ZAKONO ZADUŽBINAMA, FONDACIJAMA I FONDOVIMA("Sl. glasnik SRS", br. 59/89 i "Sl. glasnik RS", br. 88/2010 - dr. zakon) |
Ovim zakonom utvrđuju se uslovi za osnivanje zadužbine, fondacije i fonda, ciljevi radi kojih se oni mogu osnovati, upravljanje zadužbinom, fondacijom i fondom i uslovi i način prestanka njihovog postojanja.
Zadužbina, fondacija i fond osnivaju se radi pomaganja stvaralaštva i ostvarivanja humanitarnih i drugih društveno korisnih ciljeva.
Zadužbina, fondacija i fond mogu se osnivati ako se obezbeđenim sredstvima mogu ostvariti ciljevi radi kojih se osnivaju.
Osnivanje zadužbine, fondacije i fonda, osim fondacije i fonda koje osniva društveno-politička zajednica, odobrava republički organ uprave nadležan za poslove kulture.
Zadužbinu mogu osnovati fizička lica sopstvenim sredstvima.
Fondaciju mogu osnovati pravna lica društvenim sredstvima.
Fond mogu osnovati fizička i pravna lica samo privatnim ili samo društvenim sredstvima, ili i privatnim i društvenim sredstvima istovremeno.
Fondaciji koja je već osnovana mogu, kao suosnivači, pristupiti i druga pravna lica, kao i fizička lica.
Rad zadužbine, fondacije i fonda je javan.
Zadužbina, fondacija i fond upisuje se u registar zadužbina, fondacija i fondova (u daljem tekstu: registar).
Zadužbina, fondacija i fond mogu ostvarivati ciljeve po upisu u registar.
U registar se upisuje i karakter njihove svojine.
Zadužbina, fondacija i fond upisuju se u registar po dobijenom odobrenju za osnivanje.
Upisom u registar, zadužbina, fondacija i fond stiču svojstvo pravnog lica.
Fond zadržava svojstvo pravnog lica i kada se poveri na upravljanje drugom društveno-pravnom licu, ukoliko se osnivač s tim složio.
Prilikom poveravanja fonda na upravljanje drugom društveno-pravnom licu, osnivač fonda odlučuje o tome da li će fond zadržati svojstvo pravnog lica ili će ga se odreći.
Zadužbinom upravlja osnivač. Zadužbinom, po volji osnivača, može upravljati i drugo fizičko lice ili više fizičkih lica. Posle smrti osnivača, ako testamentom nije drugačije određeno, zadužbinu preuzima društveno-politička zajednica.
Fondacijom upravlja kolegijalni organ.
Fondom upravlja osnivač ili kolegijalni organ organizacije kojoj je, po volji osnivača, fond predat na upravljanje.
Zadužbina i fondacija imaju statut, a fond pravila.
Sredstva zadužbine, fondacije i fonda mogu biti u društvenoj i privatnoj svojini.
U slučaju kada se privatna sredstva unose u zadužbinu, fondaciju i fond aktom o osnivanju utvrđuje se karakter svojine ovih institucija.
Zadužbine, fondacije i fondovi mogu raspolagati pravima i sredstvima i imati nepokretne ili pokretne stvari.
Sredstva zadužbine, fondacije i fonda mogu se koristiti isključivo u svrhe i na način koje je odredio osnivač, ako ovim zakonom nije drugačije određeno.
Za ostvarivanje ciljeva zadužbine, fondacije i fonda mogu se koristiti prihodi od prava i imovine u skladu s voljom osnivača.
Oblik u kome se nalaze sredstva zadužbine, fondacije i fonda koja su u društvenoj svojini može se izmeniti, bez izmene karaktera svojine, ako bi se na taj način sačuvala vrednost sredstava i obezbedilo lakše i duže ostvarivanje ciljeva tih institucija.
Kad se ciljevi zadužbine, fondacije i fonda čija su sredstva u društvenoj svojini ostvare ili kad te institucije izgube smisao zbog koga su osnovane, na predlog organa upravljanja zadužbine ili fondacije, odnosno na predlog društvenog pravnog lica koje upravlja fondom, republički organ uprave nadležan za poslove kulture može odobriti promenu ciljeva zadužbine, fondacije, odnosno fonda.
Zadužbine, fondacije i fondovi mogu:
- sticati prihode i ubirati plodove u skladu sa zakonom (zakup, kamate, dividende, plodovi s poljoprivrednog zemljišta, prihodi po osnovu autorskih prava i patenata, i dr.);
- sticati prihode u skladu s odredbama ovog zakona i drugih propisa i organizovati akcije utvrđene aktom o osnivanju i
- primati poklone i legate za ostvarivanje ciljeva radi kojih su osnovani.
Na sredstva data zadužbini, fondaciji i fondu ne plaćaju se porezi i doprinosi ustanovljeni republičkim propisima.
Sredstva zadužbina, fondacija i fondova koja su u društvenoj svojini raspodeljuju se i troše na osnovu finansijskog plana.
Organ upravljanja zadužbine i fondacije, odnosno organizacije koja upravlja fondom donosi finansijski plan i završni račun.
Republički organ uprave nadležan za poslove kulture može odobriti da fondacija koja se osniva u znak zahvalnosti licu koje je svojim delom doprinelo naučnom, kulturnom ili umetničkom razvoju, nosi naziv zadužbine, odnosno fonda te ličnosti, osim kada je osnivač fondacije društveno-politička zajednica.
Nadzor nad zakonitošću rada zadužbine, fondacije i fonda vrši opštinski organ uprave nadležan za poslove kulture.
II OSNIVANJE ZADUŽBINE, FONDACIJE I FONDA
Fizička lica osnivaju zadužbinu, odnosno fond izjavom volje u formi isprave overene u sudu ili testamentom.
Pravna lica osnivaju fondaciju, odnosno fond opštim aktom.
Više osnivača može osnovati zadužbinu, fondaciju ili fond ugovorom, odnosno drugim zajedničkim aktom.
Strani državljani mogu osnovati zadužbinu, odnosno fond po odredbama ovog zakona kao i domaći državljani.
Strani državljani mogu biti suosnivači fondacije u skladu s ovim zakonom.
Akt o osnivanju zadužbine, odnosno fondacije sadrži: naziv, odnosno ime osnivača, cilj osnivanja, podatke o sredstvima i njihovom karakteru, nazivu zadužbine, odnosno fondacije, načinu upravljanja i načinu korišćenja sredstava.
Ako osnivač nije aktom o osnivanju odredio organe i način upravljanja, skupština opštine na čijoj teritoriji osnivač ima prebivalište, odnosno sedište, određuje organ i način upravljanja zadužbinom, odnosno fondacijom.
Akt o osnivanju fonda sadrži: naziv, odnosno ime osnivača, cilj osnivanja, podatke o sredstvima i njihovom karakteru, naziv fonda, način upravljanja fondom i način korišćenja sredstava.
Ako je zadužbina, odnosno fond osnovan testamentom, a osnivač nije odredio ko će se starati o sredstvima namenjenim za zadužbinu, odnosno fond, opštinski organ uprave nadležan za poslove kulture preduzeće potrebne mere za očuvanje sredstava dok se ne obrazuje organ upravljanja zadužbine, odnosno dok se fond ne preda na upravljanje određenoj organizaciji.
III PRAVA I DUŽNOSTI REPUBLIČKOG ORGANA
Republički organ uprave nadležan za poslove kulture:
- ceni celishodnost osnivanja i donosi rešenje o odobrenju osnivanja zadužbine, fondacije i fonda;
- vodi registar i propisuje podatke i način vođenja registra;
- pruža stručnu pomoć radnim ljudima i građanima i opštinskim organima u poslovima vezanim za osnivanje i rad zadužbina, fondacija i fondova.
Rešenje kojim se odobrava osnivanje zadužbine, fondacije i fonda dostavlja se osnivačima i opštinskom organu uprave nadležnom za poslove kulture na čijoj je teritoriji sedište zadužbine, fondacije i fonda.
IV UPRAVLJANJE ZADUŽBINOM, FONDACIJOM I FONDOM
Statut zadužbine, odnosno fondacije donosi organ upravljanja, a pravila fonda osnivač ili organ upravljanja organizacije koja upravlja fondom.
Statutom se utvrđuju: sastav organa upravljanja i način njihovog rada; bliži način ostvarivanja ciljeva; sedište zadužbine, odnosno fondacije; organ, odnosno lice koje predstavlja zadužbinu, odnosno fondaciju; način raspolaganja prihodima i sredstvima; nadzor; mere za obezbezđivanje namenskog korišćenja sredstava i način očuvanja uspomene na osnivača, odnosno na lice čije ime nosi zadužbina, odnosno fondacija.
Pravilima fonda utvrđuje se: bliži način ostvarivanja ciljeva, organ odnosno lice koje predstavlja fond, nadzor, mere obezbeđenja namenskog korišćenja sredstava i način čuvanja uspomene na osnivača, odnosno na lice čije ime nosi fond.
Organizacija koja upravlja fondom odgovara za obaveze koje proističu iz upravljanja sredstvima fonda odgovarajućoj skupštini opštine.
Organ upravljanja zadužbinom i fondacijom, odnosno organizacija koja upravlja fondom čija su sredstva u društvenoj svojini jednom godišnje dostavlja izveštaj o radu opštinskom organu uprave nadležnom za poslove kulture.
V PRESTANAK RADA ZADUŽBINE, FONDACIJE I FONDA
Zadužbina, fondacija i fond prestaju s radom kad ostvare ciljeve radi kojih su osnovani ili kad utroše sredstva.
Odluku o utvrđivanju da je cilj ostvaren, odnosno da su sredstva utrošena donosi osnivač ili organ upravljanja zadužbinom ili fondacijom, odnosno organ upravljanja organizacije koja upravlja fondom.
Kada zadužbina, odnosno fondacija po ostvarivanju cilja prestane s radom, odnosno kada u dužem vremenskom periodu ne izvršava ciljeve, preostala sredstva raspoređuju se prema statutu, a ako statut ne sadrži odredbe o tome, odluku o rasporedu sredstava donosi osnivač, odnosno skupština opštine na čijoj se teritoriji nalazi sedište zadužbine, odnosno fondacije.
Kada su troškovi upravljanja zadužbinom, odnosno fondacijom veći od prihoda, organ upravljanja donosi odluku o pripajanju zadužbine, odnosno fondacije drugoj zadužbini, odnosno fondaciji s istim ili sličnim ciljevima, uz njihovu saglasnost, a po pribavljenom mišljenju osnivača.
Ako organ upravljanja iz stava 1. ovog člana ne donese odluku o pripajanju, ili ako na teritoriji opštine gde je sedište zadužbine, odnosno fondacije ne postoji zadužbina, odnosno fondacija s istim ili sličnim ciljevima, odluku o prestanku rada i rasporedu preostalih sredstava doneće skupština te opštine po pribavljenom mišljenju osnivača.
Republički organ uprave nadležan za poslove kulture daje saglasnost na odluku iz st. 1. i 2. ovog člana.
Kada organizacija kojoj je fond predat na upravljanje prestane s radom, skupština opštine predaje fond na upravljanje drugoj organizaciji uz njenu saglasnost, a ako takve organizacije nema, fondom će upravljati skupština opštine.
O zahtevu za odobrenje osnivanja zadužbine, fondacije i fonda podnetom do dana stupanja na snagu ovog zakona o kojem nije odlučeno, odlučiće republički organ uprave nadležan za poslove kulture u skladu s odredbama ovog zakona.
Do donošenja podzakonskog akta o podacima i načinu vođenja registra zadužbine, fondacije i fonda primenjivaće se Pravilnik o podacima i načinu vođenja registra zadužbina, fondacija i fondova ("Službeni glasnik SR Srbije", broj 19/73).
Danom stupanja na snagu ovog zakona prestaje da važi Zakon o zadužbinama, fondacijama i fondovima ("Službeni glasnik SR Srbije", br. 48/72, 1/83 i 23/86).
Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Socijalističke Republike Srbije".
Danom početka primene Zakona o zadužbinama i fondacijama ("Sl. glasnik RS", br. 88/2010), odnosno 2. marta 2010. godine, prestaje da važi Zakon o zadužbinama, fondacijama i fondovima ("Sl. glasnik SRS", br. 59/89), osim u delu u kojem se uređuje pravni status fondova čiji je osnivač ili suosnivač Republika Srbija, autonomna pokrajina, odnosno jedinica lokalne samouprave.