ODLUKAO DONOŠENJU AKCIONOG PLANA ZA BORBU PROTIV DROGE U AP VOJVODINI DO 2014. GODINE("Sl. list AP Vojvodine", br. 16/2011) |
Donosi se Akcioni plan za borbu protiv droge u AP Vojvodini do 2014. godine, koji je sastavni deo ove odluke.
Ova odluka objaviće se u "Službenom listu Autonomne Pokrajine Vojvodine".
AKCIONI PLAN
ZA BORBU PROTIV DROGE U AP VOJVODINI DO 2014. GODINE
U Republici Srbiji je usvojena Strategija za borbu protiv droga u Republici Srbiji za period od 2009. do 2013. godine ("Sl. glasnik RS", br. 16/09) i kroz nju su regulisana osnovna pravila saradnje i rada različitih sektora u društvu. U svom medicinskom delu, ona, sem preporuka o različitim modelima lečenja po standardima Evropske unije, definiše i mrežu medicinskih institucija u Srbiji. U borbi protiv droga jasno je da mora da se organizuje cela društvena zajednica u svim svojim segmentima, na čijem čelu treba da se nalaze najviše državne institucije uz intersektorsku saradnju. Strategiju prati i Akcioni plan kojim su konkretizovane aktivnosti, radi realizacije Nacionalne strategije.
Tokom 2009. godine, Pokrajinski sekretarijat za sport i omladinu je u saradnji sa Filozofskim fakultetom, Odsek za psihologiju Univerziteta u Novom Sadu, sproveo istraživanje na temu "Kvalitet života mladih - izvori stresa i način njihovog prevazilaženja". Prema ovom istraživanju ispostavilo se u okviru fokus grupa da čak 98% mladih zna kako da nabavi drogu, ukoliko bi to želelo. Ovo je bio alarmantan podatak zbog kojeg je Vlada AP Vojvodine, dana 23. septembra 2009. godine, svojim Zaključkom obavezala Pokrajinski sekretarijat za sport i omladinu da formira privremeno telo pri Vladi AP Vojvodine, koje će se baviti suzbijanjem narkomanije.
Odbor za obrazovanje, nauku, kulturu, omladinu i sport Skupštine AP Vojvodine je takođe, usvajajući informaciju na temu "Kvalitet života mladih - izvori stresa i način njihovog prevazilaženja", 19. februara 2010. godine, doneo Zaključak kojim je predloženo Pokrajinskom sekretarijatu za sport i omladinu da, u saradnji sa Pokrajinskim sekretarijatom za zdravstvo, na osnovu Strategije za borbu protiv droga u Republici Srbiji za period od 2009. do 2013. godine, sačini Akcioni plan za borbu protiv droge u AP Vojvodini. Takođe, ovim Zaključkom je predloženo da Pokrajinski sekretarijat za sport i omladinu u saradnji sa Pokrajinskim sekretarijatom za lokalnu samoupravu i međuopštinsku saradnju inicira obrazovanje odbora ili saveta za borbu protiv narkomanije pri lokalnim samoupravama.
U skladu sa navedenim, a u cilju suzbijanja narkomanije, Vlada AP Vojvodine je, dana 10. februara 2010. god., donela Odluku o obrazovanju Pokrajinskog saveta za borbu protiv droge.
Ovom Odlukom, definisani su sledeći ciljevi:
• Realizacija aktivnosti u skladu sa Strategijom za borbu protiv droga u Republici Srbiji za period od 2009. do 2013. godine
• Praćenje stanja i problema vezanih za problem narkomanije
• Koordiniranje rada opštinskih odbora za prevenciju narkomanije i rad ustanova, organizacija i udruženja, koje se u okviru svoje delatnosti bave borbom protiv narkomanije
• delovanja na prevenciji, lečenju, tretmanu i rehabilitaciji zavisnika/ca od droga
• Predlaganje mera i aktivnosti u prevenciji, lečenju, tretmanu i rehabilitaciji zavisnika/ca od droge
• Iniciranje donošenja programa preventivnih aktivnosti na otklanjanju štetnih posledica zloupotrebe droge i praćenje realizacije donetih programa.
Članove/nice Pokrajinskog saveta za borbu protiv droge čine: predstavnici/ce Pokrajinskog sekretarijata za sport i omladinu, Pokrajinskog sekretarijata za zdravstvo, Pokrajinskog sekretarijata za obrazovanje, upravu i nacionalne zajednice, Uprava za zajedničke poslove pokrajinskih organa, Pokrajinskog sekretarijata za međuregionalnu saradnju i lokalnu samoupravu, predstavnici/ce kriminalističke policije, pedagozi, psihijatri i psiholozi koji se bave problematikom narkomanije i imaju dugogodišnje iskustvo u radu sa zavisnicima/cama, te predstavnici/ce medija (RT Vojvodina, list Dnevnik).
Pokrajinski savet za borbu protiv droge tokom svog rada uključiće i predstavnike/ce verskih zajednica sa teritorija AP Vojvodine, koje se bave problemom borbe protiv droge u okviru komuna.
Strategija za borbu protiv droga u Republici Srbiji za period od 2009. do 2013. godine
Strategija za borbu protiv droga u Republici Srbiji za period od 2009. do 2013. godine (u daljem tekstu: Nacionalna strategija), doneta je sa ciljem unapređenja i očuvanja zdravlja stanovništva, smanjenjem korišćenja droga i štetnih posledica prouzrokovanih zloupotrebom droga.
Prema Nacionalnoj strategiji, osnovni faktor rizika je činjenica da je Srbija tokom devedesetih godina bila izložena ratovima u okruženju i NATO bombardovanju. To je iniciralo dolazak 400.000 izbeglica i interno raseljenih lica. U tim uslovima, u uslovima tranzicije, socijalno-ekonomske krize, zloupotreba droga je postala sve zastupljenija. Takođe, geostrateški položaj Srbije, a to je raskrsnica istok-zapad (tzv. "Balkanska ruta") doprinosi da velika količina droge dolazi i zadržava se u Srbiji.
Nacionalnom strategijom je navedeno da su ekonomski gubici ogromni zbog trgovine drogama, ilegalnih tokova novca, velikih troškova lečenja, socijalne zaštite, pravosuđa...
Vodeći principi Nacionalne strategije su:
- Poštovanje ustavnosti i zakonitosti
- Jačanje institucionalnih mogućnosti
- Zaštita građana Republike Srbije
- Zaštita društvene zajednice
- Zaštita ljudskih prava
- Pravo na informaciju
- Multidisciplinarnost
- Sveobuhvatan i kontiuniran rad i pristup problemu
- Dostupnost službi - službi za pomoć zavisnicima
- Decentralizacija
- Etika i profesionalizam
- Desigmatizacija
Akcioni plan donet je u cilju realizacije Nacionalne strategije, definisanjem konkretnih mera.
On predstavlja poseban oblik plana kojim se konkretizuju ciljevi i mere Nacionalne strategije, kao najvažnijeg dokumenta na području borbe protiv droga, za nadležne organe državne uprave, jedinice lokalne samouprave i udruženja.
Ciljevi Akcionog plana su:
- Efikasna i koordinisana borba protiv droga
- Efikasnija primena mera kojim se postiže smanjenje zdravstvenih i socijalnih posledica zloupotrebe droga u društvu i smanjenja konzumiranja droga u društvu, naročito među decom i mladima
- Unapređenje mera zaštite porodice
- Uključivanje svih segmenata društva u aktivnostima vezanim za borbu protiv droga.
Zavisnost od droga je primarno sociopatološka pojava, a sekundarno zdravstveni problem. Za rešavanje problema sa drogama neophodna je intersektorska saradnja ili multidisciplinarni pristup.1
__________
1"Droga i društvo", Nikola Vučković
Primarna prevencija ima za cilj promovisanje života bez droga i sprečavanje korišćenja droga, naročito kod mladih.
Primarna prevencija podrazumeva: promovisanje zdravih stilova života bez upotrebe droga, podizanje nivoa svesti pojedinca i društva o rizicima od droga, smanjenje broja novih korisnika/ca droga i mobilisanje zajednice u borbi protiv droga.
Primarna prevencija može biti opšta, selektivna i indikovana, zavisno od toga da li je usmerena na celokupnu zajednicu, određene populacione grupe (u predškolskim ustanovama, školama, porodici, radnoj okolini i sl.) i pojedince ili grupe pod povećanim rizikom (vozači, piloti, zdravstveni radnici/ce, vojnici, deca u domovima bez roditeljskog staranja, deca ulice, zatvorenici/ce i dr.).
Akcenat primarne prevencije ovog Saveta biće usmeren pre svega na edukaciju, porodicu, obrazovne ustanove, aktivno uključivanje građana/ki, lokalne samouprave, zdravstvene ustanove, informisanje, kvalitetno korišćenje slobodnog vremena mladih, medije i zajednicu u celini.
Što se tiče porodice ova prevencija podrazumeva:
• edukaciju roditelja i staratelja koja je vrlo važan segment na polju primarne prevencije;
• Osim osnovne edukacije roditelja o štetnim posledicama droga, neophodno je osposobljavanje roditelja za dobru komunikaciju sa decom i jačanje sposobnosti porodice za rešavanje kriznih momenata.
Porodica treba da pruži uslove za zdravo odrastanje dece, njihovo informisanje i donošenje odgovarajućih odluka.
Uz programe edukacije o uspešnom roditeljstvu, programe za razvoj socijalnih veština mladih, kao i programe za jačanje porodice u društvu, neophodno je i osnivanje porodičnih savetovališta ili centara koji bi imali savetodavno - informativnu ulogu.
Specifični cilj je podizanje nivoa znanja roditelja i staratelja o štetnom uticaju droga.
Aktivnosti i mere:
- edukacija roditelja i staratelja o štetnom uticaju droga i preventivnim merama kroz rad stručnih saradnika/ca u školama i zdravstvenim ustanovama
- razvijanje sposobnosti roditelja za rešavanje problema i kriznih situacija u porodici
- unapređenje savetodavnog rada u ustanovama socijalne i zdravstvene zaštite i motivisanje socijalnih i zdravstvenih radnika/ca za rad sa roditeljima i starateljima
- razvijanje uspešne komunikacije roditelja sa decom.
Obrazovne ustanove
Osnovni princip, kada su obrazovne ustanove u pitanju, jeste njihovo uključivanje kao celine, odnosno zajedničko učešće vaspitača/čica, nastavnika/ca, i pedagoga iz ovih ustanova i van njih, roditelja i dece, u programe prevencije koji treba da su informativnog i edukativnog karaktera. Programi moraju biti prilagođeni uzrastu dece - vršnjačka edukacija prihvatljivi i razumljivi, a takođe ih je nužno usmeriti i na rano prepoznavanje rizičnih grupa dece za koje bi trebalo razviti zaštitne preventivne programe.
Specifični ciljevi:
1) usvajanje odgovornog ponašanja u vezi sa zdravljem dece u cilju poboljšanja zdravstvenog stanja
2) promovisanje zdravih stilova života mladih
3) podizanje nivoa znanja i svesti kod dece i školske dece o štetnom uticaju droga
4) povećanje nivoa znanja vaspitača/čica, nastavnika/ca, pedagoga i psihologa o štetnim uticajima droga na telesno, socijalno i mentalno zdravlje dece.
Aktivnosti i mere:
- razvijanje specifičnih programa promocije zdravih stilova života i programa prevencije zloupotrebe droga
- jačanje sprovođenja postojećih programa promocije i prevencije kroz razne oblike edukativnih aktivnosti, uključujući i vršnjačku edukaciju
- podržavanje inicijativa mladih za sprovođenje akcija koje imaju za cilj afirmaciju zdravih stilova života
- razvijanje socijalnih veština
- informisanje mladih i roditelja o rizicima konzumiranja droga kroz školske nastavne programe i radionice u školama
- identifikacija i smanjenje faktora rizika u školskom okruženju
- edukacija nastavnog kadra (edukacija edukatora/ki) o najefikasnijim načinima informisanja i motivisanja mladih za pravilne izbore i odupiranje pritiscima u izazovima savremenog društva.
Kako bi se postigli pravi sistemski efekti, neophodna je saradnja i direktno učešće lokalnih samouprava. Aktivnosti i mere uključivanja lokalnih samouprava u preventivne programe:
- Iniciranje formiranja odbora za borbu protiv droge pri lokalnim samoupravama
- Unapređenje saradnje organizacija u lokalnoj samoupravu u vezi sa prevencijom upotrebe droga
- Održavanje periodičnih koordinativnih sastanaka predstavnika/ca lokalnih odbora za borbu protiv droge.
Aktivnosti i mere koje se odnose na zdravstvene institucije:
- Iniciranje formiranja Savetovališta pri Domovima zdravlja, a ukoliko su ona već formirana - proširivanje njihove delatnosti na rad sa zavisnicima/cama
- Uključivanje bolnica u AP Vojvodini i praćenje statistika vezanih za korisnike/ce
- Uspostavljanje efikasne saradnje zdravstvenih institucija za tretman zavisnika/ca od droge i alkohola.
Aktivnosti i mere u ovoj oblasti Akcionog plana:
- Organizovanje naučnih edukacija u oblasti opojnih droga
- Izrada vodiča dobre prakse za prevenciju korišćenja droga
- Edukacija za zaposlene u zdravstvu, obrazovanju i drugim sektorima uključenim u preventivne aktivnosti o metodama prevencije.
Predviđene aktivnosti i mere su sledeće:
- Iniciranje informativnih centara za mlade
- Izrada i distribucija edukativnog i promotivnog materijala
- Informisanje - lifleti, oglasi o važnim telefonima i adresama mreže ustanova sa SOS ili druge informacije o mogućnostima lečenja.
Kvalitetno korišćenje slobodnog vremena mladih
Kvalitetno korišćenje slobodnog vremena mladih podrazumeva podizanje svesti mladih u svim društvenim oblastima, pa i kada je u pitanju zdravlje, odnosno zdravi stilovi života. Ovo jedan takođe jedan od vidova preventivnog delovanja kada je u pitanju borba protiv droge.
Aktivnosti i mere:
- Uspostavljanje sadržaja za kvalitetno provođenje slobodnog vremena mladih predviđenih Akcionim planom politike za mlade u AP Vojvodini za period 2011-2014.
U prevenciji i borbi protiv droge neophodno je direktno učešće i saradnja elektronskih, pisanih i svih drugih medija. U tom smislu, predviđene aktivnosti i mere su sledeće:
- Intenziviranje aktivnosti javnih glasila i drugih sredstava javnog informisanja usmerenih na pravovremeno i objektivno informisanje o štetnosti droga
- Kontinuirani radio i TV programi o zdravlju mladih i zdravim stilovima života
- Kontinuirana saradnja sa javnim glasilima i drugim sredstvima javnog informisanja i njihovo uključivanje u preventivne aktivnosti
- Doprinos javnih glasila i drugih sredstava javnog informisanja u preventivnim aktivnostima
- Informisanje javnosti putem javnih glasila i drugih sredstava javnog informisanja - obrazovne emisije na TV, radiju, tribine…
Intervencije u zajednici odnose se na mobilizaciju i aktivno učešće svih građana/ki i civilnog sektora (nevladine organizacije), kao i odgovarajućih ustanova u oblasti unutrašnjih poslova, sudstva, zdravstvene i socijalne zaštite u sprovođenju programa prevencije zloupotrebe droga. Promovisanje volonterstva u primarnoj prevenciji je takođe jedan od zadataka zajednice. Vrlo je važan uticaj medija i medijskog promovisanja zdravih stilova života, ali pri tome izbeći bilo kakvu vrstu senzacionalizma koja je do sada bila karakteristična za ovaj vid izveštavanja.
Specifični cilj je jačanje uključivanja lokalne samouprave i civilnog sektora u preventivne programe.
Aktivnosti:
- edukativni programi za različite grupe, naročito mlade;
- promotivne kampanje o zdravim stilovima života;
- informisanje građana/ki putem medija o štetnom uticaju droga;
- obeležavanje svetskog dana borbe protiv droga i sl;
- programi za mlade kroz terenski rad (outreach programi).
Druge institucije kao što su domovi za decu bez roditeljskog staranja, sigurne kuće, zavodi za vaspitanje dece i omladine, vaspitne ustanove, vaspitno-popravni domovi i zavodi za izvršenje kazne i dr. zahtevaju posebne programe prevencije zloupotrebe droga.
Deca i mladi smešteni u ustanove socijalne zaštite suočavaju se sa brojnim faktorima rizika što ih čini posebno osetljivom populacijom.
Specifični cilj je podizanje nivoa znanja i svesti o štetnom uticaju droga kod dece i osoba koje borave u institucijama.
Aktivnosti:
- razvijanje specifičnih programa prevencije zloupotrebe droga za korisnike/ce u ovim institucijama
- posebni edukativni programi za decu u domovima bez roditeljskog staranja
- sprovođenje posebnih edukativnih programa u drugim institucijama
- sprovođenje raznih oblika edukativne aktivnosti na temu promocije zdravih stilova života u ovim institucijama.
AKTIVNOSTI |
INDIKATORI |
NOSIOCI AKTIVNOSTI |
IZVORI FINANSIRANJA |
VREMENSKI OKVIR |
1. LOKALNA SAMOUPRAVA |
||||
1.1. Iniciranje formiranja odbora za borbu protiv narkomanije pri lokalnim samoupravama |
- Formirani lokalni odbori za borbu protiv narkomanije |
- Pokrajinski savet za borbu protiv droge |
- Lokalna samouprava |
kontinuirano |
1.2. Unapređenje saradnje organizacija u lokalnoj samoupravi u vezi sa prevencijom upotrebe droga |
- Uspostavljena i unapređena saradnja organizacija u lokalnoj samoupravi |
- Pokrajinski savet za borbu protiv droge |
- Vlada AP Vojvodine |
kontinuirano |
1.3. Održavanje periodičnih koordinativnih sastanaka predstavnika/ca lokalnih odbora za borbu protiv droge |
- Broj održanih sastanaka |
- Pokrajinski savet za borbu protiv droge |
- Vlada AP Vojvodine |
kontinuirano |
2. AKTIVNA UKLJUČENOST GRAĐANA |
||||
2.1. Iniciranje formiranja udruženja zavisnika/ca koji se leče/ili roditelja zavisnika/ca |
- Broj novoformiranih udruženja |
- Pokrajinski savet za borbu protiv droge |
- Vlada AP Vojvodine, |
kontinuirano |
2.2. Podrška funkcionisanju udruženja zavisnika/ca koji se leče i/ili roditelja zavisnika/ca |
- Broj udruženja zavisnika/ca i njihov period trajanja |
- Pokrajinski savet za borbu protiv droge |
- Vlada AP Vojvodine |
kontinuirano |
2.3. Kontinuirana saradnja sa udruženjima i njihovo uključivanje u preventivne aktivnosti u vezi sa drogama |
- Broj preventivnih aktivnosti i obuhvat uključenih udruženja |
- Pokrajinski savet za borbu protiv droge |
- Vlada AP Vojvodine |
kontinuirano |
3. ZDRAVSTVENE INSTITUCIJE |
||||
3.1. Iniciranje formiranja Savetovališta pri Domovima zdravlja/ ukoliko su formirana |
- Broj savetovališta za borbu protiv droge pri Domovima zdravlja |
- Pokrajinski savet za borbu protiv droge |
- Lokalna samouprava |
kontinuirano |
3.2. Uključivanje bolnica u AP Vojvodini i praćenje statistika vezanih za korisnike/ce |
- Broj prikupljenih upitnika odnosno prikupljeni podaci |
- Institut za javno zdravlje Vojvodine |
- Vlada AP Vojvodine |
|
3.3. Uspostavljanje efikasne saradnje zdravstvenih institucija za tretman zavisnika/ca od droge i alkohola |
- Mreža zdravstvenih institucija |
- Pokrajinski savet za borbu protiv droge |
- Institut za javno zdravlje Vojvodine |
kontinuirano |
4. EDUKACIJA |
||||
4.1. Organizovanje naučne edukacije u oblasti opojnih droga |
- Broj edukacija |
- PS za sport i omladinu |
- Pokrajinski savet za borbu protiv droge |
kontinuirano |
4.2. Izrada vodiča dobre prakse za prevenciju korišćenja droga |
- Izrađeni i distribuirani vodiči dobre prakse za prevenciju korišćenja droge |
- PS za zdravstvo i soc. politiku i demografiju, |
- Pokrajinski savet za borbu protiv droge |
kontinuirano |
4.3. Edukacija za zaposlene u zdravstvu, obrazovanju i drugim sektorima uključenim u preventivne aktivnosti o metodama prevencije |
- Broj održanih edukacija |
- PS za zdravstvo i soc. politiku i demografiju |
- Vlada AP Vojvodine |
kontinuirano |
4.5. Edukacija roditelja |
- Broj edukacija |
- Obrazovne ustanove |
- Vlada AP Vojvodine |
kontinuirano |
4.6. Vršnjačke edukacije |
- Broj edukacija |
- Obrazovne ustanove |
- Vlada AP Vojvodine |
kontinuirano |
4.7. Edukacije edukatora/ki |
- Broj edukacija |
- Obrazovne ustanove |
- Vlada AP Vojvodine |
kontinuirano |
4.8. Edukacije ciljnih grupa o merama prevencije |
- Broj tribina i okruglih stolova |
- Udruženja građana |
- Vlada AP Vojvodine |
kontinuirano |
4.4. Sprovođenje programa promocije zdravih stilova života |
- Broj edukativnih radionica |
- PS za zdravstvo i soc. politiku i demografiju |
- Vlada AP Vojvodine |
kontinuirano |
4.5. Edukacija zavisnika/ca, roditelja i saradnika/ca u lečenju o štetnim posledicama, predoziranju i samopomoći |
- Broj edukacija |
- PS za zdravstvo i soc. politiku i demografiju |
- Vlada AP Vojvodine |
kontinuirano |
4.6. Podrška naučnim i studentskim programima za unapređenje zdravlja |
- Broj naučnih i studentskih programa |
- Pokrajinski savet za borbu protiv droge |
- Vlada AP Vojvodine |
kontinuirano |
5. INFORMISANJE |
||||
5.1. Iniciranje informativnih centara za mlade |
- Broj informativnih centara |
- Pokrajinski savet za borbu protiv droge |
- Vlada AP Vojvodine |
kontinuirano |
5.2. Izrada i distribucija edukativnog i promotivnog materijala |
- Edukativni i promotivni materijal |
- Pokrajinski savet za borbu protiv droge |
- Pokrajinski savet za borbu protiv droge |
kontinuirano |
5.3. Informisanje/lifleti, oglasi o važnim telefonima i adresama mreže ustanova sa SOS ili druge informacije o mogućnostima lečenja |
- Izrađeni lifleti |
- Pokrajinski savet za borbu protiv droge |
- Pokrajinski savet za borbu protiv droge |
kontinuirano |
6. SLOBODNO VREME MLADIH |
||||
6.1. Uspostavljanje sadržaja za kvalitetno provođenje vremena mladih |
- Izveštaji sa brojem programa i aktivnostima za kvalitetno provođenje slobodnog vremena sa obuhvatom mladih |
- PS za sport i omladinu |
- Vlada AP Vojvodine, |
kontinuirano |
7. MEDIJI |
||||
7.1. Intenziviranje aktivnosti javnih glasila i drugih sredstava javnog informisanja usmerenih na pravovremeno i objektivno informisanje o štetnosti droga |
- Broj emisija u medijima |
- Pokrajinski savet za borbu protiv droge |
- Pokrajinski savet za borbu protiv droge |
kontinuirano |
7.2. Kontinuirani radio i TV programi o zdravlju mladih i zdravim stilovima života |
- Radio i TV programi o zdravlju mladih i zdravim stilovima života |
- Pokrajinski savet za borbu protiv droge |
- Pokrajinski savet za borbu protiv droge |
kontinuirano |
7.3. Kontinuirana saradnja sa javnim glasilima i drugim sredstvima javnog informisanja i njihovo uključivanje u preventivne aktivnosti |
- Uspostavljena saradnja |
- Pokrajinski savet za borbu protiv droge |
- Pokrajinski savet za borbu protiv droge |
kontinuirano |
7.4. Doprinos javnih glasila i drugih sredstava javnog informisanja u preventivnim aktivnostima |
- Ostvaren doprinos javnih glasila |
- Pokrajinski savet za borbu protiv droge |
- Pokrajinski savet za borbu protiv droge |
kontinuirano |
7.5. Informisanje javnosti putem javnih glasila i drugih sredstava javnog informisanja (obrazovne emisije na TV, radiju, tribine…) |
- Broj kampanja |
- Pokrajinski savet za borbu protiv droge |
- Pokrajinski savet za borbu protiv droge |
kontinuirano |