Prethodni

27. Baromedicina

(12 meseci)

FUNKCIONALNA ANATOMIJA I FIZIOLOGIJA

- KARDIOVASKULARNI SISTEM

- RESPIRATORNI SISTEM NEUROLOŠKI

- E.N.T.

- OFTALMOLOGIJA

- MUSKULOSKELETNA

- BIOFIZIKA I BIOHEMIJAMUSKULARNOG RADA

- BIOHEMIJA I BIOFIZIKA U USLOVIMA PROMENJENE OKOLINE

- BIOHEMIJA KISEONIKA I DRUGIH GASOVA POD VISOKIM PRITISKOM

- FIZIOLOŠKA ADAPTACIJA NA IZVANREDNE USLOVE OKOLINE

- ADAPTACIJA NA RONJENJU U APNEU

PATOFIZIOLOGIJA

- KARDIOVASKULARNA

- RESPIRATORNA

- RENALNA

- GASTROINTESTINALNI TRAKT

- ENDOKRINOLOGIJA

- CENTRALNI NERVNI SISTEM

- OKO

- UHO

- METABOLIZAM I REGULACIJA TEMPERATURE

- IMERZIJA U VODI

- IMERZIJA U APNEI

- IMERZIJA SA RESPIRATORNIM APARATOM

- IMERZIJA I PRODUŽENI BORAVAK U USLOVIMA VISOKOG PRITISKA

- KISEONIK I DRUGI GASOVI POD VISOKIM PRITISKOM

- KASNI ODGOVORI NA IZUZETNU OKOLINU

FARMAKOLOGIJA

- PRIMENJENA FRAMAKOLOGIJA

- FARMAKODINAMIKA

- TOKSIKOLOGIJA

- KISEONIKA KAO LEK

- KISEONIK KAO LEK

- SINERGIČNI EFEKTI HBO I LEKOVA

ANESTEZIJA U HIPERBARIČNIM USLOVIMA

- INTENZIVNA TERAPIJA U HIPERBARIČNIM USLOVIMA

BAROMEDICINSKO POGLAVLJE

- NAUTIČKA I PODVODNA MEDICINA

- MEDICINA PLATFORME (OFFSHORE)

- VAZDUHOPLOVNA MEDICINA

- KOSMIČKA MEDICINA

- TERAPIJA HIPERBARIČNIM KISEONIKOM

- MEDICINA REKREACIONOG RONJENJA

- RONILAČKA OPREMA ZA RAD I REKREACIJU

URGENTNOST I INTENZIVNA NEGA

- URGENTNA HIRURGIJA

- URGENTNA INTERNA MEDICINA

- INTENZIVNA NEGA

- INTENZIVNA NEGA U HIPERBARIČNIM USLOVIMA

BAROMEDICINA U NEONATOLOGIJI

PRIMENA BAROMEDICINE U KARDIOVASKULARNIM BOLESTIMA

HBO

- TEHNOLOGIJA U TERAPIJI HIPERBARIČNOG SISTEMA

- PROTOKOL TRETMANA

- INDIKACIJE

- BRIGA O PACIJENTU ZA VREME TRETMANA

- PRAKTIČNA PRIMENA HBO

- LIČNE VEŽBE I POLOŽAJI

HIGIJENA

- MIKROBILJALNI MONITORING I HIGIJENA SISTEMA

- HIGIJENA U SISTEMU ZA VREME POGONA

- HIGIJENA TERAPIJSKOG SISTEMA

TEME RONJENJA

Tehnika i tehnologija ronjenja

- TEHNIKA ZARONJAVANJA

- OPREMA ZA REKREATIVNE NAUČNE I RADNE RONIOCE

- RONJENJE U IZUZETNIM USLOVIMA

- MEŠAVINE GASA ZA RONJENJE

- SATURACIONO RONJENJE

- PODVODNI INSTRUMENTI ZA SPORT, RAD I VOJNE SVRHE

- HIPERBARIČNI SISTEMI ZA PODVODNI RAD

- RONJENJE SA JEDNOM ATMOSFEROM

SIGURNOST I PREVENCIJA

- SIGURNOSNA TEHNIKA ZARONJAVANJA

- TEHNIKE I SISTEMI OBEZBEĐENJA

- PREVENCIJA INCIDENATA

- OPASNE PODVODNE ŽIVOTINJE I TOKSIKOLOGIJA OTROVA

- PRVA POMOĆ I POSTUPAK KOD URGENTNIH STANJA RONJENJA

- TROPSKA MEDICINA

SUDSKA MEDICINA

- MEĐUNARODNO ZAKONODAVSTVO

- FORENZIČNA MEDICINA

- ETIKA

KATALOG VEŠTINA

i = izvodi

u = upoznaje

28. Balneoklimatologija

(12 meseci)

I

1. Fizičko hemijske osnove balneoklimatologije

2. Fiziološki mehanizmi delovanja balneoklimatskih nioca

3. Osnove imunologije i farmakologije

4. Higijensko-sanitarni uslovi i režimi u banjsko-klimatskim mestima

5. Opšta bolneologija

6. Opšta bioklimatologija

7. Dijagnozne i terapijske tehnike i postupci

8. Oboljenja i oštećenja kardiovaskularnog sistema

9. Bolesti organa za disanje

10 Bolesti organa za varenje

11. Bolesti endokrinih žlezda, metabolizma i nepravilne ishrane

12. Bolesti nervno-mišićnog sistema

13. Bolesti krvi i retikulohistocitnog sistema

14. Bolesti i povrede lokomotornog aparata

15. Bolesti urogenitalnog sistema žena i muškarca

16. Bolesti kože, lica i čeljusti

17. Bolesti dečijeg doba

18. Profesionalne bolesti i oštećenja

II

KATALOG ZNANJA SPECIJALIZANTA IZ BOLNELOGIJE

1. Izloženost jonizujućem zračenju i radioaktivnoj konlinaciji u balneoklimatologiji (p)

2. Biofizičke osnove termoterapije (z)

3. Biofizičke osnove kineziterapije (z)

4. Hemijske osobine i način izražavanja hemijskog sastav mineralnih voda (p)

5. Fizička, hemijska i mineraloška ispitivanja peloida

6. Biološka ispitivanja peloida (p)

7. Termički i hidrički kompleks (z)

8. Hemeostaza vode i elektrolita u organizmu (p)

9. Značaj održavanja asidobazne ravnoteže u organizmu

10. T-iB-limfociti diferencija i aktivacija (p)

11. Membranski markeri ćelija imunog sistema (p)

12. Autoimunost (z) 13. Imunološka tolerancija (z)

13. Imunopatogeneza oštećenja reakcijama preosetljivost - I, II, II i IV (p)

14. Biohemijske karakteristike, vrste i funkcija recept - za (p)

15. Farmakokinetika u bolesnika sa insificijencijom radiovaskularnog sistema, jetre i bubrega (p)

16. Farmakokinetičke karakteristike lekova u starih zba (z)

17. Zakonski propisi i druga akta iz oblasti higijensko nitarnih uslova za rad prirodnih lečilišta (p)

18. Sanitarna zaštita banjsko-klimatskih mesta (p)

19.. Principi pravilne ishrane (z)

20. Biometeorološki instrumenti i principi primene

21. Bioklimatski elementi i pojave (z)

22. Meteorotropizam pojedinih bolesti (z)

23. Indikacije i kontraindikacije za primenu klimatozapije (z)

24. Fiziološko dejstvo mineralnih voda (z)

25. Indikacije i kontraindikacije za primenu mineral - h voda (z)

26. Fiziološko i terapijsko delovanje i indikacije za imenu lekovitih blata (z)

27. Delovanje, metode primene i indikacije i kontraindikacije za primenu gasova (z)

28. Osnovne karakteristike prirodnih lečilišta (p)

29. Radioobeleživači u dijagnostici (p)

30. Ultrasonografske metode kod različitih oboljenja (p)

31. Reografija i reoencefalografija (p)

32. Balneoklitska reakcija (z)

33. Sportsko-rekreativne aktivnosti u sklopu banjskotimatskog lečenja (p)

34. Magnetoterapija (p)

35. Ultrazvučna terapija (p)

36. Primena biostimulativnog lasera (p) -

37. Štetno dejstvo nejonizujućeg zračenja (z)

38. Parafango i frango terapija (p)

39. Hidrokineziterapija (p)

40. Podvodna ekstenzija (p)

41. Refleksoterapeutska metode u terapiji (p)

42. Masaža i ostali oblici mehaničke energije (p)

43. Funkcionalna ispitivanja kardiorespiratornog sistema (p)

44. Funkcionalna ispitivanja lokomotornog sistema (p)

45. Funkcionalna ispitivanja neuromišićnog sistema

46. Funkcionalna ispitivanja perifernog krvotoka (p)

47. Biofidbek (p)

48. Doziranje pri fizičkoj aktivnosti (z)

49. Tehnike zdravstveno-vaspitanje rada (z)

50. Balneoklimatski činioci u tretmanu bolesti kardiovaskularnog sistema (z)

51. Balneoterapijski činioci u tretmanu nespecifičnih oboljenja pluća (z)

52. Balneoterapijski činioci u tretmanu oboljenja arterija i vena (z)

53. Balneoterapijski činioci u tretmanu hroničnih nezapaljenskih oblika reumatizma (Reumatoidni artritis, M. Becteenj...) (z)

54. Balneoterapijski činiocu u tretmanu artroza velikih zglobova (z)

55. Balneoterapijski činioci u tretmanu degerativnih promena kičmenog stuba (z)

56. Balneoterapijski činioci u tretmanu lezija perifernih nerava (z)

57. Balneoterapijski činioci u tretmanu dijabetesa (z)

58. Balneoterapijski činioci u tretmanu oboljenja gastrointestinalnog trakta (hronični gastritis, ulkusna bolest želuca, dudenuma, poremećaji funkcije tankog creva, gastro-dudenuma i kolona, hronični pankreatitis) (z)

59. Balneoterapijski činioci u tretmanu bolesti hepato-bilijarnog trakta (hronični hepatitis, holelitijaza, holecititis, diskinezija žučne kese) (z)

60. Balneoterapijski činioci u bolestima nervno-mišićnog sistema (z)

61. Balneoterapijski činioci u tretmanu bolesti eritrocitne loce i retikulohistocitnog sistema (eritrocitna i leukocitna loza, hemografski sindromi) (z)

62. Balneoterapijski činioci u tretmanu lokomotornog sistema (distrofije, leukocije, stanja posle preloma) (z)

63. Balneoterapijski činioci u tretmanu ginekoloških oboljenja (z)

64. Balneoterapijskih činioci u tretmanu bolesti bubrega i mokraćnih puteva (z)

65. Balneoterapijski činioci u lečenju psorijaze, profesionalnih dermatoza (z)

66. Balneoklimatski činioci u bolestima dečijeg doba (z)

67. Balneoklimatski činioci u profesijskim oštećenjima i oboljenjima (z)

68. Balneoterapijski činioci u profilaksi (z)

69. Banjsko-klimatska mesta u vanrednim uslovima (z)

LEGENDA:

(z) = zna,

(p) = poznaje

III

KATALOG VEŠTINA

1. Propisivanje dijetalne ishrane kod pacijenata patoloških stanja (u)

2. Izračunavanje integralne temperature kože (i)

3. Rukovanje biometeorološkim instrumentima (u)

4. Ultrasonografska ispitivanja kod oštećenja: kardio-vaskularnog i nervnog sistema, u ginekologiji (u)

5. Primena radioobeleživača u dijagnostici (u)

6. Reografska i reoencefalografska ispitivanja (u)

7. Tehnike zdravstvenog vaspitanja (i)

8. Eletrodijagnostička ispitivanja (u)

9. Ispitivanje mišićne snage, obima pokreta, dužine ekstremiteta (i)

10. Merenje temperature kože (i)

11. Eletrodermatometrija elektrokožne probe, fotodijagnostika Wood-ovim svetlom (i)

12. Ispitivanje položaja tela (i)

13. Zračenje specijalnim izvorima svetlosne energije (i)

14. Primena biostimulativnog lasera (i)

15. Dijatermokoaglacija (i)

16. Elektrodesikracija (i)

17. Vasculator (i)

18. Trakcija kičmenog stuba (u)

19. Osnovne vežbe disanja (u)

20. Posturalna drenaža (u)

21. Ispitivanje funkcije hoda (i)

22. Masaža vezivnog tkiva i masaža po refleksnim zonama (u)

23. Akupresura i akupunktura (u)

24. Elektrostimulacija skeletne i glatke muskulature (i)

25. Zaštitni položaj kod bola u leđima (i)

26. Rukovanje aparatom za kiseonik (i)

27. Primena različiti oblika elektroterapeutskih procedura (jednosmerna i naizmenična struja) (u)

LEGENDA

(u) + upoznaje

(i) = izvodi sam

29. Klinička transfuziologija

(12 meseci)

Teorijska nastava

1. Davaoci krvi i organizacija dobrovoljnog davalaštva krvi

- Definicija transfuziologije

- Izvori krvi; davalaštvo; organizacija okupljanja davalaca krvi, motivacija za davanje krvi; način davanja krvi

2. Kolekcija, priprema i konzervacija krvi i komponenata krvi

- Upoznavanje sa tehnikom uzimanja i konzervisanja krvi, principima čuvanja i kontrole konzervisane krvi

- Aferesno prikupljanje krvnih komponenti (plazmafereza, trombocitafereza, granulacitafereza, afereza limpoidnih ćelija, afereza matičnih ćelija hematopoeze)

- Priprema komponenata krvi (preparati eritrocita, trombocita, leukocita, zamrznute sveže plazme, krioprecipitata i dr.) i derivata krvi (albumini, imunoglobulini i dr.)

- Promene u konzervisanoj krvi

3. Testiranje donorske krvi

4. Imunohematologija i imunoserologija krvnih grupa

- Imunologija i serologija krvnih grupa (ABO, Rh i drugih krvnogrupnih sistema)

- Značaj antigena trombocita i leukocita

- Sudskomedicinski značaj krvnih grupa

- Značaj krvnogrupnih sistema za trudnoću (senzibilizacija na krvnogrupne antigene, imunološke karakteristike, klinička slika i lečenje hemolitičke bolesti novorođenčeta)

5. Izbor krvi za transfuziju - testovi kompatibilnosti

6. Osnovi kliničke imunologije HLA sistem

HLA sistem, značaj za transplantaciju i metode ispitivanja

7. Terapija komponentama i derivatima krvi

Principi usmerene hemoterapije

- Primena krvi - komponenata i derivata, indikacije, kontraindikacije i terapijski efekat (Supstituciona terapija komponentama i derivatima krvi u lečenju urođenih koagulopatija - hemofilija, spontanih krvarenja i pripreme za hirurške intervencije)

- Autologna transfuzija - alternativa homolognoj transfuziji (preoperacijska autologna kolekcija krvi, akutna normovolemijska hemodilucija, perioperacijsko spašavanje krvi - intraoperacijsko spašavanje krvi / eritrocita, posleoperacijsko sakupljanje)

- Terapijske afereze (izmena plazme, terapijske citafereze)

8. lmunomodulatorni mehanizmi i terapijski pristupi

Imunoinflamatorni citokini (interleukuni, interferon, faktor nekroze tumora) Terapijska upotreba imunoglobulina Transplatacija matičnih ćelija hematopoeze

Adoptivna imunoterapija (limfokinima aktivisane ćelije ubice, tumor infiltrirajući limfociti)

9. Nepovoljni efekti hemoterapije (posttranfuzione reakcije)

Nepovoljni efekti hemoterapije (imunološki, neimunološki, rani, kasni) Komplikacije pri primeni masivnih transfuzija

10. Bolesti koje se prenose transfuzijama krvi

12. Uloga službe za transfuziologiju u transplantaciji tkiva i organa

13. Odabrano poglavlje iz uže specijalizacije iz kliničke transfuziologije

IMUNOLOGIJA

HEMATOLOGIJA

Praktična nastava

1. Izbor davalaca krvi i konzervacija krvi

Klinički pregled davaoca krvi Venepunkcija

Uzimanje i konzervacija krvi Čuvanje i kontrola konzervisane krvi

Evidencija, dokumentacija i informacioni sistem u transfuziologiji Imunizacija i reimunizacija davaoca

2. Priprema komponenata od krvi

Organizacija pripremanja komponenata krvi (eritrociti, leukociti, trombociti, zamrznuta sveza plazma, neociti, krioprecipitat) (dobra proizvođačka praksa) Kriokonzervacija

Upoznavanje sa trebovanjima za komponente krvi Racionalna primena komponenata krvi

3. Posebni oblici davanja krvi i primena transfuziologije

Citafereze (donorske i terapijske) Ambulantna transfuzija Autologna transfuzija Posttransfuzione reakcije

4. Prenatalna zaštita

Plazmafereza malog volumena Intrauterina transfuzija

5. Frakcionisanje plazme

Izvođenje procesa frakcionisanja plazme

Pripremanje albuminskih i imunoglobulinskih preparata

Stabilni preparati krvi i transmisija bolesti

6. Imunoserologija

Izvođenje testova: određivanje krvnih grupa u ABO i ostalim krvnogrupnim

sistemima, određivanje sekretornog statusa

Screening antieritrocitnih antitela

Identifikacija antieritrocitnih antitela i titar

Cooms-ov test

Veštačenje očinstva

Pretransfuzijski testovi

Izbor krvi kod senzibilisanih osoba

7. Transmisivne bolesti

Izvođenje testova za: HbsAg, anti-HCV, anti-HIV i TPH

8. Transplataciona imunologija

Tipizacija HLA antigena, iščitavanje i tumačenje rezultata Ukrštena reakcija između seruma pacijenata i limfocita i davaoca Screening seruma na HLA antitela

Priprema pacijenata za transplantaciju (protokol donor specifičnih transfuzija)

9. Hemostaza

Hemoragijski sindromi - nasledni i stečeni

a) razgovor sa pacijentom

b) upoznavanje sa Centrom za hemofiliju

Laboratorijska dijagnostika hemoragijskih sindroma i tromboze a) izvođenje screening i specifičnih testova

Kontrola antikoagulantne terapije - tumačenje i izdavanje rezultata

10. Odabrana poglavlja iz kliničke transfuziologije (u dogovoru sa mentorom)

30. Sudska psihijatrija

(12 meseci)

Semestar

Hastavne jedinice:

- Istorijat Sudske psihijatrije

Pravna, poslovna i parnična sposobnost

Pojam subjekta u pravu, fizičko i pravno lice, deca, letnici, punoletna lica

Vrste pravnih poslova - poslovi među živima i za slutiti, jednostrani i dvostrani Pojam i sadržina testamenta

Sposobnost za pravljenje testamenta, opozivanje testa - 1, ništavnost testamenta, tumačenje testamenta Pojam braka i bračnih smetnji

Pojam nevažećeg braka. Nepostojeći ništavni brak duševnog oboljenja

Razvod braka zbog duševnog oboljenja i posledice Vrste starateljstva nad maloletnicima i nad licima lišenih poslovne sposobnosti

Pojam potpune i delimične poslovne nesposobnosti Veštačenje testamenta i raznih ugovora Veštačenje poslovne sposobnosti

- Veštačenje u predmetima razvoda braka. Dodela dece, veštačenje roditelja i dece

Pojam opšte, životne i radne sposobnosti

Veštačenje radne sposobnosti

Pojam neimovinske i imovinske štete

- Veštačenje bolnice, straha, unakaženosti i estetske unakaženosti

- Veštačenje telesnih povreda

- Veštačenje o radnoj sposobnosti na zahtev SIZ-a za penzijsko osiguranje

Problem rentne neuroze

Pojam Krivičnog prava i odnos istog sa Psihijatrijom

Pojam Krivičnog dela. Činjenje, nečinjenje i posledice

Pojam društvene opasnosti dela

Objekt i subjekt krivičnog dela

Pojam uračunljivosti sa aspekta Krivičnog prava

- Metode utvrđivanja uračunljivosti odnosno neuračunljivosti, biološke, psihološke i druge metode

- Zakonski pojam bitno smanjene uračunljivosti

- Pojam acitiones liberne in Causa u vezi čl. 12. stav 3. Krivičnog zakona

- Vrste vinosti. Svesni i nesvesni nehat

- Mere bezbednosti medicinskog karaktera. Čuvanje i lečenje u psihijatrijskoj ustanovi, stacionaru ili na slobodi.

- Maloletnička delikvencija i inplikacije

Pojam sudsko-psihijatrijskog veštačenja

Razlika između svedoka i veštaka

Veštačenje po spisima

Veštačenje u toku sudskog postupka

- Psihijatrijski bolesnik pred sudom, kao stranka ili svedok

II Semestar

Medicinska psihologija, sudska patopsihologija i sudska psihopatologija

Filozofsko i psihološko određivanje prema pojmu duševni život

Strukture ličnosti, odbrambeni mehanizmi, psihoanalitičko tumačenje ličnosti

Lolistički pristup ličnosti i multidimenziona terapija nastanka mentalnih poremećaja

Forenzički značaj poremećaja svesti

Forenzički značaj poremećaja opažanja

Forenzički značaj poremećaja pažnje

- Forenzički značaj poremećaja pamćenja

Forenzički značaj poremećaja inteligencije

Forenzički značaj poremećaja mišljenja

Forenzički značaj poremećaja emocija

Forenzički značaj poremećaja volje i motiva

"Normalna" i "patološka" motivacija za krivičnu radnju

- Nesvesna i svesna motivacija za krivično delo.

Sudska psihijatrija Ukupni broj časova

Forenzički značaj endogenih psihoza

Forenzički značaj simptomatskih psihoza

- Forenzički značaj reaktivnih psihoza.

- Forenzički značaj osoba sa dijagnozom "Poremećaj ličnosti"

- Forenzički značaj neuroza

Forenzički značaj osoba sa intelektualnim oštećenjem, oligofranija i demencija

Forenzički značaj osoba sa sumanutim sindromom

Metode kliničkog i parakliničkog ispitivanja sudskog ispitanika

- Veštačenje u oblasti tzv. prinudnog prijema u psihijatrijsku ustanovu

Veštačenje u oblasti akutnog napitog stanja (tipičnog i atipičnog) i u oblasti hroničnog alkoholizma 1

Značaj alkoholemije u toku veštačenja

- Veštačenje u oblasti seksualnih delikata ("bludne radnje")

Kulturalni aspekt nekih delikata u SRJ

Neukazivanje lekarske pomoći

Lekarska tajna

Nesavesno lečenje bolesnika

- Pojmovi semantički problemi na nivou Pravo - Sudska psihijatrija: uračunljivost, rasuđivanje, stav 3. člana 12. KZ itd.

31. Bolesti zavisnosti

(12 meseci)

1. Teorijske osnove bolesti zavisnosti:

2. Definisanje pojma zavisnosti, klasifikacija bolesti zavisnosti.

3. Epidemiološki metod u proučavanju bolesti zavisnosti.

4. Biološke osnove zavisnosti (farmakologija i neurofiziologija droga), uticaj droga na neurotransmisiju, mehanizmi žudnje za supstancom, mehanizmi nagrađivanja.

5. Etiologija bolesti zavisnosti.

6. Genetika bolesti zavisnosti.

7. Psihološke osnove zavisnosti .

8. Sociokulturne osnove zavisnosti.

9. Mogućnosti lečenja i rehabilitacije zavisnika u zajednici (komunalno bazirani model).

A. ZAVISNOSTI OD ALKOHOLA

10. Epidemiološki aspekti i faktori održavanja alkoholizma.

11. Definicija i klasifikacija alkoholizma.

12. Tipologija alkoholizma.

13. Faze u razvoju alkoholizma.

14. Fiziološki i metabolički aspekti delovanja alkohola.

15. Dijagnoza zloupotrebe i zavisnosti od alkohola (dijagnostički kriterijumi).

16. Posledice alkoholizma (zdravstvene, porodične, profesionalne, socijalne).

17. Recidiv kod alkoholičara.

18. Faktori rizika za recidiv kod alkoholičara.

19. Uticaj stresa i životnih kriza na razvoj alkoholizma.

B. ZAVISNOSTI OD DROGA

20. Definicija i klasifikacija upotrebe i zloupotrebe psihoaktivnih supstanci.

21. Klase supstanci.

22. Novi trendovi upotrebe supstanci - sintetičke droge.

23. Klasifikacija sintetičkih droga.

24. Biološki, psihološki i socijalni faktori rizika za razvoj zavisnosti od droga.

25. Zavisnosti od droga kod dece i omladine.

26. Posledice zavisnosti od psihoaktivnih supstanci.

27. Komorbiditet bolesti zavisnosti.

28. HIV, AIDS i bolesti zavisnosti.

V. ZAVISNOST OD DUVANA

1. Epidemiologija.

2. Faktori koji utiču na pušenje.

3. Biološke osnove i mehanizmi delovanja nikotina.

4. Posledice pušenja.

G. DRUGI OBLICI ZAVISNOSTI:

1. Kockanje.

2. Zavisnost od interneta.

3. Zloupotreba hrane (gojaznost).

4. Adiktivna ponašanja i traganje za senzacijama.

TERAPIJA ZAVISNOSTI

A. Terapija alkoholizma

1. Savremeni terapijski pristupi alkoholizmu.

2. Specifičnosti motivacionog postupka u alkoholizmu.

3. Prvi intervju sa alkoholičarem.

4. Dispanzerski (ambulantni rad) sa alkoholičarem .

5. Kliničko (bolničko) lečenje alkoholičara.

6. Dnevna bolnica u tretmanu alkoholičara .

7. Sistemska porodična terapija alkoholizma.

8. Farmakoterapija alkoholizma (akutna intoksikacija, apsitenencijalni sindrom, delirijum).

9. Specifični terapijski pristupi pojedinim subgrupama alkoholičara (mladi, žene, stari, javne ličnosti, kombinovane toksikomanije).

10. Instrumenti u dijagnostici bolesti zavisnosti (skale i upitnici).

11. Anonimnost u lečenju alkoholičara - etički, terapijski i socijalni aspekti.

12. Socioterapijski pristup u lečenju (klubovi lečenih alkoholičara).

13. Prevencija recidiva.

14. Trajanje terapijskog procesa.

B. Terapija zavisnosti od droga

1. Rane mere u eksperimentalnoj upotrebi droga (savetodavni rad, mlađi, porodice, škola)

2. Prvi intervju i motivacioni postupak (zavisnik i porodica)

3. Farmakoterapijski pristup u lečenju zavisnika od droga.

4. Terapija akutne intoksikacije, apstinencijalne krize i overdoze.

5. Detekcija supstanci u urinu i drugim telesnim uzorcima.

6. Specifičnosti terapije zavisnika od pojedinih klasa substanci.

7. Oslonci u lečenju bolesti zavisnosti (pacijent, farmakoterapija, porodična i socijalna mreža, stručni tim).

8. Psihoterapija bolesti zavisnosti (psihodinamski pristup, individualna i grupna psihoterapija, porodična terapija, psihodrama, prevencija recidiva kao psihoterapijski pristup).

9. Organizacija zdravstvene i socijalne zaštite zavisnika od droga.

10. Programi redukcije štete.

V. Terapija zavisnosti od duvana

1. Dijagnoza i procena stepena zavisnosti od nikotina.

2. Metode i faze u lečenju nikotinizma.

3. Farmakoterapija nikotinizma.

G. Terapija drugih oblika zavisnosti

1. Kockanje.

2. Zavisnost od interneta.

3. Zloupotreba hrane (gojaznost).

4. Adiktivna ponašanja i traganje za senzacijama.

VI. PREVENCIJA BOLESTI ZAVISNOSTI

1. Programi prevencije bazirani na aktivnostima u zajednici.

a. Preventivni programi u školama.

b. Pristupi bazirani na davanju informacija.

c. Pristupi bazirani na izmeni sistema vrednosti i sticanju novih veština.

d. Pristupi bazirani na pružanju otpora uticaju grupe vršnjaka.

e. Pristupi bazirani na traženju alternativa.

f. Pristupi koji se oslanjaju na uticaju vršnjaka, idola, lidera.

2. Programi zasnovani na unapređenju zdravlja u populaciji.

3. Principi prevencije bolesti zavisnosti u zajednici.

a. Grupacije stanovništva koje se obuhvataju programom prevencije

b. Preduslovi za uspešnu realizaciju programa prevencije.

4. Organizacija sprovođenja programa prevencije.

a. Nosioci programa prevencije

b. Operativni plan prevencije.

5. Programi prevencije bolesti zavisnosti kroz edukaciju.

a. Edukacija edukatora

b. Edukacija zdravstvenih radnika

c. Edukacija predstavnika svih društvenih struktura u lokalnoj zajednici.

VII. RESOCIJALIZACIJA I REINTEGRACIJA LEČENIH ZAVISNIKA

1. Osnovni principi resocijalizacije i reintegracije lečenih zavisnika.

2. Organizacija službi socijalnog rada.

3. Organizacija pedagoškog rada.

4. Principi organizovanja specifičnih ustanova u reintegracionom procesu (komune).

5. Organizacija nevladinih organizacija u borbi protiv zloupotrebe hemijskih sredstava.

6. Organizovanje građana u lokalnoj zajednici.

7. Mogućnosti zapošljavanja lečenih zavisnika.

8. Alternativni modeli lečenja.

VIII. DRUŠTVO I PROBLEMI ZLOUPOTREBE ALKOHOLA I DROGA

1. Kriminalitet i droga.

2. Ekonomski aspekti upotrebe droga

3. Službe javne bezbednosti i zavisnosti.

4. Saobraćajni traumatizam i upotreba droga.

5. Forenzički značaj zavisnosti.

IX. NAUČNOISTRAŽIVAČKI RAD U PROBLEMIMA ZAVISNOSTI

1. Epidemiološka istraživanja bolesti zavisnosti.

2. Istraživanja komorbiditeta bolesti zavisnosti.

3. Istraživanja zavisnosti na animalnom modelu.

4. Istraživanja novih vidova zavisnosti.

PRAKTIČNA NASTAVA I VEŠTINE:

U toku praktične nastave kandidat stiče sledeće veštine:

1. Uspostavljanje kontakta sa zavisnikom, porodicom i okolinom.

2. Tehnika prvog intervjua sa zavisnikom i porodicom.

3. Veštinu motivisanja zavisnika, porodice i okoline.

4. Dijagnostika zavisnosti.

5. Dijagnostika u okviru dualne dijagnoze.

6. Specifičnosti terapijskog pristupa.

7. Principi medikamentozne terapije: intoksikacija, apstinencijalni sindrom, overdoze.

8. Psihoterapija bolesti zavisnosti.

9. Organizacija preventivnog rada i uključivanje u timski rad.

10. Organizacija reintegracije zavisnika u porodičnu i socijalnu mrežu.

11. Sticanje veštine u organizaciji prevencije u zajednici (rad na terenu u cilju organizacije preventivnih aktivnosti u lokalnoj zajednici).

12. Rad sa rezistentnim zavisnicima.

13. Organizacija bolničkog i vanbolničkog tretmana zavisnika.

14. Savetodavne veštine u radu sa mladima pod rizikom.

15. Integrativni rad u bolestima zavisnosti (saradnja ustanova u društvenom, privatnom i nevladinom sektoru, oblasti prevencije, lečenja, rehabilitacije, edukacije i istraživanja bolesti zavisnosti).

Kandidati u toku programa uže specijalizacije imaju tri kolokvijuma u oblasti dijagnostike, lečenja i prevencije, kao i teorijska predavanja iz ovih oblasti.

32. Perinatologija

(12 meseci)

Teorijska nastava i praktična nastava obavlja se na medicinskim fakultetima i nastavnim bazama u ukupnom trajanju uže.

RAZVOJNA MORGOLOGIJA REPRODUKTIVNOG SISTEMA

FIZIOLOGIJA I PATOFIZIOLOŠKI PROCESI U HUMANOJ REPRODUKCIJI

GENETSKI POREMEĆAJI I NJIHOVO PRAVOVREMENO OTKRIVANJE

ENDOKRINOLOŠKI POREMEĆAJI U HUMANOJ REPRODUKCIJI

IMUNOLOGIJA I IMUNOLOŠKI POREMEĆAJI VEZANI ZA HUMANU REPRODUKCIJU

PERINATALNA MEDICINA:

FUNKCIJA FETOPLACENTNE JEDINICE

BIOHEMIJSKI POKAZATELJI FETALNOG STANJA

KARDIOTOKOGRAFIJA

BIOFIZIČKI PROFIL PLODA

SONOGRAFIJA U NADZORU GRAVIDITETA

DOPLER I KOLORDOPLER U OPSTETRICIJI

FIZIOLOGIJA I BIOHEMIZAM PLODOVE VODE

PRENATALNI INVAZIVNI DIJAGNOSTIČKI POSTUPCI

BAKTERIJE I VIRUSI - UZROČNICI INFEKCIJE U TRUDNOĆI

TRUDNOĆA I INFEKCIJA TOHOPLAZMOZOM

INFEKCIJA HLAMIDIJOM I MIKROPLAZMOM U HUMANOJ REPRODUKCIJI

SPONTANI POBAČAJ

PREVREMENI POROĐAJ

HIRURŠKE BOLESTI I NJIHOV TRETMAN TOKOM TRUDNOĆE

DIJAGNOSTIKA I LEČENJE MALIGNIH BOLESTI U TRUDNOĆI

POPIS VEŠTINA

1. PLACENTA

- stvaranje placente i morfološka struktura

- osnovna jedinica (histološka) placente

- razmena materija

- transfer kroz posteljicu

- funkcije placente

- respiratorna i nutritivna

- endokrina funkcija placente

- protektivna i ekskretorna funkcija - pojam fetoplacentnog jedinstva u međuzavisnosti funkcije

- sonografske karakteristike

- maturacija placente

- nepravilno usađena posteljica i negativne implikacije

- uticaj oboljenja majke na posteljicu

2. INVAZIVNA PRENATALNA DIJAGNOSTIKA

- metode otkrivanja urođenih poremećaja u perinatologiji

- Biopsio chorionis (CVS)

- Metoda baze kariotipizacije

- Rana amniocenteza

- Kultura ćelija plodove vode i određivanje kariotipa

- Utvrđivanje metaboličkih enzimskih poremećaja iz ćelija plodove vode

- Cordocentesis - tehnika izvođenja

- Utvrđivanje kriotipa ploda iz fetalne krvi

- Utvrđivanje imuno-hematoloških poremećaja ploda

- Opšti principi prenatalnog utvrđivanja infekcije majke i fetusa

- Utvrđivanje TORCH infekcija: Toxoplasma gondii

- Detekcija virusnih infekcija u trudnoći (CMV, HVH, HIVO)

- Rh imunizacija: postupak u dijagnostici-intrauterina intravaskularna transfuzija - fetalna terapija

3. SAVREMENA ANTENATALNA DIJAGNOSTIKA

- enzimska dijagnostika (alkalna fosfataza, oksitokinaza, diaminooksidaza, leucinamionopeptidaza, celuloplasmin

- hormonska dijagnostika - opšti principi - određivanje hirogenadotropina, progesterona, estrogena

- značaj određivanja humanog placentnog laktogena i proteina placente (PP)

- utvrđivanje vrednosti specifičnog glukoproteina placente

- biofizički način praćenja trudnoće opšti principi

- kardiotokografija

- primena ultrazvuka u akušerstvu - opšti principi

- sonografsko utvrđivanje starosti trudnoće

- sonografska lokalizacija placente

- predikacija maturacije placente sonografskim putem

- primena ultrazvuka u invazivnim dijagnostičkim procedurama

- značaj određivanja biofizičkog profila

- predikcija fetalnog rasta i mase ploda

- ultrazvučno utvrđivanje količine i kvaliteta plodove vode

- otkrivanje fetalnih anomalija ultrazvukom

4. OBOLJENJA I STANJA MAJKE U GRAVIDITETU

- diabetes mellitus gestationis

- pregestacijski dijabetes (insulin zavisni)

- protokol za vođenje dijabetičnih trudnoća

- EPH gestotis

- Terminalni stadijum gestoza

- Rh izoimunizacija

- Morbus heemoliticus neonatorum

- Endokrina oboljenja u trudnoći (hipofiza, tiroidna nadbubreg)

- Srčane bolesti u trudnoći - imunološki poremećaji u graviditetu

- Hirurška oboljenja i graviditet

- Sistemski lupus eritematodes

- Višeplodna trudnoća i prenesenost

- Perinatalna AIDS

- Onkogeni problemi u perinatalnoj medicini

- Koagulacioni poremećaji u graviditetu

- Jatrogeni poremećaji u periodu graviditeta

- Konatalna Toxoplasmoza

- Virusne infekcije majke (HIV, CMV, Zoster)

- INFEKCIJE Chlamydiom trachomatis i Mycoplasmama

5. PLODOVA VODA

- opšte karakteristike plodove vode

- fizičko hemijske osobine

- uloga plodove vode u graviditetu

- razvoj fetalnih pluća i mehanizam disanja

- stvaranje i sastav surfaktanta i značaj za disanje

- uzimanje plodove vode amniocentezom radi određivanje fetalne plućne maturacije

- metode određivanja plućne maturacije: test pene (chake-test), Lecitin/sfinogomijelin (LS odnos)

- značaj određivanja fosfatidilgicerola u plodovoj vodi

- kvantitativno određivanje lecitina

- citološki elementi plodove vode u predikciji fetalne maturacije

- određivanje kreatinina plodove vode i njegov značaj - značaj određivanja glukoze za predikciju zrelosti ploda

- bilirubin plodove vode u predikaciji stepena hemolitičke bolesti (Liely kriva)

- enzimska aktivnost plodove vode

- određivanje krvne grupe fetusa iz ćelija plodove vode

6. POROĐAJ KAO FENOMEN REPRODUKCIJE

- mehanizam materičnih kontrakcija

- komplikacije u I i II porođajnom dobu

- nepravilna funkcionalna aktivnost materice u porođaju

- komplikacije I i II porođajnog doba

- normalan porođaj kao fenomen reprodukcije

- spontani prevremeni porođaj

- spontani pobačaj

- savremeno vođenje porođaja (indukovani i dirigovan)

- patološki porođaj

- osnovne karakteristike

- porođaj kod višestrukih trudnoća

- vođenje porođaja kod prenesenih trudnoća

- princip vođenja porođaja kod trudnoća sa visokim rizikom

- primena medikamenata (spazmolitici, analgetici i tokolitici)

- koagulacioni poremećaji i reperkusije u porođaju

- šok u akušerstvu

- akušerske operacije

- porođaj kod srčanih bolesti majke

- carski rez: indikacije i tehnika

- patološki peurperium

- povrede neonatusa u toku porođaja

- intrapartalna asfiksija: detekcija

- primena intrauterine kardiotokografije u porođaju

- postupak sa neunatsusom majki sa Rh izoimunizacijom

- praćenje neonatusa majki sa Diabetes mellitus-om

33. Dečja fizijatrija

(12 meseci)

I

Fizijatrijska preventiva bolesti dečjeg doba

Fiziologija razvojnog doba

Fizijatrijska propedeutika

Dijagnostičke metode

Fizikalni agensi u pedijatriji

II

1. Obstetrična trauma i oboljenja koštano-zglobnog i neuromišićnog sistema u dece

2. Bolesti i povrede centralnog i perifernog nervnog sistema

3. Oboljenja kardiovaskularnog sistema, kože i vezivnog tkiva i sistemska oboljenja

4. Bolesti organa za disanje i organa za varenje

5. Bolesti hematopoetskog sistema, metabolizma i urogenitalnog sistema.

III

6. Ovladavanje tehnikom fizijatrijskog pregleda novorođenčeta, odojčeta, malog, predškolskog i školskog deteta

7. Ovladavanje tehnikom pregleda funkcija pojedinih sistema u okviru pojedinih patoloških stanja

8. Osposobljavanje za samostalno izvođenje fizijatrijske propedeutike i osnovnih ED metoda

9. Ovladavanje postupcima terapijske primene termoterapije

10. Ovladavanje postupcima terapijske primene sonoterapije

11. Ovladavanje postupcima terapijske primene elektroterapije

12. Učešće u analizi EMG, ENG, SEP-a

13. Osposobljavanje za interpretaciju radioloških ispitivanja

14. Ovladavanje u postupcima primene fizioterapije i rehabilitacije kod bolesti i povreda centralnog i perifernog nervnog sistema

15. Ovladavanje postupcima fizijatrijskog lečenja kod oboljenja koštano-zglobnog i neuromišićnog sistema u dece

16. Samostalno propisivanje ortoza i protetskih sredstava

17. Samostalno aplikovanje ortotskih i protetskih pomagala

18. Ovladavanje u postupcima fizijatrijskog lečenja kod respiratornih oboljenja i kardiovaskularnih

19. Ovladavanje postupcima lečenja kod hroničnih metaboličkih i hematopoetskih bolesti

20. Aktivno učestvovanje u timskom radu kod kraniocerebralnih povreda

21. Osposobljavanje za procenu efekata rane rehabilitacije postoperativno

Klinička praksa (6 meseci)

1. Klinička fizijatrija (5 meseci)

2. Rana postoperativna rehabilitacija (1 mesec)

Elektrodijagnostika (3 meseca):

1. Klasična ED (1 mesec)

2. EMG (1 mesec)

3. EP (1 mesec)

Fizikalni agensi (2,5 meseca)

Propisivanje i aplikacija ortotskih i protetskih pomagala (1 nedelja):

Banjsko i klimatsko lečenje (1 nedelja)

34. Medicinska informatika

(12 meseca)

I

Medicinsko odlučivanje: priroda kliničkih odluka, uslovi neodređenosti i proces dijagnostikovanja; odlučivanje u uslovima nesigurnosti; određivanje verovatnoće pre testa; subjektivne i objektivne; merenje operativnih karakteristika dijagnostičkih testova; verovatnoće posle testa: produktivna vrednost testa i Bauesova teorema; drvo odlučivanja.

Medicinski podaci: tipovi medicinskih podataka; upotreba medicinskih podataka; prikupljanje, čuvanje i korišćenje podataka; baze podataka i baze znanja; odnos između podataka i hipoteza.

Osnovni koncepti kompjuterizacije u medicini: pregled kompjuterskog hardvera i softvera; prikupljanje podataka i procesovanje signala; komunikacija podataka i tehnologija mreža.

Dizajniranje sistema i njihova procena: kompjuterski sistemi i upotreba; razvoj i primena medicinskih informacija sistema; procena medicinskih informacionih sistema;

Medicinska informatika: medicinska dokumentacija; bolnički informacioni sistem, laboratorijski informacioni sistem, farmakološki informacioni sistem; radiološki informacioni sistem; sistem praćenja pacijenta; informacioni sistem u primarnoj zaštiti; bibliotečki informacioni sistem; sistemi za podršku kliničkog odlučivanja; sistemi kliničkih istraživanja; kompjuteri u medicinskoj edukaciji; sistem zdravstvenog osiguranja; finansiranje zdravstva i procena tehnologija; pravci razvoja primene kompjutera u sistemu zdravstvene zaštite.

II

(a) Praktičan rad sa korisničkim paketima za obradu teksta, grafičkim paketima, unakrsnim tabelama i programima koji podržavaju rad sa bazama podataka.

(b) Rad sa statističkim paketima (SPSS, ...)

(c) Logičko projektovanje IS po definisanom problemu.

(d) Ekstrakcija potrebnih podataka iz projektovanje IS za konkretni istraživački problem i njegovo rešavanje u okruženju statističkog paketa.

(e) Prikaz dobijenih rezultata

Ispiti iz opšte stručnih predmeta polažu se posle odslušane nastave istih.

Ispit iz predmeta Medicinska informatika polaže se posle položenih kolokvijuma iz ostalih predmeta.

35. Klinička neurofiziologija sa epileptologijom

(12 meseci)

I

Klinička elektroencefalografija - Opšti deo. Klinička elektroencefalografija - Specijalni deo. Kompjuterizovana spektralna analiza snage EEG-a (os-i principi i "mapping")

Kompjuterizovana tehnika evociranih potencijala fi modaliteta: VEP, SEP, MSAEP) |. Kognitivni evocirani potencijali (CNV, P-300):. Klinička poligvasćŠa

Klinička ehoencefalografija i rheoencefalografi-

Definicija epilepsija i neurobiološki supstrat Etiologija epilepsija

Kliničke manifestacije i tok epilepsija (specifič.: usled dobnog uzrasta)

Klasifikacija epileptičnih napada i sindroma

Neuropatologija epilepsija

Neuroradiologija

Status epileptikus

Febrilne konvulzije i epilepsija

Graviditet i epilepsije

Psihijatrijski aspekti epilepsija

Socijalni i psihosocijalni aspekti epilepsija

Medikamentna terapija epilepsija psihoterapija, porodična, bihevijoralna i dijetetska terapija epilepsija

Neurohirurško lečenje epilepsija

II Veštine

Postavljanje kape sa elektrodoma po "10-20" sistemu kod 60 odraslih pacijenata

Postavljanje kape sa elektrodoma po "10-20" sistemu kod 30 bolesnika pretškolskog dobnog uzrasta

Postavljanje elektroda po specijalnoj tehnici kod 10 odojčadi

Samostalan rad na EEG aparatu u toku rutinskog snimanja EEG-a i poligrama (EKG, respiracija) u budnosti sa primenom fizioloških aktivacionih metoda (hiperventilacije/HV/ i fotostimulacije/FS) kod 100 pacijenata

Samostalan rad na EEG-POLIGRAFU u toku rutinskog poligrafskog snimanja (tremor, psihogalvanski refleks /PGR/, elektrokardiogram /EKG/, kutani elektromiogram /EMG/, elektrookulogram /EOG/, respiracija) kod 10 pacijenata.

Samostalan rad na EEG-POLIGRAFU u toku SPONTANOG (posle deprivacije) ili MEDIKAMENTNO provociranog spavanja kod 10 pacijenata

Vizuelna analiza EEG-a i poligrama sa deskripcijom, zaključkom i kliničkom interpretacijom nalaza kod 100 pacijenata odraslog i dečijeg dobnog uzrasta

Kompjuterizovana topografska spektralna analiza EEG-a (brain mapping), deskripcija, zaključak i klinička interpretacija nalaza kod 20 pacijenata

Samostalna registracija vizuelno evociranih potencijala (VEP); analiza krivula, deskripcija, zaključak i klinička interpretacija nalaza kod 15 pacijenata

Samostalna registracija sosatosenzorno evociranih potencijala (SEP) analiza krivulja, deskripcija, zaključak i klinička interpretacija nalaza kod 15 pacijenata

Samostalna registracija auditivno evociranih potencijala moždanog stavla (AEPMS); analiza krivulja, deskripcija, zaključak i klinička interpretacija nalaza kod 15 pacijenata

Samostalna registracija kognitivno evociranih potencijala P-300; analiza krivulja, deskripcija, zaključak i klinička interpretacija nalaza kod 10 pacijenata

Samostalna registracija kognitivno evociranih potencijala tip kontingentne negativne varijacije (CNV); analiza krivulja, deskripcija, zaključak i klinička interpretacija nalaza kod 10 pacijenata

Samostalno snimanje reoencefalograma (REG), analiza krivulja, deskripcija, zaključak i klinička interpretacija nalaza kod 30 pacijenata

Uzimanje anamneze, neurološki i psihijatrijski nalaz, analiza EEG-a i poligrama, korelacija sa dopunskim nalazima, postavljanje dijagnoze i određivanje medikamentne terapije kod 150 dispanzerskih epileptičnih bolesnika odraslog dobnog uzrasta

Uzimanje anamneze, neurološki i psihijatrijski nalaz, analiza EEG-a i poligrama, korelacija sa dopunskim nalazima, postavljanje dijagnoze i određivanje medikamentne terapije kod 50 dispanzerskih bolesnika predškolskog dobnog uzrasta

Uzimanje anamneze, neurološki i psihički nalaz, analiza EEG-a i poligrama, korelacija sa dopunskim nalazima, postavljanje dijagnoze i određivanje medikamentnog tretmana kod 5 odojčadi

Višemesečno farmakokinetsko i farmakodinamsko kliničko praćenje 50 odraslih dispanzerskih bolesnika na monoterapiji antiepilepticima

Višemesečno farmakokinetsko i farmakodinamsko kliničko praćenje 50 odraslih dispanzerskih bolesnika na politerapiji antiepilepticima

Višemesečno farmakokinetsko i farmakodinamsko kliničko praćenje 30 dispanzerskih bolesnika predškolskog dobnog uzrasta na monoterapiji antiepilepticima

Višemesečno farmakokinetsko i farmakodinamsko kliničko praćenje 30 dispanzerskih bolesnika predškolskog dobnog uzrasta na politerapiji antiepilepticima

Formiranje i vođenje Istorije bolesti kod 50 hospitalizovanih odraslih bolesnika. Uzimanje auto i heteroanamneze, neurološki psihijatrijski, opšti pregled, laboratorijske analize likvora i krvi, EEG, CT mozga, evtl. MRI mozga, postavljanje dijagnoze i određivanje terapijskog medikamentnog tretmana i klin. praćenje

23. Formiranje i vođenje Istorije bolesti kod 5 hospitalizovanih bolesnika predškolskog dobnog uzrasta. Kompletan dijagnostički klinički postupak uz dopunske dijagnosticitičke procedura (evtl. CT ili MRI mozga itd.) i određivanje terapijskog medikamentnog tretmana i kliničko praćenje

Kontrolne i dopunske dijagnostičke procedure kod 10 odraslih hospitalizovanih bolesnika sa rezistentnim formama epilepsije. Definisanje terapijskog medikamentnog plana i kliničko praćenje

Kontrolne i dopunske dijagnostičke procedure kod 2 bolesnika predškolskog dobnog uzrasta sa rezistentnim formama epilepsije. Definisanje terapijskog medikamentnog vr plana i kliničko praćenje

Lečenje i zbrinjavanje 10. hospitalizovanih odraslih bolesnika sa konvulzivnim epileptičnim statusom.

36. Klinička farmakologija-farmakoterapija

(18 meseci)

Uža specijalizacija iz Kliničke farmakologije-farmakoterapije obuhvata izvođenje nastava tokom tri semestra, od kojih je prvi semestar nastavak na obavezne zajedničke teme, a drugi i treći podrazumeva sprovođenje nastave isključivo iz farmakologije.

Cilj uže specijalizacije

Cilj uže specijalizacije iz Kliničke farmakologije-farmakoterapije je sticanje posebnih znanja i veština za obavljanje sledećih poslova:

- Evaluacija i interpretacija metoda koje se koriste u pretkliničkom ispitivanju lekova o Učestvovanje, kao deo tima, u kliničkim ispitivanjima

- Bliska saradnja sa lekarima drugih specijalnosti u cilju unapređenja rada zdravstvene ustanove u pogledu racionalne farmakoterapije

Institucije za izvođenje Programa uže specijalizacije

Izvođenje teorijskog dela programa se obavlja na Institutu za Kliničku farmakologiju, farmakologiju i toksikologiju Medicinskog fakulteta. Praktični rad kandidat obavlja na odgovarajućim Klinikama.

Program uže specijalizacije (nastava) ima za cilj da kandidatu obezbedi sticanje najnovijih znanja iz kliničke farmakologije i obuhvata sledeće oblasti:

- Pretkliničko ispitivanje lekova (poreklo, razvoj lekova, toksikološka ispitivanja)

Kliničko ispitivanje lekova (opšti principi, metode, zakonski i etički aspekti i regulativa, faze kliničkog ispitivanja, klinička toksikologija);

- Klinička ispitivanja u psihijatriji, nefrologiji, kardiologiji, hematologiji, onkologiji; Specifičnosti kliničkih ispitivanja kod dece

- Odabrana poglavlja iz farmakoterapije (farmakoterapija psihijatrijskih poremećaja, endokrinoloških poremećaja, gastrointestinalnih poremećaja, hipertenzije, bolnih stanja, metaboličkog sindroma, šećerne bolesti, malignih bolesti, HIV infekcije, racionalna primena antibiotika)

- Registrovanje, praćenje i prijavljivanje neželjenih dejstava lekova, farmakovigilanca

- Farmakoepidemiologija, farmako informatika, medicinski marketing, farmaceutska medicina

37. Saobraćajna medicina

(24 meseca)

Prvih 12 meseci je semestar sa opštim predmetima (statistika i informatika, epidemiologija, higijena)

Ostalih 12 meseci su u vidu 2 semestra. Program se sastoji iz predavanja i vežbi.

U prvom semestru se savladavaju veštine Medicinske zaštite i Ocena Radne sposobnosti što podrazumeva zdravstveno praćenje profesionalnih vozača u drumskom saobraćaju, mašinovođa, radnika u vodenom i vazdušnom saobraćaju, uz osobitosti i razlike, zatim program prethodnih i periodičnih zdravstvenih pregleda, profesionalna selekcija i orijentacija, odnosno ocena radne sposobnosti. Takođe se analiziraju profesionalne štetnosti u saobraćaju, radno opterećenje vozača na osnovu različitih zahteva radnog mesta (motorno, senzorno, psihofiziološko) i merenje opterećenja, uz sagledavanje kontraindikacija za takav rad zbog već postojećih bolesti, verifikaciju i priznavanje profesionalnih bolesti u saobraćajnoj medicini, prevencije i profilakse.

U drugom semestru se obavlja nastava iz oblasti profesionalnog traumatizama, prva pomoć unesrećenih i verifikacija posledica povreda na radu.

Takođe se sagledava uticaj spoljnih faktora kao što su klimatski uslovi, stanje na putevima, kvalitet vozila i goriva, zatim mikroklimatski uslovi, buka, nefiziološki položaji tela, noćni tj. smenski rad, procena rizika za zdravlje na osnovu svih pomenutih parametara i predlog mera radi prevencije kako saobraćajnog traumatizma tako i hroničnih trovanja i bolesti sistema organa (lokomotorni sistem, centralni i periferni nervni sistem, kardiovaskularni sistem, endokrini sistem u najvećoj meri i dr) uz potencijalno sagledavanje ergonomijskih rešenja.

38. Neuroradiologija

(24 meseca)

Neuroradiologija je oblast medicine koja se bavi i dijagnostičkim imixingom i interventim procedurama na mozgu, kičmenoj moždini, glavi, vratu i čulnim organima kod dece i odraslih.

Uža specijalizacija iz neuroradiologije traje dve godine i odvija se u dve faze. Prva faza određena je kliničkim aspektom i obuhvata upoznavanje kandidata s temeljnim postavkama kliničke neuroradiologije, neuropatologije i neurohirurgije. Druga faza uže specijalizacije određena je boravkom i radom kandidata u ustanovi s uhodanim kolektivom neuroradiologije i uz radne obaveze uključuje predavanja, kolokvijume i završni ispit. Cilj uže specijalizacije je priprema radiologa za radon mesto na kome će biti posvećen dijagnostici i lečenju oboljenja mozga, kičmene moždine, glave i vrata kod dece i odraslih.

Uža specijalizacija iz neuroradiologije traje 2 godine od kojih klinički deo traje 6 meseci, a radiološki 16 meseci, a preostala 2 meseca su predviđena za godišnji odmor i pripremu završnog ispita. Za specijalizante koji će se baviti interventnom neuroradiologijom savetuje se produženje uže specijalizacije za 1 godinu.

A. KLINIČKI DEO UŽE SPECIJALIZACIJE - TRAJANJE 6 meseci

PLAN I PROGRAM

1) BORAVAK NA NEUROLOGIJI 2 meseca

Prisustvovanje kliničkoj viziti, redovni neurološki, neuropatološki i neuroradiološki sastanci, uzimanje anamneze i statusa, upoznavanje sa osnovnim neurološkim metodama (EEG, EMG), urgentna stanja i prisustvovanje predavanjima.

2) BORAVAK NA NEUROHIRURGIJI 1 mesec

Prisustvovanje sastancima, operativnim zahvatima i kliničkim vizitama.

3) BORAVAK NA NEUROPATOLOGIJI 3 meseca

Prisustvovanje sekcijama, upoznavanje sa postupcima, uzimanje preparata na patologiji i prisustvovanje sastancima.

Na kraju ovog dela uže specijalizacije znanje se proverava kolokvijumom.

B. RADIOLOŠKI DEO UŽE SPECIJALIZACIJE - TRAJANJE 16 meseci

PLAN I PROGRAM:

1. URGENTNA STANJA U NEUROLOGIJI (trauma, poremećaji svesti, znaci cerebralne smrti, traume ekstrakranijalnih krvnih sudova, subarahnoidalno krvarenje, metabolička stanja, status epilepticus).

2. CEREBROVASKULARNE BOLESTI (okluzivne bolesti krvnih sudova, tromboza i embolija, endarteritisi, TIA, RIND, stari infarkt, ishemični infarkt, hemorargični infarkt, spontana krvarenja i razvoj infarkta, kontrola infarkta).

3. ZAPALJENSKE I PARAZITARNE BOLESTI (edem, cerebritis, ventrikulitis, apsces, tuberkulozni meningitis, tuberkulom, serozni meningitis, cisticerkoza, histiocitoza, multipla skleroza).

4. DEGENERATIVNE BOLESTI (atrofija kao proces starenja, atrofija u traumi, atrofija u cerebrovaskularnoj bolesti, demencija, degenerativne promene diskusa).

5. NEUROONKOLOGIJA (tumori baze lobanje, zadnje lobanjske jame, supratentorijalni tumori, tumori spinalnog kanala).

6. NEUROMUSKULARNE BOLESTI (amiotrofična lateralna skleroza, spondilozna cervikalna mijelopatija).

7. EPILEPSIJA (indikacije za neuroradiološke preglede, algoritam pregleda).

8. SUDSKA NEURORADIOLOGIJA (značaj analize mozga u posttraumatskim stanjima, bolesti zavisnosti, epilepsija)

9. NEURORADIOLOŠKE METODE U PSIHIJATRIJI (shizofrenija, depresija, delirijum).

10. NEUROPEDIJATRIJA (prenatalna, konatalna i postnatalna analiza mozga, krvarenje u matriks, minimalna cerebralna disfunkcija, anomalije, kongenitalne bolesti bele mase, epilepsija).

11. STEREOTAKSIJA (indikacije, metode izvođenja).

12. INTERVENTNA NEURORADIOLOGIJA (indikacije, tehnika i klinički rezultati interventne neurordiologije)

METODOLOGIJA I BROJ PREGLEDA

Predviđena je nastava u formi seminara i predavanja (teorijski deo), praktična nastava i postavljanja dijagnostičkih problema uz samostalno učestvovanje kandidata (praktični deo).

I) Teorijski deo

1. Anatomija, uključujući i razvojnu anatomiju, centralnog i perifernog nervnog sistema, čulnih organa, glave i vrata kao i kičme i kičmene moždine

2. Radiološko-patološka korelacija oboljenja i varijeteta CNS-a, uključujući kičmu i kranijum i poremećaja oftalmološke i ORL regije

3. Fizički i tehnički principi CT i MR dijagnostike, angiografija, UZ dijagostike i klasične radiogrfske tehnike i mijelografije

4. MR spektroskopija i funkcionalni imidžing

5. Klinička primena neuroradiologije

6. Indikacije, tehnika i klinički rezultati interventne neurordiologije. Svi subspecijalizanti trebalo bi da imaju osnovna znanja o interventnim procedurama tako da imaju puna znanja o indikacijama, tehničkim problemima, kontraindikcijama i rizicima zahvata. Specijalisti koji se opredele za interventnu neuroradiologiju će imati ekstenzivniju obuku (moraće da provedu na edukaciji više od 2 godine koliko je predviđeno užom specijalizacijom). Neophodno je da se specijalizanti obuče tehnikama sedacije i analgezije koje su potrebne za interventne procedure.

7. Farmakologija kontrastnih sredstava.

8. Bezbednost i zaštita pacijenta u neuroradiologiji.

II) Praktični deo

1. Radiografija (pregledi primarne zdravstvene zaštite; trauma lobanje, lica i kičmenog stuba; pedijatrijska ispitivnaja uključujući i zlostavljanje dece)

2. Ultrazvučna dijagnostika (uključujući i Doppler) - 300

3. Mijelografija - 100 (asistira, a 30 sam izvodi)

4. Cerebralna angiografija - 200

5. Spinalna angiografija - 50

6. CT mozga - 1000

7. CT mijelografija - 100

8. MR mozga - 300

9. MR kičme - 200

9. MRS/funkcionalni imixing - 50

10. SPECT i PET imixing - 50

11. Stereotaksija - 50

12. Interventna neuroradiologija (embolizacija aneurizmi i AVM, embolizacija spinalnih AVM, vertebroplastika, embolizacija hipervaskularizovanih tumora) - 80 (asistira u svim, a 20 sam izvodi)

39. Interventna radiologija

(24 meseca)

Interventna radiologija uključuje sve slikom vođene procedure. Ove procedure imaju važnu ulogu u kliničkom ispitivanju. Pored toga što su invazivne, ove procedure zamenjuju hirurgiju i imaju manju stopu komplikacija.

Period treninga trebalo bi da bude 2 godine, (22 meseca treninga i 2 meseca godišnjeg odmora i spremanja ispita) uz neophodnu superviziju i sa obavljenim dovoljnim brojem procedura kao prvi operater.

Neophodno je znanje o tehnikama sedacije i analgezije, patološkoj i kliničkoj osnovi specijalnosti kojom se bave lekari na obuci. Oni moraju učestvovati u kliničko-radiološkim konfrontacijama. Neophodno je da se jedan deo provede u ambulantno polikliničkoj službi. U toku perioda obuke neophodno je da provedu vreme oko 4 meseca kliničkog treninga u odeljenju vaskularne hirurgije, interne medicine ili druge uže specijalnosti hirurgije ili interne koja je u vezi sa oblasti interventne radiologije.

Uza specijalizacija iz interventne radiologije (vaskularna i nevaskularna interventna radiologija) namenjena je specijalistima radiologije koji će invazivne i interventne procedure izvoditi u saradnji sa hirurzima, raznih užih specijalnosti. Mesto rada ovih užih specijalista radiologije su Klinički centri, Kliničko bolnički centri i Regionalne bolnice. Klinička pozadina je neophodna kao osnov za izvođenje intervetnih procedura. Ovakvi centri treba da imaju vrhunsku radiološku opremu, monitoring, pristup anestetičkoj opremi kao i mogućnost adekvatne nabavke potrošnog materijala, neophodnog za izvođenje interventnih radioloških procedura.

Stažiranje je podeljeno u tri dela. Prvi deo predstavlja stažiranje koje se provodi na kliničkim odeljenjima i traje pet meseci. Drugi deo je stažiranje na odeljenjima iz radiologije na kojima se izvode intravaskularne radiološke intervencije. Ovaj deo stažiranja traje devet meseci. Treći deo predstavlja stažiranje na radiološkim odeljenjima gde se provode nevaskularne interventne radiosloke procedure. Ovaj deo staža traje osam meseci.

U toku treninga (stažiranja) predviđeni su kolokvijumi koji se polažu kod određenih mentora i to praktično.

Kolokvijumi su:

1. Neinvazivne dijagnostičke vaskularne procedure

2. Dijagnostička angiografija

3. Arterijske interventne procedure

4. Venske interventne procedure

5. TIPS, TACE, Ekstrakcija intravaskularnih stranih tela

6. Perkutane biopsije

7. Perkutane drenaže kolekcija

8. Perkutane uroradiološke interventne procedure

9. Perkutane hepatobilijarne interventne procedure

10. Interventna radiologija GITa

I. UVOD - STAŽIRANJE NA KLINIČKIM ODELJENJIMA
Trajanje 5 meseci

Tokom ovog vremena kandidat boravi po mesec dana na odeljenjima iz torakalne, abdominalne i vaskularne hirurgije, odeljenju urologije, te odeljenju onkologije. Obavezno prisustvuje stručnim skupovima (konzilijumima) na kojima se donose indikacije za pojedine terapijske zahvate. Boravi u operacionim salama kako bi se što bolje upoznao s hirurškim metodama koje zajedno s metodama interventne radiologije predstavljaju metode terapijskog izbora. Upoznaje se s neradiološkim dijagnostičkim metodama koje su od koristi kod donošenja indikacija za postupke interventne radiologije.

II. VASKULARNA INTERVENTNA RADIOLOGIJA
Trajanje 9 meseci

1. Neinvazivne dijagnostičke vaskularne procedure (1 mesec)

1.1. Doppler ultrasonografija

Razumevanje i interpretacija:

- duplex sonografija arterijskog i venskog sliva,

- normalan i izmenjen Doppler talas,

- najčešća ispitivanja, kao što je Doppler karotidnih, hepatičnih, renalnih arterija i Duplex ispitivanje venskog sliva donjih ekstremiteta.

1.2. CT angiografija

Trening bi trebalo da omogući razumevanje:

- bazne fizike jednoslajsnog i multidektorskog CTA,

- CTA protokole koji uključujući kontrastna sredstva i rekonsrtuktivne tehnike,

- radijacione doze za CTA i metode za njihovo smanjivanje,

- prednosti i nedostatke CTA u odnosu na druge dijagnostičke tehnike

1.3 MR angiografija (MRA)

Lekari koji se obučavaju moraju biti familijarni sa:

- MR fizikom i MRA tehnikama,

- prednostima i nedostacima različitih kontrastnih sredstava koji se koriste za MRA,

- prednosti i nedostaci MRA u odnosu na druge dijagnostičke tehnike.

2. Dijagnostička angiografija (2 meseca)

2.1. Bazična obuka

Lekari na obuci moraju biti familijarni sa:

- baznom hemijom različitih jodnih kontrastnih materijala i njihovim prednostima i nedostacima kod angiografija,

- mehanizmima kojima se smanjuje nefrotoksičnost u visokorizičnih pacijenata kao što su oni sa dijabetesom ili oštećenjem bubrega,

- kortikosteroidnom profilaksom, terapijom alergijskih komplikacija na jodne kotraste.

2.2. Tehnike arterijske i venske punkcije

U toku obuke potrebno je steći znanje o:

- standardnoj anatomiji prepone uključujući poziciju ingvinalnog ligamenta i femoralnog nerva, arterije i vene,

- Seldinger tehnici arterijske i venske punkcije,

- mehanizmu za uvođenje žičanih vodiča, uvodnika i postavljanje katetera,

- mehanizmu hemostaze na mestu punkcije uključujući manuelnu kompresiju i najčešće alate za femoralnu hemostazu,

- alternativnim arterijskim pristupima kao što su aksilarna, brahijalna, radijalna arterija kao i translumbalni pristup.

- indikacijama za upotrebu katetera venskim pristupom (Hicman kateter, dijalizni kateteri i portovi)

- tehnikama venskog pristupa preko jugularne i podključne vene

- mogućim komplikacijama

2.3. Dijagnostička angiografija

Lekari na obuci moraju biti familijarni sa:

- vodičima, uvodnicima i kateterima koji se koriste za najčešće dijagnostičke procedure,

- tehnikama digitalne subtrakcione angiografije (DSA) i road mapping tehnikom,

- standardnom arterijskom i venskom anatomijom i anatomskim varijacijama,

- perifernom vaskularnom angiografijom, mezenteričnom i renalnom angiografijom, abdominalnom, torakalnom aortografijom, angiografijom karotidnih, vertebralnih i podključnih arterija,

- dijagnostikom aterosklerotske bolesti, vaskulitisom, aneurizmatskom bolesti,

- trombozom, embolijom i drugom vaskularnom patologijom,

- procentom komplikacija za najčešće dijagnostičke procedure,

- režimima postproceduralne nege za standardne vaskularne dijagnostičke procedure.

3. Vaskularne intervencije (5 meseci)

Lekari na obuci moraju biti familijarni sa najčešćim vaskularnim interventnim procedurama kao što su perkutana transluminalna angioplastika i postavljanje vaskularne proteze - stenta.

3.1 Perkutana transluminalna angioplastika (PTA) i endovaskularna implantacija metalnih proteza - stentova (3 meseca)

Lekari na obuci moraju biti upoznati sa:

- mehanizmima i tehnikama PTA

- indikacijama za PTA i stent

- baznim mehanizmima za oslobađanje stenta i materijalima koji se koriste za konstrukciju stenta

- vrstama proteza - stentova

- komplikacijama i rezultatima PTA i stentiranja u različitim anatomskim regijama

- lekovima koji se koriste tokom PTA i stentiranja

- studijama intraarterijskog pritiska - monitoringu

Lekari na obuci moraju biti biti obučeni za izvođenje:

- perifernih PTA sa stentom (distalna abdominalna aorta, ilijačne i femoralne arterije, femoropoplitealni i kruralni arterijski segment)

- PTA sa stentom splanhničkih krvnih sudova (celijačni trunkus, mezenterične arterije)

- renalnih PTA sa stentom

- PTA sa stentom supraaortnih arterijskih grana (karotidne, vertebralne i podključne arterije)

- intervencija na venskim krvnim sudovima

- implantacije pokrivenih stentova kod aneurizmatske bolesti aorte i perifernih krvnih sudova, kao i kod disekcija

- tehnikama zatvaranja punkcionog mesta

- postproceduralnoj nezi

3.3 Trombektomija i tromboliza (1 mesec)

Potrebni je da lekari na obuci se upoznaju sa:

- perkutana aspiracijska i mehanička tromboembolektomija

- patofiziologijom tromboze i fibrinolize

- hemostatskim mehanizmima i fibrinolitičkim agensima

- indikacijama i kontraindikacijama za lokalnu primjenu fibrinolitika

- laboratorijskim praćenjem učinka fibrinolitika

- komplikacijama fibrinolitičke terapije

- lokalnom fibrinolizom u određenim arterijskim regijama

- fibrinolizom kod okluzije vena

- fibrinolizom kod pulmonalne embolije

3.4 Filteri donje šuplje vene (1 mesec)

Lekari na obuci moraju biti upoznati sa:

- indikacijom za plasman vena cava filtera

- različitim tipovima VCI filtera

- procentom uspeha i komplikacija

- postproceduralnom negom

4. TIPS, TACE, EKSTRAKCIJA INTRAVASKULARNIH STRANIH TELA (1 mesec)

4.1. Transjugularni intrahepatični portosistemski šant (TIPS)

- radiološka dijagnostika portalne hipertenzije

- indikacije za TIPS

- tehnike i komplikacije TIPS-a.

4.2 Transketerska embolizacija, hemoembolizacija i upotreba vazoaktivnih supstanci

- tretman arterio-venskih malformacija

- tretman krvarenja

- prepoznavanje komplikacija tokom procedura i njihovo zbrinjavanje

4.3 Odstranjenje intravaskularnih stranih tela

Lekari na obuci moraju ovladati tehnikom odstranjenja intravaskularnih stranih tela i biti upoznati sa:

- problemima i mogućim neuspehom kod odstranjenja stranog tela

- komplikacijama kod odstranjenja stranog tela

Praktični deo

Neophodan broj procedura koji se mora obaviti tokom treninga iz oblasti vaskularne radiologije:

Dijagnostičke procedure

Interventne procedure

III. NEVASKULARNA RADIOLOGIJA
Trajanje 8 meseci

1. PERKUTANE BIOPSIJE (1 mesec)

1.1. Vođena radioskopski

1.2. Vođena ultrazvukom

1.3. Vođena CT om

1.4. Vođena MR om

1.5. Perkutana biopsija u toraksu (10)

1.6. Perkutana biopsija u abdomenu i karlici (20)

2. PERKUTANA DRENAŽA TEČNIH KOLEKCIJA (1,5 meseci)

2.1. Vođena radioskopski

2.2. Vođena ultrazvukom

2.3. Vođena CT om

2.4. Vođena MR om

2.5. Perkutana drenaža u toraksu (10)

2.6. Perkutana drenaža u abdomenu i karlici (30)

3. PERKUTANE URORADIOLOŠKE INTERVENCIJE (2 meseca)

3.1. Perkutana nefrostoma (30)

3.2. Anterogradno postavljanje ureteralne proteze (kateterske i metalne) (10)

3.3. Perkutana transluminalna dilatacija stenoza uretera i uretre (20)

3.4. Perkutana sklerozacija ciste bubrega (5)

3.5. Perkutano vađenje konkremenata kanalnog sistema bubrega (5)

3.6. Retrogradna transureteralna dilatacija prostate balonskim kateterom (5)

4. PERKUTANE HEPATOBILIJARNE INTERVENCIJE (2 meseca)

4.1. Perkutana transhepaticna holangiografija (PTC) (15)

- Indikacije i kontraindikacije za PTC

- Tehnika PTC-a

- vođena radioskopski

- vođena ultrazvukom

- Komplikacije kod PTC-a

4.2. Perkutana drenaža žučnih vodova (15)

- Materijal za perkutanu drenažu žučnih vodova

- Indikacije i kontraindikacije za perkutanu drenažu žučnih vodova

- Tehnika perkutane drenaže žučnih vodova

- spoljašnja drenaža

- spoljašnjo-unutrašanja drenaža

- unutrašnja drenaža

- plastična proteza

- metalna proteza

- Komplikacije perkutane drenaže žučnih puteva

4.3. Perkutano lečenje bilijarnih striktura (10)

- Materijal za dilataciju bilijarnih striktura

- Tehnika dilatacije bilijarnih striktura

- Komplikacije dilatacije bilijarnih striktura

4.4. Perkutano odstranjivanje žučnih restkalkulusa kroz kanal "T" drena (5)

- Materijal za ekstrakciju restkalkuloze

- Tehnika ekstrakcije

- Uzroci neuspeha ekstrakcije

- Komplikacije ekstrakcije restkalkuloze

4.5. Perkutana sklerozacija simpleks cista jetre (10)

- Tehnika pristupa cisti jetre

- Ultrazvuk

- Kompjuterizovana tomografija

- MRI

- Sklerozirajući agensi

- Komplikacije sklerozacije ciste jetre

4.6. Perkutano lečenje ehinokokusnih cista jetre. (10)

- Tehnika pristupa cisti

- Tehnika sklerozacije ehinokokusne ciste jetre

- Sklerozirajuća sredstva

- Komplikacije sklerozacije ehinokokusnih cista jetre

4.7. Perkutana liza organskih konkremenata žučne kese (5)

- Indikacije za perkutanu lizu konkremenata žučne kese

- Tehnika pristupa žučnoj kesi

- Agensi za lizu konkremenata

- Komplikacije perkutane lize konkremenata žučne kese

5. INTERVENTNA RADIOLOGIJA U TERAPIJI I STRIKTURA GASTROINTESTINALNOG TRAKTA (1,5 meseci)

5.1. Dilatacija striktura jednjaka (20)

- Tehnika pristupa strikturi jednjaka

- Mehanizam dilatacije

- Dilatacija balonskim kateterom

- Dilatacija plastičnom ili metalnom protezom

- Komplikacije dilatacije strikture jednjaka

5.2. Dilatacija striktura pilorusa (5)

- Indikacije za dilataciju strikture pilorusa

- Tehnika pristupa strikturi pilorusa

- Dilatacija balonskim kateterom

- Dilatacija plastičnom ili metalnom protezom

- Komplikacije kod dilatacije strikture pilorusa

5.3. Dilatacija striktura na anastomozi (10)

- Indikacije za dilataciju striktura na anastomozi

- Tehnika pristupa strikturi

- Dilatacija balonskim kateterom

- Dilatacija plastičnom ili metalnom protezom

- Komplikacije dilatacije strikture na anastomozi

5.4. Dilatacija striktura duodenuma (5)

- Indikacije za dilataciju striktura duodenuma

- Tehnika pristupa strikturi

- Dilatacija balonskim kateterom

- Dilatacija plastičnom ili metalnom protezom

- Komplikacije dilatacije striktura duodenuma

5.5. Dilatacija striktura kolona i rektuma (10)

- Indikacije za dilataciju striktura kolona i rektuma

- Tehnika pristupa strikturi

- Dilatacija balonskim kateterom

- Dilatacija plastičnom ili metalnom protezom

- Komplikacije dilatacije strikture kolona i rektuma

PRAKTIČAN DEO

Neophodan broj procedura koje mora kandidat (polaznik) sam uraditi u toku treninga, pod direktnim nadzorom mentora:

40. Digestivna radiologija

(24 meseca)

Uža specijalizacija iz digestivne radiologije (gastrointestinalna i abdominalna radiologija) predstavlja nastavak i produbljivanje znanja stečenih u toku osnovne specijalizacije iz radiologije. Namenjena je onim specijalistima radiologije koji najveći deo svog radnog vremena provode u bliskoj saradnji sa gastroenterolozima i abdominalnim hirurzima. Idealno mesto rada ovih užih specijalista radiologije su Klinički centri, Kliničko bolnički centri i Regionalne bolnice u kojima postoji velika koncentracija gastroenteroloških pacijenata, velika odeljenja abdominalne hirurgije, razvijena onkologija i dijagnostička i interventna radiologija. Ovakvi centri treba da imaju vrhunsku radiološku opremu na kojoj se može sprovoditi state of the art gastrointestinalna i abdominalna radiologija i odgovarajući stručni kadar koji u skladu sa zakonskim uslovima može da obavlja mentorkse to jest edukativne poslove.

Uža specijalizacija iz digestivne radiologije traje dve godine i odvija se u dve faze. Prva faza je određena kliničkim aspektom i obuhvata upoznavanje kandidata s temeljnim kliničkim postavkama digestivnih bolesti (gastroenteroloskim i hepatobilopankreasnim), digestivnom patoanatomijom i histopatologijom te digestivnom hirurgijom. Ovu fazu u trajanju od 3 meseca kandidat provodi u odgovarajućim kliničkim odeljenjima i ustanovama. Druga faza uze specijalizacije određena je boravkom i radom kandidata u rendgen odeljenjima ustanova tercijernog tipa koje su visoko specijalizovane za dijagnostikovanje i lečenje bolesti digestivnog trakta. Ova faza uključuje pohađanje teorijske nastave, praktičan rad, polaganje kolokvijuma i završnog ispita.

Cilj uže specijalizacije je priprema specijaliste radiologa za radno mesto na kome će biti posvećen radiološkoj dijagnostici i lečenju bolesti digestivnog sistema u odraslih i dece.

A. PRVI DEO - KLINIČKI DEO (trajanje 3 meseca tj. 12 sedmica)

PLAN I PROGRAM

1. BORAVAK NA ODELJENJU ZA GASTROENTEROLOGIJU 3 sedmice

- Prisustvovanje uzimanju anamneze i statusa, kliničkoj viziti, stručnim sastancima

- Upoznavanje sa osnovnim digestivnim metodama pregleda (laboratorija, ultrazvuk, endoskopija

- Upoznavanje sa osnovnim digestivnim simptomima i znacima

- Upoznavanje sa urgentnim digestivnim stanjima

- Prisustvovanje predavanjima

2. BORAVAK NA ODELJENJU ZA HEPATOBILIOPANKREATOLOGIJU - 3 sedmice

- Prisustvovanje uzimanju anamneze i statusa, kliničkoj viziti, stručnim sastancima

- Upoznavanje sa osnovnim digestivnim metodama pregleda (laboratorija, ultrazvuk, endoskopija

- Upoznavanje sa osnovnim digestivnim simptomima i znacima

- Upoznavanje sa urgentnim digestivnim stanjima

3. BORAVAK NA DIGESTIVNOJ HIRURGIJI 3 sedmice

- Prisustvovanje sastancima, vizitama i operacijama po 1 sedmicu na odeljenjima za ezofagogastričnu hirurgiju, hepatobiliopankreaticnu i kolorektalnu hirurgiju

4. BORAVAK NA ODELJENJU ZA DIGESTIVNU PATOHISTROLOGIJU 3 sedmice

- Upoznavanje sa postupcima uzimanja preparata za patoanatomsku i histopatolosku analizu

- Prisustvo sastancima i predavanjima

B. RADIOLOŠKI DEO (trajanje 19 meseci)

Ovaj deo se sastoji od teorijske nastave i praktične obuke koje se dešavaju paralelno. Prepodne praktičan rad a popodne teorijska predavanja. U toku trajanja ovog dela predviđeni su kolokvijumi koji su obavezni. Samo sa položenim kolokvijumima se može polagati završni ispit.

I. TEORIJSKA NASTAVA

U toku trajanja uže specijalizacije polaznici treba da steknu sledeća teorijska znanja iz:

1. Anatomije i fiziologije

a. Detaljna anatomija gastrointestinalnog trakta, dijafragme, zida abdomena, poda karlice, peritonealnog prostora, jetre, slezine, žučne kese i žučnih puteva, pankreasa korišćenjem nativnog rendgenskog snimka, rendgenske skopije, kontrastnog snimanja, ultrazvuka, CT i MRI.

b. arterijska vaskularizacija i venska drenaža svih delova gastrointestinalnog trakta i digestivnih abdominalnih organa.

c. varijacije u slivu arterije i vene mezenterike superior, hepatičkih vena i vene porte.

d. limfna drenaža digestivnih organa

e. anatomski varijeteti digestivnih organa

f. osnove fiziologije digestivnog trakta

2. Usna duplja

a. funkcijski poremećaji jezika, neurogene lezije, tumori.

3. Farinks

a. funkcionalne poremećaje gutanja, zapaljenja, tumori i povrede.

b. divertikulumi, funkcijski poremećaji gutanja, kompresije, zapaljenja, tumori i povrede.

c. urođene anomalije farinksa

4. Jednjak

a. Prepoznati perforaciju jednjaka na nativnom snimku, kontratsnom pregledu, CTu

b. Prepoznati megaezofagus, divertikulum, kompresiju, fistulu, hijatusne hernije, benigne stenoze, varikse, zapaljenja, tumore na kontrastnom pregledu i CTu.

c. Odrediti TNM stadijum malignih tumora na CTu i PETCTu

d. Odvojiti hirurški resektabilne od neresektabilnih tumora na CTu

e. Naučiti osnove hirurgije i radioterapije karcinoma jednjaka, prepoznati njihove moguće komplikacije imidzing tehnikama.

5. Želudac i duodenum

a. Usvojiti najodgovarajući metod radiološkog pregleda kod sumnje na perforaciju želuca, u postoperativnom toku i kontroli anastomoza.

b. Naučiti mogućnosti i limite svih dijagnostičkih modaliteta u prethodnim stanjima

c. Naučiti znake (na kontrastnom pregledu i CTu) benignih i malignih tumora uključujući i GIST, infiltrativnih poremećaja kao što je linitis plastika, ulkusne bolesti, divertikuluma, volvulusa.

d. Naučiti CT pregled želuca i duodenuma birajući najbolji protokol u zavisnosti od indikacije (sumnje na određenu bolest)

e. Odrediti TNM stadijum malignog tumora (carcinoma i limfoma) na CTu i PETCTu uključujući i mogućnost resektabilnosti.

6. Tanko crevo

a. Naučiti da se izabere najodgovarajući metod pregleda tankog creva u slučaju sumnje na različita stanja: opstrukcija tankog creva, zapaljenske bolesti, perforacija, ishemija, karcinom, limfom, karcinoid, postoperativno praćenje.

b. Naučiti ograničenosti svih metoda pregleda u pomenutim stanjima.

c. Naučiti da se prepoznaju u toku pasaže tankog creva i enteroklize sledeće promene na tankom crevu: stenoza, zadebljanje nabora sluznice, endofitične lokalizovane formacije, ulceracije, značajne angulacije lumena, kompresije na tanko crevo, divertikulumi, fistule

d. Naučiti da se otkriju sledeće bolesti tankog creva prilikom pasaže i enteroklize: karcinom, polip, polipoza, limfom, karcinoid, GIST, Kronova bolest, potiradijacione promene, malrotacije, Mekelov divertikulum, divertikuloza, limfoidna hiperplazija terminalnog ileuma, unutrašnje hernije

e. Naučiti kako se izvodi CT pregled tankog creva uključujući i CT enteroklizu. Naučiti kako da se otkrije: prelazna zona to jest mesto osptrukcije u tankom crevu, mali tumor tankog creva (karcinom, limfom, karcinoid, stromalni tumor), pneumatoza zida, vaskularno proširenje i zahvatanje, povećanje denziteta mezenterijumskog masnog tkiva, duplikaciona cista, malrotacija).

f. Naučiti da se odredi uzrok opstrukcije tankog creva na CTu (adhezija, strangulacija, intususcepcija, volvulus, unutrašnja i spoljašnja hernija), da se prepoznaju njihove komplikacije, da se identifikuju kriterijumi za hitnu hiruršku intervenciju.

g. Da se upozna sa mogućom ulogom MRa u ispitivanju tankog creva.

7. Kolon i rektum

a. Naučiti da se odredi najodgovarajući radiološki metod ispitivanja debelog creva u odnosu na bolest na koju se sumnja (opstrukcija, volvulus, divertikulitis, tumor, zapaljenske bolesti, perforacija, postoperativna evaluacija,

b. Naučiti limite svake metode za ispitivanje debelog creva

c. Naučiti da se na irigografiji prepoznaju: anomalije rotacije debelog creva, megakolon, divertikuloza i divertikulitis, kolitisi, fistula, tumori uključujući karcinom, limfom, GIST, karcinoid, polip, postoperativne stenoze, intususcepcija, ishemija kolona, postiradijacione promene, pneumoatoza kolona

d. Naučiti da se na CTu otkriju anomalije rotacije kolona, prepoznaju znaci divertikuloze i divertikulitisa, tumora, zapaljenskih bolesti, ishemije, potiradijacione bolesti kolona, fistule, parakolicnih abscesa, intraperitonealnih kolekcija, pneumatoze kolona, pneumoperitoneuma

e. Da se nauči normalna anatomija i da se prepozna normalni apendiks i znaci apendicitisa na CT u i ultrazvuku.

f. Da se nauče na CTu znaci lokalnog širenja kolorektalnog carcinoma (da se prepoznaju uvećani i patološki izmenjeni limfni čvorovi, peritonealna karcinomatoza, metastaze u jetri, opstrukcija).

g. Da se nauči na CTu TNM klasifikacija carcinoma kolona

h. Da se nauči moguća uloga PETCT u TNM klasifikaciji kolorektalnog carcinoma

i. Da se nauče najčešće operativne tehnike koje se koriste u lečenju kolorektalnog carcinoma

j. Da se nauče indikacije za virtualnu CT i MR kolonoskopiju

k. Da se nauče znaci za razlikovanje rekurentnog tumora nakon operacije i postoperativne fibroze na irigografiji i CTu i da se nauči moguća uloga PETCT u tome

l. Da se nauče znaci na MRI u: pelvisne i analne fistule i abscesa, analnog carcinoma, Kronove bolesti analnog kanala i njene komplikacije

8. Peritoneum i zid

a. Da se nauče znaci različitih tipova hernija trbušnog zida na CTu (ingvinalne, umbilikalne, parastomalne, postoperativne)

b. Da se prepozna tumor mezenterijuma i da se odredi njegova lokalizacija na CTu

c. Da se prepozna mezenterijalna cista na CTu

d. Da se prepozna mezenterijalni panikulitis i sklerozirajući mezenteritis na CT u

e. Da se prepoznaju karaketristike normalnog peritoneuma na ultrazvuku i CTu.

f. Da se prepoznaju sledeće peritonealne bolesti na CTu: karcinomatoza, TBC, limfom

g. Da se prepozna slobodan i lokulirani ascites na ultrazvuku i CTu

9. Krvni sudovi

a. Da se prepozna infarkt tankog creva na CTu

b. Da se nauči da uradi i interpretira angiografija mezenterijalnih krvnih sudova i da se ume da identifikuje stenoza gornje mezentericne arterije

10. Jetra

a. da se nauči određivanje segmenata jetre i pripadanje određenih promena u jetri segmentima (prema vaskularnoj anatomiji jetre, hepaticna arterija i vena, vena kava inferior)

b. da se nauče tipični ultrazvučni, CT i MR znaci bilijarnih cista

c. da se nauče znaci ehinokokusnih cista

d. da se nauče znaci za diferencijalnu dijagnostiku amebnih od piogenih abscesa jetre (izgled, tok, lečenje, indikacije za drenažu)

e. da se nauče najčešće hirurške procedure u hirurgiji jetre

f. da se nauče znaci hemangioma na ultrazvuku, CT I MRI, uključujući i tipične slučajeve gigantskih hemangioma, da se nauče indikacije za CT i MRI nakon ultrazvučnog pregleda

g. da se nauče znaci fokalne nodularne hiperpalzije i adenoma na ultrazvuku, uključujući i Dopller ultrazvuk, kontrastni ultrazvuk, CT i MRI

h. da se nauče znaci masne jetre, uključujući i homogenu i heterogenu, na ultrazvuku, CT i MRI (uključujući in and out of phase imaging i fat suppression images)

i. da se nauče znaci nakupljanja gvožđa u jetri , uzroci i kvantifikacija na MR

j. da se nauči klinika i patologija hepatocelularnog carcinoma, glavne tehnike i indikacije za lečenje (hirurške resekcije, hemoterapija, hemoembolizacija, perkutana ablacija, transplantacija jetre)

k. da se nauče znaci hepatocelularnog carcinoma na ultrazvuku, uključujući Doppler i kontrastni ultrazvuk, CT I MR

l. da se nauče znaci metastaza u jetri na ultrazvuku, uključujući i Doppler , CT i MR

lj. da se nauče znaci najčešćih promena jetre u cirozi, lobarna atrofija i hipertrofija, regenerativni nodusi, fibroza. Naučiti glavne uzroke ciroze jetre

11. Bilijarni putevi

a. da se nauče imaging metode dijagnostikovanja kamenja u žučnoj kesi žučnim putevima

b. da se nauče znaci akutnog holecistitisa, uključujući i emfizematozni holecistitis) na ultrazvuku, uključujući i Doppler, CT I MR

c. da se nauče uzroci zadebljanja zida žučne kesice

d. da se nauče znaci carcinoma žučne kesice na ultrazvuku, CT i MR

e. da se nauče znaci holangiokarcinoma hilusa jetre (Klatskin tumor) i da se nauče znaci njegovih stadijuma

f. da se nauče znaci ampularnog carcinoma (papilla Vateri) na ultrazvuku,CT i MR I da se načini njegova diferencijalna dijagnoza

g. naučiti znake sklerozirajućeg holangitisa na ultrazvuku, CT i MR uključujući MRCP. Da se nauči klinika holangiokarcinoma koja može nastati na terenu sklerozirajućeg holangitisa

h. da se nauče osnovni urođeni poremećaji bilijarnih puteva, Carolijeva bolest, holedohusna cista (i rizik od nastanka holangiokarcinoma)

i. da se nauče glavne hirurške tehnike u lečenju bilijarnih puteva i najčešće komplikacije

12. Pankreas

a. Da se nauči klinika i patologija akutnog i hroničnog pankreatitisa

b. da se nauči prepoznavanje kalcifikacija u pankreasu na nativnom snimku, ultrazvuku i CT

c. da se nauče znaci ekstrapankreatičnih kolekcija i flegmone u slučaju akutnog pankreatitisa

d. da se nauče znaci duktalnih promena u hroničnom pankreatitisu na MR sa sekretinom

e. da se nauče znaci pankreasne pseudociste

f. da se nauče znaci pankreasnog karcinoma (nodularni i infiltrativni), na ultrazvuku, CT i MR. Da se nauči određivanje stadijuma bolesti.

g. da se nauče znaci endokrinih tumora

da se nauče znaci cističnih tumora pankreasa, uključujući serozne i mucinozne cistadenome, intraduktalne mucinozne tumore, retke cistične tumore.

h. da se nauče osnovne hirurške vrste lečenja pankreasa i najčešće komplikacije

13. Slezina

a. da se nauče znaci akcesorne slezine i splenoze na ultrazvuku, CT i MR

b. da se nauče osnovni uzroci splenomegalije (limfom, portna hipertenzija, hematološki poremećaji)

c. da se nauče znaci infarkta slezine na ultrazvuku,CT i MR

d. da se nauče osnovni uzroci fokalnih lezija slezine (cista, ehinokokus, metastaza, limfom, abscess, hemangiom)

14. Trauma

a. da se nauči tehnika CT pregleda povređenih osoba

b. da se nauče znaci hematoma u abdomenu, aktivnog krvarenja, parenhimske laceracije, traumatskih lezija GITa. Da se nauče limiti u toku CT dijagnostike trauma GITa

c. da se nauče znaci onih traumatskih stanja koja zahtevaju hitnu embolizaciju ili operaciju

II. PRAKTIČNA OBUKA (TEHNIČKO OSPOSOBLJAVANJE)

Na kraju dvogodišnjeg usavršavanja kandidat treba da poseduje sledeće sposobnosti:

a. da zna indikacije i kontraindikacije za izvođenje različitih radioloških dijagnostičkih procedura u digestivnoj radiologiji

b. da ume da predloži ordinirajućem doktoru odgovarajuću vrstu pregleda koja odgovara kliničkom problemu pacijenta

c. da ume da odredi najbolju moguću vrstu kontrasta koju treba primeniti i najboljim mogući način davanja kontrasta u zavisnosti od kliničkog problema i vrste i tehnike pregleda

d. da ume da prilagodi protokol radiološkog ispitivanja prema kliničkom problemu pacijenta

e. da ume da iskontroliše radiološke tehničare kako bi se napravili najbolji snimci GITa

f. da ume da odredi kvalitet urađenog radiološkog pregleda GITa

g. da zna ekonomsku vrednost pojedinih radioloških pregleda GITa

h. da zna doze ozračivanja pri različitim radiološkim pregledima GITa i rizike koje oni nose

U toku praktičnog rada kandidat treba da nauči da na:

Nativnom snimku abdomena

- da ume da prepozna stav i položaj pacijenta na nativnom snimku abdomena

- da zna tri osnovne indikacije za nativni snimak abdomena

- da razume kliničke indikacije za pravljenje nativnog snimka abdomena i da zna kada treba posle nativnog snimka učiniti dodatna radiološka ispitivanja (UZ, Kontrastno snimanje, CT, MR)

- da zna da prepozna pneumoperitoneum, mehanički ileus, funkcionalni ileus, toksični megakolon, gas u zidu tankog i debelog creva kod intestinalne ishemije i nekroze

- kalcifikacije u bilijarnim putevima i pankreasu

- pneumobiliju i gas u portnom sistemu

Kontrastnom pregledu jednjaka, želuca, duodenuma i tankog creva (trajanje obuke 5 meseci)

- da zna da uradi kontrastni pregled gornjeg dela GITa i jednokontrastno i u dvojnom kontrastu

- da ume da izabere odgovarajuću vrstu kontrasta za pregled

- da zna mogućnosti i ograničenja svakog od ovih pregleda

- da zna njihove prednosti i nedostatke u odnosu na endoskopski pregled

- da ume da uradi i interpretira pasažu tankog creva i enteroklizu, uključujući i plasiranje enterokliznog katetera iza Trajcovog ligamenta

- da razume značaj i stepen kojim treba ispuniti i distendirati vijuge tankog creva prilikom pregleda

Kontrastnom pregledu kolona i rektuma (trajanje obuke 2 meseca)

- da zna da uradi i interpretira pregled debelog creva jednokontrastno i u dvojnom kontrastu

- da zna da plasira stoma kateter kod pregled akolona kroz stomu

- da zna da uradi pouchografiju

- da zna da uradi i interpretira defekografiju (klasično i MR)

- da zna indikacije i kontraindikacije za irigografiju, da ume da odabere najbolji contrast i tehniku u zavisnosti od kliničkog problema pacijenta

- da zna da uradi i interpretira proktografiju

Ultrazvuku (trajanje obuke 3 meseca)

- da zna da uradi ultrazvučni pregled jetre, žučnu kese, bilijarnog stable, pankreasa, slezine i GITa

- da ume da prepozna retroperitonelane strukture i da zna mogućnosti i ograničenja ultrazvučne dijagnostike ovog područja

- da zna indikacije i kontraindikacije za upotrebu kontrasta u ultrazvučnoj dijagnsotici

CTu (trajanje obuke 5 meseci)

- Da nauči da uradi CT pregled abdomena i da zna da tehniku pregleda prilagodi kliničkom problemu koji se istražuje ili organu koji se pregleda.

- da zna da odredi da li je potrebno IV davanje kontrasta

- da zna da odredi najbolji mogući protokol za davanje IV kontrasta (količinu, brzinu i vreme snimanja)

- da zna da prepozna različite kontrastne faze pregleda (ranu arterijusku, kasnu arterjsku, ranu vensku, kasnu vensku,) i njihove uticaje na problem koji se dijagnostikuje

- da zna da odredi koji je peroralni contrast najbolje dati u GIT u zavisnosti od problema koji se ispituje (vazduh, voda, mast, jod, barijum)

- da stekne iskustvo u radu na radnoj stanici za multiplanarnu rekonstrukciju i 3D rekonstrukciju

- da zna da uradi i interpretira CT kolonoskopiju

MRI u (trajanje obuke 2 meseca)

- Da zna da uradi MRI jetre, bilijarnih puteva (uključujući i MRCP), pankreasa i slezine

- da zna koji se kontrastni materijali mogu primeniti u toku MRI pregleda jetre i da zna indikacije za njihovu pojedinačnu primenu

- da zna da uradi MRI pregled GITa

- da stekne iskustvo u radu sa radnom stanicom za multiplanarnu rekonstrukciju i 3D rekonstrukciju

Interventnoj radiologiji (trajanje obuke 2 meseca)

- da ume da uradi perkutau drenažu kolekcija u abdomenu i karlici pod ultrazvukom i CTom

- da ume da uradi perkutanu biopsiju jetre i drugih abdominalnih organa pod ultrazvukom i CT om

- da ume da uradi angiografiju aorte i njenih grana

- da ume da uradi elektivnu embolizaciju abdomianih arterija u krvarenju i lečenju tumora

- da ume da uradi perkutanu gastrostomu pod radiološkim vođenjem

- da ume da uradi perkutane bilijarne intervencije

- da ume da plasira bilijarne stentove

- da ume da radi balon dilatcije u GITu

- da ume da plasira stentove u GITu

- da zna indikacije i kontraindikacije za izvođenje nabrojanih interventnih procedura

Broj procedura koje kandidat mora sam da izvede u toku dve godine, i da ih mentor potpise

NA KRAJU TRENINGA KANDIDAT MORA DA BUDE OSPOSOBLJEN ZA DONOŠENJE SLEDEĆIH RADIOLOŠKIH ODLUKA:

a. Da nauči da donese i objasni odluku zašto je izabrao određenu radiološku proceduru

b. Da ume da objasni pacijentu moguće rezultate pregleda i da nauči da odredi je li pacijent shvatio šta pregled znači i može

c. Da nauči da kratko, tačno i jasno opiše radiološki nalaz

d. Da razume klinički problem koji ispituje i da ume prema radiološkom nalazu da donese zaključak o datom kliničkom problemu

e. Da ume da predloži dodatno radiološko ili kliničko ispitivanje

f. Da nauči da svoje nalaze korelira sa ordinirajućim kliničarem

g. Da nauči da svoje nalaze brani konzilijarno (gastroenterolog, hirurg, patolog, onkolog)

41. Dečja ortopedija

(24 meseca)

S obzirom na relativno mali broj polaznika u okviru jednog ciklusa nastave teorijska nastava se dominantno obavlja u vidu dnevnih konsultacija, stručnih sastanaka i seminara a ne u klasičnom ex catedra obliku. Cilj ovakvog izvođenja teorijske i praktične nastave je da se polaznicima omogući maksimalno savladavanje specifičnog programa praktičnih veština.

TEORIJSKA NASTAVA

1. UVOD

Definicija i polje rada Dečje ortopedije.

Dijagnostika kod neuro mišićno skeletnih oboljenja.

- anamneza i klinički pregled

- radiografske i ostale dijagnostičke procedure (EHO, CT, NMR, scintigrafija)

- elektrodijagnostičke procedure

2. FIZIOLOŠKE I BIOMEHANIČKE SPECIFIČNOSTI DEČJEG SKELETA

Rast i razvoj, vaskularizacija, mineralizacija, zarastanje kosti, reparacija i remodelacija.

Statika i biodinamika lokomotornog sistema

Analiza držanja i hoda

3. KONGENITALNE DEFORMACIJE SKELETA, DIJAGNOSTIKA I LEČENJE

Klasifikacija kongenitalnih anomalija skeleta

Normalne varijacije kostiju dečjeg skeleta, prekobrojne kosti

Kongenitalne anomalije vrata i ramenog pojasa

Kongenitalne anomalije u predelu lakta

Longitudinalni deficiti radiusa i ulne

Kongenitalne anomalije šake

Razvojni poremećaj kuka

Displazija kuka kod adolescenata

Kongenitalna abdukciona kontraktura kuka i kosa karlica

Kongenitalni longitudinalni deficit femura

Proksimalni fokalni deficit femura

Hipolazija i aplazija femura

Razvojna coxa vara

Kongenitalna dislokacija i subluksacija kolena

Kongenitalne anomalije čašice

Kongenitalni longitudinalni deficit tibije i fibule

Kongenitalna posteromedijalna angulacija tibije i fibule

Kongenitalne pseudoartroze tibije i fibule

Duplikacije dugih kostiju

Posturalni deformiteti stopala i potkolenice

Kongenitalni pes equinovarus

Kongenitalni konveksni pes talovalgus

Tarzalna koalicija

Kongenitalni pes metatarsus varus

Pes excavatus

Kongenitalne deformacije prstiju stopala

Urasli nokat

4. INEGALITET DONJIH EKSTREMITETA

Longitudinalni rast i razvoj dugih kostiju donjeg ekstremiteta

Etiologija inegaliteta

Periodi ubrzanog rasta i predviđanje dužine kosti u određenom uzrastu

Radiogrefske metode merenja dužine kostiju

Lečenje inegaliteta, principi, indikacije, preduslovi i kontraindikacije

Tehnike za produženje kostiju

Metoda po ILIZAROVU

Problemi i komplikacije u lečenju inegaliteta donjih ekstremiteta

5. DISPLAZIJE KOSTIJU DEČJEG SKELETA

Nomenklatura i klasifikacija displazija, genetika , etiopatogeneza, klinička slika radiografska prezentacija, lečenje i prognoza

Multipla epifizealna displazija

Hemimelična epifizealna displazija

Ahondroplazija i hipohondroplazija

Hipofosfatazija

Spondiloepifizealna displazija

Diastrofična displazija

Osteogenesis imperfecta

Idiopatska juvenilna osteoporoza i osteoliza

Osteopetroza

Piknodizostoza

Progresivna dijafizealna displazija

Maloreostoza

Infalntilna kortikalna hiperostoza

Marfanov sindrom i arahnodaktilija

Hereditarna oniho-osteodisplazija

Progresivna osificirajuća fibrodisplazija

6. METABOLIČKA I ENDOKRINA OBOLJENJA DEČJEG SKELETA -

Mukopolisaharidoze

Gaucherovo oboljenje

Rahitogene lezije skeleta

Hipovitaminoze i hipervitaminoze

Hipofizarni patuljast rast

Gigantizam i akromegalija

Hipoparatireoidizam i hiperparatireoidizam

7. OSTEOHONDROZE I SRODNA OBOLJENJA

Legg-Calve-Perthesova bolest

Kohlerovo oboljenje navikularne kosti stopala

Fraibergova infarkcija

Osgood-Schlatterovo oboljenje tibije

Pannerovo oboljenje humerusa

Epifizioliza glave butne kosti

8. INFEKCIJE KOSTIJU DEČJEG SKELETA

Piogeni osteomijelitis, akutni hematogeni osteomijelitis novorođenčeta,

subakutni i hronični osteomijelitis

Salmonelozni osteomijelitis

Tuberkuloza koštanozglobnog sistema

Gljivične i virusne infekcije kostiju

Hronična granulomatozna bolest dečijeg skeleta

9. TUMORI I TUMORIMA SLIČNA STANJA DEČJEG SKELETA

Nomenklatura i klasifikacija koštanih tumora

Klinička i radiografska prezentacija, dijagnostičke procedure

Staging, principi hirurškog lečenja, specifičnosti operativne tehnike

Osteohondrom i multiple egzostoze

Enhondrom i multipla enhondromatoza

Periostalni hondrom

Benigni hondroblastom

Hondromiksoidni fibrom

Osteid osteom i benigni osteoblastom

Fibrozna displazija i fibrozni defekti kosti

Osteofibrozna displazija tibije i fibule

Aneurizmalna koštana cista

Unikameralna koštana cista

Histiocitoze

Neurofibromatoza

Adamantinom

Osteosarkom

Ewingov sarkom

Hondrosarkom

Fibrosarkom i maligni fibrozni histiocitom

Metastaze u kostima dečjeg skeleta

10. OBOLJENJA ZGLOBOVA DEČJEG SKELETA

Klinička prezentacija i dijagnostičke procedure

Analiza zglobne tečnosti

Artroskopske procedure u dečjem uzrastu

Akutni piogeni artritis

Gonokokni, Luesni i gljivični artritis

Tuberkulozni artritis

Akutni tranzitorni sinovitis zgloba kuka

Reumatoidni artritis

Giht

Hemofilična artropatija

Disekantni osteohondritis

Habitualna luksacija patele

Poplitealna cista

Sinovijalna hondromatoza

Pigmentni vilonodularni sinovitis

Hemangiom sinovijalne membrane

Sinovijalni sarkom

11. OBOLJENJA NERVNO-MIŠIĆNOG SISTEMA

Neuromišićni sistem kao funkcionalna celina

Nivoi oštećenja nervno-mišićnog sistema

Odgovor lokomotornog aparata na neuro-mišićnu leziju

Cerebralna paraliza

Mijelomeningocelle

Intrakranijalni i intraspinalni tumori

Spinalna muskularna atrofija

Sekvele poliomijelitisa

Hereditarna spinocerebelarna ataksija

Peronealna muskularna atrofija

Opstetrikalna paraliza plexus brachialisa

Kongenitalna multipla artrogripoza

Progresivna mišićna distrofija

Kongenitalna miotonija

Miozitisi, supurativni, viralni, parazitarni i trauamtski

Miastenija gravis

12. OBOLJENJA KIČMENOG STUBA

Nomenklatura i klasifikacija oboljenja kičmenog stuba

Držanje, posturalni defekti

Nestrukturalna skolioza

Kongenitalna skolioza i kifoza

Kongenitalna lumbosakralna agenezija

Kongenitalne anomalije okcipitalne i cervikalne kičme

Spondilolisteza

Idiopatska skolioza, infantilna i juvenilna

Paralitična skolioza

Skolioza kao posledica drugih oboljenja

Discitis

Kalcifikacije intervertrebralnog diska

Hernijacija intravertebralnog diska

Skliznuta vertrebralna apofiza

13. PRELOMI I DISLOKACIJE U DEČJEM UZRASTU

Anatomske i biomehaničke specifičnosti dečjeg skeleta relevantne za traumatologiju

Normalna fiza i odgovor dečjeg skeleta na traumu

Hirurške racionale u dečjoj traumatologiji

Specifičnosti hirurških procedura na dečjem skeletu

Opstetrikalni prelomi

Epifiziolize, prelomi po tipu zelene grane, torus prelomi i bending prelomi

Stres prelomi i patološki prelomi u dečjem uzrastu

Sindrom zlostavljanog deteta

Prelomi ključnjače

Akromioklavikularna dislokacija i prelomi lopatice

Prelomi proksimalnog humerusa

Prelomi dijafize humerusa

Suprakondilarni prelomi humerusa

Prelomi lateralnog kondila humerusa

Prelomi medijalnog epikondila humerusa

Iščašenje lakta, bolna pronacija, subluksacija glavice radiusa

Prelomi proksimalne radijalne fize i vrata radiusa

Prelomi olekranona

Monteggia i Galeazzi prelomi

Prelomi dijafize radiusa i ulne

Prelomi i epifiziolize distalne podlaktice

Prelomi kostiju šake

Traumatska luksacija kuka

Prelomi vrata butne kosti u dečjem uzrastu

Avulzioni prelomi velikog i malog trohantera

Prelomi dijafize femura

Prelomi distalne femoralne epifize

Traumatska luksacija patele subhondralni prelomi kolena

Prelomi patele

Prelomi interkondilarne eminencije tibije

Prelomi proksimalne tibijalne epifize i fize

Prelomi apofize tibijalnog tuberkuluma

Prelomi dijafiza tibije i fibule

Prelomi u nivou skočnog zgloba

Prelomi kostiju stopala

Povrede kičmenog stuba u dečjem uzrastu

Povrede karlice u dečjem uzrastu

Praktična nastava tj. sticanje veština.

1. Ovladavanje ortopedskom propedevtikom dečjeg skeleta, novorođenčeta, odojčeta, malog deteta, predškolskog i školskog deteta i adolescenta.

Gleda 20 Asistira 10 Izvodi samostalno 10

2. Ovladavanje vizuelizacionim dijagnostičkim procedurama.

Interpretacija radiografije dečjeg skeleta

Gleda 50 Asistira 50 Izvodi samostalno 10

Izvođenje i tumačenje ehosonografskog pregleda dečjeg lokomotornog aparata

Gleda 50 Asistira 50 Izvodi samostalno 10

Interpretacija scintigrama, CT i NMR nalaza na dečjem skeletu

Gleda 10 Asistira 10

Praktičan rad sa RDG pojačivačem slike ili mobilnim RDG aparatom u operacionoj sali uz izvođenje artrografije ili cistografije

Gleda 10 Asistira 10 Izvodi samostalno 5

3. Osposobljavanje za interpretaciju elektrofizioloških ispitivanja u dečjem uzrastu ED, EMG, ENG, EP

Gleda 15 Asistira 15

4. Punkcije zglobova

Asistira 5 Izvodi samostalno 5

5. Biopsije lokomotornog aparata

Asistira 5 Izvodi samostalno 5

6. Resekcije kostiju

Gleda 5 Asistira 5 Izvodi samostalno 3

7. Osteoplastike i osteoindukcije

Gleda 5 Asistira 3 Izvodi samostalno 2

8. Spoljašnja fiksacija

Gleda 5 Asistira 5 Izvodi samostalno 3

9. Rana detekcija i neoperativno lečenje razvojnog poremećaja kuka RPK

Gleda 10 Asistira 10 Izvodi samostalno 10

10. Hirurško rešavanje RPK

Gleda 10 Asistira 10 Izvodi samostalno 3

11. Hirurško rešavanje urođenih deformiteta stopala

Gleda 10 Asistira 10 Izvodi samostalno 3

12. Hirurško rešavanje urođenih deformiteta potkolenice

Gleda 5 Asistira 5 Izvodi samostalno 2

13. Hirurško rešavanje urođenih deformiteta podlaktice i šake

Gleda 5 Asistira 3 Izvodi samostalno 1

14. Hirurško rešavanje deformiteta kod cerebralne paralize

Gleda 10 Asistira 5 Izvodi samostalno 3

15. Korektivne osteotomije dugih kostiju

Gleda 5 Asistira 5 Izvodi samostalno 2

16. Osteotomije karlice

Gleda 5 Asistira 5 Izvodi samostalno 1

17. Principi elongacije i korekcije ekstremiteta po ILIZAROVU

Gleda 10 Asistira 5 Izvodi samostalno 2

18. Aplikovanje midera u lečenju deformiteta kičmenog stuba

Gleda 10 Asistira 5 Izvodi samostalno 2

19. Operativno lečenje deformiteta kičmenog stuba

Gleda 5 Asistira 3

20. Artroskopija

Gleda 10 Asistira 5 Izvodi samostalno 1

21. Neoperativno lečenje preloma dugih kostiju u dečjem uzrastu

Gleda 10 Asistira 5 Izvodi samostalno 5

22. Operativno lečenje preloma dugih kostiju u dečjem uzrastu

Gleda 10 Asistira 5 Izvodi samostalno 2

23. Lečenje preloma u predelu lakta u dečjem uzrastu

Gleda 5 Asistira 3 Izvodi samostalno 1

24. Lečenje preloma u predelu skočnog zgloba u dečjem uzrastu

Gleda 5 Asistira 3 Izvodi samostalno 1

25. Mikrohirurški replantacioni zahvati

Gleda 5 Asistira 2

26. Transplantacija mikrovaskularnog režnja

Gleda 5 Asistira 2

27. Hirurško lečenje akutnih vaskularnih povreda

Gleda 5 Asistira 2

28. Priprema patrljka za protetisanje

Gleda 5 Asistira 5 Izvodi samostalno 2

29. Plasiranje i praćenje adaptacije na ortopedska pomagala

Gleda 5 Asistira 5 Izvodi samostalno 3

30. Primena fizikalne terapije u dečjem uzrastu

Gleda 10 Asistira 10

42. Dečja urologija

(24 meseca)

TEORETSKI DEO

TRAJE TRI SEMESTRA PREMA SLEDEĆEM PLANU NASTAVE

Tematska jedinica

Embriologija dečjeg urotrakta

Anatomija dečjeg urotrakta

Fiziologija dečjeg urotrakta

Pedijatrijska uroradiologija

Prenatalna urodijagnostika i fetalna hirurgija

Urinarna infekcija

Kalkuloza urotrakta

Neonatus sa genitourinarnim anomalijama: dijagnostika, nega, tretman i lečenje

Anomalije broja, položaja, pozicije i fuzije bubrega

Anomalije kolektornog sistema bubrega

Vaskularne anomalije bubrega, ciste, poli i multicistični bubrezi

Anomalije uretera

Ureterocele

Megaureter

Vezikoureteralni refluks

Prune Belly Sy

Ekstrofija, anomalije bešike i kloake

Uretralne lezije

Kontinentnost i mikcija, inkontinencija i mikcione disfunkcije

Urodinamska dijagnostika

Urinarne diverzije, stome i kontinentni rezervoari

Hipospadija i epispadija, interseks

Kriptorhidizam i varikocele

Pojam akutnog skrotuma

Tumori u dečjoj urologiji

Tumori testisa i ovarijuma

Pedijatrijska endourologija: dijagnostičke i terapijske procedure

Transplantacije bubrega

Trauma genitourinarnog sistema

PRAKTIČNI DEO

TRAJE SVA ČETIRI SEMESTRA PUNO RADNO VREME

43. Medicinska citologija

(12 meseci)

Cilj uže specijalizacije je da polaznicima u vidu organizovane nastave omogući sticanje znanja iz svih područja savremene medicinske citologije uključujući njen značaj i primenu u diferencijalnoj dijagnozi, određivanju kliničkog stadijuma bolesti, izboru lečenja i kontroli uspeha lečenja.

Program specijalizacije: Kandidat će provesti planirano vreme na Institutu za patologiju Medicinskog fakulteta pod nadzorom nadležnog nastavnika u savladavanju osnova uzimanja i tehničke obrade citoloških i patohistoloških preparata mikroskopska dijagnostika - medicinska citologija - pregled 25 citoloških razmaza iz punkcione i 25 citoloških preparata iz eksfolijativne citologije uz teorijska predavanja, seminare i seminarske demonstracije. Na predavanjima i seminarima se obrađuje odgovarajuća tematika ili pojedinačni zanimljivi slučajevi uz pregled literature.

Tabela 1

PLAN I PROGRAM UŽE SPECIJALIZACIJE IZ MEDICINSKE CITOLOGIJE

P - predavanja

S - seminari

SD - seminarske demonstracije

H - sati

ESCTS - bodovi

M - meseci

POGLAVLJA

Ginekološka citologija

Sadržaj predmeta

Indikacije za citološke analize. Prednosti, dijagnostičke vrednosti i klinička primena citologije. Vrste uzoraka, metode dobijanja i obrade. Citomorfologija normalnih ćelija vulve, vagine, vrata materice, endometrijuma, tube i ovarijuma. Citohormonska slika epitela materice od fetalnog doba do postmenopauze, uključujući i trudnoću, puerperij i laktaciju, kao i kod endokrinoloških poremećaja i primene hormona. Citohormonske promene endometrijuma. Citologija zapaljenja i uzročnika zapaljenja. Benigne proliferativne promene. Kriterijumi dijagnoze i diferencijalne dijagnoze primarnih malignih tumora i njihovih predstadijuma, metastaza i metastatskih tumora. Citološka kontrola lečenih bolesnica (operativni zahvat, zračenje, hemoterapeutici, hormoni).

Endokrinološka citologija

Sadržaj predmeta

Citodijagnostika dojke - Dobijanje uzorka za eksfolijativne pretrage. Iscedak. Skarifikat. Analiza uzoraka dobijenih punkcijom dojke. Morfološka slika tkiva dojke; fibrocistične promene sa i bez proliferacije; fibrocistične promene sa atipijom, suspektne promene. Zapaljenske promene: subareolarni absces, zapaljenske promene (akutna, subakutna, plazmacelularni mastitis, granulomatozna zapaljenja). Nekroza masnog tkiva. Ciste dojke. Fibroadenomi. Karcinom dojke - citomorfološke osobine dobro, srednje i slabo diferenciranih karcinoma; mogućnost subklasifikacije pojedinih karcinoma (mucinozni, apokrini, medularni itd.); lobularni karcinom. Izgled ozračenih benignih i ozračenih malignih ćelija u ponktatima dojke nakon poštedne operacije i zračenja.. Određivanje estrogenskih iprogesteronskih receptora i drugih, posebno proliferacijskih obeležja, (Ki 67 i dr.), imunocitohemijski. Muška dojka.

Citodijagnostika štitne žlezde i paratireoideje - Uloga kliničke citologije u dijagnostici bolesti štitne žlezde. Način izvođenja aspiracijske punkcije štitne žlezde pod kontrolom ultrazvuka. Interpretacija citoloških nalaza: poznavanje citoloških elemenata nepromenjene štitne žlezde u razmazu i promene citoloških parametara kod zapaljenja i tumora (adenoma, Huerthleovih tumora, diferenciranih, nediferenciranih i anaplastičnih karcinoma štitne žlezde, medularnih karcinoma, mešanih tumora štitne žlezde i limfoma, metastaza malignih tumora u štitne žlezde i metastaza karcinoma štitne žlezde u limfne čvorove).

Hematološka citologija

Sadržaj predmeta

Indikacije za citološku punkciju kostne srži, limfnog čvora, slezine i jetre. Normalni razvoj hematopoetskih ćelija (imunopoeza, mijelopoeza). Diferencijacija i maturacija ćelija mijelopoeze (eritropoeza, granulopoeza i trombopoeza). Morfološke karakteristike nemalignih poremećaja ćelija mijelopoeze (anemije, anomalije i poremećaji granulocita, poremećaji monocita i makrofaga, poremećaji morfologije i broja trombocita). Klasifikacija i morfološke karakteristike bolesti matične ćelije (aplastična anemija, izolovana aplazija crvene loze, mijelodisplastični sindrom, hrončni mijeloproliferativni sindrom). Neoplastične bolesti limfnog sistema: leukemijski oblici hroničnih limfoproliferativnih bolesti, limfomi tipa Hodgkin i Non-Hodgkin, imunoproliferativne bolesti (morfološka, fenotipska, genotipska i kinetička obilježja). Histiocitoze, paraziti, "strane ćelija" (metastatski tumori) u kostnoj srži. Akutne leukemije (klasifikacija, morfologija, citohemijske, imunofenotipske i genotipske karakteristike).

Pulmološka citologija

Sadržaj predmeta

Načini dobijanja uzoraka za citološku obradu. Zapaljenske bolesti plućnog parenhima, hronične opstruktivne bolesti, karcinomi pluća. Citomofologija ćelija respiratornog sistema, pleure, ostalih intratorakalnih organa i tkiva. Citologija zapaljenskih i ostalih netumorskih promena. Atipija, proliferacije, metaplazija i premaligne promene epitela respiratornog sistema. Citodijagnostika pleuralnih izliva. Citomorfologija benignih i malignih tumora bronha, pluća, pleure, medijastinuma. Citodijagnostika sekundarnih tumora istih lokalizacija. Citodijagnostika u praćenju efekta terapije.

Urološka citologija

Sadržaj predmeta

Citološka pretraga mokraće - indikacije, tehnička priprema mokraće. Građa urotela i izgled ćelija urotela u sedimentu mokraće. Benigne bolesti urotrakta - ciste bubrega, kamenci, zapaljenja (akutne, subakutne, hronične, specifične - bakterijske, virusne, malakoplakija). Hematurija - izgled eritrocita u sedimentu mokraće. Premaligna stanja urotela - diskarioza. CIS, karcinom urotela. Karakteristike papilarnih tumora urotela. Citodijagnostika bubrega, tehnika punkcije bubrega, izgled tubularnog epitela bubrega u sedimentu mokraće. Benigne lezije (ciste, apscesi) i tumori bubrega - klasifikacija i citološke karakteristike. Citodijagnostika prostate - zapaljenje, dobroćudne i atipične hiperplazije, neoplazme prostate.

Gastroenterološka citologija

Sadržaj predmeta

Dijagnostička vrednost citologije u gastroenterologiji. Vrste uzoraka (punktat, bris, ispirak) i načini dobijanja materijala (ciljano uz pomoć endoskopa, ultrazvuka, CT-a i EM-a). Citomorfologija epitelnih ćelija jednjaka. Zapaljnske promene. Barretov ezofagus. Premaligne lezije i tumori. Citomorfologija želudačnih ćelija. Zapaljnske promene na ćelijama i mogućnost morfološke identifikacije uzročnika -Helicobacter pylori. Atrofični gastritis, intestinalna metaplazija, displastične promene. Limfomi - MALTOMI. Normalna citomorfologija sluznice debelog creva. Zapaljenske promene na ćelijama - bakterijske, virusne i parazitarne etiologije, kao i u hroničnim idiopatskim bolestima creva. Maligne bolesti tankog i debelog crijeva (karcinomi, limfomi, enterohromafilni tumori).

Citomorfologija zapaljenskih i hronično-degenerativnih promena jetre. Primarni i metastatski tumori.

Benigni i maligni tumori pankreasa (cistadenomi, tumori endokrinog dela, karcinomi).

Citodijagnostika u koštano-zglobnoj i mekotkivnoj patologiji

Sadržaj predmeta:

Osnovne morfološke karakteristike ćelija kosti: osteoblasta, osteocita i osteoklasta, hondroblasta. Osnovne morfološke karakteristike ćelija sinovije: sinoviocita tipa A i B.

Osnovne morfološke karakteristike drugih mezenhimalnih ćelija: fibrocita, fibroblasta, lipocita, lipoblasta, leiomiocita, leiomioblasta, rabdomiocita, rabdomioblasta, ćelija porekla omotača perifernog nerva, histiocita.

Osnovne morfološke karakteristike metastatskih ćelija u kosti.

Citološke osobenosti primarnih benignih, malignih i sekundarnih tumora kosti. Citološke osobenosti primarnih benignih,malignih i sekundarnih tumora mekih tkiva. Citološke osobenosti tumoru sličnih lezija kosti.

Citomorfološke karakteristike punktaka sinovije.

Tehnika izrade, interperetacija i značaj touch imprint citologije u koštanim i mekotkivnim tumorima. FNA u mekotkivnim i koštanim tumorima.

44. Klinička patologija

(12 meseci)

Cilj uže specijalizacije je da polaznicima u vidu organizovane nastave omogući sticanje znanja iz svih područja savremene kliničke patologije uključujući njen značaj i primenu u diferencijalnoj dijagnozi, određivanju kliničkog stadijuma bolesti, izboru lečenja i kontroli uspeha lečenja.

Program specijalizacije: Kandidat će provesti planirano vreme na Institutu za patologiju Medicinskog fakulteta pod nadzorom nadležnog nastavnika u savladavanju osnova uzimanja i tehničke obrade patohistoloških preparata -30 patohistoloških preparata iz odgovarajuće oblasti patologije. Dozvoljeno je korišćenje stručne literature uz teorijska predavanja, seminare i seminarske demonstracije. Na predavanjima i seminarima se obrađuje odgovarajuća tematika ili pojedinačni zanimljivi slučajevi uz pregled literature.

PLAN I PROGRAM UŽE SPECIJALIZACIJE IZ KLINIČKE PATOLOGIJE

P - predavanja

S - seminari

SD - seminarske demonstracije

H - sati

ESCTS - bodovi

M - meseci

IZABRANE OBLASTI

PEDIJATRIJSKA PATOLOGIJA

Fetalna perinatalna, neonatalna i dečja patologija. Patologija zapaljenja, malignih epitelnih tumora, leukemija i limfoma.

PATOLOGIJA GASTROINTESTINALNOG TRAKTA

Način uzimanja i vrste uzoraka u GIT-u. Tehnika obrade standardnim metodama, zamrznuti preparati, razna bojenja, imunohistohemijske analize. Patologija jednjaka, zapaljenja, premaligne lezije i tumori. Promene u želucu, zapaljenja, premaligene lezije, maligni epitelni tumori i maligni limfomi. Promene u tankom i debelom crevu. Zapaljenske promene, bakterijske virusne i parazitarne i hronične idiopatske bolesti creva, Maligni tumori tankog i debelog creva. Promene u jetri. Zapaljenja, primarni i sekundarni tumori. Patologija žučne kese, zapaljenja i maligne lezije. Promene u endokrinom i egzokrinom pankreasu i neuroektoderamalni tumori.

1. Klinička imunohemija

(12 meseci)

Prohodnost imaju: diplomirani farmaceuti - medicinski biohemičari specijalisti medicinske biohemije i diplomirani farmaceuti specijalisti medicinske biohemije.

Ostvarivanje programa:

U izvođenju teorijske nastave učestvovaće nastavnici Farmaceutskog i Medicinskog fakulteta, kao i priznati stručnjaci iz prakse

I. Putem teorijske nastave kroz predmete:

- Odabrana poglavlja iz Imunologije

- Imunohemija

- Imunohemijske metode

II. Obavljanjem obaveznog staža u laboratorijama u referentnim ustanovama pod rukovodstvom imenovanih mentora.

III. Samostalnim radom kandidata: izrada seminarskih radova, učešće u radionicama, rešavanje zadatih problema, analiza slučajeva iz prakse, korišćenje stručne literature i Interneta, itd.

IV. Izradom specijalističkog eksprimentalnog rada

PLAN UŽE SPECIJALIZACIJE

PROGRAM SPECIJALIZACIJE

I. Teorijska nastava

Odabrana poglavlja iz imunologije - 12 časova = 3 ESPB

Ćelije i tkiva imunskog sistema. Membranski antigeni ćelija imunskog sistema. Urođeni i stečeni imunitet. Efektorni mehanizmi humoralnog i ćelijski posredovanog imuniteta. Bolesti preosetljivosti. Reakcije preosetljivosti posredovane IgE antitelima Autoimunost i autoimunske bolesti. Tumorski antigeni i imunski odgovor na tumore. Transplantacioni antigeni i imunski odgovor protiv transplantata. Imunodeficijencije: urođene i stečene.

Imunohemija - 20 časova = 5 ESPB

Antigeni - vrste (prirodni, sintetski, T - zavisni i T- nezavisni, superantigeni, egzogeni i endogeni), imunogeni, hapteni. Antigenske determinante. Molekulska struktura antitela. Organizacija i rekombinacija gena za imunoglobuline. Izotipske, alotipske i idiotipske determinante imunoglobulina. Distribucija i biološke funkcije različitih klasa imunoglobulina. Receptori za imunoglobuline. Krioglobulini. Strukturna i hemijska osnova reakcije antigen-antitelo. Komplement. Klasični put aktivacije. Alternativni put aktivacije. Solubilni i membranski molekuli koji regulišu aktivaciju komplementa. Biološke funkcije komplementa. Receptori za komplement. Deficijencije komponenti komplementa, regulatornih proteina komplementa i receptora za komplement. Glavni histokompatibilni kompleks (MHC). Otkriće i osobine MHC gena. Struktura i ekspresija MHC molekula. Strukturna osnova vezivanja peptida za MHC molekule. Struktura T ćelijskog receptora (TCR). Citokini - opšte osobine; receptori i antagonisti citokina; bolesti posredovane citokinima.

Imunohemijske metode - 28 časova = 7 ESPB

Dobijanje poliklonskih antitela - imunizacija, putevi imunizacije, doze antigena, adjuvansi. Dobijanje monoklonskih antitela - tehnologija hibridoma. Primena monoklonskih antitela in vivo i in vitro. Izolovanje i prečišćavanje imunoglobulina (precipitacija amonijum sulfatom, gel filtracija, jonoizmenjivačka i afinitetna hromatografija). Zonska elektroforeza. SDS-PAGE (vertikalna i horizontalna). Western blot. Imunoprecipitacija membranskih proteina. Reakcije precipitacije u gelu (radijalna imunodifuzija, dvostruka imunodifuzija). Imunoelektroforeza (klasična, raketna i unakrsna). Reakcije aglutinacije (direktna aglutinacija, pasivna aglutinacija, inhibicija aglutinacije). Određivanje ukupne hemolitičke aktivnosti komplementa (CH50 test). Određivanje koncentracije aktivnosti pojedinačnih komponenti komplementa. Test fiksacije komplementa. Testovi sa radioaktivnim obeleživačima (RIA, IRMA, RIST, RAST). Karakteristike i podela savremenih imunotestova. Metode sa imunofluorescentnim obeleživačima (imunohistohemija, imunocitohemija i protočna citofluorimetrija). Metode sa enzimskim obeleživačima (ELISA, ELISPOT, ćelijska ELISA, imunoenzimske tehnike bojenja tkiva i ćelija). Detekcija imunskih kompleksa u tkivima i biološkim tečnostima. Testovi koji se rade pre transplantacije (HLA tipizacija, mikrocitotoksični test, unakrsno sparivanje, mešana leukocitna reakcija). Metode molekularne biologije u imunohemiji (hibridizacija DNK i RNK, hibridizacija in situ, reakcija lančanog umnožavanja - PCR).

II. Specijalistički staž - 6 meseci

Klinička imunohemija - 6 meseci = 30 ESPB

Biohemijske metode - Turbidimetrijske (Biuret, Tanin...), taložne (PEG, TCA...), elektroforetske (gel i kapilarna EF)

Fizikohemijske metode - Osmotska difuzija za koncentrovanje bioloških uzoraka; Gel filtracija na različitim kolonama i kolekcija frakcija; Jonoizmenjivačka i afinitivna hromatografija na različitim tipovima kolona

Imunohemijske metode - Precipitacione (RID, imunonefelometrija, imunoturbidimetrija, RIA i dr.); Aglutinacione (Latex, Rose-Waaler, CH50); Imunoenzimske (ELISA, varijante EIA) i enzimske (specifični supstrati); Imunohemiluminiscentne (ECLA); Varijante imuno blot tehnika (Western, Southern, DOT, i dr.); Primena metoda u različitim tipovima laboratorija zavisno od nivoa ustanove u zdravstvu.

Imunološke - Produkcija poliklonskih i monoklonskih antitela (komercijalna i "home made").

Standardizacija i kontrola kvaliteta rada u biohemijskim i imunohemijskim laboratorijama (kontrolne karte i dr.).

Faktori koji intereferiraju u reakcijama u laboratorijskim procedurama i njihovo tumačenje u kliničkoj patologiji.

III. Izrada specijalističkog rada - 3 meseca = 15 ESPB

Kandidat će izraditi originalni eksperimentalni rad prema zadatoj temi.

2. Klinička enzimologija

(12 meseci)

Prohodnost imaju: diplomirani farmaceuti-medicinski biohemičari specijaliste medicinske biohemije i diplomirani farmaceuti specijalisti medicinske biohemije.

Opšti cilj specijalizacije:

Razumevanje enzimskih procesa kroz upoznavanje strukture, fizičko-hemijskih i katalitičkih osobina enzima, kao i upoznavanje sa filogenetskim i ontogenetskim razvojem tkivnih enzima, topologijom i morfometrijom enzima. U oblasti dijagnostičke enzimologije razumevanje patoloških vrednosti enzima i njihovo učešće u enzimskim profilima pojedinih organa, a na osnovu poznavanja procesa transporta i raspodele, kao i eliminacije.

Specifični ciljevi specijalizacije

- poznavanje fiziološke klasifikacije ćelijskih enzima

- poznavanje mehanizama izlaska i ekstracelularne raspodele ćelijskih enzima

- razumevanje odabira i utvrđivanja enzimskog profila organa i serumskog enzimskog profila

- poznavanje značaja enzimskog profila za dijagnostikovanje oboljenja pojedinih organa

- poznavanje genetskog polimorfizma i urođenih metaboličkih grešaka

- poznavanje principa i metoda enzimske analize i praktična primena

Ishod specijalizacije

Posle završene uže specijalizacije iz kliničke enzimologije će:

1. Poznavati strukturu, fizičke i hemijske osobine enzima

2. Poznavati katalitičke osobine enzima i mehanizme delovanja

3. Znati načine određivanja enzimske aktivnosti, uslove određivanja kao i da postavlja i primenjuje sve vrste postupaka

4. Poznavati načine raspodele i eliminacije enzima

5. Procenjivati način odabira enzima za utvrđivanje enzimskog profila organa

6. Znati koji su enzimi najspecifičniji i zašto,

7. Poznavati enzimske profile kod različitih oboljenja kao i značajnost preklapanja enzimskih profila

8. Znati principe i tehničko izvođenje leboratorijskih metoda u oblasti enzimske analize

9. Znati metodološku evaluaciju analitičkih metoda u oblasti enzimske analize u odnosu na:

- preciznost i tačnost

- referentne metode i statističko poređenje metoda

- unutrašnju kontrolu kvaliteta i spoljašnju procenu kvaliteta

- analitičku specifičnost i analitičku osetljivost

- interferujuće faktore

10. Znati medicinsku evaluaciju enzimskih testova i metoda na osnovu:

- procene (prepoznavanje mogućih uticaja poređenjem sa prethodnim vrednostima, patološkog profila rezultata, ekstremnih vrednosti itd)

- korišćenja referentnih vrednosti (uticaj starosti, pola, načina života, itd, kao i vrednosti za odlučivanje i graničnih vrednosti)

- longitudinalne evaluacije toka oboljenja i praćenja terapije; kritične razlike

- prepoznavanja kombinacija nalaza koji su tipični za oboljenja

- strategije ispitivanja u odnosu na postavljene kliničke zahteve

- laboratorijskih izveštaja sa evaluacijom nalaza

11. Znati principe osiguranja kvaliteta rada

12. Biti osposobljen da praktikuje kontinuiranu medicinsku edukaciju (KME)

- izučavanjem i praćenjem literature

- konsultacijama sa kolegama

- posećivanjem naučnih i stručnih sastanaka

- izradom naučnih i stručnih radova i savladavanjem izlaganja istih

Ostvarivanje programa:

U izvođenju teorijske nastave učestvovaće nastavnici Farmaceutskog i Medicinskog fakulteta, kao i priznati stručnjaci iz prakse

I. Putem teorijske nastave kroz predmete:

- Uvod u enzimologiju

- Klinička enzimologija

II. Obavljanjem obaveznog staža u laboratorijama referentnih ustanova pod rukovodstvom imenovanih mentora.

III. Samostalnim radom kandidata: izrada seminarskih radova, učešće u radionicama, rešavanje zadatih problema, analiza slučajeva iz prakse, korišćenje stručne literature i interneta, itd.

IV. Izradom specijalističkog eksprimentalnog rada

PLAN UŽE SPECIJALIZACIJE

PROGRAM SPECIJALIZACIJE

I. Teorijska nastava

UVOD U ENZIMOLOGIJU - 30 časova = 5 ESPB

Uvod u enzimologiju. Proteini: sastav i struktura; tehnike prečišćavanja proteina; kovalentna struktura proteina; trodimenzionalna struktura proteina; Struktura, fizičke i hemijske osobine enzima. Katalitičke osobine enzima. Kinetika enzimski katalizovanih reakcija; Supstratna specifičnost; stereospecifičnost, geometrijska specifičnost; Reverzibilnost enzimskih reakcija; Zasićenje enzima supstratom; Michaelis-Mentenova kinetika; Multisupstratne enzimske reakcije: ping-pong mehanizam; sekvencijalni mehanizam; Koenzimi i prostetičke grupe: struktura i funkcija; Klasifikacija i nomenklatura enzima. Inhibicija enzima: tipovi inhibicije; praktična primena; Alosterna kontrola enzimske aktivnosti; Enzimska specifičnost: aktivno mesto; Mehanizmi katalize: primeri enzima: lizozim, serinproteaze, glutation reduktaza; Određivanje katalitičke aktivnosti enzima. Enzimska analiza. Enzimsko imunoodređivanje. Biološki materijal za enzimsku analizu. Reagensi za enzimsku analizu. Izbor referentne veličine za izražavanje aktivnosti enzima u biološkim materijalima.

KLINIČKA ENZIMOLOGIJA - 60 časova = 10 ESPB

Principi dijagnostičke enzimologije: genetski polimorfizam i izoenzimi, filogenteski i ontogenetski razvoj tkivnih enzima, topologija i morfometrija enzima, fiziološka klasifikacija ćelijskih enzima, izlazak i ekstracelularna raspodela enzima; eliminacija. Principi utvrđivanja enzimskih profila. Enzimi kod hepatobilijarnih oboljenja: struktura i funkcija jetre; enzimi za otkrivanje oboljenja jetre, diferencijalna dijagnoza oboljenja jetre na osnovu procene promena u enzimskom profilu. Primena određivanja enzima u gastroenterologiji: pljuvačne žlezde, pankreas i gastrointestinalni trakt. Enzimi kod srčanih oboljenja; primena dijagnostičkih testova; zlatni standard i surogat testovi; osetljivost i specifičnost; izbor dijagnostički značajnih enzima (kreatin kinaza, CK-MB, izoenzimi i izoforme; laktat dehidrogenaza i izoenzimi; aspartat aminotransferaza; izoenzim BB glikogene fosforilaze b); strukturni proteini i drugi proteini srčanog mišića: mioglobin, troponinski kompleks; tropomiozin; miozin lakih i teških lanaca; Ishemijska srčana oboljenja; dijagnostika na osnovu određivanja enzima; strategija dijagnostikovanja akutnog infarkta miokarda; promene serumskih enzima posle dijagnostičkih i terapijskih procedura; promene enzima nakon hirurških intervencija; Enzimi kod oboljenja skeletnih mišića; promene enzima kod miopatija; enzimi kod muskularne distrofije; Enzimske promene kod inflamatornih i toksičnih miopatija; značaj izoenzima kreatin kinaze u miopatijama; promene drugih serumskih enzima. Enzimi kod oboljenja kostiju; biohemijski markeri metaboličkog promena kosti: alkalna fosfataza kao marker osteoblastne aktivnosti, izoforme alkalne fosfataze; Tartarat rezistentna kisela fosfataza kao marker osteoklasne aktivnosti; Osteoporoza; druga oboljenja kostiju: primena enzimskih i drugih testova; Enzimi kod malignih oboljenja; Amilaza i drugi pankreasni enzimi; glikolitički enzimi; kisela fosfataza i prostatični specifični antigen; alkalna fosfataza; gama-glutamil transferaza; 5-nukleotidaza; izoenzim BB kreatin kinaze; glukoziltransferaza; terminalna deoksinukleotidil transferaza; timidin kinaza; lizozim; tkivni enzimi; Enzimi kod bubrežnih oboljenja i oboljenja urinarnog trakta: urinarni enzimi; serumski enzimi kod bubrežnih oboljenja: razlozi izmene serumske anzimske aktivnosti; ponašanje različitih enzima;. Značaj određivanja enzima u trudnoći. Cerebrogeni enzimi. Enzimi kod povreda i postoperativnih stanja. Enzimi u drugim telesnim tečnostima: pleuralna, peritonealna, perikardijalna i sinovijalna tečnost, saliva, želudačni sadržaj; feces; seminalna tečnost, vaginalna tečnost itd. Genetski polimorfizam i urođene metaboličke greške: metode otkrivanja i izučavanja metaboličkih oboljenja; klasifikacija urođenih metaboličkih grešaka; primeri pojednih metaboličkih poremećaja: metabolizma aminokiselina, ugljenih hidrata, ciklusa uree; mukopolisaharidoze; lipidoze; drugi poremećaji.

II. Specijalistički staž - 6 meseci

Specijalistički staž se obavlja u laboratorijama u referentnim ustanovama pod rukovodstvom imenovanih mentora, a u saradnji sa kliničkim timovima i drugim kontaktima sa korisnicima laboratorijskih usluga, učestvovanjem na kliničkim seminarima i diskusijama o kliničkim slučajevima.

Specijalizant mora da ovlada sledećim znanjima i veštinama:

Principi kinetike entimski katalizovanih reakcija. Određivanje Michaelis-Mentenove konstante. Prepoznavanje značajnosti reakcije nultog reda. Optimizacija uslova za određivanje enzimske aktivnosti. Prepoznavanje vrste inhibicije. Primeri enzimske analize: određivanje aktivnosti enzima, koncentracije supstrata pomoću enzima, enzimsko imunoodređivanje (odabrani primeri). Primena Warburgovog optičkog testa: primeri jednostepene i višestepenih enzimskih reakcija. Analiza uslova IFCC optimizovane metode. Analiza uslova određivanja na automatskom analizatoru. Određivanje aktivnosti laktat dehidrogenaze. Određivanje aktivnosti transaminaza. Određivanje aktivnosti gama-glutamiltransferaze. Analiza izoenzima: elektroforetski, toplotnom inaktivacijom, imunoinhibicijom: primer izoenzima alkalne fosfataze. Određivanje katalitičke aktivnosti i masene koncentracije kreatin kinaze. Određivanje amilaze. Određivanje pankreasne amilaze. Određivanje lipaze. Određivanje acilholin-acilhidrolaze (sCHE). Određivanje kisele i prostatične fosfataze. Određivanje glukoza-6-fosfat dehidrogenaze. Primena hemolizata humanih eritrocita za analizu. Analiza enzima u drugim telesnim tečnostima (urin, likvor). Određivanje svih drugih enzima vezanih za dijagnostikovanje oboljenja pojednih organa obrađenih u teorijskoj nastavi.

III. Izrada specijalističkog rada - 3 meseca

Kandidat će izraditi originalni eksperimentalni rad prema zadatoj temi.

3. Laboratorijska endokrinologija

(12 meseci)

Prohodnost imaju: diplomirani farmaceuti specijalisti medicinske biohemije, diplomirani farmaceti-medicinski biohemičari specijalisti medicinske biohemije.

Cilj specijalizacije

Sticanje specifičnih znanja i veština kroz upoznavanje novih dostignuća u oblasti laboratorijske endokrinologije i molekularne dijagnostike.

Ishod specijalizacije

Nakon završene subspecijalizacije iz laboratorijske endokrinologije kandidat će:

1. Znati primenu novih laboratorijskih dijagnostičkih procedura u odnosu na:

- Rano otkrivanje i epidemiologiju endokrinog oboljenja.

- Dijagnozu zavisno od lokalizacije endokrinog poremećaja.

- Primenu funkcionalnih testova.

- Primenjenu terapiju.

2. Biti osposobljen da praktikuje kontinuiranu medicinsku edukaciju (KME):

- izučavanjem i praćenjem literature

- posećivanjem naučnih i stručnih sastanaka

- izradom i prezentacijom naučnih i stručnih radova

Ostvarivanje programa:

I. Putem nastave kroz predmete:

- Klinička enokrinologija

- Laboratorijska endokrinologija

- Molekularna genetika

II. Obavljanjem staža u specijalizovanim laboratorijama referentnih ustanova pod rukovodstvom imenovanih mentora.

III. Samostalnim radom kandidata: izrada seminarskih radova, analiza slučajeva iz prakse, korišćenje stručne literature, interneta.

IV. Izradom specijalističkog eksprimentalnog rada

PLAN UŽE SPECIJALIZACIJE

PROGRAM UŽE SPECIJALIZACIJE

I. Teorijska nastava

U izvođenju teorijske nastave učestvovaće nastavnici Farmaceutskog i Medicinskog fakulteta i priznati stručnjaci iz prakse.

Laboratorijska enokrinologija - 50 časova = 10 ESPB

- Autoimunost endokrinih oboljenja.

- Pedijatrijska laboratorijska endokrinologija

- Laboratorijska endokrinologija malignih stanja.

- Gerijatrijska laboratorijska endokrinologija.

- Laboratorijska dijagnostika urgentnih stanja.

- Laboratorijska dijagnostika u malignitetu.

- Laboratorijska procena efikasnosti hirurških zahvata.

Klinička endokrinologija - 15 časova = 3 ESPB

Specijalna poglavlja neuroendokrinologije. Veza između hormona i drugih signalnih molekula (neurotransmitera, vitamina, onkogena); imunog i endokrinog sistema. Poremećaji endokrinog sistema (endokrina hipo- i hiperfinkcija); sindromi viška hormona kod hormonske terapije; ne-endokrina oboljenja. Primena hormona i selektivnih modulatora u terapiji ne-endokrinih oboljenja.

Molekularna genetika - 10 časova = 2 ESPB

- Genomika i proteomika u endokrinologiji.

- Molekularna osnova genetskih endokrinopatija.

II. Specijalistički staž - 6 meseci = 30 ESPB

Testovi za ispitivanje hipotalamusno-hipofizne funkcije: kozintropinski/brzi ACTH stimulacioni test, insulin hipoglikemijski test, levodopa test, arginin infuzioni test, GnRH test, klomifenski test, test uskraćivanja vode, test opterećenja vodom. Poremećaji rasta: GHRH, GH sekretagoge (GHS), GH, IGF1, IGF2, insulin i njihovi receptori - GHRHR, GHSR, GHR, IGF1R, IGF2R, INSR. Maligniteti: sekretinski test, kalcijum test, pentagastrin test, TPO, TSH-R, gastrin, vazoaktivni intestinalni polipeptid, holecistokinin, progesteronski i estrogenski receptori. Prenatalna dijagnostika: hCG, dimerni inhibin A, fetalni fibronektin, PAPP.

III. Izrada specijalističkog rada - 3 meseca = 15 ESPB

Kandidat će izraditi originalni eksperimentalni rad prema zadatoj temi.