PROGRAM KONTROLE KVALITETA VAZDUHA NA TERITORIJI GRADA UŽICA ZA 2011. GODINU ("Sl. list grada Užica", br. 7/2011)

Član 1

Ovim Programom utvrđuju se izvori zagađivanja vazduha, zagađujuće materije koje se mere, lokalna mreža mernih mesta, cilj kontrole kvaliteta vazduha i način izveštavanja o rezultatima kontrole kvaliteta vazduha na teritoriji grada Užica za 2011. godinu.

I PRAVNI OSNOV ZA DONOŠENJE PROGRAMA KONTROLE VAZDUHA

Prema članu 26. Zakona o zaštiti vazduha, strategija zaštite vazduha, planovi kvaliteta vazduha i kratkoročni akcioni planovi donose se u cilju očuvanja i poboljšanja kvaliteta vazduha i izbegavanja, sprečavanja ili smanjenja štetnih posledica po zdravlje ljudi i/ili životnu sredinu.

Na osnovu člana 31. Zakona o zaštiti vazduha, u zonama i aglomeracijama u kojima je vazduh treće kategorije, odnosno kada zagađenje vazduha prevazilazi efekte mera koje se preduzimaju, odnosno kada je ugrožen kapacitet životne sredine ili postoji stalno zagađenje vazduha na određenom prostoru, nadležni organ jedinice lokalne samouprave dužan je da donese Plan kvaliteta vazduha sa ciljem da se postignu odgovarajuće granične vrednosti ili ciljne vrednosti utvrđene aktom iz člana 18. stav 1. ovog zakona.

Plan iz stava 1. ovog člana donosi se na osnovu ocene stanja kvaliteta vazduha i obuhvata sve glavne zagađujuće materije i glavne izvore zagađivanja vazduha koji su doveli do zagađenja.

Izuzetno od stava 1. ovog člana, nadležni organ autonomne pokrajine i nadležni organ jedinice lokalne samouprave, nije u obavezi da donese Plan kvaliteta vazduha u slučaju prekoračenja iz člana 24. stav 2. ovog zakona, kao i člana 25. stav 2. ovog zakona, osim u slučaju da se prekoračenja mogu pripisati i drugim izvorima suspendovanih čestica PM10, a ne samo posipanju puteva peskom i solju u zimskom periodu.

Ministarstvo daje saglasnost na planove kvaliteta vazduha.

II LOKACIJA PODRUČJA

Upravni okrug: Zlatiborski

Područje GUP-a Užice na kojem se sprovodi monitoring:

Prostorne celine "Užice", "Turica", "Carina", "Krčagovo" i "Sevojno"

III IZVORI ZAGAĐIVANJA VAZDUHA

Izvori zagađivanja vazduha mogu se svrstati u dve grupe:

1) Stacionarni izvori

• Izvori zagađivanja u rubnim područjima grada: poljoprivredne aktivnosti (paljenje strništa, korova i sl.), paljenje otpada, individualna ložišta, kamenolomi (Surduk i Rid), asfaltne baze (Surduk i Sevojno), ćumurane (zona Zabučja),

• Zagađenje poreklom od industrije: industrijski pogoni u naseljima Krčagovo i Sevojno,

• Izvori zagađivanja u komunalnoj sredini: gradske kotlarnice, paljenje otpada u kontejnerima, individualna ložišta, izdvojeni objekti za pripremu hrane (priprema roštilja, pečenjare, pekare i sl.),

• Zagađenja nastala zbog podizanja prašine prouzrokovane posipanjem puteva peskom i solju u zimskom periodu.

2) Pokretni izvori

• Bilo koji oblik vozila sa motorom sa unutrašnjim sagorevanjem: motorcikli, laka i teška vozila koja koriste benzin i dizel, građevinske i poljoprivredne mašine.

IV ZAGAĐUJUĆE MATERIJE KOJE SE MERE

Sva merenja, obradu i analizu podataka, proveru validnosti rezultata dobijenih merenjem i/ili uzimanjem uzoraka i interpretaciju rezultata vršiće ovlašćena stručna organizacija koja je akreditovana kao laboratorija za ispitivanje, odnosno koja ispunjava propisane standarde i akreditovane metode za merenje svih zagađujućih materija navedenih u Programu i koja poseduje dozvolu nadležnog ministarstva da vrši monitoring kvaliteta vazduha.

Ocenjivanje kvaliteta vazduha vrši se primenom kriterijuma za ocenjivanje koncentracija: SO2, NO2 i NOx, suspendovanih čestica (PM10 i PM2.5), Pb, benzena i CO u vazduhu u skladu sa Uredbom o uslovima za monitoring i zahtevima kvaliteta vazduha ("Službeni glasnik RS", broj 11/10 i 75/10). Pored navedenih parametara, pratiće se suspendovane čestice PM10 sa analizom sadržaj teških metala (arsen (As), kadmijum (Cd), živa (Hg) i nikl (Ni)).

Uzorkovanje suspendovanih čestica (PM10 i PM2,5) vršiće se putem manuelnog referentnog uzorkivača (semplera) marka SVEN LEKER tip niskoprotočni, protoka vazduha 2,3 m3/sat, a za uzorkovanje ukupnih suspendovanih čestica (TSP) uzorkivač marke TEKORA ETHO PUFF tip visokoprotočni, protoka vazduha 60 m3/sat. Za uzorkovanje ukupnih taložnih čestica (UTM) koristiće se specijalne posude za uzorkovanje aerosedimenta.

U okviru namenskih merenja pratiće se čađ, ukupne taložne materije (UTM) sa analizom teških metala (cink (Zn), kadmijum (Cd), i olovo (Pb)), ukupne suspendovane čestice (TSP) sa analizom teških matala (olovo (Pb), arsen (As), kadmijum (Cd), živa (Hg) i nikl (Ni)), u suspendovanim česticama PM10 analiziraće se hrom (Cr6+) i organska materija akrolein.

V LOKALNA MREŽA MERNIH MESTA

U skladu sa specifičnom konfiguracijom terena, monitoring će se sprovoditi na teritoriji GUP-a, u okviru 5 prostornih celina, na 8 mernih mesta, a uzorci na mernim mestima će se uzimati po dinamici predviđenoj za kontinualna fiksna, indikativna i namenska merenja.

1. Prostorna celina "Sevojno" (I-industrijski tip), sa izgrađenim stanovanjem, obrazovnim i drugim sadržajima

1.1. Merno mesto br. 1.: Dečji vrtić "Maslačak"

• Sumpor dioksid, azot dioksid i oksidi azota (kontinualna fiksna merenja) i čađ (namenska merenja): 365 (24-časovnih) uzoraka

• Ugljen monoksid (indikativna merenja): 56 (24-časovnih) uzoraka, 8 nedelja ravnomerno raspoređenih tokom godine

• Akrolein (namenska merenja): 37 (24-časovnih) uzoraka, 6 nedelja ravnomerno raspoređenih tokom godine

• Ukupna masena koncentracija PM10 i nikl i olovo u PM10 (indikativna merenja): 56 (24-časovnih) uzoraka, 8 nedelja ravnomerno raspoređenih tokom godine

• Teški metali u PM10 (arsen (As), kadmijum (Cd), živa (Hg) i šestovalentni hrom (Cr6+)) (indikativna merenja): 56 (24-časovnih) uzoraka, 8 nedelja ravnomerno raspoređenih tokom godine

• Ukupne taložne materije (UTM) - ukupna masena koncentracija) sa analizom teških metala (cink (Zn), kadmijum (Cd), i olovo (Pb) (namenska merenja): 12 jednomesečnih uzoraka

1.2. Merno mesto br. 2.: Ulica Majke Jevrosime

• Ukupne taložne materije (UTM) - ukupna masena koncentracija) sa analizom teških matala (cink (Zn), kadmijum (Cd), i olovo (Pb) (namenska merenja): 12 jednomesečnih uzoraka

1.3. Merno mesto br. 3.: Ambulanta

• Ukupne suspendovane čestice (TSP) - ukupna masena koncentracija) sa analizom teških matala (olovo (Pb), arsen (As), kadmijum (Cd), živa (Hg) i nikl (Ni)) (namenska merenja): 24 (24-časovna) uzorka, ravnomerno raspoređenih tokom godine

2. Prostorna celina "Krčagovo" (I-industrijski tip), sa izgrađenim stanovanjem, obrazovnim, zdravstvenim i drugim sadržajima

2.1. Merno mesto br. 4.: Bolnica

• Ukupne taložne materije (UTM) - ukupna masena koncentracija (namenska merenja): 12 jednomesečnih uzoraka

3. Prostorna celina "Užice" (G-gradski tip),

3.1. Merno mesto br. 5.: Omladinska ulica - pored automatske merne stanice (AMS) koja je u nadležnosti Agencije za zaštitu životne sredine

• Ukupna masena koncentracija PM10 i nikl i olovo u PM10 (indikativna merenja): 56 (24-časovnih) uzoraka, 8 nedelja ravnomerno raspoređenih tokom godine

• Ukupna masena koncentracija PM2.5 (indikativna merenja): 56 (24-časovnih) uzoraka, 8 nedelja ravnomerno raspoređenih tokom godine

• Benzen (indikativna merenja) 56 (24-časovnih) uzoraka, 8 nedelja ravnomerno raspoređenih tokom godine

3.2. Merno mesto br. 6.: Biblioteka

• Ukupne suspendovane čestice (TSP) - ukupna masena koncentracija) sa analizom teških matala (olovo (Pb), arsen (As), kadmijum (Cd), živa (Hg) i nikl (Ni)) (namenska merenja): 24 (24-časovna) uzorka, ravnomerno raspoređenih tokom godine

4. Prostorna celina "Carina" (G-gradski tip)

4.1. Merno mesto br. 7.: Dečji vrtić "Poletarac"

• Ukupne taložne materije (UTM) - ukupna masena koncentracija (namenska merenja): 12 jednomesečnih uzoraka

5. Prostorna celina "Turica" (PG-prigradski tip),

5.1. Merno mesto br. 8.: naselje Sinjevac

• Ukupne taložne materije (UTM) - ukupna masena koncentracija (namenska merenja): 12 jednomesečnih uzoraka

 

Merno mesto

Zadužena institucija

Prostorna celina GUP-a

Makrolokacije

Okrug

φ (N) λ (E)

H (m)

Tip

LOKALNA MREŽA MERNIH STANICA U UŽICU

Zagađujuće materije

SO2

NOX

Čađ

CO

Akrolein

Benzen

UTM*

UTM

PM10TM

PM10 (Ni, Pb)

PM2,5

TSP*

1.

Grad Užice - Gradska uprava za urbanizam, izgradnju i imovinsko-pravne poslove

Sevojno

D. vrtić "Maslačak"

Zlatiborski

43,5040 19,5346

38 5

I

*

*

*

*

*

*

*

*

2.

Sevojno

Ul. Majke Jevrosime

43,5050 19,5358

39 5

I

*

3.

Sevojno

Ambulanta

43,5040 19,5314

39 2

I

*

4.

Krčagovo

Bolnica

43,5103 19,5132

42 3

I

*

5.

Užice

Omladinska ulica

43,5115 19,5035

41 4

G

*

*

*

6.

Užice

Biblioteka

43,5129 19,5025

42 8

G

*

7.

Carina

D. vrtić "Poletarac"

43,5129 19,5053

43 3

G

*

8.

Turica

Sinjevac

43,5113 19,4848

47 0

PG

*

φ(N) - severna geografska širina;
λ(E) - istočna geografska dužina;
H(m) - nadmorska visina;
G - gradski tip;
PG - prigradski tip;
I - industrijski tip;
*TSP - ukupne suspendovane čestice sa analizom teških metala (olovo (Pb), arsen (As), kadmijum (Cd), živa (Hg) i nikl (Ni));
PM10 TM - teški metali u suspendovanim česticama PM10 (arsen (As), kadmijum (Cd), živa (Hg), hrom (Cr6+));
PM10 (Ni, Pb) - ukupna masena koncentracija PM10 i nikl (Ni) i olovo (Pb) u PM10;
UTM - ukupne taložne materije;
*UTM - ukupne taložne materije sa analizom teških metala (olovo (Pb), kadmijum (Cd), cink (Zn));
PM10 - frakcija suspendovanih čestica (particulate matter) koja prolazi kroz filter čiji su zahtevi utvrđeni u standardu SRPS EN12341, kojim je utvrđena referentna metoda za uzimanje uzoraka i merenje PM10 frakcije, sa efikasnošću od 50% zahvata čestica aerodinamičkog prečnika od 10 µm;
PM2,5 - frakcija suspendovanih čestica (particulate matter) koja prolazi kroz filter čiji su zahtevi utvrđeni u standardu SRPS EN14907, kojim je utvrđena referentna metoda za uzimanje uzoraka i merenje PM2.5 frakcije, efikasnost od 50% zahvata čestica aerodinamičkog prečnika od 2,5 µm.

V CILJ KONTROLE KVALITETA VAZDUHA

Sistematsko merenje zagađenosti vazduha na teritoriji grada obezbeđuje:

- praćenje nivoa zagađenosti vazduha u odnosu na granične i tolerantne vrednosti nivoa zagađujućih materija,

- praćenje trendova koncentracija po zonama gradske teritorije,

- detekciju povećanih koncentracija zagađujućih materija,

- procenu izloženosti populacije,

- informisanje javnosti i davanje preporuka za ponašanje u epizodama povećanog zagađenja vazduha,

- identifikaciju izvora zagađenja ili rizika,

- analizu uticaja određenih izvora zagađivanja na kvalitet vazduha,

- razvoj odgovarajućih kratkoročnih akcionih planova i planova za upravljanje kvalitetom vazduha,

- preduzimanje preventivnih mera u segmentima značajnim za zaštitu vazduha od zagađivanja,

- sagledavanje uticaja preduzetih mera na nivo zagađenosti vazduha.

VI IZVEŠTAVANJE

Prema članu 17. Zakona o zaštiti vazduha, nadležni organ jedinice lokalne samouprave, dužan je da podatke o kvalitetu vazduha dobijene kontrolom kvaliteta vazduha iz lokalne mreže, kao i rezultate merenja posebne namene, dostavlja Agenciji za zaštitu životne sredine do 15. u mesecu za prethodni mesec, a godišnji izveštaj najkasnije 60 dana od dana isteka kalendarske godine za prethodnu godinu.

Nadležni organ jedinice lokalne samouprave dužan je da podatke o kvalitetu vazduha učini dostupnim javnosti i objavi u sredstvima javnog informisanja, elektronskim medijima, kao i na svojoj web-stranici.

U skladu sa članom 67. Zakona o zaštiti životne sredine nadležni organ obaveštava javnost:

1) o kvalitetu vazduha, u obliku Godišnjeg izveštaja o stanju kvaliteta vazduha, do 31. jula tekuće godine za prethodnu godinu, a posle 2012. godine do 28. februara tekuće godine za prethodnu godinu;

2) o planovima kvaliteta vazduha i odlaganja na određeno vreme postizanja ciljne vrednosti za azot dioksid ili benzen i suspendovane čestice PM10, u roku od osam dana od dana usvajanja;

3) o planovima za dostizanje ciljnih vrednosti u zonama i aglomeracijama u kojima je došlo do prekoračenja ciljnih vrednosti, u roku od osam dana od dana usvajanja.

Godišnji izveštaj o stanju kvaliteta vazduha u Republici Srbiji priprema i objavljuje Agencija.

Agencija jednom mesečno objavljuje izveštaje o stanju kvaliteta vazduha, a na osnovu podataka iz državne i lokalnih mreža.

Podaci o kvalitetu vazduha koriste se za ocenjivanje kvaliteta vazduha, kao i za izradu izveštaja o stanju kvaliteta vazduha i sastavni su deo informacionog sistema o kvalitetu vazduha Republike Srbije.

Kad se prekorači koncentracija o kojoj se izveštava javnost (granične i/ili ciljne vrednosti) ili koncentracija pojedine zagađujuće materije opasne po zdravlje ljudi, nadležni organ jedinice lokalne samouprave, dužan je da obavesti javnost putem radija, televizije, dnevnih novina, interneta i/ili na drugi pogodan način.

Jedinica lokalne samouprave je obavezna da donese planove kvaliteta vazduha, kratkoročne akcione planove i obaveštava u slučaju prekograničnog aerozagađenja, u slučajevima propisanim Zakonom o zaštiti vazduha (član 31., 33. i 36. Zakona o zaštiti vazduha).

Član 2

Ovaj Program objaviti u "Službenom listu grada Užica".