PRAVILNIKO ZNACIMA DRŽAVNE PRIPADNOSTI, OZNACI REGISTRACIJE I OBAVEZNIM NATPISIMA VAZDUHOPLOVA("Sl. glasnik RS", br. 69/2010) |
Ovim pravilnikom određuju se veličina, boja, položaj i način nanošenja znakova državne pripadnosti, oznake registracije i obaveznih natpisa koje nosi vazduhoplov upisan u Registar civilnih vazduhoplova ili Evidenciju letilica.
Pored znakova državne pripadnosti, oznake registracije i obaveznih natpisa iz stava 1. ovog člana, uz prethodno odobrenje Direktorata civilnog vazduhoplovstva Republike Srbije (u daljem tekstu: Direktorat) na vazduhoplovu se mogu ispisivati i drugi natpisi, ukoliko to nije u suprotnosti sa odredbama ovog pravilnika.
Na površinama vazduhoplova koje su određene za ispisivanje znakova državne pripadnosti, oznake registracije i obaveznih natpisa mogu se ispisivati samo oznake i natpisi propisani zakonom i ovim pravilnikom.
Boja kojom se na vazduhoplov ispisuju znaci državne pripadnosti, oznaka registracije, obavezni natpisi i drugi natpisi mora da bude takvog sastava da ne stupa u reakciju sa materijalom od kojeg su načinjene površine vazduhoplova, kako ne bi narušila strukturu tih površina.
Ako se znaci državne pripadnosti, oznaka registracije, obavezni natpisi i drugi natpisi ispisuju na materijalu koji se naknadno pričvršćuje na vazduhoplov, taj materijal mora da bude takvog sastava da ne stupa u reakciju sa materijalom od kojeg su načinjene površine vazduhoplova, kako ne bi narušio strukturu tih površina.
Kada se vazduhoplov briše iz Registra vazduhoplova ili Evidencije letilica vlasnik odnosno korisnik vazduhoplova je dužan da odmah po brisanju vazduhoplova sa njega ukloni znake državne pripadnosti, oznaku registracije kao i pločicu za identifikaciju iz člana 10. ovog pravilnika.
Značenje pojedinih pojmova u ovom pravilniku
1. vazduhoplov je svaka naprava sa posadom koja leti ili se održava u atmosferi usled reakcije vazduha, osim reakcije vazduha koji se odbija od površine zemlje;
2. vazduhoplov lakši od vazduha je svaki vazduhoplov koji se održava u vazduhu pretežno usled sopstvene plovnosti;
3. vazduhoplov teži od vazduha je svaki vazduhoplov koji uzgon u letu dobija pretežno od aerodinamičkih sila;
4. vazdušni brod je vazduhoplov lakši od vazduha sa sopstvenim pogonom;
5. balon je vazduhoplov lakši od vazduha bez sopstvenog pogona;
6. ultralaki vazduhoplovi jesu:
- vazduhoplovi (avioni, helikopteri i motorni zmajevi) koji nemaju više od dva sedišta i čija maksimalna odobrena masa na poletanju (MTOM) ne prelazi:
- 300 kg, za kopnene avione ili helikoptere jednosede,
- 450 kg, za kopnene avione ili helikoptere dvosede,
- 330 kg, za amfibije ili hidroavione/helikoptere jednosede,
- 495 kg, za amfibije ili hidroavione/helikoptere dvosede pod uslovom da, kad se koriste bilo kao hidroavioni/helikopteri ili kao kopneni avioni/helikopteri, njihova masa bude ispod njihovih MTOM ograničenja,
- 472,5 kg, za kopnene avione dvosede opremljene padobranskim sistemom za bezbedno zaustavljanje aviona koji je montiran na nosaču aviona,
- 315 kg, za kopnene avione jednosede opremljene padobranskim sistemom za bezbedno zaustavljanje aviona koji je montiran na nosaču aviona,
pod uslovom, kad je reč avionima, da imaju brzinu prevlačenja ili najmanju horizontalnu brzinu letenja u konfiguraciji za sletanje koja ne prelazi 35 čvorova (65 km/h) od kalibrisane brzine leta (CAS);
- žiroplani jednosedi i dvosedi s maksimalnom odobrenom masom na poletanju koja ne prelazi 560 kg;
- jedrilice, uključujući i one koje se nožno lansiraju, čija maksimalna strukturalna masa ne prelazi 80 kg u verziji jednoseda ili 100 kg u verziji dvoseda.
Znaci državne pripadnosti su Državna zastava Republike Srbije i oznaka "YU" sastavljena od dva latinična slova (u daljem tekstu: oznaka državne pripadnosti).
Oznaka državne pripadnosti ispisuje se ispred oznake registracije od koje je odvojena horizontalnom crtom.
Državna zastava Republike Srbije
Državna zastava Republike Srbije (u daljem tekstu: zastava) postavlja se na vazduhoplov sa obe strane zadnjeg dela trupa, ili na gornju površinu vertikalnog stabilizatora.
Izgled zastave Republike Srbije određen je posebnim zakonom kojim se uređuje izgled i upotreba grba, zastave i himne Republike Srbije.
Na balonu i vazdušnom brodu zastava se postavlja ispod maksimalnog horizontalnog preseka na dijametralno suprotnim stranama.
Zastava koja se postavlja na vazduhoplov transportne kategorije, kao i na balon i vazdušni brod, mora biti pravougaonog oblika sa dimenzijama stranica koje ne mogu biti manje od 60 cm x 40 cm, dok na vazduhoplovima ostalih kategorija dimenzije stranica zastave ne mogu biti manje od 30 cm x 20 cm.
Zastava postavljena na vazduhoplov uokviruje se žutom linijom širine jednog cm.
Ako na vazduhoplovu nije moguće postaviti zastavu čije su dimenzije propisane u stavu 4. ovog člana, uz prethodno odobrenje Direktorata, može se postaviti zastava takvih dimenzija da se obezbedi jasna identifikacija vazduhoplova.
Ako na vazduhoplovu ne postoje odgovarajuće površine za postavljanje zastave, ona se, uz odobrenje Direktorata, ne mora postaviti.
Oznaku registracije čini kombinacija slova ispisanih latiničnim pismom, ili kombinacija brojeva, ili kombinacija slova ispisanih latiničnim pismom i brojeva, pri čemu se slova "Q", "Š", "Ć", "Č", "Đ" i "Ž" ne mogu koristiti.
Jednim slovom i kombinacijom tri broja označava se ultralaki vazduhoplov i to:
1) slovom "A" i kombinacijom tri broja označava se ultralaki avion;
2) slovom "H" i kombinacijom tri broja označava se ultralaki helikopter;
3) slovom "J" i kombinacijom tri broja označava se ultralaka jedrilica;
4) slovom "T" i kombinacijom tri broja označava se motorni zmaj;
5) slovom "G" i kombinacijom tri broja označava se ultralaki žiroplan.
Kombinacijom četiri broja označavaju se jedrilice, osim ultralakih jedrilica.
Ostali vazduhoplovi koji nisu obuhvaćeni st. 2. i 3. ovog člana označavaju se kombinacijom tri slova.
Pri određivanju oznake registracije ne može se koristiti kombinacija slova koja se u civilnom vazduhoplovstvu koristi za obaveštavanje u slučajevima opasnosti ("SOS", "XXX", "PAN", "TTT" i sl.).
Položaj oznake državne pripadnosti i oznake registracije
Oznaka državne pripadnosti i oznaka registracije ispisuju se bojom na vazduhoplovu ili na drugom materijalu koji je tako pričvršćen da ne može otpasti sa površine vazduhoplova usled struje vazduha i moraju se neprekidno održavati čistim i vidljivim.
Oznaka državne pripadnosti i oznaka registracije ispisuju se:
1) na donju nepokretnu površinu leve polovine krila vazduhoplova, na podjednakoj udaljenosti od napadne i izlazne ivice (sve dok je to moguće), takvih dimenzija da se ne ispuni čitava donja površina krila. Vrhovi slova i brojeva treba da budu okrenuti prema napadnoj ivici krila;
2) na obe bočne strane trupa vazduhoplova, između krila i repnih površina, ili na gornjoj polovini obe strane vertikalne repne površine, odnosno na gornjoj polovini spoljnih strana spoljnih vertikalnih repnih površina, ako vazduhoplov ima više vertikalnih repnih površina;
3) ako nije moguće ispisati oznaku državne pripadnosti i oznaku registracije u skladu sa uslovima propisanim u tač. 1) i 2) ovog stava, te oznake se mogu ispisati na vazduhoplovu na način koji obezbeđuje jasnu identifikaciju vazduhoplova, uz prethodno odobrenje Direktorata;
4) uzdužno, sa obe strane, na dva dijametralno suprotna mesta u blizini maksimalnog poprečnog preseka vazdušnog broda, kao i na njegovoj gornjoj površini na liniji simetrije, ili na površinama horizontalnog i vertikalnog stabilizatora i to:
- na horizontalnom stabilizatoru, na desnoj polovini gornje površine i na levoj polovini donje površine, sa vrhovima slova i brojeva okrenutim prema napadnoj ivici;
- na vertikalnom stabilizatoru, na svakoj strani donje polovine stabilizatora, sa slovima i brojevima postavljenim horizontalno;
5) na dva dijametralno suprotna mesta u blizini maksimalnog poprečnog preseka balona.
Oznaka državne pripadnosti i oznaka registracije moraju se nalaziti i na vidnom mestu na pilotskoj instrument tabli vazduhoplova transportne i opšte kategorije.
Visina oznake državne pripadnosti i oznake registracije
Oznaka državne pripadnosti i oznaka registracije vazduhoplova moraju biti iste visine.
Visina oznake državne pripadnosti i oznake registracije na krilu vazduhoplova ne može biti manja od 50 cm, odnosno 30 cm na trupu ili na vertikalnim repnim površinama.
Visina oznake državne pripadnosti i oznake registracije na vazdušnom brodu i balonu ne može biti manja od 50 cm.
Ako na vazduhoplovu nije moguće ispisati oznaku državne pripadnosti i oznaku registracije odgovarajućih dimenzija propisanih u st. 2. i 3. ovog člana, uz prethodno odobrenje Direktorata se te oznake mogu ispisati i na način da njihova visina obezbeđuje jasnu identifikaciju vazduhoplova.
Vrsta karaktera koji se koriste za ispisivanje oznake državne pripadnosti i oznake registracije
Oznaka državne pripadnosti i oznaka registracije vazduhoplova ispisuju se uspravno velikim slovima tipa "roman" bez ukrasa, a cifarski deo oznake registracije ispisuje se arapskim brojevima, bez ukrasa.
Širina slova i brojeva, osim slova "I" i broja "1", kao i dužina horizontalne crte je 2/3 visine oznake.
Slova, brojevi i crte moraju biti ispisani punom linijom iste debljine koja iznosi 1/6 visine oznake.
Slova, brojevi i crte moraju biti ispisani istom bojom koja se jasno razlikuje od boje pozadine na kojoj se ispisuju.
Razmak između svakog karaktera (slova, broja, crte) ne može biti manji od 1/4 širine karaktera.
Svaki vazduhoplov mora da nosi pločicu za identifikaciju na kojoj su ugravirane najmanje oznaka državne pripadnosti i oznaka registracije.
Pločica za identifikaciju se izrađuje od vatrostalnog materijala koji je otporan na mehanička oštećenja i mora biti pričvršćena na vazduhoplov na vidnom mestu u blizini glavnog ulaza u vazduhoplov.
Obavezni natpisi na vazduhoplovu
Vazduhoplov koji ima više od četiri sedišta, uključujući i pilotska sedišta, mora pored svakog izlaza, na spoljašnjoj i unutrašnjoj površini, da nosi uputstvo za otvaranje tog izlaza ispisano na srpskom jeziku i na engleskom jeziku.
Amaterski proizveden vazduhoplov mora na vidnom mestu, na spoljašnjoj površini kod ulaza u pilotsku kabinu, da nosi obavezan natpis "AMATERSKI PROIZVEDEN VAZDUHOPLOV", a ispod tog natpisa na engleskom jeziku ispisane reči "AMATEUR-BUILT AIRCRAFT".
Natpisi iz stava 2. ovog člana ispisuju se slovima čija visina ne može biti manja od 3 cm.
Znaci državne pripadnosti, oznake registracije i obavezni natpisi ispisani na vazduhoplovima upisanim u Registar vazduhoplova ili Evidenciju letilica u skladu sa Naredbom o znacima državne pripadnosti, oznakama registracije i drugim oznakama vazduhoplova ("Službeni glasnik RS", broj 46/07), moraju da budu zamenjeni znacima državne pripadnosti, oznakom registracije i obaveznim natpisima u skladu sa ovim pravilnikom najkasnije 12 meseci od datuma njegovog stupanja na snagu.
Danom stupanja na snagu ovog pravilnika prestaje da važi Naredba o znacima državne pripadnosti, oznakama registracije i drugim oznakama vazduhoplova ("Službeni glasnik RS", broj 46/07).
Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".