ODLUKAO ZAŠTITNIKU GRAĐANA("Sl. list grada Niša", br. 2/2011 - prečišćen tekst) |
Ovom odlukom u Gradu Nišu ustanovljava se zaštitnik građana, uređuje se njegov položaj, nadležnost, ovlašćenja i način postupanja.
Zaštitnik građana štiti individualna i kolektivna prava i interese građana, tako što vrši opštu kontrolu rada gradskih uprava, uprava gradskih opština i javnih službi.
Zaštitnik građana je ovlašćen da kontroliše poštovanje prava građana, utvrđuje povrede učinjene aktima, radnjama ili nečinjenjem gradskih uprava, uprava gradskih opština i javnih službi, ako se radi o povredi propisa i opštih akata Grada i gradskih opština.
Zaštitnik građana je nezavisan, samostalan i nepristrasan u svom radu i za svoj rad odgovara Skupštini Grada u skladu sa odredbama ove odluke.
U vršenju poslova iz svoje nadležnosti, zaštitnik građana postupa u skladu sa zakonom, propisima Grada i načelima pravičnosti i jednakosti.
Zaštitnik građana ne može biti razrešen, niti pozvan na krivičnu odgovornost, pritvoren ili kažnjen zbog iznetog mišljenja u javnosti o uočenim pojavama i upućenih preporuka i kritika.
Zaštitnik građana postupa povodom zahteva građana, koji smatraju da su im aktom, radnjom ili nepreduzimanjem radnje gradskih uprava, uprava gradskih opština i javnih službi, povređena individualna i kolektivna prava i interesi, kao i po sopstvenoj inicijativi.
II OVLAŠĆENJA ZAŠTITNIKA GRAĐANA
Zaštitnik građana je ovlašćen da obavlja sledeće poslove:
- obaveštava nadležne organe i javnost kada gradske uprave, uprave gradske opštine i javne službe krše individualna i kolektivna prava građana;
- prima i ispituje predstavke, koje se odnose na povredu individualnih i kolektivnih prava građana od strane gradskih uprava, uprava gradskih opština i javnih službi;
- postupa po sopstvenoj inicijativi kada postoji sumnja o kršenju individualnih i kolektivnih prava građana od strane gradskih uprava, uprava gradskih opština i javnih službi;
- posreduje u mirnom rešavanju sporova u slučaju kršenja individualnih i kolektivnih prava građana;
- priprema savetovanja o ostvarivanju i poštovanju individualnih i kolektivnih prava građana;
- priprema i sprovodi kampanje za informisanje javnosti o pitanjima značajnim za ostvarivanje i poštovanje individualnih i kolektivnih prava građana;
- inicira i podstiče obrazovanje o individualnim i kolektivnim pravima građana u svim oblastima života;
- prikuplja informacije o primeni zakona i drugih propisa od strane gradskih uprava, uprava gradskih opština i javnih službi iz oblasti individualnih i kolektivnih prava građana;
- sastavlja godišnji izveštaj o ostvarivanju i poštovanju individualnih i kolektivnih prava građana i primeni načela zabrane diskriminacije od strane gradskih uprava, uprava gradskih opština i javnih službi;
- sarađuje i razmenjuje iskustva sa drugim zaštitnicima građana i drugim organima i organizacijama koji se bave zaštitom i unapređenjem individualnih i kolektivnih prava građana u zemlji i inostranstvu;
- podnosi nadležnom organu Grada i gradske opštine inicijativu za izmenu i dopunu propisa i opštih akata Grada i gradske opštine, ako smatra da do povrede prava građana dolazi zbog nedostataka u tim aktima i inicira donošenje novih propisa i opštih akata Grada i gradskih opština kada smatra da je to od značaja za zaštitu prava građana;
- daje mišljenje Gradskom veću i drugom ovlašćenom predlagaču na nacrt propisa ili opšteg akta Grada kada se njime uređuju pitanja od značaja za zaštitu i unapređenje prava građana;
- obavlja druge poslove u skladu sa zakonom i propisima Grada.
Zaštitnik građana podnosi Skupštini Grada jednom godišnje izveštaj o svom radu.
Izveštaj sadrži broj i strukturu predstavki, uočene propuste u radu gradskih uprava, uprava gradskih opština i javnih službi sa stanovišta zaštite individualnih i kolektivnih prava i preporuke za njihovo otklanjanje.
Zaštitnik građana može podnositi posebne izveštaje Skupštini Grada, kojima ukazuje na naročito ozbiljne slučajeve povrede prava građana i sistematska kršenja individualnih i kolektivnih prava.
Godišnji i posebni izveštaj zaštitnik građana može objaviti u medijima, na zvaničnoj internet stranici Grada i u "Službenom listu Grada Niša".
Mediji, čiji je osnivač Grad, obavezni su da na prikladan način obaveste javnost o sadržini godišnjeg izveštaja ili posebnih izveštaja zaštitnika građana.
Elektronski mediji, čiji je osnivač Grad, dužni su da zaštitniku građana omoguće obraćanje javnosti u roku od 24 časa od trenutka prijema njegovog zahteva.
Štampani mediji, čiji je osnivač Grad, dužni su da zaštitniku građana omoguće obraćanje javnosti u prvom redovnom izdanju.
Zaštitnik građana postupa po sopstvenoj inicijativi ili po predstavci lica koje smatra da mu je aktom, radnjom ili nepreduzimanjem radnje gradske uprave, uprave gradske opštine i javne službe, povređeno neko individualno ili kolektivno pravo.
Lice koje smatra da mu je aktom, radnjom ili nepreduzimanjem radnje gradske uprave, uprave gradske opštine ili javne službe povređeno neko individualno ili kolektivno pravo može uputiti zaštitniku građana predstavku.
Predstavku može u ime oštećenog lica podneti njegov zakonski zastupnik ili punomoćnik.
Kancelarija zaštitnika građana dužna je da pruži pomoć oštećenom licu u sastavljanju predstavke.
Predstavka se podnosi u pisanom obliku, koji nema posebnu formu, uključujući sve oblike elektronske komunikacije ili usmeno na zapisnik u kancelariji zaštitnika građana.
Predstavka mora da sadrži lične podatke oštećenog lica (ime, prezime, adresu) i mora biti potpisana od strane podnosioca predstavke.
Predstavka sadrži naziv gradske uprave, uprave gradske opštine ili javne službe, na čiji se rad odnosi, okolnosti konkretnog slučaja, činjenice i dokaze koji potkrepljuju navode iz predstavke, kao i podatke o tome koja pravna sredstva je podnosilac već koristio.
Predstavka se podnosi u roku od jedne godine od dana učinjene povrede, nepravilnosti ili od donošenja poslednjeg akta u spornoj stvari.
Zaštitnik građana može postupati u slučaju kada je iskorišćeno redovno pravno sredstvo za otklanjanje povreda na koje podnosilac ukazuje, odnosno, kada ne postoji pravno sredstvo za otklanjanje povrede na koju podnosilac ukazuje.
Izuzetno, zaštitnik građana može postupati i kada je postupak po redovnom pravnom sredstvu u toku, ali bi dužina njegovog trajanja mogla otežati ili osujetiti zaštitu individualnih i kolektivnih prava.
Zaštita individualnih i kolektivnih prava građana pred zaštitnikom građana je besplatna.
Zaštitnik građana je dužan da u toku i nakon prestanka mandata čuva tajnost podataka do kojih je došao u svom radu.
U prethodnom ispitivanju blagovremenosti i dopuštenosti predstavke, zaštitnik građana neće postupati po predstavci ukoliko utvrdi:
1. da predstavka ne sadrži podatke na osnovu kojih se podnosilac može sa sigurnošću odrediti (anonimna predstavka);
2. ako predstavka ne sadrži druge propisane podatke, a podnosilac predstavke ne otkloni te nedostatke u naknadno određenom roku;
3. ako se predstavka ne odnosi na rad gradske uprave, uprave gradske opštine i javne službe;
4. ako nisu iscrpljena sva redovna pravna sredstva za otklanjanje povreda, a nema mesta primeni pravila iz člana 13. stav 2;
5. da se radi o ponovljenoj predstavci koja ne sadrži nove činjenice i dokaze;
6. da se radi o zloupotrebi prava na podnošenje predstavke, a podnosilac nije postupio po traženju zaštitnika građana i svoju predstavku dopunio navodima i činjenicama koji je potkrepljuju;
7. da okolnosti slučaja i dokazi koji su podneti ne dovode do njegovog uverenja da postoji povreda individualnih i kolektivnih prava, odnosno druga nepravilnost u radu gradske uprave, uprave gradske opštine ili javne službe;
8. da je predstavka podneta po isteku roka od jedne godine od dana učinjene povrede, nepravilnosti ili od donošenja poslednjeg akta u spornoj stvari;
9. ukoliko je povodom iste stvari zaštitnik građana ranije odlučivao.
Zaštitnik građana može izuzetno da odluči da postupa i u slučajevima iz stava 1. tačka 8. ukoliko oceni da okolnosti slučaja na koji se predstavka odnosi, težina posledice ili druge okolnosti opravdavaju postupanje zaštitnika građana.
U slučaju nepostupanja po predstavci, osim kad je predstavka anonimna, zaštitnik građana će u pisanoj formi obrazložiti razloge za njegovo nepostupanje i podnosiocu predstavke dati savet o eventualnim drugim mogućnostima zaštite njegovih prava.
Kada zaštitnik građana odluči da postupa po predstavci, obavestiće o tome podnosioca predstavke.
Zaštitnik građana je u obavezi da o svakom predmetu po kome postupa, pribavi stav gradske uprave, uprave gradske opštine ili javne službe, na čije se postupanje predstavka odnosi.
Gradska uprava, uprava gradske opštine ili javna služba, je dužna da obavesti zaštitnika građana o svom stavu u roku koji zaštitnik građana odredi, a koji ne može biti duži od 10 dana od dana prijema zahteva zaštitnika građana.
Gradska uprava, uprava gradske opštine i javna služba je dužna da zaštitniku građana, na njegov zahtev, stavi na raspolaganje i uvid spise i dokumentaciju, bez obzira na nivo tajnosti, i omogući mu da sprovede ispitivanje.
Zaštitnik građana može da uzima izjave od izabranih, postavljenih i imenovanih lica kao i zaposlenih, kada je to potrebno za razjašnjenje slučaja i utvrđivanje činjeničnog stanja.
Lica koja je zaštitnik građana pozvao radi razjašnjenja slučaja i utvrđivanja činjeničnog stanja dužna su da se odazovu pozivu.
Gradska uprava, uprava gradske opštine i javna služba je dužna da dostavi zaštitniku građana, na njegov zahtev, kopije svih traženih spisa i dokumenata, podatke, obaveštenja i objašnjenja, u roku koji on odredi, a koji ne može biti duži od 15 dana.
Ukoliko ne postupi u skladu sa zahtevom zaštitnika građana iz stava 1. ovog člana, on će o tome obavestiti predsednika Skupštine Grada, odnosno predsednika skupštine gradske opštine i javnost.
Od svakog lica za koje osnovano pretpostavlja da raspolaže saznanjima o okolnostima slučaja koji ispituje, zaštitnik građana može uzeti pisanu izjavu ili obaviti razgovor.
Pozvano lice je dužno da se odazove pozivu zaštitnika građana.
Kada zaštitnik građana utvrdi da nema povrede prava i drugih nepravilnosti u radu, ili je povreda u toku postupanja otklonjena, obavestiće o tome podnosioca predstavke, gradsku upravu, upravu gradske opštine ili javnu službu čiji je rad bio predmet ispitivanja.
O pojavama nezakonitog i nepravilnog rada kojima se povređuju prava i interesi građana, zaštitnik građana upozorava gradsku upravu, upravu gradske opštine i javne službe, upućuje im kritike i preporuke i o tome podnosi izveštaj Skupštini Grada i javnosti.
Gradska uprava, uprava gradske opštine ili javna služba, kojoj je upućena kritika ili preporuka, dužna je da obavesti zaštitnika građana o merama koje je preduzela, najkasnije u roku od 15 dana od dana prijema kritike ili preporuke.
Ako gradska uprava, uprava gradske opštine ili javna služba ne obavesti zaštitnika građana o tome šta je preduzeto ili ako zaštitnik građana smatra da preduzete mere nisu odgovarajuće, zaštitnik građana će o nepostupanju gradske uprave, uprave gradske opštine ili javne službe obavestiti predsednika Skupštine Grada, odnosno predsednika skupštine gradske opštine i javnost.
Pored kritika i preporuka iz prethodnog člana, zaštitnik građana može:
1. predložiti gradskoj upravi, upravi gradske opštine ili javnoj službi da ponovo sprovede postupak u skladu sa zakonom, uz uvažavanje preporuka zaštitnika građana;
2. predložiti gradskoj upravi, upravi gradske opštine ili javnoj službi da licu naknadi štetu, nastalu usled nezakonitog rada;
3. podneti gradskoj upravi, upravi gradske opštine ili javnoj službi zahtev za privremeno obustavljanje izvršenja konačnog upravnog akta, u skladu sa zakonom;
4. predložiti nadležnom organu pokretanje postupka za razrešenje funkcionera u čijem radu je ustanovio nepravilnost, koja je dovela do teških i sistematskih kršenja individualnih i kolektivnih prava;
5. izdati preporuke gradskoj upravi, upravi gradske opštine ili javnoj službi za unapređenje njihovog rada i odnosa sa građanima.
Odredbe članova od 13. do 23. primenjuju se i kad zaštitnik građana postupa po sopstvenoj inicijativi.
IV POSTAVLJENJE I RAZREŠENJE ZAŠTITNIKA GRAĐANA
Zaštitnika građana postavlja Skupština Grada, na vreme od četiri godine, iz reda uglednih i politički nepristrasnih ličnosti, većinom od prisutnog broja odbornika, na predlog predsednika Skupštine.
Za zaštitnika građana može biti postavljeno lice pravne struke, koje ima državljanstvo Republike Srbije, najmanje 6 godina radnog iskustva u oblasti ljudskih prava, uprave ili pravosuđa, koje nije osuđivano za dela koja ga čine nedostojnim za obavljanje funkcije i koje uživa najviši moralni i profesionalni ugled u svojoj sredini.
Za zaštitnika građana ne može biti postavljeno lice koje je u periodu od 12 meseci pre postavljenja bilo na funkciji kao izabrano, postavljeno ili imenovano lice u organu i službi Grada, gradske opštine ili javnoj službi, čiji je osnivač Grad.
Zaštitnik građana može biti postavljen na istu dužnost najviše dva puta uzastopno.
Zaštitnik građana pred Skupštinom Grada polaže zakletvu koja glasi:
"Zaklinjem se da ću svoju dužnost obavljati odgovorno, nepristrasno i nezavisno, u skladu sa Ustavom, zakonom i drugim propisima i da ću savesno raditi na zaštiti i unapređenju ljudskih prava i sloboda."
Funkcija zaštitnika građana je nespojiva sa vršenjem bilo koje druge javne funkcije ili profesionalne delatnosti, bez obzira da li su plaćene ili ne, kao ni sa članstvom u političkim strankama.
Danom stupanja na dužnost zaštitnika građana, moraju prestati sve njegove druge funkcije i delatnosti.
Zaštitnik građana može biti razrešen dužnosti na isti način na koji i postavljen, i to:
- na sopstveni zahtev,
- ako bude pravnosnažno osuđen za krivično delo koje ga čini nedostojnim za obavljanje funkcije,
- ako sudskom odlukom bude lišen poslovne sposobnosti,
- ako je to predlog iz građanske inicijative,
- ako obavlja bilo koju drugu javnu funkciju ili profesionalnu delatnost.
Sedište zaštitnika građana je u Nišu.
Zaštitnik građana obrazuje kancelariju za obavljanje poslova iz svoje nadležnosti.
Radom kancelarije rukovodi zaštitnik građana.
Zaštitnik građana može iz reda zaposlenih ovlastiti određeno lice da ga zamenjuje u slučaju odsutnosti, odnosno, da u njegovo ime preduzima radnje iz nadležnosti zaštitnika građana.
Akt o unutrašnjem uređenju i sistematizaciji radnih mesta u kancelariji zaštitnika građana, kao i akt o platama, naknadama i drugim ličnim primanjima zaposlenih u kancelariji zaštitnika građana, donosi zaštitnik građana uz saglasnost Gradskog veća.
Sredstva za finansiranje rada zaštitnika građana i kancelarije zaštitnika građana za tekuće rashode za zaposlene, dobra, usluge i ostale izdatke iz delokruga rada zaštitnika građana i kancelarije zaštitnika građana, obezbeđuju se odlukom o budžetu Grada.
Za zakonito i namensko korišćenje sredstava za finansiranje rada zaštitnika građana i njegove kancelarije odgovoran je zaštitnik građana.
Zahteve i druge akte za isplatu sredstava iz budžeta Grada za finansiranje rada zaštitnika građana i kancelarije, potpisuje zaštitnik građana, ili lice koje on ovlasti.
Prečišćen tekst Odluke o zaštitniku građana obuhvata:
- Odluku o građanskom braniocu (Ombudsman) ("Službeni list Grada Niša", broj 5/2005), iz koje u prečišćen tekst nije unet naziv poglavlja VIII, član 35., kojim je utvrđen rok za postavljenje građanskog branioca, donošenja akata o organizaciji kancelarije i obezbeđenje potrebnih uslova za početak rada građanskog branioca i član 36., kojim je utvrđeno kada ta odluka stupa na snagu. i
- Odluku o izmenama i dopunama Odluke o građanskom braniocu (Ombudsman) ("Službeni list Grada Niša", broj 94/2010), iz koje u prečišćen tekst nije unet član 14., kojim je ovlašćena Služba za poslove Skupštine Grada da sačini i objavi prečišćen tekst odluke i član 15., kojim je utvrđeno kada ta odluka stupa na snagu.