PRAVILNIKO SPECIJALNIM TEHNIČKO-TEHNOLOŠKIM REŠENJIMA KOJA OMOGUĆAVAJU NESMETANU I SIGURNU KOMUNIKACIJU DIVLJIH ŽIVOTINJA("Sl. glasnik RS", br. 72/2010) |
Ovim pravilnikom propisuju se specijalna tehničko-tehnološka rešenja koja omogućavaju nesmetanu i sigurnu komunikaciju divljih životinja, mere zaštite i način održavanja tehničko-tehnoloških rešenja.
Specijalna tehničko-tehnološka rešenja mogu biti: ekološki mostovi, namenski izgrađeni prolazi i prelazi, tuneli, propusne cevi, jarkovi, sigurnosni i usmeravajući objekti, riblje staze i liftovi i dr. (u daljem tekstu: ekološki prelazi).
Ekološki prelazi određuju se na osnovu analize ekološkog stanja i ugroženosti područja, sastava prirodne vegetacije i kretanja divljih životinja naročito u reproduktivnom periodu, koja se vrši u postupku utvrđivanja uslova zaštite prirode, odnosno procene uticaja na životnu sredinu i čine sastavni deo akta kojim se izdaju uslovi zaštite prirode, odnosno akta kojim se vrši procena uticaja na životnu sredinu, u skladu sa posebnim propisima.
Vrste ekoloških prelaza su:
1) prelazi za vodozemce i gmizavce;
2) prelazi za male divlje životinje;
3) prelazi za krupne divlje životinje;
4) pejzažni mostovi.
Prelazi za vodozemce i gmizavce predstavljaju tunele sa usmerivačima kretanja ka otvoru na oba kraja.
Otvor prelaza iz stava 1. ovog člana može biti kružnog, pravougaonog ili eliptičnog oblika, čiji prečnik varira u odnosu na dužinu tunela, tako što se minimalne vrednosti prečnika kreću od 0,4 do 1,2 m.
Usmerivači kretanja postavljaju se na rub tunela, vertikalno, minimalne visine od 50 cm.
Prelazi za male divlje životinje (lasice, jež, vidra, jazavac, lisica, zec, itd.), mogu biti isključivo podzemni prelazi, okruglog ili pravougaonog oblika, čije se dimenzije prilagođavaju vrsti životinje kojoj su namenjeni, a na obe strane prelaza postavlja se zaštitna ograda, koja sprečava životinjama prilaz na saobraćajnicu i čija minimalna dužina iznosi 100-500 m.
Minimalne vrednosti dimenzija iz stava 1. ovog člana mogu biti od 0,6 m ili 0,6 x 0,6 m (širina puta visina) do 2 m ili 2 x 1,8 m, u slučaju ako dužina iznosi 15-30 m.
Prelazi za krupne divlje životinje (divlja svinja, srna, itd.) mogu biti nadzemni i podzemni, u zavisnosti od visinske predispozicije saobraćajnica.
Minimalne dimenzije nadzemnih prelaza iznose 10-20 m, a zaštitna ograda se postavlja sa obe strane do i od početka prelaza. Celom dužinom prelaza postavlja se neprovidna, zatvorena ograda od drvenih oblica ili vertikalnih drvenih letvi (paneli), minimalne visine od 1,4 m, koja eliminiše ili smanjuje negativne uticaje buke i svetlosnih snopova sa saobraćajnice i sprečava pad životinja. Trava i žbunaste vrste biljaka koje se sade na nadzemnim prolazima po svom prostornom zauzeću ne mogu prelaziti 50% od ukupne širine prelaza.
Podzemni prelazi ustanovljavaju se na osnovu indeksa slobodnog prostora, koji se određuje na osnovu sledeće formule:
ISP = ŠO x VO/D gde je,
ISP = Indeks slobodnog prostora
ŠO = širina otvora
VO = visina otvora
D = dužina.
Dimenzija podzemnog prelaza je adekvatno ustanovljena ako je indeks slobodnog prostora jednak ili veći od 1,5. Minimalna visina otvora iznosi 2,5-4 m, a širina 10-20 m. Funkcija ovakvih prelaza efikasna je jedino u slučaju ako se postavi zaštitna ograda.
Podzemni prelazi ne mogu da služe za odvođenje podzemnih ili atmosferskih voda i nivo prelaza ne može biti trajno pod vodom, pogotovo tokom perioda migracije.
Nadzemni prelazi imaju prednost u odnosu na podzemne, ali ako se izvrši adekvatno dimenzioniranje i održavanje okoline sa istom efikasnošću mogu se postavljati i podzemni prelazi.
Pejzažni mostovi omogućavaju prelaz divljih životinja i njihova osnovna funkcija je očuvanje integriteta ekološki značajnih područja koja su ispresecana. Preporučena minimalna širina pejzažnih mostova iznosi 40 metara.
Izgradnja pejzažnih mostova je opravdana u slučaju da se prilikom trasiranja saobraćajnica ne mogu zaobići ekološki značajna područja.
Ekološki prelazi označavaju se informativnim znakom izrađenim u skladu s posebnim propisima, a mogu biti postavljeni uz saobraćajnicu, na sam prelaz ili na udaljenosti od 300 m od prelaza.
Ekološki prelazi se održavaju na način kojim se trajno obezbeđuje njihova namena, njihovo nesmetano korišćenje i zaštita migratornih vrsta, a održavanje vegetacije u optimalnom stanju vrši se u radijusu od najmanje 300 metara od ekološkog prelaza.
U cilju zaštite migratornih vrsta, elektrane na vetar iznad 50 MW instalisane snage treba da budu opremljene tako da obezbede kontinualno praćenje prelaza ptica i slepih miševa iznad teritorije koju zauzima elektrana na vetar.
Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".