ODLUKA O UTVRĐIVANJU ENERGETSKOG BILANSA REPUBLIKE SRBIJE ZA 2012. GODINU ("Sl. glasnik RS", br. 1/2012)

Član 1

1. Utvrđuje se Energetski bilans Republike Srbije za 2012. godinu, koji je odštampan uz ovu odluku i čini njen sastavni deo.

2. Ovu odluku objaviti u "Službenom glasniku Republike Srbije".

 

ENERGETSKI BILANS
REPUBLIKE SRBIJE ZA 2012. GODINU

 

1. UVOD

Energetski bilans predstavlja dokument kojim se utvrđuju godišnji iznosi energije i energenata potrebni za uredno i sigurno snabdevanje korisnika energije (neposrednih potrošača) za period od tri godine: realizaciju za 2010. godinu, procenu stanja za 2011. i plan za 2012. godinu. Ovaj dokument je izrađen na osnovu podataka o proizvodnji, preradi i snabdevanju energijom i energentima u skladu sa metodologijom Međunarodne Agencije za energiju i Eurostata.

Sve veličine iskazane su u fizičkim jedinicama i to čvrsta goriva u hiljadama t, tečna goriva u milionima t, gasovita goriva u milionima m3 (svedeni metar kubni gasa), električna energija u GWh, toplotna energija u TJ i u milionima tona ekvivalentne nafte (Mtoe). Jedna tona ekvivalentne nafte iznosi 41,868 GJ ili 11,630 MWh električne energije ili dve tone kamenog uglja odnosno 5,586 t sirovog lignita. Svođenje je urađeno iz razloga što prirodni gas iz domaće proizvodnje nije istog energetskog kvaliteta, odnosno odstupa od standardnog kvaliteta prirodnog gasa koji se plasira u potrošnji. To je jedan od razloga zašto dolazi do razlike u podacima u programu poslovanja javnih preduzeća i energetskom bilansu.

U Tabeli 1: prikazani su faktori za konverziju jedinica energije u međunarodnoj statistici.

Svi tokovi energije posmatraju se u okviru tri sistema energije:

- Sistem primarne energije u okviru koje se daje struktura ukupno raspoložive primarne energije za potrošnju. To je domaća proizvodnja na bazi korišćenja sopstvenih resursa primarne energije (ugalj, nafta, prirodni gas, hidropotencijal, obnovljivi izvori energije) i neto uvoza (koji predstavlja razliku između uvoza i izvoza energenata) primarne energije, uključujući i neto uvoz električne energije. Prikaz korišćenja obnovljivih izvora energije (OIE) obuhvata statistiku iskorišćenosti hidropotencijala, proizvodnju i korišćenje geotermalne i proizvodnju čvrste biomase, odnosno ogrevnog drveta. Obaveze koje Republika Srbija ima po Ugovoru o Energetskoj zajednici nameću da se što pre sprovede potpuno evidentiranje korišćenja svih oblika obnovljivih izvora energije;

- Sistem transformacija primarne energije u okviru kojeg se prikazuju energenti potrebni za procese transformacije primarne energije, te proizvodnja energije (uključujući sopstvenu potrošnju, gubitke u transformaciji, prenosu i distribuciji energije do krajnjih potrošača). Strukturu ovog nivoa čine termoelektrane, hidroelektrane, termoelektrane - toplane, toplane, industrijske energane, rafinerije nafte, prerada uglja, i visoke peći.

- Sistem finalne energije objedinjuje potrošnju energije za neenergetske svrhe (neenergetska potrošnja) i potrošnju finalne energije u energetske svrhe. Potrošnja finalne energije u energetske svrhe iskazuje se na dva načina. Prvi način obuhvata strukturu sektora potrošnje, a to su industrija, saobraćaj i ostalo (domaćinstva, javne i komercijalne delatnosti i poljoprivreda). Drugi način obuhvata strukturu energenata: čvrsta goriva, tečna goriva, gasovita goriva, električna energija, toplotna energija, OIE. Budući da nema dovoljno pouzdanih podataka o strukturi potrošnje finalne energije u energetske svrhe, ova struktura je u najvećoj meri procenjena.

Za izradu Energetskog bilansa Republike Srbije za 2012. godinu korišćeni su podaci Pokrajinskog sekretarijata za energetiku i mineralne sirovine Autonomne pokrajine Vojvodine, podaci Republičkog zavoda za statistiku, Agencije za energetiku, Uprave carina, JP "Elektroprivreda Srbije", JP "Elektromreža Srbije", JP "Srbijagas", JP "Transnafta", "NIS" a.d., JP PEU "Resavica", toplana u okviru sistema daljinskog grejanja, i proizvođača visokopećnog gasa.

Na osnovu dobijenih podataka i njihove obrade, ustanovljeni su pojedinačni, odnosno sektorski bilansi nafte i naftnih derivata, prirodnog gasa, uglja, električne, toplotne energije i bilans OIE, te su isti objedinjeni u Tabeli 3: Zbirni energetski bilans Republike Srbije.

Prikazani podaci odnose se na teritoriju Republike Srbije bez podataka sa teritorije Autonomne pokrajine Kosovo i Metohija, osim u delu proizvodnje električne energije koja se prikazuje zasebno.

Tabela 1: Faktori za konverziju jedinica energije u međunarodnoj statistici

U:	TJ	Gcal	Mtoe	MBtu	GWh
Iz:
Teradžul (TJ)	1	238,8	2,388 x 10-5	947,8	0,2778
Gigakalorija (Gcal)	4,1868 x 10-3	1	10-7	3,968	1,163 x 10-3
Mtoe	4,1868 x 104	107	1	3,968 x 107	11630
Miliona Btu (MBtu)	1,0551 x 10-3	0,252	2,52 x 10-8	1	2,931 x 10-4
Gigavat sati (GWh)	3,6	860	8,6 x 10-5	3412	1

Napomena: Btu je oznaka za milion tona britanske toplotne jedinice.

2. ENERGETSKI BILANSI PO VRSTAMA ENERGENATA

2.1. Nafta, derivati nafte i biogoriva

Bilans nafte obuhvata proizvodnju, uvoz i izvoz sirove nafte, preradu sirove nafte u rafinerijama kao i proizvodnju, uvoz, izvoz i potrošnju derivata nafte.

Proizvodnja sirove nafte se odnosi na proizvodnju u zemlji i proizvodnju u Angoli, ali se bilansira samo domaća proizvodnja. Snabdevanje sirovom naftom za preradu u rafinerijama obezbediće se iz domaće proizvodnje (46%) i iz uvoza (54% od ukupnih potreba). Domaća proizvodnja sirove nafte planirana za 2012. godinu iznosi 1,143 miliona t, što je za 11% više od procenjene proizvodnje u 2011. godini, koja iznosi 1,032 miliona t.

Uvoz sirove nafte u 2012. godini planiran je u količinama od 1,285 miliona t, što je za 6% manje od procenjenog uvoza u 2011. godini koji iznosi 1,361 miliona t.

Prerada sirove nafte odvija se na dva lokaliteta, Novi Sad i Pančevo. Za preradu se koristi raspoloživa sirova nafta obezbeđena iz domaće proizvodnje, uvoza i zaliha, kao i komponente za preradu (poluproizvodi). Prerada sirove nafte i poluproizvoda planirana je u količini od 2,530 miliona t, što je nešto više od procenjene prerade u 2011. godini koja je iznosila 2,504 milona t.

Struktura planirane prerade nafte u 2012. godini je sledeća:

- Prerada domaće sirove nafte 1,123 miliona tona;

- Prerada uvozne nafte 1,286 miliona tona;

- Prerada poluproizvoda 0,121 miliona tona.

Proizvodnja derivata nafte (bez sopstvene potrošnje i gubitaka u preradi) u 2012. godini planirana je u količinama od 2,287 miliona t, što je nešto manje u odnosu na procenjenu proizvodnju u 2011. godini koja je iznosila 2,332 miliona t. U strukturi planirane proizvodnje derivata nafte dominira proizvodnja dizela sa 31%, zatim motorni benzini učestvuju sa 19%, ulja za loženje sa 16%, tečni naftni gas sa 4%, i ostali derivati sa 30%.

Imajući u vidu smanjenu domaću proizvodnju naftnih derivata kao i ukupne potrebe za naftnim derivatima, planirano je da se potrebne količine naftnih derivata obezbede iz uvoza tako da je uvoz derivata nafte u 2012. godini u količinama od 1,640 miliona t, a što je za 3% više od procenjenog uvoza u 2011. godini koji iznosi 1,590 miliona t. To znači da će se od ukupne potrebne količine naftnih derivata oko 42% obezbediti iz neto uvoza, a preostala količina iz domaće proizvodnje.

Finalna potrošnja derivata nafte u 2012. godini planirana je u količinama od 3,213 miliona t, što je gotovo na istom nivou u odnosu na procenjenu potrošnju u 2011. godini koja iznosi 3,169 miliona t.

U strukturi finalne potrošnje naftnih derivata razlikujemo:

- Finalnu potrošnju u neenergetske svrhe koja je u 2012. godini planirana u iznosu od 0,557 miliona t, odnosno za 1% više od neenergetske potrošnje u 2011. godini u iznosu od 0,549 miliona t.;

- Finalnu potrošnju u energetske svrhe po sektorima potrošnje, a to su industrija, saobraćaj i ostalo (domaćinstva, javne i komercijalne delatnosti, poljoprivreda). Planirana potrošnja za 2012. godinu u iznosu od 2,657 miliona t je gotovo na istom nivou kao i potrošnja u 2011. godini od 2,620 miliona t. U strukturi finalne potrošnje naftnih derivata za 2012. godinu, industrija učestvuje sa 12%, saobraćaj sa 82%, a ostali sektori sa 6%.

Zakonom o energetici, koji je stupio na snagu 09.08.2011. godine po prvi put je obuhvaćena oblast biogoriva. Propisane su energetske delatnosti koje obuhvataju oblast biogoriva, i to: transport nafte, derivata nafte i biogoriva drugim oblicima transporta, trgovina naftom, derivatima nafte, biogorivima i komprimovanim prirodnim gasom i proizvodnja biogoriva (član 13. Zakona)

Imajući u vidu da će se nakon donošenja podzakonskih akata iz oblasti biogoriva stvoriti uslovi za stavljanje ovih goriva na tržište Republike Srbije, energetski bilans nafte, derivata nafte i biogoriva za sada ne sadrži biogoriva.

2.2. Prirodni gas

Bilans prirodnog gasa obuhvata proizvodnju prirodnog gasa, uvoz i potrošnju. Potrebne količine prirodnog gasa u 2012. godini obezbediće se 20% iz domaće proizvodnje i 80% iz uvoza. Od ukupno obezbeđenih količina gasa jedan deo gasa biće utrošen i za utiskivanje u podzemno skladište gasa Banatski Dvor.

Proizvodnja prirodnog gasa obuhvata proizvodnju iz naftno-gasnih i gasnih ležišta na prostoru Republike Srbije. Ukupna proizvodnja u 2012. godini planirana je u količini od 557,127 miliona m3, što je za 8% više u odnosu na procenjenu proizvodnju u 2011. godini koja iznosi 516,968 miliona m3.

Uvozom prirodnog gasa iz Rusije obezbediće se preostale potrebne količine u 2012. godini u iznosu od 2.614,070 miliona m3, što je za 21% više od procenjenog uvoza u 2011. godini koji iznosi 2.154,03 miliona m3.

Ukupne količine prirodnog gasa u 2012. godini raspoložive za potrošnju planirane su u iznosu od 2.837,197 milion m3, što je za 13% više od procenjenih raspoloživih količina u 2011. godini u iznosu 2.508,648 miliona m3.

Od ove količine za proizvodnju električne i toplotne energije potrošiće se 29% prirodnog gasa ili 823,585 miliona m3, što je za 1% više od procenjene potrošnje u 2011. godini koja iznosi 815,220 miliona m3.

Neenergetska potrošnja u iznosu od 365,197 miliona m3 je za 19% veća od procenjene potrošnje u 2011. godini koja iznosi 305,733 miliona m3.

Planirane količine za finalnu potrošnju u energetske svrhe su za 19% veće od procenjene potrošnje u 2011. godini i iznose 1.573,428 miliona m3. U finalnoj potrošnji prirodnog gasa industrija učestvuje sa 74% (1.172,156 miliona m3), saobraćaj 0,5% (7,980 miliona m3), domaćinstva 17% (270.871 miliona m3), javne i komercijalne delatnosti 6,3% (98,737 miliona m3) i poljoprivreda 2,2% (23,684 miliona m3).

2.3. Ugalj

Bilans uglja obuhvata proizvodnju, preradu, uvoz, izvoz i potrošnju uglja, kao i proizvodnju i potrošnju visokopećnog gasa. Potrebne količine uglja za uredno snabdevanje kupaca u 2012. godini obezbediće se 90% iz domaće proizvodnje, i 10% iz uvoza.

Proizvodnja uglja obuhvata proizvodnju kamenog uglja, mrkog uglja i lignita i to u sledećim rudnicima:

- Rudnici sa podzemnom eksploatacijom uglja (JP PEU "Resavica") u kojima se proizvodi kameni, mrki ugalj i lignit;

- Rudnici sa površinskom eksploatacijom uglja (površinski kopovi Kolubara i Kostolac) u kojima se proizvodi lignit;

- Rudnik sa podvodnom eksploatacijom uglja (Kovin) u kome se proizvodi lignit.

Planirana proizvodnja uglja iz rudnika sa podzemnom eksploatacijom je za 2% veća od proizvodnje u 2011. godini (659 hiljada t) i iznosi 671 hiljada t.

Proizvodnja uglja iz površinske eksploatacije je planirana u količinama od 37,790 miliona t (sa površinskih kopova Kolubara planirana je eksploatacija u iznosu od 29,925 miliona t, a sa površinskog kopa Kostolac 7,865 miliona t) što je za 5% manja količina u odnosu na 2011. godinu (39,987 miliona t).

Planirana proizvodnja rudnika sa podvodnom eksploatacijom uglja je na istom nivou u odnosu na 2011. godinu i u 2012. godini će iznositi 228 hiljada t.

U strukturi domaćih ugljeva lignit učestvuje sa 98%, a 2% se odnosi na kameni i mrki ugalj. Od ukupne domaće proizvodnje uglja, planirano je da se u 2012. godini 88% ove proizvodnje potroši za proizvodnju električne energije u termoelektranama.

Neto uvoz uglja obuhvata uvoz deficitarnih količina uglja i to na prvom mestu uvoz koksa za potrebe metalurškog kompleksa i uvoz visokokaloričnog kamenog uglja za potrebe industrije, a zatim i uvoz mrkog uglja za široku potrošnju. U okviru neto uvoza uglja obuhvaćen je i izvoz minimalnih količina mrkog uglja, lignita, sušenog lignita i koksa. Uvoz uglja u 2012. godini planiran je u količini od 0,805 Mtoe, što je za 4% više od procenjenog uvoza u 2011. godini koji iznosi 0,775 Mtoe.

Ukupne raspoložive količine uglja iz domaće proizvodnje uglja i neto uvoza u 2012. godini planirane su u iznosu od 8,154 Mtoe. U strukturi potrošnje ove količine uglja u 2012. godini planirana je najveća potrošnja uglja za transformacije i to u iznosu od 7,347 Mtoe odnosno 90% od ukupno raspoložive količine. Potrošnja za transformacije obuhvata sledeće:

- Potrošnju za proizvodnju električne i toplotne energije u iznosu 6,775 Mtoe, a to je za 5% manje od procenjene potrošnje u iznosu od 7,721 Mtoe u 2011. godini;

- Potrošnja za preradu uglja u sušari i visokim pećima, odnosno potrošnja lignita za proizvodnju sušenog "kolubarskog" lignita, kao i količine koksa za visoke peći i proizvodnju i potrošnju visokopećnog gasa. Planirana potrošnja za preradu u 2012. godini u iznosu od 0,571 Mtoe je za 11% manja od količine koja je utrošena u 2011. godini. Proizvodnja sušenog lignita u 2012. godini iznosiće 550,00 hiljada t, odnosno za 6% će biti manja od proizvodnje u 2011. godini.

Finalna potrošnja uglja (uključujući sušeni lignit i visokopećni gas) u 2012. godini biće za 4% manja od procenjene potrošnje u 2011. i iznosiće 1.183 Mtoe. Ove količine obuhvataju potrošnju za nenergestke svrhe (0,029 Mtoe) i finalnu potrošnju u energetske svrhe (1.155 Mtoe). U strukturi finalne potrošnje za energetske svrhe industrija učestvuje sa 42%, a ostali sektori sa 58% (u okviru kojih dominira potrošnja domaćinstava sa 30%).

2.4. Električna energija

Bilansirana električna energija obuhvata:

- Proizvodnju električne energije u termoelektranama, termoelektranama - toplanama, hidroelektranama, industrijskim energanama;

- Uvoz i izvoz električne energije;

- Gubitke u prenosu i distribuciji;

- Potrošnju energetskog sektora u okviru kojeg je i potrošnja za pumpne akumulacije;

- Finalnu potrošnju po sektorima potrošnje.

Bruto proizvodnja električne energije u 2012. godini planira se u iznosu od 37.863 GWh, što je za 2% manje u odnosu na procenjenu proizvodnju u 2011. godini koja iznosi 38.483 GWh. Struktura planirane proizvodnje električne energije je sledeća:

- Termoelektrane će proizvesti 26.779 GWh ili 71%;

- Termoelektrane-toplane 213 GWh ili manje od 1%;

- Hidroelektrane 10.585 GWh ili 28%, od kojih male hidroelektrane u vlasništvu JP EPS-a 47 GWh, i 31 GWh iz postrojenja koja isporučuju električnu energiju JP EPS-u. U strukturi proizvodnje električne energije iz hidroelektrana, protočne učestvuju sa 90%, akumulacijske sa 7%, reverzibilne sa manje od 3% i male hidroelektrane sa manje od 1%;

- Industrijske energane 286 GWh ili manje od 1%;

Planirana domaća proizvodnja električne energije u 2012. godini gotovo u potpunosti će zadovoljiti potrebe za električnom energijom.

Uvoz (sa tranzitom) električne energije u 2012. godini iznosiće 6.410 GWh što je za 1% manje u odnosu na procenjeni uvoz u 2011. godini koji iznosi 6.490 GWh. Od ove količine uvoza količine električne energije koje će se uvesti za potrebe podmirenja potrošnje električne energije iznose 1.466 GWh i obezbediće se po osnovu dugoročnih i godišnjih ugovora iz sledećih izvora:

- 929 GWh iz angažovanja HE Piva po osnovu dugoročnog ugovora sa Elektroprivredom Crne Gore o poslovno tehničkoj saradnji;

- 43 GWh od elektroprivrede Republike Srpske po osnovu dugoročnog ugovora o poslovno tehničkoj saradnji;

- 494 GWh uvozom električne energije od drugih elektroenergetskih sistema ili partnera.

Planirani uvoz je za 29% manji od procenjenog uvoza od 1.891 GWh u 2011. godini.

Izvoz (sa tranzitom) električne energije u 2012. godini iznosiće 6.363 GWh što je za 6% manje u odnosu na procenjeni izvoz u 2011. godini koji iznosi 6.756 GWh. U ukupnoj količini izvoza, planirane količine električne energije raspoložive za izvoz drugim kompanijama van Republike Srbije iznose 1.243 GWh, što je za 46% manje u odnosu na količinu od 2.017 GWh u 2011. godini.

Potrošnja električne energije u energetskom sektoru u 2012. godini iznosiće 3.737 GWh, što je 11% manje od 4.193 GWh koliko je procenjena potrošnja u 2011. godini. U okviru ove potrošnje sopstvena potrošnja JP EPS-a iznosiće 2052 GWh, potrošnja za pumpne akumulacije 468 GWh, a potrebe termoelektrana i hidroelektrana u funkciji proizvodnje 441 GWh.

Gubici prenosa u 2012. godini su planirani u iznosu od 1115 GWh, što je nešto više od procenjenih gubitaka u 2011. godini koji iznose 1.102 GWh. Gubici distribucije u 2012. godini su planirani u iznosu od 4.692 GWh, što je na istom nivou kao i procenjeni gubici u 2011. godini koji iznose 4.702 GWh.

Planirane količine iz proizvodnje i uvoza po osnovu dugoročnih ugovora i ostalih potraživanja u potpunosti će zadovoljiti potrebe potrošača za električnom energijom u Republici Srbiji.

Finalna potrošnja električne energije u 2012. godini planirana je u iznosu od 28.366 GWh, što je za 1% više od procenjene finalne potrošnje u 2011. godini koja iznosi 28.220 GWh. U strukturi potrošnje industrija učestvuje sa 27%, saobraćaj sa manje od 1%, domaćinstva sa 53%, javne i komercijalne delatnosti sa 18% i poljoprivreda sa 1,7%.

Finalna potrošnja električne energije predstavlja bruto proizvodnju uvećanu za uvoz (sa tranzitom) i umanjenu za: izvoz (sa tranzitom), potrošnju električne energije u energetskom sektoru i gubitke u prenosu i distribuciji.

Autonomna pokrajina Kosovo i Metohija

Proizvodnja električne energije u 2012. godini u elektranama AP Kosovo i Metohija planirana je u iznosu od 5.630 GWh, što je za 5% više u odnosu na procenjenu proizvodnju u 2011. godini koja iznosi 5.358 GWh. Podaci o proizvodnji i potrošnji električne energije na teritoriji AP Kosovo i Metohija nisu obuhvaćeni energetskim bilansom.

2.5. Toplotna energija

Bilans toplotne energije obuhvata potrošnju energenata, proizvodnju toplotne energije u termoelektranama, termoelektranama - toplanama, toplanama i industrijskim energanama, gubitke u distribuciji kao i finalnu potrošnju po sektorima potrošnje.

Struktura potrošnje goriva za potrebe proizvodnje toplotne energije u 2012. godini je sledeća: prirodni gas učestvuje sa 51%, tečna goriva sa 25% i čvrsta goriva sa 24%.

Planirana je proizvodnja toplotne energije u 2012. godini od 40.510 TJ a to je nešto više u odnosu na 2011. godinu za koju je procenjena proizvodnja u iznosu od 40.309 TJ. U strukturi planirane proizvodnje, termoelektrane učestvuju sa 4%, termoelektrane toplane takođe sa 4%, industrijske energane sa 36% i toplane sa 56%.

Planirani gubici u distribuciji su isti kao i procenjeni u 2011. godini i iznose 2.960 TJ u 2012. godini.

Finalna potrošnja toplotne energije u 2012. godinu planirana je u iznosu od 36.492 TJ, što je nešto više od potrošnje u 2011. godini koja iznosi 36311 TJ. U strukturi potrošnje industrija učestvuje sa 45% i domaćinstva i ostali sektori sa 55%.

2.6. Obnovljivi izvori energije

Bilansiranje energije iz obnovljivih izvora energije obuhvata proizvodnju i potrošnju električne energije iz velikih i malih vodenih tokova, geotermalne energije, i čvrste biomase (ogrevno drvo).

U strukturi planirane domaće proizvodnje primarne energije za 2012. godinu, obnovljivi izvori energije učestvuju sa 18%, odnosno ogrevno drvo sa 9%, hidropotencijal sa 8%, a geotermalna energija sa manje od 1%.

Proizvodnja električne energije iz velikih i malih vodenih tokova obuhvaćena je u sklopu poglavlja o ukupnoj proizvodnji električne energije u Republici Srbiji. U 2012. godini planirano je korišćenje hidropotencijala velikih vodenih tokova u količini od 0,905 Mtoe, što je za 15% više od procenjenog u 2011. godini koji iznosi 0,784 Mtoe. Proizvodnja električne energije malih hidroelektrana u okviru sistema JP EPS-a kao i malih hidroelektrana koje isporučuju električnu energiju JP EPS-u, u 2012. godini planirana je u iznosu od 61 GWh ili 0,005 Mtoe, što je za 28% više od procenjene proizvodnje u 2011. godini.

Proizvodnju geotermalne energije prati Republički zavod za statistiku u okviru svojih statističkih istraživanja. Planirana proizvodnja u 2011. godini je na nivou procenjene u 2010. godini i iznosi 0,005 Mtoe. Količina proizvedene geotermalne energije koristi se isključivo za grejanje. Ovim podatkom nije obuhvaćeno i korišćenje geotermalane energije kroz upotrebu toplotnih pumpi.

Proizvodnja i potrošnja čvrste biomase obuhvata samo proizvodnju i potrošnju ogrevnog drveta u energetske svrhe (za potrebe grejanja). U okviru aktivnosti Energetske Zajednice u oblasti obnovljivih izvora energije, a za potrebe definisanja ciljeva, sprovedeno je istraživanje o potrošnji biomase za sve potpisnice Ugovora o Energetskoj Zajednici. Ovim istraživanjem utvrđena je proizvodnja i potrošnja biomase za 2009. i 2010. godinu te su ovi podaci korišćeni za potrebe izrade ovog dokumenta. Planirana proizvodnja ogrevnog drveta u 2012. godini je na istom nivou kao i 2011. godini i iznosi 1,036 Mtoe. Potrošnja čvrste biomase odvija se dominantno u okviru široke potrošnje i to u sektoru domaćinstva i delimično javnim i komercijalnim delatnostima za potrebe zagrevanja prostorija. Upotreba ogrevnog drveta za potrebe zagrevanja karakteristika je ruralnih krajeva i obodnih delova prigradskih naselja. Po pravilu ruralni krajevi gravitiraju područjima sa visokom produkcijom drvne mase ili je pak udaljeno od ostalih izvora snabdevanja i domaćinstva su sa niskom kupovnom moći, tako da je ogrevno drvo cenovno najprihvatljivije i nema alternativu. Upotreba ogrevnog drveta u obodnim delovima prigradskih naselja zadržaće se i u narednim godinama. Ovo iz razloga niske kupovne moći stanovništva sa jedne strane i visoke cene konvencionalnih goriva (lož ulje, tečni gas, ugalj), spore izgradnje distributivne gasne mreže i skupe ugradnje gasne instalacije sa druge strane, koja je po pravilu bez olakšica i povoljnih kreditnih uslova.

3. UKUPNE POTREBE ZA ENERGIJOM

Ukupne potrebe za energijom Republike Srbije (bez potreba za energijom na teritoriji Autonomne pokrajine Kosovo i Metohija) na godišnjem nivou prikazuju se u okviru zbirnog energetskog bilansa prikazanog u tabeli 3, a na osnovu prethodno definisanih pojedinačnih bilansa za naftu i derivate nafte, prirodni gas, ugalj, električnu i toplotnu energiju i energiju iz obnovljivih izvora energije. Posebno u okviru zbirnog energetskog bilansa je utvrđena:

- Ukupna domaća proizvodnja primarne energije;

- Uvoz i izvoz energije i energenata;

- Ukupno raspoloživa primarna energija za potrošnju;

- Energenti za energetske transformacije;

- Potrošnja energetskog sektora;

- Gubici u prenosu i distribuciji;

- Neenergetska potrošnja;

- Finalna potrošnja energenata po sektorima potrošnje i po energentima.

Domaća proizvodnja primarne energije obuhvata eksploataciju/korišćenje domaćih resursa uglja, sirove nafte, prirodnog gasa i obnovljivih izvora energije (hidropotencijal, geotermalna energija, i ogrevno drvo) na godišnjem nivou. Planirana proizvodnja primarne energije u 2012. godini iznosi 10,959 Mtoe i gotovo je na istom nivou kao i u 2011. godini za koju je procenjena proizvodnja u iznosu od 11,073 Mtoe. U strukturi proizvodnje primarne energije ugalj učestvuje sa 67%, nafta sa 11%, prirodni gas sa 4%, hidropotencijal 8%, ogrevno drvo sa 9%, dok geotermalna energija sa manje od 1%.

Planirani neto uvoz primarne energije u 2012. godini je u količini od 5,567 Mtoe, što je za 8% više od procenjenog neto uvoza u 2011. godini koji iznosi 5,177 Mtoe. Najveće učešće u neto uvozu od 48%, ima sirova nafta i derivati nafte, zatim prirodni gas 37% i visokokalorični ugljevi (koks i kameni ugalj) 14%.

Ukupna količina primarne energije potrebne za potrošnju u 2012. godini iznosi 16,247 Mtoe što je nešto više od procenjene ukupne količine primarne energije za potrošnju u 2011. godini koja iznosi 16,186 Mtoe. Potrebna količina primarne energije obezbediće se 66% iz domaće proizvodnje i 34% iz neto uvoza. Ovako isplanirane količine primarne energije imaju trend povećanja uvozne zavisnosti za 7% u odnosu na procenjenu uvoznu zavisnost u 2011. godini.

Ukupna primarna energija raspoloživa za potrošnju koristi se za:

- Transformacije u termoelektranama, hidroelektranama, termoelektranama - toplanama, toplanama, industrijskim energanama, rafinerijama nafte, preradi uglja, visokim pećima;

- Potrošnju energetskog sektora (sopstvena potrošnja);

- Gubitke u prenosu i distribuciji energije i energenata;

- Finalnu potrošnju energije u neenergetske svrhe (potrošnja energenata kao sirovine);

- Potrošnju finalne energije (potrošnja krajnjih korisnika) u energetske svrhe.

Kao ulazni energenti sistema transformacija najzastupljeniji je ugalj sa 62%, potom sirova nafta i poluproizvodi sa 22%, hidropotencijal sa 7%, prirodni gas sa 6%, derivati nafte 3%.

U strukturi transformisanih oblika energije proizvedeni derivati nafte učestvuju sa 36% (2,592 Mtoe), električna energija sa 45% (3,233 Mtoe), toplotna energija sa 13% (0,967 Mtoe), visokopećni gas sa 3% (0,194 Mtoe) i sušeni lignit sa 3% (0,231 Mtoe).

Potrošnja finalne energije u neenergetske svrhe u 2012. godini od 0,897 Mtoe je za 6% veća od potrošnje u 2011. godini.

Potrošnja finalne energije u energetske svrhe predstavlja sumu primarne energije koja se ne koristi u transformacijama (koristi se direktno u sektorima potrošnje) i energije koja se dobija u procesima transformacija, umanjenu za potrošnju energetskog sektora, gubitke u prenosu i distribuciji energije i energenata i neenergetsku potrošnju.

Potrošnja finalne energije u energetske svrhe u 2012. godini planirana je u količini od 9,507 Mtoe, što je za 2% više u odnosu na 2011. godini za koju je procenjen iznos od 9,295 Mtoe. U strukturi potrošnje finalne energije saobraćaj učestvuje sa 24%, industrija sa 30%, dok ostali sektori zajedno (domaćinstva, poljoprivreda i javne i komercijalne delatnosti) učestvuju sa 46%.

Porast potrošnje u 2012. godini planiran je u sektoru industrija i to za 7% u odnosu na potrošnju iz 2011. godine, u sektoru saobraćaja za 1%, a u ostalim sektorima potrošnja ostaje na nivou 2011.

U strukturi potrošnje finalne energije po energentima u 2012. godini tečna goriva učestvuju sa 29%, električna energija sa 26%, čvrsta goriva sa 12%, gasovita goriva sa 13% i toplotna energija sa 9% i geotermalna energija i ogrevno drvo zajedno sa 11%. Planirana potrošnja čvrstih, tečnih goriva i električne i toplotne energije će biti gotovo n a istom nivou kao i procenjena potrošnja u 2011. godini, dok će potrošnja gasovitih goriva biti veća za 19% u odnosu na 2011. godinu.

4. ZAKLJUČAK

Na osnovu utvrđenih energetskih tokova za 2010. godinu, procenjenih vrednosti za 2011. godinu kao i planiranih vrednosti u 2012. godini uočava se sledeće:

- Domaća proizvodnja primarne energije je najveća u 2011. godini i to pre svega zbog značajnog porasta domaće proizvodnje uglja za potrebe proizvodnje električne energije u termoelektranama, zatim zbog porasta domaće proizvodnje prirodnog gasa i sirove nafte.

- Domaća proizvodnja sirove nafte ima značajan trend rasta i to za 17% u 2011. godini u odnosu na 2010. godinu odnosno za 11% u 2012. godini u odnosu na 2011. godinu;

- Domaća proizvodnja prirodnog gasa takođe značajno raste i to za 34% u 2011. godini u odnosu na 2010. godinu, odnosno za 8% u 2012. godini u odnosu na 2011. godinu;

- Dolazi do značajnog pada korišćenja hidropotencijala zbog loše hidrologije u 2011. godini i to za 28% u odnosu na 2010. godinu;

- Uvoz sirove nafte ima trend pada (u 2011. godini je bio manji za 28% u odnosu na 2010. godinu), a u 2012. godini će biti manji za 4% u odnosu na 2011. godinu zbog planiranog manjeg obima rafinerijske prerade u odnosu na ukupne potrebe za naftnim derivatima. Stoga će se potrebne količine naftnih derivata obezbediti iz uvoza koji je za 26% veći u 2011. godini u odnosu na 2010. godinu, a planiran je dalji rast od 3% u 2012. godini.

- Uvoz prirodnog gasa takođe raste u odnosu na 2010. godinu i to u 2011. godini za 9% odnosno u 2012. godini za 21%.

- Proizvodnja električne energije iz termoelektrana je najveća u 2011. godini odnosno veća je za 14% u odnosu na 2010. godinu, a što je uslovljeno lošom hidrologijom i padom proizvodnje električne energije u 2011. godini u hidroelektranama za čak 27% u odnosu na 2010. godinu.

Radi realizacije ovog energetskog bilansa i povećanja sigurnosti snabdevanja energijom i energentima neophodno je ispuniti uslove predviđene Uredbom kojom se utvrđuju izmene i dopune Programa ostvarivanja Strategije razvoja energetike Republike Srbije do 2015. godine za period od 2007. do 2012. godine, koja je usvojena u aprilu 2010. godine ("Službeni glasnik RS" 27/10), a posebno:

- Obezbediti izvršenje svih planiranih remonta.

- Sprovesti mere u smanjenju distributivnih gubitaka, podjednako i u distribuciji električne i toplotne energije i distribuciji gasa.

- Kroz različite modalitete podsticaja obezbediti potrebna sredstva i dodatna ulaganja u modernizaciju i podizanje proizvodnje u rudnicima uglja sa podzemnom eksploatacijom.

- Stvoriti zakonske uslove za sprovođenje mera i aktivnosti u oblasti energetske efikasnosti usvajanjem Zakona o racionalnoj upotrebi energije (koji je u proceduri) a kojim će biti obuhvaćeni i proizvođači i potrošači energije. Glavni cilj ovog zakona jeste da se obezbedi i podrži racionalno i održivo korišćenje energije, čime bi se doprinelo sigurnijem snabdevanju energijom, povećanju stope zaposlenosti, konkurentnosti i zaštiti životne sredine. Takvi bi se ciljevi mogli postići uspostavljanjem tržišta za usluge energetske efikasnosti, promenom navika i ponašanja u vezi korišćenja energije, realizacijom programa i projekata povećanja energetske efikasnosti i sprovođenjem dugoročnih mera za povećanje energetske efikasnosti. Ovaj zakon bi trebalo da uvede minimalne zahteve energetske efikasnosti, energetski menadžment za velike i javne potrošače energije, energetsku reviziju i ostale odredbe koje podstiču ili nameću racionalno korišćenje energije.

- Intenzivirati aktivnosti u cilju povećanja korišćenja obnovljivih izvora energije.

U Tabeli 2. prikazani su osnovni energetski indikatori.

Tabela 2: Osnovni energetski indikatori

REPUBLIKA SRBIJA	2010.	2011.	2012.
EFIKASNOST TRANSFORMACIJA (FE/PE)	0,57	0,57	0,59
Potrošnja PE po stanovniku (kg en/capita)	2134,5	2224,5	2232,63
Potrošnja el. energije po stanovniku (kWh/capita)	3789	3878	3898
Učešće domaćinstava u potrošnji el. energije	53	52	53

Tabela 3: Zbirni Energetski bilans Republike Srbije

REPUBLIKA SRBIJA (bez podataka za KiM)	fizičke jedinice	REALIZACIJA 2010.		PROCENA 2011.		PLAN ZA 2012.		2011/2010	2012/2011
		fizičke jedinice	Mil ten	fizičke jedinice	Mil ten	fizičke jedinice	Mil ten	%	%
PROIZVODNJA PRIMARNE ENERGIJE		-	10.539	-	11.073	-	10.959	105	99
Ugalj	1000 t	-	7.228	-	7.779	-	7.364	108	95
Nafta*	1000 t	876	0.940	1048	1.103	1163	1.223	117	111
Gas	Mil m3	387	0.308	517	0.412	557	0.444	134	108
Hidropotencijal**	GWh	11884	1.022	8586	0.738	10311	0.887	72	120
Geotermalna energija	TJ	224	0.005	224	0.005	224	0.005	100	100
Ogrevno drvo	1000 t	-	1.036	-	1.036	-	1.036	100	100
ZALIHE	-	-	-0.221	-	-0.063	-	-0.281	29	444
UVOZ	-	-	6.140	-	6.156	-	6.533	100	106
Ugalj	1000 t	-	0.766	-	0.775	-	0.805	101	104
Nafta	1000 t	3134	3.323	2951	3.107	2925	3.095	94	100
Sirova nafta	1000 t	1869	2.010	1361	1.457	1285	1.395	72	96
Naftni derivati	1000 t	1265	1.313	1590	1.650	1640	1.700	126	103
Gas	Mil m3	1968	1.567	2154	1.715	2614	2.081	109	121
Električna energija	GWh	5620	0.483	6490	0.558	6410	0.551	116	99
Ogrevno drvo	1000 t	-	0.001	-	0.001	-	0.001	100	100
IZVOZ	-	-	0.928	-	0.979	-	0.965	105	99
Ugalj	1000 t	-	0.039	-	0.014	-	0.014	35	100
Nafta	1000 t	382	0.376	400	0.380	420	0.400	101	105
Sirova nafta	1000 t	0	0.004	0	0.000	0	0.000	0
Naftni derivati	1000 t	382	0.372	400	0.380	420	0.400	102	105
Gas	Mil m3	0	0.000	0	0.000	0	0.000
Električna energija	GWh	5917	0.509	6756	0.581	6363	0.547	114	94
Ogrevno drvo	1000 t	-	0.004	-	0.004	-	0.004	100	100
NETO UVOZ ENERGENATA	-	-	5.211	-	5.177	-	5.567	99	108
Ugalj	1000 t	-	0.727	-	0.761	-	0.791	105	104
Nafta	1000 t	2752	2.947	2551	2.727	2505	2.695	93	99
Sirova nafta	1000 t	1869	2.006	1361	1.457	1285	1.395	73	96
Naftni derivati	1000 t	883	0.941	1190	1.270	1220	1.300	135	102
Gas	Mil m3	1968	1.567	2154	1.715	2614	2.081	109	121
Električna energija	GWh	-297	-0.026	-266	-0.023	47	0.004	88	-18
Ogrevno drvo	1000 t	-	-0.004	-	-0.004	-	-0.004	100	100
UKUPNA PRIMARNA ENERGIJA ZA POTROŠNJU	-	-	15.531	-	16.186	-	16.245	104	100
Ugalj	1000 t	-	7.751	-	8.540	-	8.154	110	95
Nafta	1000 t	3628	3.901	3599	3.904	3792	3.911	100	100
Gas	Mil m3	2328	1.853	2509	1.997	2837	2.259	108	113
Električna energija	GWh	-1425	-0.026	-465	-0.023	60	0.004	88	-18
Hidropotencijal	GWh	12571	1.022	8586	0.738	10311	0.887	72	120
Geotermalna energija	TJ	206	0.005	206	0.005	206	0.005	100	100
Ogrevno drvo	1000 t	-	1.026	-	1.026	-	1.026	100	100
UVOZNA ZAVISNOST (%)	-	-	33.55	-	31.98	-	34.27	95	107
UČEŠĆE U UKUPNOJ BRUTO POTROŠNJI (%)
Ugalj	1000 t	-	49.905	-	52.76	-	50.19	106	95
Nafta	1000 t	-	25.118	-	24.12	-	24.07	96	100
Gas	Mil m3	-	11.931	-	12.34	-	13.90	103	113
Električna energija	GWh	-	-0.167	-	-0.14	-	0.02	85	-18
Hidropotencijal	GWh	-	6.580	-	4.56	-	5.46	69	120
Geotermalna energija	TJ	-	0.032	-	0.03	-	0.03	96	100
Ogrevno drvo	1000 t	-	6.606	-	6.34	-	6.32	96	100
BRUTO PROIZVODNJA ELEKTRIČNE ENERGIJE	GWh	38102	3.277	38483	3.310	37863	3.256	101	98
Termoelektrane	GWh	24999	2.150	28498	2.451	26779	2.303	114	94
Hidroelektrane***	GWh	12571	1.081	9165	0.788	10585	0.910	73	115
Termoelektrane-toplane	GWh	247	0.021	534	0.046	213	0.018	217	40
Industrijske energane	GWh	286	0.025	286	0.025	286	0.025	100	100
ENERGENTI ZA PROIZVODNJU ELEKTRIČNE ENERGIJE	-	-	6.351	-	6.968	-	6.600	110	95
Ugalj	1000 t	-	6.258	-	6.816	-	6.502	109	95
Nafta	1000 t	-	0.017	-	0.070	-	0.011	412	16
Gas	Mil m3	-	0.076	-	0.082	-	0.087	108	107
ENERGENTI ZA DRUGE TRANSFORMACIJE	-	-	5.843	-	5.137	-	5.278	88	103
Rafinerije	1000 t	-	3.064	-	2.634	-	2.661	86	101
Prerada uglja	1000 t	-	0.198	-	0.211	-	0.207	107	98
Ostalo	-	-	2.581	-	2.291	-	2.409	89	105
POTROŠNJA ENERGETSKOG SEKTORA	-	-	0.574	-	0.549	-	0.525	96	96
GUBICI	-	-	0.694	-	0.663	-	0.658	95	99
POTROŠNJA FINALNE ENERGIJE (FE)	-	-	9.696	-	10.140	-	10.403	105	103
NEENERGETSKA POTROŠNJA	-	-	0.809	-	0.846	-	0.897	105	106
POTROŠNJA FINALNE ENERGIJE U ENERGETSKE SVRHE	-	-	8.889	-	9.295	-	9.507	105	102
PO SEKTORIMA
Industrija	-	-	2.393	-	2.639	-	2.822	110	107
Saobraćaj	-	-	2.239	-	2.245	-	2.276	100	101
Ostalo (Domaćinstva, JKD, Poljoprivreda)	-	-	4.257	-	4.411	-	4.409	104	100
PO ENERGENTIMA
Čvrsta goriva	1000 t	-	1.000	-	1.201	-	1.155	120	96
Tečna goriva	1000 t	2.605	2.704	2.620	2.720	2.657	2.758	101	101
Gasovita goriva	M Stm3	1169	0.931	1317	1.049	1573	1.253	113	119
Električna energija	GWh	27569	2.370	28220	2.427	28366	2.440	102	101
Toplotna energija	TJ	35685	0.853	36311	0.867	36492	0.871	102	100
OIE (geotermalna energija, ogrevno drvo)	-	-	1.031	-	1.031	-	1.031	100	100

* Domaća proizvodnja sirove nafte i poluproizvoda.
** Nije uključena proizvodnja iz reversibilne HE.
*** Uključena proizvodnja iz reversibilne HE.