ODLUKAO OBJAVLJIVANJU PODATAKA I INFORMACIJA BANKE("Sl. glasnik RS", br. 45/2011) |
1. Ovom odlukom bliže se propisuje sadržaj podataka, odnosno informacija koje je banka dužna da objavljuje u skladu sa Zakonom o bankama (u daljem tekstu: Zakon), kao i uslovi, način i rokovi njihovog objavljivanja.
2. Banka je dužna da objavljuje podatke, odnosno informacije koji se odnose na:
1) poslovno ime i sedište banke;
2) strategiju banke i politike za upravljanje rizicima;
3) kapital banke;
4) adekvatnost kapitala banke i proces interne procene adekvatnosti kapitala;
5) izloženosti banke rizicima i pristupe za merenje, odnosno procenu rizika;
6) bankarsku grupu i odnos između matičnog društva i podređenih društava.
3. Izuzetno od tačke 2. ove odluke, banka nije dužna da objavljuje:
1) podatke i informacije koji nisu materijalno značajni;
2) podatke i informacije čije bi objavljivanje moglo negativno uticati na konkurentski položaj banke na tržištu;
3) podatke i informacije koji predstavljaju bankarsku tajnu u smislu Zakona.
Podacima i informacijama koji nisu materijalno značajni smatraju se podaci i informacije čije objavljivanje ili prikazivanje ne bi moglo da utiče na procenu ili odlučivanje lica koje je u poslovnom odnosu s bankom.
Banka koja iz razloga utvrđenih u stavu 1. odredbe pod 2) i 3) ove tačke ne objavi podatke, odnosno informacije propisane u tački 2. ove odluke dužna je da objavi činjenicu da ovi podaci, odnosno informacije nisu objavljeni, kao i opšte informacije i razloge zbog kojih je ocenila da ti podaci, odnosno informacije mogu negativno da utiču na konkurentski položaj banke na tržištu, odnosno da predstavljaju bankarsku tajnu.
4. Banka je dužna da unutrašnjim aktom bliže uredi kriterijume za utvrđivanje podataka, odnosno informacija iz tačke 2. odredbe od 2) do 6) ove odluke, način procene i kontrole adekvatnosti sadržaja tih podataka, odnosno informacija i učestalosti njihovog objavljivanja, kao i kriterijume za utvrđivanje podataka i informacija iz tačke 3. te odluke.
Banka je dužna da obezbedi da se redovno, a najmanje jednom godišnje, sprovodi nezavisna revizija aktivnosti kojima se obezbeđuju adekvatnost, tačnost i pravovremenost objavljenih podataka, odnosno informacija.
Podaci, odnosno informacije koji se odnose na strategiju i politike za upravljanje rizicima
5. Banka je dužna da objavljuje sledeće podatke, odnosno informacije koji se odnose na strategiju i politike za upravljanje svim pojedinačnim vrstama rizika:
1) kratak opis te strategije i tih politika, za svaku pojedinačnu vrstu rizika;
2) način organizovanja procesa upravljanja rizicima;
3) obuhvatnost i vrste izveštavanja o rizicima;
4) tehnike ublažavanja rizika, kao i načine koje banka koristi za obezbeđivanje i praćenje efikasnosti u ublažavanju rizika.
Podaci, odnosno informacije koji se odnose na kapital
6. Banka je dužna da objavljuje sledeće podatke, odnosno informacije koji se odnose na njen kapital:
1) opis osnovnih karakteristika svih elemenata koji se uključuju u obračun kapitala;
2) iznos osnovnog kapitala, dopunskog kapitala I i dopunskog kapitala II, s pregledom pojedinačnih elementa kapitala i svih odbitnih stavki;
3) iznos kapitala banke.
Podaci, odnosno informacije koji se odnose na adekvatnost kapitala i proces interne procene adekvatnosti kapitala
7. Banka je dužna da objavljuje sledeće podatke, odnosno informacije koji se odnose na adekvatnost kapitala i proces interne procene adekvatnosti kapitala:
1) sažet opis procesa interne procene adekvatnosti kapitala, s kratkim opisom metodologije za svaki rizik;
2) iznos kapitalnog zahteva za kreditni rizik za svaku klasu izloženosti - ako banka primenjuje standardizovani pristup kreditnom riziku;
3) iznos kapitalnog zahteva za kreditni rizik za svaku klasu izloženosti - ako banka primenjuje pristup kreditnom riziku zasnovan na internom rejtingu (u daljem tekstu: IRB pristup), pri čemu se posebno objavljuju podaci, odnosno informacije:
- za klasu fizičkih lica, i to za potklasu koja se odnosi na izloženosti prema fizičkim licima koje su obezbeđene hipotekama na nepokretnostima, za potklasu koja se odnosi na kvalifikovane revolving izloženosti prema fizičkim licima i za potklasu koja se odnosi na ostale izloženosti prema fizičkim licima,
- za izloženosti po osnovu vlasničkih ulaganja, i to za svaki od pristupa utvrđenih odlukom kojom se uređuje adekvatnost kapitala banke (pristup jednostavnih pondera rizika, PD/LGD pristup ili pristup internih modela), za vlasnička ulaganja kojima se trguje na berzi, za ona kojima se ne trguje na berzi ali su u dovoljno diversifikovanim portfolijima i za ostala vlasnička ulaganja, kao i za vlasnička ulaganja na koje banka, u skladu sa odlukom iz alineje prve ove odredbe, primenjuje standardizovani pristup kreditnom riziku;
4) iznos kapitalnog zahteva za tržišne rizike i vrstu primenjenog pristupa za računanje pojedinačnih kapitalnih zahteva za ove rizike, s posebnim objavljivanjem strukture i iznosa ovih zahteva;
5) iznos kapitalnog zahteva za operativni rizik i vrstu primenjenog pristupa za računanje ovog zahteva, s posebnim objavljivanjem strukture i iznosa za svaki od pristupa korišćenih za računanje tog zahteva.
Podaci, odnosno informacije koji se odnose na izloženosti rizicima i pristupe za merenje, odnosno procenu rizika
Kreditni rizik
8. Banka je dužna da objavljuje sledeće podatke, odnosno informacije koji se odnose na izloženost kreditnom riziku i riziku smanjenja vrednosti potraživanja, kao i na pristupe za merenje, odnosno procenu tih rizika:
1) definicije pojmova dospelih nenaplaćenih potraživanja i izloženosti kod kojih je izvršena ispravka vrednosti, a koje banka koristi;
2) opis pristupa i metoda koji se koriste za obračun ispravke vrednosti bilansne aktive i rezervisanja za gubitke po vanbilansnim stavkama;
3) ukupan iznos izloženosti banke nakon računovodstvenih otpisa, izuzimajući efekte tehnika ublažavanja kreditnog rizika, kao i prosečne izloženosti tokom perioda, po klasama izloženosti;
4) geografsku raspodelu svih izloženosti prema materijalno značajnim oblastima, po klasama izloženosti;
5) raspodelu svih izloženosti prema sektorima ili vrsti druge ugovorne strane, po klasama izloženosti, s posebnim prikazom:
- dospelih nenaplaćenih potraživanja i izloženosti kod kojih je izvršena ispravka vrednosti,
- ispravki vrednosti bilansne aktive i rezervisanja za gubitke po vanbilansnim stavkama;
6) raspodelu svih izloženosti prema preostalom dospeću, po klasama izloženosti;
7) prikaz promena u ispravkama vrednosti bilansne aktive i rezervisanjima za gubitke po vanbilansnim stavkama, uključujući i:
- početna stanja,
- povećanja ispravki vrednosti i rezervisanja tokom perioda,
- smanjenja ispravki vrednosti tokom perioda i ukinuta rezervisanja s posebnim prikazom smanjenja po osnovu naplate potraživanja,
- ostala prilagođavanja, uključujući i ona koja su posledica razlika u deviznom kursu, poslovnih aktivnosti, sticanja ili otuđenja učešća u zavisnim društvima i prenosa rezervisanja,
- završna stanja;
8) raspodelu izloženosti prema kategorijama klasifikacije, po vrstama druge ugovorne strane, kao i podatke o obračunatoj i potrebnoj rezervi.
9. Ako koristi standardizovani pristup kreditnom riziku, banka je dužna da, pored podataka, odnosno informacija iz tačke 8. ove odluke, za svaku klasu izloženosti objavljuje i sledeće podatke, odnosno informacije:
1) naziv izabrane agencije za rejting ili agencije za kreditiranje izvoza, kao i razloge za svaku promenu izbora ove agencije;
2) klase izloženosti za koje se koriste kreditni rejtinzi svake izabrane agencije za rejting ili agencije za kreditiranje izvoza;
3) opise procedura koje se odnose na korišćenje kreditnog rejtinga izdavaoca i specifične emisije finansijskih instrumenata za pojedine pozicije iz bankarske knjige;
4) raspoređivanje kreditnih rejtinga izabrane agencije za rejting i agencije za kreditiranje izvoza u odgovarajuće nivoe kreditnog kvaliteta;
5) iznose izloženosti pre i nakon korišćenja kreditne zaštite za svaki nivo kreditnog kvaliteta, uključujući i izloženosti koje predstavljaju odbitne stavke od kapitala.
10. Ako banka koristi IRB pristup, dužna je da, pored podataka, odnosno informacija iz tačke 8. ove odluke, objavljuje i sledeće podatke, odnosno informacije:
1) saglasnost Narodne banke Srbije za korišćenje IRB pristupa;
2) objašnjenje i pregled:
- strukture internog rejting sistema i odnosa između internih i eksternih rejtinga,
- korišćenja sopstvenih procena u druge svrhe, osim za izračunavanje aktive ponderisane kreditnim rizikom,
- procedura za upravljanje tehnikama za ublažavanje kreditnog rizika,
- kontrolnih mehanizama u vezi s validacijom rejting sistema, uključujući i opis odgovornosti lica koja obavljaju ovu validaciju;
3) opise korišćenja internih rejtinga za sledeće klase izloženosti:
- države i centralne banke,
- banke,
- privredna društva, uključujući i mala i srednja preduzeća koja pripadaju ovoj klasi, specijalizovano kreditiranje i izloženosti po osnovu kupljenih potraživanja,
- fizička lica, sa informacijama za svaku od sledećih potklasa (izloženosti prema fizičkim licima obezbeđene hipotekama na nepokretnostima, kvalifikovane revolving izloženosti prema fizičkim licima i ostale izloženosti prema fizičkim licima),
- izloženosti po osnovu vlasničkih ulaganja;
4) iznose izloženosti za svaku klasu izloženosti, a kad banka koristi sopstvene procene LGD parametra ili faktora konverzije za računanje aktive ponderisane kreditnim rizikom - dužna je da klase izloženosti prema državama i centralnim bankama, bankama i privrednim društvima prikazuje odvojeno od klasa izloženosti za koje ne koristi te procene;
5) ukupne izloženosti (ukupan iznos postojećih potraživanja i neiskorišćenih odobrenih sredstava), prosečan LGD parametar ponderisan iznosom izloženosti izražen u procentima ako koristi sopstvene procene LGD parametra, prosečan ponder rizika ponderisan iznosom izloženosti i neiskorišćeni iznos okvirnih kredita i drugih plasmana, kao i prosečan iskorišćeni iznos ponderisan iznosom izloženosti - ako koristi sopstvene procene faktora konverzije, i to za svaku od sledećih klasa izloženosti: države i centralne banke, banke, privredna društva i vlasnička ulaganja, a za dovoljan broj kategorija rizičnosti za svaku od ovih klasa (uključujući i kategorije sa statusom neizmirenja obaveza), radi jasnog razlikovanja nivoa kreditnog rizika;
6) za klasu izloženosti prema fizičkim licima i za svaku od potklasa iz odredbe pod 3), alineja četvrta, ovog stava - podatke, odnosno informacije utvrđene u odredbi pod 5) tog stava (ako je primenljivo, po skupovima izloženosti) ili analize izloženosti (postojećih potraživanja i neiskorišćenih odobrenih sredstava) za dovoljan broj kategorija očekivanih gubitaka, radi jasnog razlikovanja nivoa kreditnog rizika (ako je primenljivo, po skupovima izloženosti);
7) ispravke vrednosti bilansne aktive i rezervisanja za gubitke po vanbilansnim stavkama u prethodnom periodu za svaku klasu izloženosti (a za klasu fizičkih lica i za svaku od potklasa iz odredbe pod 3), alineja četvrta, ovog stava) i razlike u odnosu na odgovarajuće prethodno iskustvo banke;
8) opis faktora koji su uticali na gubitke ostvarene u prethodnom periodu (npr. da li je banka imala natprosečne stope neizmirenja obaveza, LGD parametara ili faktora konverzije);
9) poređenje procena banke s gubicima ostvarenim tokom dužeg perioda, što naročito uključuje podatke, odnosno informacije o poređenju procenjenih gubitaka sa ostvarenim gubicima za svaku klasu izloženosti (a za klasu fizičkih lica i za svaku od potklasa iz odredbe pod 3), alineja četvrta, ovog stava) tokom perioda koji je dovoljan da pruži razumnu procenu uspešnosti korišćenja internih rejtinga i, ako je moguće, detaljniji opis ovog poređenja koji omogućava analizu PD parametra i kad banka koristi sopstvene procene LGD parametra i/ili faktora konverzije.
Opisi korišćenja internih rejtinga iz stava 1. odredba pod 3) ove tačke sadrže sledeće podatke, odnosno informacije:
1) vrste izloženosti koje su uključene u svaku od klasa izloženosti;
2) definicije, metode i podatke korišćene za procenu i validaciju PD parametra, uključujući i pretpostavke korišćene pri računanju ovog parametra;
3) definicije, metode i podatke korišćene za procenu i validaciju LGD parametra i faktora konverzije, uključujući i pretpostavke korišćene pri njihovom računanju ako banka koristi sopstvene procene ovih parametara;
4) opis značajnih odstupanja definicije statusa neizmirenja obaveza koju banka koristi od definicije propisane odlukom kojom se uređuje adekvatnost kapitala banke, uz navođenje klasa, odnosno potklasa izloženosti kod kojih su se javila značajna odstupanja.
Banka je dužna da objavljuje iznose izloženosti iz potklase koja se odnosi na specijalizovano kreditiranje koje ne ispunjavaju uslove za korišćenje sopstvenih procena PD parametra sa opisom načina na osnovu kog je izvršena procena ovih iznosa.
11. Ako banka primenjuje tehnike ublažavanja kreditnog rizika, dužna je da, pored podataka iz tač. od 8. do 10. ove odluke, objavljuje i sledeće podatke, odnosno informacije:
1) unutrašnje akte kojima se uređuje vrednovanje instrumenata kreditne zaštite i upravljanje tim instrumentima;
2) način bilansnog i vanbilansnog netiranja, kao i to u kojoj meri koristi ove oblike netiranja;
3) opis osnovnih vrsta instrumenata materijalne kreditne zaštite koje banka koristi;
4) osnovne vrste pružalaca kreditne zaštite po osnovu garancija i kreditnih derivata, kao i njihov kreditni rejting;
5) prikaz koncentracija tržišnog ili kreditnog rizika u okviru primenjenih tehnika ublažavanja kreditnog rizika;
6) ukupan iznos izloženosti (nakon netiranja) obezbeđenih instrumentima materijalne kreditne zaštite nakon primene faktora volatilnosti, po klasama izloženosti, kao i ukupan iznos izloženosti (nakon netiranja) obezbeđenih instrumentima nematerijalne kreditne zaštite, po klasama izloženosti - ako primenjuje standardizovani ili osnovni IRB pristup (FIRB pristup).
Ako banka primenjuje IRB pristup, za klasu izloženosti po osnovu vlasničkih ulaganja dužna je da ukupnu vrednost izloženosti iz stava 1. odredba pod 6) ove tačke objavljuje za svaki od pristupa koji koristi za izračunavanje aktive ponderisane kreditnim rizikom.
Rizik druge ugovorne strane
12. Banka je dužna da objavljuje sledeće podatke, odnosno informacije koji se odnose na izloženost riziku druge ugovorne strane, kao i na pristupe za merenje, odnosno procenu ovog rizika:
1) način upravljanja sredstvima obezbeđenja i prilagođavanja iznosa izloženosti po osnovu tog rizika;
2) opis procene i kontrole korelacijskog rizika;
3) procenjeni iznos sredstava obezbeđenja koji je dužna da obezbedi drugoj ugovornoj strani u slučaju pogoršanja svog kreditnog rejtinga;
4) ukupnu pozitivnu fer vrednost ugovora, pozitivne efekte netiranja, tekuću neto izloženost riziku druge ugovorne strane, vrednost sredstava obezbeđenja i neto izloženost po osnovu kreditnih derivata (uzimajući u obzir pozitivne efekte netiranja i sredstava obezbeđenja);
5) iznos izloženosti riziku druge ugovorne strane u skladu s metodama za izračunavanje ovog iznosa propisanim odlukom kojom se uređuje adekvatnost kapitala banke;
6) hipotetičke vrednosti kreditnih derivata koji se koriste kao instrumenti zaštite od rizika i podelu tekućih izloženosti po vrstama;
7) hipotetičke vrednosti kreditnih derivata (pri čemu su posebno iskazane pozicije koje banka drži u svoje ime i za svoj račun i pozicije koje banka drži u svoje ime a za račun svojih klijenata) prikazane po vrstama derivata i, u okviru njih, po kupljenim i prodatim kreditnim derivatima koji se koriste kao instrumenti zaštite od rizika;
8) procenjenu vrednost parametra α ako je banka dobila prethodnu saglasnost Narodne banke Srbije da procenjuje ovu vrednost.
Tržišni rizici
13. Ako banka primenjuje pristup internih modela za izračunavanje kapitalnih zahteva za tržišne rizike, dužna je da objavljuje:
1) za svaki potportfolio: karakteristike korišćenog modela, opis stres testova, kao i opis metoda korišćenih za back testiranje i validaciju internih modela i procesa modeliranja;
2) okvir primene internog modela za čije je korišćenje dobila saglasnost Narodne banke Srbije;
3) opis metoda vrednovanja pozicija iz knjige trgovanja;
4) najviši, najniži i srednji iznos dnevnog VaR parametra u toku perioda izveštavanja, kao i iznos VaR parametra izračunatog na kraju ovog perioda;
5) poređenje dnevnog VaR parametra izračunatog na kraju radnog dana s dnevnim promenama vrednosti portfolija na kraju narednog radnog dana, uz analizu svakog značajnog prekoračenja u toku perioda izveštavanja.
Operativni rizik
14. Ako banka primenjuje napredni pristup za izračunavanje kapitalnog zahteva za operativni rizik, dužna je da objavljuje sledeće podatke, odnosno informacije:
1) saglasnost Narodne banke Srbije za korišćenje naprednog pristupa;
2) opis pristupa, uključujući i opis relevantnih internih i eksternih faktora;
3) opis korišćenja osiguranja i drugih mehanizama za prenos rizika radi ublažavanja ovog rizika.
Ako banka primenjuje kombinaciju različitih pristupa za izračunavanje kapitalnog zahteva za operativni rizik, dužna je da objavi okvir primene svakog od korišćenih pristupa.
Kamatni rizik
15. Banka je dužna da objavljuje sledeće podatke, odnosno informacije koji se odnose na izloženost kamatnom riziku, kao i na pristupe za merenje, odnosno procenu tog rizika:
1) izvore ovog rizika i učestalost njegovog merenja;
2) osnovne pretpostavke za merenje, odnosno procenu izloženosti ovom riziku, uključujući i pretpostavke o prevremenim otplatama kredita i kretanju neoročenih depozita.
Izloženosti po osnovu vlasničkih ulaganja u bankarskoj knjizi
16. Banka je dužna da objavljuje sledeće podatke, odnosno informacije koji se odnose na izloženosti po osnovu vlasničkih ulaganja u bankarskoj knjizi:
1) podelu izloženosti prema nameri ulaganja, uključujući i nameru ostvarivanja kapitalne dobiti i strateške razloge;
2) pregled korišćenih računovodstvenih politika i metoda vrednovanja, uključujući i osnovne pretpostavke i pristupe koji utiču na utvrđivanje vrednosti, kao i svaku njihovu značajnu promenu;
3) knjigovodstvene vrednosti, fer vrednosti i, za vlasnička ulaganja kojima se trguje na berzi - poređenje s tržišnom cenom kad se ta cena znatno razlikuje u odnosu na fer vrednost;
4) vrstu, prirodu i iznose izloženosti po osnovu vlasničkih ulaganja kojima se trguje na berzi, po osnovu vlasničkih ulaganja kojima se ne trguje na berzi a koja su u dovoljno diversifikovanim portfolijima, kao i po osnovu ostalih vlasničkih ulaganja;
5) ukupan realizovani dobitak/gubitak za prethodni period koji proističe iz prodaje ili zatvaranja pozicija po osnovu vlasničkih ulaganja;
6) ukupan nerealizovani dobitak/gubitak, ukupni latentni revalorizacioni dobitak/gubitak, kao i njihove iznose uključene u obračun osnovnog kapitala ili dopunskog kapitala I.
Podaci, odnosno informacije koji se odnose na bankarsku grupu i odnos između matičnog društva i podređenih društava
17. Banka je dužna da objavljuje sledeće podatke, odnosno informacije koji se odnose na bankarsku grupu i odnos između matičnog društva i podređenih društava:
1) prikaz razlika između izveštaja sačinjenih za potrebe kontrole bankarske grupe na konsolidovanoj osnovi i konsolidovanih finansijskih izveštaja bankarske grupe sačinjenih u skladu s Međunarodnim računovodstvenim standardima, odnosno Međunarodnim standardima finansijskog izveštavanja, s kratkim opisom članica grupe:
- na koje je primenjen metod pune konsolidacije,
- na koje je primenjen metod proporcionalne konsolidacije,
- na koje je primenjen metod udela,
- koje su isključene iz konsolidacije jer učešće banke u kapitalu tih pravnih lica predstavlja odbitnu stavku od kapitala bankarske grupe;
2) svaku postojeću ili moguću značajnu pravnu ili drugu smetnju za blagovremeni prenos kapitala ili izmirenje obaveza između matičnog i podređenog društva.
Uslovi, način i rokovi objavljivanja podataka, odnosno informacija banke
18. Banka je dužna da podatke, odnosno informacije propisane ovom odlukom objavljuje na svojoj Internet prezentaciji.
19. Ako banka pojedine podatke, odnosno informacije propisane ovom odlukom objavljuje u skladu s drugim propisima, smatra se da je ispunila obavezu njihovog objavljivanja u skladu sa ovom odlukom pod uslovom da na svojoj Internet prezentaciji navede gde su ti podaci objavljeni.
20. Banka je dužna da podatke, odnosno informacije propisane ovom odlukom objavljuje najmanje jednom godišnje - sa stanjem na dan 31. decembra, i to najkasnije 31. maja naredne godine.
Izuzetno od stava 1. ove tačke, banka je dužna da kvantitativne podatke, odnosno informacije iz ove odluke koji se odnose na kapital, adekvatnost kapitala, IRB pristup (ako ga banka primenjuje) i tehnike za ublažavanje kreditnog rizika objavljuje i sa stanjem na dan 30. juna tekuće godine, i to najkasnije 30. septembra tekuće godine.
Banka je dužna da najmanje jednom godišnje procenjuje da li je podatke, odnosno informacije iz stava 1. ove tačke potrebno objavljivati češće od roka propisanog u tom stavu, odnosno da najmanje jednom u šest meseci procenjuje da li je podatke, odnosno informacije iz stava 2. te tačke potrebno objavljivati češće od roka propisanog u tom stavu - uzimajući u obzir sledeće podatke, odnosno informacije:
1) obim poslovnih operacija;
2) bankarske proizvode koje nudi klijentima;
3) prisutnost u različitim država;
4) učešće u bankarskom sektoru;
5) učešće na međunarodnim finansijskim tržištima;
6) učešće u međunarodnom platnom, obračunskom i kliring sistemu.
21. Ova odluka stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku RS", a primenjuje se od 31. decembra 2011. godine.