Naziv predmeta:	MATEMATIKA
Godišnji fond časova:	105 časova
Razred:	Prvi
Ciljevi predmeta	1. Razvijanje logičkog i apstraktnog mišljenja
	2. Razvijanje sposobnosti jasnog i preciznog izražavanja i korišćenja osnovnog matematičko-logičkog jezika
	3. Razvijanje sposobnosti određivanja i procene kvantitativnih veličina i njihovog odnosa
	4. Razvijanje osećaja za prostor, razlikovanje geometrijskih figura i njihovi uzajamni odnosi i transformacije
	5. Razvijanje sistematičnosti, urednosti, preciznosti, temeljnosti, istrajnosti, kritičnosti u radu

TEMA	CILJEVI	ISHODI Po završetku teme učenik će biti u stanju da:	PREPORUČENI SADRŽAJI PO TEMAMA	NAČIN OSTVARIVANJA PROGRAMA
Realni brojevi	Obnavljanje i proširivanje znanja o skupu realnih brojeva	razlikuje osnovne podskupove skupa realnih brojeva (n, z, q, i) i razlikovati njihove elemente na primerima odredi nzs i nzd prirodnih brojeva vrši računske operacije sa razlomcima i decimalnim brojevima, prevoditi decimalne brojeve u razlomke i obrnuto izračuna vrednost jednostavnog racionalnog brojevnog izraza poštujući prioritet računskih operacija i upotrebu zagrada, znati da delilac mora biti različit od nule odredi apsolutnu vrednost realnog broja i grafički interpretira na brojevnoj osi odredi apsolutnu i relativnu grešku i zaokruži broj na određeni broj decimala uvidi razliku između racionalnog i iracionalnog broja.	Pregled brojeva, operacije sa realnim brojevima Približna vrednosti realnih brojeva, greška Racionalni i iracionalni brojevi	Na početku teme učenike upoznati sa ciljevima i ishodima nastave / učenja, planom rada i načinima ocenjivanja. Oblici nastave Predmet se realizuje kroz sledeće oblike nastave: teorijska nastava (105 časova) Podela odeljenja na grupe Odeljenje se ne deli na grupe Mesto realizacije nastave Teorijska nastava se realizuje u učionici Preporuke za realizaciju nastave Na prvom času uraditi ulazni test Realni brojevi: sadržaje o greškama povezati sa praktičnom nastavom, izračunavati apsolutnu i relativnu grešku konkretnih merenja Matematička logika i skupovi posebnu pažnju obratiti na jasno i precizno izražavanje, razumevanje i pravilno korišćenje matematičkih simbola. Insistirati na uočavanju veza logičkih sa odgovarajućim skupovnim operacijama, uz primenu prvenstveno na podskupove realne prave. Koristiti venove dijagrame Proporcionalnost: razmeru vezati za konkretne primene npr. kod planova i geografskih karata; davati što više raznovrsnih primera (primena u kalkulacijama), kroz ove sadržaje se mogu obnoviti neka minimalna znanja iz linearnih jednačina i funkcija iz osnovne škole i povezati sa novim sadržajima iz tih oblasti Polinomi i racionalni algebarski izrazi: insistirati na preciznom izražavanju, uraditi test po završetku racionalnih algebarskih izraza Osnove geometrije: insistirati na izvođenju precizne i uredne konstrukcije jednostavnih figura. Ishode postizati kroz što veći broj konstruktivnih zadataka Linearne jednačine i nejednačine: istaći povezanost između analitičkog i grafičkog prikaza funkcije sadržaje povezati sa odgovarajućim sadržajima fizike, hemije i praktične nastave Ocenjivanje Vrednovanje ostvarenosti ishoda vršiti kroz: 1. praćenje ostvarenosti ishoda 2. testove znanja 3. testove praktičnih veština Okvirni broj časova po temama Realni brojevi 10 časova Matematička logika i skupovi 15 časova Proporcionalnost 20 časova Polinomi i racionalni algebarski izrazi 20 časova Osnove geometrije 20 časova Linearne jednačine i nejednačine 20 časova
Matematička logika i skupovi	Sticanje osnovnih znanja iz matematičke logike i teorije skupova	prepozna iskaz i utvrdi njegovu istinost objasni oznake i značenje logičkih veznika i umeti da ispita tačnost iskazne formule izračuna vrednost skupovnog izraza i da ispita tačnost skupovnih relacija na jednostavnim primerima objasni šta je funkcija, vrste i osobine funkcija i prepozna primere	Matematičko-logički jezik Osnovne logičke i skupovne operacije Iskazne formule i tautologije Kvantifikatori Funkcija, vrste funkcija
Proporcionalnost	Sticanje osnovnih znanja o proporcijama i procentnom računu i njihova primena	izračuna određen deo neke veličine objasni šta je razmera, umeti da je proširi ili skrati i primeni u rešavanju problema podele, reši prostu i produženu proporciju prepozna direktnu ili obrnutu proporcionalnost dve veličine i prikaže je grafički reši problem koji se odnosi na smešu dve ili više komponenti reši osnovne probleme procentnog i promilnog računa (određivanja nepoznate glavnice, ili procenta - promila ili procentni - promilni iznos) objasni osnovne pojmove vezane za kamatni račun i izračuna potrebne veličine u kamatnom računu	Razmera i proporcija Direktna i obrnuta proporcionalnost Prost i složen srazmerni račun Račun podele Račun mešanja Procentni i promilni račun Prost i složen kamatni račun
Polinomi i racionalni algebarski izrazi	Sticanje osnovnih znanja o polinomima i racionalnim algebarskim izrazima	sredi polinom dobijen sabiranjem, oduzimanjem i množenjem polinoma odredi količnik i ostatak prilikom deljenja polinoma direktno ili koristeći teoreme primeni distributivni zakon množenja prema sabiranju i formule za kvadrat i kub binoma, razliku kvadrata, zbir i razliku kubova pri transformaciji polinoma rastavi polinom na činioce odredi nzd i nzs polinoma transformiše jednostavniji racionalni algebarski izraz	Polinomi Rastavljanje polinoma na činioce NZD i NZS polinoma Transformacije racionalnih algebarskih izraza
Osnove geometrije	Sticanje osnovnih znanja i veština iz geometrije	objasni i nacrta duž, polupravu, ugao, trougao, krug razlikuje međusobni odnos uglova (susedni, komplementni, suplementni, naporedni, unakrsni) objasni šta su uglovi sa paralelnim (normalnim) kracima i veze između njih odredi relacije vezane za unutrašnje i spoljašnje uglove trougla primeni svojstva simetrale duži i njenu konstrukciju na konstrukciju centra opisane i upisane kružnice oko trougla primeni osobine elemenata trougla u konstruktivnim zadacima i izračunavanjima u trouglu (visina, srednja linija, težišna duž, težište) poznaje osnovne relacije u jednakokrakom, odnosno jednakostraničnom trouglu razlikuje vrste četvorouglova i njihove osobine poznaje i primenjuje osnovne teoreme o paralelogramu i umeti da ih primeni poznaje i primenjuje osobine specijalnih četvorouglova poznaje talesovu teoremu i njenu primenu na podelu duži na n jednakih delova	Geometrijski pojmovi i veze između njih Trougao Značajne tačke trougla Četvorougao Talesova teorema
Linearne jednačine i nejednačine	Usvajanje pojmova i rešavanje linearnih jednačina i nejednačina, sistema linearnih jednačina i grafički prikaz linearne funkcije	reši linearne jednačine reši probleme koji se svode na linearne jednačine prikaže analitički, tabelarno i grafički linearnu funkciju analizirati grafik linearne funkcije rešavati linearne nejednačine i grafički prikazivati skup rešenja reši sistem linearnih nejednačina sa jednom nepoznatom i grafički prikazivati skup rešenja reši sistem linearnih jednačina sa dve nepoznate	linearna jednačina i njene primene linearna funkcija i njen grafik linearna nejednačina sistem linearnih nejednačina sa jednom nepoznatom sistem linearnih jednačina

NAPOMENA: Za realizaciju 4 pismena zadatka sa ispravkama planirano je 8 časova.

Naziv predmeta:	MATEMATIKA
Godišnji fond časova:	105 časova
Razred:	Drugi
Ciljevi predmeta	1. Razvijanje logičkog i apstraktnog mišljenja
	2. Razvijanje sposobnosti jasnog i preciznog izražavanja i korišćenja osnovnog matematičko-logičkog jezika
	3. Razvijanje sposobnosti određivanja i procene kvantitativnih veličina i njihovog odnosa
	4. Razvijanje osećaja za prostor, razlikovanje geometrijskih figura i njihovi uzajamni odnosi i transformacije
	5. Razvijanje sistematičnosti, urednosti, preciznosti, temeljnosti, istrajnosti, kritičnosti u radu

TEMA	CILJEVI	ISHODI Po završetku teme učenik će biti u stanju da:	PREPORUČENI SADRŽAJI PO TEMAMA	NAČIN OSTVARIVANJA PROGRAMA
Trigonometrija pravouglog trougla	Sticanje početnih znanja iz trigonometrije pravouglog trougla	odredi (izračuna) sinus, kosinus, tangens i kotangens oštrog ugla u pravouglom trouglu objasni trigonometrijske identičnosti i umeti da ih primeni u izračunavanju izračuna sve tražene elemente trougla	Definicija trigonometrijskih funkcija u pravouglom trouglu Vrednosti trigonometrijskih funkcija karakterističnih uglova (30, 40, 60 stepeni) Osnovne trigonometrijske identičnosti	Na početku teme učenike upoznati sa ciljevima i ishodima nastave / učenja, planom rada i načinima ocenjivanja. Oblici nastave Predmet se realizuje kroz sledeće oblike nastave: teorijska nastava (105 časova) Podela odeljenja na grupe Odeljenje se ne deli na grupe Mesto realizacije nastave Teorijska nastava se realizuje u učionici Preporuke za realizaciju nastave Stepenovanje i korenovanje: Naglasiti i dalje važenje osobina stepenovanja pri proširivanju skupa iz koga je izložilac Kvadratne jednačine i kvadratna funkcija: Istaći povezanost između analitičkog i grafičkog prikaza kvadratne funkcije Eksponencijalna i logaritamska funkcija: Istaći povezanost između analitičkog i grafičkog prikaza eksponencijalne i logaritamske funkcije. Obratiti pažnju na uslove pri transformacijama eksponencijalnih i logaritamskih jednačina i Analitička geometrija tačke i prave: Istaći povezanost grafičkog i analitičkog pristupa u analitičkoj geometriji. Razvijati sistematičnost, urednost i preciznost Uvod u statistiku: Bazirati ostvarivanje ishoda na primerima iz društvene i turističke prakse Ocenjivanje Vrednovanje ostvarenosti ishoda vršiti kroz: praćenje ostvarenosti ishoda testove znanja testove praktičnih veština Okvirni broj časova po temama Trigonometrija pravouglog trougla 10 časova Stepenovanje i korenovanje 15 časova Kvadratne jednačine i kvadratna funkcija 30 časova Eksponencijalna i logaritamska funkcija 16 časova Analitička geometrija tačke i prave 15 časova Uvod u statistiku 20 časova
Stepenovanje i korenovanje	Sticanje osnovnih znanja i veština stepenovanja i korenovanja	vrši stepenovanje sa celim eksponentom i primeni ih u transformacijama izraza definiše n - ti koren (n - paran broj; n - neparan broj) primeni osobine korenovanja i stepenovanja u transformacijama izraza pretvara korene u stepene i obrnuto u cilju efikasnijeg izračunavanja algebarskih izraza racionališe imenilac razlomka u jednostavnim slučajevima	Pojam stepena Operacije sa stepenima Stepen sa celim izložiocem Pojam korena Operacije sa korenima Stepen sa racionalnim izložiocem Racionalisanje imenioca razlomka
Kvadratne jednačine i kvadratna funkcija	Sticanje osnovnih znanja i veština potrebnih za rešavanje kvadratnih jednačina i nejednačina i skiciranje i analizu grafika kvadratnih funkcija	rešava nepotpune kvadratne jednačine u skupu R ilustruje primerom kvadratne jednačine koja nema rešenja u skupu r i objasni pojam imaginarne jedinice prepoznaje kompleksne brojeve i vrši operacije sa njima poznaje obrazac za rešavanje kvadratne jednačine i primenjuje ga na različite slučajeve određuje prirodu rešenja kvadratne jednačine rastavlja kvadratni trinom na činioce poznaje vijetova pravila i koristi ih rešavati najjednostavnije iracionalne jednačine rešava jednačine koje se smenom svode na kvadratne skicira i analizira grafik kvadratne funkcije razlikuje šest mogućih tipova grafika kvadratne funkcije i primenjuje ih rešava sistem od jedne linearne i jedne kvadratne jednačine	Kvadratna jednačina Pojam kompleksnog broja i operacije sa njima Obrazac za rešavanje kvadratne jednačine Diskriminanta i priroda rešenja kvadratne jednačine Rastavljanje kvadratnog trinoma na linearne činioce Vijetova pravila Jednačine koje se smenom svode na kvadratne Kvadratna funkcija i njen grafik Kvadratna nejednačina Sistem od jedne kvadratne i jedne linearne jednačine
Eksponencijalna i logaritamska funkcija	Sticanje osnovnih znanja i veština za razumevanje eksponencijalnih i logaritamskih funkcija i rešavanje jednostavnih eksponencijalnih i logaritamskih jednačina i nejednačina	prikaže analitički, tabelarno i grafički eksponencijalnu funkciju i znati njene osobine rešava jednostavne eksponencijalne jednačine i nejednačine prikaže analitički, tabelarno i grafički logaritamsku funkciju kao inverznu funkciju eksponencijalne i znati njene osnovne osobine poznaje pravila logaritmovanja i primenjuje ih pri transformaciji jednostavnih izraza rešava jednostavne logaritamske jednačine i nejednačine	Eksponencijalna funkcija i njen grafik Eksponencijalne jednačine i nejednačine Logaritamska funkcija i njen grafik Pravila logaritmovanja i primena Logaritamske jednačine i nejednačine
Analitička geometrija tačke i prave	Sticanje osnovnih znanja i veština iz analitičke geometrije tačke i prave	poznaje Dekartov koordinati sistem i kako se u njemu predstavlja tačka, odredi rastojanje između tačaka izvrši podelu duži u datom odnosu izračunavati površinu trougla ako su date koordinate njegovih temena razlikuje implicitni, eksplicitni i segmentni oblik jednačine prave i umeti da ih koristi odredi jednačinu prave kroz jednu (pramen) i dve tačke primenjuje osobine duži i trougla na izračunavanje elemenata geometrijskih figura u ravni	Rastojanje između dve tačke Središte duži Površina trougla Implicitni, eksplicitni i segmentni oblik jednačine prave Jednačina pramena pravih kroz jednu tačku Jednačina prave kroz dve tačke
Uvod u statistiku	Sticanje osnovnih znanja iz statistike	prepoznaje karakteristike statističkih metoda razlikuje jedinice posmatranja, njihova obeležja i karakteristike poznaje vrste i osobine statističkih serija razlikuje način obuhvatanja jedinica posmatranja (anketa, uzorak, popisni i izveštajni metod) izračunava različite srednje vrednosti u zavisnosti od problema koji se ispituje identifikuje srednje vrednosti koje se ne moraju izračunavati (modus i medijana) prepozna i izračuna disperziju statističke serije, varijaciju i standardnu devijaciju	Statističke serije Metode obuhvatanja jedinica posmatranja Osobine jedinica posmatranja Aritmetička sredina Geometrijska sredina Harmonijska sredina Disperzija i standardna devijacija

NAPOMENA: Za realizaciju 4 pismena zadatka sa ispravkama planirano je 8 časova.

Naziv predmeta:	MATEMATIKA
Godišnji fond časova:	105 časova
Razred:	Treći
Ciljevi predmeta	1. Razvijanje logičkog i apstraktnog mišljenja
	2. Razvijanje sposobnosti jasnog i preciznog izražavanja i korišćenja osnovnog matematičko-logičkog jezika
	3. Razvijanje sposobnosti određivanja i procene kvantitativnih veličina i njihovog odnosa
	4. Razvijanje osećaja za prostor, razlikovanje geometrijskih figura i njihovi uzajamni odnosi i transformacije
	5. Razvijanje sistematičnosti, urednosti, preciznosti, temeljnosti, istrajnosti, kritičnosti u radu

TEMA	CILJEVI	ISHODI Po završetku teme učenik će biti u stanju da:	PREPORUČENI SADRŽAJI PO TEMAMA	NAČIN OSTVARIVANJA PROGRAMA
Trigonometrija	Sticanje početnih znanja iz trigonometrije, neophodnih za primenu u daljem obrazovanju i svakodnevnom životu	poznaje merenje uglova u stepenima i radijanima (uopšteni pojam ugla) odredi vrednosti trigonometrijskih funkcija proizvoljnog ugla pomoću kalkulatora predstavi ugao na trigonometrijskom krugu i očita vrednosti trigonometrijskih funkcija sa trigonometrijske kružnice svede vrednosti trigonometrijskih funkcija uglova iz drugog, trećeg i četvrtog kvadranta na vrednost trigonometrijske funkcije ugla iz prvog kvadranta objasni periodičnost osnovnih trigonometrijskih funkcija i umeti da je primeni objasni sinusnu i kosinusnu teoremu i umeti da ih primeni svede trigonometrijski izraz na najjednostavniji oblik	Stepen - radijan Trigonometrijske funkcije ugla na trigonometrijskoj kružnici Svođenje na prvi kvadrant Periodičnost Sinusna teorema i kosinusna teorema Trigonometrijska transformacija	Na početku teme učenike upoznati sa ciljevima i ishodima nastave / učenja, planom rada i načinima ocenjivanja. Oblici nastave Predmet se realizuje kroz sledeće oblike nastave: teorijska nastava (105 časova) Podela odeljenja na grupe Odeljenje se ne deli na grupe Mesto realizacije nastave Teorijska nastava se realizuje u učionici Preporuke za realizaciju nastave Trigonometrija: ponoviti definiciju trigonometrijskih funkcija oštrih uglova pravouglog trougla. Pomoći učenicima da ovladaju tehnikom korišćenja kalkulatora. Ponoviti pravila zaokruživanja brojeva i primenjivati ih Poliedri: insistirati na samostalnom pravljenju modela poliedara. Koristiti simulacije preseka na računaru. Istaći problem udvostručenja kocke. Zahtevati da pravilne poliedre učenici obrade samostalno uz korišćenje literature. Insistirati na primeni trigonometrije kroz zadatke Obrtna tela: insistirati na samostalnom pravljenju modela obrtnih tela. Koristiti simulacije na računaru. Sadržaje povezati sa stručnim predmetima i problemima iz svakodnevnog života. Insistirati na primeni trigonometrije kroz zadatke Nizovi: nizove zadavati kako formulom, tako i svojim članovima i rekurzivno i u svakom od slučajeva kod učenika stvarati predstavu o ponašanju niza Ocenjivanje Vrednovanje ostvarenosti ishoda vršiti kroz: praćenje ostvarenosti ishoda testove znanja testove praktičnih veština Okvirni broj časova po temama Trigonometrija 25 časova Poliedri 22 časova Obrtna tela 20 časova Nizovi 18 časova Korelaciona analiza i analiza vremenskih serija 20 časova
Poliedri	sticanje znanja o poliedrima	izračuna obim i površinu figura u ravni razlikuje pet pravilnih poliedara izračuna površinu i zapreminu prizme izračuna površinu i zapreminu piramide izračuna površinu i zapreminu zarubljene piramide površinu ravnih preseka poliedara izračuna površinu i zapreminu složenih figura nastalih od poliedara	Obim i površina figura u ravni Pojam, vrste i osobine poliedra Pravilni poliedri Pojam prizme, vrste Površina i zapremina prizme Pojam piramide, vrste Površina i zapremina piramide Pojam zarubljene piramide Površina i zapremina zarubljene piramide Ravni preseci poliedara Površina i zapremina složenih figura
Obrtna tela	sticanje znanja o obrtnim telima	izračuna obim i površinu kruga, znati šta je Ludolfov broj i njegovu približnu vrednost objasni cilindrična i konusna površ i kako one nastaju izračuna površinu i zapreminu valjka izračuna površinu i zapreminu kupe izračuna površinu i zapreminu zarubljene kupe izračuna površinu sfere, kalote i sfernog pojasa izračuna zapreminu lopte izračuna površinu ravnih preseka obrtnih tela izračuna površinu i zapreminu složenih figura nastalih od poliedara i obrtnih tela	obim i površina kruga, Ludolfov broj cilindrična i konusna površ pojam i vrste obrtnih tela pojam valjka površina i zapremina valjka pojam kupe površina i zapremina kupe pojam zarubljene kupe površina i zapremina zarubljene kupe pojam sfere i lopte pojam kalote i sfernog pojasa površina i zapremina lopte i njenih delova ravni preseci obrtnih tela površina i zapremina složenih figura
Nizovi	sticanje osnovnih znanja o nizovima i graničnim vrednostima nizova	poznaje osnovne pojmove o nizovima - zadavanje, monotonost, ograničenost niza prepozna šta je aritmetički niz prepozna šta je geometrijski niz primeni nizove u rešavanju različitih problema prepozna beskonačni geometrijski niz i odredi sumu beskonačnog opadajućeg geometrijskog niza izračuna graničnu vrednost niza na jednostavnim primerima	osnovni pojmovi o nizovima granična vrednost niza aritmetički niz geometrijski niz beskonačni geometrijski niz
Korelaciona analiza i analiza vremenskih serija	sticanje osnovnih znanja o povezanosti statističkih veličina i njihovom kvantitativnom izražavanju	analizira i predstavi u koordinatnom sistemu vezu između različitih statističkih serija izračuna koeficijent proste linearne korelac. tumači grafički predstavljene podatke i izračuna vrednost određene statističke pojave izračuna ostale veličine kojima se može definisati korelacija analizira vremenske serije sa njihovim bitnim pokazateljima razlikuje linearni i eksponencijelni trend u analizi pojava	Koeficijent linearne korelacije Korelacija ranga Spirmanov i Kendalov test Dvodimenzionalni linearni regresioni model Linearni trend Eksponencijalni trend

NAPOMENA: Za realizaciju 4 pismena zadatka sa ispravkama planirano je 8 časova.

Naziv predmeta:	MATEMATIKA
Godišnji fond časova:	96 časova
Razred:	Četvrti
Ciljevi predmeta	1. Razvijanje logičkog i apstraktnog mišljenja
	2. Razvijanje sposobnosti jasnog i preciznog izražavanja i korišćenja osnovnog matematičko-logičkog jezika
	3. Razvijanje sposobnosti određivanja i procene kvantitativnih veličina i njihovog odnosa
	4. Razvijanje osećaja za prostor, razlikovanje geometrijskih figura i njihovi uzajamni odnosi i transformacije
	5. Razvijanje sistematičnosti, urednosti, preciznosti, temeljnosti, istrajnosti, kritičnosti u radu

TEMA	CILJEVI	ISHODI Po završetku teme učenik će biti u stanju da:	PREPORUČENI SADRŽAJI PO TEMAMA	NAČIN OSTVARIVANJA PROGRAMA
Elementi privredne matematike	Sticanje novih znanja o kamatnom računu	prepozna razlike između prostog i složenog kamatnog računa izračuna veličine vezane za složen kamatni račun prepozna promenu kamate u odnosu na intervale na koje se računa kamata	Prost kamatni račun Složeni kamatni račun Veza geometrijskog niza i složenog kamatnog računa	Na početku teme učenike upoznati sa ciljevima i ishodima nastave / učenja, planom rada i načinima ocenjivanja. Oblici nastave Predmet se realizuje kroz sledeće oblike nastave: teorijska nastava (96 časova) Podela odeljenja na grupe Odeljenje se ne deli na grupe Mesto realizacije nastave Teorijska nastava se realizuje u učionici Preporuke za realizaciju nastave Elementi privredne matematike: Koristiti što više primera iz klasične finansijske matematike (pozajmice, krediti) Funkcije: ponoviti pojam bijekcije na konačnom skupu iz prvog razreda. Insistirati na samostalnom i grupnom radu učenika kod ponavljanja elementarnih funkcija. Napraviti paralelu između granične vrednosti funkcije i granične vrednosti niza Izvod funkcija: povezivati pojam izvoda sa problemom tangente i brzine. Pre ispitivanja funkcije zasebno izvežbati monotonost i konveksnost funkcije primenom izvoda. Insistirati na samostalnom radu učenika pri ispitivanju funkcija i skiciranju njihovih grafika Statistički uzorak i analiza uzorka: insistirati na problemima iz svakodnevnog života i planiranja procesa rada Ocenjivanje Vrednovanje ostvarenosti ishoda vršiti kroz: praćenje ostvarenosti ishoda testove znanja testove praktičnih veština Okvirni broj časova po temama Elementi privredne matematike 13 časova Funkcije 19 časova Izvod funkcija 24 časova Statistički uzorak i analiza uzorka 20 časova Kombinatorika 13 časova
Funkcije	sticanje osnovnih znanja o pojmu i osobinama funkcije	poznaje svojstva elementarnih funkcija (nule, parnost, monotonost, periodičnost) skicira grafike elementarnih funkcija pročita osobine funkcije sa grafika odredi oblast definisanosti funkcije odredi nule funkcije ispita parnost funkcije odredi inverznu funkciju date funkcije odredi graničnu vrednost funkcije na jednostavnim primerima i to primenjuje kod određivanja asimptota funkcije ispita da li funkcija ima asimptotu i razlikuje vrste asimptota	pojam funkcije elementarne funkcije (linearna, kvadratna, stepena, eksponencijalna, logaritamska, trigonometrijske) i njihove osobine i grafici oblast definisanosti funkcije nule funkcije parnost i neparnost funkcije inverzna i složena funkcija granična vrednost funkcije asimptote funkcije
Izvod funkcija	sticanje znanja o izvodu funkcije i znanja neophodnih za ispitivanje i crtanje grafika jednostavnih funkcija	definiše izvod funkcije i njegovu geometrijsku i mehaničku interpretaciju izračuna izvod funkcije po definiciji odredi izvode elementarnih funkcija (tablica izvoda) izračuna izvod zbira, proizvoda i količnika odredi izvod složene funkcije odredi izvode drugog, trećeg i višeg reda elementarnih i složenih funkcija ispita monotonost i ekstremne vrednosti funkcije primenom izvoda ispita na jednostavnim primerima konkavnost i konveksnost funkcije primenom izvoda ispita na jednostavnim primerima i grafički prikaže funkciju	priraštaj funkcije izvod funkcije po definiciji geometrijska i mehanička interpretacija izvoda izvodi elementarnih funkcija (tablica izvoda) osnovne teoreme o izvodu (izvod zbira, proizvoda i količnika) izvod složene funkcije izvodi drugog, trećeg i višeg reda monotonost i ekstremne vrednosti funkcije konveksnost i konkavnost funkcije, prevojne tačke ispitivanje funkcija i skiciranje njihovih grafika
Statistički uzorak i analiza uzorka	Sticanje osnovnih znanja o statističkom uzorku i njegovoj analizi	definiše normalnu i binomnu raspodelu i koristi statističke tablice razlikuje prost i stratifikovan uzorak i njihove osobine izračuna aritmetičku sredinu i disperziju uzorka izvrši analizu i proceni intervalnu vrednost za aritmetičku sredinu izvrši analizu i oceni proporciju osnovnog skupa na osnovu slučajnog uzorka	Normalna i binomna raspodela Aritmetička sredina uzorka Disperzija uzorka Intervalna ocena aritmetičke sredine uzorka Ocena proporcije osnovnog skupa na osnovu uzorka
Kombinatorika	Sticanje i primena osnovnih znanja iz kombinatorike	rešava jednostavne kombinatorne probleme primenom pravila zbira i proizvoda definiše pojam faktorijela i izračunava vrednost izraza u kom se javlja faktorijal razlikuje permutacije bez ponavljanja, varijacije bez i sa ponavljanjem, kombinacije bez ponavljanja i ume da ih primeni poznaje binomni obrazac i primenjuje ga.	Osnovna pravila kombinatorike Permutacije bez ponavljanja Varijacije bez ponavljanja Varijacije sa ponavljanjem Kombinacije bez ponavljanja Binomni obrazac

NAPOMENA: Za realizaciju 4 pismena zadatka sa ispravkama planirano je 8 časova.

PREPORUČENA LITERATURA ZA REALIZACIJU PREDMETA
1. Despotović Radivoje, Tošić Ratko, Šešelja Branimir, Matematika za prvi razred srednje škole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd
2. Vojvodić Gradimir, Despotović Radivoje, Petrović Vojislav, Tošić Ratko, Šešelja Branimir, Matematika za drugi razred srednje škole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd
3. Milošević Vladislav, Ivović Miodrag, Nenadović Ratko, Simić Krstomir, Matematika sa zbirkom zadataka za treći razred srednje škole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd
4. Pap Endre, Tošić Ratko, Lozanov-Crvenković Zagorka, Matematika sa zbirkom zadataka za četvrti razred srednje škole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd
5. Dr Mileva Žižić, Statistika za treći i četvrti razred ekonomske i turističke struke, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd
6. Dr Violeta Tošić, Poslovna statistika
7. Ivanović Živorad, Ognjanović Srđan, Matematika 1, zbirka zadataka i testova za prvi razred gimnazija i tehničkih škola, Krug, Beograd
8. Ivanović Živorad, Ognjanović Srđan, Matematika 2, zbirka zadataka i testova za drugi razred gimnazija i tehničkih škola, Krug, Beograd
9. Ognjanović Srđan, Ivanović Živorad, Matematika 3, zbirka zadataka i testova za treći razred gimnazija i tehničkih škola, Krug, Beograd
10. Ognjanović Srđan, Ivanović Živorad, Matematika 4, zbirka zadataka i testova za četvrti razred gimnazija i tehničkih škola, Krug, Beograd
11. Bogoslavov Vene, Zbirka rešenih zadataka iz matematike 1, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd
12. Bogoslavov Vene, Zbirka rešenih zadataka iz matematike 2, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd
13. Bogoslavov Vene, Zbirka rešenih zadataka iz matematike 3, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd
14. Bogoslavov Vene, Zbirka rešenih zadataka iz matematike 4, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd

KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA
1. Stručni moduli
2. Računarstvo i informatika
3. Preduzetništvo

Naziv predmeta:	RAČUNARSTVO I INFORMATIKA
Godišnji fond časova:	70 časova
Razred:	Prvi
Ciljevi predmeta	1. Sticanje osnovne računarske pismenosti;
	2. Razvoj sposobnosti za samostalno sticanje znanja i primenu računara u radu i svakodnevnom životu

TEMA	CILJEVI	ISHODI Po završetku teme učenik će biti u stanju da:	PREPORUČENI SADRŽAJI PO TEMAMA	NAČIN OSTVARIVANJA PROGRAMA
Uvod u informatiku	Upoznavanje učenika sa osnovnim konceptom informatike.	razlikuje pojmove "podatak" i "informacija" objasni pojam bita i bajta. objasni tok obrade podataka. navede uređaje za obradu podataka. navede neke primere primene računara u svakodnevnom životu.	Informatika i društvo. Podatak i informacija. Bit i bajt. Obrada podataka. Uređaji za obradu podataka. Primena računara u svakodnevnom životu.	Na početku teme učenike upoznati sa ciljevima i ishodima nastave / učenja, planom rada i načinima ocenjivanja. Oblici nastave Predmet se realizuje kroz sledeće oblike nastave: vežbe (70 časova) Podela odeljenja na grupe Odeljenje se deli na grupe prilikom: vežbi Ako škola nije u mogućnosti da obezbedi dovoljan broj kompleta, predvideti rad u grupama tako da najviše dva učenika rade zajedno Mesto realizacije nastave Teorijska nastava se realizuje u kabinetu za informatiku Preporuke za realizaciju nastave Uvod u informatiku: U uvodnom delu treba povezati objekte i procese u prirodi sa računarom, tj. kako se formalno predstavljaju u računaru veličine iz realnog sveta i ukazati na prednosti korišćenja računara. Pojam bita i bajta obraditi informativno. Obradu podataka obraditi kroz blok šemu. Računarski sistem: U uvodnom delu dvočasa nastavnik ističe cilj i zadatke odgovarajuće nastavne jedinice, zatim realizuje teorijski deo neophodan za rad učenika na računarima. U okviru softvera upoznati učenika sa ulogom programa u radu računarskog sistema. Operativni sistemi: Pri realizaciji teme operativni sistemi akcenat je na načinu komunikacije računara i korisnika. Posebnu pažnju treba posvetiti karakteristikama i elementima grafičkog okruženja i postupcima rada u grafičkom okruženju. Za najčešće korišćene aplikativne programe (tekst procesore, radne tabele, grafičke pakete, sisteme za upravljanje bazama, ...) prikazati u kratkim crtama osnovnu namenu. Od uslužnih programa prikazati nekoliko najčešće korišćenih (kompresiju podataka, narezivanje diskova, zaštitu od virusa,...). Imajući u vidu široku rasprostranjenost operativnog sistema Windows, preporuka je da se koristi neka od poslednjih verzija ovog operativnog sistema. Obrada teksta: Praktičnu realizaciju programa ilustrovati nekom od poslednjih verzija programa Word. Izvođenje nastave podrazumeva neophodna objašnjenja nastavnika, a zatim samostalno vežbanje učenika. Poželjno je da ne bude više od dva učenika za računarom. Učenici treba da shvate principe rada u grafičkom okruženju, da je dovoljno da znaju da neka komanda postoji i kako i gde je mogu pronaći. Rad sa tabelama: Praktičnu realizaciju programa ilustrovati nekom od poslednjih verzija programa Excel. Izvođenje nastave podrazumeva neophodna objašnjenja nastavnika, a zatim samostalno vežbanje učenika. Poželjno je da ne bude više od dva učenika za računarom. Učenici treba da shvate principe rada u grafičkom okruženju, da je dovoljno da znaju da neka komanda postoji i kako i gde je mogu pronaći. Izrada prezentacija: Praktičnu realizaciju programa ilustrovati nekom od poslednjih verzija programa Power Point. Izvođenje nastave podrazumeva neophodna objašnjenja nastavnika, i samostalnu vežbu učenika na praktičnom primeru iz struke. Poželjno je da ne bude više od dva učenika za računarom. Učenici treba da savladaju osnove iz pravljenja prezentacije. Računarske komunikacije: Akcenat nastave je na važnosti primene komunikacije između računara u svakodnevnom životu. Koristiti različite programe pretraživače. Učenike osposobiti za osnovno korišćenje elektronske pošte i rad u mrežnom okruženju. Ocenjivanje Vrednovanje ostvarenosti ishoda vršiti kroz: 1. praćenje ostvarenosti ishoda 2. testove znanja 3. testove praktičnih veština Okvirni broj časova po temama Uvod u informatiku 4 časa Računarski sistem 10 časova. Operativni sistemi 12 časova Obrada teksta 16 časova Rad sa tabelama 12 časova Izrada prezentacija 6 časova Računarske komunikacije 10 časova
Računarski sistem	Upoznavanje učenika sa unutrašnjom organizacijom računarskih sistema.	navede osnovne delove računarskog sistema. uključi, isključi, restartuje računar koristeći standardnu proceduru za to. detektuje osnovne informacije o računarskom sistemu (operativni sistem i verzija, brzina procesora, veličina RAM memorije). obavlja osnovne operacije: menja desktop konfiguraciju, postavlja i menja važeći jezik tastature, koristi help, instalira, deinstalira aplikativni softver. navede osnovne komponente u strukturi hardvera. objasni funkciju mikroprocesora u okviru računarskog sistema. objasni ulogu memorije u računarskom sistemu i navede vrste memorija. poredi uređaje za skladištenje podataka po kapacitetu, ceni i brzini. identifikuje uređaje za unošenje podataka. identifikuje uređaje za prikazivanje rezultata obrade izvedene na računaru. uradi instalaciju novog štampača u sistemu. izvrši podešavanje difoltnog štampača. pusti na štampu tekstualni fajl. izvrši analizu statusa štampača koristeći desktop print manager. restartuje, izbriše ili privremeno zaustavi trenutni posao štampača koristeći desktop print manager. objasni pojam i podelu softvera. razlikuje operativni sistem od aplikativnog softvera. objasni razloge za postojanje verzija u softveru. nabroji najzastupljenije operativne sisteme u svetu računara. nabroji neke aplikativne programe i primere njihove primene. objasni pojam licence, objasni potrebu za zaštitu softvera i hardvera. objasni razloge za back up podataka. uradi back up podataka.	Struktura računarskog sistema Hardver. Softver. Odnos hardvera i softvera. Struktura hardvera. Memorija. ROM. RAM. Uloga memorije. Hijerarhija memorijskog sistema. Operativna memorija. Medijumi za čuvanje podataka. Magnetna traka i kaseta. Disketa. Čvrsti disk. Optički disk. Višenamenski digitalni disk - DVD. Ulazno - izlazni podsistem. Struktura softvera. Operativni sistemi, razvojni softver, korisnički softver. Licence, zaštita softvera i hardvera.
Operativni sistemi	Osposobljavanje učenika za korišćenje operativnog sistema.	objasni hijerarhijsku organizaciju datoteka, fascikli, drive-ova. otvori, kreira, sačuva na određenom drive-u, kopira, premešta, promeni naziv, zatvori, briše file i folder. prepoznaje osnovne tipove file-ova. menja status file-a (read only / locked, read - write). Sortira file - ove. pronalazi file-ove koristeći find alatku po različitim ključevima. objasni pojam kompresije file-ova i koristi alate za ekstrakciju i kompresiju Identifikuje i koristi različite ikone na desktop-u, reorganizuje desktop ikone. napravi prečicu na desktop-u. identifikuje različite delove prozora: traka sa natpisom, traka glavnog menija, traka sa alatkama, statusna traka, dugme upravljačkog menija, dugme za zatvaranje prozora, dugme za maksimiziranje prozora, dugme za minimiziranje prozora. proširi, smanji, pomeri, zatvori prozor, prelazi sa jednog otvorenog prozora na drugi. koristi programe: kalkulator, beležnica, crtanje, za kompresiju podataka, za narezivanje diskova... objasni pojam virusa u računarskom sistemu i navede neke od načina da virus bude unet u računarski sistem. koristi softver za otkrivanje virusa. objasni potrebu za redovnim up date-om programa za skeniranje virusa.	Osnovni pojmovi (datoteka, fascikla, prečica, ikona, prozor, meni). Upotreba miša i tastature. Pokretanje aplikacija operativnog sistema Rad sa prozorima. Komponente prozora i njihova uloga. Organizacija podataka na disku. Pokretanje programa. Rad sa datotekama i fasciklama (kreiranje novog objekta, kopiranje i premeštanje, brisanje, promena naziva). Korišćenje dodatnih programa (beležnica, crtanje, igre, kalkulator) Podešavanje parametara radnog okruženja. Održavanje računarskog sistema (interventno, preventivno i kombinovano održavanje).
Obrada teksta	Upoznavanje i osposobljavanje učenika za korišćenje programa za obradu teksta.	podesi radno okruženje. umetne, selektuje, duplira, briše, pomera tekst ili deo teksta. izvrši formatiranje paragrafa, teksta i celog dokumenta. kreira i modifikuje tabele. umetne u tekst i modifikuje: sliku, crtež, grafikon. pretražuje tekst po zadatom ključu koristeći search komandu. izvrši pripremu i pusti dokument na štampu.	Osnovni pojmovi (pasus, margina, zaglavlje, podnožje). Struktura teksta. Podešavanje radnog okruženja. Unošenje teksta. Učitavanje dokumenta i izmena u dokumentu. Rad sa blokovima (označavanje, kopiranje, isecanje, lepljenje). Rad sa više dokumenata. Nabrajanje u tekstu. Rad sa tabelama. Umetanje slika u tekst. Obeležavanje stranica. Kreiranje zaglavlja i podnožja. Fusnote. Oblikovanje dokumenta. Stilovi. Štampanje dokumenta.
Rad sa tabelama	Upoznavanje i osposobljavanje učenika za korišćenje programa za rad sa tabelama.	podesi radno okruženje otvara radnu svesku i podesi broj radnih listova. manipuliše sa radnim listovima: menja redosled radnih listova u radnoj svesci, menja ime radnog lista, dodaje radni list, briše radni list. manipuliše sa ćelijama: unosi tekst u ćeliju, vrši formatiranje teksta u ćeliji, unosi brojčane podatke u ćeliju, vrši formatiranje numeričkih oznaka, selektuje ćeliju, kopira sadržaj ćelije, briše sadržaj ćelije, unosi podatke u ćelije kopiranjem i premeštanjem ... manipuliše sa vrstama i kolonama: selekcija, umetanje, brisanje... koristi elementarne formule i funkcije za zadata izračunavanja (SUM, MIN, MAX, AVERAGE, PRODUCT). kreira i modifikuje elementarne grafikone. ne izlazeći iz programa za rad sa tabelama napravi dokument u programu za obradu teksta i smesti ga u radnu svesku. izvrši pripremu i pusti dokument na štampu.	Osnovni pojmovi o radu sa tabelama. Osnovni pojmovi o programima za rad sa tabelama. Unošenje podataka u tabelu. Manipulacije podacima. Transformacije tabele. Formatiranje tabele. Formule. Adrese ćelija. Reference. Imena. Funkcije. Automatsko unošenje serija podataka. Prethodni pregled tabele i grafikona. Štampanje. Povezivanje programa za obradu teksta i programa za rad sa tabelama.
Izrada prezentacija	Upoznavanje osnova za korišćenje programa za izradu prezentacija	poznaje pravila pravljenja prezentacije s obzirom na cilj prezentacije podesi radno okruženje u programu za pravljenje prezentacija formatira slajdove podešava prelaz sa slajda na slajd i način prikazivanja izrađuje prezentaciju izvrši pripremu dokumenta i pusti na štampu.	Pojam prezentacije (količina informacija na jednom slajdu, naslov, boje.) Slajd. Podloga. Forma. Prikazivanje prezentacija.
	Upoznavanje učenika sa načinima komunikacije između računara.	objasni pojmove LAN (Local Area Network), MAN (Metropolitan Area Network), WAN (Wide Area Network), klijent - server. nabroji prednosti rada u mreži. poznaje pojmove: WWW (World Wide Web), URL (Uniform Resource Locator), FTP (File Transfer Protocol), HTTP (HiprText Transfer Protocol), ISP (Internet Sevice Provider). koristi programe čitače interneta. koristi pretraživače intereneta i manipuliše sa Web stranama. izvrši podešavanja vezana za postavljanje elektronske adrese. manipuliše sa elektronskim porukama: prijem, slanje, brisanje, radi u mrežnom okruženju.	Načini komunikacije između računara. Pojam računarske mreže. Internet i intranet. Povezivanje računara i Interneta. Uspostavljanje veze, podešavanje parametara i prekidanje veze. Servisi Interneta (WWW, e-mail, FTP...). Rad sa čitačima interneta. Otvaranje Web strana. Korišćenje pretraživača. Snimanje Web strana, snimanje slika. Prebacivanje sadržaja Web strane u tekst procesor. Štampanje. Elektronska pošta (pokretanje programa, postavljanje elektronske adrese, prijem i slanje elektronske pošte, pravljenje i korišćenje adresara). Rad u mreži. Deljenje mrežnih resursa.

PREPORUČENA LITERATURA
1. N. Klem, Računarstvo i informatika za prvi razred gimnazije, 2006. ZUNS
2. N. Klem, Računarstvo i informatika za drugi razred gimnazije, 2006. ZUNS
3. Čabarkapa, Nešić, Računarstvo i informatika za drugi razred gimnazije, Krug, 2006.

KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA
1. Matematika
2. Računarstvo i informatika 2
3. Moderne pilanske tehnologije

Naziv predmeta:	TEHNIČKA FIZIKA
Godišnji fond časova:	70 časova
Razred:	Prvi
Ciljevi predmeta	1. Produbljivanje znanja o osnovnim oblastima u fizici
	2. Razumevanje fizike kao fundamentalne nauke i sveta koji nas okružuje
	3. Usvajanje praktičnih znanja iz discipline koja su primenljiva u oblasti primarne proizvodnje drveta
	4. Osposobljavanje učenika da koriste merne instrumente u fizici

TEMA	CILJEVI	ISHODI Po završetku teme učenik će biti u stanju da:	PREPORUČENI SADRŽAJI PO TEMAMA	NAČIN OSTVARIVANJA PROGRAMA
Uvod	Sticanje osnovnih znanja o fizičkim veličinama i merenju	poznaje instrumente za merenje uoči značaj fizičkih veličina primenjuje operacije sa vektorima	Materija i osobine, fizičke veličine, vektorske veličine, merenje i greške pri merenju, kljunasto merilo i mikro geometrijski zavrtanj	Na početku teme učenike upoznati sa ciljevima i ishodima nastave / učenja, planom rada i načinima ocenjivanja. Oblici nastave Predmet se realizuje kroz sledeće oblike nastave: teorijska nastava (70 časova) Podela odeljenja na grupe Odeljenje se ne deli na grupe Mesto realizacije nastave Teorijska nastava se realizuje u učionici Preporuke za realizaciju nastave Uvod: Koristiti merne instrumente i vizuelizacije-grafike, nastavne listove i crteže Kretanje: Sadržaje povezati sa primerima iz prakse, demonstrativno prikazati ravnomerno i ubrzano kretanje kod transplatornog i rotacionog kretanja. Uraditi vežbu provera zakona ubrzanog ravnomernog pravolinijskog kretanja Rad, energija, zakon i održavanje: Demonstrirati prikazivanje zakona održavanja, izvesti laboratorijsku vežbu preko računskih zadataka koji su povezani sa praksom Ocenjivanje Vrednovanje ostvarenosti ishoda vršiti kroz: 1. praćenje ostvarenosti ishoda 2. testove znanja 3. testove praktičnih veština Okvirni broj časova po temama Uvod 5 časova Kretanje 10 časova Rad, energija, zakon i održavanje 15 časova Bezvrtložna fizička polja 15 časova Jednosmerna električna struja 10 časova Magnetno polje 10 časova Fizika velikog broja molekula 5 časova
Kretanje	Sticanje osnovnih znanja iz kinematike i dinamike i primena u praksi	poznaje fizičke veličine koje karakterišu transplatorno i rotaciono kretanje poznaje osnovne zakone kinematike i dinamike na nivou primene poznaje da oblik kretanja zavisi od referentnog sistema uoči razliku i povezanost između transplatornog i kružnog kretanja	Referentni sistem, veličine koje karakterišu kretanje, brzina i ubrzanje, vrste kretanja, klasični zakon sabiranja brzina, kružno kretanje, dinamika transplatornog kretanja, težina sile trenja, njutnovi zakoni. Rotaciono kretanje, moment sile, moment impulsa, moment inercije, elementi statike
Rad, energija, zakon i održavanje	Sticanje osnovnih znanja o sili, radu i energiji, o zakonima održavanja, njihovom značenju u fizici	uviđa da su zakoni održavanja univerzalni zakoni objasni značaj energije u razvoju čovečanstva objasni kako se pretvara mehanička energija iz jednog oblika u drugi uoči značaj štednje i šta su gubici	Rad sile, snaga, mehanička energija, zakoni održavanja, unutrašnja energija, moment inpulsa, mase naelektrisanja
Bezvrtložna fizička polja	Sticanje osnovnih znanja o fizičkim poljima i gravitacionom i elektrostatičkom polju uz potenciranje na gravitaciono polje zemlje	razlikuje supstance i fizičko polje kao posebne oblike materije poznaje vrste fizičkih polja poznaje da sva tela stvaraju gravitaciona polja, a naelektrisana električna poznaje osnovne zakone i primenu 1 i 2 zakon termodinamike	Vrste i podela fizičkih polja, gravitaciono polje, Njutnov zakon gravitacije, jačina gravitacionog polja, potencijalna energija, potencijal, elektrostatičko polje, kulonov zakon, jačina električnog polja
Jednosmerna električna struja	Sticanje osnovih znanja o provodljivosti materijala, sticanje i primena osnovnih zakona	objasni šta su provodnici, poluprovodnici, izolatori primeni Omov i Džulov zakon teorijski primeni Kirhofova pravila objasni pretvaranje enorgije iz jednog oblika u drugi izmeri nepoznat otpor meri veličine električnog kola	Provodnici, poluprovodnici, izolatori, Omov zakon, Džulov zakon, Kirhofova pravila, Pretvaranje energije, otpor kola, električna struja. Izvori električne struje, rad i snaga, instrumenti za merenje, Vitstonov most
Magnetno polje	Sticanje osnovnih znanja o magnetnom polju i njegovom delovanju, primenu Fradejevog zakona, princip rada elektromotora generatora, transformatora, osigurača…	razlikuje gravitaciono, električno i magnetno polje objasni primenu magnetnih sila i njihovo dejstvo objasni princip rada električnih mernih instrumenata: poznaje način rada elektromotora, generatora, transformatora	Gravitaciono električno i magnetno polje, magnetne sile i njihovo dejstvo, električni merni instrumenti, elektromotor, generator, transformator, amperov zakon, lorencova sila, osobine magnetnog polja, princip rada elektromotora, princip rada električnih mernih instrumenata
Fizika velikog broja molekula	Sticanje osnovnih znanja i zakona o agregatnim stanjima i njihova primena	poznaje osnovne veličine koje karakterišu gasne zakone objasni zašto se tela deformišu pod dejstvom sila i zagrevanjem objasni zašto nastaju kapitalne pojave primeni gasni zakon razlikuje između makro i mikro svet i navede primer razlike	Atomi i molekuli, količina supstance, avogardov broj, makroskopska tela kao skupovi velikog broja molekula, čvrsta tela, kristali, elastičnost, hukov zakon, tečnosti, uzajamno delovanje molekula tečnosti, površinski napon, kapilarne pojave

Naziv predmeta:	TEHNIČKA FIZIKA
Godišnji fond časova:	70 časova
Razred:	Drugi
Ciljevi predmeta	1. Produbljivanje znanja o osnovnim oblastima u fizici
	2. Razumevanje fizike kao fundamentalne nauke i sveta koji nas okružuje
	3. Usvajanje praktičnih znanja iz discipline koja su primenljiva u oblasti primarne proizvodnje drveta
	4. Osposobljavanje učenika da koriste merne instrumente u fizici

TEMA	CILJEVI	ISHODI Po završetku teme učenik će biti u stanju da:	PREPORUČENI SADRŽAJI PO TEMAMA	NAČIN OSTVARIVANJA PROGRAMA
Mehanika i dinamika fluida	Sticanje osnovnih znanja o fluidima Sticanje znanja o praktičnoj primeni zakona koji se odnose na fluide	objasni šta je hidrostatički pritisak poznaje primenu Paskalovog i Arhimedovog zakona poznaje primenu Bernulijeve jednačine meri pritisak	Fluidi Hidrostatički pritisak Paskalov zakon, hidraulične prese, Stacionarno i turbulentno kretanja, Bernulijeva jednačina, primena Bernulijeve jednačine (torijeličeva teorema, pitoova cev, venturijeva cev, vakuum pumpe) Merenje pritiska, viskoznost	Na početku teme učenike upoznati sa ciljevima i ishodima nastave / učenja, planom rada i načinima ocenjivanja. Oblici nastave Predmet se realizuje kroz sledeće oblike nastave: teorijska nastava (70 časova) Podela odeljenja na grupe Odeljenje se ne deli na grupe Mesto realizacije nastave Teorijska nastava se realizuje u učionici Preporuke za realizaciju nastave Mehanika i dinamika fluida izvestiti vežbu - provera Bernulijeve jednačine, u računskim vežbama koristiti primere iz prakse ove struke Termodinamika i toplotne pojave Kroz demonstracije prikazati vrste materijala i objasni njihove osobine. Koristiti modele, skice, crteže toplotnih uređaja (sus motori) koje kabinet poseduje. Preko zadataka objasniti šta znači koeficijent korisnog dejstva, i mašine za hlađenje Geometrijska optika i fotometrija Koristiti lupu, mikroskop, optičku klupu, uraditi vežbu određivanje svetlosne jačine nepoznatog svetlosnog izvora i određivanje žižne daljine sabirnog sočiva Fizika mikrosveta Koristiti filmove koji postoje, skice i crteže koji prikazuje nuklearne reakcije u mirnodopske i razarajuće svrhe (Hirošima, Nagasaki), Objasniti značaj laserskog zračenja u svim oblastima ljudskog života, Kroz demonstraciju objasniti značaj poluprovodnika u integrisanim kolima i njihovu ulogu u razvoju tehnologije, uraditi vežbu Određivanje ugaone divergencije laserskog snopa Merni instrumenti Koristiti merne instrumente koje poseduje kabinet, koristiti razne metode merenja, pri svakom merenju odrediti relativnu i apsolutnu grešku Ocenjivanje Vrednovanje ostvarenosti ishoda vršiti kroz: 1. praćenje ostvarenosti ishoda 2. testove znanja 3. testove praktičnih veština Okvirni broj časova po temama Mehanika i dinamika fluida 15 časova Oscilacije i talasno kretanje 10 časova Naizmenična struja 10 časova Termodinamika i toplotne pojave 10 časova Geometrijska optika i fotometrija 5 časova Fizika mikrosveta 5 časova Merni instrumenti 15 časova
Oscilacije i talasno kretanje	Sticanje osnovnih znanja o vrstama oscilacija i veličinama koje karakterišu oscilacije Sticanje osnovnih znanja o talasnom kretanju i primeni talasa	poznaje farmanijske oscilacije objasni pretvaranje energije iz jednog oblika u drugi i gubitak energije objasni osnovne pojmove akustike i značaj ultrazvuka u praksi objasni šta je rezonancija i gde je poželjna, a gde ne	Harmonijske oscilacije i veličine, mehaničke oscilacije, vrste oscilacija Rezonancija, vibracije materijala, infrazvuk, zvuk i ultrazvuk, Akustika, talasno kretanje vrste i veličine koje karakterišu talasno kretanje
Naizmenična struja	Sticanje osnovnih znanja o elektromagnetnoj indukciji, sticanje i primena osnovnih zakona za dobijanje naizmenične struje, shvatanje značaja Nikole Tesle u ovoj oblasti	poznaje osnovne zakone o oscilatorima i talasnom zakonu poznaje primenu tih zakona u praksi poznaje princip rada: Transformatora, Elektromotora i Generatora objasni prenos i uštedu električne energije razlikuju otpor kod jednosmerne i naizmenične struje	Elektromagnetna indukcija i Faradejev zakon indukcije, Samoindukcija i uzajamna indukcija, transformatori, Naizmenična struja otpori u kolu naizmenične struje Omov zakon, snaga i efektivne vrednosti, Generatori i motori naizmenične struje trofazna struja
Termodinamika i toplotne pojave	Sticanje osnovnih znanja i zakona o unutrašnjoj energiji i toplotnim pojavama, uočavanje pristupa proučavanju mikroskela preko makroskopskih veličina, osnovna znanja o značaju termodinamičkih veličina u praksi	poznaje značaj 1 i 2 principa termodinamike i entropije poznaje princip rada toplotnih uređaja i pretvaranja energije poznaje način prenošenja unutrašnje energije i vrste izolatornih materijala i korišćenje u građevinskim objektima objasni pretvaranje drugih oblika energije u električnu navede primer korišćenja i uštede energije	Pojam o termodinamici 1 i 2 princip termodinamike Entropija, toplotne mašine koeficijent korisnog dejstva Karnov kružni ciklus, premeštanje, provođenje, konvekcije i zračenje, izolacioni materijali, građevinski objekat kao potrošač energije i moguće uštede, solarno grejanje, razni kotlovi i kompresori
Geometrijska optika i fotometrija	Proširiti znanja iz geometrijske optike i fotometrije	poznaje značaj zakona odbijanja i prelamanja svetlosti poznaje totalnu refleksiju i njenu primenu poznaje upotrebu sočiva poznaje da treba da pregleda svoj očni sistem objasni na primeru kako da svoje radno mesto osvetli kako treba	Osobine svetlosti, Indeks prelamanja, odbijanje i prelamanje svetlosti, sočiva. Vrste. Jednačina nalaženje likova, lupa. Mikroskop, svetlosni fluks, jačina svetlosti, osvetljenost Lambertov zakon, fotometri
Fizika mikrosveta	Da učenici razumeju strukturu mikrosveta i kvantomehaničke odnose i zakone koji važe u mikro svetu, da znaju primenu sprektometrije, fotoefekta i laserskog zračenja	poznaje osnovne pojmove kvantne fizike poznaje Ajštajnovu jednačinu za fotoefekat i njenu primenu poznaje princip rada lasera i njegovu primenu objasni šta su poluprovodnici i njihovu primenu poznaje nuklearne procese i zaštitu od radioaktivnosti objasni na primeru upotrebu atomske energije	Kvant energije Foton, fotoelektrični efekat, Struktura atoma i Borov model atoma Stimulisano zračenje, laseri, primena lasera Poluprovodnici, dioda tranzistora, spektrometrija, Atomsko jezgro, radioaktivnost, fisija
Merni instrumenti	Naučiti učenike da koriste instrumente i metode merenja u ispitivanju drveta	praktično primeni instrumente u ispitivanju drveta demonstrira metode merenja prikazuje rezultate merenja poznaje značaj grešaka pri merenju	Sonda, fotoćelija, Termoelementi, pretvarači, Detekcija radioaktivnog zračenja, katodna cev

PREPORUČENA LITERATURA ZA REALIZACIJU PREDMETA
1. J. Janjić, M. Pavlov, B. Radivojević: FIZIKA za prvi razred srednjeg obrazovanja i vaspitanja, Naučna knjiga Beograd 2000.
2. M. Raspopović i dr, Fizika sa zbirkom zadataka i priručnikom za laboratorijske vežbe, za I razred četvorogodišnjih stručnih škola, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd 1998.
3. Grupa autora: FIZIKA za drugi razred srednjeg obrazovanja i vaspitanja, Naučna knjiga Beograd 2000.
4. Grupa autora: FIZIKA za treći razred srednjeg obrazovanja i vaspitanja, Naučna knjiga Beograd 2000.
5. Nataša Čaluković: Fizika II, Zbirka zadataka za drugi razred gimnazije, KRUG, Beograd, 2003.
6. Nataša Čaluković: Fizika III, Zbirka zadataka za treći razred gimnazije, KRUG, Beograd, 2003.
7. Grupa autora: FIZIKA za četvrti razred srednjeg obrazovanja i vaspitanja, Naučna knjiga Beograd 2000.
8. Nataša Čaluković: Fizika, Zbirka zadataka za četvrti razred gimnazije, KRUG, Beograd, 2003.
9. Kvark media, Multimedijalni edukativni programi Fizika 1 i 2 Multisoft+, Užice 1999.

KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA
1. Mašinski elementi i materijali
2. Matematika
3. Hemija
4. Stručni moduli

Naziv predmeta:	DRVO KAO SIROVINA
Godišnji fond časova:	105 časova
Razred:	Prvi
Ciljevi predmeta	1. Sticanje potrebnih znanja o svojstvima drveta kao sirovine u primarnoj obradi drveta
	2. Upoznavanje sa delovima stabla i karakteristikama debla radi što racionalnijeg korišćenja drveta kao sirovine
	3. Upoznavanje sa građom drveta da bi se lakše razumela tehnička svojstva drveta i ponašanje drveta tokom obrade, sušenja i upotrebe
	4. Upoznavanje sa tehničkim svojstvima drveta i njihovim uticajem na način obrade i oblast primene drveta
	5. Upoznavanje sa greškama drveta, uzrocima nastajanja i uticajem na korišćenje drveta kao sirovine
	6. Upoznavanje sa građom, tehničkim svojstvima i korišćenjem osnovnih domaćih i stranih vrsta drveća koje se kod nas prerađuju u primarnoj obradi drveta

TEMA	CILJEVI	ISHODI Po završetku teme učenik će biti u stanju da:	PREPORUČENI SADRŽAJI PO TEMAMA	NAČIN OSTVARIVANJA PROGRAMA
Spoljašnji izgled stabla	Upoznavanje sa delovima stabla i karakteristikama debla radi što racionalnije korišćenja drveta kao sirovine	razlikuje delove stabla meri dimenzije stabla utvrđuje spoljašnje karakteristike debla i uočava upotrebnu vrednost debla	stablo, delovi i dimenzije spoljašnje karakteristike debla	Na početku teme učenike upoznati sa ciljevima i ishodima nastave / učenja, planom rada i načinima ocenjivanja. Oblici nastave Predmet se realizuje kroz sledeće oblike nastave: teorijska nastava (105 časova) Podela odeljenja na grupe Odeljenje se ne deli na grupe Mesto realizacije nastave Teorijska nastava se realizuje u učionici/kabinetu Preporuke za realizaciju nastave Za nastavu su neophodni: uzorci drveta, lupa, mikroskopi i mikroskopski preparati drveta, slajdovi, slike, crteži, vlagomer, vaga, laboratorijska sušara Ocenjivanje Vrednovanje ostvarenosti ishoda vršiti kroz: 1. praćenje ostvarenosti ishoda 2. testove znanja 3. testove praktičnih veština Okvirni broj časova po temama Spoljašnji izgled stabla 5 časova Građa drveta 30 časova Tehnička svojstva drveta 20 časova Greške drveta 35 časova Karakteristike i upotreba najvažnijih domaćih i stranih vrsta drveća 15 časova
Građa drveta	Upoznavanje sa građom drveta da bi se lakše razumela tehnička svojstva drveta i ponašanje drveta tokom obrade, sušenja i upotrebe	razlikuje elemente makroskopske i mikroskopske građe drveta na poprečnom, radijalnom, tangencijalnom i spiralnom preseku drveta lišćara i četinara objasni funkciju elemenata makroskopske i mikroskopske građe drveta objasni uticaj elemenata makroskopske i mikroskopske građe drveta na svojstva drveta raspoznaje elemente građe lišćara i četinara upoređuje elemente građe lišćara i četinara navede hemijske elemente i hemijska jedinjenja koja ulaze u sastav drveta objasni funkciju hemijskih jedinjenja i njihov uticaj na tehnička svojstva drveta	makroskopska građa drveta (kora, beljika, srčika, prstenovi prirasta, trake drveta, smolni kanali, karakteristični preseci na drvetu) mikroskopska građa drveta (traheje, traheide, drvna vlakna, građa četinara, građa lišćara) hemijski sastav drveta (hemijski elementi koji ulaze u sastav drveta, jedinjenja ćelijskog zida, sporedni sastojci drveta, mineralne materije u drvetu)
Tehnička svojstva drveta	Upoznavanje sa tehničkim svojstvima drveta i njihovim uticajem na način obrade i oblast primene drveta	razvrstava drvo po boji na uzorcima drveta razlikuje i imenuje različite teksture određuje kvalitet drveta na osnovu njegovih estetskih svojstava razvrstava osnovne vrste po gustini i poroznosti definiše slobodnu i vezanu vodu u drvetu definiše higroskopnost drveta poznaje načine i instrumente za određivanje vlažnosti drveta meri vlažnost drveta pomoću elektrovlagomera određuje vlažnost drveta gravimetrijskom metodom izračunava utezanje i bubrenje drveta razvrstava osnovne vrste četinara i lišćara prema tvrdoći, čvrstoći, cepljivosti... procenjuje upotrebljivost drveta na bazi estetskih, fizičkih i mehaničkih svojstava	estetska svojstva drveta (boja, tekstura, sjaj, finoća) fizička svojstva drveta (vlažnost, gustina, utezanje, bubrenje, provodljivost...) mehanička svojstva drveta (elastičnost, plastičnost, tvrdoća, čvrstoća, otpornost na habanje) fizičko-hemijska svojstva drveta (trajnost, toplotna moć)
Greške drveta	Upoznavanje sa greškama drveta, uzrocima nastajanja i uticajem na korišćenje drveta kao sirovine	raspoznaje greške drveta procenjuje uticaj grešaka drveta na ekonomsku i upotrebnu vrednost drveta	greške građe drveta greške izazvane dejstvom spoljašnjih faktora greške boje drveta koje ne umanjuju čvrstoću greške boje drveta koje umanjuju čvrstoću greške nastale dejstvom insekata
Karakteristike i upotreba najvažnijih domaćih i stranih vrsta drveća	Upoznavanje sa najvažnijim domaćim i stranim vrstama drveća	raspoznaje najznačajnije domaće četinarske i lišćarske vrste drveća raspoznaje osnovne strane vrste drveća - egzote	Karakteristike i upotreba najvažnijih domaćih i stranih vrsta drveća (čamovina, beli i crni bor, hrast, brest, jasen, bagrem, trešnja, orah, bukva, javor, grab, breza, jova, topola, lipa, vrba, mahagoni, sapeli, tikovina)

PREPORUČENA LITERATURA ZA REALIZACIJU PREDMETA
1. Tehnologija materijala za I i II razred drvoprerađivačke škole, Milinko Banković, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd

KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA
1. Skladištenje i zaštita sirovina
2. Pilana sa brentom
3. Pilana sa gaterom
4. Prirodno sušenje
5. Proizvodnja sečenog furnira
6. Sekundarna obrada građe
7. Proizvodnja parketa i brodskog poda
8. Proizvodnja ljuštenog furnira
9. Proizvodnja sečenog furnira
10. Proizvodnja furnirskih ploča
11. Proizvodnja panel-ploča
12. Proizvodnja ploča iverica
13. Proizvodnja ploča vlaknatica
14. Tehničko sušenje i parenje građe

Naziv predmeta:	TEHNIČKO CRTANJE
Godišnji fond časova:	70 časova
Razred:	Prvi
Ciljevi predmeta	1. Sticanje znanja o rukovanju osnovnim priborom za crtanje
	2. Osposobiti učenike da pregledno skiciraju i crtaju u skladu sa pravilima tehničkog crtanja
	3. Upoznavanje sa metodama predstavljanja trodimenzionalnih predmeta na crtežu
	4. Osposobljavanje učenika za grafičko komuniciranje
	5. Osposobljavanje za prostorno posmatranje i razmišljanje
	6. Osposobljavanje učenike za čitanje crteža i nacrta
	7. Razvijanje kod učenika motoričke sposobnosti
	8. Razvijanje kod učenika smisao za tačnost, urednost i preciznost u radu
	9. Osposobljavanje učenika da primeni znanja iz tehničkog crtanja i nacrtne geometrije u primarnoj obradi drveta
	10. Razvijanje tehničke kulture kod učenika

TEMA	CILJEVI	ISHODI Po završetku teme učenik će biti u stanju da:	PREPORUČENI SADRŽAJI PO TEMAMA	NAČIN OSTVARIVANJA PROGRAMA
Tehnički crteži	Sticanje znanja o rukovanju osnovnim priborom za crtanje	rukuje priborom za tehničko crtanje poznaje vrste linija, razmeru i projekcije poznaje i primenjuje standarde u tehničkom crtanju crta u razmeri, šrafira i kotira	Zadatak i značaj tehničkog crtanja Materijal i pribor za tehničko crtanje Standardi i standardizacija Tehnički crtež - formati crteža i obrazaca za tehničku dokumentaciju - vrste (tipovi) linija i njihova primena - tehničko pismo	Na početku teme učenike upoznati sa ciljevima i ishodima nastave / učenja, planom rada i načinima ocenjivanja. Oblici nastave Predmet se realizuje kroz sledeće oblike nastave: Vežbe (70 časova) Podela odeljenja na grupe Odeljenje se deli na 2 grupe prilikom realizacije Vežbi Mesto realizacije nastave Teorijska nastava se realizuje u učionici / kabinetu Preporuke za realizaciju nastave U okviru svake teme uraditi najmanje po jedan grafički rad Ocenjivanje Vrednovanje ostvarenosti ishoda vršiti kroz: 1. praćenje ostvarenosti ishoda 2. testove znanja 3. testove praktičnih veština Okvirni broj časova po temama Tehnički crteži 15 časova Geometrijsko crtanje 15 časova Pravila tehničkog crtanja 10 časova Nacrtna geometrija 30 časova
Geometrijsko crtanje	Razvijati tačnosti, urednosti i preciznosti u radu Razvijanje motoričkih sposobnosti	crta paralelne i normalne prave crta simetrale duži i uglova deli duž na n-jednakih delova spaja prave linije lukom zadatog poluprečnika spaja kružne lukove lukom zadatog poluprečnika konstruiše pravilne mnogouglove (trougao, kvadrat, petougao, šestougao, sedmougao i osmougao) konstruiše elipsu	Geometrijsko crtanje - osnovne geometrijske konstrukcije - pravilni poligoni - krive linije
Pravila tehničkog crtanja	Upoznavanje sa metodama predstavljanja trodimenzionalnih predmeta na crtežu	u skladu sa standardom tehničkog crtanja prostorno prikazuje jednostavne predmete u kosoj projekciji i aksonometriji crta u razmeri i kotira jednostavne predmete u ortogonalnim projekcijama	Pravila tehničkog crtanja - kosa projekcija i aksonometrija - razmera i razmernici - preseci, prekidi i šrafiranje - kotiranje
Nacrtna geometrija	Osposobljavanje za prostorno posmatranje i razmišljanje	crta projekcije tačke u opštem i specijalnom položaju crta projekcije prave i duži u opštem i specijalnom položaju crta projekcije osnovnih geometrijskih likova (trougao, kvadrat, pravougaonik, krug...) u opštem i specijalnom položaju crta projekcije geometrijskih tela u opštem i specijalnom položaju	pojam i vrste projiciranja kvadranti i oktanti projekcija tačke na tri ravni projekcije prave i duži na tri ravni projekcije osnovnih geometrijskih likova na tri ravni projekcije geometrijskih tela na tri ravni

PREPORUČENA LITERATURA ZA REALIZACIJU PREDMETA
1. Tehničko crtanje sa nacrtnom geometrijom, Spasoje Drapić, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd

KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA
1. Pilana sa gaterom
2. Pilana sa brentom
3. Sekundarna obrada građe
4. Proizvodnja parketa i brodskog poda
5. Proizvodnja ljuštenog furnira
6. Proizvodnja sečenog furnira

Naziv predmeta:	MAŠINSKI ELEMENTI I MATERIJALI
Godišnji fond časova:	100 časova
Razred:	Prvi
Ciljevi predmeta	1. Sticanje znanja o mašinskim materijalima i njihovoj primeni
	2. Ovladavanje znanjima o brusnim materijalima i brusnim tocilima
	3. Upoznavanje sa karakterstikama i upotrebom pogonskih materijala
	4. Primena mašinskih elemenata kod sredstava transporta i mašina u primarnoj obradi drveta

TEMA	CILJEVI	ISHODI Po završetku teme učenik će biti u stanju da:	PREPORUČENI SADRŽAJI PO TEMAMA	NAČIN OSTVARIVANJA PROGRAMA
Mašinski materijali	Sticanje znanja o mašinskim materijalima i njihovoj primeni	Nabroji najbitnije mašinske materijale koji se koriste u primarnoj obradi drveta Razlikuje pojedine vrste mašinskih materijala Nabroji osnovne vrste čelika i njihove karakteristike Prepoznaje oznake za čelike Objasni prednosti i mane upotrebe pojedinih materijala za izradu testera i noževa Objasni razloge upotrebe pojedinih materijala kod izrade delova mašina i opreme u primarnoj obradi drveta	Mašinski materijali i podela materijala Konstrukcioni materijali (sivo liveno gvožđe, specijalni liv, čelik) Obeležavanje i podela čelika (ugljenični i legirani konstrukcioni čelici) Materijali za izradu alata (legirani alatni čelik, brzorezni čelik, tvrdi metal i stelit) Upotreba aluminijuma, bakra, magnezijuma, cinka, olova i drugih metala za delove mašina, uređaja i opreme u primarnoj obradi drveta	Na početku teme učenike upoznati sa ciljevima i ishodima nastave / učenja, planom rada i načinima ocenjivanja. Oblici nastave Predmet se realizuje kroz sledeće oblike nastave: teorijska nastava (70 časova) nastava u bloku (30 časova) Podela odeljenja na grupe Odeljenje se deli na 2 grupe prilikom realizacije Nastave u bloku Mesto realizacije nastave Teorijska nastava se realizuje u učionici Nastava u bloku se realizuje u radionici / pogonu Preporuke za realizaciju nastave Mašinski materijali. Kod realizacije teme mašinski materijali ne insistirati na dobijanju već samo na svojstvima i primeni Sredstva za brušenje. Nakon teorijske obuke, organizovati praktične vežbe-upotreba brusnih sredstava u okviru jednodnevne blok nastave Pogonski materijali. Posle teorijske nastave organizovati nastavu u bloku (dvodnevnu) sa posebnim osvrtom na dobijanje vodene pare i sabijenog vazduha. Mašinski elementi. Tokom realizacije teme organizovati blok nastavu u trajanju od dva dana Ocenjivanje Vrednovanje ostvarenosti ishoda vršiti kroz: 1. praćenje ostvarenosti ishoda 2. testove znanja 3. testove praktičnih veština Okvirni broj časova po temama Mašinski materijali 30 časova Sredstva za brušenje 20 časova Pogonski materijali 20 časova Mašinski elementi 30 časova
Sredstva za brušenje	Ovladavanje znanjima o brusnim materijalima i brusnim tocilima	Navede osnovne komponente brusnih materijala kao i vrste i oblike brusnih tocila Razlikuje pojedine vrste sredstava za brušenje	Sredstva za brušenje alata (osnovne karakteristike, vrste, oblik i namena pojedinih tocila)
Pogonski materijali	Upoznavanje sa karakterstikama i upotrebom pogonskih materijala	Navede osnovne specifičnosti vezane za pojedine pogonske materijale Objasni ulogu pojedinih pogonskih materijala u primarnoj obradi drveta Objasni princip rada kotlova, toplotnih pumpi, kompresora i uljnih pumpi	Pogonski materijali (goriva, maziva, ulja, voda, vazduh) Postrojenja za proizvodnju tople vode i vodene pare(kotlovi i toplotne pumpe) Postrojenja za proizvodnju sabijenog vazduha (kompresori) Uljne pumpe
Mašinski elementi	Primena mašinskih elemenata kod sredstava transporta i mašina u primarnoj obradi drveta	Nabroji osnovne mašinske elemente za spajanje Izvrši spajanje prostih sklopova Definiše mašinske elemente za kružno kretanje Objasni ulogu pojedinih mašinskih elemenata za kružno kretanje Navede kojim sve prenosnicima može da se izvede prenos snage Izračuna prenosni odnos za svaki vid prenosa snage Definiše mašinske elemente za sprovođenje fluida i navede njihove osnovne karakteristike Koristi kataloge proizvođača mašinskih elemenata i materijala	Mašinski element i podela mašinskih elemenata Mašinski elementi za spajanje (klinovi, vijci, navrtke, zakovice, osigurači, opruge, zavarivanje) Mašinski elementi za kružno kretanje (vratila, osovine osovinice, ležišta, rukavci, spojnice) Mašinski elementi za prenos snage (zupčanicima, frikcionim točkovima, remenom, lančanicima) Mašinski elementi za sprovođenje fluida (cevi i cevni elementi, cevni zatvarači) Najpoznatiji proizvođači mašinskih elemenata i materijala

PREPORUČENA LITERATURA ZA REALIZACIJU PREDMETA
1. Mašine i uređaji, Borivoj Tomić, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd

Naziv predmeta:	PREDUZETNIŠTVO
Godišnji fond časova:	64 časa
Razred:	Četvrti
Ciljevi predmeta	1. Razumevanje preduzetničke kulture i sticanje poslovnih i preduzetničkih znanja, veština i ponašanja
	2. Razvijanje sposobnosti da se prepoznaju preduzetničke mogućnosti u lokalnoj sredini i deluje u skladu sa tim

TEMA	CILJEVI	ISHODI Po završetku teme učenik će biti u stanju da:	PREPORUČENI SADRŽAJI PO TEMAMA	NAČIN OSTVARIVANjA PROGRAMA
Preduzetništvo i preduzetnik	Razumevanje pojma i značaja preduzetništva Prepoznavanje osobenosti preduzetnika	navede adekvatne primere preduzetništva iz lokalnog okruženja navede karakteristike preduzetnika objasni značaj motivacionih faktora u preduzetništvu dovede u odnos pojmove preduzimljivost i preduzetništvo	Pojam, razvoj i značaj preduzetništva Profil i karakteristike uspešnog preduzetnika Motivi preduzetnika Tehnike i kriterijumi za utvrđivanje preduzetničkih predispozicija	Na početku teme učenike upoznati sa ciljevima i ishodima nastave / učenja, planom rada i načinima ocenjivanja. Oblici nastave Predmet se realizuje kroz sledeće oblike nastave: Vežbe (64 časa) Podela odeljenja na grupe Odeljenje se ne deli na 2 grupe prilikom realizacije: Vežbi Mesto realizacije nastave Vežbe se realizuju u kabinetu / učionici (deo vežbi se realizuje u kabinetu za informatiku) Preporuke za realizaciju nastave Preduzetništvo i preduzetnik: Dati primer dobrog preduzetnika i/ili pozvati na jedan čas gosta - preduzetnika koji bi govorio učenicima o svojim iskustvima Razvijanje i procena poslovnih ideja, marketing plan: Koristiti oluju ideja i vođene diskusije da se učenicima pomogne u kreativnom smišljanju biznis ideja i izboru realne za dalji rad na njoj, Učenici se dela na grupe u kojima ostaju do kraja i rade na delovima poslovnog plana Grupe učenika okupljene oko jedne poslovne ideje vrše istraživanje tržišta po nastavnikovim uputstvima Grupe učenika u posetama malim preduzećima informišu se o načinu pravljenja ponude i samostalno prave ponudu za primer njihovog preduzeća Upravljanje i organizacija: određen broj časova prema izboru nastavnika u informatičkom kabinetu Davati uputstva učenicima gde i kako da dođu do neophodnih informacija. Koristiti sajtove za prikupljanje informacija(www.apr.sr.gov.yu, www.sme.sr.gov.yu; www.mspbg.co.yu...). Posetasocijalnim partnerima na lokalnom nivou (opština, filijale Nacionalneslužbe za zapošljavanje, Regionalne agencije za razvoj malihi srednjih preduzeća i sl.) Učenički projekt-prezentacija poslovnog plana: Pozvati na jedan čas gosta - preduzetnika za procenu biznis plana. U prezentaciji koristiti sva raspoloživa sredstva za vizualizaciju Preporuka je da se tema "Učenički projekt-izrada i prezentacija poslovnog plana" započne prilikom obrađivanja teme "Procena poslovnih ideja". Na ovaj način predavač može da integriše učenički projekt tokom narednih tema predmeta. Ocenjivanje Vrednovanje ostvarenosti ishoda vršiti kroz: 1. praćenje ostvarenosti ishoda 2. testove znanja 3. testove praktičnih veština Okvirni broj časova po temama Preduzetništvo i preduzetnik 10 časova Razvijanje i procena poslovnih ideja, marketing plan 10 časova vežbi Upravljanje i organizacija 10 časova Pravni okvir za osnivanje i funkcionisanje delatnosti 12 časova Ekonomija poslovanja 12 časova Učenički projekt-prezentacija poslovnog plana 10 časova
Razvijanje i procena poslovnih ideja, marketing plan	Razvijanje sposobnosti za uočavanje, formulisanje i procenu poslovnih ideja Upoznavanje učenika sa elementima marketing plana Razvijanje smisla za timski rad	odabira iz mnoštva ideja onu koja je primenljiva i realna za otpočinjanja biznisa prepozna različite načine otpočinjanja posla uoči međusobno delovanje faktora koji utiču na tržište samostalno prikupi podatke sa tržišta - konkurencija, potencijalni klijenti, veličina tržišta pravi ponudu usluge razvija marketing strategiju za svoju poslovnu ideju i prezentuje svoj marketing plan radi timski u učeničkoj grupi	Procena poslovnih mogućnosti za novi poslovni poduhvat SWOT analiza - osnovi Elementi marketing miksa (5P) - proizvod, usluga, cena, kanali distribucije, promocija) Faktori poslovnog okruženja: potencijalni klijenti, veličina tržišta, direktna i indirektna konkurencija, trendovi na tržištu itd. Elementi marketing plana Rad na terenu-istraživanje tržišta Važnost tima za produktivnost u poslu
Upravljanje i organizacija	Upoznavanje učenika sa stilovima rukovođenja	navede osobine uspešnog menadžera poznaje različite upravljačke stilove objasni osnove menadžmenta usluga/proizvodnje uviđa značaj planiranja i odabira ljudskih resursa za potrebe organizacije objasni značaj informacionih tehnologija za savremeno poslovanje	Menadžment funkcije (planiranje, organizovanje, vođenje i kontrola) Menadžment stilovi - (preduzetnik kao menadžer) Osnovna znanja o upravljanju i liderstvu - demokratski stil, centralizovan, lise fer.. Menadžmnet usluga proizvodnje - upravljanje proizvodim resursima, upravljanje sirovinama i poluproizvodima, upravljanje proizvodnim procesom) Informacione tehnologije u poslovanju (poslovni informacioni sistemi, internet, intranet i ekstranet u poslovanju, elektronsko poslovanje, elektronska trgovina, itd.)
Pravni okvir za osnivanje i funkcionisanje delatnosti	Upoznavanje sa pravnim okvirom za osnivanje i funkcionisanje delatnosti	izabere najpovoljniju organizacionu i pravnu formu organizovanja delatnosti prikupi informacije koje su potrebne za uspešno vođenje posla samostalno sačini ili popuni poslovnu dokumentaciju (CV, poslovna pisma, molbe, zapisnik, obrasci...)	Zakonske forme organizovanja delatnosti Institucije i infrastruktura za podršku preduzetništvu
Ekonomija poslovanja	Upoznavanje učenika sa finansijskim aspektima preduzeća / radnje	planira proizvodnju i troškove za sopstveni biznis klasifikuje troškove preduzeća i izračuna prag rentabilnosti sastavi finansijske izveštaje u najjednostavnijoj formi (bilans stanja, bilans uspeha i tok gotovine preduzeća); prikupi informacije potrebne za proizvodni i finansijski plan i o izvorima finansiranja; prezentuje određeni deo plana proizvodnje/ finansijskog plana	Struktura troškova (fiksni i varijabilni troškovi) i prag rentabilnosti Prihodi i gubici Prikupljanje potrebnih podataka na terenu i njihova prezentacija osnovne elemente i organizacioni plan za sopstvenu biznis ideju
Učenički projekt-prezentacija poslovnog plana	Osposobljavanje učenika veštini prezentacije poslovnog plana	izradi jednostavan poslovni plan (deo poslovnog plana) prema usvojenoj poslovnoj ideji prezentuje poslovni plan (deo) u okviru svoje timske uloge	Izrada celovitog biznis plana za sopstvenu biznis ideju Prezentacija pojedinačnih/grupnih biznis planova i diskusija

PREPORUČENA LITERATURA ZA REALIZACIJU PREDMETA
1. P. F. Draker, (Peter F. Drucker) Inovacije i preduzetništvo, Privredni pregled, Beograd, 1991.
2. P. F. Draker, (Peter F. Drucker) Moj pogled na menadžment, Adižas, Novi Sad, 2003.
3. F. Kotler, Kako kreirati, ovladati i dominirati tržištem, Adižas, Novi Sad, 2003.
4. T. Radovanović, Osnivanje i vođenje malog biznisa, Nacionalna služba za zapošljavanje, Beograd, 2003.
5. Sajtovi: www.apr.sr.gov.yu, www.sme.sr.gov.yu; www.mspbg.co.yu

KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA
1. Svi opšte stručni predmeti i stručni moduli

Naziv modula: ZAŠTITA NA RADU M1
Trajanje modula: 30 časova
Razred: Prvi

CILJEVI MODULA

ISHODI MODULA
Po završetku modula učenik će biti u stanju da:

PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA

NAČIN OSTVARIVANJA PROGRAMA

Upoznavanje učenika sa najčešćim izvorima opasnosti na radu u proizvodnji
Upoznavanje učenika sa pravima i obavezama kojih se moraju pridržavati u proizvodnji
Upoznavanje učenika sa pravilima i propisima zaštite od požara
Osposobljavanje učenika da pravilno rukuje aparatima, sredstvima i opremom za gašenje

imenuju najčešće izvore opasnosti u proizvodnji
zaštite sebe, svoje kolege i životnu sredinu tokom rada u proizvodnji
navede posledice ukoliko se zaposleni u proizvodnji ne pridržavaju propisanih mera i odgovornosti
poznaje mere u slučaju opasnosti i postupke u cilju sprečavanja nastanka požara
poznaje propise i mere iz oblasti zaštite od požara
demonstrira primenu mera zaštite od požara
rukuje aparatima, sredstvima i opremom za gašenje požara

Buka, prašina, opasnost od povreda
Otpad i načini skladištenja i uklanjanja otpada
Nužna oprema - kocelja, slušalice, obuća, odeća, antifoni, rukavice itd.
Opasnost od složajev, tokom kretanja na stovarištu
posebne opasnosti kod pojedinih mašina
Ekološka zaštita okoline od zagađivača u primarnoj proizvodnji drveta Mere predviđene zakonom i pravilnikom preduzeća
Mere zaštite od požara
Sprečavanje uzroka požara
Sprečavanje širenja požara
Obeležavanje posebnih prostorija
Oprema propisana za zaštitu od požara
Oprema za zaštitu od požara
Hidrantna mreža
Pravilno korišćenje aparata
Plan i program obuke

Na početku modula učenike upoznati sa ciljem/ciljevima i ishodima, planom i načinima ocenjivanja.
Nedeljni prikaz broja časova dat je u gantogramu

Oblici nastave
Modul se realizuje kroz sledeće oblike nastave:

Nastava u bloku - 30 časova

Podela odeljenja na grupe
Odeljenje se deli na 2 grupe prilikom realizacije:

Nastave u bloku

Mesto realizacije nastave

Nastava u bloku se realizuje u učionici, pogonima ili radionicama

Preporuke za realizaciju nastave
Nastava se izvodi u bloku

Ocenjivanje
Vrednovanje ostvarenosti ishoda vršiti kroz:

Praćenje ostvarenosti ishoda
Testove znanja
Testove praktičnih veština

PREPORUČENA LITERATURA
1. Važeći propisi iz oblasti zaštite na radu i zaštite od požara
2. Uputstva za korišćenje protivpožarnih sredstava

KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA / MODULIMA
1. Skladištenje i zaštita sirovina
2. Pilana sa brentom
3. Pilana sa gaterom
4. Prirodno sušenje
5. Proizvodnja sečenog furnira
6. Sekundarna obrada građe
7. Proizvodnja parketa i brodskog poda
8. Proizvodnja ljuštenog furnira
9. Proizvodnja sečenog furnira
10. Proizvodnja furnirskih ploča
11. Proizvodnja panel-ploča
12. Proizvodnja ploča iverica
13. Proizvodnja ploča vlaknatica
14. Tehničko sušenje i parenje građe

Naziv modula: SKLADIŠTENJE I ZAŠTITA SIROVINE M 2
Trajanje modula: 210 časova
Razred: Prvi

CILJEVI MODULA

ISHODI MODULA
Po završetku modula učenik će biti u stanju da:

PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA

NAČIN OSTVARIVANJA PROGRAMA

Osposobljavanje učenika za pravilno skladištenje i zaštitu sirovine

objasni značaj pravilnog skladištenja i zaštite sirovina
razlikuje vrste stovarišta i načine skladištenja sirovine
izračuna kapacitet stovarišta sirovine
objasni princip rada mašina na stovarištu trupaca
pregleda i priprema pojedinačna radna mesta
preuzima dnevni nalog i izdaje pojedinačne radne zadatke
trebuje odgovarajući potrošni materijal
kontroliše primenu mera PP i HTZ zaštite
uočava zastoje u toku skladištenja i zaštite sirovine i preduzima mere za njihovo otklanjanje
primenjuje standarde skladištenja i kvaliteta sirovina
organizuje prijem i skladištenje sirovine
klasira sve vrste trupaca po kvalitetu
stavlja na raspolaganje sirovinu dobavljaču koja ne odgovara naznačenom kvalitetu i količini
razlikuje metode zaštite trupaca
odabira sredstva za zaštitu sirovine
preduzima mere preventivne zaštite na stovarištu sirovina
organizuje pripremu sirovine za otpremu u proizvodnju
vodi prateću dokumentaciju

Stovarište sirovine
Radne mašine na stovarištu oble građe
Uređaji za transport sirovine
Standardi kvaliteta za sirovinu
Merenje i instrumenti za merenje
Izračunavanje zapremine trupaca
Greške nastale usled nepravilnog merenja i njene posledice
Sortiranje trupaca
Organizmi koji izazivaju razlaganje drveta
Epoksilne gljive
Metode zaštite sirovine
Preventivne mere zaštite na stovarištu
Sredstva za zaštitu drveta
Aktivnosti na pripremi trupaca za otpremu u pilansku halu

Na početku modula učenike upoznati sa ciljem/ciljevima i ishodima, planom i načinima ocenjivanja.
Nedeljni prikaz broja časova dat je u gantogramu

Oblici nastave
Modul se realizuje kroz sledeće oblike nastave:

teorijska nastava - 105
praktična nastava - 105

Podela odeljenja na grupe
Odeljenje se deli na 2 grupe prilikom realizacije:

praktične nastave

Mesto realizacije nastave

Teorijska nastava se realizuje u učionici
Praktična nastava se realizuje u pogonima

Preporuke za realizaciju nastave

Ocenjivanje
Vrednovanje ostvarenosti ishoda vršiti kroz:

Praćenje ostvarenosti ishoda
Testove znanja
Testove praktičnih veština

1. PREPORUČENA LITERATURA ZA REALIZACIJU MODULA
1. "Tehnologija materijala", Milinko Banković za 1. i 2. razred drvoprerađivačke škole
2. Standard za trupce
3. "Hidrotermička obrada drveta", dr Branko Kolin 1990. za 4. razred usmerenog obrazovanja drvoprerađivačke struke
4. "Zaštita drveta", za tehničare primarne proizvodnje i proizvođača finalnih proizvoda od drveta Vidan Šolajić
5. "Mašine i uređaji", za 1, 2 i 3 razred
6. "Primarna obrada drveta", za 2 i 3 razred za tehničara primarne proizvodnje, Harambašić Slavko

2. KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA / MODULIMA
- Svi stručni moduli
- Svi stručni predmeti

Naziv modula: PILANA SA BRENTOM M 3
Trajanje modula: 210 časova
Razred: Drugi

CILJEVI MODULA

ISHODI MODULA
Po završetku modula učenik će biti u stanju da:

PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA

NAČIN OSTVARIVANJA PROGRAMA

Osposobljavanje učenika za organizovanje i praćenje proizvodnje rezane građe na tračnim testerama

objasni tehnološke procese proizvodnje u pilanama sa brentom
objasni organizaciju rada u pilanama sa brentom
kontroliše primenu PP i HTZ mera zaštite
razlikuje funkcije mašina, alata i transportnih sredstava u pilanama sa brentom
navede standarde proizvodnje sortimenata rezane građe
odabira odgovarajuću sirovinu
meri dimenzije i izračunava zapreminu trupaca pomoću tablica i formula
popunjava dokumenta za prijem i otpremu
pregleda mašine i utvrđuje ispravnost rada pojedinih delova mašina
organizuje proizvodnju u skladu sa merama bezbednosti na radu
evidentira radnike i izdaje pojedinačne radne zadatke na osnovu dobijenog radnog naloga
organizuje transport prema rasporedu mašina i uređaja u pilanskoj hali
organizuje rad na pojedinačnim radnim mestima
primenjuje standard za rezanu građu četinara i lišćara
objasni princip rada tračne testere-trupčare i rastružne tračne testere
organizuje pripremu tračnih testera za rad
definiše parametre kružnog individualnog i namenskog rezanja prema potrebama rezanja
izračunava nadmeru i dimenzije rezanih sortimenata u određenoj osnovi piljenja
sastavlja primarne i namenske osnove rezanja
organizuje rezanje krupnih otpadaka u elemente rezane građe
identifikuje greške pri obradi na brentama, utvrđuje uzroke i sprovodi mere za njihovo otklanjanje
utvrđuje proizvodnost tračnih testera

Strugare-pilane; vrste i podela
Proizvodna hala pilane; sredstva rada i transportni uređaji u pilanskoj hali sa brentom
Važnije odredbe o pojedinim sortimentima rezane građe i način izrade (standard rezane građe)
Tračne testere - princip rada
Radni alat za tračne testere, priprema i postavljanje na mašinu
Kružno individualno rezanje
Namenske osnove primarnog rezanja
Premeravanje rezane građe
Određivanje zapremine rezane građe
Tehnološki proces u proizvodnji rezane građe:
- klasični i
- savremeni
Korišćenje krupnih otpadaka
Proizvodnost tračnih testera
Greške pri rezanju tračnom testerom

Na početku modula učenike upoznati sa ciljem/ciljevima i ishodima, planom i načinima ocenjivanja.
Nedeljni prikaz broja časova dat je u gantogramu

Oblici nastave
Modul se realizuje kroz sledeće oblike nastave:

teorijska nastava - 105
praktična nastava - 105

Podela odeljenja na grupe
Odeljenje se deli na 2 grupe prilikom realizacije:

praktične nastave

Mesto realizacije nastave

Teorijska nastava se realizuje u učionici
Praktična nastava se realizuje u pogonima

Preporuke za realizaciju nastave

Ocenjivanje
Vrednovanje ostvarenosti ishoda vršiti kroz:

Praćenje ostvarenosti ishoda
Testove znanja
Testove praktičnih veština

1. PREPORUČENA LITERATURA ZA REALIZACIJU MODULA
1. "Primarna obrada drveta", za 2. i 3. razred Harambašić Slavko 1988.
2. Katalozi sa karakteristikama testera
3. "Tehnologija materijala", Milenko Banković 2005.
4. "Mašine i uređaji", Borivoj Tomić
5. Standardi trupaca
6. "Mašine za primarnu preradu drveta", fakultetski udžbenik

2. KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA / MODULIMA
- Skladištenje i zaštita sirovine
- Drvo kao sirovina
- Mašinski materijali i mašinski elementi
- Sekundarna obrada građe
- Proizvodnja parketa i brodskogpoda

Naziv modula: PILANA SA GATEROM M 4
Trajanje modula: 140 časova
Razred: Drugi

CILJEVI MODULA

ISHODI MODULA
Po završetku modula učenik će biti u stanju da:

PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA

NAČIN OSTVARIVANJA PROGRAMA

Osposobljavanje učenika za organizovanje i praćenje proizvodnje rezane građe na gaterima

objasni tehnološke procese proizvodnje u pilanama sa gaterom
objasni organizaciju rada u pilanama sa gaterom
kontroliše primenu PP i HTZ mera zaštite
razlikuje funkcije mašina, alata i transportnih sredstava u pilanama sa gaterom
objasni princip rada gatera
kontroliše dotur odgovarajuće sirovine
meri dimenzije i izračunava zapreminu trupaca pomoću tablica i formula
popunjava dokumenta za prijem i otpremu
pregleda mašine i utvrđuje ispravnost rada pojedinih delova mašina
evidentira radnike i izdaje pojedinačne radne zadatke na osnovu dobijenog radnog naloga
organizuje proizvodnju u skladu sa merama bezbednosti na radu
organizuje transport prema rasporedu mašina i uređaja u pilanskoj hali
organizuje rad na pojedinačnim radnim mestima
primenjuje standarde za rezanu građu četinara i lišćara
organizuje pripremu gaterskih testera za rad
objasni načine rezanja trupaca prema potrebama proizvodnje
izračunava nadmeru i dimenzije rezanih sortimenata u određenoj osnovi rezanja
sastavlja primarne osnove rezanja
identifikuje greške pri obradi na gaterima, utvrđuje uzroke i sprovodi mere za njihovo otklanjanje
organizuje proizvodnju u skladu sa merama bezbednosti na radu
odabira način rezanja prema stepenu maksimalnog kvalitativnog, kvantitativnog i finansijskog i korišćenja sirovine

Proizvodna hala pilane; sredstva rada i transportni uređaji u pilanskoj hali sa gaterom
Važnije odredbe o pojedinim sortimentima rezane građe i način izrade (standard rezane građe)
Gateri - princip rada
Strugare-pilane; vrste i podela
Gaterske testere - geometrija, priprema i postavljanje u ram gatera
Opšte osnove primarnog rezanja - rezanje ucelo i prizmiranje
Sastavljanje osnova primarnog rezanja
Pregled i postavljanje trupaca u ram gatera i rezanje na gateru
Indikacioni list gatera
Pripremni poslovi za pravilan rad na gateru
Greške koje se javljaju pri rezanju na gateru
Proizvodnost gatera

Na početku modula učenike upoznati sa ciljem/ciljevima i ishodima, planom i načinima ocenjivanja.
Nedeljni prikaz broja časova dat je u gantogramu

Oblici nastave
Modul se realizuje kroz sledeće oblike nastave:

teorijska nastava - 70
praktična nastava - 70

Podela odeljenja na grupe
Odeljenje se deli na 2 grupe prilikom realizacije:

praktične nastave

Mesto realizacije nastave

Teorijska nastava se realizuje u učionici
Praktična nastava se realizuje u pogonima i radionicama

Preporuke za realizaciju nastave

Ocenjivanje
Vrednovanje ostvarenosti ishoda vršiti kroz:

Praćenje ostvarenosti ishoda
Testove znanja
Testove praktičnih veština

1. PREPORUČENA LITERATURA ZA REALIZACIJU MODULA
1. "Primarna obrada drveta", Harambašić Slavko
2. "Mašine i uređaji", Borivoj Tomić
3. "Tehnologija materijala", Milenko Banković
4. Katalozi proizvođača testera
5. Standardi za trupce
6. "Zaštita drveta", Vidan Šolajić

2. KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA / MODULIMA
- Skladištenje i zaštita sirovine
- Mašinski materijali i mašinski elementi
- Drvo kao sirovina

Naziv modula: PRIRODNO SUŠENJE REZANE GRAĐE M 5
Trajanje modula: 65 časova
Razred: Drugi

CILJEVI MODULA

ISHODI MODULA
Po završetku modula učenik će biti u stanju da:

PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA

NAČIN OSTVARIVANJA PROGRAMA

Osposobljavanje učenika za organizovanje i praćenje procesa prirodnog sušenja rezane građe

objasni organizaciju rada u stovarištu prirodnog sušenja
procenjuje uticaj klimatskih parametara lokalne sredine na efekte sušenja
objasni načine slaganja rezane građe na stovarištu
organizuje uređenje stovarišta rezane građe
organizuje transport rezane građe od prijema do otpreme
organizuje sortiranje rezane građe
organizuje slaganje rezane građe u vitlove i izračunava zapreminu rezane građe u složaju
primenjuje mere za očuvanje kvaliteta drveta tokom procesa prirodnog sušenja
procenjuje kvalitet sušenja
odvaja proizvode koji ne odgovaraju standardima
vodi evidenciju o prijemu i otpremi rezane građe

Osnovni faktori sušenja drveta (temperatura, relativna vlažnost i cirkulacija vazduha)
Instrumenti za merenje vlažnosti drveta
Uređenje stovarišta rezane građe
Uređaji za transport na stovarištu rezane građe
Sortiranje rezane građe
Pravilno slaganje rezane građe u vitlove prema vrsti rezane građe
Zaštita rezane građe od spoljašnjih uticaja
Otprema rezane građe

Na početku modula učenike upoznati sa ciljem/ciljevima i ishodima, planom i načinima ocenjivanja.
Nedeljni prikaz broja časova dat je u gantogramu

Oblici nastave
Modul se realizuje kroz sledeće oblike nastave:

teorijska nastava........35
nastava u bloku........30

Podela odeljenja na grupe
Odeljenje se deli na 2 grupe prilikom realizacije:

nastave u bloku

Mesto realizacije nastave

Teorijska nastava se realizuje u učionici
Nastava u bloku se realizuje u pogonima

Preporuke za realizaciju nastave

Ocenjivanje
Vrednovanje ostvarenosti ishoda vršiti kroz:

Praćenje ostvarenosti ishoda
Testove znanja
Testove praktičnih veština

1. PREPORUČENA LITERATURA ZA REALIZACIJU MODULA
1. "Hidrotermička obrada drveta", dr Branko Kolin
2. "Primarna obrada drveta", Harambašić Slavko
3. Standardi za rezanu građu
4. "Zaštita drveta", Vidan Šolajić

2. KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA / MODULIMA
- Skladištenje i zaštita sirovine
- Drvo kao sirovina
- Tehničko sušenje i parenje građe

Naziv modula: PROIZVODNJA SEČENOG FURNIRA M 6
Trajanje modula: 205 časova
Razred: Drugi

CILJEVI MODULA

ISHODI MODULA
Po završetku modula učenik će biti u stanju da:

PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA

NAČIN OSTVARIVANJA PROGRAMA

Osposobljavanje učenika za organizovanje i praćenje proizvodnje sečenog furnira

objasni tehnološki proces proizvodnje sečenog furnira
objasni principe rada mašina za proizvodnju sečenog furnira
odabira odgovarajuću sirovinu
meri dimenzije i zapreminu trupca pomoću tablica i formula
pregleda i priprema pojedinačna radna mesta
pregleda mašine za izradu sečenih furnira
preuzima dnevni nalog i izdaje pojedinačne radne zadatke
kontroliše primenu PP i HTZ mera zaštite
izvodi postupak pravilnog oštrenja noža i postavljanja protu noža
1organizuje transport u hali za proizvodnju sečenog furnira
kontroliše parametre za parenje sirovine
meri uglove kod furnirskog noža
razlikuje vrste sečenog furnira
kontroliše kvalitet proizvoda u toku proizvodnje sečenog furnira
organizuje prirodno i veštačko sušenje
kontroliše parametre u procesu sušenja
kontroliše tačnost dimenzija
kontroliše klasiranje i obeležavanje listova furnira
organizuje pakovanje sečenog furnira
vodi evidenciju o dnevnoj proizvodnji
organizuje skladištenje furnira
računa procenat iskorišćenja
vodi prateću dokumentaciju
vodi evidenciju o pravilnom deponovanju otpadnih voda, ulja i maziva poštujući kriterijume u vezi zaštite životne sredine
uočava zastoje u proizvodnji i preduzima mere za njihovo otklanjanje

Specijalni tipovi mašina za izradu sečenih furnira (furnirski noževi, tračne testere, paketne makaze)
Principi rada, delovi i režimi rada
Alati vrsta, namena, geometrija
Greške nastale usled neispravnosti mašine i alata
Standardi i propisi u proizvodnji sečenog furnira
Mere i sredstva zaštite u proizvodnji sečenog furnira
Parenje sirovine za proizvodnju sečenog furnira
Parametri sušenja listova
Završna obrada sečenih furnira
Oprema za sušenje sečenih furnira
Praćenje i kontrola sušenja
Klasiranje i kontrola kvaliteta u proizvodnji sečenog furnira
Standardi i propisi za skladištenje i pakovanje sečenog furnira
Određivanje proizvodnosti mašina

Na početku modula učenike upoznati sa ciljem/ciljevima i ishodima, planom i načinima ocenjivanja.
Nedeljni prikaz broja časova dat je u gantogramu

Oblici nastave
Modul se realizuje kroz sledeće oblike nastave:

teorijska nastava...... 105
praktična nastava......70
nastava u bloku..........30

Podela odeljenja na grupe
Odeljenje se deli na 2 grupe prilikom realizacije:

praktične nastave
nastave u bloku

Mesto realizacije nastave

Teorijska nastava se realizuje u učionici
Praktična nastava se realizuje u pogonu
Nastava u bloku se realizuje u pogonima

Preporuke za realizaciju nastave

Ocenjivanje
Vrednovanje ostvarenosti ishoda vršiti kroz:

Praćenje ostvarenosti ishoda
Testove znanja
Testove praktičnih veština

1. PREPORUČENA LITERATURA ZA REALIZACIJU MODULA
1. "Primarna obrada drveta", Harambašić Slavko
2. "Hidrotermička obrada drveta, dr Branko Kolin
3. "Furniri i furnirske ploče", za 3. i IV razred 1989. usmerenog obrazovanja drvoprerađivačke struke dr Mihajlo Nikolić
4. Standardi i propisi u proizvodnji sečenog furnira
5. Standardi i propisi za skladištenje i pakovanje sečenog furnira

2. KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA / MODULIMA
- Skladištenje i zaštita sirovine
- Tehničko sušenje i parenje građe
- Drvo kao sirovina
- Pilana sa brentom

Naziv modula: SEKUNDARNA OBRADA GRAĐE M 7
Trajanje modula: 140 časova
Razred: Treći

CILJEVI MODULA

ISHODI MODULA
Po završetku modula učenik će biti u stanju da:

PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA

NAČIN OSTVARIVANJA PROGRAMA

Osposobljavanje učenika za organizovanje i praćenje proizvodnje rezane građe u fazi sekundarne obrade

objasni tehnološki proces sekundarne obrade građe
objasni principe rada mašina u sekundarnoj obradi građe
utvrdi procenat iskorišćenja sirovine u proizvodnji rezane građe i mogućnost iskorišćenja otpatka
kontroliše primenu PP i HTZ mera zaštite na radu
uočava zastoje u proizvodnji rezane građe i preduzima mere za njihovo otklanjanje
kontroliše tehnološke parametre u sekundarnom rezanju drveta
kontroliše preradu grubih obradaka
kontroliše tehnološke parametre u preradi četinara
kontroliše tehnološke parametre u preradi lišćara
primenjuje standarde u sekundarnoj obradi
kontroliše merenje dimenzija i određivanje zapremine rezane građe
kontroliše klasiranje i sortiranje rezane građe u skladu sa odgovarajućim standardima
organizuje pakovanje i skladištenje proizvoda sekundarne obrade
vodi evidenciju o dnevnoj proizvodnji rezane građe
vodi prateću dokumentaciju (izveštaji o zastojima, tehničkim pregledima)
ispoljava odgovornost u radu
jasno i komunicira sa subjektima u proizvodnji
ispoljava pozitivan odnos prema inovacijama u proizvodnji

Određivanje proizvodnosti mašina
Organizacija rada u pilanama
Sredstva transporta u pilanskoj hali
Uticaj tehnologije prerade na raspored sredstava rada u pilanama
Prerada četinara
Prerada lišćara
Jednofazna prerada
Dvofazna prerada
Proizvodnja grubih obradaka
Obrada površine rendisanjem

Na početku modula učenike upoznati sa ciljem/ciljevima i ishodima, planom i načinima ocenjivanja.
Nedeljni prikaz broja časova dat je u gantogramu

Oblici nastave
Modul se realizuje kroz sledeće oblike nastave:

teorijska nastava - 70
praktična nastava - 70

Podela odeljenja na grupe
Odeljenje se deli na 2 grupe prilikom realizacije:

praktične nastave

Mesto realizacije nastave

Teorijska nastava se realizuje u učionici
Praktična nastava se realizuje u pogonima

Preporuke za realizaciju nastave

Ocenjivanje
Vrednovanje ostvarenosti ishoda vršiti kroz:

Praćenje ostvarenosti ishoda
Testove znanja
Testove praktičnih veština

1. PREPORUČENA LITERATURA ZA REALIZACIJU MODULA
1. "Primarna obrada drveta", Harambašić Slavko
2. "Finalna obrada drveta", za 2., 3. i 4. razred finalnog smera, Božidar Janić
3. "Mašine i uređaji", Borivoj Tomić
4. "Tehnologija materijala", za drvoprerađivačku školu, Ljiljana Marković

2. KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA / MODULIMA
- Drvo kao sirovina
- Mašinski elementi i materijali
- Skladištenje i zaštita sirovine

Naziv modula: PROIZVODNJA PARKETA I BRODSKOG PODA M 8
Trajanje modula: 105 časova
Razred: Treći

CILJEVI MODULA

ISHODI MODULA
Po završetku modula učenik će biti u stanju da:

PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA

NAČIN OSTVARIVANJA PROGRAMA

Osposobljavanje učenika za organizovanje i praćenje procesa proizvodnje parketa i brodskog poda

objasni tehnološki proces proizvodnje parketa i brodskog poda
razlikuje vrste parketa i brodskog poda
objasni principe rada mašina i linija za proizvodnju parketa i brodskog poda
pregleda mašine i pojedinačna radna mesta za proizvodnju parketa i brodskog poda
kontroliše primenu PP i HTZ mera zaštite na radu
odabira sirovine za parket i brodski pod
utvrdi procenat iskorišćenja sirovine u proizvodnji parketa i brodskog poda
organizuje proces izrade parketa i brodskog poda
organizuje unutrašnji transport
kontroliše tehnološke parametre u proizvodnji parketa i brodskog poda
kontroliše klasiranje i sortiranje gotovih proizvoda u skladu sa odgovarajućim standardima
vodi evidenciju o dnevnoj proizvodnji gotovih proizvoda
kontroliše pakovanje i skladištenje gotovih proizvoda

Tehnološki proces proizvodnje parketa i brodskog poda
Vrste parketa (klasični i mozaik-parket) i osnovne karakteristike
Svojstva sirovine za proizvodnju parketa
Dimenzije i kvalitet parketnih elemenata - standardni propisi
Pakovanje, obeležavanje i skladištenje parketa
Određivanje proizvodnosti mašina i linija za proizvodnju parketa
Svojstva sirovine za izradu brodskog poda
Dimenzije i kvalitet brodskog poda - standardni propisi

Na početku modula učenike upoznati sa ciljem/ciljevima i ishodima, planom i načinima ocenjivanja.
Nedeljni prikaz broja časova dat je u gantogramu

Oblici nastave
Modul se realizuje kroz sledeće oblike nastave:

teorijska nastava - 70
praktična nastava - 35

Podela odeljenja na grupe
Odeljenje se deli na 2 grupe prilikom realizacije:

praktične nastave

Mesto realizacije nastave

Teorijska nastava se realizuje u učionici
Praktična nastava se realizuje u pogonima

Preporuke za realizaciju nastave

Ocenjivanje
Vrednovanje ostvarenosti ishoda vršiti kroz:

Praćenje ostvarenosti ishoda
Testove znanja
Testove praktičnih veština

1. PREPORUČENA LITERATURA ZA REALIZACIJU MODULA
1. "Primarna obrada drveta", Harambašić Slavko
2. Standardi i propisi

2. KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA / MODULIMA
- Drvo kao sirovina
- Mašinski elementi i materijali
- Skladištenje i zaštita sirovine
- Tehničko sušenje i parenje

Naziv modula: PROIZVODNJA LJUŠTENOG FURNIRA M 9
Trajanje modula: 205 časova
Razred: Treći

CILJEVI MODULA

ISHODI MODULA
Po završetku modula učenik će biti u stanju da:

PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA

NAČIN OSTVARIVANJA PROGRAMA

Osposobljavanje učenika za organizovanje i praćenje proizvodnje ljuštenog furnira

objasni tehnološki proces proizvodnje ljuštenog furnira
objasni principe rada mašina za proizvodnju ljuštenih furnira
meri dimenzije i izračunava zapreminu trupca pomoću tablica i formula
preuzima radni nalog i izdaje radne zadatke
odabira odgovarajuću sirovinu
kontroliše primenu PP i HTZ mera zaštite
organizuje transport u hali za proizvodnju ljuštenog furnira
kontroliše parametre za zagrevanje trupaca
kontroliše okoravanje trupaca
kontroliše ispravnost, čistoću, izbalansiranost noževa na ljuštilici
izvodi centriranje trupca
identifikuje greške pri ljuštenju, utvrđuje uzroke i sprovodi mere za njihovo otklanjanje
organizuje povremeno oštrenje noža i protu noža
izvodi postupak pravilnog postavljanja noža i protu noža
podešava uglove rezanja na mašini za ljuštenje
računa proizvodnost mašina za ljuštenje
podešava poprečne noževe na mašini za ljuštenje
vrši podešavanje pritiskivača za rolne ostatka
razlikuje vrste ljuštenog furnira
meri dimenzije ljuštenog furnira
odabira i podešava režime sušenja
kontroliše režime sušenja
rešava zastoje u proizvodnji ljuštenih furnira
izračunava procenat iskorišćenja sirovine
kontroliše kvalitet proizvoda u toku proizvodnje
vodi evidenciju o dnevnoj proizvodnji
vodi evidenciju o pravilnom deponovanju otpadnih voda, ulja i maziva poštujući kriterijume u vezi zaštite životne sredine
organizuje skladištenje ljuštenog furnira
vodi prateću dokumentaciju

Specijalni tipovi mašina za izradu ljuštenog furnira (ljuštilice, tračne testere, makaze, spajači)
Principi rada, delovi i režimi rada
Alati vrsta, namena, geometrija
Greške nastale usled neispravnosti mašine i alata
Standardi i propisi u proizvodnji ljuštenog furnira
Mere i sredstva zaštite u proizvodnji ljuštenog furnira
Parenje sirovine za proizvodnju ljuštenog furnira
Parametri sušenja listova
Završna obrada ljuštenih furnira
Oprema za sušenje ljuštenih furnira
Praćenje i kontrola sušenja
Klasiranje i kontrola kvaliteta u proizvodnji ljuštenog furnira
Standardi i propisi za skladištenje i pakovanje ljuštenog furnira
Određivanje proizvodnosti mašina

Na početku modula učenike upoznati sa ciljem/ciljevima i ishodima, planom i načinima ocenjivanja.
Nedeljni prikaz broja časova dat je u gantogramu

Oblici nastave
Modul se realizuje kroz sledeće oblike nastave:

teorijska nastava........ 105
praktična nastava........ 70
nastava u bloku............30

Podela odeljenja na grupe
Odeljenje se deli na 2 grupe prilikom realizacije:

praktične nastave
nastave u bloku

Mesto realizacije nastave

Teorijska nastava se realizuje u učionici
Praktična nastava se realizuju u školskoj radionici ili pogonu
Nastava u bloku se realizuje u pogonima

Preporuke za realizaciju nastave

Ocenjivanje
Vrednovanje ostvarenosti ishoda vršiti kroz:

Praćenje ostvarenosti ishoda
Testove znanja
Testove praktičnih veština

1. PREPORUČENA LITERATURA ZA REALIZACIJU MODULA
1. "Mašine za primarnu preradu drveta", fakultetski udžbenik
2. "Furniri i ploče", dr Mihajlo Nikolić
3. "Hidrotermička obrada drveta", dr Branko Kolin
4. "Primarna prerada drveta", Harambašić Slavko
5. Standardi i propisi

2. KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA / MODULIMA
- Skladištenje i zaštita sirovine
- Tehničko sušenje i parenje građe
- Drvo kao sirovina
- Mašinski materijali i mašinski elementi

Naziv modula: PROIZVODNJA PLOČA IVERICA M 10
Trajanje modula: 205 časova
Razred: Treći

CILJEVI MODULA

ISHODI MODULA
Po završetku modula učenik će biti u stanju da:

PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA

NAČIN OSTVARIVANJA PROGRAMA

Osposobljavanje učenika za vođenje i praćenje procesa proizvodnje ploča iverica

objasni tehnološki proces proizvodnje ploča iverica
objasni principe rada mašina za proizvodnju ploča iverica
razlikuje vrste ploča iverica
pregleda mašine i priprema pojedinačna radna mesta
preuzima dnevni nalog i izdaje pojedinačne radne zadatke
trebuje odgovarajući potrošni materijal
kontroliše primenu mera PP i HTZ zaštite
odabere režime rada u tehnološkom procesu proizvodnje ploča iverica
kontroliše preradu ivera za pojedine slojeve
primenjuje propisane režime za sušenje ivera
kontroliše formiranje iverastog tepiha
kontroliše predpresovanje i samo presovanje
primenjuje standarde u proizvodnji ploča iverica
kontroliše klimatizaciju ploča pre formatizovanja
kontroliše kvalitet brušenja ploča iverica
organizuje klasiranje i obeležavanje ploča iverica
organizuje pakovanje i skladištenje ploča iverica
vodi prateću dokumentaciju

Klasifikacija ploča iverica
Sirovina za proizvodnju ploča iverica
Merenje i izračunavanje zapremine drvne sirovine
Mašine za proizvodnju i transport u proizvodnji ploča iverica
Skladište ivera (cikloni, silosi, sita)
Sušenje ivera - parametri sušenja
Lepila i aditivi za proizvodnju ploča iverica
Predpresovanje - hladna presa
Uređaj za detekciju metala
Klimatizacija ploča - zvezda
Kondicioniranje ploča
Završna obrada ploča - brušenje
Standard kvaliteta ploča iverica
Klasiranje ploča iverica
Standardi pakovanja i skladištenja ploča iverica.

Na početku modula učenike upoznati sa ciljem/ciljevima i ishodima, planom i načinima ocenjivanja.
Nedeljni prikaz broja časova dat je u gantogramu

Oblici nastave
Modul se realizuje kroz sledeće oblike nastave:

teorijska nastava........ 105
praktična nastava........ 70
nastava u bloku............30

Podela odeljenja na grupe
Odeljenje se deli na 2 grupe prilikom realizacije:

praktične nastave
nastave u bloku

Mesto realizacije nastave

Teorijska nastava se realizuje u učionici
Praktična nastava se realizuje u školskoj radionici ili pogonu
Nastava u bloku se realizuje u pogonima

Preporuke za realizaciju nastave

Ocenjivanje
Vrednovanje ostvarenosti ishoda vršiti kroz:

Praćenje ostvarenosti ishoda
Testove znanja
Testove praktičnih veština

1. PREPORUČENA LITERATURA ZA REALIZACIJU MODULA
1. "Iverice, vlaknatice i drvnoplastične mase" 1992. za 3. i 4. razred šumarske i drvoprerađivačke struke, Jovan Miljković
2. "Finalna obrada drveta", Božidar Janić
3. "Tehnologija pomoćnih materijala", Milenko Banković
4. "Mašine i uređaji (separatori, brusilice)", Božidar Tomić
5. Standardi

2. KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA / MODULIMA
- Skladištenje i zaštita sirovine
- Drvo kao sirovina
- Mašinski elementi i materijali
- Tehničko sušenje i parenje građe

Naziv modula: PROIZVODNJA FURNIRSKIH PLOČA M 11
Trajanje modula: 172 časa
Razred: Četvrti

CILJEVI MODULA

ISHODI MODULA
Po završetku modula učenik će biti u stanju da:

PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA

NAČIN OSTVARIVANJA PROGRAMA

Osposobljavanje učenika za organizovanje i praćenje proizvodnje furnirske ploče

objasni tehnološki proces proizvodnje furnirske ploče
objasni principe rada mašine za proizvodnju furnirske ploče
pregleda mašine za proizvodnju furnirskih ploča
pregleda pojedinačna radna mesta
preuzima dnevni nalog i izdaje pojedine radne zadatke
kontroliše primenu PP i HTZ mera zaštite
odabere i trebuje odgovarajući potrošni materijal
objasni osnovne principe konstrukcije ploče
razlikuje tipove furnira i furnirskih ploča
kontroliše sortiranje i spajanje listova furnira
kontroliše uklapanje i kvalitet listova
ocenjuje kvalitet listova plemenitog furnira
nabroji vrste lepkova u proizvodnji furnirskih ploča
odabira vrste lepka u zavisnosti od vrste ploče i ekoloških zahteva
kontroliše kvalitet smeše i pripremu lepka
organizuje transport lepka od skladišta do mašine za nanošenje
odabere režime rada u tehnološkom procesu proizvodnje
kontroliše propisane tehnološke parametre u proizvodnji
kontroliše formiranje ploča i nanošenje lepka
sprovodi režime presovanja i vodi evidenciju
kontroliše popravljanje kvaliteta furnirskih ploča (krpljenjem)
meri dimenzije izrađenih furnirskih ploča
uočava zastoje u proizvodnji i preduzima mere za njihovo otklanjanje
klasira furnirske ploče prema važećim standardima
kontroliše kvalitet brušenja furnirske ploče
kontroliše klasiranje i obeležavanje furnirske ploče
vodi evidenciju o dnevnoj proizvodnji furnirske ploče
vodi evidenciju o pravilnom deponovanju otpadnih voda, ulja i maziva poštujući kriterijume u vezi zaštite životne sredine
organizuje pakovanje i skladištenje furnirske ploče

specijalni tipovi mašina za proizvodnju furnirskih ploča (kratilice, ljuštilice, spajači, mašine za nanošenje lepila, prese, formatizeri, brusilice)
alati vrste, namena
greške nastale usled neispravnosti rada mašina i alata
vrste lepila i tehnologija lepljenja
formiranje furnirske ploče
standardi i propisi u proizvodnji furnirskih ploča
mere i sredstva zaštite u proizvodnji furnirskih ploča
završna obrada furnirskih ploča
klasiranje i kontrola kvaliteta u proizvodnji furnirskih ploča
standardi i propisi vezani za skladištenje i pakovanje furnirskih ploča

Na početku modula učenike upoznati sa ciljem/ciljevima i ishodima, planom i načinima ocenjivanja.
Nedeljni prikaz broja časova dat je u gantogramu

Oblici nastave
Modul se realizuje kroz sledeće oblike nastave:

teorijska nastava.........96
praktična nastava....... 64
nastava u bloku............12

Podela odeljenja na grupe
Odeljenje se deli na 2 grupe prilikom realizacije:

praktične nastave
nastave u bloku

Mesto realizacije nastave

Teorijska nastava se realizuje u učionici
Praktična nastava se realizuje u pogonu
Nastava u bloku se realizuje u pogonima

Preporuke za realizaciju nastave

Ocenjivanje
Vrednovanje ostvarenosti ishoda vršiti kroz:

Praćenje ostvarenosti ishoda
Testove znanja
Testove praktičnih veština

1. PREPORUČENA LITERATURA ZA REALIZACIJU MODULA
1. "Iverice, vlaknatice i drvnoplastične mase" 1992. za 3. i 4. razred šumarske i drvoprerađivačke struke Jovan Miljković
2. "Mašine i uređaji", Borivoj Tomić
3. "Tehnologija pomoćnih materijala" (lepak i brušenje)
4. Standardi ploča iverica

2. KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA / MODULIMA
- Drvo kao sirovina
- Skladištenje i zaštita
- Mašinski elementi i materijali
- Tehničko sušenje i parenje građe

Naziv modula: PROIZVODNJA PANEL-PLOČA M 12
Trajanje modula: 172 časa
Razred: Četvrti

CILJEVI MODULA

ISHODI MODULA
Po završetku modula učenik će biti u stanju da:

PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA

NAČIN OSTVARIVANJA PROGRAMA

Osposobljavanje učenika za organizovanje i praćenje proizvodnje panel-ploča

objasni principe rada mašina za proizvodnju panel-ploča
objasni tehnološki proces proizvodnje panel ploča
utvrdi ispravnost mašina za izradu panel-ploča
pregleda i priprema radno mesto
preuzima dnevni nalog i izdaje pojedinačne radne zadatke
odabere i trebuje odgovarajući potrošni materijal
kontroliše primenu mera PP i HTZ zaštite
rešava zastoje u proizvodnji panel-ploča
primenjuje standarde u proizvodnji panel ploča
odabere režime rada u tehnološkom procesu proizvodnje panel-ploča
razlikuje vrste srednjica za izradu panel-ploča
kontroliše izradu srednjice i spajanje poluproizvoda lepljenjem
odabira vrste lepka u zavisnosti od namene ploče i ekoloških zahteva
kontroliše tačnost dimenzija panel-ploče
kontroliše kvalitet brušenja panel-ploča
ocenjuje kvalitet panel-ploča u skladu sa odgovarajućim standardima kvaliteta
kontroliše klasiranje i obeležavanje panel-ploče
vodi evidenciju o dnevnoj proizvodnji panel-ploča
organizuje pakovanje i skladištenje panel-ploča
vodi prateću dokumentaciju
vodi evidenciju o pravilnom deponovanju otpadnih voda, ulja, maziva u cilju zaštite životne sredine

specifični tipovi mašina za proizvodnju panel-ploča (paralice kratilice, rendisaljke prese, brusilice, formatizeri) - principi, delovi i režimi rada
alati - vrsta, namena, geometrija
greške nastale usled neispravnosti mašina i alata
vrste lepila i tehnologija lepljenja
standardi i propisi u proizvodnji panel-ploča
mere i sredstva zaštite u proizvodnji panel-ploča
tehnologija proizvodnje srednjice za panel-ploče
formiranje panel-ploče
završna obrada panel-ploča
klasiranje i kontrola kvaliteta u proizvodnji panel-ploča
standardi i propisi za skladištenje i pakovanje panel-ploča
vrste i način vođenja proizvodne dokumentacije
ekologije - posebni uslovi

Na početku modula učenike upoznati sa ciljem/ciljevima i ishodima, planom i načinima ocenjivanja.
Nedeljni prikaz broja časova dat je u gantogramu

Oblici nastave
Modul se realizuje kroz sledeće oblike nastave:

teorijska nastava.....96
praktična nastava....64
nastava u bloku.........12

Podela odeljenja na grupe
Odeljenje se deli na 2 grupe prilikom realizacije:

praktične nastave
nastave u bloku

Mesto realizacije nastave

Teorijska nastava se realizuje u učionici
Praktična nastava se realizuje u školskoj radionici ili pogonu
Nastava u bloku se realizuje u pogonima

Preporuke za realizaciju nastave

Ocenjivanje
Vrednovanje ostvarenosti ishoda vršiti kroz:

Praćenje ostvarenosti ishoda
Testove znanja
Testove praktičnih veština

1. PREPORUČENA LITERATURA ZA REALIZACIJU MODULA
1. "Mašine i uređaji", Borivoj Tomić
2. "Finalna obrada drveta", Božidar Janić
3. "Tehnologija pomoćnih materijala", Ljiljana Marković
4. Standardi i propisi

2. KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA / MODULIMA
- Drvo kao sirovina
- Skladištenje i zaštita
- Mašinski elementi i materijali
- Sekundarna obrada građe
- Tehničko sušenje i parenje građe

Naziv modula: PROIZVODNJA PLOČA VLAKNATICA M 13
Trajanje modula: 76 časova
Razred: Četvrti

CILJEVI MODULA

ISHODI MODULA
Po završetku modula učenik će biti u stanju da:

PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA

NAČIN OSTVARIVANJA PROGRAMA

Osposobljavanje učenika za organizovanje i praćenje proizvodnje ploča vlaknatica

objasni tehnološki proces proizvodnje ploča vlaknatica
objasni principe rada mašina za proizvodnju ploča vlaknatica
razlikuje vrste ploča vlaknatica
pregleda mašine i priprema pojedinačna radna mesta
preuzima dnevni nalog i izdaje pojedinačne radne zadatke
trebuje odgovarajući potrošni radni materijal
kontroliše mere zaštite na radu
odabere režime rada u tehnološkom procesu proizvodnje ploča vlaknatica
primenjuje standarde za ploče vlaknatice
poznaje proces proizvodnje ploče vlaknatice
kontroliše proizvodnju MDF ploča
kontroliše proizvodnju lesonit ploča
sprovodi postupak presovanja i utvrđuje tehnološke parametre u proizvodnji ploča vlaknatica
sprovodi postupak kondicioniranja
sprovodi postupak formatizovanja i brušenja MDF ploča
ocenjuje kvalitet ploča vlaknatica u skladu sa odgovarajućim standardima kvaliteta
vodi evidenciju i prateću dokumentaciju
ispoljava odgovornost u radu
ispoljava pozitivan stav prema inovacijama u proizvodnji

Ploče vlaknatice
Mašine i uređaji za proizvodnju ploča vlaknatica
Tehnologija proizvodnje ploča vlaknatica
Postupci za proizvodnju iverastih i vlaknastih otpresaka u kalupima (drvno-plastične mase)
Standardna ispitivanja ploča vlaknatica
Oplemenjavanje ploča vlaknatica
Dokumentacija u proizvodnji ploča vlaknatica

Na početku modula učenike upoznati sa ciljem/ciljevima i ishodima, planom i načinima ocenjivanja.
Nedeljni prikaz broja časova dat je u gantogramu

Oblici nastave
Modul se realizuje kroz sledeće oblike nastave:

teorijska nastava........ 64
nastava u bloku.......... 12

Podela odeljenja na grupe
Odeljenje se deli na 2 grupe prilikom realizacije:

nastave u bloku

Mesto realizacije nastave

Teorijska nastava se realizuje u učionici
Nastava u bloku se realizuje u pogonima

Preporuke za realizaciju nastave

Ocenjivanje
Vrednovanje ostvarenosti ishoda vršiti kroz:

Praćenje ostvarenosti ishoda
Testove znanja
Testove praktičnih veština

1. PREPORUČENA LITERATURA ZA REALIZACIJU MODULA
1. "Iverice, vlaknatice i drvnoplastične mase", Jovan Miljković

2. KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA / MODULIMA
- Drvo kao sirovina
- Mašinski elementi i materijali
- Skladištenje i zaštita sirovina
- Tehničko sušenje i parenje građe

Naziv modula: TEHNIČKO SUŠENJE I PARENJE GRAĐE M 14
Trajanje modula: 102 časa
Razred: Četvrti

CILJEVI MODULA

ISHODI MODULA
Po završetku modula učenik će biti u stanju da:

PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA

NAČIN OSTVARIVANJA PROGRAMA

Osposobljavanje učenika za organizovanje i praćenje procesa tehničkog sušenja i parenja rezane građe

objasni proces sušenja i parenja građe
razlikuje vrste sušara za sušenje rezane građe
objasni organizaciju rada na sušenju i parenju građe
kontroliše primenu PP i HTZ mera zaštite
organizuje pripremu rezane građe za sušenje
organizuje transport rezane građe
odabira režime sušenja prema vrsti, debljini i kvalitetu rezane građe
organizuje tehničko sušenje rezane građe u sušari
kontroliše parametre sušenja tokom procesa sušenja
primenjuje mere za očuvanje kvaliteta drveta tokom procesa tehničkog sušenja drveta
identifikuje greške sušenja i njihove uzroke i preduzima mere za njihovo otklanjanje
vodi evidenciju o prijemu i otpremi rezane građe
organizuje parenje rezane građe
identifikuje uzročnike zagađenja životne sredine i predlaže mere za njihovo otklanjanje

Osnovni faktori sušenja drveta
Vrste sušara
Metode, oprema i instrumenti za merenje vlažnosti drveta
Oprema za sušenje drveta
Režimi sušenja drveta
Greške sušenja, uzroci i način otklanjanja
Praćenje i kontrola procesa sušenja drveta
Metode ubrzanog veštačkog sušenja rezane građe
Otprema rezane građe
Parenje drveta

Na početku modula učenike upoznati sa ciljem/ciljevima i ishodima, planom i načinima ocenjivanja.
Nedeljni prikaz broja časova dat je u gantogramu

Oblici nastave
Modul se realizuje kroz sledeće oblike nastave:

teorijska nastava........ 96
nastava u bloku............6

Podela odeljenja na grupe
Odeljenje se deli na 2 grupe prilikom realizacije:

nastave u bloku

Mesto realizacije nastave

Teorijska nastava se realizuje u učionici
Nastava u bloku se realizuje u pogonima

Preporuke za realizaciju nastave

Ocenjivanje
Vrednovanje ostvarenosti ishoda vršiti kroz:

Praćenje ostvarenosti ishoda
Testove znanja
Testove praktičnih veština

1. PREPORUČENA LITERATURA ZA REALIZACIJU MODULA
1. "Hidrotermička obrada drveta”, dr Branko Kolin

2. KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA / MODULIMA
- Drvo kao sirovina
- Skladištenje i zaštita sirovina
- Pilana sa brentom
- Pilana sa gaterom

Naziv modula: SAVREMENA PILANSKA TEHNOLOGIJA M 15
Trajanje modula: 94 časa
Razred: Četvrti

CILJEVI MODULA

ISHODI MODULA
Po završetku modula učenik će biti u stanju da:

PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA

NAČIN OSTVARIVANJA PROGRAMA

Osposobljavanje učenika da razlikuje, razume, analizira i prati osnovne tehnološke u modernim pilanama

Navede pregled tendencija, trendova i tehničkog razvoja u pilanskoj industriji u poslednjih 25 godina (u Evropi i svetu)
Razlikuje grupe, vrste i moguće kombinacije mašina i opreme u pilani u odnosu na njihovu poziciju u radnom procesu
Navede i sistematizuje najvažnije mašine u pilani i opiše njihove osnovne karakteristike u smislu primene, proizvoda i proizvodnje
Nacrta radionički crtež za proizvodnju rezane građe u modernoj pilani
Opiše i objasni osnovne delove modernih mašina u pilani npr. princip rada mašine, kapacitet sečenja, uslove i pravila za održavanje i sl.
Objasni svojim rečima tehnologiju iveranja, usitnjavanja
Na primeru objasni tehnologiju uštede i maksimalno iskorištenje trupca
Opiše uslove primene, osnovne komponente, karakteristike i detalje konstrukcije jedinica uštede (sistema za smanjenje otpatka) i pilanskih agregata ("of reducer units and sawing aggregates")
Poznaje tehnologiju glodanja
Navede i uporedi prednosti/mane mašina u tehnologiji glodanja
Opiše osnovne komponente, detalje konstrukcije i karakteristike jedinica za profilisano glodanja i pilanskih agregata
Skicira tehnološki proces proizvodne linije u pilani koja primenjuje tehnologiju iveranja, glodanja, sa ciljem maksimalne uštede energije
Uporedi različite vrste i konstrukcije modernih kružnih testera
Opiše osnovne karakteristike konstrukcije modernih kružnih testera visokog stepena produktivnosti
Opiše osnovne komponente i detalje konstrukcije kružnih testera sa jednim i dva vretena i njihov način rada
Objasni prednosti/mane kružnih testera i preduslove za visok stepen produktivnosti i dobar kvalitet proizvodnje
Navede osnovne karakteristike, materijale i pravila održavanja oštrica kružnih testera
Prati tehnološki razvoj upotrebom modernih informacionih tehnologija, sakupljanjem i poređenjem informacija sa prezentacija VEB, (homepages) važnih i poznatih proizvođača moderne pilanske tehnologije.

Razvoj tendencija, trendova i izazova u pilanskoj industriji (npr. Promene u nabavci sirovina, potreba da se poveća produktivnost i konkurentnost, primena mikro elektronike itd.).
Pregled najvažnijih pilanskih mašina (glavne mašine za prvo sečenje, mašine za drugo sečenje, moguće/uobičajene kombinacije.
Proces rada, koraci u procesu, proizvodi i u pilani
Osnovne činjenice i osnovni funkcionalni detalji modernih mašina za piljenje, npr. produktivnost mašine, kapacitet sečenja, uslovi i pravila koji se tiču održavanja.
Tehnologija iveranja, usitnjavanja, tehnološki razvoj, definicije i koraci u radu, primena i karakteristike
Tehnologija uštede energije, tehnološki koncept, osnovne komponente, detalji konstrukcije, primena tehnologije uštede, pilanski agregati, - kombinacije u pilanama za smanjenje otpatka i uštedu
Tehnologija glodanja: primena, prednosti/mane i preduslovi, osnovne komponente, detalji konstrukcije jedinica za profiliranje - jedinica glodanja i pilanskih agregata, proizvodni proces i komponente u procesu glodanja
Moderne kružne testere: različiti koncepti mašina, tipovi i ključne karakteristike konstrukcije
Kružne testere sa više noževa primena, prednosti i preduslovi, osnovne komponente, detalji konstrukcije sa jednim i dva vretena
Oštrice za cirkularne testere: materijali za sečenje, geometrija sečenja, oštrenje i i održavanje noževa kružnih testera, moguće greške u radu mašine uzrokovane defektnim nožem testera
Najvažniji proizvođači modernih pilanskih mašina /tehnologije

Na početku modula učenike upoznati sa ciljem/ciljevima i ishodima, planom i načinima ocenjivanja.
Nedeljni prikaz broja časova dat je u gantogramu

Oblici nastave
Modul se realizuje kroz sledeće oblike nastave:

Teorijska nastava......64
Kabinetske vežbe.....12
Nastava u bloku....... 18

Podela odeljenja na grupe
Odeljenje se deli na 2 grupe prilikom realizacije:

Kabinetskih vežbi
Nastave u bloku

Mesto realizacije nastave

Teorijska nastava se realizuje u učionici
Kabinetske vežbe se realizuju u informatičkom kabinetu
Nastava u bloku se realizuje u modernoj pilani u bližem ili širem okruženju

Preporuke za realizaciju nastave

nastava u informatičkom kabinetu sastoji se od poseta sajtova modernih svetskih pilana

Ocenjivanje
Vrednovanje ostvarenosti ishoda vršiti kroz:

Praćenje ostvarenosti ishoda
Testove znanja
Testove praktičnih veština

1. PREPORUČENA LITERATURA ZA REALIZACIJU MODULA
1. Internet prezentacije modernih pilana širom sveta

2. KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA / MODULIMA
- Svi stručni moduli
- Svi stručni predmeti

Naziv predmeta:	ISTORIJA - izabrane teme
Godišnji fond časova:	70 časova
Razred:	Prvi ili drugi
Cilj predmeta	Osnovni cilj predmeta je razumevanje:
	1. osnovnih pojmova istorijske nauke, društva i društvenih odnosa u prošlosti;
	2. uticaja privrede na društvo i način života;
	3. pojma države i njenog razvitka u vremenu i prostoru;
	4. razvojnosti kulturnih pojava i procesa;
	5. verovanja i običaja i povezanosti vere i kulture u prošlosti i sadašnjosti;
	6. ekonomskih promena u prošlosti i sadašnjosti i posledice tih promena na društvo, državu i kulturu;
	7. uloge pojedinaca u pojavama i procesima prošlih i sadašnjih vremena.

TEMA	CILJEVI	ISHODI Po završetku teme učenik će biti u stanju da:	PREPORUČENI SADRŽAJI PO TEMAMA	NAČIN OSTVARIVANJA PROGRAMA
Priče iz starina	Upoznavanje verovanja i običaja naroda u prošlosti i sadašnjosti Razumevanje mitova kao predstave sveta u određenom istorijskom vremenu	poznaje verske predstave ljudi u prošlosti; poznaje običaje ljudi u prošlosti i sadašnjosti; uoči sličnosti i razlike u običajima verskih zajednica; objasni mit kao obeležje određenog kulturno-istorijskog perioda; objasni biljne i životinjske predstave u mitovima, religiji, običajima, likovnim predstavama...	Politeizam, monoteizam - judaizam, hrišćanstvo, islam Post, Božić, Uskrs, slava, Kurban Bajram, Jon Kipur	Na početku teme učenike upoznati sa ciljevima i ishodima nastave / učenja, planom rada i načinima ocenjivanja. Oblici nastave Predmet se realizuje kroz sledeće oblike nastave: teorijska nastava (70 časova) Podela odeljenja na grupe Odeljenje se ne deli na grupe Mesto realizacije nastave Teorijska nastava se realizuje u učionici Preporuke za realizaciju nastave Zadatak nastavnika je da učenicima ponudi 6 nastavnih tema od kojih će učenici, kao grupa, prema svojim sklonostima izabrati 3 teme koje će obraditi na časovima istorije. Od te tri teme najmanje jedna mora biti iz nacionalne istorije. Za svaku predloženu tematsku celinu dati su ciljevi, ishodi i sadržaji. Ishodi su centralno mesto ovog programa i oni treba da posluže profesorima da nastavni proces u ovom predmetu bude tako oblikovan da se navedeni ishodi postignu. Do ishoda možemo doći pravilnim i dobrim odabirom sadržaja. To znači da sadržaje koje smo Vam ponudili možete prilagođavati učenicima sa kojima radite, kako bi najlakše i najbrže dostigli navedene ishode. Uspeh u realizaciji sadržaja i postizanju ishoda zavisi od metoda / aktivnosti koje ste planirali. Predlažemo Vam stalnu interakciju sa učenicima, primenu radioničarskog rada, istraživačke metode / aktivnosti.... Učenike treba podsticati na istraživački rad i rešavanje problemskih pitanja. Važno mesto u postizanju ishoda imaju i nastavna sredstva (karte, atlasi...). Učenike treba upućivati i na ostalu literaturu. Ocenjivanje Vrednovanje ostvarenosti ishoda vršiti kroz: 1. praćenje ostvarenosti ishoda 2. aktivnost na času Okvirni broj časova po temama Nije naveden zbog izborne strukture predmeta Priče iz starina Problemi savremenog sveta Znameniti Srbi Migracije Vojska, oružje, rat Život i običaji na dvoru Srpska revolucija 1804-1835 Kultura Srba na prelazu iz XIX u XX vek Srpske dinastije Građanske revolucije - put ka modernoj naciji Balkan između istoka i zapada Izumi Industrijske revolucije
Problemi savremenog sveta	Prepoznavanje problema savremenog sveta	uoči promene u svetu u drugoj polovini XX veka koje su izazvane ekonomskim i vojno-političkim pregrupisavanjem; uoči ekološke probleme savremenog sveta; uoči tehnološki razvoj savremenog sveta; uoči suprotnosti izazvane tehnološkim razvojem savremenog sveta	Evropske i svetske institucije Problem siromaštva Ekološki problemi Problemi u obrazovanju Nuklearni otpad Savremena industrija
Znameniti Srbi	Razumevanje međuzavisnosti pojedinca, društva i kulture u prošlosti i sadašnjosti Sticanje znanja o znamenitim Srbima koji su obeležili epohe u kojima su živeli Razvijanje kritičkog stava prema njihovoj ulozi u društvu	poznaje načine na koje društvo i kultura utiču na formiranje ličnosti i ponašanja pojedinaca; objasni uloge pojedinca za razvoj nacije, društva i kulture; razlikuje naučno-istorijske od slobodnih i tendecioznih ili mitskih interpretacija	Državnici Vladari Pisci Slikari...
Migracije	Sticanje znanja o migracijama kao konstantnim pojavama u istoriji ljudskog društva; Razumevanje uzročno-posledičnih veza privredno-ekonomskog, političkog i kulturnog razvoja društva u odnosu na migracije.	navede osnovne činioce migracija kao društvenih pojava; analizira dinamiku unutar društva koja dovodi do pojačanog kretanja društva; objasni uticaj migracija na svakodnevni život ljudi	Pojam i tipovi migracija Najstarije ljudske migracije (praistorijske, biblijske, migracije antičkog sveta) Velika seoba naroda (od Huna do Mađara) Kolonizacija Novog sveta Savremene migracije (privredno-ekonomske, političke, prisilne) Srpske seobe (od Zakarpatja do XX veka)
Vojska, oružje, rat	Sticanje znanja o oružju, vojsci i ratovima Razvijanje kritičkog stava prema ratu kao društvenoj pojavi	opiše razvoj oružja, vojne organizacije i tipove rata; objasni ulogu pojedinca u ratu kao društvenoj pojavi; razlikuje negativne i pozitivne posledice rata; argumentovano diskutuje o ratu kao društvenoj pojavi;	karakteristični ratovi i određene epohe tipovi rata (osvajački, odbrambeni, kolonijalni....) najveće vojskovođe i njihovo vreme (npr. Aleksandar Makedonski, Hanibal, Napoleon) karakteristične bitke određenih epoha ratovi XX veka (međunarodne konvencije)
Život i običaji na dvoru	Sticanje znanja o životu i običajima na evropskim dvorovima	objasni ulogu dvora u društvenom, političkom, ekonomskom i kulturnom razvoju države; kritički i analitički sagleda uslovljenost života na dvoru pripadnošću određenom kulturnom području; razlikuje pozitivne i negativne posledice života na dvoru na ukupan društveni razvoj.	Pojam monarhije Zapadnoevropski dvor (odabrani primeri i opšta obeležja) Vizantijski dvor (odabrani primeri i opšta obeležja) Osmanlijski dvor (odabrani primeri i opšta obeležja) Srpski dvor (odabrani primeri i opšta obeležja)
Srpska revolucija 1804-1835	Sticanje znanja o srpskoj revoluciji kao najznačajnijem događaju borbe za nacionalno oslobođenje Razumevanje aspekata srpske revolucije kao društvene pojave	objasni uzroke, tok i posledice srpske revolucije sagleda srpsku revoluciju kao deo širih evropskih zbivanja navede najznačajnije ličnosti i njihovu ulogu u srpskoj revoluciji objasni politički, sociološki i kulturni aspekt srpske revolucije objasni značaj formiranja državnih institucija i kodifikovanog prava i utemeljenja novovekovnih srpskih dinastija	Turska na prelazu iz XVIII u XIX vek Buna na dahije Ustanci Društvene i privredne promene u Srbiji Izgradnja moderne srpske države Srpska revolucija u kontekstu evropskih zbivanja Značajne ličnosti revolucije
Kultura Srba na prelazu iz XIX u XX vek	Sticanje znanja o kulturi Srba na prelazu iz XIX u XX vek Razumevanje različitih kulturnih uticaja na prostoru Srbije Uočavanje međuzavisnosti pojedinca, društva i kulture	prepozna osnovne karakteristike kulturnog preobražaja kod Srba na prelazu iz XIX u XX vek razlikuje način života stanovnika grada i sela u odnosu na regiju razlikuje dinamiku promena, načina života pojedinca u odnosu na društvenu pripadnost navede uslove koji određuju kulturne procese objasni način na koje društvene institucije i institucije kulture služe zadovoljenju ličnih i zajedničkih potreba	obrazovanje kod Srba novi umetnički pravci u književnosti, likovnoj umetnosti, arhitekturi, muzici (romantizam, realizam, impresionizam) kultura života u gradu i selu evropeizacija Srbije
Srpske dinastije	Sticanje znanja o istorijskom periodu kojem odabrana dinastija pripada Sticanje znanja o ulozi i značaju dinastije za epohu kojoj pripada	odredi epohu kojoj dinastija pripada opiše pojedinca, pripadnika odabrane dinastije, i njegovu ulogu u nacionalnom i evropskom kontekstu kritički se odnosi prema mestu i ulozi dinastije i pojedinca, pripadnika dinastije (vladar), u istorijskom razvitku Srba opiše uticaj dinastije na politički, ekonomski i kulturni razvitak države	Pojam dinastije i principi nasleđivanja Uloga dinastije i pojedinaca u političkom, privrednom i kulturnom razvitku Srbije Dinastički sukobi
Građanske revolucije - put ka modernoj naciji	Negovanje svesti o nacionalnoj pripadnosti i razvijanje duha tolerancije prema pripadnicima drugih nacija	objasni pojam nacije i proces njenog razvoja analizira pozitivne i negativne aspekte procesa stvaranja nacije na primeru sopstvenog naroda objasni značaj građanskih revolucija za razvoj nacije razlikuje nacionalizam, šovinizam i patriotizam	Pojam nacije kroz ideje Francuske građanske revolucije Ideje Francuske građanske revolucije u revolucionarnim pokretima evropskih nacija Nacionalno ujedinjenje (Nemačka, Italija.....) Srpsko nacionalno pitanje i nacionalna pitanja u tri velika carstva (Rusija, Austro-Ugarska, Turska) Nacionalizam, šovinizam, patriotizam Nacija danas
Balkan između istoka i zapada	Razumevanje prožimanja različitih kulturnih, geopolitičkih i ekonomskih uticaja i interesa na Balkanu	opiše geopolitički položaj Balkana opiše prožimanje različitih kulturnih, geopolitičkih i ekonomskih interesa na Balkanu	Podela Carstva i doseljavanje Slovena Velika šizma Balkan na razmeđu različitih uticaja (Vizantija, Turska, Zapadna Evropa) Istočno pitanje Balkan u geopolitičkoj podeli XX veka
Izumi	Upoznavanje učenika sa predmetima koje je čovek izumeo i sa njihovom primenom Uočavanje linije razvojnosti izuma Poznavanje ličnosti koje su svojim izumima doprinele promeni slike sveta	navede najznačajnije izume čoveka u prošlosti i sadašnjosti opiše razvojnost čovekovih izuma objasni kako je čovek koristio izume poznaje ličnosti čiji izumi su doprineli promeni slike sveta	Izumi menjaju sliku sveta Izumi izazivaju otpore Izumi unapređuju privredu i menjaju sliku društva Značajne ličnosti i njihovi izumi
Industrijske revolucije	Poznavanje ključnih pronalazaka za industrijske revolucije Razumevanje perioda industrijske revolucije Uočavanje značaja promena u privredi i društvu koje su nastale u vreme industrijskih revolucija	navede najznačajnije pronalaske u pojedinim industrijskim revolucijama objasni uticaj industrijskih revolucija na razvoj društva opiše promene u odnosima u svetu u vreme industrijskih revolucija objasni značaj industrijskih revolucija na promene u svakodnevnom životu ljudi poznaje ličnosti značajne za industrijske revolucije	znati najznačajnije pronalaske u pojedinim industrijskim revolucijama uviđati promene u razvoju privrede zahvaljujući industrijskim revolucijama znati uticaj industrijskih revolucija na razvoj društva znati promene u odnosima u svetu u vreme industrijskih revolucija uočiti značaj industrijskih revolucija na promene u svakodnevnom životu ljudi poznavati ličnosti značajne za industrijske revolucije

PREPORUČENA LITERATURA ZA REALIZACIJU PREDMETA
1. Radne sveske od prvog do četvrtog razreda gimnazije.
2. Istorija privatnog života, 1-3, Beograd, Klio, 2000-2003.
3. Veselinovć, A., Ljušić, R., Srpske dinastije, Novi Sad, 2001.
4. Blagojević, M., Medaković, D., Ljušić, R., Dimić, Lj., Istorija srpske državnosti, 1-3, Novi Sad, 2000-2001.
5. Aleksov, B., Uporedne hronologije, Novi Sad, 2003.
6. Jovanović, N., Leksikon ličnosti, Novi Sad, 2000.

LITERATURA ZA NASTAVNIKE:
1. Oksfordska istorija Grčke i Helenističkog doba, Beograd, Klio, 1999.
2. Oksfordska istorija Rimskog sveta, Beograd, Klio, 1999.
3. Ostrogorski, G., Istorija Vizantije, Beograd,
4. Peinter, S., Istorija srednjeg veka, Beograd, Klio, 1997.
5. Mantran, R., Istorija Osmanskog carstva, Beograd, Klio 2002.
6. Brodel, F., Mediteran, 1-2, Beograd, Geopoetika, 2001.
7. Kenigsberger, H. Mouz, Dž., Bouler, Dž., Evropa u šesnaestom veku, Beograd, Klio, 2002.
8. Penington, D. H., Evropa u sedamnaestom veku, Beograd, Klio, 2002.
9. Herder, H., Evropa u devetnaestom veku, Beograd, Klio, 2003.
10. Roberts, Dž. M., Evropa 1880-1945, Beograd, Klio, 2002.
11. Longvort, F., Stvaranje istočne Evrope, Beograd, Klio, 2002.
12. Grupa autora, Istorija srpskog naroda, Beograd,
13. Ćirković, S., Mihaljčić, R., Leksikon srpskog srednjeg veka, Beograd, 1999.
14. Veselinović, A., Ljušić, R., Srpske dinastije, Novi Sad, 2001.
15. Blagojević, M., Medaković, D., Ljušić, R., Dimić, Lj., Istorija srpske državnosti, 1-3, Novi Sad, 2000-2001.
16. Dimić, Lj., Kulturna politika Kraljevine Jugoslavije,

KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA
1. Srpski jezik i književnost

Naziv predmeta:	Hemija
Godišnji fond časova:	70 časova
Razred:	Prvi ili drugi
Cilj predmeta	1. Osposobljavanje učenika da razumeju i primene stečena znanja iz Hemije u užestručnom području i praktičnoj nastavi

TEMA	CILJEVI	ISHODI Po završetku teme učenik će biti u stanju da:	PREPORUČENI SADRŽAJI PO TEMAMA	NAČIN OSTVARIVANJA PROGRAMA
Vrste neorganskih jedinjenja	sticanje osnovnih znanja o vrstama neorganskih jedinjenja	znati da prepozna različite vrste neorganskih jedinjenja (okside, baze, kiseline i soli) znati ponašanje ovih jedinjenja u vodi znati osnovne međusobne reakcije različitih vrsta neorganskih jedinjenja	oksidi baze kiseline soli	Na početku teme učenike upoznati sa ciljevima i ishodima nastave / učenja, planom rada i načinima ocenjivanja. Oblici nastave Predmet se realizuje kroz sledeće oblike nastave: teorijska nastava (70 časova) Podela odeljenja na grupe Odeljenje se ne deli na grupe Mesto realizacije nastave Teorijska nastava se realizuje u učionici / kabinetu Preporuke za realizaciju nastave Vrste neorganskih jedinjenja ponoviti osnovne pojmove o atomu, molekulu, čistoj supstanci i smeši sadržaje oksida svesti na nekoliko primera oksida metala i oksida nemetala sadržaje baza svesti na karakteristične primere (NaOH, Ca(OH)2, NH4OH) primere i osobine kiselina objasniti na nekoliko osnovnih i karakterističnih kiselina koje su u službi struke dobijanje soli objasniti preko reakcija neutralizacije vežbati na samostalnosti u pisanju reakcija Disperzni sistemi vrste disperznih sistema demonstrirati na primerima iz okoline osobine koloidnih sistema objasniti i demonstrirati na primeru bubrenja skroba, taloženja proteina mleka... pripremanje rastvora određenog masenog udela raditi primenom formule i na primerima vezanim za struku količinsku koncentraciju raditi primenom osnovnih formula i raditi pripremu 1M i 0,1M rastvora soli, baza i kiselina pH svesti na prepoznavanje sredine u zavisnosti od vrednosti pH hidrolizu soli prikazati na primerima vezanim za primenu primere supstitucije raditi na primeru supstitucije metana i benzena adiciju vežbati na etenu, propenu, etinu i propinu vežbati sagorevanje različitih ugljovodonika koji se koriste kao izvori toplote Organska kiseonična jedinjenja osobine alkohola demonstrirati na etanolu upoznati učenike sa glicerolom demonstrirati osobine fenola i ukazati na razliku od alkohola osobine aldehida i ketona demonstrirati na etanalu i propanonu osobine kiselina demonstrirati na etanskoj kiselini upoznati učenike sa metanskom, etanskom, propanskom, mlečnom, limunskom, vinskom, sorbinskom, benzoevom i masnim kiselinama (njihovim osobinama, nalaženju u prirodi i značaju) vežbati dobijanje soli K- i Na- propionata i benzoata i ukazati na njihovu primenu u prehrambenoj industriji demonstrirati dobijanje prostijih estara i ukazati na njihove osobine Masti i ulja osobine demonstrirati na rastvorljivosti demonstrirati dobijanje sapuna dati primere karakterističnih voskova Ugljeni hidrati demonstrirati osobine ugljenih hidrata na glukozi, fruktozi, maltozi, laktozi, saharozi i skrobu Aminokiseline i proteini osobine amino kiselina povezati sa njihovom strukturom podelu proteina povezati sa mestom u živim organizmima koje izgrađuju demonstrirati taloženje proteina kao i bojene reakcije na proteine ukazati na značaj enzima i njihovu ulogu u organizmu i tehnološkim procesima Ocenjivanje Vrednovanje ostvarenosti ishoda vršiti kroz: 1. praćenje ostvarenosti ishoda 2. testove znanja 3. testove praktičnih veština Okvirni broj časova po temama Vrste neorganskih jedinjenja 10 časova Disperzni sistemi 15 časova Ugljovodonici 5 časova Organska kiseonična jedinjenja 8 časova Masti i ulja 5 časova Ugljeni hidrati 12 časova Aminokiseline i proteini 10 časova
Disperzni sistemi	sticanje osnovnih znanja o vrstama disperznih sistema, pripremanju rastvora određene koncentracije, zavisnosti pH rastvora od disocijacije baza, kiselina i soli odnosno hidrolize soli	znati da pripremi rastvor određenog masenog udela znati da raspoznaje različite disperzne sisteme znati osnovne karakteristike koloidnih rastvora znati da pripremi rastvor određene količinske koncentracije (1M, 0,1 M) znati šta predstavlja pH znati da na osnovu vrednosti pH odredi kakva je sredina znati šta je hidroliza soli i kako ona utiče na pH rastvora	koloidni rastvori pravi rastvori koncentracija rastvora (maseni udeo, količinska koncentracija) jonski proizvod vode, pH hidroliza soli
Ugljovodonici	sticanje osnovnih znanja iz ugljovodonika	znati da razlikuje alkane, alkene, alkine i arene znati nomenklaturu osnovnih ugljovodonika znati šta su reakcije supstitucije i prepozna ih na primeru znati šta su reakcije adicije i prepozna ih na primeru znati produkte sagorevanja ugljovodonika	alkani alkeni alkini areni (benzen) supstitucija adicija sagorevanje ugljovodonika
Organska kiseonična jedinjenja	sticanje osnovnih znanja iz alkohola, fenola, etara, aldehida, ketona, organskih kiselina i njihovih derivata	znati šta su alkoholi i osobine metanola i etanola znati šta su fenoli i njihove karakteristične osobine prepoznati etre i znati im upotrebu prepoznati aldehide i ketone i znati im osobine znati osnovne organske kiseline i njihove osobine znati kako nastaju estri	alkoholi fenoli etri aldehidi i ketoni organske kiseline estri
Masti i ulja	sticanje osnovnih znanja iz masti i ulja (lipidi)	znati šta su masti i ulja, kako nastaju i njihove osobine znati hidrolizu masti i ulja u kiseloj i baznoj sredini znati šta su sapuni znati šta su voskovi	dobijanje masti i ulja hidroliza masti i ulja sapuni voskovi
Ugljeni hidrati	sticanje osnovnih znanja iz ugljenih hidrata	znati da definiše i podeli ugljene hidrate znati glukozu i njene osobine znati fruktozu i njene osobine znati šta su disaharidi i osobine maltoze, laktoze i saharoze znati šta su polisaharidi i osobine skroba, glikogena i celuloze	definicija i podela ugljenih hidrata glukoza fruktoza disaharidi polisaharidi
Aminokiseline i proteini	sticanje osnovnih znanja iz amino kiselina, proteina i enzima	znati šta su amino kiseline i njihove osobine znati šta su proteini, kako nastaju i kako ih delimo prema strukturi znati ulogu proteina i njihovo taloženje znati šta su enzimi i koja im je uloga	amino kiseline proteini enzimi

PREPORUČENA LITERATURA ZA REALIZACIJU PREDMETA
1. Literatura, udžbenici i praktikumi koji su i do sada bili odobreni za realizaciju ovih sadržaja hemije.
2. Koristiti podatke iz stručnih časopisa, sa interneta...

KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA
- Fizika
- Matematika
- Svi stručni moduli

Naziv predmeta:	EKOLOGIJA
Godišnji fond časova:	70 ili 64 časa
Razred:	Treći ili četvrti
Ciljevi predmeta	1. Razumevanje odnosa čoveka prema prirodi,
	2. Sticanje temeljnih teoretskih znanja iz ekologije,
	3. Razvijanje logičkog mišljenja,
	4. Dobijanje znanja potrebnih za rešavanje problema u procesu rada,
	5. Osposobljavanje za preuzimanje odgovornosti za zaštitu životne sredine,
	6. Formiranje ekološke kulture koja podrazumeva svest o univerzalnosti potrebe zaštite životne sredine.

TEMA	CILJEVI	ISHODI Po završetku teme učenik će biti u stanju da	PREPORUČENI SADRŽAJI PO TEMAMA	NAČIN OSTVARIVANJA PROGRAMA
Osnovni pojmovi i principi ekologije	Sticanje osnovnih znanja iz ekologije	znati predmet proučavanja i zadatke ekologije, razumeti odnose koji vladaju u prirodi, razumeti pojam i značaj ekoloških faktora, poznavati osnovne oblike organizacije živih bića u prirodi, razumeti funkcionalno jedinstvo biosfere.	Definicija, predmet proučavanja i zadaci ekologije kao nauke Ekološki faktori Antropogeni faktori Ekološka valenca i adaptivne promene na uslove staništa Populacija Biocenoza i ekosistem Životne oblasti na zemlji Biosfera kao jedinstven sistem	Na početku teme učenike upoznati sa ciljevima i ishodima nastave / učenja, planom rada i načinima ocenjivanja. Oblici nastave Predmet se realizuje kroz sledeće oblike nastave: teorijska nastava Podela odeljenja na grupe Odeljenje se ne deli na grupe Mesto realizacije nastave Teorijska nastava se realizuje u učionici Preporuke za realizaciju nastave Osnovni pojmovi i principi ekologije: Sadržaje međusobno povezati i ukazivati na njihovu međusobnu uslovljenost. Vežbati precizno i jasno definisano izražavanje Zaštita i unapređivanje životne sredine: Insistirati na samostalnom radu učenika u prepoznavanju oblika zagađenja životne sredine. Sadržaje povezati sa aktuelnim informacijama u vezi zagađivanja i zaštite životne sredine. U okolini škole sa učenicima locirati izvore zagađivanja sredine. Uraditi predlog mera za uređenje školskog dvorišta i učioničkog prostora Povezanost prirode i savremenih tehnologija: Logički povezati primere iz prirode sa potrebama savremenog građevinarstva. Ne insistirati na anatomiji, već samo učenike podsetiti na postojanje određenih sistema koji imaju funkcije upravljanja organizmima. Naglasiti moguće opasnosti u radu i formirati svest o potrebi zaštite na radu Ocenjivanje Vrednovanje ostvarenosti ishoda vršiti kroz: 1. praćenje ostvarenosti ishoda 2. testove znanja 3. testove praktičnih veština Okvirni broj časova po temama Osnovni pojmovi i principi ekologije 20 časova Zaštita i unapređivanje životne sredine 27 časova Povezanost prirode i savremenih tehnologija 23 časa
Zaštita i unapređivanje životne sredine	Sticanje saznanja o zagađivanju životne sredine i mogućnostima njene zaštite Formiranje ekološke svesti učenika	poznavati uticaj čoveka na životnu sredinu i opasnost od globalnog zagađenja planete, poznavati načine zagađivanja vazduha, vode, zemljišta, hrane i drugog, razumeti i poznavati opasnost od radioaktivnog zagađenja, prepoznavati specifične oblike zagađenja kao što je buka, vršiti elementarni monitoring svoje okoline, poznavati načine planiranja i uređenja životne sredine.	Čovek i njegov odnos prema prirodi Izvori zagađivanja i zaštita vazduha Izvori zagađivanja i zaštita voda Izvori zagađivanja i zaštita zemljišta Izvori zagađivanja hrane Buka kao oblik zagađivanja životne sredine Radioaktivno zagađivanje i zaštita Monitoring životne sredine Uređivanje sredine i izgradnja prostora Problem ugroženih vrsta i zaštita prirode
Povezanost prirode i savremenih tehnologija	Sticanje saznanja o oblicima gradnje u prirodi i mogućnostima prenošenja iskustava iz prirode u savremenu tehnologiju	poznavati oblike gradnje u prirodi, razumeti potrebu za korišćenjem iskustava iz prirode, poznavati primere gradnje u prirodi koji su već primenjeni u savremenom građevinarstvu, formirati svest o potrebi zaštite na radu, poznavati mere zaštite na radu.	Građevinari u prirodi - mravinjaci, saće, gnezda, brane i drugi oblici Evolucija u službi formiranja pojačane izdržljivosti i funkcionalnosti - građa butne kosti, krvotok i drenažni sistem Bioarhitektura - visoke zgrade koje su rađene na temeljima po uzoru na koren biljaka, montažni elementi rađeni na principu pčelinjeg saća, infrastruktura u stambenim zgradama izvedena po uzoru na drenažni sistem i dr Opasnosti koje su moguće prilikom izvođenja radova i mere zaštite na radu

PREPORUČENA LITERATURA ZA REALIZACIJU PREDMETA
1. Ivo Savić, Veljko Terzija, Ekologija i zaštita životne sredine, za prvi razred srednjih stručnih škola

KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA
1. Građevinski materijali;
2. Fizička geografija;
3. Građevinske konstrukcije;
4. Organizacija građenja;
5. Tehnologija rada sa praktičnom nastavom.

Naziv predmeta:	GEOGRAFIJA
Godišnji fond časova:	70
Razred:	Drugi ili treći
Ciljevi predmeta	1. Upoznavanje učenika sa fizičko-geografskim karakteristikama Srbije i njihovim uticajem na turistička kretanja

TEMA	CILJEVI	ISHODI Po završetku teme učenik će biti u stanju da:	PREPORUČENI SADRŽAJI PO TEMAMA	NAČIN OSTVARIVANJA PROGRAMA
Reljef	Proširivanje znanja o reljefu Srbije sa posebnim osvrtom na geomorfološke turističke vrednosti	navede oblike reljefa prepozna oblike reljefa atraktivne za turizam objasni nadzemne i podzemne oblike reljefa opiše najvažnije geomorfološke turističke vrednosti	geneza reljefa planinski reljef Srbije (Kopaonik, Zlatibor, Stara Planina, Tara) nizijski reljef podzemni reljef Srbije (pećine i jame)	Na početku teme učenike upoznati sa ciljevima i ishodima nastave / učenja, planom rada i načinima ocenjivanja. Oblici nastave Predmet se realizuje kroz sledeće oblike nastave: teorijska nastava (70 časova) Podela odeljenja na grupe Odeljenje se ne deli na grupe Mesto realizacije nastave Teorijska nastava se realizuje u učionici Preporuke za realizaciju nastave Ocenjivanje Vrednovanje ostvarenosti ishoda vršiti kroz: 1. praćenje ostvarenosti ishoda 2. testove znanja 3. testove praktičnih veština Okvirni broj časova po temama Reljef - 14 časova, Klima - 14 časova Hidrografija - 14 časova Biljni svet - 8 časova Životinjski svet - 8 časova Zaštita životne sredine u Srbiji - 12 časova
Klima	Proširivanje znanja o tipovima klime u Srbiji i njihov uticaj na turistička kretanja	navede tipove klime objasni šta je mikroklima kratko opisati najznačajnije tipove klime u Srbiji	pojam klime i vremena tipovi klime planinska klima, kontinentalna klima, umereno kontinentalna sa varijetetima pojam mikroklime
Hidrografija	Proširivanje znanja o hidrografskim objektima koji utiču na razvoj turizma	imenuje hidrografske turističke vrednosti opiše reke bitne za turizam Srbije kratko opiše jezera i njihove turističke vrednosti locira najznačajnije termomineralne izvore u Srbiji navede ostale hidrografske turističke vrednosti	reke i rečni slivovi jezera Srbije termomineralni izvori ostale hidrografske turističke vrednosti (močvare, kraški izvori, potajnice)
Biljni svet	Analiza uticaja biljnog sveta na turizam	ukaže na značaj biljnog sveta poznaje raspored šumskih kompleksa u Srbiji nabroji raspored biljnih zajednica u Srbiji	biljni pokrivač Srbije šume Srbije endemične i reliktne vrste značajne za turizam
Životinjski svet	Analiza uticaja životinjskog sveta na turizam	poznaje najvažnija područja za razvoj lovnog turizma u Srbiji navede najznačajnija ribolovna područja u Srbiji	životinjski svet Srbije lovna i ribolovna područja Srbije
Zaštita životne sredine u Srbiji	Upoznavanje učenika sa potrebama zaštite životne sredine i njihovim uticajem na turizam	definiše životnu sredinu locira i kratko opiše nacionalne parkove u Srbiji nabroji najvažnije prirodne rezervate	životna sredina zaštita životne sredine u Srbiji nacionalni parkovi i turizam ostali oblici zaštićene sredine uticaj turizma na ugrožavanje životne sredine

PREPORUČENA LITERATURA
1. Rakićević, T., Opšta fizička geografija, Naučna knjiga, Beograd.
2. Rodić, D, Geografija za I ili III razred srednje škole, Zavod za izdavanje udžbenika, Beograd.
3. Marković, Đ. J., Priroda i prirodne retkosti Jugoslavije, Zavod za udžbenike Srbije, 1967.
4. Marković, Đ. J., Regionalna geografija SFRJ, Građevinska knjiga, Beograd, 1980.

KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA
1. Istorija izabrane teme
2. Skladištenje i zaštita sirovine
3. Drvo kao sirovina

Naziv predmeta:	RAČUNARSTVO I INFORMATIKA 2
Godišnji fond časova:	70 ili 64 časa
Razred:	Drugi, treći ili četvrti
Cilj predmeta	Razvoj sposobnosti za integrativni, multifunkcionalni i multimedijalni pristup programima i informatičkim
	tehnologijama

TEMA	CILJEVI	ISHODI Po završetku teme učenik će biti u stanju da:	PREPORUČENI SADRŽAJI PO TEMAMA	NAČIN OSTVARIVANJA PROGRAMA
Tabelarni proračuni	Unapređenje znanja učenika za korišćenje programa za tabelarne proračune	koristi opcije za kretanje kroz kompleksne dokumente klasifikuje različite vrste podataka u ćelijama prilagodi izgled ćelija u zavisnosti od vrste podataka primenjuje apsolutno i relativno adresiranje ćelija koristi napredne funkcije programa poznaje opcije za kontrolu unosa i prikaza podataka pripremi i prilagodi grafički prikaz podataka iz tabele pravi izvedene tabele i grafikone na osnovu postojećih tabela predvidi potrebu za zaštitom sadržaja pripremi dokument za štampanje	Navigacija kroz dokument (freze and split panes) formatiranje ćelija (format cell i uslovno formatiranje) Apsolutno i relativno adresiranje ćelija Napredne funkcije (IF, sumif, countif, lookup...) Provera unosa, filtriranje i sortiranje podataka Kreiranje i podešavanje grafikona Pivot tabele i grafikoni Zaštita sadržaja (LOCK AND UNLOCK CELL) Priprema dokumenta za štampu (HEDER&FOOTER, FIT TO, REPEAT ROW OR COLUM...)	Na početku teme učenike upoznati sa ciljevima i ishodima nastave / učenja, planom rada i načinima ocenjivanja. Oblici nastave Predmet se realizuje kroz sledeće oblike nastave: teorijska nastava Podela odeljenja na grupe Odeljenje se ne deli na grupe Ako škola nije u mogućnosti da obezbedi dovoljan broj kompleta, predvideti rad u grupama tako da najviše dva učenika rade zajedno Mesto realizacije nastave Teorijska nastava se realizuje u kabinetu za informatiku Preporuke za realizaciju nastave Tabelarni proračuni: Praktičnu realizaciju programa ostvariti nekim od programa za tabelarne proračune, izvođenje nastave podrazumeva objašnjavanje nastavnika a zatim samostalni rad učenika na računaru Prezentacija: Praktičnu realizaciju programa ostvariti nekim od programa za izradu prezentacija, izvođenje nastave podrazumeva objašnjavanje nastavnika a zatim samostalni rad učenika na računaru Obrada slika na računaru: Praktičnu realizaciju programa ostvariti nekim od programa za obradu slika na računaru, izvođenje nastave podrazumeva objašnjavanje nastavnika a zatim samostalni rad učenika na računaru Internet prezentacije: Praktičnu realizaciju programa ostvariti nekim od programa za izradu internet prezentacija, izvođenje nastave podrazumeva objašnjavanje nastavnika a zatim samostalni rad učenika na računaru Baze podataka: Koristiti baze podataka koje odgovaraju području rada i/ili obrazovnom profilu Ocenjivanje Vrednovanje ostvarenosti ishoda vršiti kroz: 1. praćenje ostvarenosti ishoda 2. testove znanja 3. testove praktičnih veština Okvirni broj časova po temama Tabelarni proračuni 14 časova Prezentacija 10 časova Obrada slika na računaru 10 časova Internet prezentacije 20 časova Baze podataka 10 časova
Prezentacija	Unapređenje znanja učenika u korišćenju programa za izradu prezentacija	koristi različite tipove multimedijalnih sadržaja u prezentaciji koristi efekte tranzicije slajdova koristi efekte animacije nad elementima slajda upravlja načinom prikaza prezentacije pripremi dokument za prezentovanje	Ubacivanje multimedijalnih sadržaja u prezentaciju (crteži, slike, zvukovi, muzika, video klipovi...) Dodavanje dinamičkih efekata na slajdove (slide transition) Dodavanje dinamičkih efekata na objekte (custom animation) Kontrola toka prikazivanja prezentacije (timing, naracija) Priprema dokumenta za prikazivanje (print what, pakage for cd)
Obrada slika na računaru	Upoznavanje učenika sa principima obrade slika na računaru	razume razlike između različitih formata za zapis slika koristi razne alatke za opsecanje i isecanje delova slike manipuliše sa isečenim delovima slike podesi dimenzije slike prilagodi kontrast i osvetljenje različitih delova slike koristi efekte (filtere) na slici odabere odgovarajući format za snimanje slike.	Tipovi formata za snimanje slika na računaru Obsecanje (crop) i isecanje elemenata slika (laso, magic wand, selections...) Kombinovanje pozadina i isečenih delova (foto-montaža) Podešavanje dimenzija slike Podešavanje kontrasta i osvetljenja Primena efekata (filtera) na slike Snimanje slika u odgovarajući format
Internet prezentacije	Upoznavanje učenika sa programima za izradu internet prezentacija	opiše vrste internet prezentacija prepozna razliku između statičkih i dinamičkih prezentacija nađe najbolje rešenje za strukturu internet prezentacije u zavisnosti od potrebe koristi različite vrste sadržaja u kreiranju internet prezentacija koristi tabele u izradi internet prezentacija uspostavlja veze između internih i eksternih stranica internet prezentacija pregleda prezentaciju u internet čitaču uspešno postavi prezentaciju na server ažurira sadržaj prezentacije	Pojam i vrste internet prezentacija (koncept server-klijent, statični i dinamički programski jezici koji se koriste na internetu) Planiranje strukture prezentacija Vrste sadržaja koji mogu biti prikazani na internetu Kreiranje prezentacije Rad sa tabelama Unošenje teksta i grafike u prezentaciju Umetanje i podešavanje hiperveza Pregled prezentacije u internet čitaču Postavljanje prezentacije na internet Ažuriranje prezentacije
Baze podataka	Upoznavanje učenika sa bazama podataka	opiše funkcije baze podataka navede primer korišćenja baze podataka kreira tabelu u bazi unosi podatke u bazu putem gotovih formi ili direktno u tabelu kreira formu za unos napravi upit napravi izveštaj	Koncept tipovi i primena baza podataka Projektovanje baze podataka Kreiranje tabela, formi, upita i izveštaja

PREPORUČENA LITERATURA
1. Klem, N. Računarstvo i informatika za prvi razred gimnazije 2006. ZUNS
2. Klem, N. Računarstvo i informatika za drugi razred gimnazije 2006. ZUNS
3. Čabarkapa, Nešić, Računarstvo i informatika za drugi razred gimnazije Krug, 2006.

KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA
1. Matematika
2. Računarstvo i informatika

PROGRAM MATURSKOG ISPITA ZA OGLEDNI OBRAZOVNI PROFIL TEHNIČAR PRIMARNE OBRADE DRVETA

CILJ MATURSKOG ISPITA

Maturskim ispitom proverava se da li je učenik, po uspešno završenom obrazovanju za odgovarajući obrazovni profil, stekao programom propisana znanja, veštine i glavne stručne kompetencije za zanimanja za koja se školovao u okviru obrazovnog profila po programu ogleda.

STRUKTURA MATURSKOG ISPITA

Maturski ispit za učenike koji su se školovali po oglednom programu za obrazovni profil tehničar za primarnu obradu drveta, sastoji se od tri nezavisna ispita:

- ispit iz srpskog jezika, odnosno jezika nacionalne manjine;

- ispit za proveru stručno-teorijskih znanja;

- maturski praktični rad.

PREDUSLOVI ZA POLAGANJE MATURSKOG ISPITA

Učenik polaže maturski ispit u skladu sa Zakonom. Maturski ispit može da polaže učenik koji je uspešno završio četiri razreda srednje škole po programu ogleda za ovaj obrazovni profil.

Zavod za unapređivanje obrazovanja i vaspitanja - Centar za stručno obrazovanje i obrazovanje odraslih (u daljem tekstu: Centar) u Priručniku o polaganju maturskog ispita za obrazovni profil tehničar za primarnu obradu drveta (u daljem tekstu: Priručnik):

- određuje posebne preduslove za polaganje maturskog ispita;

- utvrđuje listu tema za pismeni ispit iz srpskog jezika, odnosno jezika nacionalne manjine, sa uputstvima za organizaciju ispita i ocenjivanje;

- priprema zbirku zadataka za završni test provere stručno-teorijskih znanja sa uputstvima za strukturiranje testa i njegovo ocenjivanje;

- priprema listu standardizovanih radnih zadataka i kombinacija za maturski praktični rad i liste za ocenjivanje sa uputstvima za organizaciju i realizaciju ispita.

Jedinstvenu listu tema za pismeni ispit iz srpskog jezika, odnosno jezika nacionalne manjine određuju nastavnici srpskog jezika, odnosno jezika nacionalne manjine iz svih škola u kojima se ostvaruje ogled za dati obrazovni profil.

Zbirku zadataka za završni test i praktične radne zadatke pripremaju nastavnici stručnih predmeta iz svih škola u kojima se ostvaruje ogled, u saradnji sa Centrom.

Centar dostavlja Priručnik svakoj školi koja ostvaruje nastavni plan i program ogleda.

Priručnik se može dopunjavati svake školske godine.

ORGANIZACIJA MATURSKOG ISPITA

Maturski ispit sprovodi se u školi i prostorima gde se nalaze radna mesta i uslovi za koje se učenik obrazovao.

Za svakog učenika direktor škole određuje mentore. Mentori su nastavnici stručnih predmeta koji su obučavali učenika u toku školovanja. Oni pomažu učeniku u pripremama za polaganje testa za proveru stručno-teorijskih znanja i maturskog praktičnog rada.

U okviru perioda planiranog programom ogleda za pripremu i polaganje maturskog ispita, škola organizuje konsultacije i dodatnu pripremu učenika za polaganje ispita, obezbeđujući dodatne uslove u pogledu prostora, opreme i vremenskog rasporeda.

Maturski ispit za učenika može da traje najviše četiri dana. U istom danu učenik može da polaže samo jedan deo maturskog ispita.

Za svaki deo maturskog ispita direktor škole određuje članove ispitne komisije, koju čine tri člana i tri zamenika.

Svaki deo maturskog ispita se ocenjuje i na osnovu tih ocena utvrđuje se opšti uspeh na maturskom ispitu.

Ispit iz srpskog jezika, odnosno jezika nacionalne manjine

Cilj ispita iz srpskog jezika, odnosno jezika nacionalne manjine je provera jezičke pismenosti, poznavanja književnosti, kao i opšte kulture.

Ispit se polaže pismeno i traje tri sata.

Na pismenom ispitu iz srpskog jezika, odnosno jezika nacionalne manjine učenik obrađuje jednu od četiri ponuđene teme, koje utvrđuje ispitni odbor škole, na predlog stručnog veća nastavnika srpskog jezika, odnosno jezika nacionalne manjine, sa jedinstvene liste tema objavljene u Priručniku.

Ocenu pisanog rada utvrđuje ispitna komisija na osnovu pojedinačnih ocena svakog člana ispitne komisije.

Ispit za proveru stručno-teorijskih znanja

Cilj ovog dela maturskog ispita je provera stručno-teorijskih znanja neophodnih za obavljanje poslova i zadataka za čije se izvršenje učenik osposobljava tokom školovanja. Ova znanja stiču se kroz sledeće predmete:

- Drvo kao sirovina;

- Pilana sa brentom;

- Pilana sa gaterom;

- Tehničko sušenje i parenje građe;

- Proizvodnja sečenog furnira;

- Proizvodnja ljuštenog furnira;

- Sekundarna obrada građe;

- Proizvodnja furnirskih ploča;

- Proizvodnja panel ploča;

- Proizvodnja ploča iverica;

- Proizvodnja ploča vlaknatica.

Ispit se polaže pismeno, rešavanjem testa za proveru stručno-teorijskih znanja, koji sadrži do 50 zadataka, a vrednuje se sa ukupno 100 bodova. Bodovi se prevode u uspeh. Skala uspešnosti je petostepena.

Ukupan broj bodova ostvaren na testu	USPEH
do 50	nedovoljan (1)
50,5 - 63	dovoljan (2)
63,5 - 75	dobar (3)
75,5 - 87	vrlo dobar (4)
87,5 - 100	odličan (5)

Test priprema Centar, na osnovu zbirke zadataka za završno testiranje.

Ispitnu komisiju za pregled testova čine tri nastavnika stručnih predmeta.

Maturski praktični rad

Cilj maturskog praktičnog rada je provera glavnih stručnih kompetencija propisanih planom i programom ogleda za obrazovni profil tehničar za primarnu obradu drveta:

- organizovanje, praćenje i kontrola procesa u proizvodnji primarnih proizvoda od drveta (rezane građe, furnira i pločastih materijala);

- organizovanje skladištenja i zaštite sirovine i gotovih proizvoda.

Maturski praktični rad sprovodi se u školi i prostorima gde se nalaze radna mesta i uslovi za koje se učenik obrazovao.

Ocenu o stečenim propisanim kompetencijama daje ispitna komisija koju čine:

- dva nastavnika stručnih predmeta za obrazovni profil, od kojih je jedan predsednik komisije;

- predstavnik poslodavaca - stručnjak u datoj oblasti koga predlaže Unija poslodavaca Srbije u saradnji sa odgovarajućim poslovnim udruženjima, Privrednom komorom Srbije i Centrom. Bazu podataka o članovima ispitnih komisija vodi Centar.

Na maturskom praktičnom radu učenik izvršava dva radna zadatka. Broj radnih zadataka odgovara broju propisanih glavnih stručnih kompetencija, a svaka kompetencija proverava se jednim radnim zadatkom.

Od standardizovanih radnih zadataka sačinjava se odgovarajući broj kombinacija radnih zadataka za maturski praktični rad. Broj kombinacija mora biti za 10% veći od broja učenika koji polažu maturski ispit u jednoj školi. Učenik izvlači kombinaciju radnih zadataka.

Svaki radni zadatak može da se oceni sa najviše 100 bodova. Uspeh na maturskom praktičnom radu zavisi od ukupnog broja bodova koje je učenik stekao izvršavanjem svih propisanih radnih zadataka.

Svaki član ispitne komisije unosi ocene u svoj obrazac za ocenjivanje, koji sadrži standarde za dati radni zadatak.

Na osnovu pojedinačnog ocenjivanja svih članova, ispitna komisija utvrđuje prosečan broj bodova za svaki radni zadatak i taj podatak unosi u Zbirni obrazac za ocenjivanje radnih zadataka na maturskom praktičnom radu, koji je sastavni deo Zapisnika o polaganju maturskog ispita, i koji je dat u Priručniku.

Ukupan broj bodova koji učenik ostvari na maturskom praktičnom radu, jednak je zbiru postignutih bodova na svim radnim zadacima. Ukupan broj bodova prevodi se u uspeh. Skala uspešnosti je petostepena.

UKUPAN BROJ BODOVA	USPEH
2 radna zadatka	USPEH
do 100	nedovoljan (1)
101 - 126	dovoljan (2)
127 - 150	dobar (3)
151 - 174	vrlo dobar (4)
175 - 200	odličan (5)

DIPLOMA I UVERENJE

Učenik koji je položio maturski ispit, stiče pravo na izdavanje Diplome o stečenom srednjem obrazovanju.

Uz Diplomu učenik dobija i Uverenje o položenim ispitima u okviru savladanog programa ogleda za obrazovni profil.