđivanja lokacija i dubine bušotina.
Cilj istražnih radova je da se odrede granice prostiranja i položaj sloja uglja istočno i zapadno od sadašnjeg eksploatacionog polja. Tokom istraživanja će se primenjivati sve poznate i proverene metode u istraživanju koje će u konkretnom slučaju dati najbolje i ekonomski opravdane rezultate.
3.3.5. Istraživanje ugljonosnosti Despotovačkog basena
U 2010. godini planirana su istraživanja ugljonosnosti i geološko-ekonomska ocena sa analizom perspektivnosti ležišta despotovačkog basena.
Očekuju se rezultati koji će omogućiti:
- sagledavanje dosadašnjeg nivoa poznavanja ugljonosnosti (stepen istraženosti, rezerve i kvalitet uglja, uslovi eksploatacije, mogućnost plasmana) u skladu sa faktorima i pokazateljima geološko-ekonomske ocene i atributima "SWOT" analize;
- izradu projekata detaljnih geoloških, hidrogeoloških, inženjerskogeoloških istraživanja, inoviranja elaborata o rezervama uglja, izradu rudarske dokumentacije i drugih vrsta istraživanja;
- Aktiviranje eksploatacije uglja u ovom kraju koje bi dalo povoljne privredne, ekonomske i socijalne efekte.
IV IMPLEMENTACIJA I RAZVOJ GeolISS-a
1. Izrada i implementacija standarda za izveštaje i distribuciju podataka iz geološkog informacionog sistema Srbije
Definisanje i implentiranje formi/obrazaca (Templates) za kreiranje analognih i elektronskih izveštaja (Reports) za lokalnu i globalnu (internet) distribuciju podataka iz geološkog informacionog sistema Srbije, u skladu sa zahtevima, aktuelne, domaće i internacionalne geološke prakse.
Krajnji cilj projekta je implementacija posebnog servisa u okviru GeolISS-a za generisanje, štampanje ili web publikovanje izveštaja pojedinačnih projekata ili selektovanog skupa podataka u pdf, doc, html ili xml formatu.
Projekat bi se realizovao kroz jednogodišnji rad.
2. Unos geoloških podataka (iz Fonda geološke dokumentacije) u formu Geološkog informacionog sistema Srbije (GeolISS)
Geološka dokumentacija sa kojom raspolaže Republika Srbija je od ogromne važnosti za geološku struku i nauku i državu u celini. Veoma bogat fondovski materijal predstavlja dragocene rezultate istraživanja srbijanskog i jugoslovenskog prostora za period od preko sto godina. Fond geološke dokumentacije, Ministarstva životne sredine i prostornog planiranja Republike Srbije raspolaže sa preko 5.000 dokumenata (izveštaja, eleborata i karata opšte i specijalne namene), obrađenih i sređenih podataka po mestu i vrsti istraživanja. Većina ove dokumentacije nalazi se u klasičnom papirnom obliku.
Formiranjem Geološkog informacionog sistema Srbije (GeolISS) stvoreni su uslovi da se deo ovog veoma vrednog fondovskog materijala prevede u digitalni oblik i bude dostupan širem krugu korisnika, shodno nivou pristupa koje će definisati Ministarstvo u skladu sa zakonskim propisima koji definišu ovu oblast.
Kao posebna aplikacija u sklopu Geološkog informacionog sistema Srbije je formirana baza podataka za unos osnovnih podataka o izvršenim geološkim istraživanjima na teritoriji Republike Srbije iz fonda geološke dokumentacije. U sklopu ove aplikacije postoji i bibliografska baza podataka koja sadrži sve radove koji se odnose na geologiju za period od 1975 - 2000. godine.
Za 2010. godini predviđeno je da se unesu osnovni podaci o svim izvršenim geološkim istraživanjima, kao i podaci vezani za bibliografsku bazu podataka za period od januara 2001. do decembra 2005. godine.
3. Prevođenje publikovanog kartografskog sadržaja Osnovne geološke karte (OGK) u format Geološkog informacionog sistema Srbije (GeolISS)
Razvoj geološkog informacionog sistema Srbije podrazumeva prikupljanje novih i unos postojećih podataka. Uporedo sa poslovima na prikupljanju podataka će se odvijati vektorizacija, odnosno prevođenje publikovanog kartografskog sadržaja Osnovne geološke karte (OGK), razmere 1:100.000, kroz aplikaciju Geološkog informacionog sistema Srbije.
Osnovni cilj ovog projekta je digitalizacija listova OGK celokupne teritorije Republike Srbije. Time će se omogućiti brzo publikovanje digitalnih grafičkih prikaza listova OGK i drugih sadržaja karte prema potrebama korisnika, kao i neograničene mogućnosti pretraživanja po različitim kriterijumima, kako same baze geoloških podataka (unesenih iz tumačima Osnovne geološke karte) i grafičkih sadržaja karte. Pored toga, realizacijom ovog projekta se pruža mogućnost za savremeno povezivanje geoloških i drugih sadržaja sa adekvatnim sadržajima u zemljama u okruženju i zemljama EU.
Za 2010. godinu predviđena je vektorizacija devet listova OGK razmere 1:100.000. Listovi predviđeni za vektorizaciju su oni koji se nalaze na Koridoru 10 i putnom pravcu Beograd - Bar.
4. Georeferenciranje skeniranih listova, kropovanje (isecanje vanokvirnog sadržaja) i uvezivanje u nacionalni koordinatni sistem Osnovne geološke karte 1:100.000 i postavljanje na sajt Ministarstva, skeniranje radnih verzija geološke karte 1 : 25.000
Nakon realizacije prve faze projekta u kojoj su listovi Osnovne geološke karte (OGK) prevedeni u digitalni oblik (skenirani), georeferencirani i uvezani u nacionalni koordinatni sistem i postavljeni na internet, u 2010. godini će se realizovati druga faza ovog projekta: izvršiće se skeniranje radnih verzija geoloških karata razmere 25.000, koje u suštini predstavljaju najvredniji deo dokumentacije geološkog fonda.
V IZRADA PROJEKATA I STUDIJA IZ OBLASTI GEOEKOLOGIJE
Za geoekološka istraživanja planirani su projekti i studije koji se odnose na zaštitu životne sredine u oblasti istraživanja i korišćenja geoloških resursa, kao i zaštitu geoloških vrednosti, retkosti i objekata koji imaju karakter geonasleđa.
1. Turističko-geološka karta nacionalnog parka Đerdap
Karta obuhvata prostor od Golupca do Porečke reke i u integralnoj verziji biće urađena u razmeri 1:100.000. Na karti će biti prikazane geološke vrednosti i retkosti koje pripadaju objektima geonasleđa, značajni morfološki, geomorfološki i arheološki lokaliteti, lovne i ribolovne oblasti, planinarske i turističke maršrute, kao i važni kulturno-istorijski i turistički objekti.
2. Studija utvrđivanja prirodne radioaktivnosti podzemnih voda Srbije
Cilj projekta je utvrđivanje aktivnih radionukleida u uzorcima pijaćih i banjskih voda, odnosno utvrđivanje alfa, beta i gama zračenja, izrada uporedne analize radioaktivnosti voda i prirodne geološke sredine i izrade karte potencijalnosti pojedinačnih radionukleida pijaćih i banjskih voda.
Istraživanjima su obuhvaćene podzemne vode koje se smatraju mineralnim, termalnim, banjskim, flaširanim i rudnim vodama ležišta urana, kao i vode akumulacija koje se koriste za vodosnabdevanje stanovništva Republike Srbije.
3. Uticaj otpadnih rudničkih voda na životnu sredinu
U Srbiji postoji veliki broj napuštenih rudarskih radova i objekta kao posledica istraživanja i eksploatacije ležišta olova i cinka, bakra, zlata, uglja i urana iz kojih ističu tzv. "rudničke vode", zagađujući životnu sredinu, pre svega površinske i podzemne vode. Istraživanja treba da omoguće izradu katastra rudničkih voda, kompletnih hemijskih, radioloških i mikrobioloških analiza, uspostavljanje monitoringa režima podzemnih voda za najugroženije lokalnosti, izradu karata hazarda i rizika sa aspekta zagađivanja okolnih podzemnih voda i predlog mera zaštite životne sredine od otpadnih rudničkih voda iz napuštenih rudarskih radova i objekta. Realizacija je predviđena kroz izradu podprojekta za područja Istočne Srbije, Južne Srbije i Severnog dela Kosova i Metohije.
4. Geoekološke karakteristike terena područja sliva reke Timok
Područje sliva reke Timok pripada oblasti koja je u dužem vremenskom periodu izložena intenzivnim promenama stanja životne sredine, pre svega, kao posledica eksploatacije mineralnih sirovina.
Složena geološka građa i metalogenetska specifičnost terena u oblasti timočkog sliva, kako u predelu izvorišta tako i u donjem delu sliva, bila su predmet istraživanja i aktivne eksploatacije različitih vrsta mineralnih sirovina (metalične, nemetalične i dr). Procesi eksploatacije u dugoročnom periodu doveli su do ozbiljnih promena i poremećaja životne sredine.
Planira se izvođenje kompleksnih geoekoloških istraživanja sa ciljem da se definišu faktički ekološki faktori kontaminacije, da se utvrdi trenutno ekološko stanje navedene oblasti, kao i prirodne ekološke i geološke celine koju sačinjavaju geološka građa terena sa morfološko-strukturnim specifičnostima.
5. Analiza stanja prirodne kontaminacije područja Bukulje i uspostavljanje sistema monitoringa
Projekat se bazira na identifikaciji anomalnih koncentracija prirodnih radionukleida u različitim sredinama geosfere - voda, vazduh, stene i biljke i utvrđivanju nultog nivoa prirodne radioaktivnosti magmatsko sedimentnog komleksa u području ruralnih naselja Bukulje.
Ovim projektom planira se monitoring i kontrola uticaja prirodnih radionukleida, uz izradu geoloških, geoekoloških radiometrijskih i karte geopatogenih zona.
Poseban deo projekta u 2010. godini predviđa sanaciju objekta za skladištenje jezgara dobijenih ranijim istraživanjima, za čiju realizaciju u 2009. godini nisu dobijene sve potrebne dozvole od lokalnih vlasti, kao i formiranje baze podataka jezgara istražnih bušotina.
6. Katastar jalovišta tehnogenih mineralnih resursa Republike Srbije uz procenu rizika i hazarda na životnu sredinu i ljudsko zdravlje
U 2010. godini planira se nastavak projekta u okviru koga će biti obrađene tehnogene sirovine nastale iz ostatka u procesu industrijske, eksploatacije, pripreme i prerade prirodnih čvrstih mineralnih sirovina (rudarsko-industrijski otpad) sa fokusom na ostatak u procesu energetsko-toplotne proizvodnje (separacije, šljačišta i pepelišta TA) sa kategorizacijom rizika izvora i kapaciteta životne sredine i izradom inventara rudarskih objekata (aktivnih i zatvorenih).
U 2010. godini planira se realizacija kompleksnih geohemijskih istraživanja sa predviđenim i jasno definisanim kabinetskim, terenskim i laboratorijskim radovima:
- Formiranje osnovne multielementarne baze podataka geohemijskih medija,
- Georeferenciranje topografskih podloga i izrada mreže i plana oprobovanja za svaki geohemijski medij ponaosob,
- Priprema digitalnih grafičkih prikaza elementarnih ćelija za svaki pojedinačni geohemijski medij,
- Definisanje makro i mikrolokacija za pojedinačno i kompozitno uzorkovanje,
- Kvalitativna i kvantitativna multielementarna analiza reprezentativnih uzoraka geohemijskih medija iz malih i velikih drenažnih slivova radi implementacije dobijenih podataka u FOREGS-ov Geohemijski Atlas Evrope i prikupljanje referentnih proba za izradu Geohemijskog Atlasa Srbije.
Na sedam elementarnih ćelija koje pripadaju teritoriji Republike Srbije potrebno je uzeti najmanje po pet proba iz geohemijskih medija.
8. Geoekološka istraživanja Nacionalnog parka Kopaonik sa posebnim osvrtom na napušteni rudnik "Suvo Rudište" i mogućnostima sanacije i remedijacije prostora u funkciji zaštite životne sredine i prostornog planiranja
Osnovni cilj Projekta čija je realizacija započeta u 2009. godini je da se izvrši analiza degradiranog prostora uz pravilno sagledavanje mogućnosti za sanaciju i remedijaciju istog, sa davanjem odgovarajućeg tehničkog rešenja izgradnje kompletnog sistema u funkciji ekonomske opravdanosti kroz realni rok eksploatacije, gde bi se predloženim rešenjem rešio veliki broj postojećih infrastrukturnih problema vezanih za sam krov planine Kopaonik (nepostojanje organizovane protivpožarne zaštite visokoplaninskih područja, nepostojanje vodoakumulacije gravitacionog karaktera za osnežavanje skijališta Kopaonik, mogućnost uključivanja viška zahvaćenih voda za poboljšanje ukupnog stanja vodosnabdevanja na Kopaoniku, razrada sistema u cilju obezbeđenja određenih količina voda za toplifikaciju i tehničke potrebe korisnika itd.).
Javno preduzeće "Nacionalni park Kopaonik" sa Kopaonika podržava ovaj Projekat i želi da se kroz realizaciju ovog projekta i analizom varijantnih rešenja dođe do realnih mogućnosti sanacije i rekultivacije degradiranog prostora napuštenog kopa "Suvo Rudište" koji bi omogućio dalje proširenje i povećanje zaštitne funkcije parka.
Na osnovu dobijenih rezultata pristupilo bi se izradi Studije opravdanosti izrade kompletnog tehničkog rešenja izgradnje sistema uz obezbeđenje dodatnih količina voda za potrebe višenamenskog korišćenja.
9. Geonasleđe i geodiverzitet Severozapadne Srbije
Cilj realizacije projekta u 2010. godini je završetak osnovnih radova na izradi stalne muzejske postavke o Jadarskoj geotektonskoj postavci u Domu kulture u Krupnju.
Shodno osnovnom programu, potrebno je prikupiti reprezentativne uzorke stena i makrofosile šest trijaskih formacija za muzejske zbirke;
- uraditi postere koji prikazuju poziciju naših lokaliteta u okviru Pangee u periodu 250 do 205 miliona godina i postere sa reprezentativnim profilima, karakterističnim uzorcima stena i značajnim fosilnim sadržajem za sve izdvojene geološke formacije;
- realizovati dopunsko uzorkovanje i prikupljanje fosilnog materijala iz gornjokrednih lokaliteta koji nisu bili obuhvaćeni tokom prošlogodišnjih radova;
- uraditi nove postere sa kompletno prikupljenim fosilnim sadržajem;
- kompletno urediti najznačajnije objekte geonasleđa evropskih i međunarodnih vrednosti i na taj način stvoriti mogućnost da se u sledećoj godini otpočne razvoj geoturizma.
10. Geonasleđe i geodiverzitet Centralne Srbije
Za 2010. godinu planira se nastavak geoloških aktivnosti na realizaciji projekta prikupljanja geološke i arheološke dokumentacije područja Mojsinjskih i Poslonskih planina.
Predviđeni su terenski i kabinetski radovi - prikupljanje podataka uz definisanje litostratigrafskih jedinica i označavanje geoloških profila za prezentacije objekata geonasleđa ovog područja, kao i prikupljanje karakterističnih uzoraka stena za muzejsku zbirku.
11. Geološki objekti i prirodni fenomeni kao integralni elementi geodiverziteta i životne sredine - analiza stanja i održivo korišćenje
U drugoj (2010) godini rada, prema ranije usvojenom projektu, planiraju se dodatna terenska istraživanja kako bi se pokrile i sve druge zanimljive prirodne pojave na definisanom prostoru (prvenstveno hidrogeološke koje u prvoj godini istraživanja nisu obrađene). Predviđena je reambulacija pojedinih delova terena, odnosno provera podataka za pojedine geološke fenomene i prirodne spomenike, finalna obrada svih geo-objekata i ažuriranje baze podataka koja će biti deo jedinstvenog geološkog informacionog sistema.
Pored završnog izveštaja, kao finalni rezultat treba uraditi monografiju o geološkim spomenicima i prirodnim fenomenima na prostoru grada Beograda, koja će postati deo jedinstvene geoturističke ponude grada Beograda i Srbije.
Generalni cilj projekta je podizanje javne svesti i informisanosti javnosti o značaju geodiverziteta, geoedukacija stanovništva i podsticanje razvoja geoturizma.
Ovaj program obuhvata izradu i drugih projekata i studija iz oblasti osnovnih geoloških i geoekoloških istraživanja, izrade karata, studija i projekata u funkciji pripreme za izradu geoloških karata i geoloških osnova za projekte zaštite životne sredine i prostornog planiranja.
U 2010. godini planira se praćenje izrade, ocena kvaliteta istraživanja i revizija autorskih originala i digitalizovanih geoloških karata Republike Srbije i pratećih tumača karata razmera 1:50.000 i manjih, njihova priprema za štampu i štampanje završenih listova geoloških karata.
Aktivnosti u 2010. godini obuhvataju stručnu i finansijsku podršku organizaciji 15. Kongresa geologa Srbije koji se održava u maju 2010. godine, u organizaciji Srpskog geološkog društva) i 62. Sastanka Internacionalnog komiteta za ugalj i organsku petrologiju (ICCP), u organizaciji Srpske akademije nauka i umetnosti, planiranog za oktobar 2010. godine, kao i drugih aktivnosti u oblasti geologije.
Završetak realizacije Programa geoloških istražnih radova za 2010. godinu planiran je za 30. novembar 2010. godine.
OSNOVNA GEOLOŠKA ISTRAŽIVANJA NA TERITORIJI AP VOJVODINE ZA 2010. GODINU
Sredstva za finansiranje osnovnih geoloških istraživanja na teritoriji Autonomne pokrajine Vojvodine u 2010. godine obezbeđena su iz sredstava tekuće budžetske rezerve u iznosu od 50.000.000,00 dinara.
1. Karta podloge tercijara Vojvodine
Područje Vojvodine pokrivaju, mestimično i preko 3.000 metara debele naslage tercijarnih tvorevina, koje onemogućavaju direktno osmatranje i sagledavanje "starije" geološke istorije ovog područja.
Cilj ovog projekta je da se iskoriste dosadašnja saznanja u geološkoj građi dubljih delova terena stečena tokom istraživanja nafte i gasa i da se uradi karta podloge tercijara Vojvodine u razmeri 1:300.000. Ova karta bi sa jedne strane predstavljala polaznu osnovu za dalju nadogradnju u rešavanju konkretnih geoloških problema vezanih za dublje delove terena (podzemne vode, geotermalni resursi itd.), a sa druge strane bi omogućila korelaciju podataka sa susednim zemljama koje su ovakvu kartu već odavno izradile i publikovale.
2. Geološki uslovi racionalnog planiranja, korišćenja i zaštite prostora AP Vojvodine
Osnovni cilj projekta je da se registruju, analiziraju i na pogodan način prikažu svi geološki potencijali AP Vojvodine, uslovi njihovog racionalnog korišćenja, uslovi zaštite geološke sredine od posledica tog korišćenja, kao i uslovi zaštite ljudi i materijalnih dobara od različitih geoloških i geomorfoloških procesa.
Istraživanja će se najvećim delom sprovesti korišćenjem raspoloživih podataka iz različite stručne-fondovske i publikovane dokumentacije, uz dopunska istraživanja na terenu i analizom satelitskih i aerosnimaka.
Rezultati ovih istraživanja i ispitivanja biće prikazani na tematskim kartama, razmere 1:300.000, kao što su: Karta nestabilnosti terena; Karta rupturnog sklopa; Karta seizmičkog hazarda; Karta geološkog hazarda i Karta tehnogenih uticaja. Pored toga uspostaviće se GIS geološke sredine koji će ubuduće omogućiti kontinuirano praćenje prostornih pojava i pojava u geološkoj sredini.
II OSNOVNA ISTRAŽIVANJA GEOLOŠKIH RESURSA
1.1. Izrada digitalizovanih hidrogeoloških podloga baziranih na analitičkoj studiji stanja istraženosti područja južnog Banata sa pripremom za uvođenje u GeolISS - podsistem za AP Vojvodinu
Ovim projektom se predviđa priprema rasterskih hidrogeoloških podloga, razmera 1:50.000 i 1:100.000, za područje Južnog Banata i njihovo uvođenje u GeolISS - podsistem za područje AP Vojvodine. Ovi radovi obuhvataju: vektorizaciju rasterskih originala zasnovanu na "slojevima" (lauer based) kao skup tematskih vektorizovanih karata sa mogućnošću prikazivanja jednog ili više slojeva, izradu odgovarajuće baze podataka zasnovane na analitičkoj studiji evidentiranja stanja istraženosti, odnosno stepena pokrivenosti teritorije Južnog Banata.
1.2. Stanje i perspektive korišćenja lekovitih voda Vojvodine u funkciji razvoja banjskog turizma
Osnovni cilj projekta je da se sistematizuju dosadašnja saznanja o lekovitim vodama Vojvodine i da se uz dopunska terenska i laboratorijska istraživanja i ispitivanja utvrdi prostorni raspored ležišta sa lekovitim vodama; fizičko-hemijske karakteristike i balneološka svojstva lekovitih voda, izvrši rejonizacija AP Vojvodine prema perspektivnosti za dobijanje raznih tipova lekovitih voda; izradi veći broj balneoloških analiza sa mišljenjem balneologa o njihovim lekovitim svojstvima, a što će u konačnom omogućiti da se stvori realna slika o stanju i perspektivi korišćenja lekovitih voda AP Vojvodine u funkciji razvoja banjskog turizma.
1.3. Ocena stanja rezervi i resursa podzemnih voda na teritoriji AP Vojvodine
Zbog potencijalne nestašice, naročito kvalitetnih voda koje se mogu koristiti za vodosnabdevanje stanovništva, neophodno je utvrditi kvalitet i rezerve podzemnih voda na postojećim izvorištima, definisati potencijalna izvorišta i proceniti raspoložive resurse u njima kako bi se moglo planirati racionalno i dugoročno održivo vodosnabdevanje pre svega stanovništva a zatim i industrije, poljoprivrede.
2. Inženjerskogeološka istraživanja
2.1. Prognoza i ocena rizika procesa nestabilnosti terena i stabilnosti kosina duž vodnih tokova u uslovima poplavnih talasa za teritoriju AP Vojvodine
Savremeni geološki procesi, a pre svega procesi nestabilnosti i erodibilnosti terena duž vodnih tokova predstavljaju krupne probleme kako u smislu racionalnog korišćenja prostora tako i u smislu zaštite životne sredine, a pre svega ljudi i materijalnih dobara. Realizacija ovog projekta započeta je još 2003. godine. Dosadašnjim istraživanjima je obuhvaćen prostor od preko 160 km2 na području južnog Banata (Pančevo - Beograd - Kovin - Bela Crkva - Vršac - Zrenjanin - Beograd). Istraživanja su sprovedena u vidu prikupljanja postojeće dokumentacije, rekognosciranja terena duž vodotoka, analizom aerofoto i satelitskih snimaka i geomorfološkim metodama na pomenutom prostoru, a tokom 2010. godine planira se izrada katastra sa procenom uslova i rizika od procesa nestabilnosti i erodibilnosti duž vodotokova na području AP Vojvodine uz utvrđivanje prioriteta za preduzimanje preventivnih ili sanacionih mera.
2.2. Sufozije i vlaženja terena izgrađenih od lesnih sedimenata i njihov uticaj na objekte
Područje Vojvodine je najvećim delom izgrađeno od lesa, koji je izuzetno osetljiv na naknadno provlažavanje i pojavu sleganja tla što dovodi do oštećenja i deformacije na objektima.
Cilj ovog projekta je da se na osnovu dosadašnjih saznanja i novoprikupljenih podataka (iz kontrolnih bušotina) o inženjerskogeološkim i hidrogeološkim karakteristikama izvrši generalna rejonizacije terena pod lesnim tvorevinama, što će omogućiti pravilno planiranje, projektovanje i zaštitu stambenih i industrijskih objekata i objekata infrastrukture od eventualnih nepoželjnih posledica sufozije i vlaženja terena izgrađenih od lesnih sedimenata.
3. Istraživanje mineralnih sirovina
3.1. Kvartarne tvorevine Vojvodine kao nosioci ležišta građevinskih materijala
Na teritoriji AP Vojvodine kvartarne tvorevine su široko rasprostranjene i u okviru njih razvijeno je više litogenetskih tipova, koji su potencijalni nosioci građevinskih materijala. Tako, eolski niz je predstavljen eolskim peskovima i lesom, a fluvijalni niz je predstavljen aluvijalnim nanosima, aluvijalnim terasama i aluvijalnim površima i kao takvi potencijalni su nosioci ležišta građevinskog peska, kvarcnog peska, opekarskih sirovina, mešavine šljunka i peska.
Cilj projekta je da se na osnovu dosadašnjih saznanja i novoprikupljenih podataka izvrši ocena potencijalnosti napred navedenih litogenetskih tipova u pogledu mogućnosti pronalaženja ekonomski interesantnih ležišta građevinskih materijala.
Realizacija projekta je započeta 2007. godine, ali je zbog nedostatka finansijskih sredstava obustavljena tokom 2008/2009. godine, a u 2010. godini se planira završetak radova, koji obuhvata izradu prognoznih karata i formiranje baze podataka u GeolISS - podsistem za AP Vojvodinu.
3.2. Mineralne sirovine u nanosnim tvorevinama Vršca i okoline
Na području Vršca su tokom ranijih istraživanja, otkrivene veće površine pod nanosima koji se po načinu i mestu nastanka dele na: eluvijalne, deluvijalne, proluvijalne i aluvijalne. Istraživanja mineralnih sirovina u ovim sedimentima u proteklom periodu nisu vršena sistematski iako postoje podaci da se u njima nalaze povećane koncentracije kasiterita, cirkona i retkih elemenata i zemalja kao što su berilijum i niobijum, odnosno talijum i galijum.
Cilj ovog projekta je da se sistematskim istraživanja i ispitivanjima utvrdi prostorni razmeštaj maksimalne koncentracije pojedinih mineralnih sirovina unutar napred navedenih sedimenata i da se na osnovu tih koncentracija izvrši ocena potencijalnosti celog prostora u pogledu mogućnosti pronalaženja ekonomski interesantnih ležišta.
3.3. Stanje i perspektive razvoja sirovinske baze netradicionalnih mineralnih sirovina na području AP Vojvodine i mogućnost njihove valorizacije u organskoj poljoprivrednoj proizvodnji
Primena netradicionalnih mineralnih sirovina, pre svega zeolita, u poljoprivrednoj proizvodnji je višestruka. Mogu se koristiti kao dodatak ishrani u stočarstvu i živinarstvu, kao prirodno đubrivo, kao podloga za gajenje rasada, kao podni posip na farmama za otklanjanje neugodnih mirisa itd. Pored toga, one se upotrebljavaju i u remedijaciji životne sredine zagađene raznim hemikalijama, teškim metalima, radionukleidima i organskim kontaminantima.
Cilj ovog projekta je utvrđivanje stanja i perspektive razvoja sirovinske baze netradicionlanih mineralnih sirovina na području AP Vojvodine i mogućnost njihove valorizacije u organskoj poljoprivrednoj proizvodnji. S obzirom na to da su u prethodnom periodu na oglednim parcelama Poljoprivredne stanice u Novom Sadu i Zavoda za unapređivanje poljoprivrede u Bačkoj Topoli primenom supstrata od zeolita i treseta sa područja Vojvodine postignuti pozitivni rezultati u zatvorenim prostorijama, potrebno je tokom 2010. godine, nastaviti sa postavljanjem novih oglednih parcela i na otvorenom i tako utvrditi njihovu konačnu primenu.
1. Limnogeološka istraživanja na području prirodnog rezervata Carska bara u cilju zaštite životne sredine
Ovaj projekat predstavlja nastavak, a ujedno i završetak radova započetih još tokom 2004/2005 godine, koji su zbog nedostatka finansijskih sredstava obustavljeni u periodu od 2006. do 2009. godine.
Osnovni cilj ovog projekta je da se sistematskim oprobovanjem tla, vode i rečnih i jezerskih sedimenata (mulja) utvrdi kvalitet životne sredine na području prirodnog rezervata Carska bara koji je od međunarodnog značaja i predlože odgovarajuće mere sanacije i preventive u cilju očuvanja celokupnog ekosistema.
2. Utvrđivanje nultog nivoa sadržaja toksičnih i drugih elemenata u životnoj sredini i poremećaja prirodne ravnoteže oko industrijskih objekata na teritoriji AP Vojvodine
Osnovni cilj istraživanja je utvrđivanje poremećaja prirodne ravnoteže u preindustrijskom i postindustrijskom periodu, prevashodno na široj okolini većih industrijskih objekata na teritoriji Vojvodine. Rezultati ovih istraživanja su od posebnog značaja u prostornom planiranju, poljoprivredi (posebno prilikom izbora lokacija za uspostavljanje organske, biološke poljoprivredne proizvodnje) i šumarstvu.
3. Ekološko-geohemijski status Fruške gore sa aspekta prirodne radioaktivnosti i drugih toksičnih elemenata
Osnovni cilj istraživanja ekološkog - geohemijskog statusa Fruške gore je utvrđivanje poremećaja prirodne ravnoteže elemenata u odgovarajućim geohemijskim sredinama kao što su: zemljište, strim sedimenti, vode i stene. Realizacija projekta obuhvata korišćenje više hiljada podataka prethodnih istraživanja, a uz dopunska istraživanja obezbeđuje visok nivo sigurnosti. Rezultati istraživanja u najkraćem svode se na izradu geohemijskog - geoekološkog atlasa Fruške gore kao polazne osnove za planiranje preventivnih, a po potrebi i sanacionih mera radi očuvanja i unapređivanja životne sredine na području Nacionalnog parka Fruška gora.
IV IMPLEMENTACIJA I RAZVOJ GEOLOŠKOG INFORMACIONOG SISTEMA SRBIJE - PODSISTEM ZA AP VOJVODINU
1. Unos geoloških podataka fonda geološke dokumentacije Pokrajinskog sekretarijata za energetiku i mineralne sirovine u formu Geološkog informacionog sistema
Pokrajinski sekretarijat za energetiku i mineralne sirovine raspolaže velikim brojem Izveštaja i Elaborata o rezultatima ranijih istraživanja. Najveći deo ove dokumentacije nalazi se u klasičnoj pisanoj formi, prilozi su rađeni na ozolidu, bojeni su drvenim bojicama i kao takvi brzo blede i vremenom će postati neupotrebljivi.
Formiranjem Geološkog informacionog sistema stvoreni su uslovi da se ovaj vredan materijal prevede u digitalni oblik i tako sačuva, a ujedno i da se u skladu sa zakonskim propisima omogući pristup svim zainteresovanim korisnicima.
Tokom 2010. godine planira se formiranje bibliografske baze podataka za period od 1970. do 1995. godine.
2. Baza podataka geonasleđa AP Vojvodine
U sklopu realizacije projekta priključenja Fruške gore evropskoj (i svetskoj) mreži Geoparkova izvršen je inventar geonasleđa Fruške gore i njene šire okoline, a u narednom periodu se planira nastavak na celoj teritoriji AP Vojvodine. Istovremeno formiraće se nova baza podataka za koju će se kao osnova koristiti konceptualno rešenje Geološkog informacionog sistema Srbije (GeolISS), prilagođeno zahtevima i uputstvima informacionog sistema Mreže evropskih Geoparkova.
Ovaj program obuhvata izradu i drugih projekata i studija iz oblasti osnovnih geoloških i geoekoloških istraživanja, karata i geoloških osnova za projekte zaštite životne sredine i prostornog planiranja.
U 2010. godini planira se praćenje izrade, ocena kvaliteta istraživanja i revizija autorskih originala (karta podloge neogena) i digitalizovane dokumentacije, njihova priprema za štampu i štampanje završenih karata, tumača i informatora.