ZAKONO STOČARSTVU("Sl. glasnik RS", br. 41/2009 i 93/2012) |
Ovim zakonom uređuju se: ciljevi u stočarstvu; subjekti u stočarstvu i njihovi organizacioni oblici; odgajivački ciljevi i sprovođenje odgajivačkih programa; kontrola produktivnosti i očuvanje osobina domaćih životinja; gajenje domaćih životinja; gajenje pčela; akvakultura; gajenje divljači; očuvanje genetskih rezervi domaćih životinja i biološke raznovrsnosti u stočarstvu; proizvodnja i promet hrane biljnog porekla za domaće životinje i proizvodi životinjskog porekla; promet priplodnim materijalom, kao i druga pitanja od značaja za stočarstvo.
Odredbe ovog zakona odnose se na gajenje: goveda, bivola, ovaca, koza, konja, magaraca, svinja, živine, krznašica, kunića, pčela, gajenje divljači, riba i drugih vodenih organizama i drugih gajenih životinja (u daljem tekstu: domaće životinje).
Pojedini izrazi upotrebljeni u ovom zakonu imaju sledeće značenje:
1) akvakultura podrazumeva gajenje riba, mlađi i oplođene ikre, kao i ostalih vodenih organizama u objektima za njihovo gajenje i kavezima;
2) gajenje divljači podrazumeva gajenje divljači u objektima i ograđenim prostorima u cilju proizvodnje mesa i naseljavanja lovišta;
3) autohtone rase domaćih životinja jesu rase koje su nastale na području Republike Srbije;
4) banka gena jeste kontrolisano gajenje domaćih životinja, odnosno čuvanje genetskog materijala u cilju očuvanja biološke raznovrsnosti domaćih životinja;
5) biološka raznovrsnost u stočarstvu jeste deo ukupne raznovrsnosti živih organizama koja se odnosi na stočarstvo;
6) biotehnologija u stočarstvu podrazumeva sve dozvoljene biotehnološke metode, odnosno postupke pri gajenju domaćih životinja;
7) biološki i genetski testovi jesu postupci za utvrđivanje učestalosti određenih gena i izvode se u skladu sa propisima, kao i odgajivačkim programima;
8) vlasnik domaćih životinja jeste pravno ili fizičko lice u čijem je vlasništvu domaća životinja;
9) veštačko osemenjavanje je pravovremeno, instrumentalno unošenje sperme u ženske polne organe u cilju oplođenja i obavlja se kao stručni postupak u stočarstvu;
10) vrsta domaće životinje obuhvata sve životinje istog roda koje su slične ili sličnih morfoloških i fizioloških osobina i koje međusobno parene daju neograničeno plodno potomstvo;
11) gajenje domaćih životinja jeste skup genetskih i zootehničkih postupaka u cilju ispoljavanja proizvodnog potencijala životinja;
12) genetska rezerva domaćih životinja jeste minimalan broj životinja oba pola, doza sperme, jajnih ćelija, embriona ili somatskih ćelija, koji moraju biti na zalihama u skladu sa odgajivačkim programom;
13) genetska varijabilnost jeste raznovrsnost gena unutar populacije;
14) genetski materijal obuhvata priplodne životinje oba pola, spermu, jajne ćelije, embrione ili somatske ćelije;
15) glavna matična evidencija jeste odgovarajuća evidencija, datoteka, elektronski ili drugi pisani dokument u kome su upisana kvalitetna priplodna grla po vrstama i rasama koja ispunjavaju uslove propisane glavnim odgajivačkim programom i pri upisu u ovu evidenciju dobijaju glavni matični broj;
16) dobra odgajivačka praksa jeste gajenje domaćih životinja na način koji omogućava dobrobit životinja, očuvanje plodnosti zemljišta uz uvažavanje prirodnih karakteristika poljoprivrednog područja, u skladu sa načelima trajnog razvoja, kao i dobijanje zdravstveno bezbednih stočarskih proizvoda;
17) ekološki normativ jeste dozvoljeno prisustvo domaćih životinja na određenom području pri njihovom gajenju, u cilju zaštite životne sredine;
18) etološki normativ podrazumeva ispunjavanje minimuma uslova domaćim životinjama radi omogućavanja njihove dobrobiti i karakterističnog ponašanja;
19) zootehnički dokumenti jesu isprave o priplodnom materijalu koje izdaje glavna odgajivačka organizacija u skladu sa glavnim odgajivačkim programom;
20) zoohigijenski normativ podrazumeva ispunjavanje minimuma uslova za gajenje domaćih životinja;
21) kontrolisano razmnožavanje domaćih životinja jeste osemenjavanje spermom kvalitetnih muških priplodnih grla i presađivanje oplođene jajne ćelije, prirodno parenje kvalitetnim, odnosno odabranim muškim priplodnim grlima, prirodno i veštačko leženje živine i prirodno i veštačko osemenjavanje pčela;
22) linija domaćih životinja jeste grupa srodnih domaćih životinja unutar rase koja se po svojim osobinama ističe u odnosu na ostale domaće životinje iste rase;
23) matična evidencija jeste knjiga, datoteka, elektronski ili drugi pisani dokument u koji se upisuju kvalitetna priplodna i priplodna grla, radi prikupljanja podataka o poreklu, proizvodnim i drugim osobinama;
24) matica riba jeste polno zrela riba, bez obzira na pol;
25) obeležavanje domaćih životinja jeste postupak označavanja domaćih životinja na trajan način, radi identifikacije, registracije i prikupljanje svih podataka u jedinstven informacioni sistem;
26) objekat za akvakulturu jeste ribnjak i drugi objekat na poljoprivrednom ili drugom zemljištu koji se koristi za akvakulturu, a može biti toplovodni ili hladnovodni;
27) objekat za gajenje divljači predstavlja ograđeni prostor na poljoprivrednom ili drugom zemljištu sa pratećim objektima namenjenim za gajenje i reprodukciju divljači;
28) odgajivač je pravno lice, preduzetnik ili fizičko lice koje je vlasnik domaće životinje, odnosno lice koje ima pravo čuvanja, gajenja, transporta i korišćenja domaće životinje;
29) odgajivačka organizacija jeste pravno lice čiji je osnovni cilj genetsko unapređenje domaće životinje sprovođenjem odgajivačkog programa;
30) odgajivački program obuhvata propisane metode i uslove za gajenje domaćih životinja određene vrste i rase;
31) parenje u srodstvu jeste parenje domaćih životinja koje imaju poznatog zajedničkog pretka;
32) pedigre jeste dokument o poreklu i proizvodnim osobinama kvalitetne priplodne domaće životinje;
33) plotkinja jeste umatičena priplodna domaća životinja ženskog pola čija se priplodna vrednost utvrđuje na osnovu prikupljenih podataka o poreklu, proizvodnim i drugim osobinama;
34) područje za selekciju pčela i matica jeste teritorija na kojoj važe posebni uslovi za držanje i gajenje pčela;
35) poljoprivredno gazdinstvo jeste proizvodna jedinica na kojoj pravna lica, preduzetnici i fizička lica obavljaju stočarsku proizvodnju;
36) priplodni materijal jesu domaće životinje, jaja za leženje, sperma domaćih životinja, jajne ćelije i embrioni, kao i matičnjaci pčela;
37) priplodnjak jeste ocenjena i odabrana domaća životinja muškog pola koja ispunjava propisane uslove iz odgajivačkog programa;
38) provenijenca jeste trgovačko ime za priplodnu živinu koju je selekcioner držao u zatvorenom jatu i vršio selekciju tokom pet generacija. Krajnji hibrid takođe ima to ime;
39) promet domaćih životinja, njihovih proizvoda i sporednih proizvoda obuhvata uvoz, izvoz, tranzit, skladištenje, prodaju, kupovinu ili bilo kakav njihov prenos na treća lica;
40) pčelinja matica jeste jedina reproduktivno sposobna ženka u pčelinjoj zajednici;
41) pčelinje društvo jesu medonosne pčele, matica i trutovi smešteni u košnici sa pripadajućim saćem tokom proizvodne sezone;
42) pčelinjak jeste skup pčelinjih društava smeštenih u košnicama postavljenim na slobodnom prostoru, odnosno u posebno stabilnom ili montažnom objektu, a može biti ugrađen i u vozilo za prevoz;
43) pčelinja paša jesu medonosne biljke sa kojih pčele sakupljaju nektar, polen i smolaste materije;
44) rase jesu domaće životinje iste vrste sličnih morfoloških i fizioloških osobina;
45) sparivalište pčelinjih matica jeste mesto koje odgovara biološkim zahtevima za oplodnju matica;
46) testiranje domaćih životinja jeste primena propisanih metoda i postupaka ispitivanja ispoljenosti pojedinih osobina domaćih životinja;
47) transgene životinje jesu životinje kod kojih je trajno promenjen njihov genom dodavanjem, oduzimanjem ili zamenom određenih gena, odnosno delova DNK;
48) uverenje o poreklu jeste dokument o poznatom poreklu priplodne domaće životinje;
49) uvoz priplodnog materijala jeste svako unošenje kvalitetnih priplodnih domaćih životinja, jaja za leženje, sperme domaćih životinja, jajnih ćelija i embriona, u cilju sprovođenja odgajivačkog programa na teritoriji Republike Srbije, osim uvoza radi tranzita, kao i privremenog uvoza priplodnih životinja radi takmičenja, izložbi i dr.;
50) uporedni test (kontrolno testiranje) jeste odabrani način upoređivanja nekih osobina različitih rasa, sojeva, linija, meleza ili hibrida domaćih životinja, hrane, dodataka hrani, opreme i dr.;
51) uslovno grlo jeste propisana jedinica za poređenje među vrstama i kategorijama domaćih životinja;
52) hibrid je individua dobijena ukrštanjem domaćih životinja različitih vrsta, rasa ili linija.
Ciljevi u stočarstvu jesu:
1) poboljšanje, odnosno očuvanje osobina domaćih životinja vodeći računa o njihovoj vitalnosti;
2) očuvanje genetske varijabilnosti i biološke raznovrsnosti u stočarstvu;
3) očuvanje poljoprivrednih površina u njihovoj upotrebi shodno nameni;
4) proizvodnja dovoljnih količina kvalitetnih stočarskih proizvoda;
5) obezbeđivanje odgovarajuće ishrane za svaku vrstu domaćih životinja;
6) sprovođenje organske proizvodnje u stočarstvu;
7) očuvanje autohtonih rasa domaćih životinja;
8) sprečavanje negativnih posledica gajenja domaćih životinja u srodstvu;
9) sprovođenje zoohigijenskih i etoloških normativa u gajenju domaćih životinja;
10) gajenje domaćih životinja uz poštovanje ekoloških normativa;
11) ostvarivanje prava i dužnosti subjekata u stočarstvu;
12) izvođenje stručnih zootehničkih poslova;
13) primena rezultata naučnoistraživačkog, stručnog, obrazovnog i savetodavnog rada u stočarstvu;
14) identifikacija, obeležavanje i registracija domaćih životinja;
15) korišćenje informacionih sistema u stočarstvu;
16) uređenje prometa sa priplodnim materijalom i proizvodima životinjskog porekla.
Ciljevi u stočarstvu iz stava 1. ovog člana ostvaruju se sprovođenjem odgajivačkih programa, kao i obavljanjem drugih poslova u stočarstvu, u skladu sa ovim zakonom.
Uređivanje odnosa u oblasti stočarstva zasniva se na načelu nediskriminacije - upis u glavnu matičnu evidenciju domaćih životinja omogućiti za svaku domaću životinju koja ispunjava uslove za upis, na zahtev odgajivača, odnosno vlasnika domaće životinje. Svaki odgajivač ima pravo da postane član osnovne odgajivačke organizacije, odnosno da učestvuje u sprovođenju odgajivačkog programa, ako gaji priplodne domaće životinje na području rada osnovne odgajivačke organizacije i ako je saglasan da učestvuje u realizaciji odgajivačkog programa.
II SUBJEKTI U STOČARSTVU I NJIHOVI ORGANIZACIONI OBLICI
Obavljanje poslova u stočarstvu na teritoriji Republike Srbije, u okviru svojih ovlašćenja, obezbeđuju Republika Srbija preko ministarstva nadležnog za poslove poljoprivrede (u daljem tekstu: Ministarstvo), odgajivači, odgajivačke organizacije i organizacije sa posebnim ovlašćenjima, kao i drugi subjekti u stočarstvu.
Pravni položaj subjekata koji obavljaju poslove u stočarstvu
Poslove u stočarstvu može da obavlja pravno lice koje je registrovano u Registru privrednih subjekata, odnosno koje je registrovano u odgovarajućem registru u skladu sa propisima o udruženjima i koje je upisano u Registar odgajivačkih organizacija i organizacija sa posebnim ovlašćenjima (u daljem tekstu: Registar).
Pravno lice iz stava 1. ovog člana osniva se kao:
1) osnovna odgajivačka organizacija;
2) regionalna odgajivačka organizacija;
3) glavna odgajivačka organizacija;
4) organizacija sa posebnim ovlašćenjima.
Pravna lica iz stava 1. ovog člana registruju se u Registar privrednih subjekata u skladu sa zakonom kojim se uređuje registracija privrednih subjekata.
Pravno lice iz stava 1. ovog člana upisuje se u Registar ako ispunjava uslove u pogledu stručnog kadra, prostorija (objekat) i odgovarajuće opreme.
Ministar nadležan za poslove poljoprivrede (u daljem tekstu: ministar) propisuje uslove u pogledu objekata i odgovarajuće opreme iz stava 4. ovog člana.
Ministar utvrđuje ispunjenost uslova iz st. 4. i 5. ovog člana rešenjem.
Rešenje ministra iz stava 6. ovog člana je konačno i protiv njega može se pokrenuti upravni spor.
1) Osnovna odgajivačka organizacija
Osnovna odgajivačka organizacija dužna je da izradi i sprovodi osnovni odgajivački program.
U sprovođenju odgajivačkog programa iz stava 1. ovog člana, osnovna odgajivačka organizacija naročito:
1) učestvuje u odabiranju domaćih životinja, vrši kontrolu proizvodnih sposobnosti i obeležavanje domaćih životinja;
2) vodi osnovnu matičnu evidenciju i podatke dostavlja regionalnoj odgajivačkoj organizaciji i glavnoj odgajivačkoj organizaciji;
3) vrši kontrolu proizvodnih sposobnosti domaćih životinja nad najmanjim brojem domaćih životinja koji omogućava pravilno izvođenje odgajivačkog programa.
Osnovna odgajivačka organizacija poslove iz st. 1. i 2. ovog člana može da obavlja ako ima:
1) u stalnom radnom odnosu na poslovima gajenja domaćih životinja najmanje jednog diplomiranog inženjera poljoprivrede, odnosno diplomiranog inženjera master-a za stočarstvo, odnosno inženjera stočarskog smera;
2) odgovarajuću opremu.
2) Regionalna odgajivačka organizacija
Regionalna odgajivačka organizacija sprovodi glavni odgajivački program na svojoj teritoriji.
U sprovođenju odgajivačkog programa iz stava 1. ovog člana, regionalna odgajivačka organizacija naročito:
1) obavlja razvojnoistraživačke zadatke na svojoj teritoriji;
2) vrši odabiranje domaćih životinja i širi njihov genetski napredak;
3) vodi katastar pčelinje paše;
4) učestvuje u izradi plana osemenjavanja;
5) obrađuje podatke iz osnovne matične evidencije dobijene od osnovne odgajivačke organizacije i dostavlja ih glavnoj odgajivačkoj organizaciji;
6) obavlja poslove koji se odnose na banku gena.
Regionalna odgajivačka organizacija može da obavlja poslove iz stava 2. ovog člana ako ima:
1) u stalnom radnom odnosu na poslovima selekcije domaćih životinja odgovarajući broj stručnjaka, a najmanje dva diplomirana inženjera poljoprivrede, odnosno dva diplomirana inženjera master-a za stočarstvo, od kojih jedan sa položenim stručnim ispitom i radnim iskustvom od najmanje dve godine na poslovima selekcije domaćih životinja;
2) odgovarajuću opremu.
3) Glavna odgajivačka organizacija
Glavna odgajivačka organizacija dužna je da izradi i sprovodi glavni odgajivački program, koji rešenjem prihvata Ministarstvo.
Pri sprovođenju glavnog odgajivačkog programa iz stava 1. ovog člana, glavna odgajivačka organizacija naročito:
1) vodi glavnu matičnu evidenciju po vrstama, odnosno rasama domaćih životinja na teritoriji Republike Srbije;
2) izdaje pedigre i uverenje o poreklu i druge zootehničke dokumente i vodi evidenciju o njima;
3) vrši kontrolu proizvodnih sposobnosti priplodnih domaćih životinja;
4) vrši procenu priplodne vrednosti domaćih životinja;
5) vrši rangiranje i klasiranje priplodnih domaćih životinja;
6) izrađuje plan korišćenja i distribucije sperme kvalitetnih priplodnih domaćih životinja;
7) izrađuje plan korišćenja kvalitetnih priplodnih pčelinjih matica majki;
8) vodi evidenciju osnovnih odgajivačkih organizacija;
9) vodi evidenciju odgajivača kvalitetnih priplodnih domaćih životinja;
10) predlaže priznavanje novostvorenih rasa, linija i hibrida domaćih životinja;
11) izrađuje stručna uputstva za sprovođenje glavnog odgajivačkog programa;
12) kontroliše primenu propisanih metoda i postupaka za sprovođenje glavnog odgajivačkog programa.
Glavna odgajivačka organizacija poslove iz st. 1. i 2. ovog člana može da obavlja ako ima:
1) potreban broj stručnjaka, a najmanje dva doktora biotehničkih nauka - oblast zootehničkih nauka, sa naučnim ili nastavnim zvanjem, od kojih jedan sa rezultatima naučno-stručnog rada i radnim iskustvom u oblasti odgajivanja i selekcije od najmanje pet godina, po vrstama domaćih životinja;
2) po jednog diplomiranog inženjera poljoprivrede, odnosno diplomiranog inženjera master-a za stočarstvo za vođenje glavne matične evidencije po vrstama domaćih životinja;
3) odgovarajuću opremu.
2. Organizacije sa posebnim ovlašćenjima
Organizacije sa posebnim ovlašćenjima jesu:
1) centar za reprodukciju životinja i veštačko osemenjavanje;
2) testna stanica;
3) laboratorija za ispitivanje kvaliteta mleka;
4) laboratorija za molekularno-genetske testove;
5) organizacija za sakupljanje, dobijanje i presađivanje embriona;
6) centar za selekciju pčelinjih matica;
7) inkubatorska stanica;
8) odgajivalište matica riba, mlađi i oplođene ikre.
Organizacija iz stava 1. tačka 1) ovog člana gaji potreban broj priplodnjaka za dobijanje i promet sperme radi sprovođenja glavnog odgajivačkog programa.
Organizacija iz stava 1. tačka 2) ovog člana vrši kontrolu proizvodnih sposobnosti domaćih životinja radi sprovođenja odgajivačkog programa i druga testiranja, u skladu sa ovim zakonom.
Organizacija iz stava 1. tačka 3) ovog člana vrši ispitivanja kvaliteta mleka domaćih životinja radi sprovođenja odgajivačkog programa.
Organizacija iz stava 1. tačka 4) ovog člana vrši molekularno-genetske testove radi sprovođenja odgajivačkog programa.
Organizacija iz stava 1. tačka 5) ovog člana vrši poslove sabiranja, dobijanja i presađivanja embriona radi sprovođenja odgajivačkog programa.
Organizacija iz stava 1. tačka 6) ovog člana vrši merenje, testiranje, ocenjivanje osobina i kontrolisanu oplodnju matica majki za potrebe selekcijskog programa iz pčelarstva, kao i gajenje i promet priplodnog materijala pčela, u skladu sa odgajivačkim programom za ovu vrstu priplodnih domaćih životinja.
Organizacija iz stava 1. tačka 7) ovog člana vrši proizvodnju živine u inkubatoru radi sprovođenja odgajivačkog programa.
Organizacija iz stava 1. tačka 8) ovog člana vrši gajenje i promet priplodnog materijala, u skladu sa odgajivačkim programom za ovu vrstu i rasu domaćih životinja.
Organizacije iz stava 1. tač. 2) do 8) ovog člana obavljaju poslove iz st. 3. do 8. ovog člana ako ispunjavaju uslove u pogledu stručnog kadra, objekata i opreme.
Ministar bliže propisuje uslove u pogledu stručnog kadra iz stava 10. ovog člana.
3. Naučno-stručni savet za stočarstvo
Osnivanje Naučno-stručnog saveta za stočarstvo
Radi razmatranja stručnih pitanja, davanja stručnih mišljenja i učešća u realizaciji projektnih zadataka u oblasti stočarstva, ministar, u skladu sa propisima kojima se uređuje državna uprava, rešenjem osniva posebnu radnu grupu - Naučno-stručni savet za stočarstvo (u daljem tekstu: Naučno-stručni savet).
Poslovi Naučno-stručnog saveta
Naučno-stručni savet razmatra stručna pitanja, daje stručna mišljenja i učestvuje u realizaciji projektnih zadataka u vezi sa:
1) propisima kojima se uređuje oblast stočarstva;
2) donošenjem odgajivačkih programa;
3) godišnjim izveštajima o radu odgajivačkih organizacija na sprovođenju odgajivačkih programa;
4) uvozom kvalitetnih priplodnih domaćih životinja i genetskog materijala i njihovom uvođenju u odgajivačke programe;
5) uvođenjem novih metoda za procenu priplodne vrednosti i ocenjivanje priplodnih domaćih životinja;
6) predlozima dugoročnih razvojnih programa iz oblasti stočarstva;
7) predlozima mera poljoprivredne politike iz oblasti stočarstva;
8) Listom autohtonih rasa domaćih životinja i ugroženih autohtonih rasa;
9) predlozima za priznavanje novostvorenih rasa i hibrida domaćih životinja;
10) drugim značajnim pitanjima iz oblasti stočarstva.
Upis u Registar vrši se na osnovu zahteva koji pravno lice podnosi Ministarstvu i rešenja ministra o ispunjenosti uslova za obavljanje poslova u stočarstvu.
Ministar donosi rešenje iz stava 1. ovog člana u roku od dva meseca od dana podnošenja zahteva za upis u Registar.
Rešenjem iz stava 1. ovog člana utvrđuje se oblast rada u stočarstvu po vrstama domaćih životinja.
Rešenje iz stava 1. ovog člana izdaje se na period od pet godina i može se obnoviti.
Zahtev za obnovu rešenja podnosi se najmanje šest meseci pre isteka roka važenja rešenja.
Pravno lice iz stava 1. ovog člana dužno je da obavesti Ministarstvo o svakoj promeni podataka koji se odnose na upis u Registar.
Ministar propisuje sadržinu i obrazac zahteva iz stava 1. ovog člana.
Sadržina i način vođenja Registra
Podaci iz Registra su javni.
Registar se vodi u elektronskoj formi i može se povezivati sa drugim bazama i registrima koje vodi Ministarstvo.
Ministar bliže propisuje sadržinu i način vođenja Registra.
Pravno lice briše se iz Registra ako:
1) donese odluku o prestanku obavljanja određene delatnosti za koju je upisano u Registar;
2) prestane da ispunjava propisane uslove;
3) ne sprovodi odgajivački program;
4) po isteku roka iz člana 13. stav 4. ovog zakona, nije izdato novo rešenje.
Brisanje iz Registra vrši se na osnovu rešenja koje donosi ministar.
Ministar donosi rešenje o brisanju iz Registra u roku od dva meseca od dana ispunjenja uslova za brisanje iz Registra.
Rešenje ministra iz stava 2. ovog člana je konačno i protiv njega može se pokrenuti upravni spor.
IV ODGAJIVAČKI CILJEVI I SPROVOĐENJE ODGAJIVAČKIH PROGRAMA
Odgajivački ciljevi u stočarstvu utvrđuju se odgajivačkim programom.
Osnovni odgajivački ciljevi su povećanje produktivnosti domaćih životinja, izmena i poboljšanje rasnog sastava, kao i sprečavanje smanjenja brojnog stanja domaćih životinja.
Mere sprovođenja ciljeva iz odgajivačkog programa
Mere sprovođenja ciljeva iz odgajivačkog programa su:
1) kontrola produktivnosti priplodnih i kvalitetnih priplodnih domaćih životinja;
2) odabiranje i proizvodnja priplodnih i kvalitetnih priplodnih domaćih životinja;
3) proizvodnja kvalitetne hrane za domaće životinje;
4) odabiranje i korišćenje kvalitetnih muških i ženskih priplodnih domaćih životinja za proizvodnju;
5) ispitivanje prenošenja osobina na potomstvo kvalitetnih priplodnih domaćih životinja;
6) kontrolisano razmnožavanje domaćih životinja;
7) vođenje matične evidencije domaćih životinja;
8) proizvodnja i uvođenje u proizvodnju drugih rasa i novostvorenih rasa i hibrida domaćih životinja;
9) druge odgajivačke i zootehničke mere.
Dugoročni program mera za sprovođenje odgajivačkog programa
Mere iz člana 17. ovog zakona utvrđuju se Dugoročnim programom mera za sprovođenje odgajivačkog programa koji donosi Vlada za period od pet godina.
Program iz stava 1. ovog člana sadrži mere odabiranja i korišćenja kvalitetnih priplodnih domaćih životinja, uvođenja u proizvodnju i širenja drugih novostvorenih rasa i hibrida domaćih životinja, ispitivanja prenošenja osobina na potomstvo, kontrole produktivnosti priplodnih i kvalitetnih priplodnih domaćih životinja i kontrolisanog razmnožavanja domaćih životinja po vrstama i rasama u Republici Srbiji, kao i visinu i izvore sredstava za sprovođenje programa.
Godišnji program mera za sprovođenje odgajivačkog programa
Za sprovođenje Dugoročnog programa mera za sprovođenje odgajivačkog programa Vlada donosi Godišnji program mera za sprovođenje odgajivačkog programa koji sadrži obim i vrstu mera za pojedine vrste domaćih životinja, obim sredstava za sprovođenje mera, kao i način raspodele sredstava.
Glavnim odgajivačkim programom utvrđuju se odgajivački ciljevi, veličina populacije, odgajivačke metode i selekcijski program, program banke gena, razvojni i istraživački zadaci za potrebe povećanja efikasnosti izvođenja programa i uslovi za uspešnije gajenje domaćih životinja.
Glavnim odgajivačkim programom obezbeđuje se širenje genetskog napretka i poboljšanje kvaliteta stočarskih proizvoda, u skladu sa zootehničkim standardima.
Za svaku vrstu, odnosno rasu domaćih životinja koje su od značaja za stočarstvo donosi se glavni odgajivački program.
Uslovi koje mora da ispunjava glavni odgajivački program
Glavni odgajivački program donosi glavna odgajivačka organizacija.
Odgajivački program iz stava 1. ovog člana mora da ispunjava sledeće uslove:
1) da je u funkciji unapređenja stočarstva tako da se njegovim sprovođenjem postižu odgajivački ciljevi i da je obezbeđena kontrola proizvodnih osobina, radne sposobnosti, kao i drugih osobina domaćih životinja;
2) da je obezbeđena dovoljno velika populacija domaćih životinja za njegovo sprovođenje;
3) da su obezbeđeni odgovarajući organizaciono-tehnički uslovi za njegovo sprovođenje;
4) da se primenjuju odgovarajuće metode i načini za utvrđivanje porekla priplodnih domaćih životinja;
5) da su priplodne domaće životinje koje su uključene u program obeležene na propisan način;
6) da je obezbeđeno vođenje propisane dokumentacije;
7) da je obezbeđeno očuvanje genetske varijabilnosti i biološke raznovrsnosti u stočarstvu;
8) da je obezbeđeno sprečavanje neplanskog parenja u srodstvu;
9) da su obezbeđene genetske rezerve;
10) da je obezbeđen sistem unutrašnje kontrole rada nad poslovima u izvođenju odgajivačkog programa.
Selekcijskim programom utvrđuje se način ispitivanja proizvodnih sposobnosti, ocenjivanja i odabiranja priplodnih domaćih životinja, plan korišćenja priplodnih domaćih životinja radi ostvarivanja odgajivačkih ciljeva, kao i metode za procenu priplodne vrednosti priplodnih domaćih životinja.
Uvođenje novih metoda za procenu priplodne vrednosti i načina ocenjivanja priplodnih domaćih životinja odobrava ministar.
Osnovna odgajivačka organizacija donosi osnovni odgajivački program koji mora biti u skladu sa glavnim odgajivačkim programom.
Usklađenost osnovnog odgajivačkog programa sa glavnim odgajivačkim programom utvrđuje glavna odgajivačka organizacija.
Stručna kontrola nad sprovođenjem odgajivačkog programa
Stručnu kontrolu nad sprovođenjem odgajivačkog programa vrši Ministarstvo.
Pri vršenju kontrole iz stava 1. ovog člana Ministarstvo može zahtevati od odgajivačke organizacije objašnjenja i podatke potrebne za sprovođenje odgajivačkog programa i ima pravo uvida u dokumentaciju koja se odnosi na odgajivački program.
Glavna odgajivačka organizacije dužna je da Ministarstvu dostavi izveštaj o sprovođenju glavnog odgajivačkog programa za proteklu kalendarsku godinu, najkasnije do isteka prvog tromesečja tekuće godine.
V KONTROLA PRODUKTIVNOSTI I OČUVANJE OSOBINA DOMAĆIH ŽIVOTINJA
Priplodne i kvalitetne priplodne domaće životinje i uvođenje u priplod domaćih životinja
Priplodnim domaćim životinjama, u smislu ovog zakona, smatraju se zdrave domaće životinje namenjene za dalju reprodukciju.
Kvalitetnim priplodnim domaćim životinjama, u smislu ovog zakona, smatraju se domaće životinje koje ispunjavaju propisane uslove u pogledu porekla, eksterijera, rasnih i proizvodnih osobina, i to:
1) ženska priplodna grla (plotkinje) koja su pod stalnom kontrolom proizvodnih sposobnosti, imaju poznata oba roditelja i upisana su u glavnu matičnu evidenciju domaćih životinja;
2) muška priplodna grla (priplodnjaci) koja potiču od ispitanih roditelja sa pozitivnim rezultatima ispitivanja, a koja su ispitivanjem proizvodnih sposobnosti dala pozitivne rezultate, kao i muška priplodna grla koja potiču od ispitanih roditelja sa pozitivnim rezultatima ispitivanja, a nalaze se u postupku ispitivanja i upisana su u glavnu matičnu evidenciju domaćih životinja.
Priplodna živina potiče od jaja čistih rasa i dedovskih matičnih jata.
Kvalitetne priplodne pčelinje matice potiču od pčela čiste rase i moraju imati podatke o najmanje dve generacije ženskih predaka umatičene matice majke.
Uvođenje u priplod domaćih životinja vrši odgajivač.
Priplodne domaće životinje i kvalitetne priplodne domaće životinje moraju da ispunjavaju uslove za uvođenje u priplod koje propisuje ministar.
Poreklo kvalitetnih priplodnih domaćih životinja
Svaka kvalitetna priplodna domaća životinja, odnosno drugi priplodni materijal mora imati poznato poreklo.
Poznato poreklo kvalitetne priplodne domaće životinje i drugog priplodnog materijala utvrđuje glavna odgajivačka organizacija.
Poreklo ženskih kvalitetnih priplodnih domaćih životinja može biti puno, odnosno nepotpuno poreklo.
Poreklo muških kvalitetnih priplodnih domaćih životinja može biti puno.
Punim poreklom kvalitetne priplodne domaće životinje, u smislu ovog zakona, smatra se ako su poznate dve ili više generacija predaka, izuzev kod kopitara gde se punim poreklom smatra ako je poznato pet generacija predaka.
Nepotpunim poreklom kvalitetne priplodne domaće životinje, u smislu ovog zakona, smatra se ako se ne mogu utvrditi svi preci, na način utvrđen u stavu 5. ovog člana. Minimalni udeo poznatog porekla u tom slučaju je poznato poreklo jednog od roditelja.
Ministar propisuje uslove za ispunjavanje punog ili nepotpunog porekla kvalitetnih priplodnih domaćih životinja iz st. 5. i 6. ovog člana, kao i metode i način za utvrđivanje i proveru porekla.
Vrste, upis i sadržina matične evidencije i registra
Domaće životinje mogu da se upišu u matičnu evidenciju, odnosno u registar, i to:
1) glavnu matičnu evidenciju domaćih životinja;
2) matičnu evidenciju autohtonih rasa domaćih životinja o poreklu rase;
3) registar matičnih jata živine;
4) registar matica pčela poznatog porekla.
U glavnu matičnu evidenciju domaćih životinja upisuju se kvalitetne priplodne domaće životinje po vrstama, odnosno rasama.
U matičnu evidenciju autohtonih rasa domaćih životinja o poreklu rase upisuju se autohtone rase domaćih životinja.
U registar matičnih jata živine upisuju se matična jata živine.
U registar matica pčela poznatog porekla upisuju se matice pčela poznatog porekla.
Matična evidencija, odnosno registar sadrži naročito podatke o:
1) vrsti, rasi i poreklu domaćih životinja;
2) identifikaciji grla;
3) datumu rođenja domaćih životinja;
4) imenu i prezimenu, odnosno nazivu odgajivača i adresi, odnosno sedištu odgajivača.
Matičnu evidenciju, odnosno registar iz stava 1. ovog člana vodi glavna odgajivačka organizacija.
Ministar bliže propisuje uslove za upis domaćih životinja u matičnu evidenciju, odnosno u registar, kao i sadržinu i način vođenja matične evidencije, odnosno registra.
Kontrola proizvodnih sposobnosti i procena priplodne vrednosti domaćih životinja
Kontrola proizvodnih sposobnosti i procena priplodne vrednosti domaćih životinja vrši se na način i metodama koje su određene glavnim odgajivačkim programom.
Rezultati procenjene priplodne vrednosti domaćih životinja koriste se za razvrstavanje kvalitetnih priplodnih domaćih životinja u klase.
Kontrola proizvodnih sposobnosti i metode za procenu priplodne vrednosti domaćih životinja moraju biti u skladu sa međunarodno priznatim postupcima i metodama.
O kontroli proizvodnih sposobnosti i drugih osobina domaćih životinja odgajivačka organizacija i organizacija sa posebnim ovlašćenjima vode zbirku podataka.
Ministar propisuje način vršenja kontrole proizvodnih sposobnosti domaćih životinja, metode za procenu priplodne vrednosti domaćih životinja, kao i sadržinu i način vođenja zbirke podataka iz stava 4. ovog člana.
Obaveštavanje odgajivača o rezultatima kontrole proizvodnih sposobnosti i procene priplodne vrednosti domaćih životinja
Osnovna odgajivačka organizacija dužna je da odgajivaču daje rezultate kontrole proizvodnih sposobnosti priplodnih domaćih životinja i procene priplodne vrednosti domaćih životinja u obimu, roku i na način koji je utvrđen odgajivačkim programom.
Razvrstavanje kvalitetnih priplodnih domaćih životinja u klase
Svaka kvalitetna priplodna domaća životinja mora biti ocenjena i razvrstana u klase radi sprovođenja selekcijskog programa i gajenja.
Ocenjivanje i razvrstavanje kvalitetnih priplodnih domaćih životinja u klase vrši odgajivačka organizacija.
Ministar propisuje postupak i način ocenjivanja i razvrstavanja kvalitetnih priplodnih domaćih životinja u klase.
Priznavanje novih rasa, linija i hibrida domaćih životinja
Nove rase, linije i hibridi domaćih životinja koje nastaju na teritoriji Republike Srbije priznaje ministar rešenjem.
Ministar propisuje uslove za priznavanje novih rasa, linija i hibrida domaćih životinja.
Testiranje novih rasa, provenijenci, linija, hibrida i uveženih kvalitetnih priplodnih domaćih životinja
Za uključivanje novih rasa, provenijenci, linija, hibrida i uveženih kvalitetnih priplodnih domaćih životinja u glavni odgajivački program postojećih rasa mora biti sprovedena odgovarajuća provera njihovih proizvodnih sposobnosti, procena priplodne vrednosti i razvrstavanje u klase.
Proveru proizvodnih sposobnosti kvalitetnih priplodnih domaćih životinja, procenu priplodne vrednosti i razvrstavanje u klase vrši odgajivačka organizacija.
Razmnožavanje domaćih životinja
Razmnožavanje domaćih životinja je zootehnički postupak koji se izvodi veštačkim osemenjavanjem ili prirodnim parenjem pod uslovima i na način propisan ovim zakonom i propisima kojima se uređuje zdravstvena zaštita životinja.
Odgajivač, odnosno izvođač veštačkog osemenjavanja dužan je da vodi evidenciju o veštačkom osmenjavanju, odnosno prirodnom parenju i da izdaje potvrdu o veštačkom osemenjavanju, odnosno o prirodnom parenju.
Ministar bliže propisuje uslove i način razmnožavanja domaćih životinja po vrstama, način vođenja evidencije o veštačkom osmenjavanju, odnosno prirodnom parenju, kao i sadržinu potvrde iz stava 2. ovog člana.
Parenje van srodstva vrši se tako da se poštuje najveći dozvoljeni koeficijent srodstva koji je određen selekcijskim programom za svaku vrstu i rasu domaćih životinja kako bi se sprečilo smanjenje vitalnosti, sposobnosti preživljavanja, plodnosti i drugih osobina domaćih životinja u uzastopnim generacijama kao posledica parenja u srodstvu.
Bliže uslove za parenje u srodstvu propisuje ministar.
Priplodnjaci za prirodno parenje
Priplodnjaci za prirodno parenje moraju da ispunjavaju uslove iz člana 25. stav 2. tačka 2) ovog zakona.
Izuzetno od stava 1. ovog člana, kada je ugroženo razmnožavanje domaćih životinja, ministar može da dozvoli korišćenje priplodnjaka i kada nisu ispunjeni propisani uslovi.
Odgajivač može da koristi priplodnjaka za prirodno parenje ako ima matični list priplodnjaka, pedigre i dozvolu za njegovo korišćenje izdatu od glavne odgajivačke organizacije, da je priplodnjak upisan u glavnu matičnu evidenciju domaćih životinja i da za priplodnjaka vodi pripusni spisak.
Glavnim odgajivačkim programom određuju se uslovi i način korišćenja priplodnjaka, kao i period važenja dozvole za korišćenje priplodnjaka za prirodno parenje.
Glavnim odgajivačkim programom mora biti obezbeđeno dovoljno priplodnjaka za prirodno parenje.
Republika Srbija obezbeđuje sredstva za sufinansiranje držanja dovoljnog broja priplodnjaka za prirodno parenje, u skladu sa glavnim odgajivačkim programom.
Zabranjeno je korišćenje za priplod muških grla koja nisu odabrana za priplod, kao i muških grla u tovu.
Priplodnjaci za veštačko osemenjavanje
Priplodnjaci za veštačko osemenjavanje moraju da ispunjavaju uslove iz člana 25. stav 2. tačka 2) ovog zakona.
Izuzetno od stava 1. ovog člana, kada je ugroženo razmnožavanje domaćih životinja, ministar može da dozvoli korišćenje priplodnjaka za veštačko osemenjavanje i kada nisu ispunjeni propisani uslovi.
Centar za reprodukciju životinja i veštačko osemenjavanje može da koristi za veštačko osemenjavanje odabrane priplodnjake ako ima matični list priplodnjaka, pedigre, da je priplodnjak upisan u glavnu matičnu evidenciju domaćih životinja i da ima dozvolu za njegovo korišćenje izdatu od strane ministra, na predlog komisije za godišnji pregled centara za reprodukciju životinja i veštačko osemenjavanje koju obrazuje ministar.
Glavnim odgajivačkim programom određuju se uslovi i način korišćenja priplodnjaka za veštačko osemenjavanje.
Glavnim odgajivačkim programom mora biti obezbeđeno dovoljno priplodnjaka za veštačko osemenjavanje.
Odabiranje priplodnjaka za veštačko osemenjavanje vrši se po potrebi, a najmanje jedanput godišnje.
Zabranjeno je korišćenje priplodnjaka koji nisu odabrani za korišćenje u priplodu za veštačko osemenjavanje.
Centar za reprodukciju životinja i veštačko osemenjavanje može da koristi i stavi u promet spermu domaćih životinja (u daljem tekstu: sperma), ako:
1) je dobijena i uskladištena u centru za reprodukciju životinja i veštačko osemenjavanje;
2) je dobijena od priplodnjaka koji imaju zootehnička dokumenta iz člana 36. stav 3. ovog zakona;
3) je obeležena na propisan način, da se za nju vodi evidencija o proizvodnji i da je prati propisana dokumentacija;
4) ispunjava uslove o kvalitetu propisane ovim zakonom i uslove o zdravstvenoj ispravnosti u skladu sa propisima kojima se uređuje zdravstvena zaštita životinja.
Izuzetno od stava 1. ovog člana odgajivač može proizvoditi i koristiti spermu koja ispunjava uslove iz stava 1. tač. 2) i 4) ako služi za sopstvene potrebe na poljoprivrednom gazdinstvu.
Centar za reprodukciju životinja i veštačko osemenjavanje ne sme ometati promet spermom koja je dobijena u drugom centru za reprodukciju životinja i veštačko osemenjavanje, ako ta sperma ispunjava propisane uslove.
Odredba stava 1. ovog člana ne odnosi se na spermu živine, krznašica, kunića i pčela.
Ministar propisuje način obeležavanja sperme, način vođenja evidencije o proizvodnji sperme, kao i uslove koje mora da ispunjava sperma u pogledu kvaliteta.
Veštačko osemenjavanje i upis u Registar izvođača veštačkog osemenjavanja
Veštačko osemenjavanje može da obavlja pravno lice i preduzetnik (u daljem tekstu: izvođač veštačkog osemenjavanja) ako je upisan u Registar izvođača veštačkog osemenjavanja, koji vodi Ministarstvo.
Veštačko osemenjavanje može da obavlja i fizičko lice na osnovu ugovora o saradnji sa izvođačem veštačkog osemenjavanja ako je stručno osposobljeno za izvođenje veštačkog osmenjavanja i ako poseduje srednju stručnu spremu poljoprivrednog ili veterinarskog smera.
Stručno osposobljavanje fizičkog lica za izvođenje veštačkog osemenjavanja vrši se na organizovanim obukama, prema programu koji donosi Ministarstvo.
Izvođač veštačkog osemenjavanja upisuje se u Registar izvođača veštačkog osemenjavanja ako ispunjava sledeće uslove:
1) ima odgovarajući prostor i opremu;
2) ima odgovarajući stručni kadar;
3) obavlja veštačko osemenjavanje tokom cele godine.
Ministar propisuje uslove u pogledu prostora, opreme i stručnog kadra iz stava 4. tač. 1) i 2) ovog člana.
Upis u Registar izvođača veštačkog osemenjavanja vrši se na osnovu zahteva koji izvođač veštačkog osemenjavanja podnosi Ministarstvu.
Ministar donosi rešenje o upisu u Registar izvođača veštačkog osemenjavanja u roku od dva meseca od dana podnošenja zahteva.
Rešenje ministra iz stava 7. ovog člana je konačno i protiv njega može se pokrenuti upravni spor.
Odredbe ovog člana ne odnose se na veštačko osemenjavanje živine, krznašica, kunića i pčela.
Sadržina i način vođenja Registra izvođača veštačkog osemenjavanja
Podaci iz Registra izvođača veštačkog osemenjavanja su javni.
Registar izvođača veštačkog osemenjavanja vodi se u elektronskoj formi i može se povezivati sa drugim bazama i registrima koje vodi Ministarstvo.
Ministar bliže propisuje sadržinu i način vođenja Registra izvođača veštačkog osemenjavanja.
Brisanje iz Registra izvođača veštačkog osemenjavanja
Izvođač veštačkog osemenjavanja briše se iz Registra izvođača veštačkog osemenjavanja ako:
1) donese odluku o prestanku obavljanja delatnosti za koju je upisan u Registar izvođača veštačkog osemenjavanja;
2) prestane da ispunjava propisane uslove;
3) ne dostavlja podatke o rezultatima veštačkog osemenjavanja centru za reprodukciju životinja i veštačko osemenjavanje.
Brisanje iz Registra izvođača veštačkog osemenjavanja vrši se na osnovu rešenja koje donosi ministar.
Ministar donosi rešenje iz stava 2. ovog člana u roku od dva meseca od dana ispunjenja uslova za brisanje iz tog registra.
Rešenje ministra iz stava 2. ovog člana je konačno i protiv njega može se pokrenuti upravni spor.
Obaveze izvođača veštačkog osemenjavanja
Izvođač veštačkog osemenjavanja dužan je da:
1) vrši veštačko osemenjavanje u skladu sa glavnim odgajivačkim programom;
2) koristi spermu koja ispunjava propisane uslove;
3) ostvaruje propisane minimalne rezultate osemenjavanja;
4) prikuplja propisane podatke o veštačkom osemenjavanju i dostavlja ih centru za reprodukciju životinja i veštačko osemenjavanje i glavnoj odgajivačkoj organizaciji.
Centar za reprodukciju životinja i veštačko osemenjavanje
U centru za reprodukciju životinja i veštačko osemenjavanje može se držati priplodnjak koji ima pedigre, koji je upisan u glavnu matičnu evidenciju domaćih životinja i ako ima dozvolu za korišćenje priplodnjaka izdatu od strane ministra.
Radi sprovođenja glavnog odgajivačkog programa, centar za reprodukciju životinja i veštačko osemenjavanje dužan je da:
1) koristi pozitivno testirane kvalitetne priplodne domaće životinje ili kvalitetne priplodne domaće životinje koje su u postupku testiranja;
2) vodi evidenciju o priplodnjacima, o proizvodnji i skladištenju sperme, o stavljanju u promet sperme, kao i da dostavlja godišnji izveštaj Ministarstvu;
3) prati i analizira rad izvođača veštačkog osmenjavanja na osnovu podataka o rezultatima veštačkog osemenjavanja dobijenih od njega.
Za sprovođenje glavnog odgajivačkog programa, centar za reprodukciju i veštačko osemenjavanje mora da ima u stalnom radnom odnosu najmanje jednog diplomiranog inženjera za stočarstvo, odnosno diplomiranog inženjera master-a za stočarstvo i jednog veterinara specijalistu iz oblasti reprodukcije.
Zaštitni pojas oko centra za selekciju pčelinjih matica
U zaštitnom pojasu oko centra za selekciju pčelinjih matica primenjuju se posebni uslovi prometa i selidbe pčela i pčelarskog priplodnog materijala radi stručne kontrole nad parenjem pčelinjih matica.
Gajenje pčela u zaštićenom pojasu oko centara za selekciju pčelinjih matica vrši se pod posebnim uslovima.
Ministar propisuje veličinu zaštitnog pojasa i posebne uslove prometa i selidbe pčela i pčelarskog priplodnog materijala, kao i posebne uslove gajenja pčela.
Jajne ćelije i embrioni domaćih životinja (u daljem tekstu: jajne ćelije i embrioni) mogu se koristiti i staviti u promet ako:
1) su dobijeni i uskladišteni na propisan način u organizaciji za sabiranje, dobijanje i presađivanje embriona;
2) potiču od priplodnih domaćih životinja koje ispunjavaju uslove za dobijanje jajnih ćelija i embriona u skladu sa glavnim odgajivačkim programom;
3) su obeleženi na propisan način, a ako su u domaćoj životinji primaocu ona mora biti obeležena na propisan način;
4) ih prati uverenje o poreklu i proizvodnim sposobnostima;
5) odgovaraju propisanim uslovima o kvalitetu i zdravstvenim propisima;
6) objekti u kojima se obavlja promet ispunjavaju zootehničke uslove u skladu sa ovim zakonom i veterinarsko-sanitarne uslove u skladu sa propisima kojima se uređuje zdravstvena zaštita životinja.
Ministar bliže propisuje uslove iz stava 1. ovog člana koje mora da ispunjavaju jajne ćelije i embrioni.
Odredbe ovog člana ne odnose se na jaja za nasad živine i pčelinje matičnjake.
Genetske manipulacije i transgene domaće životinje
Zabranjeno je menjanje nasledne osnove domaćih životinja metodama genetske manipulacije.
Izuzetno od stava 1. ovog člana može se vršiti menjanje nasledne osnove domaćih životinja metodama genetske manipulacije samo u naučnoistraživačke svrhe, u zatvorenom i za tu svrhu opremljenom objektu, uz dozvolu koju izdaje ministar.
Komercijalna upotreba transgenih domaćih životinja vrši se u skladu sa propisima kojima se uređuju genetički modifikovani organizmi.
Molekularno-genetski testovi koriste se za sakupljanje informacija o kvalitetnim priplodnim domaćim životinjama, za donošenje odluka u sprovođenju odgajivačkog programa, za očuvanje autohtonih rasa domaćih životinja i radi očuvanja biološke raznovrsnosti domaćih životinja.
Molekularno-genetske testove izvodi laboratorija za molekularno-genetske testove u skladu sa načelima dobre laboratorijske prakse, kao i po međunarodno priznatim metodama.
Testiranje proizvodnih sposobnosti domaćih životinja
Testiranje proizvodnih sposobnosti domaćih životinja vrši testna stanica u skladu sa glavnim odgajivačkim programom, na način kojim se obezbeđuje međunarodna merljivost dobijenih rezultata.
Ministar bliže propisuje način testiranja proizvodnih sposobnosti domaćih životinja.
Cilj gajenja domaćih životinja
Gajenje domaćih životinja (u daljem tekstu: gajenje) vrši odgajivač, u skladu sa ovim zakonom i propisima kojima se uređuje zdravstvena zaštita životinja, radi ostvarivanja ciljeva u stočarstvu iz člana 3. ovog zakona.
Vrste gajenja su konvencionalno gajenje i prirodi prilagođeno gajenje.
Konvencionalno gajenje jeste uobičajeni način gajenja, koji podrazumeva upotrebu dozvoljenih sistem gajenja, ishrane i stimulacije proizvodnje.
Prirodi prilagođeno gajenje jeste životnoj sredini prilagođen oblik poljoprivredne proizvodnje, koji se može sprovoditi samo na poljoprivrednim gazdinstvima sa istim vidom biljne proizvodnje.
Prirodi prilagođeno gajenje može se vršiti kao:
1) integralno;
2) ekološko (organsko i biološko);
3) biološki dinamično;
4) permakulturalno gajenje.
Ministar bliže propisuje uslove za konvencionalno gajenje i prirodi prilagođeno gajenje po vrstama domaćih životinja.
Poštovanje potreba domaćih životinja u gajenju
Gajenje se vrši uz poštovanje potreba domaćih životinja u gajenju, tako da se zadovoljavaju njihove biološke potrebe, ne ometaju njihove telesne funkcije i ponašanje, kao i da se sa njima postupa, u skladu sa propisima kojima se uređuje zdravstvena zaštita i dobrobit životinja.
Ishrana, nega i smeštaj domaćih životinja su odgovarajući ako zadovoljavaju fiziološke, etološke i druge potrebe domaćih životinja. Domaće životinje moraju se hraniti i negovati na način koji odgovara svakoj vrsti domaćih životinja i mora im se obezbediti odgovarajući smeštaj u objektima za gajenje. Prisilno hranjenje domaćih životinja dozvoljeno je u funkciji preživljavanja ili iz zdravstvenih razloga.
Prevoz i klanje domaćih životinja mora se obavljati, u skladu sa propisima kojima se uređuje zdravstvena zaštita i dobrobit životinja.
Odgajivač je dužan da obezbedi posebnu negu i lečenje za bolesne, povređene i iznemogle domaće životinje, u skladu sa propisima kojima se uređuje zdravstvena zaštita i dobrobit životinja.
Ministar bliže propisuje uslove u pogledu ishrane i nege domaćih životinja iz stava 2. ovog člana.
Objekti za gajenje jesu:
1) štale, pčelinjaci, objekti za gajenje divljači, akvakulturu i dr.;
2) đubrišta i objekti za stočne otpatke;
3) skladišta za hranu (senjaci, silosi, ambari, podrumi i sl.) i vodu;
4) drugi prostori za gajenje (ograđeni i neograđeni pašnjaci) sa nadzorom nad pašom, ograde, trkališta, ispusti, prostor za sabiranje vode i dr.
Objekti iz stava 1. ovog člana moraju da ispunjavaju propisane zootehničke uslove u skladu sa ovim zakonom i veterinarsko-sanitarne uslove u skladu sa propisima kojima se uređuje zdravstvena zaštita životinja.
Radi obezbeđivanja odgovarajućih uslova za gajenje i kvalitet proizvoda životinjskog porekla, odgajivač je dužan da, u skladu sa zoohigijenskim i etološkim normativima, koristi odgovarajuću opremu za smeštaj, hranjenje, napajanje, čišćenje i negu, kao i opremu za prevoz životinja i životinjskih otpadaka.
Ministar bliže propisuje uslove u pogledu objekata za gajenje po vrstama domaćih životinja, kao i uslove u pogledu opreme iz stava 3. ovog člana.
Odgajivač pri gajenju mora da je osposobljen za gajenje i postupanje sa domaćim životinjama i da ima osnovna znanja o gajenju i postupanju sa domaćim životinjama, ishrani, kvalitetu proizvoda životinjskog porekla i postupanju sa stajskim đubrivom.
Ministar bliže propisuje način utvrđivanja osposobljenosti i znanja odgajivača iz stava 1. ovog člana.
Radi ostvarivanja uspešnog gajenja i zdravstvene zaštite domaćih životinja, odgajivač pri gajenju može sam da izvodi samo one zootehničke postupke, koji su neophodni za zdravstvenu zaštitu domaćih životinja i uspešno gajenje, i to:
1) prvu pomoć (zaustavljanje krvarenja i pomoć pri porođaju);
2) skraćivanje, odnosno brušenje zuba kod prasadi prvi dan po rođenju;
3) obradu i negu papaka, kopita i negu domaćih životinja;
4) obezrožavanje teladi mlađe od šest nedelja;
5) veštačko osemenjavanje;
6) kontrolu produktivnosti;
7) obeležavanje domaćih životinja u skladu sa propisima;
8) upotrebu i davanje dozvoljenih sredstava koja nisu vezana za izdavanje po receptu;
9) dezinfekciju i dezinsekciju stočarskih objekata sa dozvoljenim sredstvima;
10) negu i strižu dlake i vune;
11) sprovođenje apitehničkih mera u cilju uspešnog gajenja pčela;
12) sprečavanje prirodnog rojenja i grabeži;
13) uvođenje veštačkog izrojavanja pčelinjih društava;
14) upotrebu biotehničkih mera u suzbijanju štetočina i bolesti.
Stručno osposobljavanje odgajivača za izvođenje zootehničkih postupaka iz stava 1. ovog člana vrši se na organizovanim obukama, prema programu koji donosi Ministarstvo.
Odgajivač je dužan da domaće životinje redovno snabdeva sa dovoljnom količinom kvalitetne, zdravstveno ispravne hrane, vode za piće, vazduhom, tako da su u dovoljnoj meri zadovoljene njihove biološke potrebe.
Hrana za domaće životinje mora biti takva da zadovoljava osnovne potrebe domaćih životinja kojima je namenjena.
Zabranjeno je davanje hormonalnih preparata da bi se podsticao rast, proizvodnja mleka, mesa, jaja ili iz drugih razloga domaćim životinjama koje se koriste u proizvodne i sportske svrhe.
Životinjski otpaci (feces i mokraća papkara) mogu se upotrebljavati kao đubrivo.
Životinjski otpaci iz stava 1. ovog člana, kao i kompost, koji se upotrebljavaju za đubrenje kao sredstvo za ishranu bilja, u cilju očuvanja plodnosti tla, ne smatraju se otpacima.
Ministar i ministar nadležan za poslove zaštite životne sredine bliže propisuju način upravljanja otpadom životinjskog porekla koji se ne koristi kao đubrivo u smislu stava 2. ovog člana.
Objekti za životinjske otpatke
Sa životinjskim otpacima mora se postupati tako da se ne ugrožava zdravlje ljudi i domaćih životinja, životna sredina, kvalitet hrane i stočarskih proizvoda.
Objekti za životinjske otpatke mogu biti:
1) đubrišta;
2) osočne jame;
3) lagune;
4) sedimentacijski bazeni.
Pogoni za preradu i obradu životinjskih otpadaka, kao i objekti iz stava 2. ovog člana moraju ispunjavati tehničke i tehnološke uslove.
Ministar bliže propisuje tehničke i tehnološke uslove za objekte iz stava 2. ovog člana i pogone iz stava 3. ovog člana.
Obeležavanje i evidentiranje domaćih životinja
Domaće životinje moraju biti obeležene, u skladu sa ovim zakonom i zakonom kojim se uređuje zdravstvena zaštita životinja.
Obeležavanje domaćih životinja mogu da vrše:
1) veterinarske ambulante, veterinarske stanice i veterinarske službe;
2) odgajivačka organizacija;
3) odgajivač koji je stručno osposobljen da vrši obeležavanje.
Stručno osposobljavanje odgajivača iz stava 2. tačka 3) ovog člana vrši se na organizovanim obukama, prema programu koji donosi Ministarstvo.
Lica iz stava 2. ovog člana mogu da vrše obeležavanje domaćih životinja ako su ovlašćena za obeležavanje od strane Ministarstva.
Lica iz stava 2. ovog člana odgovorna su za pravilno obeležavanje domaćih životinja.
Odgajivač iz stava 2. tačka 3) ovog člana o izvršenom obeležavanju domaće životinje vodi štalsku knjigu.
Štalska knjiga iz stava 6. ovog člana sadrži podatke o identitetu, poreklu, plodnosti i proizvodnim sposobnostima domaće životinje.
Odgajivač i odgajivačka organizacija dužni su da podatke o obeležavanju domaće životinje dostave Ministarstvu, radi upisa podataka o obeleženim domaćim životinjama u Centralnu bazu podataka o obeležavanju životinja (u daljem tekstu: Centralna baza).
Ministar bliže propisuje način obeležavanja i evidencije domaćih životinja.
Gajenje na zaštićenim područjima
Kada se poljoprivredno zemljište namenjeno stočarstvu, posebnim propisima utvrđuje kao zaštićeno područje, potrebno je pribaviti mišljenje Ministarstva.
Gajenje pčela vrši se u pčelinjaku.
Odgajivač pčela dužan je da postavi pčelinjak tako da pčele ne smetaju susedima i prolaznicima.
Ministar bliže propisuje uslove i način gajenje pčela.
Pčelinja paša, katastar pčelinje paše i fenološke karte
Korišćenje medonosnog bilja za pčelinju pašu je slobodno i bez naknade.
Katastar pčelinje paše jeste zbirka podataka o prisustvu medonosnog bilja na određenom području, koji vodi regionalna odgajivačka organizacija.
Fenološka karta jeste skup podataka o mogućnosti paše, po vrstama pčelinje paše, koju vodi regionalna odgajivačka organizacija na utvrđenom području prognoziranja pčelinje paše.
Ministar propisuje bliže uslove o sadržini i načinu vođenja katastra iz stava 2. ovog člana.
Radi korišćenja pčelinje paše, odgajivač pčela može pčelinjak preseljavati sa stalnog mesta na drugo mesto držanja.
Zabranjena je selidba pčela ako pčelinja društva nisu zdrava, odnosno ako nemaju uverenje o transportu.
Zdravstveno stanje pčela dokazuje se potvrdom o zdravstvenom stanju, u skladu sa propisima kojima se uređuje zdravstvena zaštita životinja.
Pčelari iz drugih zemalja mogu koristiti pčelinju pašu na teritoriji Republike Srbije samo uz saglasnost Ministarstva.
Ministar bliže propisuje uslove i način selidbe pčela iz stava 1. ovog člana, sadržinu uverenja iz stava 2. ovog člana, kao i uslove za izdavanje saglasnosti iz stava 4. ovog člana.
Vlasnik, odnosno korisnik zemljišta, dužan je omogućiti odgajivaču pčela prolaz preko njegovog zemljišta radi praćenja odbeglog roja, a u slučaju štete ima pravo na naknadu.
Zaštita pčela za vreme pčelinje paše
Upotreba sredstava za zaštitu bilja otrovnih za pčele za vreme pčelinje paše obavljaće se u skladu sa propisima kojima se uređuju sredstva za zaštitu bilja.
Pravno, odnosno fizičko lice može vršiti upotrebu sredstava za suzbijanje komaraca avio metodom, otrovnih za pčele za vreme pčelinje paše, samo po odobrenju organa jedinice lokalne samouprave.
Odobrenje iz stava 2. ovog člana izdaje se za jedno tretiranje.
Lica iz stava 2. ovog člana dužna su obavestiti:
1) odgajivačku organizaciju o izdatom odobrenju;
2) odgajivača pčela, putem sredstava javnog informisanja, najmanje 48 sati pre tretiranja o mestu i vremenu upotrebe sredstava otrovnih za pčele, načinu upotrebe, vremenu trajanja otrovnog sredstva i ugroženom području.
Pod ugroženim područjem iz stava 4. tačka 2) ovog člana, smatra se površina na kojoj se upotrebljava sredstvo za suzbijanje komaraca, kao i okolno zemljište koje se prostire u krugu od 5 km, udaljenosti od granice te površine.
U slučaju primene sredstava iz st. 1. i 2. ovog člana odgajivač pčela dužan je da preduzme potrebne mere zaštite pčela, i to:
1) zatvaranje leta košnice;
2) privremeno preseljavanje.
Gajenjem divljači može da se bavi odgajivač koji ispunjava uslove u pogledu objekata i opreme iz člana 51. st. 2. i 3. ovog zakona.
Odgajivač koji se bavi gajenjem divljači može uneti divljač u objekte za gajenje ako divljač ispunjava uslove u skladu sa propisima kojima se uređuje zdravstvena zaštita životinja.
Uslovi za obavljanje akvakulture
Akvakulturom može da se bavi odgajivač koji ispunjava uslove u pogledu objekata i opreme iz člana 51. st. 2. i 3. ovog zakona.
Odgajivač koji se bavi akvakulturom može uneti ribu i ostale vodene organizame u objekte za akvakulturu pod uslovom da ima uverenje o njihovom zdravstvenom stanju, u skladu sa propisima kojima se uređuje zdravstvena zaštita životinja.
Unošenje riba i ostalih vodenih organizama stranog porekla
Unošenje riba i ostalih vodenih organizama stranog porekla u objekat za akvakulturu može se vršiti na osnovu dozvole ministra nadležnog za zaštitu životne sredine.
X OČUVANJE GENETSKIH REZERVI DOMAĆIH ŽIVOTINJA I BIOLOŠKE RAZNOVRSNOSTI U STOČARSTVU
Očuvanje genetskih rezervi domaćih životinja
Genetske rezerve domaćih životinja obuhvataju pojedinačne rase, sojeve i linije domaćih životinja. Genetske rezerve domaćih životinja čuvaju se u vidu minimalnog broja domaćih životinja, doza sperme, jajnih ćelija ili embriona.
Ministar propisuje Listu genetskih rezervi domaćih životinja, kao i način očuvanja genetskih rezervi iz stava 1. ovog člana.
Sredstva za očuvanje genetskih rezervi domaćih životinja obezbeđuju se u budžetu Republike Srbije.
Program očuvanja biološke raznovrsnosti u stočarstvu
Očuvanje biološke raznovrsnosti u stočarstvu izvodi se u skladu sa Programom očuvanja biološke raznovrsnosti u stočarstvu, koji donosi ministar za period od pet godina.
Program iz stava 1. ovog člana obuhvata ocenu stanja u pogledu biološke raznosvrsnosti u stočarstvu, i to:
1) očuvanje svih rasa domaćih životinja koje se gaje na teritoriji Republike Srbije, a posebno očuvanje autohtonih rasa domaćih životinja;
2) očuvanje rasa domaćih životinja izvan sredine u kojoj su nastale (ex-situ očuvanje), odnosno u sredini gde su nastale (in-situ očuvanje) za svaku rasu domaćih životinja;
3) uspostavljanje i rad banke gena u stočarstvu;
4) ispunjavanje međunarodnih obaveza;
5) povećanje javne svesti o značaju očuvanja biološke raznovrsnosti u stočarstvu;
6) povezivanje sa drugim programima iz oblasti poljoprivrede.
Programom iz stava 1. ovog člana utvrđuje se obim sredstava za sprovođenje programa, način raspodele sredstava, kao i subjekti u stočarstvu koji će ga sprovoditi.
Autohtone rase domaćih životinja
Autohtone rase domaćih životinja su pod posebnom brigom države.
Listu autohtonih rasa domaćih životinja i ugroženih autohtonih rasa utvrđuje ministar.
Ministarstvo zaštićuje ime i autohtonu rasu domaćih životinja u skladu sa ratifikovanim međunarodnim ugovorima i sporazumima.
Autohtone rase domaćih životinja upisuju se u Registar autohtonih rasa domaćih životinja, koji vodi Ministarstvo.
Upis u Registar autohtonih rasa domaćih životinja vrši se na osnovu zahteva vlasnika domaćih životinja.
Ministar donosi rešenje o upisu u Registar autohtonih rasa domaćih životinja u roku od dva meseca od dana podnošenja zahteva.
Rešenje ministra o upisu u registar iz stava 6. ovog člana je konačno i protiv njega može se pokrenuti upravni spor.
Registar autohtonih rasa domaćih životinja vodi se u elektronskoj formi i može se povezivati sa drugim bazama i registrima koje vodi Ministarstvo.
Ministar bliže propisuje uslove u pogledu gajenja i prometa autohtonih rasa domaćih životinja, kao i sadržinu i način vođenja Registra autohtonih rasa domaćih životinja.
Posebno očuvanje biološke raznosvrsnosti rase pčela Apis mellifera carnica
Radi očuvanja biološke raznosvrsnosti pčela Apis mellifera carnica na teritoriji Republike Srbije nije dozvoljeno gajenje i promet sa priplodnim materijalom drugih rasa pčela.
Posebne mere u stočarstvu u vanrednim uslovima
U slučaju vanrednog stanja ili stanja neposredne ratne opasnosti ili prirodnih, odnosno drugih nesreća koje ugrožavaju očuvanje minimalnog broja priplodnog materijala potrebnog za razmnožavanje domaćih životinja, odnosno ako je u većem obimu ugrožena biološka raznovrsnost domaćih životinja na teritoriji Republike Srbije, Ministarstvo može da naredi posebne mere kojima se sprečava ugroženost domaćih životinja, i to:
1) zabrana prometa domaćih životinja;
2) zabrana klanja domaćih životinja.
XI PROIZVODNJA I PROMET HRANE BILJNOG POREKLA ZA DOMAĆE ŽIVOTINJE I PROIZVODI ŽIVOTINJSKOG POREKLA
Proizvodnja hrane biljnog porekla za domaće životinje
Proizvodnjom hrane biljnog porekla za domaće životinje može da se bavi pravno lice, preduzetnik ili fizičko lice (u daljem tekstu: proizvođač), ako:
1) ima objekte i opremu za proizvodnju hrane biljnog porekla za domaće životinje;
2) obezbedi kontrolu kvaliteta hrane biljnog porekla za domaće životinje;
3) ima prostorije za čuvanje sirovina i proizvedene hrane biljnog porekla za domaće životinje.
Ministar bliže propisuje uslove u pogledu objekata, opreme i prostorija iz stava 1. tač. 1) i 3) ovog člana.
Kontrola kvaliteta hrane biljnog porekla za domaće životinje
Proizvođač je dužan da obezbedi stalnu kontrolu kvaliteta hrane biljnog porekla za domaće životinje u procesu proizvodnje i da vodi evidenciju o izvršenoj kontroli kvaliteta.
Kontrolu kvaliteta hrane biljnog porekla za domaće životinje vrši pravno lice koje je akreditovano od organizacije nadležne za akreditaciju i ovlašćeno od strane ministra za obavljanje tih poslova.
Kontrolu kvaliteta hrane biljnog porekla za domaće životinje može obavljati pravno lice iz stava 2. ovog člana ako ima:
1) opremu za hemijsko-kvalitativne analize;
2) u stalnom radnom odnosu najmanje jednog diplomiranog inženjera poljoprivrede, odnosno diplomiranog inženjera master-a za stočarstvo ili diplomiranog inženjera tehnologije za proizvodnju hrane za domaće životinje, sa radnim iskustvom od najmanje dve godine na odgovarajućim poslovima za vršenje kontrole kvaliteta hrane biljnog porekla za domaće životinje.
Ministar bliže propisuje sadržinu i način vođenja evidencije iz stava 1. ovog člana, kao i uslove u pogledu opreme iz stava 3. tačka 1) ovog člana.
Promet hrane biljnog porekla za domaće životinje
Promet hrane biljnog porekla za domaće životinje obuhvata uvoz, izvoz, skladištenje i prodaju, kao i svako upućivanje hrane biljnog porekla za domaće životinje trećem licu iz objekta za proizvodnju hrane biljnog porekla za domaće životinje.
O prometu hrane biljnog porekla za domaće životinje proizvođač vodi evidenciju.
Ministar bliže propisuje oblik i sadržinu evidencije iz stava 2. ovog člana.
Ako postoji opravdana sumnja da je hrana biljnog porekla za domaće životinje štetna po zdravlje domaće životinje, zdravlje ljudi i životnu sredinu, ministar može da zabrani ili ograniči promet ili upotrebu iste.
Proizvodi životinjskog porekla
Proizvodi životinjskog porekla, u smislu ovog zakona, jesu: žive životinje; sperma; jajne ćelije i embrioni; meso u obliku trupova i polutki; koža; iznutrice; sveže mleko; vuna; jaja; med; mleč i sporedni proizvodi (stajnjak i osoka).
Proizvodi životinjskog porekla moraju odgovarati propisanim uslovima o kvalitetu proizvoda životinjskog porekla.
Kvalitet proizvoda životinjskog porekla utvrđuje pravno lice koje je akreditovano od organizacije nadležne za akreditaciju i ovlašćeno od strane ministra za obavljanje tih poslova.
Ministar propisuje uslove u pogledu kvaliteta proizvoda životinjskog porekla.
XII PROMET PRIPLODNIM MATERIJALOM
Uslovi za promet priplodnim domaćim životinjama
Promet kvalitetne priplodne domaće životinje i njeno izlaganje na smotrama, izložbama, sajmovima, licitacijama, takmičenjima ili na drugi način, kao i promet ostalog priplodnog materijala može se vršiti ako je obeležena na propisan način i ako se vodi, odnosno ako je prati matični list, pedigre i uverenje o zdravstvenom stanju životinje.
Izlaganje kvalitetnih priplodnih domaćih životinja na smotrama, izložbama, sajmovima i takmičenjima je od značaja za Republiku Srbiju.
Ministar bliže propisuje uslove za održavanje smotri, izložbi, sajmova, licitacija i takmičenja.
Prometom sperme, jaja za inkubiranje, priplodnog genetskog materijala pčela, embriona i jajnih ćelija može da se bavi pravno lice koje ispunjava propisane uslove u pogledu objekata, opreme i stručnog kadra.
Ispunjenost uslova u pogledu objekata, opreme i stručnog kadra utvrđuje ministar rešenjem.
Ministar donosi rešenje iz stava 2. ovog člana, u roku od dva meseca od dana podnošenja zahteva.
Rešenje ministra iz stava 2. ovog člana je konačno i protiv njega može se pokrenuti upravni spor.
Ministar propisuje uslove u pogledu objekata, opreme i stručnog kadra.
Uvoz kvalitetne priplodne domaće životinje i genetskog materijala
Kvalitetne priplodne domaće životinje i genetski materijal mogu se uvoziti ako:
1) ispunjavaju uslove u pogledu proizvodnih sposobnosti utvrđene glavnim odgajivačkim programom za pojedine vrste ili rase domaćih životinja;
2) imaju dokument o poreklu i proizvodnim sposobnostima kvalitetnih priplodnih domaćih životinja, izdat od strane nadležnog organa zemlje izvoznice;
3) ispunjavaju uslove u skladu sa propisima kojima se uređuje zdravstvena zaštita životinja.
Uvoz kvalitetnih priplodnih domaćih životinja i genetskog materijala vrši se na osnovu dozvole koju izdaje Ministarstvo.
Izuzetno od stava 1. ovog člana za naučnoistraživačke svrhe mogu se uvoziti i druge priplodne domaće životinje.
Izvoz kvalitetne priplodne domaće životinje i genetskog materijala
Kvalitetne priplodne domaće životinje i genetski materijal mogu se izvoziti ako:
1) ispunjavaju uslove u pogledu proizvodnih sposobnosti utvrđene glavnim odgajivačkim programom za pojedine vrste ili rase domaćih životinja;
2) imaju dokument o poreklu i proizvodnim osobinama kvalitetnih priplodnih domaćih životinja;
3) ispunjavaju uslove u skladu sa propisima kojima se uređuje zdravstvena zaštita životinja.
Izvoz kvalitetnih priplodnih domaćih životinja i genetskog materijala vrši se na osnovu dozvole koju izdaje Ministarstvo.
Autohtone rase domaćih životinja i ugrožene autohtone rase mogu se izvoziti ako izvoz ne ugrožava potrebno brojno stanje domaćih životinja i njihovu zaštitu.
XIII BAZE PODATAKA I INFORMACIONI SISTEM U STOČARSTVU
Vođenje i korišćenje baze podataka
Radi evidentiranja i praćenja sprovođenja mera i drugih poslova u stočarstvu, Ministarstvo vodi baze podataka u skladu sa ovim zakonom i koristi podatke u skladu sa drugim propisanim bazama podataka.
Baze podataka vezane za poslove u stočarstvu moraju biti povezane sa Centralnom bazom koju vodi Ministarstvo u skladu sa propisima kojima se uređuje zdravstvena zaštita životinja, kao i drugim bazama podataka koje vodi Ministarstvo.
Način povezivanja baze podataka, kao i način prikupljanja i korišćenja podataka iz drugih baza uređuje se posebnim propisom.
Uspostavljanje informacionog sistema
Ministarstvo uspostavlja i održava informacioni sistem u stočarstvu.
Odgajivač, odgajivačka organizacija i organizacija sa posebnim ovlašćenjima dužni su da vode matične knjige, registre, zbirke podataka i evidencije pod uslovima i na način propisan ovim zakonom, usklađene i povezane u informacioni sistem.
Ministarstvo obezbeđuje povezanost i dostupnost podataka i povezivanje u odgovarajući informacioni sistem u stočarstvu, kao i povezivanje sa međunarodnim informacionim sistemima u oblasti stočarstva.
Ministar propisuje način povezivanja informacionih sistema, kao i uslove za čuvanje matične knjige, registara, zbirki podataka i evidencija.
XIV SREDSTVA ZA SPROVOĐENJE POSLOVA U STOČARSTVU
Sredstva za sprovođenja mera iz Dugoročnog programa mera za sprovođenje odgajivačkog programa i Godišnjeg programa mera za sprovođenje odgajivačkog programa, kao i za sprovođenje posebnih mera u vanrednim uslovima, sredstva za očuvanje genetskih rezervi, očuvanje biološke raznovrsnosti domaćih životinja, obezbeđuju se u budžetu Republike Srbije, budžetu autonomnih pokrajina, budžetu grada, budžetu lokalne samouprave.
Sredstva za sprovođenja poslova u stočarstvu obezbeđuju se od:
1) naknade za izdavanje zootehničkih dokumenata;
2) naknade za izvršene kontrole proizvodnih sposobnosti domaćih životinja koje se ne finansiraju iz budžeta Republike Srbije;
3) naknade za obeležavanje i evidenciju domaćih životinja;
4) naknade za izdavanje dozvole za korišćenje priplodnjaka za prirodno parenje.
Visinu naknada iz stava 2. ovog člana utvrđuje Vlada.
Inspekcijski nadzor nad sprovođenjem odredaba ovog zakona i propisa donetih na osnovu ovog zakona vrši Ministarstvo preko poljoprivrednog inspektora.
Poslove poljoprivrednog inspektora može da obavlja diplomirani inženjer poljoprivrede, odnosno diplomirani inženjer master-a za stočarstvo sa položenim državnim stručnim ispitom i sa najmanje tri godine radnog iskustva.
Službeno odelo i službena legitimacija
U obavljanju poslova inspekcijskog nadzora, poljoprivredni inspektor mora da ima službenu legitimaciju.
Poljoprivredni inspektor obavlja poslove inspekcijskog nadzora u propisanom službenom odelu.
Ministar bliže propisuje obrazac i sadržaj službene legitimacije, izgled službenog odela poljoprivrednog inspektora, kao i način vođenja evidencije o izdatim službenim legitimacijama.
Prava i dužnosti poljoprivrednog inspektora
U vršenju poslova inspekcijskog nadzora, poljoprivredni inspektor ima pravo i dužnost da proverava:
1) da li je odgajivačka organizacija, odnosno organizacija sa posebnim ovlašćenjima upisana u Registar;
2) da li osnovna odgajivačka organizacija sprovodi osnovni odgajivački program;
3) da li regionalna odgajivačka organizacija sprovodi glavni odgajivački program;
4) da li glavna odgajivačka organizacija sprovodi glavni odgajivački program;
5) ispunjenost uslova iz člana 6. stav 4, člana 7. stav 3, člana 8. stav 3, člana 9. stav 3. i člana 10. stav 10. ovog zakona;
6) da li glavni odgajivački program ispunjava propisane uslove;
7) da li selekcijski program ispunjava propisane uslove;
8) ispunjenost uslova za uvođenje u priplod priplodne domaće životinje i kvalitetne priplodne domaće životinje;
9) da li je domaća životinja upisana u matičnu evidenciju, odnosno u registar iz člana 27. stav 1. ovog zakona;
10) da li je izvršena kontrola proizvodnih sposobnosti i procena priplodne vrednosti domaće životinje, kao i da li je na osnovu rezultata procenjene vrednosti priplodnih domaćih životinja izvršeno razvrstavanje kvalitetnih priplodnih domaćih životinja u klase;
11) da li se o kontroli proizvodnih sposobnosti i drugih osobina domaćih životinja vodi propisana zbirka podataka;
12) da li su odgajivaču dati rezultati kontrole proizvodnih sposobnosti i procene priplodne vrednosti domaćih životinja na propisan način;
13) da li je svaka kvalitetna priplodna domaća životinja ocenjena i razvrstana u klase;
14) da li je priznavanje novih rasa, linija i hibrida domaćih životinja izvršeno na propisan način;
15) da li je izvršeno testiranje novih rasa, provenijenci, linija, hibrida i uveženih kvalitetnih priplodnih domaćih životinja na propisan način;
16) da li se razmnožavanje domaćih životinja vrši na propisan način;
17) da li se vodi evidencija o veštačkom osemenjavanju, odnosno prirodnom parenju i odgovarajuća zootehnička dokumentacija;
18) da li se parenje u srodstvu vrši na propisan način;
19) da li se priplodnjaci za prirodno parenje i priplodnjaci za veštačko osemenjavanje koriste u skladu sa propisanim uslovima;
20) da li se sperma koristi i stavlja u promet u skladu sa uslovima iz člana 37. ovog zakona;
21) da li su izvođači veštačkog osemenjavanja upisani u Registar izvođača veštačkog osemenjavanja;
22) da li fizičko lice koje obavlja veštačko osemenjavanje ispunjava uslove iz člana 38. stav 2. ovog zakona;
23) ispunjenost uslova iz člana 38. stav 4. ovog zakona;
24) rad izvođača veštačkog osemenjavanja;
25) zaštitni pojas oko centra za selekciju pčelinjih matica, odnosno posebne uslove prometa i selidbe pčela i pčelarskog priplodnog materijala, kao i gajenje pčela u zaštićenom pojasu oko centra za selekciju pčelinjih matica;
26) da li se genetske manipulacije vrše u dozvoljene svrhe;
27) izvođenje molekularno-genetskih testova;
28) da li je testiranje proizvodnih sposobnosti domaćih životinja izvršeno na propisan način;
29) da li se gajenje vrši u skladu sa propisanim uslovima po vrstama gajenja;
30) da li se gajenje vrši uz poštovanje potreba domaćih životinja u gajenju u pogledu ishrane i nege;
31) da li objekti i oprema za gajenje ispunjavaju propisane uslove;
32) da li je odgajivač osposobljen za gajenje i postupanje sa domaćim životinjama i da li ima osnovna znanja o gajenju i postupanju sa domaćim životinjama, ishrani, kvalitetu proizvoda životinjskog porekla i postupanju sa stajskim đubrivom;
33) stručnu osposobljenost odgajivača za izvođenje zootehničkih postupaka iz člana 53. stav 1. ovog zakona;
34) da li odgajivač vrši ishranu domaćih životinja suprotno odredbama člana 54. ovog zakona;
35) upotrebu životinjskih otpadaka;
36) ispunjenost tehničkih i tehnoloških uslova objekata za životinjske otpatke i pogona za preradu i obradu životinjskih otpadaka;
37) da li se obeležavanje i evidentiranje domaćih životinja vrši u skladu sa odredbama člana 57. ovog zakona;
38) da li se gajenje pčela vrši u skladu sa odredbama člana 59. ovog zakona, odnosno da li se selidba pčela vrši u skladu sa odredbama člana 61. ovog zakona;
39) da li je izvršena propisana zaštita pčela za vreme pčelinje paše pri upotrebi hemijskih sredstava avio metodom;
40) da li se akvakultura obavlja u skladu sa odredbama člana 65. ovog zakona;
41) da li se unošenje riba i ostalih vodenih organizama stranog porekla u objekte za akvakulturu vrši na osnovu dozvole iz člana 66. ovog zakona;
42) da li se sprovodi Program očuvanja biološke raznovrsnosti u stočarstvu;
43) da li su autohtone rase domaćih životinja upisane u Registar autohtonih rasa domaćih životinja;
44) da li se gajenje i promet autohtonih rasa domaćih životinja vrši suprotno odredbama člana 69. ovog zakona;
45) da li se vrši gajenje i promet drugih rasa pčela, osim priplodnog materijala pčela rase Apis mellifera carnica;
46) sprovođenje posebnih mera u stočarstvu u vanrednim uslovima;
47) ispunjenost uslova za obavljanje proizvodnje hrane biljnog porekla za domaće životinje;
48) da li se vrši kontrola kvaliteta hrane biljnog porekla za domaće životinje u procesu proizvodnje i da li se vodi evidencija o izvršenoj kontroli kvaliteta;
49) da li pravno lice koje vrši kontrolu kvaliteta hrane biljnog porekla za domaće životinje ispunjava propisane uslove;
50) da li se promet hrane biljnog porekla za domaće životinje vrši u skladu sa propisanim uslovima;
51) da li su proizvodi životinjskog porekla propisanog kvaliteta;
52) da li se promet priplodnih domaćih životinja vrši u skladu sa članom 75. ovog zakona;
53) da li promet genetskim materijalom vrši lice koje ispunjava propisane uslove;
54) da li se uvoz i izvoz kvalitetne priplodne domaće životinje i genetskog materijala vrši po propisanim uslovima;
55) izvršavanje mera po ovom zakonu.
Mere koje nalaže poljoprivredni inspektor
U vršenju poslova iz člana 85. ovog zakona poljoprivredni inspektor može da:
1) naredi pravnom licu, preduzetniku ili fizičkom licu da u određenom roku uskladi obavljanje delatnosti, odnosno otkloni nedostatke u pogledu propisanih uslova;
2) odredi rešenjem rok subjektima u stočarstvu za ispunjenje uslova predviđenih ovim zakonom;
3) zabrani rad subjektima u stočarstvu do ispunjenja uslova predviđenih ovim zakonom;
4) podnosi zahtev za pokretanje prekršajnog postupka, prijavu za privredni prestup i krivičnu prijavu zbog povrede odredaba ovog zakona i propisa donetih na osnovu njega;
5) naredi druge mere i preduzme druge radnje, u skladu sa ovim zakonom.
Mere iz stava 1. ovog člana poljoprivredni inspektor utvrđuje rešenjem.
O izvršenju mera naloženih rešenjem iz stava 2. ovog člana pravno lice, preduzetnik, odnosno fizičko lice obaveštava poljoprivrednog inspektora.
Obaveze lica nad kojima se obavlja inspekcijski nadzor
Odgajivačka organizacija, organizacija sa posebnim ovlašćenjima, odgajivač, koji podležu inspekcijskom nadzoru, dužni su da isti omoguće, pruže podatke i obaveštenja i osiguraju uslove za nesmetani rad poljoprivrednog inspektora.
Lica iz stava 1. ovog člana dužna su da u određenom roku, na zahtev poljoprivrednog inspektora, dostave ili pripreme podatke i materijale koji su mu potrebni za obavljanje poslova inspekcijskog nadzora.
Rok iz stava 2. ovog člana mora biti primeren vrsti zahteva.
Nadležnost za rešavanje po žalbi
Na rešenje poljoprivrednog inspektora može se izjaviti žalba ministru u roku od osam dana od dana dostavljanja rešenja.
O žalbi ministar odlučuje rešenjem u roku od mesec dana od dana dostavljanja žalbe.
Žalba ne odlaže izvršenje rešenja.
Rešenje ministra iz stava 2. ovog člana je konačno i protiv njega može se pokrenuti upravni spor.
Novčanom kaznom od 300.000 do 3.000.000 dinara kazniće se za privredni prestup pravno lice ako:
1) obavlja poslove u stočarstvu, a nije upisano u Registar (član 6. stav 1);
2) ne sprovodi odgajivački program (član 7. stav 1, član 8. stav 1, član 9. stav 1);
3) sprovodi odgajivački program, a ne ispunjava uslove iz člana 7. stav 3, člana 8. stav 3. i član 9. stav 3. ovog zakona;
4) obavlja poslove u stočarstvu, a ne ispunjava uslove iz člana 10. stav 10. ovog zakona;
5) vrši veštačko osemenjavanje, a nije upisano u Registar izvođača veštačkog osemenjavanja (član 38. stav 1).
Za privredni prestup iz stava 1. ovog člana kazniće se novčanom kaznom od 50.000 do 200.000 dinara i odgovorno lice u pravnom licu.
Za radnje iz stava 1. ovog člana, pored novčane kazne, može se izreći i zaštitna mera zabrane pravnom licu da se bavi određenom privrednom delatnošću, odnosno zaštitna mera zabrane odgovornom licu da vrši određene dužnosti, u trajanju od šest meseci do pet godina.
Novčanom kaznom od 200.000 do 1.000.000 dinara kazniće se za prekršaj pravno lice ako:
1) ne obaveštava Ministarstvo o svakoj promeni podataka koji se odnose na upis u Registar (član 13. stav 6);
2) ne dostavlja Ministarstvu izveštaj o sprovođenju glavnog odgajivačkog programa na propisan način (član 24. stav 3);
3) uvodi u priplod priplodne domaće životinje i kvalitetne priplodne domaće životinje, a ne ispunjava propisane uslove (član 25);
4) navede netačne podatke o poreklu kvalitetnih priplodnih domaćih životinja (član 26. st. 1. do 5);
5) ne izvrši upis domaćih životinja u matičnu evidenciju, odnosno u registar iz člana 27. stav 1. ovog zakona;
6) ne vrši kontrolu proizvodnih sposobnosti i procene priplodne vrednosti domaćih životinja na propisan način (član 28. st. 1. i 3);
7) ne vodi zbirku podataka o kontroli proizvodnih sposobnosti i drugih osobina domaćih životinja (član 28. stav 4);
8) odgajivaču ne daje rezultate kontrole proizvodnih sposobnosti i procene priplodne vrednosti domaćih životinja na propisan način (član 29);
9) ne izvrši ocenjivanje i razvrstavanje kvalitetnih priplodnih domaćih životinja u klase, radi sprovođenja selekcijskog programa i gajenja (član 30);
10) kontroliše da li je izvršeno testiranje novih rasa, provenjenci, linija i uveženih kvalitetnih priplodnih domaćih životinja (član 32);
11) ne vodi evidenciju o veštačkom osemenjavanju, odnosno o prirodnom parenju i ne izdaje potvrdu o veštačkom osemenjavanju, odnosno o prirodnom parenju (član 33. stav 2);
12) obavlja parenje u srodstvu suprotno odredbi člana 34. ovog zakona;
13) koristi priplodnjake za prirodno parenje, a ne ispunjava uslove iz člana 35. st. 3. i 4. ovog zakona;
14) koristi priplodnjake za veštačko osemenjavanje, a ne ispunjava uslove iz člana 36. st. 3. i 4. ovog zakona;
15) koristi i stavlja u promet spermu, a ne ispunjava uslove iz člana 37. st. 1. i 3. ovog zakona;
16) vrši veštačko osemenjavanje, a ne ispunjava uslove iz člana 38. stav 4. ovog zakona;
17) vrši veštačko osemenjavanje suprotno odredbi člana 41. ovog zakona;
18) drži priplodnjake, a nema zootehničku dokumentaciju i dozvolu iz člana 42. stav 1. ovog zakona;
19) sprovodi glavni odgajivački program, a ne ispunjava uslove iz člana 42. st. 2. i 3. ovog zakona;
20) vrši gajenje, promet i selidbu pčela i pčelarskog priplodnog materijala u zaštitnom pojasu oko centra za selekciju pčelinjih matica suprotno odredbama člana 43. ovog zakona;
21) koristi i stavlja u promet jajne ćelije i embrione, a ne ispunjava uslove iz člana 44. stav 1. ovog zakona;
22) vrši menjanje nasledne osnove domaćih životinja metodama genetske manipulacije suprotno odredbama člana 45. ovog zakona;
23) izvodi molekularno-genetske testove suprotno odredbama člana 46. ovog zakona;
24) vrši testiranje proizvodnih sposobnosti domaćih životinja suprotno propisanim uslovima (član 47. stav 1);
25) vrši gajenje suprotno propisanim uslovima (član 49. st. 2. i 3);
26) ne poštuje potrebe domaćih životinja u gajenju u pogledu ishrane i nege (član 50. st. 1, 2. i 4);
27) objekti i oprema za gajenje ne ispunjavaju propisane uslove (član 51);
28) nije osposobljen za gajenje i postupanje sa domaćim životinjama i nema osnovna znanja o gajenju i postupanju sa domaćim životinjama, ishrani, kvalitetu proizvoda životinjskog porekla i postupanju sa stajskim đubrivima (član 52);
29) izvodi zootehničke postupke iz člana 53. stav 1. ovog zakona, a nije stručno osposobljen;
30) vrši ishranu domaćih životinja suprotno odredbama člana 54. ovog zakona;
31) koristi objekte za životinjske otpatke i pogone za preradu i obradu životinjskih otpadaka, a ne ispunjava tehničko-tehnološke uslove iz člana 56. ovog zakona;
32) vrši obeležavanje i evidentiranje domaćih životinja suprotno odredbama člana 57. ovog zakona;
33) vrši gajenje pčela suprotno odredbama člana 59. ovog zakona;
34) vrši selidbu pčela suprotno odredbama člana 61. ovog zakona;
35) ne omogući odgajivaču prolaz preko njegovog zemljišta radi praćenja odbeglog roja pčela (član 62);
36) vrši upotrebu sredstava za suzbijanje komaraca avio metodom za vreme pčelinje paše suprotno odredbama člana 63. ovog zakona;
37) obavlja gajenje divljači suprotno odredbama člana 64. ovog zakona;
38) obavlja akvakulturu suprotno odredbama člana 65. ovog zakona;
39) vrši unošenje riba i ostalih vodenih organizama stranog porekla u objekat za akvakulturu bez dozvole nadležnog ministra (član 66)
40) ne sprovodi Program očuvanja biološke raznovrsnosti u stočarstvu iz člana 68. ovog zakona;
41) vrši gajenje i promet autohtonih rasa domaćih životinja suprotno odredbama člana 69. ovog zakona;
42) vrši gajenje i promet priplodnog materijala drugih rasa pčela, osim zaštićene rase pčela Apis mellifera carnica (član 70. stav 1);
43) ne sprovodi posebne mere u stočarstvu u vanrednim uslovima (član 71);
44) ne ispunjava propisane uslove, a bavi se proizvodnjom hrane biljnog porekla za domaće životinje (član 72. stav 1);
45) ne obezbeđuje stalnu kontrolu kvaliteta hrane biljnog porekla za domaće životinje u procesu proizvodnje i ne vodi evidenciju o izvršenoj kontroli kvaliteta (član 73. stav 1);
46) vrši kontrolu kvaliteta hrane biljnog porekla za domaće životinje, a ne ispunjava propisane uslove (član 73. st. 2. i 3);
47) vrši promet hrane biljnog porekla za domaće životinje suprotno uslovima iz člana 74. ovog zakona;
48) proizvodi proizvode životinjskog porekla koji nisu odgovarajućeg kvaliteta (član 75. stav 2);
49) stavlja u promet priplodnu domaću životinju koja nije obeležena na propisan način i ako je ne prati odgovarajuća zootehnička dokumentacija (član 76);
50) vrši promet genetskog materijala, a ne ispunjava propisane uslove (član 77. stav 1);
51) vrši uvoz kvalitetne priplodne domaće životinje, a ne ispunjava propisane uslove (član 78. st. 1. i 2);
52) vrši izvoz kvalitetne priplodne domaće životinje, a ne ispunjava propisane uslove (član 79. st. 1. i 2);
53) ne postupi po rešenju poljoprivrednog inspektora u skladu sa ovim zakonom.
Za prekršaj iz stava 1. ovog člana kazniće se novčanom kaznom od 10.000 do 50.000 dinara i odgovorno lice u pravnom licu.
Novčanom kaznom od 250.000 do 500.000 dinara kazniće se za prekršaj preduzetnik ako učini radnje iz člana 89. stav 1. tačka 5) i člana 90. stav 1. tač. 3), 11), 12), 13), 16), 17), 20), 22), 25), 26), 27), 28), 29), 30), 31), 32), 33), 34), 35), 36), 38), 39), 40), 41), 42), 43), 44), 45), 47), 48), 49), 51), 52) i 53) ovog zakona.
Novčanom kaznom od 30.000 do 50.000 dinara kazniće se za prekršaj fizičko lice ako vrši veštačko osemenjavanje, a ne ispunjava uslove iz člana 38. stav 2. ovog zakona.
Novčanom kaznom iz stava 1. ovog člana kazniće se za prekršaj fizičko lice ako učini radnje iz člana 90. stav 1. tač. 3), 11), 12), 13), 20), 22), 25), 26), 27), 28), 29), 30), 31), 32), 33), 34), 35), 36), 38), 39), 40), 41), 42), 43), 44), 45), 47), 48), 49), 51), 52) i 53) ovog zakona.
XVII PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE
Rok za usklađivanje poslovanja
Pravna lica, preduzetnici i fizička lica koji obavljaju poslove u oblasti stočarstva dužni su da svoje poslovanje usklade sa odredbama ovog zakona najkasnije u roku od godinu dana od dana stupanja na snagu ovog zakona.
Glavna matična evidencija i druge evidencije koje su ustanovljene Zakonom o merama za unapređenje stočarstva ("Službeni glasnik RS", br. 61/91, 53/93 - dr. zakon, 67/93 - dr. zakon, 48/94 - dr. zakon i 101/05 - dr. zakon) preuzimaju se u evidencije i registre, koji se vode po ovom zakonu.
Propisi koji se donose na osnovu ovlašćenja iz ovog zakona doneće se u roku od jedne godine od dana stupanja na snagu ovog zakona.
Do donošenja propisa iz stava 1. ovog člana primenjivaće se propisi doneti na osnovu Zakona o merama za unapređenje stočarstva ("Službeni glasnik RS", br. 61/91, 53/93 - dr. zakon, 67/93 - dr. zakon, 48/94 - dr. zakon i 101/05 - dr. zakon), osim odredaba tih propisa koje nisu u skladu sa ovim zakonom.
Prestanak važenja ranijeg zakona
Danom stupanja na snagu ovog zakona prestaju da važe odredbe:
1) Zakona o merama za unapređenje stočarstva ("Službeni glasnik RS", br. 61/91, 53/93 - dr. zakon, 67/93 - dr. zakon, 48/94 - dr. zakon i 101/05 - dr. zakon);
2) Zakona o ribarstvu ("Službeni glasnik RS", br. 35/94, 38/94 - ispravka i 101/05 - dr. zakon) u delu koji se odnosi na gajenje riba, mlađi i ikre u ribnjacima.
Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".