UPUTSTVOO METODOLOGIJI ZA IZRADU PROCENE UGROŽENOSTI I PLANOVA ZAŠTITE I SPASAVANJA U VANREDNIM SITUACIJAMA("Sl. glasnik RS", br. 96/2012) |
1. Ovim uputstvom propisuje se metodologija za izradu procene ugroženosti od elementarnih nepogoda i drugih nesreća, plana zaštite i spasavanja u vanrednim situacijama na nivou Republike Srbije i plana zaštite i spasavanja u vanrednim situacijama organa državne uprave, autonomnih pokrajina, jedinica lokalne samouprave, privrednih društava, drugih pravnih lica i drugih organizacija, (u daljem tekstu: Metodologija). Metodologija je odštampana uz ovo uputstvo (Prilog 1) i čini njegov sastavni deo.
2. Procena ugroženosti od elementarnih nepogoda i drugih nesreća (u daljem tekstu: Procena) je osnovni dokument za izradu Plana zaštite i spasavanja u vanrednim situacijama na nivou Republike Srbije (u daljem tekstu: Nacionalni plan) i Plana zaštite i spasavanja u vanrednim situacijama organa državne uprave, autonomnih pokrajina, jedinica lokalne samouprave, privrednih društava, drugih pravnih lica i drugih organizacija (u daljem tekstu: Plan), a izrađuju je svi subjekti definisani Zakonom o vanrednim situacijama ("Službeni glasnik RS", br. 111/09 i 92/11). Nosioci izrade Procene formiraju stručni tim za izradu Procene, koji se sastoji od stručnjaka po vrsti delatnosti od značaja za zaštitu i spasavanje, odnosno procenu rizika.
Procena je dokument kojim se identifikuju opasnosti, izvori i oblici ugrožavanja, mogući efekti i posledice, procena ugroženosti-rizika, sagledavanje snaga, sredstava i preventivnih mera za odgovor na opasnosti izazvane elementarnim nepogodama i drugim nesrećama, zaštitu i spasavanje života i zdravlja ljudi, životinja, zaštite materijalnih, kulturnih dobara i životne sredine.
3. Procene ugroženosti pravnih lica i privrednih društava obuhvataju objekte i prostor u njihovom vlasništvu ili na korišćenju i prostor oko tih objekata koji može biti ugrožen elementarnim nepogodama i drugim nesrećama na postrojenjima u kojima obavljaju delatnost, odnosno može uzrokovati negativne posledice po širu zajednicu i okolinu u slučajevima prekida rada ili značajnijih poremećaja u radu objekata kritične infrastrukture.
Prilikom izrade Procene uzimaju se obzir standardi urbanističko - planske regulative, tehničko - tehnološke dokumentacije, procedure proizvodnih i drugih procesa i statističkih podataka o svim elementima potrebnim za izradu iste.
4. Plan se izrađuje u skladu sa Uredbom o sadržaju i načinu izrade planova zaštite i spasavanja u vanrednim situacijama ("Službeni glasnik RS", broj 8/11) (u daljem tekstu: Uredba) i ovim uputstvom.
Planove su dužni da izrade svi subjekti definisani Zakonom o vanrednim situacijama i Uredbom.
Planom se planiraju operativne mere, subjekti, snage i sredstva za sprovođenje zaštite i spasavanja života i zdravlja ljudi, životinja, materijalnih i kulturnih dobara i životne sredine od elementarnih nepogoda i drugih nesreća.
Pravna lica - operateri koji poseduju ili upravljaju postrojenjem ili pogonom u kojem su prisutne opasne materije po vrstama i količinama u skladu sa SEVESO II Direktive, izrađuju operativne planove zaštite od tehničko tehnoloških nesreća - udesa prema metodologiji koju propisuje ministarstvo nadležno za zaštitu životne sredine.
5. Procenom se definišu položaj i karakteristike teritorije, moguća ugroženost kritične infrastrukture, identifikacija opasnosti, procena rizika, procena potrebnih snaga, sredstava i preventivnih mera za zaštitu i spasavanje od elementarnih nepogoda i drugih nesreća.
Procena sadrži:
1) Uvod;
2) Položaj i karakteristike teritorije;
3) Procenu kritične infrastrukture sa stanovišta ugroženosti od elementarnih nepogoda i drugih nesreća;
4) Identifikaciju opasnosti i procenu rizika od elementarnih nepogoda i drugih nesreća;
5) Procenu potrebnih snaga, sredstava i preventivnih mera za zaštitu i spasavanje;
6) Zaključak.
6. Uvod Procene sadrži osnovne podatke o cilju koji se treba ostvariti izradom Procene, kako bi se društvena zajednica planski pripremila za reagovanje u slučaju elementarnih nepogoda i drugih katastrofa.
Položaj i karakteristike teritorije
7. Opis položaja i karakteristika teritorije, koji se izrađuju za Procenu i predstavlja njen sastavni deo, sadrži sledeće podatke:
1) Geografski položaj: površina teritorije, broj i ukupna površina (gradovi i naseljena mesta), urbana struktura naselja (opremljenost infrastrukturom, objekti od posebnog značaja - objekti državne i lokalne samouprave, termoelektrane, hidrocentrale, ptt objekti, sedišta javnih medija, aerodrom, luka, pristanište, autobuska i železnička stanica, tržni centri), stambeno naselje (individualna i kolektivna gradnja, spratnost, gustina), deponije - regionalne i druge, postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda i dr.;
2) Hidro-orografske karakteristike: reke, vodotoci i rečice, podzemne vode, prirodna i akumulaciona jezera, geo-morfološki sastav zemljišta (reljef, planine, ravnice, rečne obale i dr.);
3) Meteorološko-klimatske karakteristike: vrsta klime, prosečna godišnja temperatura, padavine (prosečne godišnje padavine, kiša, sneg, grad, led i magle), vetrovi, oluje;
4) Stanovništvo: ukupan broj, polna struktura od ukupnog broja stanovnika (muškarci, žene), starosna struktura stanovnika (0-7, 8-50, 51-70, 71-75 i više godina);
5) Socijalna struktura od ukupnog broja stanovnika: radnosposobno stanovništvo (broj zaposlenih i nezaposlenih), penzioneri, majke sa decom do 15 godina starosti, lica koja su po zakonu dužna da se staraju o čuvanju i negovanju maloletnika mlađih od 15 godina, trudnice, bolesna lica, lica sa posebnim potrebama i druga lica kojima je neophodna tuđa pomoć i nega;
6) Materijalna i kulturna dobra i životna sredina: objekti od nacionalnog značaja (kulturno istorijski spomenici, muzeji, legati i dr.), objekti za održavanje kulturnih manifestacija, verski objekti;
7) Zaštićena prirodna dobara: nacionalni parkovi, parkovi prirode;
8) Životinjski svet: domaće i divlje životinje;
9) Vodosnabdevanje: objekti za preradu vode (gradska vodovodna mreža), kvalitet vode, potrebne količine i distributivna mreža izvorišta, bunari, akumulaciona jezera pijaće vode, crpne stanice;
10) Poljoprivredne površine: zemljišna površina po nameni korišćenja i sektoru vlasništva, ostvarena setvena struktura u proizvodnji u tekućoj godini osnovnih ratarskih i povrtarskih kultura, stanje stočnog fonda na teritoriji opštine, pregled pojedinih kapaciteta skladišnog prostora na teritoriji opštine, kapaciteti hladnjača na teritoriji opštine za uskladištenje mesa i mesnih proizvoda;
11) Objekti za sklanjanje, zbrinjavanje i zdravstveno obezbeđenje: objekti za zbrinjavanje stanovništva (broj skloništa osnovne zaštite, broj skloništa dopunske zaštite, broj zaklona, objekti za zbrinjavanje stanovništva (izbor objekata privremenog smeštaja: škole, vrtići, sportski objekti, kolektivni centri, objekti za pripremu hrane i dr., kao i izbor objekata za duže korišćenje: montažne kuće, kontejneri, kuće na privremeno korišćenje i dr.), objekti za sklanjanje kulturnih i materijalnih dobara (disperzija kulturnih i materijalnih dobara iz ugroženih područja u manje ugrožene), zdravstveno obezbeđenje i lokacije (kapaciteti, lokacije, medicinska opremljenost, rezerve medicinskog materijala, kvalifikaciona struktura zaposlenih i dr.);
12) Saobraćajno-tehnološka infrastruktura: saobraćajna i putna mreža, železnička mreža, plovni rečni putevi (vrsta, dužina, magistralni put, regionalna i lokalna putna mreža), mostovi, vijadukti, tuneli i aerodromi;
13) Industrijska zona (vrsta industrije): prehrambena, hemijska, metaloprerađivačka, građevinska, tekstilna, farmaceutska, nuklearni objekti (nacionalni i u okruženju) i dr.
Sastavni deo Procene čine i podaci iz prostornog plana autonomne pokrajine odnosno jedince lokalne samouprave.
Procena kritične infrastrukture sa stanovišta ugroženosti od elementarnih nepogoda i drugih nesreća
8. Kod procene vrste i intenziteta opasnosti i mogućih posledica delovanja elementarnih nepogoda i drugih nesreća, potrebno je identifikovati objekte kritične infrastrukture i izvršiti procenu mogućih štetnih posledica na obavljanje njihove delatnosti i posledica prekida obavljanja delatnosti po korisnike, i to naročito u oblastima:
1) Proizvodnje i distribucije električne energije: hidroelektrane, termoelektrane, alternativni energenti, dalekovodi, trafostanice;
2) Snabdevanja energentima (mreža distribucije energenata): skladišta gasa, naftnih derivata i drugih energenata, (magistralni naftovodi i gasovodi i lokalna gasna mreža);
3) Snabdevanja sa vodom: sistem distribucije vode i prečistača, izvorišta vode za piće, izvorišta vode - bunari, mogući zagađivači površinskih i podzemnih voda;
4) Snabdevanja stanovništva sa hranom (proizvodnja, skladištenje i distribucija): proizvodni objekti i kapaciteti, pogoni za proizvodnju hrane, skladišne prostorije prehrambenih proizvoda, objekti i sredstva za distribuciju, obradive poljoprivredne površine, plantaže voća, objekti za uzgoj životinja i preradu mesa;
5) Zdravstvena zaštita: zdravstveno obezbeđenje i lokacije (zdravstvene ustanove, lokacije, kapaciteti, tehnička opremljenost);
6) Materijalna i kulturna dobra i životna sredina: objekti od nacionalnog značaja (kulturno istorijski spomenici, muzeji, legati i dr.), objekti za održavanje kulturnih manifestacija, verski objekti;
7) Zaštićena prirodna dobara: nacionalni parkovi, rezervati životinjskog sveta;
8) Telekomunkacija: prenosni putevi (podzemni kablovi, vazdušni vodovi, bežični linkovi), antenski stubovi, antene baznih stanica za mobilnu telefoniju, telefonske centrale, prenosna emisiona oprema - radio i TV stanica (tehnička oprema za prenos i emitovanje audio-vizualnog signala);
9) Saobraćaj: saobraćajna i putna mreža, železnička mreža, plovni rečni putevi, mostovi vijadukti i tuneli i
10) Proizvodnje opasnih materija (objekti za proizvodnju, skladištenje i promet opasnih materija).
Identifikacija opasnosti i procena rizika od elementarnih nepogoda i drugih nesreća
9. Moguće opasnosti i procena rizika od elementarnih nepogoda i drugih nesreća razvrstavaju se, u zavisnosti od uzroka nastanka, na prirodne i tehničko-tehnološke.
1) Identifikacija opasnosti i procena rizika obuhvataju identifikaciju kritičnih reona, lokacija i objekata, odnosno mesta koja predstavljaju najslabije tačke ili moguće izvore opasnosti sa aspekta nastajanja elementarnih nepogoda i drugih nesreća.
Identifikacijom opasnosti i procenom rizika razrađuje se: prikaz mogućeg razvoja događaja-scenario, analiza posledica od elementarnih nepogoda i drugih nesreća i procena rizika.
Prikaz mogućeg razvoja događaja-scenarija obuhvata sagledavanje i evidentiranje mogućih izvora opasnosti, obima i nastalih posledica po život i zdravlje ljudi, životinja, životne sredine, materijalnih i kulturnih dobara na teritoriji Republike Srbije, Autonomne pokrajine, grada i jedinice lokalne samouprave.
Prikaz mogućeg razvoja događaja-scenarija za elementarne nepogode i druge nesreće sa prekograničnim efektom obuhvata i sagledavanje izvora opasnosti sa teritorije susednih država.
Prikaz mogućeg razvoja događaja-scenarija, obrađuje se po vrstama opasnosti. Prilikom razrade razvoja događaja-scenarija, koriste se i elementi definisani u delu procene ugroženosti-rizika (Prilog 1).
Obrađuje se scenario najgoreg mogućeg slučaja.
Razvoj događaja - sagledavanje scenarija od udesa sa opasnim materijama, obrađuje se u skladu sa elementima iz procene opasnosti privrednog društva i drugog pravnog lica, nosioca opasnih aktivnosti.
2) Analizom posledica nesreće obuhvataju se analiza povredivosti i određivanje mogućeg nivoa nesreće. Prikaz povredivih zona na kartama vrši se ucrtavanjem granica opasnosti. Povredive zone mogu se prikazati u obliku kruga, elipse ili mogu biti predstavljeni u trodimenzionalnom sistemu.
U analizi povredivosti identifikuju se prostor, lokacije i objekti, i navode se svi povredivi objekti na ugroženoj teritoriji. (neophodno je da se utvrdi i navede broj ljudi u ugroženoj zoni koji mogu biti izloženi uticaju nesreće: u stambenim objektima - spratnost, broj stanovnika, gustina stanovanja, udaljenost od mesta moguće nesreće i mesto u odnosu na zonu ugroženosti; u privrednim objektima i dr. Obavezno se analiziraju i navode povredive grupe u okviru škola, predškolskih i zdravstvenih ustanova i dr. Potrebno je da se identifikuju i objekti u kojima je u određenim delovima dana povećano prisustvo ljudi kao što su: poslovni objekti, tržni centri, sportski i rekreativni prostori i drugi objekti).
Povredivi objekti prikazuju se grafički na odgovarajućoj karti ili situacionom planu sa jasno označenom granicom zone ugroženosti. Identifikacija povredivih objekata obuhvata i prikaz građevinskih objekata (proizvodni, prateći i pomoćni objekti izvan njega, stambeni, infrastrukturni i drugi objekti; objekti poljoprivrede), prirodnih i kulturnih dobara (flora i fauna; zaštićena kulturna dobra; zaštićena prirodna dobra; površinske i podzemne vode); objekata koji su od značaja za domino efekat (skladišta, proizvodna postrojenja opasnih materija u okviru i van kompleksa) i dr. koji trpe posledice zbog požara, eksplozija-rušenja i kontaminacije.
10. Identifikacija opasnosti, procena rizika i analiza posledica od elementarnih nepogoda i drugih nesreća razrađuju se po vrstama opasnosti.
Procena se zasniva na analizi potencijalnih opasnosti i posledica po stanovništvo, materijalna i kulturna dobra i to:
1) Od poplava: hidrološki pokazatelji - vodotokovi, jezera i akumulacije koje mogu biti uzrok poplava, opasnost od poplava reka ili bujičnih voda, pregled ugroženih naselja s brojem i strukturom stanovništva, mere zaštite u urbanističkim planovima i građenju, hidrometeorološki uslovi - vodostaj, led, prosečna godišnja količina padavina, zaštitna infrastruktura - nasipi i drugi zaštitni vodoprivredni objekti s pokazateljima o broju, vrstama, dimenzijama i sl., procenjena veličina ugroženog područja i stepen izgrađenosti površina - naseljenost, industrija, saobraćaj, lokacije kritične za formiranje ledenih barijera u uticaj na plovnost, statistički pokazatelji o najkritičnijim mesecima u godini, proglašenim elementarnim nepogodama, nastalim štetama i sl.;
2) Od pomeranja tla, odnosno seizmičkih opasnosti:
Zemljotres: morfologija i sastav zemljišta, seizmološka karta, seizmičke karakteristike terena, mere zaštite u urbanističkim planovima i gradnji, kvalitet gradnje, učestalost, intenziteti i epicentri potresa u zadnjih 50 godina, posledica potresa po seizmičkim zonama za stambene, javne, industrijske i druge objekte korišćenjem MCS, moguće posledice (mogući broj ugroženog stanovništva, moguća oštećenja i uništenja materijalnih i kulturnih dobara i moguća ugroženost životne sredine (vazduh, zemljište, voda, biljni i životinjski svet), psihološki efekti i moguća povređivanja (pojave u objektima stanovanja i drugim objektima), promene u prirodi (podzemne vode, tlo i rastinje), oštećenje infrastrukture i dr.);
Klizišta, odroni i erozije: mapiran reljef sa prikazom udolina različitih površina i nagiba, režim podzemnih voda (oscilacija nivoa podzemnih voda), gustina i vlažnost tla, moguća oštećenja na objektima, oštećenja putne infrastrukture i podzemne infrastrukture-cevovodi i mere zaštite predviđene urbanističkim planovima;erozije:(kvalitet zemljišta, uzrok koji prouzrokuje eroziju pustošenje i krčenje šuma, neplanske čiste seče, paša i brst stoke, korišćenje kamena, šljunka, peska, humusa, zemlje i treseta, vetrovi, obilne padavine, površina zahvaćena erozijom, gustina naseljenosti i broj objekata.);
3) Od ostalih prirodnih uzroka, naročito onih koji pripadaju kategoriji ekstremnih vremenskih uslova (suša, olujni vetrovi, grad, snežne mećave, padavine nanosi i poledica), statistički podaci sušnih perioda (broj meseci-dana bez kiše) za poslednjih 10 godina, klasifikacija jačine suše pomoću SPI* (standar indeksa padavina), mogućnosti navodnjavanja (raspoloživost vode za navodnjavanje), intenzitet olujnih vetrova, pravac i smer strujanja, visina snežnih padavina, gustina infrastrukturnih i privrednih objekata na području, postojanje aktivne zaštite od grada,specifikacija ugroženih i najugroženijih područja (naseljenost, struktura stanovništva, prilazni putevi životinjski svet i dr.) i statistički prikaz posledica za poslednjih 10 godina, broj proglašenih vanrednih situacija zbog pojave elementarne nepogode u poslednjih 10 godina, koje su bitno promenile svakodnevno funkcionisanje (mogućnost snabdevanja vitalnim proizvodima, prekid snabdevanja električnom energijom, prekid saobraćaja, onemogućavanje pružanja hitne medicinske pomoći i sl.) i mogući uticaji na poljoprivredne kulture, zdravlje ljude i životinje;
4) Od tehničko - tehnoloških udesa i terorističkih napada:
izazvane nesrećom u privrednim - industrijskim objektima: količina i vrsta opasnih materija u postrojenjima, skladištima i u prometu, karakteristike teritorije u okruženju objekta sa opasnim materijama (vrsta naselja, gustina naseljenosti, privredni i povredivi objekti, udaljenost, kulturna i materijalna dobra i dr.;
izazvane nesrećama u saobraćaju: količina i vrsta opasnih materija u saobraćaju (mesečni i godišnji promet po punim pravcima) infrastruktura - analizirati stanje putne, železničke i vodene infrastrukture, ranžirnih rampi, prelaza, da li postoje posebna parking i zaustavna mesta, puteva kroz nacionalne parkove i zaštićena područja, uređenost pristaništa i luka sa aspekta pretakanja i manipulacije, i dr.;
Procena posledica od terorizma izrađuje se na osnovu strateških dokumenata Republike Srbije, javno dostupnih dokumenata ministarstva nadležnog za odbranu i ministarstva nadležnog za unutrašnje poslove, uzimajući u obzir strukturu, veličinu i procedure operativnih snaga za reagovanje u vanrednim situacijama u odnosu na zahteve za njihovim angažovanjem tokom otklanjanja posledica terorizma;
Procena od terorističkog napada obuhvata podatke o: karakteristikama objekata, uređaja, savremenih tehničkih sredstava i fizičko tehničkog obezbeđenja, koji mogu biti meta terorističkog napada, mogućnosti i posledice terorističkog napada, broj nastradalih i poginulih, materijalna šteta, oblici terorističke aktivnosti sa aspekta primene sredstava (eksplozivna, hemijska, radiološka i biološka sredstva);
5) Od požarai eksplozija: broj i vrstu objekata ugroženih od požara (stambenih, industrijskih, javnih i drugih), osetljivost objekata na požare,stanje protivpožarne zaštite, zone ugroženosti, broj ugroženih ljudi, životinja, materijalnih dobara, gustinu izgrađenosti objekata po rejonima, vrstu objekata (materijal, spratnost, požarna opterećenost), širinu i prohodnost saobraćajnica, vrstu i stanje instalacija (elektro-instalacija, gasovodi i dr.), način snabdevanja vodom (broj i raspored hidranata, bunara,cisterni i dr.), izvore toplote, šumske komplekse (vrste šuma, uređenost, prohodnost, način eksploatacije); skladišta eksplozivnih sredstava, proizvodnja municije eksplozivnih naprava i dr., skladišta eksplozivnih materijala, eksplozivne prašine, zaostala neeksplodirana ubojna sredstva (NUS-a), nosioca zaštite od eksplozija, mesto i lokacija uništenja NUS-a, pregled subjekata u kojima postoji velika opasnost od eksplozije;
6) Od rušenja hidroakumulacionih brana (moguća opasnost zasniva se na potencijalima hidroakumulacionih jezera, odnosno na njihovoj akumulaciji zbog koga bi usled rušenja brane ili nasipa hidroakumulacije bilo ugroženo stanovništvo i materijalna dobra na pravcu kretanja vodnog talasa), mere zaštite u urbanističkim planovima i građenju;
7) Od nuklearnih i radiacionih akcidenata: Stanje nuklearnih objekata kao i objekata za zaštitu od nuklearnih i/ili radijacionih akcidenata na teritoriji - analizirati broj i kvalitet stambenih i privrednih objekata sa aspekta mogućnosti korišćenja za skloništa, osobine radioaktivnih materija koje nastaju u akcidentu, mogućnost radioaktivne kontaminacije ljudi, životinja, vode, vazduha, zemljišta, poljoprivrednih površina zasejanih poljoprivrednim kulturama, ugroženost prekograničnim efektom (važno je evidentirati najbliža područja koja u slučaju potencijalne opasnosti mogu biti ugrožena), uobičajene vrste nesreća koje se događaju (sa ispuštanjem u atmosferu, ispuštanjem u površinske vode, vodotokove, jezera, ispuštanje u tlo, odnosno u podzemni vodotok kao i prisustvo radioaktivnog otpada);
8) Od epidemiološke i sanitarne opasnosti (moguće posledice zasnivaju se na procenama nadležnih zdravstvenih, sanitarnih, veterinarskih, agronomskih i drugih službi i institucija koje u jedinstvenom sistemu zaštite i spasavanja predstavljaju osnovne nosioce koji su, u okviru redovnih delatnosti, nadležni za reagovanje u slučajevima epidemioloških i sanitarnih opasnosti), mere zaštite u urbanističkim planovima i građenju;
9) Od epidemije: Ugroženost područja epidemijama nastalim bez povezanosti sa drugim pojavama
- područje analizirati prema sledećem:
mogućnost pojave novih zaraznih bolesti;
mogući poremećaji vodosnabdevanja;
konzumiranje namirnica van kontrole;
obuhvat imunizacijom.
Tipovi epidemija - Ugroženost područja epidemijama koje nastaju kao posledica sanitarno higijenskih uslova i infrastrukture teritorije - analizirati sa aspekta: postojanja različitih vrsta epidemija.
Sanitarno higijensko stanje objekata i infrastrukturnih instalacija - sagledati sa aspekta:
postojanja deponija, lokacije, veličine i stanja;
lokalno snabdevanje vodom;
građevinsko-tehničko stanje postojećih objekata.
Zdravstveni i drugi kapaciteti u funkciji zbrinjavanja, smeštaja, transporta i drugo, sagledati sa aspekta - kadrovski, smeštajni i transportni kapaciteti, lekovi, medicinska i druga oprema;
10) Od epizootija: parametri i karakter opasnosti - područje analizirati sa aspekta broja i vrsta ugroženih životinja i karakteristika bolesti;
Površina i karakteristike ugroženog područja - područje analizirati sa aspekta: izvora zarazne bolesti, razvoja, prenošenja i širenja bolesti, mogućnosti preduzimanja preventivnih i kurativnih mera;
Gustina životinjskog fonda - izvršiti analizu gustine životinjskog fonda sa aspekta broja i vrsta životinja kritičnih na epizootije;
Izgrađenost sistema zaštite od epizootija - analizirati sa aspekta postojanja planova zaštite od epizootija, prirodnih i veštačkih barijera za širenje bolesti i kapaciteta za zbrinjavanje;
11) Od biljnih bolesti analizirati sa aspekta vrsta ugroženih biljaka i karakteristika bolesti (izvora, razvoja prenošenja i širenja), površine i karakteristika ugroženog područja, posebno poljoprivrednih površina zasejanih usevima, povrćem i voćem.
11. Mogući nivo nesreće određuje se na osnovu predviđenog scenarija i analize povredivosti, a izražava se kao I, II, III, IV ili V nivo nesreće:
I nivo nesreće - (objekta postrojenja) - negativne posledice nesreće su ograničene na deo objekta-postrojenja ili ceo objekat - postrojenje na kompleksu privrednog društva i drugog pravnog lica i ne očekuju se negativne posledice u okolini.
II nivo nesreće - (objekta, postrojenja i kompleksa) - negativne posledice nesreće mogu zahvatiti deo objekta - postrojenja ili ceo komleks privrednog društva i drugog pravnog lica i ne očekuju se negativne posledice u okolini izvan kompleksa.
III nivo nesreće - (nivo jedinice lokalne samouprave) - negativne posledice nesreće mogu se preneti izvan granica opasnog objekta - postrojenja i komleksa privrednog društva i drugog pravnog lica i očekuju se posledice na delu ili celoj teritoriji jedinice lokalne samouprave, odnosno grada.
IV nivo nesreće - (nacionalni nivo) - negativne posledice nesreće na objektu - postrojenju i kompleksu privrednog društva i drugog pravnog lica, mogu se proširiti na deo teritorije i celu teritoriju Republike Srbije.
V nivo nesreće - (međunarodni nivo)- negativne posledice nesreće na objektu - postrojenju i kompleksu privrednog društva i drugog pravnog lica, mogu se proširiti van teritorije Republike Srbije.
Procena rizika se razrađuje u skladu sa Metodologijom.
Procena snaga, sredstava i preventivnih mera za zaštitu i spasavanja
12. U Proceni snaga, sredstava i preventivnih mera za zaštitu i spasavanja potrebno je utvrditi:
Postojeće snage i sredstva organa, službi i drugih pravnih lica koje se bave zaštitom i spasavanjem u okviru svoje delatnosti, drugih operativnih snaga zaštite i spasavanja, snaga i sredstava civilne zaštite, fizičkih lica i ostalih raspoloživih materijalnih resursa koji se mogu angažovati na sprečavanju nastanka i otklanjanju posedica elementarnih nepogoda i drugih nesreća, na teritoriji za koju se Procena izrađuje i donosi.
Preventivne mere za zaštitu i spasavanje se preduzimaju radi sprečavanja ili smanjenja verovatnoće nastanka elementarnih nepogoda i drugih nesreća kao i umanjenja posledica. Mere prevencije čine:
1) mere koje su predviđene i/ili realizovane prostornim planiranjem, projektovanjem i izgradnjom objekta postrojenja - kompleksa,
2) mere koje su predviđene za održavanje i kontrolu infrastrukture (PTT, železnički, rečni, drumski i vazdušni saobraćaj),
3) mere koje su predviđene za održavanje i kontrolu saobraćajnica na nivou lokalne zajednice,
4) mere koje su predviđene u sistemu bezbednosti: nadzor, upravljanje sistemima bezbednosti i zaštite, detekcija i identifikacija opasnosti,
5) edukacija - permanentna edukacija stanovništva, uključujući decu već od predškolskog doba, o svim aspektima zaštite i spasavanja,
6) propisi u svim oblastima zaštite i spasavanja u vanrednim situacijama,
7) mere koje su predviđene organizacijom osposobljavanja i opremanja ljudskih kapaciteta za reagovanje u slučaju vanrednih situacija,
8) mere koje su predviđene izradom i proverom planske dokumentacije za reagovanje u slučaju vanrednih situacija.
13. Zaključne ocene se donose za svaku meru zaštite i spasavanja u odnosu na postojeće mogućnosti za zaštitu i spasavanje i procenjenih ljudskih i materijalnih resursa potrebnih za ublažavanje i otklanjanje posledica elementarnih nepogoda i drugih nesreća.
Ocene iz stava 1. ove tačke su osnov za utvrđivanje strukture i veličine operativnih snaga zaštite i spasavanja, njihovo obučavanje i osposobljavanje, utvrđivanje potrebnih materijalnih resursa, utvrđivanje prioriteta i smernica razvoja, o čemu se načelno navode pravci, odgovornost i dinamika u ostvarivanju, dokumenti kojima će se ova pitanja definisati kao i način praćenja ostvarivanje priprema za zaštitu i spasavanje.
Ocene iz stava 1. ove tačke koriste se i za planiranje razvoja i upotrebe operativnih snaga koje se u okviru redovne delatnosti bave zaštitom i spasavanjem.
14. Podatke iz Procene potrebno je prikazati u odgovarajućim geografskim kartama, u digitalnom obliku (u GIS-u), u odgovarajućoj razmeri, u zavisnosti od veličine teritorije i vrste i obima opasnosti.
Geografske karte iz stava 1. ove tačke sastavni su deo Procene.
III PROCENA UGROŽENOSTI PRIVREDNOG DRUŠTVA I DRUGOG PRAVNOG LICA
15. Procena se razrađuje po elementima II. glave ovog uputstva, ali prilagođeno svojim potrebama, odnosno specifičnostima i to:
Položaj i karakteristike lokacije:
Objekti, postrojenja, infrastruktura, delatnost, namena i korišćenje površina, okruženje, naseljenost, povredivi objekti u okruženju, škole, vrtići, podaci o udesima i dr.
1) Socijalna struktura zaposlenih: ukupan broj zaposlenih (muškarci i žene), kvalifikaciona struktura, osposobljenost sa aspekta zaštite i spasavanja;
2) Materijalna dobra: sirovina, sredstva za rad, gotovi proizvodi, sredstva zaštite;
3) Vodosnabdevanje: bunari, hidrantska mreža, crpne stanice, objekti za preradu vode (gradska vodovodna mreža), kvalitet vode, potrebne količine i distributivna mreža i
4) Poljoprivredne površine: zemljišna površina po nameni korišćenja i sektoru vlasništva, ostvarena setvena struktura u proizvodnji u tekućoj godini osnovnih ratarskih i povrtarskih kultura, pregled pojedinih kapaciteta skladišnog prostora na teritoriji opštine, kapaciteti hladnjača na teritoriji opštine za uskladištenje, mesa i mesnih proizvoda, silosi, sušare.
(Ovo iskazuju privredna društva i druga pravna lica kojima je osnova delatnost proizvodnja hrane na poljoprivrednom dobru).
5) Objekti za sklanjanje i zdravstveno zbrinjavanje: objekti za zbrinjavanje zaposlenih (kapaciteti, lokacije, medicinska opremljenost, kvalifikaciona struktura zaposlenih i dr.), eksterne zdravstvene institucije za potrebe zdravstvenog zbrinjavanja zaposlenih;
6) Saobraćajno-tehnološka infrastruktura (interna): putna mreža, železnička mreža, pristaništa, kanalizacija, gasna, sistemi za prečišćavanje otpadnih voda.
Procena kritične infrastrukture sa stanovišta ugroženosti od elementarnih nepogoda i drugih nesreća
Procenom kritične infrastrukture, potrebno je identifikovati objekte i proceniti posledice od elementarnih nepogoda i drugih nesreća sa aspekta funkcionisanja iste, i to u oblastima:
Snabdevanja energijom (mreža distribucije energenata): strujom, skladišta naftnih derivata, gasna mreža i dr.;
Snabdevanja sa vodom - vlastito (bunari);
Zdravstvena zaštita: objekti (lokacija);
Materijalna dobra: skladišta (gotovi proizvodi, sirovine), sredstva za rad po postrojenjima, pomoćni objekti;
Putna infrastruktura: interna (putna, železnička), pristaništa.
Identifikacija opasnosti od elementarnih nepogoda i drugih nesreća
Identifikacijom opasnosti utvrđuje se mogući razvoj događaja-scenario nesreće, intenzitet i analiza posledica po opasnostima (u skladu sa II. glavom ovog uputstva)
Procena snaga, sredstava i preventivnih mera za zaštitu i spasavanje
U Proceni snaga, sredstava i preventivnih mera za zaštitu i spasavanja potrebno je utvrditi:
Postojeće snage i sredstva, raspoložive materijalne resurse koji se mogu angažovati na sprečavanju nastanka i otklanjanju posedica elementarnih nepogoda i drugih nesreća.
Preventivne mere se preduzimaju radi sprečavanja ili smanjenja verovatnoće nastanka nesreće kao i umanjenja posledica od istog i to:
Mere koje su predviđene izborom tehničko-tehnoloških rešenja koje obezbeđuju bezbedniji transport opasnih materija unutar privrednog društva i drugog pravnog lica;
Mere koje obezbeđuju kvalitetno i pravovremeno održavanje tehničko-tehnološkog nivoa objekta-postrojenja, nivoa znanja, nivoa radne i tehnološke discipline;
Mere koje su predviđene za održavanje komunikacionih puteva i prolaza u objektima, postrojenjima i pogonima;
Mere koje su predviđene u sistemu bezbednosti: nadzor, upravljanje sistemima bezbednosti i zaštite, detekcija i identifikacija opasnosti.
Privredna društva i druga pravna lica ovlašćena i osposobljena za sprovođenje mera zaštite i spasavanja u Republici Srbiji, pored elemenata iz II. glave Procene, posebno razrađuju deo Procene koje se odnose na snage i sredstva planirana za izvršavanje zadataka zaštite i spasavanja iz Nacionalnog plana i Plana.
IV PROCENA UGROŽENOSTI ORGANA DRŽAVNE UPRAVE
16. Procena ugroženosti organa državne izrađuje se u skladu sa utvrđenim nadležnostima i delokrugom rada, odnosno delatnostima i javnim ovlašćenjima i sadrži:
1) Opšte podatke o organu državne uprave;
2) Procenu kritične infrastrukture sa stanovišta ugroženosti od elementarnih nepogoda i drugih nesreća;
3) Procena snaga, sredstava i preventivnih mera za zaštitu i spasavanja i
4) Zaključke.
Opšti podaci o organu državne uprave realizuju se kroz prikupljanje podataka i obuhvata:
Opšte podatke (sedište - adresa, odgovorno lice);
Podatke o strukturi, broju zaposlenih, organizaciona šema organa;
Podatke o delatnosti iz svog delokruga obavljanja poslova;
Pregled institucija i objekata iz nadležnosti organa (lokacije, kapaciteti i stanje na celoj teritoriji Republike);
Podatke o nameni i kapacitetu objekta (za objekte sa aspekta terorističkog napada);
Podatke o dokumentaciji (oprema, elaborat zaštite od požara, procena rizika na radnom mestu, bezbednosnim sistemima i dr.);
Podatke o udesima u prethodnom periodu.
Procenom kritične infrastrukture od elementarnih nepogoda i drugih nesreća potrebno je identifikovati objekte i proceniti opasnosti i posledice u oblastima iz nadležnosti organa državne uprave u skladu sa elementima iz II. glave ovog uputstva.
Procena snaga, sredstava i preventivnih meraza zaštitu i spasavanja kao i zaključak razrađuju se u skladu sa elementima iz II. glave ovog uputstva.
V PROCENA UGROŽENOSTI REPUBLIKE SRBIJE
17. Procena ugroženosti Republike Srbije razrađuje se u skladu sa sadržajem I. i II. glave ovog uputstva uz sveobuhvatne ocene o opasnostima koje mogu ugroziti širu teritoriju u savremenim uslovima, svrhu i područja primene, upravljačke aktivnosti i nadležnosti u zaštiti i spasavanju od elementarnih nepogoda i drugih nesreća, okvirni koncept upravljanja sistema zaštite i spasavanja, planiranje-procenu i potencijale za odgovor na rizike i posledice, uloga države, lokalnih zajednica, nevladinih organizacija, udruženja građana i dobrovoljnih organizacija, privatnog sektora i pojedinca u sistemu zaštite i spasavanja.
VI PLANOVI ZAŠTITE I SPASAVANJA
18. Plan zaštite i spasavanja je osnovni planski dokument na osnovu koga se subjekti zaštite i spasavanja organizuju, pripremaju i učestvuju u izvršavanju mera i zadataka zaštite i spasavanja ugroženog stanovništva, materijalnih i kulturnih dobara i životne sredine.
Cilj izrade planova je utvrđivanje zadataka svih subjekata zaštite i spasavanja, plansko i organizovano angažovanje kapaciteta, usklađivanje aktivnosti u sprovođenju mera i zadataka zaštite i spasavanja.
Planovi zaštite i spasavanja se izrađuju u skladu sa Zakonom o vanrednim situacijama, Uredbom, Odlukom o određivanju ovlašćenih i osposobljenih pravnih lica za zaštitu i spasavanje Republike Srbije, odlukama o određivanju osposobljenih pravnih lica od značaja za zaštitu i spasavanje na nivou autonomnih pokrajina i jedinica lokalne samouprave i ovim uputstvom.
Planovi su zasnovani na procenama ugroženosti i na procenama raspoloživih kapaciteta i mogućnosti za zaštitu i spasavanje, na svim nivoima.
Nacionalni plan i planovi zaštite i spasavanja u vanrednim situacijama autonomnih pokrajina, upravnih okruga i jedinica lokalne samouprave sadrže:
1) Plan pripravnosti-spremnosti za delovanje u vanrednim situacijama;
2) Plan mobilizacije-aktiviranja snaga zaštite i spasavanja u slučaju neposredne opasnosti ili nastanka vanredne situacije;
3) Plan zaštite i spasavanja po vrstama opasnosti (u skladu sa procenom ugroženosti);
4) Plan mera i zadataka civilne zaštite;
5) Plan osmatranja, ranog upozoravanja, obaveštavanja i uzbunjivanja;
6) Plan upotrebe snaga i sredstava zaštite i spasavanja;
7) Plan ublažavanja i otklanjanja posledica elementarnih nepogoda i drugih nesreća;
8) Plan informisanja javnosti.
19. Nacionalni plan i planove zaštite i spasavanja u vanrednim situacijama autonomnih pokrajina, upravnih okruga i jedinica lokalne samouprave izrađuju i donose nadležni organi u skladu sa članovima 47. i 48. Zakona o vanrednim situacijama.
20. Plan zaštite i spasavanja u vanrednim situacijama privrednih društava i drugih pravnih lica sadrži:
1) Plan pripravnosti-spremnosti za delovanje u vanrednim situacijama (za celo privredno društvo ili samo za organizacione celine koje su nosioci izvršenja zadataka u oblasti zaštite i spasavanja dobijenih od nadležnih štabova za vanredne situacije);
2) Plan mobilizacije-aktiviranja sopstvenih snaga i sredstava radi izvršenja zadataka u oblasti zaštite i spasavanja dobijenih od nadležnih štabova za vanredne situacije;
3) Plan osmatranja, ranog upozoravanja, obaveštavanja i uzbunjivanja - izrađuju privredna društva i druga pravna lica koja su prema Zakonu o vanrednim situacijama dužna da obezbede blagovremeno osmatranje, rano upozoravanje, obaveštavanje i uzbunjivanje stanovništva o opasnostima (elektroprivreda, vodoprivreda, meteorologija, seizmologija i drugi);
4) Plan mera i zadataka civilne zaštite - izrađuje se za potrebe zaposlenih i korisnike usluga pravnih lica i podrazumeva: uzbunjivanje, evakuaciju, sklanjanje, zbrinjavanje ugroženih, prvu pomoć, zaštitu od požara, i druge mere i zadatke u skladu sa sopstvenom procenom. Sastavni deo ovog plana je pregled sredstava za ličnu, uzajamnu i kolektivnu zaštitu;
5) Plan izvršenja zadataka utvrđenih Nacionalnim planom, okružnim i planom jedinica lokalne samouprave, izrađuju ovlašćena i osposobljena pravna lica pored dokumenata iz st. 1. do 4. ove tačke i on sadrži: pregled dobijenih zadataka; plan aktiviranja i plan upotrebe snaga i sredstava zaštite i spasavanja u skladu sa dobijenim zadatkom; pregled privrednih društava i drugih pravnih lica sa kojima sarađuje u izvršenju zadatka; podsetnik za rad rukovodioca privrednog društva i drugog pravnog lica za organizaciju i izvršenje zadatka zaštite i spasavanja; spisak zaposlenih koji se angažuju u sprovođenju zadataka; pregled MTS koja se angažuju u zaštiti i spasavanju.
21. Organi državne uprave, organi autonomnih pokrajina, organi jedinica lokalne samouprave i druge organizacije izrađuju sopstveni Plan zaštite i spasavanja u vanrednim situacijama koji sadrži:
1) Plan pripravnosti-spremnosti za delovanje u vanrednim situacijama;
2) Plan mobilizacije-aktiviranja sopstvenih ljudskih i materijalnih resursa;
3) Plan mera i zadataka zaštite i spasavanja po vrstama opasnosti (uloga i zadaci u skladu sa zakonskim ovlašćenjima, upotreba sopstvenih snaga za zaštitu i spasavanje iz svoje nadležnosti, ublažavanje i otklanjanje posledica u skladu sa delokrugom rada i zadacima iz Nacionalnog plana, pokrajinskog, okružnog i plana jedinice lokalne samouprave u slučaju konkretne opasnosti ili vanredne situacije);
4) Plan mera i zadataka civilne zaštite se izrađuje za potrebe zaposlenih u tim organima i zatečenih lica i podrazumeva uzbunjivanje, evakuaciju, sklanjanje, zbrinjavanje ugroženih, prvu pomoć , zaštitu od požara i druge mere i zadatke u skladu sa sopstvenom procenom. Sastavni deo ovog plana je pregled sredstava za ličnu, uzajamnu i kolektivnu zaštitu;
Plan pripravnosti - spremnosti za delovanje u vanrednim situacijama
22. Plan pripravnosti-spremnosti za delovanje u vanrednim situacijama obuhvata mere, postupke i zadatke kojima se obezbeđuje viši nivo spremnosti subjekata zaštite i spasavanja čime se omogućava brže uključivanje i efikasnije delovanje na sprečavanju nastanka i umanjenju posledica prouzrokovanih elementarnim nepogodama i drugim nesrećama. Sprovođenjem mera pripravnosti stvaraju se uslovi za operativno delovanje operativnih i drugih snaga zaštite i spasavanja. Pripravnost se prvo uvodi snagama zaštite i spasavanja na teritoriji jedinice lokalne samouprave kojoj neposredno preti elementarna nepogoda i druga nesreća a potom, po potrebi i snagama sa šire teritorije. Uvođenje pripravnosti je od posebnog značaja kada su u pitanju opasnosti koje je moguće predvideti i preduzimati mere za sprečavanje njihovog nastanka i ublažavanje posledica (opasnosti od poplava, šumskih požara, RHB opasnosti i opasnosti od epidemija, epizotija, biljnih bolesti).
Sprovođenjem mera pripravnosti, subjekti zaštite i spasavanja otpočinju pripreme za delovanje u vanrednim situacijama, u skladu sa svojim planovima zaštite i spasavanja i standardnim operativnim procedurama.
Postupci uvođenja pripravnosti se prilagođavaju specifičnostima elementarne nepogode i druge nesreće, nastalim posledicama i shodno procenama daljeg razvoja vanredne situacije. Najvažnije je planirati pripravnost snaga za prvi odgovor na vanredni događaj - vanrednu situaciju.
Za sprovođenje mera pripravnosti-spremnosti za vanredne situacije u subjektima zaštite i spasavanja odgovorni su neposredni rukovodioci tih subjekata.
Mere pripravnosti-spremnosti za vanredne situacije obuhvataju sprovođenje sledećih mera: uvođenje stalnog dežurstva u nadležnom štabu za vanredne situacije, nadležnom organu lokalne samouprave, u ovlašćenim i osposobljenim pravnim licima i drugim snagama zaštite i spasavanja, po proceni štaba za vanredne situacije; sprovođenje mera bezbednosti (protivpožarna zaštita, mere lične, uzajamne i kolektivne zaštite i dr.); prekid korišćenja godišnjeg odmora licima raspoređenim po osnovu aktivne rezerve u specijalizovane jedinice CZ; ograničenje kretanja van mesta boravka licima raspoređenim u specijalizovane jedinice civilne zaštite i štabove za vanredne situacije; uređenje objekata za zaštitu (ojačavanje nasipa, čišćenje skloništa, provera ispravnosti instalacija, popravka postojeće i nabavka nedostajuće opreme,..).
Plan pripravnosti načelno sadrži: pregled subjekata zaštite i spasavanja odgovornih za preduzimanje mera pripravnosti za svaku vrstu opasnosti posebno; pregled operativnih postupaka svih učesnika u sprovođenju mera pripravnosti-spremnosti sa potrebnim vremenom za realizaciju istih; pregled odgovornih lica (izvršioca) za organizaciju i sprovođenje pripravnosti sa zadacima; način prijema i prenošenja naređenja za preduzimanje mera pripravnosti-spremnosti; način komunikacije i izveštavanja nadležnih organa i službi.
Pored podataka iz stava 6. ove tačke, plan pripravnosti-spremnosti ovlašćenih i osposobljenih pravnih lica, sadrži i: razrađene mere i postupke koji se preduzimaju u okviru redovne delatnosti sa ciljem organizovanog dovođenja sopstvenih sposobnosti i kapaciteta na nivo potpune spremnosti za delovanje u sistemu zaštite i spasavanja u okviru zadatka za čije je izvršenje odgovoran u skladu sa izvodom iz Nacionalnog plana, pokrajinskog plana i plana za zaštitu i spasavanje upravnog okruga; način prijema i sprovođenja naređenja za preduzimanje mera pripravnosti-spremnosti; pregled mera i postupaka koje preduzimaju odgovorna lica u cilju podizanja nivoa spremnosti za delovanje u vanrednim situacijama i rokovi izvršenja; način komunikacije i izveštavanja nadležnih organa i službi.
Plan mobilizacije - aktiviranja snaga zaštite i spasavanja
23. Plan aktiviranja izrađuje se za potrebe aktiviranja štabova za vanredne situacije, ovlašćenih i osposobljenih pravnih lica za delovanje u vanrednim situacijama, privrednih društava i poverenika civilne zaštite. Ovaj plan sadrži: podsetnik za lica odgovorna za aktiviranje; spisak članova nadležnog štaba za vanredne situacije (sa adresama i telefonima), pregled ovlašćenih i osposobljenih pravnih lica koji se aktiviraju sa podacima o odgovornim licima; spisak poverenika i zamenika poverenika civilne zaštite, sa adresama i telefonima; šemu prenošenja naređenja o aktiviranju (po prioritetima);
Planom aktiviranja ovlašćenih ili osposobljenih pravnih lica i drugih privrednih društava, razrađuje se način pozivanja zaposlenih koji su neophodni za izvršenje zadataka zaštite i spasavanja u vanrednim situacijama, dobijenim od nadležnih štabova za vanredne situacije a u skladu sa planom zaštite i spasavanja. Ovaj plan sadrži: podsetnik za rad lica odgovornog za aktiviranje/pozivanje zaposlenih, spisak zaposlenih koji se angažuju u zaštiti i spasavanju (sa adresama i brojevima telefona); spisak MTS koja se angažuju u realizaciji zadatka zaštite i spasavanja; način komuniciranja i izveštavanja nadležnih organa i službi.
Plan mobilizacije se izrađuje za potrebe organa/službe koji mobiliše jedinice civilne zaštite i on sadrži:
podsetnik za izvršenje mobilizacije;
pregled jedinica civilne zaštite sa mobilizacijskim zborištima;
spisak kurira za pozivanje pripadnika jedinica civilne zaštite i davalaca MTS;
spisak pripadnika jedinica civilne zaštite;
spisak davalaca MTS;
spisak ljudstva za prijem MTS i pokretnih stvari iz popisa;
organizaciju prevoženja ljudstva, materijalno-tehničkih sredstava i regulisanje saobraćaja od mobilizacijskih lokacija jedinica do mesta upotrebe;
način komunikacije sa jedinicama i kontrola izvršenja mobilizacije;
pojedinačne planove mobilizacije za svaku jedinicu.
Plan mobilizacije jedinice civilne zaštite se izrađuje za potrebe jedinice CZ i sastavni je deo Plana mobilizacije u Nacionalnom planu / Planu zaštite i spasavanja upravnog okruga odnosno jedinice lokalne samouprave. Ovaj plan se radi kao poseban separat za svaku jedinicu civilne zaštite (četa, vod ili samostalno odeljenje) i sadrži: podsetnik za izvršenje mobilizacije (za komandire); šemu rasporeda ljudstva i MTS na mobilizacijskom zborištu; spisak ljudstva raspoređenog u jedinici CZ i davalaca MTS; pregled formacijskih materijalno-tehničkih sredstava koja se izuzimaju iz magacina CZ i podaci o licu odgovornom za izdavanje istih; pregled pokretnih sredstava koja se primaju iz popisa; ime rukovaoca MTS sa spiskom lica zaduženih za prijem MTS i pokretnih stvari iz popisa; pregled pristizanja ljudstva, MTS i pokretnih stvari na MZ.
Plan mobilizacije čete, sadrži i elemente mobilizacijskog plana vodova a plan mobilizacije voda sadrži elemente mobilizacijskog plana odeljenja.
Plan zaštite i spasavanja po vrstama opasnosti
24. Plan zaštite i spasavanja po vrstama opasnosti izrađuje se za: poplave i rušenje hidroakumulacionih brana,zemljotrese, šumske požare, ostale prirodne opasnosti, tehničko-tehnološke nesreće (u privrednim objektima, saobraćaju, nuklearne i radiološke nesreće) i opasnosti izazvane biološkim agensima (epidemije, epizotije, zoonoze, epifitije).
Ovaj plan obuhvata sledeće elemente:
1) šematski prikaz subjekata koji se angažuju u zaštiti i spasavanju;
2) pregled obaveza (mera i zadataka) učesnika u zaštiti i spasavanju;
3) pregled snaga i raspoloživih kapaciteta zaštite i spasavanja;
4) druga dokumenta zavisno od specifičnosti svake opasnosti i nivoa planiranja.
25. Plan zaštite i spasavanja od poplava i rušenja hidroakumulacionih brana, pored dokumenata iz tačke 24. ovog uputstva sadrži i: pregled vodotokova i hidroakumulacija koje mogu biti uzrok poplava sa pregledom reona potencijalno ugroženih poplavama i podzemnim vodama; pregled poplavnih talasa (ugroženog područja) koji nastaju rušenjem brana i prelivanjem vode iz rečnih korita (ucrtan na karti); pregled sredstava za evakuaciju ugroženog stanovništva sa ugroženog područja na neugroženo područje (čamci, vozila, splavovi i sl.); spisak operativno-stručnih tela zaduženih za odbranu od poplava; operativni postupak za koordinaciju, rukovođenje i delovanje snaga za zaštitu od poplava; podsetnik za rad odgovornog lica za spasavanje na vodi i pod vodom; evakuacija, zbrinjavanje, prva i medicinska pomoć, asanacija i ostali zadaci civilne zaštite, zavisno od potrebe koju iziskuje data situacija, realizuju se prema Planu mera i zadataka civilne zaštite.
Plan zaštite i spasavanja od poplava podrazumeva planiranje i sprovođenje mera u slučaju neposredne opasnosti od poplava (izgradnja, ojačavanje i održavanje objekata za zaštitu od poplava; osmatranje i izviđanje stanja vodostaja; pravovremeno obaveštavanje ugroženog stanovništva o opasnosti od poplava - uzbunjivanje, pravovremenu evakuaciju stanovništva i materijalnih dobara sa područja koja su potencijalno ugrožena poplavama), kao i planiranje i sprovođenje mere po nastupanju poplava (odbrana od poplava; prevoženje, evakuacija i zbrinjavanje postradalog stanovništva sa poplavljenog područja; pretraživanje rečnog dna i dna jezera; pronalaženje i izvlačenje utopljenika; ispumpavanje vode; saniranje posledica).
Ministarstvo nadležno za oblast vodoprivrede, javna vodoprivredna preduzeća, organi AP i organi jedinica lokalne samouprave izrađuju planska dokumenta i referentne karte (ugroženosti i karte rizika) na osnovu posebnog zakona kojim se uređuje upravljanje vodama i zaštita od štetnog dejstva voda i polazna su dokumenta u Planu zaštite i spasavanja od poplava.
Organi AP, organi jedinica lokalne samouprave, ovlašćena i osposobljena pravna lica i dr. pravna lica svoje planove zaštite i spasavanja od poplava i rušenja hidroakumulacionih brana, rade kao nadogradnju tih planova. Ovaj plan razrađuje operativne postupke subjekata zaštite i spasavanja u slučaju poplava i rušenja hidroakumulacionih brana, precizira nosioce aktivnosti i njihove zadatke u izvršavanju mera i zadataka zaštite i spasavanja, sadrži pregled snaga koje se mogu angažovati na otklanjanju posledica, obezbeđuje plansko angažovanje raspoloživih resursa.
Ovaj plan se aktivira tek kada se pokaže da je intenzitet opasnosti toliki da organi državne uprave nadležni za poslove vodoprivrede i javna vodoprivredna preduzeća nisu u mogućnosti da organizuju adekvatnu zaštitu od poplava.
U sastavu ovog plana se nalazi Operativni plan odbrane od poplava Republike Srbije za tekuću godinu.
26. Plan zaštite i spasavanja u slučaju pomeranja tla (zemljotresa i klizišta), pored dokumenata iz tačke 24. ovog uputstva sadrži: evakuaciju, zbrinjavanje, prva i medicinska pomoć, asanacija i ostali zadaci civilne zaštite, zavisno od potrebe koju iziskuje data situacija, (realizuju se prema Planu mera i zadataka civilne zaštite).
Plan zaštite i spasavanja u slučaju pomeranja tla (zemljotresa i klizišta), takođe, sadrži: tabelarni pregled ugroženih područja, mesta ili građevina sa pregledom broja ugroženih objekata i broja stanovnika za koje se procenjuje da mogu biti ugroženi; kartu sa ucrtanim ugroženim urbanim zonama; razrađene operativne postupke delovanja snaga zaštite i spasavanja. Jedinice lokalne samouprave, upravni okruzi, autonomne pokrajine i Republika Srbija u ovom delu plana obavezno daju i preglede stručno operativnih timova (namenjenih za procenu bezbednosti objekata nakon zemljotresa i aktiviranja klizišta; uklanjanje delova oštećenih objekata; saniranje klizišta; zbrinjavanje ugroženog stanovništva; prihvat i distribuciju građevinskog materijala; prihvat i distribuciju hrane, vode, higijenskog i sanitarnog materijala; organizaciju i angažovanje volontera za pomoć u sanaciji i sl.); organizaciju higijensko-epidemiološke zaštite (nosioci i aktivnosti); organizaciju obezbeđenja hrane, vode i lekova; organizacija prihvata pomoći u ljudstvu i materijalno-tehničkim sredstvima.
Na nivou jedinice lokalne samouprave,pored elemenata iz stava 2. ove tačke, ovaj plan sadrži i pregled lokacija za odlaganje otpadnog građevinskog materijala i drugog materijala koji se sakuplja u toku raščišćavanja terena.
27. Plan zaštite i spasavanja od šumskih požara pored dokumenata iz tačke 24. ovog uputstva razrađuje operativne postupke subjekata zaštite i spasavanja koji se preduzimaju u slučaju nastanka šumskih požara i drugih požara na otvorenom prostoru, kojima se: sprečava širenje požara, razrađuje organizacija gašenja nastalih požara (aktivnosti na gašenju i lokalizovanju požara, spasavanje ugroženog stanovništva; blagovremeno obaveštavanje stanovništva o opasnostima od požara, izvlačenje materijalnih i kulturnih dobara iz objekata ugroženih požarom, ograničenje saobraćaja i kretanja građana u zonama zahvaćenim požarom i dr.). Radi se kao nadogradnja osnovnog plana zaštite od požara šumskih kompleksa i nacionalnih parkova u saradnji sa javnim preduzećima za gazdovanje šumama (šumskim gazdinstvima i nacionalnim parkovima).
Osnovne snage za gašenje požara su vatrogasno-spasilačke jedinice, pripadnici službi za zaštitu od požara javnih preduzeća za gazdovanje šumama i nacionalnih parkova, specijalizovane jedinice civilne zaštite koje formira nadležna služba i specijalizovane jedinice civilne zaštite privrednih društava, vatrogasne jedinice privrednih društava, DVD, građani i dr.
Pored opštih elemenata iz tačke 24. ovog uputstva ovaj plan, zavisno od nivoa planiranja, sadrži i: pregled područja pod šumom; pregled mesta i objekata za obezbeđenje vode za gašenje požara (vodozahvati, crpne stanice, hidranti, izvorišta, akumulacije i druga mesta); pregled protivpožarnih puteva.
28. Plan zaštite i spasavanja od ostalih prirodnih opasnosti - prirodna varijabilnost klime često dovodi do pojave ekstremnih vremenskih neprilika, a to su događaji u kojima vrednost jednog ili više meteoroloških elemenata značajno odstupa od normalnih vrednosti tog elementa za dato područje i godišnje doba i ima uticaj na živi svet i druge aspekte životne sredine. Ekstremne vremenske neprilike podrazumevaju: oluje, atmosferska pražnjenja, grad, suše, odronjavanje ili klizanje zemljišta, snežne nanose i lavine, ekstremne temperature vazduha.
Plan zaštite i spasavanja od navedenih prirodnih opasnosti, pored dokumenata iz tačke 24. ovog uputstva u načelu sadrži: organizaciju zaštite i spasavanja ljudi i materijalnih dobara od posledica ekstremnih vremenskih uslova u smislu određivanja nosilaca aktivnosti sa tačnim zadacima koji se preduzimaju; organizaciju ranog upozoravanja i obaveštavanja građana i pravnih lica o nastanku ili mogućnosti nastanka ekstremnih vremenskih uslova; upoznavanje građana sa preventivnim merama, ličnoj i uzajamnoj zaštiti (ovaj prilog je moguće uraditi kao standardnu operativnu proceduru u saradnji sa centrom za obaveštavanje odnosno operativnim centrom 112); organizaciju i sprovođenje asanacije terena, spasavanja iz ruševina, snežnih nanosa, prve pomoći i medicinskog zbrinjavanja (tako što će se tačno odrediti zadaci i nosioci zadataka); organizaciju zbrinjavanja (kroz plan mera i zadataka civilne zaštite); pregled raspoloživih snaga i sredstava za otklanjanje posledica od svih vrsta opasnosti od ekstremnih uslova.
29. Plan zaštite i spasavanja od tehničko-tehnoloških udesa sadrži mere zaštite i spasavanja od udesa, kojima se razrađuju zadaci, aktivnosti i postupci sprovođenja zaštite i spasavanja od udesa koji mogu nastati u postrojenjima i objektima za proizvodnju, preradu i skladištenje opasnih materija, u transportu opasnih materija ili prilikom terorističkih napada.
Mere se razrađuju kao celina, sa naglašenim specifičnim radnjama u odnosu na vrstu opasnosti, i obuhvataju:
1) procenu nastalog stanja ugroženosti od udesa i donošenje odluke o sprovođenju mera zaštite;
2) organizaciju obaveštavanja stanovništva o sprovođenju mera zaštite;
3) organizaciju rukovođenja (priprema i donošenje odluka i naređenja, upotreba snaga i subjekata zaštite i spasavanja i pravila ponašanja);
4) organizaciju pružanja prve medicinske pomoći i zdravstvenog zbrinjavanja (nosioci-zdravstvene ustanove, organi državne uprave, organizacijska struktura, kapaciteti, pravci prevoženja povređenih, materijalno obezbeđenje i dr.);
5) organizaciju sklanjanja i zbrinjavanja ugroženog stanovništva (nosioci, ekipe-njihovi zadaci, broj ugroženih-kategorija, mesta i kapacitet objekata, materijalno obezbeđenje i dr.);
6) organizacija evakuacije stanovništva (nosioci-ekipe i zadaci, broj i kategorija, način-materijalno obezbeđenje, pravci kretanja i način prevoza, mesta-gde se vrši evakuacija, prihvat-razmeštaj po objektima i dr.);
7) organizacija zaštite i zbrinjavanja materijalnih i kulturnih dobara u povredivoj zoni (nosioci, ekipe i zadaci, pregled materijalnih dobara, mesta gde će se izvršiti zbrinjavanje i dr.);
8) organizacija kontrole kvaliteta vazduha, zemljišta i vode (ekipe, zadaci, definisanje zone opasnosti i dr.);
9) organizacija i način sprovođenja dekontaminacije (nosioci, ekipe, organizacijska struktura, materijalno obezbeđenje-objekti, kontrola izvršene dekontaminacije i dr.);
10) organizacija bezbednosnih mera (u toku izvršenja zadataka zbrinjavanja, evakuacije, RHB zaštite, prve medicinske pomoći, obezbeđenje materijalnih i kulturnih dobara i dr.);
11) organizacija i kontrola saobraćaja (posebno u zoni ugroženosti, nosioci i vremenski period);
12) organizaciju zaštite objekata kritične infrastrukture (komunalna, elektro-energetska, saobraćajna);
13) organizacija zaštite životinja i pružanja veterinarske pomoći (nosioci, organizacijska struktura, ekipe i njihovi zadaci i dr.).
30. Grafički deo plana zaštite i spasavanja od tehničko - tehnoloških nesreća sadrži:
1) oznake pristupnih puteva za intervenciju (prioritetnih i alternativnih);
2) prikaz lokacije i objekata smeštaja snaga zaštite i spasavanja;
3) prikaz lokacija i objekata opreme za zaštitu i spasavanje;
4) putevi za evakuaciju (pravci kretanja);
5) lokacija-objekti za pružanje prve medicinske pomoći i zdravstvenog zbrinjavanja;
6) lokacija-objekti za dekontaminaciju;
7) lokacija-objekti zbrinjavanja-smeštaja ugroženih ljudi, životinja i materijalnih i kulturnih dobara.
31. Prateći dokumenti plana zaštite i spasavanja čine prilozi:
1) program osposobljavanja, provere znanja;
2) organizacija i priprema izvođenja vežbi;
3) pregled subjekata od značaja za sprovođenje mera zaštite i spasavanja (zavod, institucije, organi državne uprave i dr.).
32. Mere otklanjanja posledica-sanacija udesa imaju za cilj saniranje lokacije-prostora udesa, stvaranje uslova za normalizaciju rada i života, obnavljanje životne sredine i vraćanje u stanje pre udesa, praćenje postudesne situacije i preduzimanje preventivnih mera otklanjanja opasnosti od ponovnog nastanka udesa.
Mere za otklanjanje posledica od udesa čine:
1) ciljevi i obim sanacije (prioriteti, način-metod);
2) subjekti, snage i sredstva za sanaciju (ekipe i zadaci, potrebno vreme-rok, potrebna sredstva);
3) subjekti, snage i sredstva za sprovođenje remedijacije;
4) program posudesnog monitoringa životne sredine obuhvata praćenje stanja zdravlja ljudi i životinja, biomoritoring vazduha vode i zemljišta, a realizuje se definisanjem nosioca, sadržaja, izveštavanje i vremenski period;
5) organizacija nastavka rada i oporavka od udesa (zadaci, nosioci, ekipe, potrebna materijalna sredstva i planirano vreme);
6) planirana finansijska sredstva.
33. Plan zaštite i spasavanja od nuklearnih i radioloških nesreća definiše obaveze koje proizilaze iz Nacionalnog plana i sadrži:
1) organizaciju sprovođenje obaveza i zadataka iz Plana zaštite i spasavanja od nuklearnih i radioloških nesreća Republike Srbije;
2) način uzbunjivanja stanovništva i način obaveštavanja građana o postupcima u slučaju nuklearne nesreće;
3) zadaci specijalizovanih jedinica civilne zaštite za RHB zaštitu;
4) zadaci drugih snaga iz sistema zaštite i spasavanja;
5) organizaciju i način upoznavanja građana o nastaloj opasnosti, o preventivnim merama, ličnoj i uzajamnoj zaštiti i o načinu postupanja;
6) lokacije i resursi za dekontaminaciju ljudi, životinja i materijalnih dobara;
7) organizaciju i sprovođenje sklanjanja, evakuacije, zbrinjavanja i prve medicinske pomoći (po planu sklanjanja, evakuacije, zbrinjavanja i prve medicinske pomoći u Planu mera i zadataka CZ);
8) pregled nuklearnih postrojenja susednih i udaljenijih država čijim se oštećenjem može ugroziti i prostor Republike Srbije.
U planu je potrebno uneti: pregled laboratorija za mikrobiološke, hemijske i radiometrijske analize; pregled kapaciteta i lokacija za dekontaminaciju, pregled javnih kupatila, hemijskih čistionica i auto-perionica; uputstvo za člana štaba za vanredne situacije zaduženog za organizaciju zaštite od nuklearnih i radioloških nesreća.
34. Plan zaštite i spasavanja od epidemija, epizootija i biljnih bolesti obuhvata organizaciju preventivnih mera koje se preduzimaju u cilju sprečavanja nastanka epidemija, epizootija i biljnih bolesti, a koje sprovode nadležne službe u okviru svojih redovnih poslova (higijensko-epidemiološke, veterinarske i službe iz oblasti agrara) u saradnji sa građanima, vlasnicima stoke i poljoprivrednicima.
Plan zaštite i spasavanja od epidemija, epizootija i biljnih bolesti koji izrađuju jedinice lokalne samouprave sadrži:
1) organizaciju sprovođenja operativnih mera u slučajevima pojave epidemija, epizootija i biljnih bolesti za čije su sprovođenje odgovorne službe koje deluju na teritoriji jedinice lokalne samouprave (domovi zdravlja, veterinarske službe, službe za zaštitu bilja u saradnji sa organima uprave i službama jedinica lokalne samouprave). Ove mere podrazumevaju ograničenje ili zabranu kretanja ljudi i životinja, zabranu prometa stoke, zabranu održavanja stočnih izložbi, zabranu ispaše, kupanja i napajanja životinja na rekama i potocima, zabranu klanja, dezinfekciju ljudi koji su bili u dodiru sa zaraženim ljudima i stokom, dezinfekciju, dezinsekciju i deratizaciju prostora i objekata, sterilizaciju predmeta koji su bili u dodiru sa izvorom zaraze, uništavanje zaraženog bilja);
2) način obaveštavanja građana o nastanku ili najavi opasnosti i o načinu postupanju;
3) način upoznavanja građana sa postupcima na znak opasnosti.
Asanacija za ovu vrstu opasnosti radi se posebno obzirom da se deo plana koji se odnosi na evakuaciju, zbrinjavanje, prvu i medicinsku pomoć radi u sklopu Plana mera i zadataka civilne zaštite.
Plan mera i zadataka civilne zaštite
35. Plan mera i zadataka civilne zaštite, izrađuje se po zadacima civilne zaštite (evakuacija, sklanjanje i urbanističke mere zaštite, zbrinjavanje ugroženih i nastradalih, zaštita i spasavanje na nepristupačnim terenima, zaštita od NUS, prva i medicinska pomoć, asanacija terena, očuvanje dobara bitnih za opstanak, hitno uspostavljanje službi od javnog interesa) i obuhvata sledeće opšte elemente, zajedničke za sve zadatke civilne zaštite:
1) šematski prikaz subjekata koji se angažuju u sprovođenju zadatka civilne zaštite;
2) pregled mera i aktivnosti u organizovanju i sprovođenju zadatka civilne zaštite;
3) pregled ovlašćenih i osposobljenih privrednih društava i drugih pravnih lica koja se angažuju u sprovođenju zadatka civilne zaštite;
4) pregled snaga i raspoloživih kapaciteta;
5) druga dokumenta zavisno od specifičnosti zadatka civilne zaštite i nivoa planiranja.
36. Plan evakuacije obuhvata detaljne planove za plansko i organizovano premeštanje stanovništva i izmeštanje materijalnih i kulturnih dobara sa potencijalno ugrožene ili već ugrožene teritorije na manje ugroženu ili bezbednu teritoriju.
Plan evakuacije na nivou jedinica lokalne samouprave pored elemenata iz tačke 35. ovog uputstva sadrži i:
1) obaveštavanje ugroženog stanovništva o svim činjenicama bitnim za organizaciju i sprovođenje evakuacije (način evakuacije, mesta prikupljanja, pravci evakuacije, mesta prihvata i dr.);
2) organizaciju prevoza ili prenošenja nepokretnih, bolesnih ili nastradalih do mesta prikupljanja, utvrđivanje prioriteta za evakuaciju (povređeni, bolesni, majke sa decom, trudnice, stari);
3) evidentiranje evakuisanih lica i pružanje prve pomoći nastradalim;
4) pregled stanovništva (po kategorijama uzimajući u obzir i pregled bolesnog stanovništva i lica sa posebnim potrebama) koje se evakuiše;
5) pregled materijalnih i kulturnih dobara koje treba evakuisati;
6) spisak stručno-operativnog tima za evakuaciju i
7) uputstvo za rad člana štaba za vanredne situacije zaduženog za organizaciju evakuacije.
Plan evakuacije na nivou upravnog okruga sadrži objedinjene podatke iz svih jedinica lokalne samouprave koje se nalaze u njegovom sastavu prema elementima iz stava 2. ove tačke.
Plan evakuacije na nivou Republike sadrži objedinjene i razrađene podatke dobijene iz upravnih okruga sa pregledom ugroženih teritorija, brojem i kategorijama stanovništva koje podleže evakuaciji dobijene iz upravnih okruga. U organizaciji i sprovođenju evakuacije angažuju se vlasnici sredstava za prevoz i transport, jedinice i poverenici civilne zaštite, Crveni krst, volonteri, humanitarne i druge organizacije. Evakuacija je prevashodno u nadležnosti jedinica lokalne samouprave. Kada intenzitet vanredne situacije prevazilazi kapacitete i mogućnosti lokalne samouprave ili je vanredna situacija proglašena na teritoriji dve ili više jedinica lokalne samouprave, evakuacija prelazi u nadležnost Republike.
37. Plan sklanjanja i urbanističke mere zaštite obuhvata detaljne planove za sklanjanje stanovništva u slučaju vanredne situacije izazvane RHB kontaminacijom i tehničko-tehnološkom nesrećom u cilju smanjenja štetnih posledica po život i zdravlje ljudi. Ugroženo stanovništvo se sklanja u skloništa osnovne i dopunske zaštite, a ukoliko je takvih skloništa nedovoljno ili ne postoje na ugroženom području, sklanjanje se vrši u prilagođenim podrumskim prostorijama i drugim zaklonima (pećine, tuneli i drugi komunalni i prirodni objekti). Organizacija sklanjanja ugroženog stanovništva je u nadležnosti jedinica lokalne samouprave.
Plan sklanjanja razrađuje sprovođenje sledećih aktivnosti:
1) priprema skloništa (pražnjenje, čišćenje, opremanje neophodnom opremom, provera elektro i mašinskih instalacija, ventilacionih uređaja, vrata, dezinfekcija itd.) i drugih objekata za sklanjanje;
2) blagovremeno obaveštavanje ugroženog stanovništva o potrebi sklanjanja i mestima za sklanjanje;
3) organizaciju boravka u skloništima (održavanje reda i higijene).
Priprema javnih i blokovskih skloništa za sklanjanje je u nadležnosti Javnog preduzeća za skloništa Srbije.
Plan sklanjanja na nivou jedinica lokalne samouprave pored elemenata iz tačke 35. ovog uputstva sadrži: pregled podrumskih i drugih objekata pogodnih za sklanjanje; pregled skloništa po vrsti zaštite i nameni na teritoriji jedinice lokalne samouprave; pregled skloništa po mestu sklanjanja (po mestu stanovanja, po mestu rada i na javnom mestu) na teritoriji jedinice lokalne samouprave; pregled potrebnog i obezbeđenog sklonišnog prostora na nivou jedinice lokalne samouprave; pregled rukovodioca skloništa; pregled sklanjanja stanovnika po sklonišnim objektima; uputstvo o organizaciji sklanjanja i boravka u skloništu; uputstvo za rad rukovodioca skloništa; uputstvo za člana štaba za vanredne situacije određenog za koordinaciju i organizaciju sklanjanja.
Plan sklanjanja na nivou upravnih okruga sadrži objedinjene podatke iz svih jedinica lokalne samouprave koje su u sastavu upravnog okruga prema elementima iz stava 4. ove tačke.
Plan sklanjanja na nivou Republike Srbije, sadrži zbirne podatke iz plana sklanjanja upravnih okruga.
38. Plan zbrinjavanja ugroženih i nastradalih obuhvata mere za obezbeđenje smeštaja, zdravstvene zaštite, snabdevanja hranom i vodom evakuisanog stanovništva kao i ugroženog stanovništva, koje je usled elementarne nepogode ili druge nesreće "odsečeno" od redovnog snabdevanja. Zbrinjavanje se organizuje na nivou jedinica lokalne samouprave. Ukoliko su razmere vanredne situacije premašuju mogućnosti lokalne samouprave, zbrinjavanje prelazi u nadležnost Republike. Pored nadležnih organa lokalne samouprave i štabova za vanredne situacije, u zbrinjavanju ugroženog i nastradalog stanovništva učestvuju privredna društva i druga pravna lica, vlasnici i korisnici ugostiteljsko-turističkih objekata, škola, sportskih hala, planinarskih, studentskih, učeničkih domova, rekreacionih centara i slično, kao i privredna društva u oblasti trgovine, proizvodnje vode, prehrambenih artikala i artikala opšte namene.
Organizacija zbrinjavanja pored navedenih, podrazumeva realizaciju i sledećih aktivnosti: obezbeđenje zdravstvenog, socijalnog i psihološkog zbrinjavanja koje realizuju zdravstvene službe i centri za socijalni rad u saradnji sa štabom za vanredne situacije, Crvenim krstom, poverenicima civilne zaštite; pripremanje hrane u ugostiteljsko-turističkim i sličnim objektima, gde za to postoje uslovi i gde je smešteno evakuisano stanovništvo, odnosno dopremanje i raspodela obroka licima u privremenom-nužnom smeštaju (škole, sportske hale, šatorska naselja); obezbeđenje vode za piće i održavanje higijene; sprovođenje higijensko-epidemioloških mera; redovno informisanje nastradalog i zbrinutog stanovništva.
Pored elemenata iz tačke 35. ovog uputstva ovaj plan sadrži: pregled ugroženog stanovništva (po kategorijama) koje je potrebno zbrinuti; pregled mesta prihvata evakuisanih, pravci kretanja i rejoni razmeštaja; pregled ekipa za prihvat na mestu zbrinjavanja; pregled objekata za smeštaj ugroženog stanovništva; pregled lokacija za podizanje šatorskih naselja; spisak stručno-operativnog tima za zbrinjavanje; uputstvo za rad člana štaba za vanredne situacije zaduženog za zbrinjavanje;
Plan zbrinjavanja na nivou upravnog okruga sadrži objedinjene podatke iz svih jedinica lokalne samouprave po elementima iz tačke 35. ovog uputstva.
39. Plan zaštite i spasavanja na nepristupačnim terenima razrađuje sledeće aktivnosti:
1) evidentiranje i označavanje ugroženog područja (planinski masivi, klisure, kanjoni, jame, pećine, vrtače i druga nepristupačna mesta) sa vidno istaknutim obaveštenjima i upozorenjima;
2) plan aktiviranja spasilačkih jedinica (specijalizovane jedinice civilne zaštite, vatrogasno-spasilačke jedinice, Gorska služba spasavanja, alpinisti, speleolozi i dr.);
3) detaljno razrađene aktivnosti pronalaženja, spasavanja i pružanja pomoći nastradalima.
40. Plan zaštite od neeksplodiranih ubojnih sredstava (NUS-a) sadrži:
1) pregled lokacija zagađenih neeksplodiranim ubojnim sredstvima;
2) pregled lokacija za uništavanje NUS;
3) obrazac prijave za dolazak stručnih ekipa za uništavanje NUS;
4) razrađen postupak nakon otkrivanja (pronalaženja) NUS.
41. Plan prve i medicinske pomoći na nivou jedinice lokalne samouprave pored elemenata iz tačke 35. ovog uputstva sadrži: pregled zdravstvenih ustanova (broj zdravstvenih radnika-medicinskih timova, broj bolničkih kreveta, vrste specijalističkih službi u zdravstvenoj ustanovi, broj sanitetskih vozila, podaci o laboratorijama); spisak lica stručno-operativnog tima; uputstvo za rad člana štaba za vanredne situacije za organizaciju prve i medicinske pomoći.
Plan prve i medicinske pomoći na nivou upravnog okruga sadrži objedinjene podatke iz svih jedinica lokalne samouprave po elementima iz tačke 35. ovog uputstva. Plan prve i medicinske pomoći na nivou Republike sadrži objedinjene podatke iz svih upravnih okruga po elementima iz tačke 35. ovog uputstva.
42. Plan asanacije terena sadrži organizaciju sanitarno-higijenskih i sanitarno-tehničkih mera na terenu, naseljima i objektima, u cilju sprečavanja širenja zaraznih bolesti, epidemija i drugih štetnih posledica po stanovništvo i materijalna dobra, nakon elementarne nepogode ili druge nesreće.
Planom asanacije terena planira se realizacija sledećih aktivnosti:
1) prikupljanje, identifikacija i sahranjivanje nastradalih u elementarnim nepogodama i drugim nesrećama;
2) prikupljanje i uklanjanje uginulih životinja;
3) uklanjanje otpadnih voda, otpadnih materija, neupotrebljivih namirnica i drugih materija;
4) dezinfekcija, dezinsekcija, deratizacija i remedijacija objekata i terena. Asanaciju terena sprovode komunalne službe, zavodi za javno zdravlje, zdravstvene ustanove, organi unutrašnjih poslova i instituti sudske medicine, poljoprivredne i veterinarske službe, građevinska preduzeća, preduzeća za izgradnju puteva i druga privredna društva i ustanove koji u okviru svoje redovne delatnosti obavljaju iste ili slične poslove, jedinice civilne zaštite.
Plan asanacije na nivou jedinica lokalne samouprave pored elemenata iz tačke 35. ovog uputstva sadrži: pregled reona i mesta za prikupljanje poginulih; pregled lokacija-mesta za sahranjivanje poginulih; pregled lokacija za zakopavanje uginulih životinja; pregled lokacija za prikupljanje i uništavanje štetnih materija; pregled ustanova (ekipa) koje vrše identifikaciju leševa; pregled službi i drugih pravnih lica koji se uključuju u sprovođenju asanacije; pregled pravnih lica koje mogu vršiti detoksikaciju, dezinfekciju, dezinsekciju i deratizaciju sa tačno utvrđenim zadacima; uputstvo za rad člana štaba za vanredne situacije zaduženog za organizaciju asanacije terena.
Plan asanacije na nivou upravnog okruga sadrži objedinjene podatke iz svih jedinica lokalne samouprave po elementima iz tačke 35. ovog uputstva. Plan asanacije na nivou Republike pored elemenata iz tačke 35. ovog uputstva sadrži i pregled službi i drugih pravnih lica koji se uključuju u sprovođenju asanacije (po okruzima).
43. Plan očuvanja dobara bitnih za opstanak podrazumeva organizaciju mera za očuvanje objekata za vodosnabdevanje, održavanje potrebnog obima poljoprivredne i druge proizvodnje i opstanak biljnog i životinjskog fonda kroz obezbeđenje i čuvanje potrebnih količina i vrsta dobara neophodnih za život stanovništva; očuvanje kulturno-istorijskih, materijalnih i drugih bitnih dobara koji su ugroženi elementarnim nepogodama i drugim nesrećama. Voda je jedan od uslova neophodnih za opstanak, u tom cilju nužno je obezbediti neophodno snabdevanje i distribuciju potrebnim količinama higijenski ispravne vode, redovno kontrolisanje ispravnosti vode i održavanje sistema vodosnabdevanja. U zaštiti bilja i biljnih proizvoda sprovoditi mere koje se odnose na zaštitu od RHB kontaminacije, elementarnih nepogoda i drugih nesreća, primenom agro-tehničkih mera, pravovremenim branjem i skladištenjem i drugim aktivnosti. U cilju zaštite životinja i namirnica životinjskog porekla, potrebno je planirati preduzimanje mera koje se odnose na kontrolu zdravlja životinja, ukazivanje veterinarske pomoći oboleloj stoci, kao i pravilan postupak sa namirnicama životinjskog porekla u toku prerade, skladištenja, transporta i distribucije. Nosioci aktivnosti na očuvanju dobara bitnih za opstanak su ustanove čija je to redovna delatnost.
Cilj sprovođenja aktivnosti vezanih za očuvanje dobara bitnih za opstanak je da se obezbedi blagovremeno obaveštavanje stanovništva na ugroženoj teritoriji, sprovođenje profilaktičkih i protivepizotskih mera, blagovremeno otkrivanje i identifikacija zaraznih bolesti, puteva i izvora prenošenja, uvođenje protivepidemioloških mera.
Plan očuvanja dobara bitnih za opstanak na nivou jedinica lokalne samouprave pored elemenata iz tačke 35. ovog uputstva sadrži: pregled objekata za vodosnabdevanje (izvorišta pitke vode, rezervoari, vodovodna mreža); pregled termalnih i mineralnih izvora vode; pregled privrednih društava koja se bave proizvodnjom vode; pregled obradivog zemljišta; pregled privrednih društava i drugih pravnih lica koja se bave proizvodnjom životnih namirnica; pregled silosa, skladišta i hladnjača; pregled farmi sa kapacitetom (i slobodan kapacitet); pregled veterinarskih ustanova; pregled materijalnih dobara; pregled kulturno-istorijskih dobara.
Plan očuvanja dobara bitnih za opstanak na nivou upravnog okruga sadrži objedinjene podatke iz svih jedinica lokalne samouprave po elementima iz tačke 35. ovog uputstva.
Plan očuvanja dobara bitnih za opstanak na nivou Republike pored elemenata iz tačke 38. ovog uputstva sadrži: pregled kapaciteta za očuvanje vode (po upravnim okruzima); pregled kapaciteta za očuvanje bilja, životinja i životnih namirnica (po upravnim okruzima); pregled kulturno-istorijskih i materijalnih dobara.
44. Plan hitnog uspostavljanja neophodnih službi od javnog interesa - Funkcije neophodnih službi od javnog interesa su: snabdevanje neophodnim namirnicama, električnom i toplotnom energijom, gasom, pružanje usluga zdravstvene i socijalne zaštite, informisanje, snabdevanje vodom, komunalne usluge, usluge saobraćaja, PTT i druge usluge. Ukoliko usled elementarnih nepogoda i drugih nesreća, dođe do narušavanja njihovih funkcija, potrebno je preduzeti mere i radnje za njihovo ponovno uspostavljanje.
Osposobljena pravna lica izrađuju planove hitnog uspostavljanja svoje narušene funkcije. Izvode iz tih planova (pregled mera i aktivnosti za uspostavljanje narušene funkcije nastale usled elementarne nepogode i druge nesreće) dostavljaju nadležnom organu jedinice lokalne samouprave, koji na osnovu njih izrađuje Plan hitnog uspostavljanja neophodnih službi od javnog interesa na teritoriji jedinice lokalne samouprave. Ovlašćena i osposobljena pravna lica od značaja za Republiku Srbiju, izvod iz ovog plana dostavljaju Ministarstvu unutrašnjih poslova - nadležnoj službi za vanredne situacije.
Plan osmatranja, ranog upozoravanja, obaveštavanja i uzbunjivanja
45. Planom osmatranja, ranog upozoravanja, obaveštavanja i uzbunjivanja na nivou Republike, autonomnih pokrajina, jedinica lokalne samouprave i drugih pravnih subjekata utvrđuje se organizacija, snage, sredstva, mere i postupci subjekata sistema osmatranja, ranog upozoravanja, obaveštavanja i uzbunjivanja u vanrednim situacijama.
Planosmatranja, ranog upozoravanja, obaveštavanja i uzbunjivanja sadrži:
Organizaciju i funkcionisanje osmatranja, ranog upozoravanja obaveštavanja i uzbunjivanja:
1) službe 112 (šematski prikaz lokacija i sastav Nacionalnog centra, operativnih centara i situacionih centara, prikupljanje, obrada, prosleđivanje i dostavljanje informacija u skladu sa procedurama i dr.);
2) ranog upozoravanja: organizacija i način prikupljanja i prosleđivanja-dostavljanja informacija o neposrednoj i po nastanku opasnosti (subjekti od kojih se prikupljaju informacije);
3) osmatranja: sastav, zadaci, broj lokacije i način rada osmatračkih stanica;
4) obaveštavanja: šematski prikaz. način prikupljanja i razmene podataka (sadržaj i način obaveštavanja subjekata sistema i građana preko sredstava javnog informisanja i operatera mobilne telefonije, razglasnih uređaja i dr.);
5) uzbunjivanja: (organizacija i način aktiviranja sirena, pregled-lokacija sirena, akustička pokrivenost teritorije, spojni putevi, spisak pomoćnih sredstava za uzbunjivanje izvan čujnosti sirena, pregled korisnika visokih brana, hidroakumulacija i deponija sa opasnim materijama-jalovine sa organizacijom i načinom uzbunjivanja i dr.);
6) pregled i šema povezivanja subjekata sistema osmatranja, ranog upozoravanja, obaveštavanja i uzbunjivanja sadrži: elemente Službe 112, organe državne uprave, policije, Vojske Srbije, visokih brana, hidroakumulacija i deponija sa opasnim materijama-jalovine, privredna društva, službe od javnog interesa i druga pravna lica koja se u okviru svoje redovne delatnosti bave osmatranjem, evidentiranjem, analizom i prognoziranjem određenih pojava i stanja u hidrometeorologiji, seizmologiji, zaštiti od požara, vodoprivredi, hemijskoj i radiološkoj zaštiti, zdravstvu, poljoprivredi, elektroprivredi, saobraćaju i drugim oblastima;
7) pregled snaga sistema osmatranja, ranog upozoravanja, obaveštavanja i uzbunjivanja sadrži:
specijalizovane jedinice CZ za osmatranje (pregled jedinica, ljudstva i osmatračkih stanica, šeme jedinica, šematski prikaz rasporeda osmatračkih stanica na karti);
specijalizovane jedinice CZ za uzbunjivanje (pregled jedinica, ljudstva, šeme jedinica, pregled sredstava za uzbunjivanje, njihov raspored i način uključivanja - na karti).
Organizaciju i funkcionisanje telekomunikaciono-informacionog sistema i obezbeđenje zaštite informacija:
1) Organizacija i funkcionisanje: način, šema žičnih, radio i radio-telefonskih veza za potrebe subjekata i snaga zaštite i spasavanja, ranog upozoravanja obaveštavanja i uzbunjivanja i međunarodnu razmenu informacija, organizacija i način korišćenja računarske mreže;
2) Dokumenta o telekomunikaciono-informatičkom obezbeđenju i zaštiti informacija: Telefonski imenik subjekata sistema zaštite i spasavanja (Pregled br. 1), Radio-telefonski imenik subjekata sistema zaštite i spasavanja, načelne šeme žičnih veza Službe 112 i specijalizovanih jedinica CZ;
3) Elaborat specijalizovane jedinice CZ za telekomunikacije (zadatak jedinice, šema jedinice za telekomunikacije, spisak ljudstva i opreme, šema žičnih veza, šema radio-veza, radio-telefonski imenici specijalizovanih jedinica CZ);
4) Zaštita informacija: šema organizacije kriptozaštite pisanih informacija; pregled učesnika; princip funkcionisanja i postupanja sa zaštićenim informacijama).
Plan upotrebe snaga i sredstava zaštite i spasavanja
46. Plan upotrebe snaga i sredstava zaštite i spasavanja radi se na odgovarajućoj karti u kojoj se unose sledeći elementi: raspored svih vatrogasno spasilačkih jedinica (VSJ), specijalizovanih jedinica civilne zaštite, drugih jedinica policije, ovlašćenih i osposobljenih pravnih lica, jedinica civilne zaštite opšte namene i jedinica Vojske Srbije; pregled operativnih snaga za zaštitu i spasavanje (vatrogasno spasilačkih jedinica, ostalih jedinica policije, specijalizovanih jedinica civilne zaštite, ovlašćena i osposobljena pravna lica i jedinice civilne zaštite opšte namene) tabelarno. Način upotrebe spasilačkih timova VSJ i specijalizovanih jedinica CZ i drugih snaga zaštite i spasavanja; način obezbeđenja, funkcionisanja i vrste veza; način snabdevanja sa gorivom, vodom, hranom, smeštaj, zdravstvena zaštita i dr. potrebe za pripadnike jedinica koje operativno deluju.
U Planu upotrebe snaga zaštite i spasavanja jedinica lokalne samouprave unose se rasporedi i pravci upotrebe jedinica civilne zaštite opšte namene, način angažovanja i aktiviranja privrednih društava i drugih pravnih lica osposobljenih za zaštitu i spasavanje koji su neposredno potčinjeni štabovima za vanredne situacije, pregled i način angažovanja poverenika civilne zaštite.
Plan ublažavanja i otklanjanja posledica elementarnih nepogoda i drugih nesreća
47. Planom ublažavanja i otklanjanja posledica elementarnih nepogoda i drugih nesreća, razrađuju se:
1) radnje kojima se stvaraju uslovi za normalizaciju života i rada na ugroženom području: snabdevanje električnom energijom, pružanje komunalnih usluga; biomonitoring vazduha, vode i zemljišta; snabdevanje građana vodom za piće; nastavak pojačane kontrole i praćenja higijensko-epidemiološkog stanja ugroženog područja; neposredna kontrola zdravstvenog stanja ljudi na ugroženom području zbog pojave zaraznih bolesti; sprovođenje odgovarajuće zaštite životinja i biljaka;
2) prikupljanje podataka, procena i utvrđivanje visine nastale štete: broj ugroženih domaćinstava sa brojem članova domaćinstava i njihovim potrebama; oštećeni, uništeni i ugroženi individualni, javni i infrastrukturalni objekti; organizovanje rada komisija za procenu šteta;
3) organizovanje prikupljanja i raspodela pomoći: koordiniranje aktivnosti oko prikupljanja humanitarne pomoći u zemlji i inostranstvu; određivanje prioriteta i raspodela humanitarne pomoći;
4) druge mere kojima se ublažavaju i otklanjaju neposredne posledice od elementarnih nepogoda i drugih nesreća.
48. Plan informisanja javnosti, sadrži: pregled ovlašćenih lica koja će vršiti informisanje javnosti; pregled organizacija i institucija javnog informisanja; način prikupljanja i dobijanja podataka i informacija o elementarnim nepogodama i dugim nesrećama i preduzetim merama; organizovanje informisanja videotekstom, telekonferencijama, korišćenjem interneta i drugim sredstvima.
49. Pored elemenata iz tačke 18. ovog uputstva sastavni deo planova zaštite i spasavanja na svim nivoima su i radna dokumenta koja čine: odluka o organizaciji i funkcionisanju civilne zaštite na teritoriji autonomne pokrajine odnosno jedinice lokalne samouprave; odluka o formiranju nadležnog štaba za vanredne situacije; odluka o postavljenju poverenika i zamenika poverenika civilne zaštite; akt o obrazovanju jedinica civilne zaštite; lična i materijalna formacija jedinica civilne zaštite; odluka o određivanju ovlašćenih i osposobljenih pravnih lica od značaja za zaštitu i spasavanje, odgovarajuće topografske i geografske karte - planovi grada i naselja sa naznačenim svim elementima bitnim za zaštitu i spasavanje u slučaju elementarnih nepogoda i drugih nesreća i druga dokumenta.
50. Ovo uputstvo stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".
METODOLOGIJA ZA IZRADU PROCENE UGROŽENOSTI I PLANOVA ZAŠTITE I SPASAVANJA U VANREDNIM SITUACIJAMA
Radi potpunog razumevanja procesa procene rizika, kao i jedinstvenog tumačenja i korišćenja termina i definicija u oblasti elementarnih nepogoda i drugih nesreća neophodno je, pored termina i definicija datim u standardima, zakonima i uputstvima navedenim u pregledu literature, definisati i osnovne termine vezane za elementarne nepogode i druge nesreće:
1.1.1. Seizmičke opasnosti
Zemljotresi
Zemljotresi predstavljaju iznenadne, nagle i kratkotrajne udare, vibracije i podrhtavanje tla pri oslobađanju energije usled tektonskih pokreta i vulkanske aktivnosti.
Epicentar je mesto ili tačnije zona na površini terena gde se prvo oseti zemljotres.
Intenzitet zemljotresa predstavlja ocenu efekata dejstva zemljotresa na površini terena, tj. delovanje zemljotresa na objekte, teren i ponašanje ljudi i životinja. Izražava se seizmološkim skalama.
Magnituda zemljotresa predstavlja meru ocene jačine potresa u ognjištu. Pokazuje koliko je puta dati potres jači od izabranog tzv. "nultog" potresa.
Seizmički hazard (potencijalna opasnost) predstavlja verovatnoću pojavljivanja zemljotresa, u određenom periodu vremena, na određenom mestu, sa odgovarajućim karakteristikama.
Seizmički rizik definiše nivo štete koje zemljotres čini prirodnoj i novostvorenoj sredini. Obzirom da zemljotresi spadaju u retke događaje uvodi se pojam "prihvatljiv seizmički rizik" koji predstavlja nivo zaštite koji društvo može prihvatiti prema svojim ekonomskim mogućnostima.
Aseizmička izgradnja predstavlja izgradnju seizmo-otpornih objekata za nivo prihvatljivog seizmičkog rizika.
Klizišta, odroni i erozije
Klizanje predstavlja savremeni geološki proces otkidanja i pomeranja stenskih masa u padinama i kosinama, preko stabilne podloge, a po jasno ispoljenoj površini ili zoni klizanja.
Klizište je tvorevina procesa klizanja. Ono je, u suštini, deo terena u kome je aktivan proces klizanja.
Odron predstavlja skupinu većih blokova ili manjih odlomaka stenskih masa, odloženih pri dnu padine ili obale.
Erozija padina predstavlja savremeni egzogeni geološki proces planarnog i linijskog spiranja padina i kosina povremenim atmosferskim vodama. Osnovni erozioni oblici ovog procesa su vododerine i jaruge i akumulacione plavine.
Rizik od klizišta je mera verovatnoće i veličine negativnih posledica po prirodu, materijalna dobra i ljude. Obično se izražava na određenom području ili objektu i veže za aktivnost u definisanom periodu vremena (npr.: 15; 20, 50 god. ili za vek eksploatacije razmatranog objekta). Izražava se kvalitativno ili kvantitativno: proizvodom hazarda (potencijalnih opasnosti) klizanja, ugroženosti elemenata rizika i monetarnog izraza očekivanih posledica procesa.
Hazard (potencijalna opasnost) od procesa klizanja predstavlja kvantitativnu vrednost koja izražava verovatnoću aktiviranja klizišta na određenom području kao potencijalno štetnog procesa.
Tretman rizika od klizišta predstavlja sve aktivnosti, koje se sprovode u cilju smanjenja nivoa rizika, pre svega mera prevencije i primena sanacionih mera.
Učestalost klizišta predstavlja meru aktivnosti klizišta u određenom vremenskom intervalu, odnosno meru verovatnoće daljeg razvoja procesa klizanja.
1.1.2. Hidrosferske nepogode
Poplava
Poplava
Poplava je pojava neuobičajeno velike količine vode na određenom mestu zbog delovanja prirodnih sila (velika količina padavina) ili drugih uzroka kao što je popuštanje ili rušenje brana bilo veštačkih bilo prirodnih brana nastalih zagaćivanjem (pregrađivanjem) reka usled kliženja ili odronjavanja, ratnih razaranja, i sl. Najčešće nastaju usled izlivanja površinskih tokova što je uzrokovano karakteristikom sliva (geološka građa, morfologija, vegetiranost i način korišćenja terena) kao i neregulisanim rečnim koritom. Takođe, jako su česte i usled delovanja bujica na donje tokove i usled izdizanja nivoa podzemnih voda.
Bujice predstavljaju povremene vodotoke relativno velikog nagiba (>2%), sa promenljivom količinom vode i nesrazmerno velikom količinom vučenog i lebdećeg nanosa u odnosu na protok. Težinski sadržaj vučenog nanosa tj. valutica, odlomaka i kamena iznosi od 45-70%, a gustina bujične mase od 13,8-15,3 kN/m3. Osnovni erozioni oblik ovog procesa je bujično korito, a akumulacioni bujična plavina.
Klima predstavlja skup meteoroloških činilaca i pojava koje u određenom vremenskom periodu čine prosečno stanje atmosfere nad nekim delom zemljine površine.
Poplavljeno područje je prostor na površini zemlje prekriven vodom usled poplava.
Poplavni talas količina vode nastala usled povećanog dotoka vode u vodene tokove.
1.1.3. Atmosferske - meteorološke opasnosti
Olujni vetrovi
Vetar je horizontalno strujanje vazduha. Vetar je određen pravcem, jačinom i brzinom.
Pravac vetra se određuje prema strani sveta iz koje vazduh struji.
Jačina vetra je efekat koji vetar proizvodi na pojedinim predmetima.
Brzina vetra je put u metrima koji jedna vazdušna čestica pređe u jednoj sekundi.
Olujni vetar je vetar od 7 Bf ili jači koji ugrožava živote ljudi i dovodi do oštećenja ili uništenja materijalnih dobara.
Olujni vetrovi iz SE kvadranta najčešće se javljaju u hladnijoj polovini godine, dok se vetrovi iz NW kvadranta uglavnom javljaju u toploj polovini godine.
Skraćenice imaju sledeće značenje:
SE - Jugoistok
SSE - Jug-jugoistok
NW - Severozapad
Grad
Grad je vrsta padavina u čvrstom stanju. Pod pojmom padavina podrazumevaju se proizvodi vodene pare, koji u tečnom ili čvrstom stanju padaju iz oblaka na tlo ili se stvaraju pri tlu.
Snežna mećava je vremenska nepogoda koju karakterišu niske temperature, vetrovi od 7 Bf (14 m/s) ili jači, i obilne snežne padavine koje smanjuje vidljivost na 0.5 km ili manje u trajanju od najmanje 3 sata.
Snežni nanos je nataloženi sneg koji se u toku snežne mećave ili oluje oblikuje vetrom u vidu grebena ili gomila snega koju je naneo vetar, nataložena uz neku prepreku ili neravninu terena.
Poledica je vrsta niske padavine koja se javlja tokom zime. Nastaje kada sitne prehlađene kapi vode, padaju na tlo ili predmete čija je temperatura ispod 0°C. Tom prilikom one se odmah smrzavaju i stvara se tanka ledena kora. Poledica stvara velike probleme na putevima širom sveta, jer otežava i često potpuno onemogućava normalno odvijanje saobraćaja.
1.1.4. Biosferske opasnosti
Suša
Suša je definisana kao prirodni fenomen koji nastaje kada padavine značajno negativno odstupaju od normalnih vrednosti i izazivaju ozbiljne promene u hidrološkom bilansu koje štetno utiču na zemljišne produkcione sisteme. Postoje sledeći tipovi suše: meteorološka, poljoprivredna, hidrološka i socioekonomska, međusobno povezani, iako svaki od njih ima posebne faktore formiranja i uticaje.
Epidemija
Bolest je izraz kojim se opisuje poremećaj normalnih zbivanja u organizmu, odnosno nepravilno odvijanje životnih funkcija kao reakcija na spoljne ili unutrašnje nadražaje mehaničke, fizičko-hemijske, biološke ili psihološke prirode.
Zarazna bolest je oboljenje ljudi i životinja koje nastaje nakon infekcije uzročnikom, odnosno infektivnim agensom koji ima svoj prirodni rezervoar, izvor i puteve širenja.
Sezona zarazne bolesti je period u toku godine kada uobičajeno dolazi do porasta incidencije obolevanja od te zarazne bolesti.
Inkubacija je period između infekcije i simptoma infektivne bolesti.
Deponija predstavlja mesto za odlaganje otpada i predstavlja potencijalni izvor zaraze.
Epidemija zarazne bolesti jeste porast broja obolelih od zarazne bolesti veći od uobičajenog u određenoj populaciji i određenom vremenu.
Prirodna žarišta predstavljaju, teritorije na kojima među divljim životinjama tinjaju zarazne bolesti životinja (zoonoze), opasne i za ljude kao i za neke vrste domaćih životinja.
Kliconoša je osoba bez znakova zarazne bolesti koja izlučuje infektivni agens, koja može širiti infekciju i izazvati obolevanje drugih osoba (najčešće se misli na tifus, virusni hepatitis, difteriju i meningitis).
Epidemiološki nadzor je stalno, sistematsko prikupljanje, analiziranje i tumačenje podataka o zaraznim bolestima, kao i upućivanje povratnih informacija onima koji učestvuju u prikupljanju podataka ili njihovom korišćenju, a u cilju sprečavanja pojave i suzbijanja zaraznih bolesti; Ovaj nadzor je definisan ukoliko postoje definicije sumnjivog, verovatnog i potvrđenog slučaja obolevanja od određene zarazne bolesti.
Epizootija
Vektori predstavljaju prenosioce uzročnika zaraznih i parazitskih bolesti kod životinja i ljudi;
Dezinfekcija jeste primena načina, postupaka i metoda radi uništavanja uzročnika bolesti životinja, uključujući i bolesti koje se sa životinja mogu preneti na ljude;
Dezinsekcija jeste primena načina, postupaka i metoda radi uništavanja štetnih insekata i krpelja;
Deratizacija jeste primena načina, postupaka i metoda za uništavanje štetnih glodara;
Dezodoracija jeste primena načina, postupaka i metoda za neutralizaciju neprijatnih mirisa;
Dekontaminacija jeste primena načina, postupaka i metoda za odstranjivanje i uništavanje štetnih materija;
Egzotične zarazne bolesti jesu bolesti životinja definisane u skladu sa preporukama OIE koje nisu prisutne na teritoriji Republike Srbije;
Eksplozivne zarazne bolesti predstavljaju zarazne bolesti životinja koje se naglo javljaju i brzo šire među populacijom životinja iste ili različite vrste, prenose na različite načine i izazivaju velike ekonomske štete;
Enzootske zarazne bolesti jesu bolesti životinja definisane u skladu sa preporukama OIE koje su prisutne na teritoriji Republike Srbije;
Epizootiološka jedinica jeste područje koje obuhvata teritoriju opštine ili njen deo;
Epizootiološko područje jeste područje koje obuhvata veći broj epizootioloških jedinica;
Zaraženo područje predstavlja područje na kojem je registrovana zarazna bolest;
Zoonoza jeste bolest koja se može prenositi direktno ili indirektno sa životinja na ljude i sa ljudi na životinje;
Međunarodne organizacije jesu OIE (svetska organizacija za zdravlje životinja) FAO (organizacija UN za hranu i poljoprivredu), WHO (Svetska zdravstvena organizacija), WTO (svetska trgovinska organizacija) i druge međunarodne organizacije u oblasti zaštite zdravlja životinja i ljudi čiji je član Republika Srbija;
Nekontagiozne zarazne bolesti su zarazne bolesti koje nisu prenosive sa životinje na životinju ili čoveka.
"Stamping out" sistem/metod predstavlja postupak eutanazije obolelih i zaraženih životinja i neškodljivo uklanjanje njihovih leševa.
Ugroženo područje jeste područje na koje se zarazna bolest životinja sa zaraženog područja može preneti;
1.2. Tehničko-tehnološke opasnosti
Požari, eksplozije i havarije
Požar je proces nekontrolisanog sagorevanja kojim se ugrožavaju život i zdravlje ljudi, materijalna dobra i životna sredina;
Eksplozija je proces naglog sagorevanja koji nastaje kao posledica upotrebe zapaljivih tečnosti i gasova i ostalih gorivih materija koje sa vazduhom mogu stvoriti eksplozivnu smešu, praćenu udarnim talasom pritiska produkata sagorevanja i porastom temperature, kao i naglog razaranja plašta posuda usled neplaniranog ili nekontrolisanog širenja fluida i razletanja delova uređaja, tehnološke opreme ili objekata, kojim se ugrožavaju život i zdravlje ljudi i materijalna dobra;
Havarija je razaranje osnovnih sklopova postrojenja u privrednim, javnim i drugim objektima koje predstavlja opasnost za život i zdravlje ljudi, za materijalna dobra i izbijanje požara;
Tehničko-tehnološki udesi i teroristički napadi
Udes je iznenadni i nekontrolisani događaj koji nastaje, upravljanjem određenim sredstvima i obavljanjem aktivnosti sa opasnim materijama;
Transport je radnja kojom se obuhvata utovar, istovar i prevoz tereta od mesta utovara do odredišta;
Teroristički akt je delatnost kojom se uz upotrebu opasnih sredstava i materija planski ugrožavaju životi ljudi i životna sredina.
Nuklearni i radijacioni akcidenti
Nuklearni akcident je vanredni događaj koji zahteva sprovođenje zaštitnih mera na nuklearnim objektima, a u kome je došlo ili može da dođe do:
a) oslobađanja energije u lančanoj nuklearnoj reakciji ili prilikom raspada proizvoda lančane nuklearne reakcije;
b) izlaganja jonizujućim zračenjima;
Radijacioni akcident je vanredni događaj koji zahteva sprovođenje zaštitnih mera u skladištima radioaktivnog otpada, pri rukovanju sa izvorima jonizujućeg zračenja;
Sistem ranog upozoravanja i reagovanja - poverljiv sistem koji obezbeđuje slanje upozorenja o događajima koji mogu imati negativan uticaja na život i zdravlje ljudi i materijalna i kulturna dobra, kako u zemlji tako i u inostranstvu, razmenu informacija i koordinisan odgovor;
2. METODOLOGIJA PROCENE RIZIKA SA KRITERIJUMIMA
U ovoj metodologiji zahtevi za procenu rizika su kvantitativni i kvalitativni.
Procena rizika je sveukupan proces identifikacije, analize i ocene rizika.
Procena rizika uključuje proces identifikovanja unutrašnjih i spoljašnjih pretnji i ranjivosti, identifikovanja verovatnoće događaja sa porastom takvih pretnji i ranjivosti, definisanja ključnih funkcija potrebnih za kontinuitet operacija, definisanja kontrole na mestu potrebnom za smanjenje izloženosti i analizu troškova takve kontrole.
Pri proceni rizika potrebno je koristi dostignuća na polju standardizacije u oblasti procene rizika.
Da bi bila efikasna i održiva, procena rizika treba da bude integrisana na svim nivoima zaštite i spasavanja i podržana od strane organa vlasti. Metodologija za procenu rizika u zaštiti od elementarnih nepogoda i drugih nesreća je specifikovana i potrebno je obraditi svaku pojedinačnu opasnost u skladu sa ovom metodologijom.
Metodologija procene rizika se zasniva na procesu prikazanom u Prilogu A, Tabela A1, koji je odštampan uz ovu metodologiju i čini njen sastavni deo.
Štićene vrednosti, odnosno oblasti uticaja štićenih vrednosti dati su u Prilogu B, Tabela B1, koji je odštampan uz ovu metodologiju i čini njen sastavni deo.
2.2. Grupe rizika i kriterijumi za procenu rizika
Kod procene rizika teritorije-područja potrebno je obuhvati sledeće grupe rizika i izvršiti identifikaciju i preliminarnu analizu potencijalnih opasnosti od:
PN-1 Zemljotresa;
PN-2 Odrona, klizišta i erozija;
PN-3 Poplava;
PN-4 Olujnih vetrova;
PN-5 Grada;
PN-6 Snežne mećave, nanosa i poledice;
PN-7 Suša;
PN-8 Epidemije;
PN-9 Epizootija;
TTN-1 Požara i eksplozija;
TTN-2 Tehničko-tehnoloških udesa i terorističkih napada i
TTN-3 Nuklearnih ili radijacionih akcidenta.
a) Kriterijum za identifikaciju i preliminarnu analizu potencijalnih opasnosti svih grupa rizika;
b) Kriterijum za određivanje verovatnoće;
v) Kriterijum za određivanje posledica;
g) Kriterijum za utvrđivanje nivoa rizika;
d) Kriterijum za utvrđivanje kategorije rizika;
đ) Kriterijum za utvrđivanje prioriteta rizika;
e) Kriterijum za primenu opcija za ublažavanje rizika;
ž) Kriterijum za primenu opcija za izvodljivost;
z) Kriterijum za primenu analize cena-korist;
i) Kriterijum za određivanje preostalog rizika i
j) Kriterijum za utvrđivanje kombinacije više rizika (multi rizik).
Za evidenciju postojanja potencijalnih opasnosti koriste se termini "postoji" i "ne postoji", na obrascima i na način koji su propisani ovom metodologijom.
2.3 Kriterijumi za identifikaciju i preliminarnu analizu potencijalnih opasnosti
Za evidentiranje identifikovanih opasnosti i preliminarnu analizu potencijalnih opasnosti primenjuju se obrasci propisani ovom metodologijom. (Prilog V do LJ i Prilog M).
Evidentiranje karakteristika potencijalnih opasnosti vrši se za svaku potencijalnu opasnost posebno a prema mogućim veličinama, prema sledećem:
- Veličina 1 - minimalna opasnost;
- Veličina 2 - mala opasnost;
- Veličina 3 - srednja opasnost;
- Veličina 4 - velika opasnost i
- Veličina 5 - maksimalna opasnost.
Preliminarna analiza potencijalnih opasnosti ima za cilj da se ustanovi dali postoji određena opasnost na datom području, a zatim da odredi stepen njenog uticaja, sa aspekta ugrožavanja štićenih vrednosti, u odnosu na druge opasnosti.
Po završetku preliminarne analize vrši se rangiranje potencijalnih opasnosti prema dobijenim veličinama, od najveće do najmanje.
Na osnovu dobijenog ranga potencijalnih opasnosti, donosi se odluka o hitnosti preduzimanja mera za smanjenje potencijalne opasnosti. Odluka o hitnom preduzimanju mera za potencijalnu opasnost sa najvećom veličinom opasnosti ne sme da dovede do zapostavljanja ostalih potencijalnih opasnosti sa nižim veličinama opasnosti, naprotiv, mora se i o njima voditi računa.
Rezultati preliminarne analize potencijalnih opasnosti su ulazni rezultati analize rizika.
Preliminarna analiza se vrši prema kriterijuma (prilozi V do LJ) u zavisnosti od vrste opasnosti na obrascima u prilogu, izvođenjem zaključka iz analiza svih faktora odrediti veličinu potencijalnih opasnosti.
Prilozi V do LJ odštampani su uz ovu metodologiju i čine njen sastavni deo.
Identifikacija i preliminarna analiza potencijalnih opasnosti data je u Prilogu M, Obrazac V/S-PR-1, Tabela M.1, koji je odštampan uz ovu metodologiju i čini njen sastavni deo.
Koristiti podatke i preglede republičkih zavoda i ostalih subjekata koji obavljaju delatnosti koje imaju veze sa zaštitom i spasavanjem i smanjenjem rizika od katastrofa..
Rezultate preliminarne analize prikazati na odgovarajućim kartama u odgovarajućoj razmeri.
PN-1 Zemljotresi
Preliminarnu analizu potencijalnih opasnosti od zemljotresa vršiti prema sledećim elementima:
1. Postojanje dokumenata planskog monitoringa;
2. Postojanje sistema za identifikaciju, ranu najavu i obaveštavanje;
3. Postojanje sistema monitoringa i evidencije;
4. Gustina naseljenosti i veličina životinjskog fonda i
5. Mogućnost generisanja drugih opasnosti.
Kriterijumi za identifikaciju potencijalnih opasnosti od zemljotresa dati su u Prilogu V, Tabela V.1., koji je odštampan uz ovu metodologiju i čini njen sastavni deo.
Potencijalne opasnosti od zemljotresa, identifikuju se prema sledećim faktorima:
1) Postojanje dokumenata planskog monitoringa:
1.1. Postojanje karte hazarda (potencijalnih opasnosti) - ustanoviti postojanje karte, popunjenost i ažurnost i usklađenost sa referentnim standardima i propisima za vođenje karte;
1.2. Prognozna karta-ustanoviti postojanje karte, popunjenost i ažurnost i usklađenost sa referentnim dokumentima i propisima za vođenje karte;
1.3. Karta seizmičkog zoniranja gradova - ustanoviti postojanje karte, ažurnost i usklađenost sa referentnim propisima i standardima za vođenje karte;
1.4. Geodinamični monitoring - ustanoviti postojanje dokumenata geodinamičkog monitoringa, evidencije izvršenih monitoringa, analiza i planova za otklanjanje nedostataka sa izveštajima o preduzetim merama,
2) Postojanje sistema za identifikaciju, ranu najavu i obaveštavanje:
2.1. Sistem za identifikaciju opasnosti ustanoviti postojanje sistema za identifikaciju, tehničku ispravnost, postojanje i vođenje dokumentacije;
2.2. Sistem za ranu najavu - ustanoviti postojanje sistema za ranu najavu, postojanje dokumentacije o tehničkoj ispravnosti, dokumentacija o pregledima od strane ovlašćenih lica, dokaze o usklađenosti sistema sa standardima i propisima o ugradnji i eksploataciji;
2.3. Sistem obaveštavanja stanovništva i informisanje - ustanoviti postojanje planova za obaveštavanje i informisanje stanovništva, postojanje osposobljenih osoba za realizaciju obaveštavanja i informisanja, postojanje planova za upotrebu alternativnih načina za obaveštavanje i informisanje;
3) Postojanje sistema monitoringa i evidencije:
3.1. Kapacitet za sistemski monitoring i evidenciju jakih potresa (brane, mostovi, industrija - postojanje evidencija važnih objekata osetljivih na jake potrese, postojanje planova za monitoring, postojanje planova za preduzimanje mera za zaštitu stanovništva i dobara, postojanje planova za reagovanje u slučaju jakih potresa, postojanje osoba osposobljenih za vršenje monitoringa);
3.2. Kapacitet za utvrđivanje povredivosti objekata - utvrditi postojanje pregleda sa povredivošću objekata, postojanje plana za utvrđivanje povredivosti objekata od strane ovlašćenih lica, stepen realizacije plana;
4) Gustina naseljenosti i veličina životinjskog fonda - analizirati gustinu naseljenosti i veličinu životinjskog fonda na analiziranom području sa aspekta uticaja na život i zdravlje ljudi i životinja, zbrinjavanja i asanacije.
5) Mogućnost generisanja drugih opasnosti - analizirati mogućnost da usled istovremenog nastanka i drugih opasnosti dođe do uvećavanja štetnih efekata na štićene vrednosti.
PN-2 Klizišta, odroni i erozije
Preliminarnu analizu potencijalnih opasnosti od odrona, klizišta i erozija vršiti prema sledećim elementima:
1. Postojanje planske i projektne dokumentacije;
2. Parametri i karakter odrona, klizišta i erozivnog područja;
3. Površina i karakteristike ugroženog područja;
4. Gustina naseljenosti;
5. Gustina infrastrukturnih i privrednih objekata i
6. Mogućnost generisanja drugih opasnosti.
Kriterijumi za identifikaciju potencijalnih opasnosti od odrona, klizišta i erozija dati su u Prilogu G, Tabela G.1, koji je odštampan uz ovu metodologiju i čini njen sastavni deo.
Potencijalne opasnosti od odrona, klizišta i erozija identifikuju se prema sledećim faktorima:
1. Parametri i karakter odrona, klizišta i erozivnog područja - područje analizirati prema sledećem:
a) Aktuelni kinematski status - izvršiti ocenjivanje mogućnosti odrona, klizanja i/ili erozije terena na datom području;
b) Brzina odrona, klizišta i/ili erozije - izvršiti ocenjivanje potencijalne brzine kretanja terena u odnosu na okolni teren i infrastrukturu;
v) Zapremina mase koja je podložna odronu, klizanju i/ili eroziji - izvršiti procenu moguće zapremine mase koja može da se pokrene u slučaju odrona, klizanja i/ili erozije terena;
g) Površina kliznog tela - izvršiti procenu očekivane površine koja može da se pokrene u slučaju odrona, klizišta i/ili erozije;
d) Vreme početka odrona, klizišta i/ili erozije i vreme trajanja - izvršiti procenu doba godine kada može da dođe do klizanja terena i koliko može da traje klizanje sa aspekta uticaja na normalno odvijanje delatnosti, mogućnost saniranja itd;
đ) Tendencije odrona, kliženja i/ili erozije - dinamika razvoja procesa:
izvršiti procenu kako može da se razvija proces odrona, kliženja i/ili erozije, tendencija smirivanja ili intenziviranja;
2. Površina i karakteristike ugroženog područja - područje analizirati sa aspekta:
a) Geološke građe terena - utvrditi geološki sastav tla na zahvaćenom području sa aspekta uticaja na nastanak odrona, klizišta i/ili erozije;
b) Hidrogeoloških uslova - utvrditi postojanje različitih vrsta voda u odnosu na sastav tla sa spekta mogućnosti nastanka i razvoja odrona, klizišta i/ili erozije;
v) Vegetiranosti područja - utvrditi postojanje vegetacije (vrsta, veličina, razvijenost) sa aspekta uticaja na nastanak i razvoj odrona, klizišta i/ili erozije;
g) Angažovanosti područja - utvrditi potencijale razvoja područja sa aspekta gradnje objekata i infrastrukture i njihov uticaj na nastanak i razvoj odrona, klizišta i/ili erozije;
3. Gustina naseljenosti - izvršiti analizu gustine naseljenosti sa aspekta broja i gustine naselja i broja stanovnika:
4. Gustina infrastrukturnih i privrednih objekata - izvršiti analizu broja, vrste, gustine i značaja infrastrukturnih i privrednih objekata na analiziranom području i moguće posledice po infrastrukturu i obavljanje normalnih delatnosti;
5. Mogućnost generisanja drugih opasnosti - analizirati mogućnost da usled istovremenog nastanka i drugih opasnosti dođe do uvećavanja štetnih efekata na štićene vrednosti.
PN-3 Poplave
Preliminarnu analizu potencijalnih opasnosti od poplava vršiti prema sledećim elementima:
1. Uzrok i karakter nastanka poplave;
2. Izgrađenost sistema zaštite od poplave;
3. Karakter i gustina naseljenosti i veličina životinjskog fonda, količina kulturnih i materijalnih dobara i
4. Mogućnost generisanja drugih opasnosti.
Kriterijumi za identifikaciju potencijalnih opasnosti od poplava dati su u Prilogu D, Tabela D.1, koji je odštampan uz ovu metodologiju i čini njen sastavni deo.
Potencijalne opasnosti od poplava, identifikuju se prema sledećim faktorima:
1. Karakteristike poplave;
a) Uzrok i karakter nastanka poplave - izlivanje vode iz korita prirodnih ili veštačkih vodotoka, intenzivna kiša, topljenje snega (direktno plavljenje terena, visok nivo podzemnih voda i rušenje brana);
b) Mehanizam nastanka poplave - prevaziđen kapacitet osnovnog korita (nema zaštitnog sistema, prelivanje nasipa (prevaziđen merodavni protok), otkaz zaštitnog sistema (prodor nasipa, rušenje, pogrešno upravljanje), blokada ili suženje korita, zagušenje mosta, ledena barijera;
v) Karakter nastanka poplave - bujična poplava (mali sliv, kratko vreme koncentracije), poplava usled naglog topljenja snega (često uz istovremene obilne kiše ili pojavu ledenih barijera), brz nastanak poplave koja nije bujična, srednje brz nastanak poplave. Spor nastanak poplave, poplava sa velikom količinom plivajućeg i rečnog nanosa, poplava koju odlikuju velike brzine i poplava koju odlikuju velike dubine, dužina trajanja i period pojave;
2. Izgrađenost sistema zaštite od poplave - pravno normativna regulativa, organizacija subjekata, izgrađenost tehničkih sistema (nasipi, ispusti, propusti, mostovi i dr.) rana najava i obaveštavanje.
3. Karakter i gustina naseljenosti i veličina životinjskog fonda, količina kulturnih i materijalnih dobara - analizirati gustinu naseljenosti i brojnost životinjskog fonda, broj i stanje kulturnih i materijalnih dobara na analiziranom području sa aspekta uticaja na život i zdravlje ljudi i životinja, zbrinjavanja i asanacije i mogućnosti zaštite i spasavanja kulturnih i materijalnih dobara.
4. Mogućnost generisanja drugih opasnosti - analizirati mogućnost da usled istovremenog nastanka i drugih opasnosti dođe do uvećavanja štetnih efekata na štićene vrednosti.
PN-4 Olujni vetrovi
Preliminarnu analizu potencijalnih opasnosti od olujnih vetrova vršiti prema sledećim elementima:
1. Karakteristike područja;
2. Intenzitet olujnih vetrova, pravac i smer strujanja,
3. Gustina infrastrukturnih i privrednih objekata na području i
4. Mogućnost generisanja drugih opasnosti.
Kriterijumi za identifikaciju potencijalnih opasnosti od olujnih vetrova dati su u Prilogu Đ Tabela Đ.1, koji je odštampan uz ovu metodologiju i čini njen sastavni deo.
Potencijalne opasnosti od olujnih vetrova, identifikuju se prema sledećim faktorima:
1. Karakteristike područja - analizirati područje sa aspekta pojave olujnih vetrova u određenim delovima područja;
2. Intenzitet olujnih vetrova - zahvaćeno područje analizirati prema sledećem:
a) Jačina olujnog vetra - odrediti prema Boforovoj skali jačinu olujnog vetra;
b) Glavni pravac strujanja i učestalost u tom pravcu;
v) Smer strujanja i mogućnost promene (vrtloženje);
3. Gustina infrastrukturnih i privrednih objekata - izvršiti analizu broja, gustine i povredivosti (ranjivosti) infrastrukturnih i privrednih objekata na analiziranom području;
4. Mogućnost generisanja drugih opasnosti - analizirati mogućnost da usled istovremenog nastanka i drugih opasnosti dođe do uvećavanja štetnih efekata na štićene vrednosti.
PN-5 Grad
Preliminarnu analizu potencijalnih opasnosti od grada vršiti prema sledećim elementima:
1. Karakteristike pojave grada;
2. Karakteristike gradom oštećenih površina;
3. Pravci nailaska gradoopasnih oblačnih ćelija;
4. Karakteristike kritičnih površina i objekata;
5. Osetljivost poljoprivrednih kultura na pojavu grada posebno u određenim fenofazama;
6. Postojanje aktivne zaštite od grada i
7. Mogućnost generisanja drugih opasnosti.
Kriterijumi za identifikaciju potencijalnih opasnosti od grada dati su u Prilogu E, Tabela E.1, koji je odštampan uz ovu metodologiju i čini njen sastavni deo.
Potencijalne opasnosti od grada, identifikuju se prema sledećim faktorima:
1. Karakteristike pojave grada - analizirati jačinu i brzinu pojave grada u odnosu na površinu;
2. Karakteristike gradom oštećenih površina - odrediti veličinu kritičnih površina, vrstu i veličinu mogućih šteta;
3. Pravci nailaska gradonosnih oblaka - odrediti pravce nailaska oblaka sa aspekta mogućnosti zaštite od grada;
4. Karakteristike kritičnih površina i objekata - analizirati vrste i karakter i broj objekata koji mogu da trpe udare grada;
5. Osetljivost poljoprivrednih kultura na pojavu grada posebno u određenim fenofazama - sagledati količinu poljoprivrednih kultura i veličinu štete koja može da nastane u slučaju grada;
6. Postojanje aktivne zaštite od grada - analizirati postojanje zaštite od grada na području sa aspekta postojanja protivgradne zaštite, karakteristika protivgradne zaštite, drugih mera zaštite od grada i
7. Mogućnost generisanja drugih opasnosti - analizirati mogućnost da usled efekata grada na štićene vrednosti nastanu druge opasnosti.
PN-6 Snežne mećave, nanosi i poledice
Preliminarnu analizu potencijalnih opasnosti od snežnih mećava, nanosa i poledice vršiti prema sledećim elementima:
1. Područja na kojima se pojavljuje opasnost;
2. Vreme pojavljivanja i vreme trajanja opasnosti;
3. Aktivnosti ugrožene pojavom opasnosti i
4. Mogućnost generisanja drugih opasnosti.
Kriterijumi za identifikaciju potencijalnih opasnosti od snežnih mećava, nanosa i poledice dati su u Prilogu Ž, Tabela Ž.1, koji je odštampan uz ovu metodologiju i čini njen sastavni deo.
Potencijalne opasnosti od snežnih mećava, nanosa i poledice, identifikuju se prema sledećim faktorima:
1. Područja na kojima se pojavljuje opasnost - područje analizirati sa aspekta identifikacije i lociranja lokaliteta na kojima se pojavljuje opasnost;
2. Vreme pojavljivanja i vreme trajanja opasnosti - područje analizirati sa aspekta vremena pojavljivanja (doba dana i godine) i trajanja opasnosti;
3. Aktivnosti ugrožene pojavom opasnosti - izvršiti analizu vrste, broja, važnosti i frekvencije aktivnosti koje bi bile ugrožene;
4. Mogućnost generisanja drugih opasnosti - analizirati mogućnost da usled istovremenog nastanka i drugih opasnosti dođe do uvećavanja štetnih efekata na štićene vrednosti.
PN-7 Suše
Preliminarnu analizu potencijalnih opasnosti od suša vršiti prema sledećim elementima:
1. Klasifikacija jačine suše pomoću SPI i mogući uticaji;
2. Vreme pojave i trajanja opasnosti;
3. Površina i karakteristike ugroženog područja;
4. Mogućnosti navodnjavanja i
5. Mogućnost generisanja drugih opasnosti.
Kriterijumi za identifikaciju potencijalnih opasnosti od suša dati su u Prilogu Z, Tabela Z.1, koji je odštampan uz ovu metodologiju i čini njen sastavni deo.
Potencijalne opasnosti od suša, identifikuju se prema sledećim faktorima:
1. Klasifikacija jačine suše pomoću SPI i mogući uticaji - analizirati moguće posledice suša sa aspekta količine padavina na području;
2. Vreme pojave i trajanja opasnosti - područje analizirati sa aspekta vremena pojavljivanja i trajanja opasnosti u odnosu na posledice;
3. Površina i karakteristike ugroženog područja - područje analizirati sa aspekta:
a) Veličine ugroženog područja;
b) Hidroloških uslova;
v) Vegetacije;
4. Mogućnosti navodnjavanja - izvršiti analizu mogućnosti navodnjavanja stabilnim sistemima i pokretnim sistemima;
5. Mogućnost generisanja drugih opasnosti - analizirati mogućnost da usled istovremenog nastanka i drugih opasnosti dođe do uvećavanja štetnih efekata na štićene vrednosti.
PN-8 Epidemije
Preliminarnu analizu potencijalnih opasnosti od epidemija vršiti prema sledećim elementima:
1. Ugroženost područja epidemijama nastalim bez povezanosti sa drugim pojavama;
2. Tipovi epidemija;
3. Sanitarno higijensko stanje objekata i infrastrukturnih instalacija;
4. Zdravstveni i drugi kapaciteti u funkciji zbrinjavanja, smeštaja, transporta i drugo;
5. Mogućnost generisanja drugih opasnosti - analizirati mogućnost da usled istovremenog nastanka i drugih opasnosti dođe do uvećavanja štetnih efekata na štićene vrednosti.
Kriterijumi za identifikaciju potencijalnih opasnosti od epidemija dati su u Prilogu I, Tabela I.1, koji je odštampan uz ovu metodologiju i čini njen sastavni deo.
Potencijalne opasnosti od epidemija, identifikuju se prema sledećim faktorima:
1. Ugroženost područja epidemijama nastalim bez povezanosti sa drugim pojavama - područje analizirati prema sledećem:
a) Mogućnost pojave novih zaraznih bolesti;
b) Mogući poremećaji vodosnabdevanja;
v) Konzumiranje namirnica van kontrole;
g) Obuhvat imunizacijom;
2. Tipovi epidemija - Ugroženost područja epidemijama koje nastaju kao posledica sanitarno hijenskih uslova i infrastrukture teritorije - analizirati sa aspekta. postojanja različitih vrsta epidemija;
3. Sanitarno higijensko stanje objekata i infrastrukturnih instalacija - sagledati sa aspekta:
a) postojanja deponija, lokacije, veličine i stanje;
b) lokalno snabdevanje vodom;
v) građevinsko-tehničko stanje postojećih objekata;
4. Zdravstveni i drugi kapaciteti u funkciji zbrinjavanja, smeštaja, transporta i drugo, sagledati sa aspekta - kadrovski, smeštajni i transportni kapaciteti, lekovi, medicinska i druga oprema;
5. Mogućnost generisanja drugih opasnosti - analizirati mogućnost da usled istovremenog nastanka i drugih opasnosti dođe do uvećavanja štetnih efekata na štićene vrednosti.
PN-9 Epizootije
Preliminarnu analizu potencijalnih opasnosti od epizootija vršiti prema sledećim elementima:
1. Parametri i karakter opasnosti;
2. Površina i karakteristike ugroženog područja;
3. Gustina životinjskog fonda,
4. Izgrađenost sistema zaštite od epizootija i
5. Mogućnost generisanja drugih opasnosti.
Kriterijumi za identifikaciju potencijalnih opasnosti od epizootije dati su u Prilogu J, Tabela J.1, koji je odštampan uz ovu metodologiju i čini njen sastavni deo.
Potencijalne opasnosti od epizootija, identifikuju se prema sledećim faktorima:
1. Parametri i karakter opasnosti - područje analizirati sa aspekta broja i vrsta ugroženih životinja i karakteristika bolesti;
2. Površina i karakteristike ugroženog područja - područje analizirati sa aspekta:
a) Izvora zarazne bolesti;
b) Razvoja, prenošenja i širenja bolesti;
v) Mogućnosti preduzimanja preventivnih i kurativnih mera;
3. Gustina životinjskog fonda - izvršiti analizu gustine životinjskog fonda sa aspekta broja i vrsta životinja kritičnih na epizootije;
4. Izgrađenost sistema zaštite od epizootija - analizirati sa aspekta postojanja planova zaštite od epizootija, prirodnih i veštačkih barijera za širenje bolesti i kapaciteta za zbrinjavanje;
5. Mogućnost generisanja drugih opasnosti - analizirati mogućnost da usled istovremenog nastanka i drugih opasnosti dođe do uvećavanja štetnih efekata na štićene vrednosti.
TTN-1 Požari i eksplozije
Preliminarnu analizu potencijalnih opasnosti od požara i eksplozija vršiti prema sledećim elementima:
1. Uzrok i karakteristike nastanka požara i eksplozija;
2. Izgrađenost sistema zaštite od požara;
3. Karakter i gustina naseljenosti, veličina životinjskog fonda, blizina kulturnih i materijalnih dobara i
4. Mogućnost generisanja drugih opasnosti.
Kriterijumi za identifikaciju potencijalnih opasnosti od požara i eksplozija dati su u Prilogu K, Tabela K.1, koji je odštampan uz ovu metodologiju i čini njen sastavni deo.
Potencijalne opasnosti od požara i eksplozija, identifikuju se prema sledećim faktorima:
1. Uzrok i karakteristike nastanka požara i eksplozija - područje analizirati prema sledećem:
a) Identifikacija objekata osetljivih na požar i eksplozije;
b) Identifikacija šumskih kompleksa blizu naselja osetljivih na požar i eksplozije;
2. Izgrađenost sistema zaštite od požara - izvršiti analiziranje spremnosti sistema za gašenje požara sa aspekta:
a) Postojanje Plana zaštite od požara;
b) Postojanja vatrogasnih jedinica za gašenje požara;
v) Postojanja sopstvenih organizovanih snaga za gašenje požara;
g) Opremljenost opremom za gašenje požara;
d) Postojanje sistema za otkrivanje i dojavu požara;
đ) Postojanje planskih i primene urbanističkih mera zaštite od požara i eksplozija;
e) Postojanje i održavanje uređaja, opreme instalacija i sredstava za zaštitu od požara prema zakonu kojim se uređuje oblast zaštite od požara, tehničkim propisima i uputstvu proizvođača opreme.
ž) Saglasnost nadležnog organa ministarstva unutrašnjih poslova na investiciono-tehničku dokumentaciju, izvedeno stanje i upotrebu objekta ili dela objekta;
z) Nadzor protivpožarne inspekcije i postojanje naloženih mera zaštite od požara i eksplozija;
3. Karakter i gustina naseljenosti, veličina životinjskog fonda, blizina kulturnih i materijalnih dobara - analizirati gustinu naseljenosti i veličinu životinjskog fonda, blizinu kulturnih i materijalnih dobara na analiziranom području sa aspekta uticaja na život i zdravlje ljudi i životinja, zbrinjavanja i asanacije i mogućnosti zaštite i spasavanja kulturnih i materijalnih dobara;
4. Mogućnost generisanja drugih opasnosti - analizirati mogućnost da usled istovremenog nastanka i drugih opasnosti dođe do uvećavanja štetnih efekata na štićene vrednosti.
TTN-2 Tehničko-tehnološki udesi i teroristički napadi
Preliminarnu analizu potencijalnih opasnosti od tehničko-tehnoloških udesa i terorističkih napada vršiti prema sledećim elementima:
1. Položaj i karakteristike teritorije;
2. Saobraćajna infrastruktura;
3. Stanje objekata, sredstava i opreme;
4. Izgrađenost sistema zaštite i spasavanja od udesa;
5. Mogućnost generisanja drugih opasnosti.
Kriterijumi za identifikaciju potencijalnih opasnosti od tehničko-tehnoloških udesa i terorističkih napada dati su u Prilogu L, Tabela L.1, koji je odštampan uz ovu metodologiju i čini njen sastavni deo.
Potencijalne opasnosti od tehničko-tehnoloških udesa i terorističkih napada identifikuju se prema sledećim faktorima:
1. Položaj i karakteristike teritorije - teritoriju analizirati prema sledećem:
a) Položaj teritorije u odnosu na šire područje;
b) Položaj teritorije u odnosu na topografske objekte u užem području;
v) Položaj objekata za pružanje pomoći obolelima i povređenima;
g) Vrsta, broj i stanje vodotokova na širem i užem području;
d) Vrsta, broj i položaj obradivih površina na teritoriji;
đ) Vrsta, broj i položaj naselja na teritoriji;
2. Saobraćajna infrastruktura - analizirati stanje putne, železničke i vodene infrastrukture, ranžirnih rampi, prelaza, da li postoje posebna parking i zaustavna mesta, puteva kroz nacionalne parkove i zaštićena područja, uređenost pristaništa i luka sa aspekta pretakanja i manipulacije, i drugo;
3. Stanje objekata sredstava i opreme - izvršiti analiziranje broja i vrste objekata koji se bave proizvodnjom, skladištenjem, prometom i transportom opasnim materijama sa aspekta ispunjenosti zakonske regulative, postojanje, broj, vrste i kvalitet sredstava i opreme za zaštitu;
4. Izgrađenost sistema zaštite i spasavanja od udesa - analizirati stanje na teritoriji sa aspekta postojanja planske regulative, bezbednosno zaštitnih sistema, organizovanja snaga, planiranja finansijskih sredstava, mere prevencije i planovi osposobljavanja zaposlenih za postupanje u slučaju udesa;
5. Mogućnost generisanja drugih opasnosti - analizirati mogućnost da usled istovremenog nastanka i drugih opasnosti dođe do uvećavanja štetnih efekata na štićene vrednosti.
TTN-3 Nuklearni i/ili radijacioni akcidenti
Preliminarnu analizu potencijalnih opasnosti od nuklearnih i/ili radijacionih akcidenata vršiti prema sledećim elementima:
1. Položaj i karakteristike teritorije;
2. Saobraćajna infrastruktura;
3. Stanje objekata za zaštitu od nuklearnih i radijacionih akcidenata;
4. Izgrađenost sistema zaštite i spasavanja od udesa i
5. Mogućnost generisanja drugih opasnosti.
Kriterijumi za identifikaciju potencijalnih opasnosti od nuklearnog i/ili radijacionog akcidenta dati su u Prilogu LJ, Tabela LJ.1, koji je odštampan uz ovu metodologiju i čini njen sastavni deo.
Potencijalne opasnosti od nuklearnog i/ili radijacionog akcidenta, identifikuju se prema sledećim faktorima:
1. Položaj i karakteristike teritorije - teritoriju analizirati prema sledećem:
a) Položaj teritorije u odnosu na šire područje;
b) Položaj teritorije u odnosu na topografske objekte u užem području;
v) Položaj objekata za pružanje pomoći obolelima i povređenima;
g) Vrsta, broj i stanje vodotokova na širem i užem području;
d) Vrsta, veličina i stanje vegetacije;
đ) Vrsta, broj i položaj obradivih površina i ostalih izvora hrane na području;
e) Vrsta, broj i položaj naselja na području;
2. Saobraćajna infrastruktura - analizirati stanje putne, železničke i vodene infrastrukture, ranžirnih rampi, prelaza, da li postoje posebna parking i zaustavna mesta, puteva kroz nacionalne parkove i zaštićena područja, uređenost pristaništa i luka sa aspekta pretakanja i manipulacije, i drugo;
3. Stanje nuklearnih objekata kao i objekata za zaštitu od nuklearnih i/ili radijacionih akcidenata na teritoriji - analizirati broj i kvalitet stambenih i privrednih objekata sa aspekta mogućnosti korišćenja za skloništa;
4. Izgrađenost sistema zaštite i spasavanja od nuklearnih i/ili radijacionih akcidenata - analizirati stanje na teritoriji sa aspekta postojanja planske regulative, bezbednosno zaštitnih sistema, organizovanja snaga, planiranja finansijskih sredstava, mera prevencije i postojanja planova osposobljavanja zaposlenih za postupanje u slučaju akcidenta;
5. Mogućnost generisanja drugih opasnosti - analizirati mogućnost da usled istovremenog nastanka i drugih opasnosti dođe do uvećavanja štetnih efekata na štićene vrednosti.
2.3. Izrada scenarija pojedinačnih rizika (u skladu sa Uputstvom o metodologiji za izradu Procene ugroženosti i planova zaštite i spasavanja u vanrednim situacijama)
Na osnovu rezultata preliminarne analize potencijalnih opasnosti subjekat vrši izradu scenarija razvoja pojedinačnih opasnosti.
Nakon završetka preliminarne analize potencijalnih opasnosti, subjekat vrši analizu rizika. Analiza rizika rezultuje determinisanjem nivoa rizika.
2.5. Kriterijum za određivanje verovatnoće
Verovatnoća (V) predstavlja kombinaciju učestalosti određenog štetnog događaja i povredivosti (ranjivosti) u odnosu na potencijalnu opasnost.
Kriterijumi za određivanje verovatnoće dati su u Prilogu O, tabela O.1, koji je odštampan uz ovu metodologiju i čini njen sastavni deo.
Stepenovanje verovatnoće vrši se na sledeći način:
1 - nemoguće, 2 - neverovatno, 3 - verovatno, 4 - skoro izvesno i 5 - sigurno.
Verovatnoća se određuje prema matrici za određivanje verovatnoće koja je da ta u Prilogu O, tabela O.5, koji je odštampan uz ovu metodologiju i čini njen sastavni deo.
V= U x R |
(1) |
Učestalost (U) se odnosi na ponavljanje određenog štetnog događaja u vremenskom periodu ili na izloženost štićene vrednosti određenoj potencijalnoj opasnosti u određenoj vremenskoj jedinici.
Učestalost se primenjuje u dva pojavna oblika, i to:
U1 - učestalost kada postoji evidencija štetnih događaja i
U2 - učestalost kada ne postoji evidencija štetnih događaja.
Kada se vrši procena rizika mora se odlučiti da li će se primeniti učestalost U1 ili U2, na osnovu podataka o postojanju validnih evidencija o štetnim događajima, u fazi utvrđivanja konteksta problema.
Vremenski period u kojem se posmatraju podaci o učestalosti treba da bude najmanje za poslednjih deset kalendarskih godina.
Prilikom procene rizika može se odstupiti od ovog vremenskog određenja, ako:
a) Ne postoji desetogodišnja evidencija, već evidencija za kraći vremenski period, ali ne kraći od pet godina i
b) Postoji evidencija za period duži od deset godina iz koje se mogu prikazati bitni pokazatelji učestalosti događaja.
Prilikom procene rizika koristi podatke objavljene od strane javnih i drugih službi.
Stepenovanje učestalosti (U1) vrši se na osnovu kriterijuma za određivanje učestalosti (U1) koji su dati u Prilogu O, tabela O.2, koji je odštampan uz ovu metodologiju i čini njen sastavni deo.
1 - vrlo retko, 2- povremeno, 3 - često, 4 - pretežno i - 5 veoma često.
Ako je analizom statističkih podataka neželjenih događaja u proteklom periodu utvrđeno da nema podataka o štetnim događajima ili nisu zabeleženi, dolazi se do zaključka da nije moguće izračunati učestalost po osnovu evidencije događaja.
U tom slučaju, pristupa se analizi vremena izloženosti štićenih vrednosti determinisanim potencijalnim opasnostima i u odnosu na dobijenu vremensku izloženost, potencijalnim opasnostima određuje stepen učestalosti.
Stepenovanje učestalosti (U2) vrši se na osnovu kriterijuma za određivanje učestalosti (U2), koji su dati u Prilogu O, Tabela O.3, koji je odštampan uz ovu metodologiju i čini njen sastavni deo.
1 - zanemarljiva, 2 - povremena, 3 - duga, 4 - pretežna i 5 - trajna.
Povredivost (Ranjivost) (R) predstavlja postojeće stanje zaštite subjekta, odnosno osetljivost subjekta na potencijalne opasnosti.
Stepenovanje povredivosti vrši s vrši se na osnovu kriterijuma za određivanje povredivosti (ranjivosti) koji su dati u u Prilogu O, tabela O.4, koji je odštampan uz ovu metodologiju i čini njen sastavni deo.
1 - vrlo velika, 2 - velika, 3 - srednja, 4 - mala i 5 - vrlo mala
2.6. Kriterijumi za određivanje posledica
Posledice (P) predstavljaju efekat štetnog događaja po štićene vrednosti, a manifestuju se kroz veličinu gubitka (štetu) u odnosu na kritičnost štićene vrednosti na osnovu kriterijuma datih u Prilogu P, tabele P.3.1 do P 3.4, koji je odštampan uz ovu metodologiju i čini njen sastavni deo.
Stepenovanje posledica vrši se na sledeći način:
1 - Minimalne; 2 - Male; 3 - Umerene; 4 - Ozbiljne i 5 - Katastrofalne.
Posledice se određuju prema matrici za određivanje posledica koja je data u Prilogu P, Tabela P.4, koji je odštampan uz ovu metodologiju i čini njen sastavni deo.
P = Š x K |
(2) |
Šteta (Š) je mera oštećenja štićenih vrednosti.
Stepenovanje štete vrši se prema kriterijumima za određivanje štete koji su dati u Prilogu P, Tabela P.1, koji je odštampan uz ovu metodologiju i čini njen sastavni deo.
1 - Vrlo mala; 2 - Mala; 3 - Srednja; 4 - Velika i 5 - Vrlo velika.
Kritičnost (K) je mera vrednosti odnosno važnosti štićene vrednosti odnosno osetljivosti, na efekte delovanja štetnog događaja na štićene vrednosti.
Stepenovanje kritičnosti vrši se prema kriterijumima za određivanje kritičnosti koji su dati u Prilog P, Tabela P.2, koji je odštampan uz ovu metodologiju i čini njen sastavni deo.
1 - Vrlo velika; 2 - Velika; 3 - Srednja; 4 - Mala i 5 - Minimalna.
2.7. Kriterijumi za određivanje nivoa rizika
Nivo rizika je proizvod stepena verovatnoće i stepena posledica. Kriterijumi za određivanje nivoa rizika i matrica za određivanje nivoa rizika dati su u Prilog R, tabela R.1 i R.2, koji je odštampan uz ovu metodologiju i čini njen sastavni deo.
Nivo rizika određuje se prema sledećem obrascu:
NR = V x P |
(3) |
Nivo rizika određen prema ovoj metodologiji može biti u granicama od minimalno 1 do maksimalno 25.
Radi ocene rizika potrebno je izvršiti klasifikaciju rizika u kategorije a potom odredi koji su rizici prihvatljivi a koji nisu.
2.8.1. Kriterijum za određivanje kategorije rizika
Rizici se klasifikuju u kategorije od najniže (prva) do najviše (peta). Kriterijumi za određivanje kategorije rizika dati su u Prilogu S, Tabela S.1, koji je odštampan uz ovu metodologiju i čini njen sastavni deo.
2.8.2. Kriterijum za određivanje prihvatljivosti rizika
Na osnovu liste prihvatljivih i neprihvatljivih rizika definiše se lista prioriteta. Prioritetno se tretiraju oni rizici koji imaju najveći nivo rizika. Prilikom određivanja koji rizici će prioritetno biti tretirani, potrebno je obrati pažnju na mogućnost postojanja rizika sa niskim nivoom rizika i mogućnosti da primenom mera tretiranja prerastu u visoke rizike sa potrebom za prioritetnim tretmanom. Kriterijumi za određivanje prihvatljivosti rizika dati su u Prilogu S, Tabela S.2, koji je odštampan uz ovu metodologiju i čini njen sastavni deo.
Tretmanom neprihvatljivih rizika odnosno preduzimanjem raznovrsnih planskih mera, redukuje se nivo rizika na prihvatljiv nivo. Izrađuje se plan za tretman rizika, koji načelno sadrži: rizik, aktivnost, nosioca aktivnosti, vreme realizacije, saradnici u realizaciji aktivnosti, vreme i način izveštavanja.
Procena rizika data je u Prilogu N, Tabela N1, Obrazac V/S-PR-2, koji je odštampan uz ovu metodologiju i čini njen sastavni deo.
2.9.1. Kriterijum za određivanje opcija za ublažavanje posledica
Radi smanjivanja nivoa rizika od dejstva negativnih posledica identifikovane potencijalne opasnosti ili kombinacija opasnosti preduzima se jedna ili kombinacija sledećih mera:
a) Izbegavanje rizika;
Radi tretmana rizika primenom strategije izbegavanja rizika vrši se zamena započetih aktivnosti alternativnim, bez narušavanja projektovanih ciljeva.
b) Smanjivanje rizika izmenom procedure;
Radi tretmana rizika primenom strategije smanjivanja rizika izmenom procedure vrši se revidiranje načina-procedura za realizaciju kritičnih aktivnosti bez narušavanja projektovanih ciljeva.
v) Smanjivanje verovatnoće dešavanja;
Radi tretmana rizika primenom strategije smanjivanja verovatnoće dešavanja potencijalnih opasnosti, vrši se primena mera koje će smanjiti učestalost dešavanja ili vremensku izloženost štićene vrednosti potencijalnim opasnostima kao i uvođenje nove ili povećanje postojeće zaštite kritičnih elemenata.
g) Smanjivanje posledica potencijalnih opasnosti;
Radi tretmana rizika primenom strategije smanjivanja mogućih posledica potencijalnih opasnosti preduzimaju se mere zaštite štićenih vrednosti od mogućih oštećenja na osnovu poznavanja karakteristika štićenih vrednosti i elemenata sistema upravljanja, kao i smanjenja osetljivosti na potencijalne opasnosti.
d) Zadržavanje ili prihvatanje rizika;
Radi tretiranja rizika primenom strategije zadržavanja rizika u procesu funkcionisanja zadržavaju se sve aktivnosti koje ne predstavljaju trenutnu potencijalnu opasnost sa neprihvatljivim nivoom rizika. Takve potencijalne opasnosti moraju biti pod kontrolom i moraju se preduzimati adekvatne mere da nivo rizika ne postane neprihvatljiv. Prihvatanje rizika vrši se samo kada postoji opravdanost iskazana kroz korist.
Po donošenju odluke o primeni mera za tretman rizika, evidentiraju se relevantne informacije o identifikovanim rizicima radi arhiviranja, koje su date u Prilogu T, Obrazac V/S-PR-4, koji je odštampan uz ovu metodologiju i čini njen sastavni deo.
2.9.2 Kriterijum za primenu opcija za izvodljivost
Svaku meru za tretman rizika koja se odredi kao funkcionalna za određeni štetni događaj, treba razmotriti, u svakoj fazi procene rizika da li je određena mera primenjiva sa aspekta:
a) Usklađenosti sa poslovnom politikom ili zakonskim ograničenjima;
b) Cene izmene procedura i
v) Cene izmene proizvoda (usluge).
Analizu opcija za izvodljivost realizuju stručni organi. U procesu određivanja opcija za izvodljivost primene mera za tretman rizika, primenjuju se opšte priznate i zakonom definisane metode.
2.9.3. Kriterijum za primenu analize odnosa cena-korist
Nakon konačnog utvrđivanja mera za tretman rizika, primene mera za smanjivanje ili ublažavanje rizika i ocene da postoji neprihvatljiv preostali rizik, koristeći kriterijume za procenu rizika iz ove metodologije. Vrši se analiza i određuje veličinu stvarnih troškova daljeg tretmana rizika u skladu sa svim opštim i posebnim karakteristikama posmatrane potencijalne opasnosti. Analizu odnosa cena-korist vrše stručni organi, primenjujući opšte priznate i zakonom utvrđene metode.
Ako analiza rezultira pokazateljima koji su u suprotnosti sa koristima dobijenim tretmanom rizika, rizik treba smatrati neprihvatljivim.
Sve relevantne informacije u vezi procene rizika evidentiraju se radi arhiviranja, u skladu sa Obrascem V/S-PR-4.
2.10. Kriterijum za određivanje preostalog rizika
Po završetku procesa procene rizika, odnosno tretmana neprihvatljivih rizika utvrđuje se postojanje preostalih rizika, odnosno rizika koji je i posle preduzimanja mera za tretman i dalje neprihvatljiv. Svaki preostali rizik koji ostaje posle primene mera za tretman rizika ponovo se vrednuje, korišćenjem kriterijuma za procenu rizika propisanih u ovoj metodologiji.
Ako preostali rizik ne ispunjava ove kriterijume, potrebno je primeniti dalje mere tretiranja rizika.
Ako je preostali rizik prihvatljiv treba izvršiti evidenciju relevantnih informacija o riziku radi arhiviranja.
Nakon primene i verifikacije mera za tretman pojedinačnih rizika, treba doneti odluku da li je prihvatljiv opšti preostali rizik na području, koristeći kriterijume za ocenu prihvatljivosti rizika definisane ovom metodologijom.
2.11. Izrada mape i registra rizika od elementarnih nepogoda i drugih nesreća
2.11.1. Mape rizika
Mape su značajni instrumenti pomoću kojih se prikazuju informacije o potencijalnim opasnostima, povredivosti i rizicima u oblasti elementarnih nepogoda i drugih nesreća i samim tim podržavanje procesa procene rizika i sveukupne strategije kontrole rizika. One pomažu da se odrede prioriteti za strategije redukcije rizika. Mape imaju važnu ulogu u tome da obezbede da svi akteri u okviru procene rizika imaju iste informacije o potencijalnim opasnostima kao i u prezentovanje rezultata procene rizika zainteresovanim stranama.
Na kraju, mapiranje rizika je od koristi i u širem kontekstu planskog prikazivanja zemljišta i vizuelizacije rezultata procene ugroženosti kao i planiranja i upotrebe snaga za reagovanje na pretnje.
Pripremanje mapa rizika je kompleksan proces. One su obično deo rezultata analize rizika i predstavljaju nastavak na proces mapiranja potencijalnih opasnosti i povredivosti na jednoj teritoriji.
Kroz mape rizika prikazuje se prostor i prostorni raspored štićenih vrednosti, izvori rizika, zone rasprostiranja, objekti za zaštitu i spasavanje, objekte koji mogu da izazovu rizik i multi rizik, položaj susednih država sa kritičnom infrastrukturom, raspored snaga za zaštitu i spasavanje, itd.
Za prikaz navedenih sadržaja, potrebno je koristiti sledeće topografske karte:
- nivo Republike: TK 1: 300 000 ili TK 1: 500 000
- nivo pokrajine: TK 1: 300 000
- nivo okruga: TK 1 : 200 000
- nivo opštine: TK 1:50 000 ili TK 1 : 100 000.
Svi nivoi mogu da koriste karte TK 1:25 000 i TK 1:50 000 radi detaljnijeg prikazivanja pojedinih sadržaja. Za rad i označavanje sadržaja na kartama potrebno je koristiti opšte prihvaćene i propisima određene topografske i druge znakove.
Pored topografskih karata, radi prikazivanja specifičnih sadržaja, mogu se koristi i tematske karte, koje se nalaze u upotrebi specijalizovanih organizacija (hidrometeorološke, seizmičke, i sl.).
Na mapama rizika (kartama) mogu se prikazati pojedinačne potencijalne opasnosti radi detaljnijeg prikazivanja rizika ili grupa potencijalnih opasnosti ili svih potencijalnih opasnosti na jednom području.
Za označavanje pojedinih potencijalnih opasnosti na mapama rizika, koristiti oznake i skraćenice date u Prilogu H, tabele H1 i H2, koji je odštampan uz ovu metodologiju i čini njen sastavni deo.
2.11.2. Registar rizika
Registar rizika od elementarnih nepogoda i drugih nesreća, izrađuje se u procesu procene rizika. Sve podatke dobijene i prikupljene ili podatke do kojih se došlo u toku procene evidentirati u obrazac (Prilog T). Evidencija treba da se vodi u štampanom i elektronskom obliku radi lakšeg pronalaženja podataka i stvaranja baze podataka.
U stvaranju efikasne i što sadržajnije baze podataka, neophodno je izraditi odgovarajući softver koji omogućava i analizu unetih podataka.
Prikaz svih rezultata procene ugroženosti treba vršiti na elektronskim kartama korišćenjem geografskog informacionog sistema (GIS) kada se za to stvore tehnički uslovi.
2.12. Određivanje kombinacija rizika - multi-rizik
U procesu procene rizika, uzima se u obzir mogućnost da pojedini rizici ne utiču samostalno na štićene vrednosti.
Ako se u procesu procene rizika uoči da bilo koji pojedinačni rizik ima veću verovatnoću dešavanja ili moguće posledice po štićene vrednosti i da može doći do multiplikacije štetnih događaja, odnosno povećanja konačnih posledica zbog kombinacije potencijalnih opasnosti, pristupa se prioritetnom tretiranju takvog rizika, angažujući sve potrebne resurse.
Multi-rizik predstavlja kombinaciju dve ili više potencijalnih opasnosti generisanih od pojedinačne potencijalne opasnosti ili nastale nezavisno u isto vreme, uzimajući u obzir interakcije svih potencijalnih opasnosti u svim situacijama zato što se dešavaju u isto vreme ili se prate uzastopno, zato što zavise jedan od druge ili zato što ih uzrokuje isti događaj ili događaj pokretač/okidač ili zato što predstavljaju pretnju istim elementima pod rizikom (povredivim/izloženim elementima) bez hronološke koincidencije.
Istovremene potencijalne opasnosti se takođe nazivaju i propratni događaji, rušilački efekti, domino efekti ili efekat slapa. Primeri toga su npr. klizište pokrenuto poplavom, koja je pokrenuta obilnom kišom, ili industrijski akcident koji pokreće zdravstvene probleme itd.
Bilo koji događaj ili potencijalna opasnost može pokrenuti veći broj sledećih potencijalnih opasnosti, od kojih se svaka može posebno razmatrati. Verovatnoća pojave svakog od tih događaja je, naravno, usko povezana sa verovatnoćom javljanja narednog događaja ili prethodnog događaja pokretača. Procena posledica zato mora da uzme u obzir kumulativni uticaj svih različitih uticaja koji se javljaju istovremeno ili neposredno jedan za drugim.
Tamo gde se različiti rizici neće javiti istovremeno ali ipak utiču na iste elemente pod rizikom tj. na ljude, ekonomsku aktivnost, životnu sredinu, materijalna i kulturna dobra.
Takvi pristupi multi-rizicima su važni u svim geografskim oblastima podložnim negativnim posledicama od nekoliko tipova potencijalnih opasnosti, kao što je slučaj, u mnogim delovima Republike Srbije. U ovoj situaciji, fokusiranje isključivo na uticaj samo jedne konkretne potencijalne opasnosti moglo bi čak rezultirati povećanjem povredivosti u pogledu nekog drugog tipa potencijalne opasnosti.
Na primer, ako se odobri gradnja objekata na plodnoj ravnici zato što njegova struktura uključuje izdignuto i visokoetažno prizemlje, to bi moglo da ima za posledicu posebnu ranjivost strukture na uticaje seizmičkih talasa zemljotresa.
Izazov sa kojim se treba suočiti kod sagledavanja multi-rizika je adekvatno razmatranje mogućih pratećih efekata među potencijalnim opasnostima, tj. situacije gde jedna potencijalna opasnost prouzrokuje jednu ili više uzastopnih potencijalnih opasnosti. Na primer, zemljotres može izazvati eksploziju gasovoda, industrijski akcident, može izazvati požar. Zato sagledavanje multi-rizika razmatra međuzavisnost nekoliko potencijalnih opasnosti i rizika.
Pristup multi-rizika zahteva sagledavanje perspektive multi-opasnosti i multi-povredivosti. Svaka procena rizika mora da uključi moguća pojačanja posledica usled interakcije sa drugim potencijalnim opasnostima, jedan rizik se može povećati kao posledica javljanja druge potencijalne opasnosti, ili zato što je neka druga vrsta događaja značajno izmenila povredivost sistema. Perspektiva multi-povredivosti se odnosi na raznovrsnost izloženih osetljivih štićenih vrednosti, (stanovništva, sistema transporta i infrastrukture, zgrada, kulturno nasleđe itd.) koje prikazuju različite tipove povredivosti protiv različitih štićenih vrednosti i koje zahtevaju različite tipove kapaciteta neophodnih da se te potencijalne opasnosti spreče. Analize pojedinačnih rizika uzimaju u obzir kompleksnost različitih izvora određenih potencijalnih opasnosti.
Određene poteškoće prilikom kombinovanja analize pojedinačnih rizika u jednu integrisaniju sliku multi-rizika, ne smeju da budu prepreka za izvlačenje zaključaka o multiplikaciji ili povećanju posledica. Neke od teškoća su činjenica da se dostupni podaci za različite pojedinačne rizike mogu odnositi na različite vremenske okvire i korišćenje različitih tipologija uticaja, itd.
Osnovna smernica za izvođenje zaključaka po pitanju uticaja multi rizika, treba da bude uticaj potencijalnih opasnosti na štićene vrednosti, svake pojedinačne opasnosti a zatim i razmatranje zajedničkog uticaja.
2.13. Izrada scenarija rizik - multi-rizik
U idealnim okolnostima, identifikacija rizika bi trebalo da uzima u obzir sve moguće potencijalne opasnosti, verovatnoću njihovih pojavljivanja i njihove moguće uticaje na sve štićene vrednosti i subjekat koji vrši procenu mora da omogući sagledavanje kombinacija svih rizika.
Potencijalne opasnosti se mogu javiti sa različitim intenzitetima, a i kvantni uticaj može biti nestabilan, tj. ne dovoljno jasno povezan sa intenzitetom potencijalnih opasnosti, već samo povezan određenom verovatnoćom.
Realno postoje situacije gde jedna potencijalna opasnost pokreće druge potencijalne opasnosti. Treba imati u vidu da su domet mogućih potencijalnih opasnosti koje treba uzeti u obzir, kao i njihove uticaje, i propratni efekti i uticaji potpuno neograničeni.
Zbog ove kompleksnosti, identifikacija rizika obično obuhvata detaljno izlaganje scenarija potencijalnih rizičnih situacija, koji sažima oblast mogućnosti na ograničen broj identifikovanih situacija.
Scenario multi-rizika je prikaz situacije jednog ili više uticaja potencijalnih opasnosti koja vodi ka značajnim uticajima, a koja predstavlja prioritetnu opasnost po štićene vrednosti. U nastavku izrade scenarija multi-rizika neophodno je analizirati sve moguće kombinacije, koje predstavljaju opasnost ali i one koje na prvi pogled nisu opasne.
Scenariji rizika mora da predstavljaju verodostojni opis onoga što se može očekivati u budućnosti. Formiranje scenarija se uglavnom zasniva na iskustvima iz prošlosti, ali treba uzeti u obzir i događaje i uticaje koji se do tog trenutka još nisu desili. Scenariji bi trebalo da se zasnivaju na koherentnom i interno konzistentnom skupu pretpostavki o ključnim vezama i pokretačkim silama. Kao i svako drugo uprošćavanje realnosti, definicija scenarija zahteva subjektivne pretpostavke. Zato je od velikog značaja da sve informacije koje vode ka definisanju scenarija budu eksplicitne kako bi se mogle razmatrati i ažurirati.
Za procenu rizika na visokom nivou agregacije (spajanja), kao što su procene nacionalnog rizika, osnovno pitanje je koji će se scenariji izabrati, jer će to odrediti koliko će korisna biti uloga procene rizika u opisivanju realnosti. U poređenju sa širokim spektrom situacija (tj. rizika i njihovim različitim stepenima intenziteta), koje su zaista moguće u realnosti, može se odabrati samo ograničen broj scenarija. Prilikom procene nacionalnog rizika pokušavalo se da se izađe na kraj sa problemom selekcije time što se upućivalo na neke standarde kao što su "razuman najgori slučaj" ili neku drugu odrednicu. Međutim, neizvesnosti koje ostaju u ovom pristupu su ogromne. Korisnost upoređivanja procena rizika će uglavnom zavisiti od zajedničkog razumevanja načina kreiranja scenarija.
Scenario rizika treba da se kreira u skladu sa određenim nivoima uticaja. Ovi nivoi se takođe nazivaju i nivoi zaštite i mogu se definisati u odnosu na (sprečene) gubitke. Drugi uslovi mogu obuhvatati verovatnoću da određena potencijalna opasnost nadvisi određeni prag i da to iznenada pojača uticaje, npr. probijanje nasipa ili da snaga vetra nadmaši određene standarde dizajna itd.
Mnogi rizični događaji mogu imati opseg ishoda sa različitim udruženim verovatnoćama. Obično su manji problemi češći nego katastrofe. Zato postoji izbor po pitanju toga da li treba rangirati najčešći tip ishoda ili najozbiljniji ili neku drugu kombinaciju. U mnogim slučajevima prikladno je skoncentrisati se na najozbiljniji mogući ishod jer oni predstavljaju najveću pretnju i često su i najveća briga. U nekim slučajevima može biti prikladno rangirati i zajedničke probleme i na izvesne katastrofe kao posebne rizike. Važno je da se koristi verovatnoća koja je važna za odabrane posledice, a ne verovatnoća događaja kao celine.
Glavna vodilja prilikom izbora treba da budu određeni nivoi uticaja i verovatnoće pojave određenih potencijalnih opasnosti kako bi se dobio minimalni stepen koherentnosti među različitim procenama pojedinačnih rizika.
Subjekat treba da scenarije rizika koristi i u fazi identifikacije rizika i u fazi analize rizika, gde će faza analize imati za cilj uspostavljanja kvantitativne procene uticaja i verovatnoća. U fazi identifikacije rizika, izgradnja scenarija se mora izvoditi na sveobuhvatan način i može se odnositi na grube procene ili kvalitativnu analizu zasnovanu na preliminarnoj analizi potencijalnih opasnosti. U fazi analize rizika, treba proceniti kvantitativne verovatnoće za svaki pojedinačni scenario na relaciji sa svakom potencijalnom opasnošću.
Rezultati analize se prikazuju na mapama rizika.
Primenjuje se izrada scenarija rizik - multi-rizik za svaku pojedinačnu opasnost, metodom logičkog zaključivanja, na osnovu pretpostavki ili utvrđenih činjenica, izvode se zaključci o generisanju drugih opasnosti, njihovim posledicama na štićene vrednosti, načinu tretmana i snagama za odgovor.
Tabela A.1 - Proces procene rizika
Tabela B.1 - Oblasti uticaja štićenih vrednosti
R. br. |
Štićene vrednosti |
Oblasti uticaja štićenih vrednosti |
|
1. |
LJUDI I |
ŽIVOT |
Broj smrtno stradalih, broj nestalih ljudi, broj ubijenih i uginulih životinja |
2. |
ZDRAVLJE |
Broj ljudi i životinja sa teškim i lakšim povredama, broj obolelih i zaraženih |
|
3. |
USLOVI ZA NORMALAN ŽIVOT |
Broj lica koja su ostala bez osnovnih uslova za život na pogođenom području (smeštaj, hrana, voda, higijenski uslovi) evakuacija, broj i vrste životinja bez osnovnih uslova za život |
|
4. |
ZDRAVSTVENA ZAŠTITA |
Kapaciteti i troškovi za lekove i medicinska sredstva, zdravstvena zaštita bolničko zbrinjavanje, veterinarska zaštita |
|
5. |
NEPOSREDNE ILI TRAJNE HITNE MERE |
Hrana, voda, smeštaj, odeća i obuća |
|
6. |
EKONOMIJA I EKOLOGIJA |
RESTAURACIJA JAVNIH ZGRADA |
Procena oštećenja, ukupni troškovi restauracije |
7. |
JAVNI PREVOZ I INFRASTRUKTURA |
Funkcionalnost javnog prevoza, puteva, elektroenergetskog sistema, komunalnog sistema, alternativno snabdevanje vodom, raščišćavanje-prioriteti, procena štete |
|
8. |
RESTAURACIJA KULTURNOG NASLEĐA |
Oštećeni kulturni objekti, procena štete, troškovi restauracije, prioriteti |
|
9. |
RESTAURACIJA IMOVINE |
Procena štete, troškovi restauracije, potrebni kapaciteti |
|
10. |
RESTAURACIJA ŽIVOTNE SREDINE |
Procena štete, procena uticaja na ljude i mogućnosti multiplikacije opasnosti, troškovi sanacije |
|
11. |
EKOLOŠKI TROŠKOVI |
Procena štete, utvrđivanje stanja na terenu, procena uticaja na ljude, životinje i zemljište, troškovi sanacije, prioriteti, asanacija terena |
|
12. |
OMETANJE EKONOMSKE AKTIVNOSTI |
Uticaj na svakodnevni život i rad, prekid proizvodnje, snabdevanja energentima, vodom, hranom, lekovima |
|
13. |
ISPLATA OSIGURANJA |
Aktivnost osiguravajućih društava u proceni štete i isplata osiguranja |
|
14. |
INDIREKTNI DRUŠTVENI TROŠKOVI PO EKONOMIJU |
Veličina svih troškova nastalih usled elementarnih nepogoda i drugih nesreća a nisu planirani budžetom |
|
15. |
DRUGI DIREKTNI I INDIREKTNI TROŠKOVI |
Troškovi angažovanja snaga drugih država na pomoći u saniranju posledica |
|
16. |
DRUŠTVENO POLITIČKA |
JAVNO NASILJE I ANKSIOZNOST |
Angažovanje policije i drugih snaga bezbednosti, angažovanje medicinskih službi, panika, strah, uništavanje i nezakonito prisvajanje javne i privatne imovine |
17. |
NARUŠAVANJE TERITORIJE |
Pokušaji otcepljenja dela teritorije, nepriznavanje zakona države od strane raznih separatističkih i terorističkih grupa |
|
18. |
NARUŠAVANJE MEĐUNARODNE POZICIJE |
Loša pripremljenost i reakcija na elementarne nepogode i druge nesreće, veliki broj stradalih i povređenih usled loše pripremljenosti i organizacije pomoći, neadekvatno korišćenje međunarodne pomoći |
|
19. |
NARUŠAVANJE DEMOKRATSKOG SISTEMA |
Gubljenje poverenja u sistem vlasti na svim nivoima ili pojedinačno |
|
20. |
PSIHOLOŠKI UTICAJ NA DRUŠTVO |
Usled loše pripremljenosti i organizacije pomoći nanose se negativne posledice na psihološku snagu stanovništva da se izbori sa efektima elementarnih nepogoda i drugih nesreća |
|
21. |
UTICAJ NA JAVNI RED I BEZBEDNOST |
Usled gubljenja domaćinstava, rodbine, materijalnih sredstava za život dolazi do kriminala |
|
22. |
POLITIČKE IMPLIKACIJE |
Razne političke partije pokušavaju da izvuku političku korist proklamujući vlastite programe za poboljšanje stanja |
|
23. |
PSIHOLOŠKE IMPLIKACIJE |
Dolazi do pojave straha za opstanak i dalji život |
|
24. |
ŠTETA PO KULTURNE VREDNOSTI |
Procena štete, mogućnosti saniranja, važnost objekata |
|
25. |
PREKOGRANIČNI UTICAJI |
Šteta u prekograničnim područjima, angažovanje snaga u prekograničnim područjima, diplomatski kontakti |
|
KRITERIJUMI ZA IDENTIFIKACIJU POTENCIJALNIH OPASNOSTI OD ZEMLJOTRESA
U ovom prilogu dati su kriterijumi za identifikaciju potencijalnih opasnosti od zemljotresa prema zahtevima ove metodologije.
Tabela V.1 - Kriterijumi za identifikaciju potencijalnih opasnosti od zemljotresa
R. br. |
Zahtev za procenu potencijalne opasnosti |
VELIČINA OPASNOSTI |
||||
Maksimalna |
Velika |
Srednja |
Mala |
Minimalna |
||
5 |
4 |
3 |
2 |
1 |
||
1. |
Postojanje dokumenata planskog monitoringa |
Ne postoji karta hazarda (potencijalnih opasnosti), prognozna karta, karta seizmičkog zoniranja teritorije i vrši se geodinamički monitoring. Ne postoji osoba osposobljena za rad sa dokumentima. Osnovni stepen seizmičnosti područja (MSK-64) ≥ 9° |
Postoji karta hazarda (potencijalnih opasnosti), prognozna karta, karta seizmičkog zoniranja teritorije i ne vrši se geodinamički monitoring. Dokumenta su nepotpuna, nisu izrađena u skladu sa važećim standardima i propisima, Dokumenta nisu ažurna. Ne postoji određena osoba osposobljena za rad sa dokumentima, već sa istima rukuje lice pored svojih redovnih poslova Osnovni stepen seizmičnosti područja (MSK -64) od 8° do 9° |
Postoji karta hazarda (potencijalnih opasnosti), prognozna karta, karta seizmičkog zoniranja teritorije i vrši se geodinamički monitoring. Dokumenta su nepotpuna, nisu izrađena u skladu sa važećim standardima i propisima. Dokumenta su ažurna. Postoji određena osoba osposobljena za rad sa dokumentima. Osnovni stepen seizmičnosti područja (MSK -64) od 7° do 8° |
Postoji karta hazarda (potencijalnih opasnosti), prognozna karta, karta seizmičkog zoniranja teritorije i vrši se geodinamički monitoring. Dokumenta su nepotpuna, izrađena su u skladu sa važećim standardima i propisima. Dokumenta su ažurna. Postoji određena osoba osposobljena za rad sa dokumentima. Osnovni stepen seizmičnosti područja (MSK -64) od 6° do 7° |
Postoji karta hazarda (potencijalnih opasnosti), prognozna karta, karta seizmičkog zoniranja teritorije i vrši se geodinamički monitoring, Dokumenta su potpuna, izrađena u skladu sa važećim standardima i propisima. Dokumenta su ažurna. Postoji osoba osposobljena za rad sa dokumentima na posebnom radnom mestu. Osnovni stepen seizmičnosti područja (MSK -64) < 6° |
2. |
Postojanje sistema za identifikaciju, ranu najavu i obaveštavanje |
Ne postoje sistemi za identifikaciju zemljotresa, ranu najavu i obaveštavanje stanovništva. Ne postoje osobe, određene i osposobljene za rukovanje sistemima. Ne planira se njihova izgradnja. |
Postoje sistemi za identifikaciju zemljotresa, ranu najavu i obaveštavanje stanovništva, sistemi su tehnički neispravni, ne vrši se redovna kontrola i provera rada od strane ovlašćenih lica, ne vodi se uredna dokumentacija. Postoje osobe, za rukovanje sistemima koje nisu adekvatno osposobljene a koje taj posao obavljaju pored svog redovnog posla. |
Postoje sistemi za identifikaciju zemljotresa, ranu najavu i obaveštavanje stanovništva, sistemi su tehnički ispravni, ne vrši se redovna kontrola i provera rada od strane ovlašćenih lica, ne vodi se uredna dokumentacija. Postoje osobe, za rukovanje sistemima koje nisu adekvatno osposobljene. |
Postoje sistemi za identifikaciju zemljotresa, ranu najavu i obaveštavanje stanovništva, sistemi su tehnički ispravni, vrši se neredovna kontrola i provera rada od strane ovlašćenih lica, vodi se neažurna dokumentacija. Postoje osobe, na posebnim radnim mestima, osposobljene za rukovanje sistemima. |
Postoje sistemi za identifikaciju zemljotresa, ranu najavu i obaveštavanje stanovništva, sistemi su tehnički ispravni, vrši se redovna kontrola i provera rada od strane ovlašćenih lica, vodi se uredna dokumentacija. Postoje osobe, na posebnim radnim mestima, osposobljene za rukovanje sistemima. |
3. |
Postojanje sistema monitoringa i evidencije |
Ne postoji evidencija važnih objekata osetljivih na jake potrese, ne postoje planovi za monitoring, ne postoje planovi za preduzimanje mera za zaštitu stanovništva i dobara, ne postoje planovi za reagovanje u slučaju jakih potresa, ne postoje osobe obučene i osposobljene za vršenje monitoringa |
Postoji neodgovarajuća evidencija važnih objekata osetljivih na jake potrese, ne postoje adekvatni planovi za monitoring, ne postoje adekvatni i ažurni planovi za preduzimanje mera za zaštitu stanovništva i dobara, postoje neadekvatni planovi za reagovanje u slučaju jakih potresa, postoji osoba određena za vršenje monitoringa bez adekvatnog osposobljavanja |
Postoji neodgovarajuća evidencija važnih objekata osetljivih na jake potrese, postoje neadekvatni planovi za monitoring, postoje neadekvatni i neažurni planovi za preduzimanje mera za zaštitu stanovništva i dobara, postoje neadekvatni planovi za reagovanje u slučaju jakih potresa, postoje osobeodređene za vršenje monitoringa bez adekvatnog osposobljavanja |
Postoji neažurna evidencija važnih objekata osetljivih na jake potrese, postoje neažurni planovi za monitoring, postoje planovi za preduzimanje mera za zaštitu stanovništva i dobara, postoje planovi za reagovanje u slučaju jakih potresa, postoje osobe obučene za vršenje monitoringa |
Postoji evidencija važnih objekata osetljivih na jake potrese, postoje planovi za monitoring, postoje planovi za preduzimanje mera za zaštitu stanovništva i dobara, postoje planovi za reagovanje u slučaju jakih potresa, postoje osobe obučene i osposobljene za vršenje monitoringa. |
4. |
Gustina naseljenosti i veličina životinjskog fonda |
Urbano naselje sa gustinom naseljenosti od 1000 do 2000 stanovnika po kvadratnom kilometru. Neurbano naselje sa gustinom naseljenosti od 300 do 500 stanovnika po kvadratnom kilometru. Preko 1000 grla stočnog fonda po km2 |
Urbano naselje sa gustinom naseljenosti od 500 do 1000 stanovnika po kvadratnom kilometru. Neurbano naselje sa gustinom naseljenosti od 200 do 300 stanovnika po kvadratnom kilometru Ukupno 700-900 grla stočnog fonda po km2 |
Neurbano naselje sa gustinom naseljenosti od 200 do 300 stanovnika po kvadratnom kilometru. Izgrađeno Ukupno 500-700 grla stočnog fonda po km2 |
Neurbano naselje sa gustinom naseljenosti od do 200 stanovnika po kvadratnom kilometru. Ukupno 100-500 grla stočnog fonda po km2 |
Gustina naseljenosti ispod 100 stanovnika po km2. Ispod 100 grla stočnog fonda po km2 |
5. |
Mogućnost generisanja drugih opasnosti. |
Istovremeno uz zemljotres nastajanje opasnosti od: tehničko-tehnološkog udesa na postrojenjima sa opasnim materijama i u transportu uz prisustvo požara, epidemija i epizotija (zaraznih bolesti za ljude i životinje). Nastajanje klizišta i rušenje stambenih objekata |
Istovremeno uz zemljotres nastajanje opasnosti od: hemijskog udesa na postrojenjima sa opasnim materijama i u transportu, epidemija i epizotija (zaraznih bolesti za ljude i životinje). Nastajanje klizišta i rušenje stambenih objekata. |
Istovremeno uz zemljotres nastajanje opasnosti od hemijskog udesa na manjim postrojenjima sa opasnim materijama uz prisustvo požara, epidemija i epizotija (zaraznih bolesti za ljude i životinje). Nastajanje klizišta |
Istovremeno uz zemljotres nastajanje opasnosti od hemijskog udesa na manjim postrojenjima sa opasnim materijama, epidemija manjeg obima (zaraznih bolesti ljudi) |
Istovremeno uz zemljotres nastajanje opasnosti od pojedinačnih slučajeva zaraznih bolesti ljudi i životinja. |
KRITERIJUMI ZA IDENTIFIKACIJU POTENCIJALNIH OPASNOSTI OD ODRONA, KLIZIŠTA I EROZIJE
U ovom prilogu dati su kriterijumi za identifikaciju potencijalnih opasnosti od odrona, klizišta i erozija prema zahtevima ove metodologije.
Tabela G.1 - Kriterijumi za identifikaciju potencijalnih opasnosti od odrona, klizišta i erozija
R. br. |
Zahtev za procenu potencijalne opasnosti |
VELIČINA OPASNOSTI |
||||
Maksimalna |
Velika |
Srednja |
Mala |
Minimalna |
||
5 |
4 |
3 |
2 |
1 |
||
1. |
Postojanje planske i projektne dokumentacije |
Ne postoji ni planska ni projektna dokumentacija |
Ne postoje namenska istraživanja |
Izvode se namenska planska istraživanja, angažovanje lica za izvođenje bez licenci |
Postoji planska i projektna dokumentacija, neažurira u dužem periodu |
Postoji planska i projektna dokumentacija |
2. |
Parametri i karakter odrona, klizišta i erozivnog područja |
Klizište aktivno, kretanje terena vrlo brzo, zapremina klizajuće mase > 1.000.000 m3, površina kliznog tela > 50.000 m2, dubina klizišta >20 m, klizište ima tendenciju intenziviranja. Vrlo veliki i aktivni odron površine preko 100.000 m2 i zapremine preko 1.000.000 m3. Jaruge aktivne, dubine i širine > 4 m. Bujice veoma učestale i velikog intenziteta, periodične i povremene. |
Klizište privremeno umireno, kretanje terena brzo, zapremina klizajuće mase 100.000 -1.000.000 m3, površina kliznog tela 10.000-50.000 m2, dubina klizišta od 10-20 m, klizište ima tendenciju intenziviranja. Veliki aktivan odron površine 1.000-100.000 m2, zapremine 100.000-1.000.000 m3. Jaruge aktivne dubine i širine od 3-4 m. Bujice učestale, periodične velikog intenziteta. |
Klizište umireno, kretanje terena umereno brzo, zapremina klizajuće mase 5.000-100.000 m3, površina kliznog tela 1.000-10.000 m2. Dubina klizišta od 6-10 m , klizište ima tendenciju usporavanja. Aktivan i potencijalno aktivan odron srednje veličine, površine 100-1.000 m2, zapremine 1.000-100.000 m3. Jaruge aktivne dubine i širine 2-3 m. Bujice srednje učestalosti, povremene, srednjeg intenziteta. |
Klizište sanirano, kretanje terena sporo, zapremina klizajuće mase 100-5.000 m3, površina kliznog tela 100-1.000 m2, dubine < 6 m, klizište ima tendenciju usporavanja. Mali i potencijalni odroni, površine od 10-100 m2, zapremine 100-1.000 m3. Jaruge povremeno aktivne, dubine i širine 1-2 m. Bujice male učestalosti i malog intenziteta. |
Uslovno stabilna padina u kojoj se proces klizanja može aktivirati u ekstremnim prirodnim uslovima ili neadekvatnom tehnogenom aktivnošću, kretanje terena vrlo sporo, zapremina klizajuće mase < 100 m3, površina kliznog tela < 100 m2, klizište ima tendenciju smirivanja. Vrlo mali potencijalno aktivni odron površine do 10 m2, a zapremine do 100 m3. Jaruge umirene, dubine i širine do 2 m. Povremena bujična aktivnost malog intenziteta. |
3. |
Površina i karakteristike ugroženog područja |
Teren je pošumljen ispod 5%, tlo je sastavljeno od peska i zemlje, postoje veoma česti podzemni i nadzemni vodeni tokovi, građevinski radovi se izvode nekontrolisano |
Teren je pošumljen 5-25% površine, sastav tla je preko 75% od krečnjačkih stena i rastresitog tla a ispod 25% od tvrdih stena, teren je u velikoj meri ispresecan podzemnim i nadzemnim vodenim tokovima, građevinski radovi se izvode nekontrolisano van standarda i propisa sa pojedinačnim primerima odstupanja |
Teren je pošumljen preko 25-50% površine, sastav tla je preko 50% od krečnjačkih stena i rastresitog tla a ispod 50 % od tvrdih stena, teren je ispresecan podzemnim i nadzemnim vodenim tokovima, građevinski radovi se izvode kontrolisano i u skladu sa standardima i propisima u srednjoj meri |
Teren je pošumljen 50-75% površine, sastav tla je ispod 25% od krečnjačkih stena i rastresitog tla a preko 75 % od tvrdih stena, teren je malo ispresecan podzemnim i nadzemnim vodenim tokovima, građevinski radovi se izvode kontrolisano i u skladu sa standardima i propisima sa pojedinačnim primerima odstupanja |
Teren je pošumljen preko 75% površine, sastav tla je preko 90 % od tvrdih stena, teren nije ispresecan podzemnim i nadzemnim vodenim tokovima, građevinski radovi se izvode potpuno kontrolisano i u skladu sa standardima i propisima |
4. |
Gustina naseljenosti |
Klizištem može da bude ugroženo više od 30% naselja i/ili preko 70% stanovništva |
Klizištem može da bude ugroženo više od 20% naselja i/ili preko 50-70% stanovništva |
Klizištem može da bude ugroženo više od 10% naselja i/ili preko 25-50% stanovništva |
Klizištem može da bude ugroženo 1- 5% naselja i/ili preko 5-25% stanovništva |
Klizištem može da bude ugroženo ispod 1 % naselja i/ili ispod 5% stanovništva |
5. |
Gustina infrastrukturnih i privrednih objekata |
Ugroženo preko 75% važnih infrastrukturnih i privrednih objekata. Potpuno narušavanje normalnog funkcionisanja na duži period. Potrebno više od 90 dana za normalizaciju snabdevanja. |
Ugroženo 50-75% važnih infrastrukturnih i privrednih objekata. Narušavanje normalnog funkcionisanja do 60 dana. Za normalizaciju snabdevanja potrebno 60-90 dana. |
Ugroženo 25-50% važnih infrastrukturnih i privrednih objekata. Narušavanje normalnog funkcionisanja do 30 dana. Za normalizaciju snabdevanja potrebno 30-60 dana. |
Ugroženo 10-25% važnih infrastrukturnih i privrednih objekata. Narušavanje normalnog funkcionisanja do 15 dana. Za normalizaciju snabdevanja potrebno 15-30 dana. |
Ugroženo ispod 10% važnih infrastrukturnih i privrednih objekata. Neznatno narušavanje normalnog funkcionisanja i snabdevanja. |
6. |
Mogućnost generisanja drugih opasnosti |
Istovremeno uz odron, klizišta i erozije nastajanje opasnosti od; poplava, hemijskog udesa na postrojenjima sa opasnim materijama uz prisustvo požara, transportu, epidemija i epizootija (zaraznih bolesti za ljude i životinje), biljnih zaraznih bolesti. |
Istovremeno uz odron, klizišta i erozije nastajanje opasnosti od; poplava, hemijskog udesa na postrojenjima sa opasnim materijama uz prisustvo požara, epidemija i epizootija (zaraznih bolesti za ljude i životinje), biljnih zaraznih bolesti |
Istovremeno uz odron, klizišta i erozije nastajanje opasnosti od; poplava, hemijskog udesa na postrojenjima sa opasnim materijama epidemija i epizootija manjeg obima (zaraznih bolesti za ljude i životinje), biljnih zaraznih bolesti |
Istovremeno uz odron, klizišta i erozije nastajanje opasnosti od; poplava manjeg obima, epidemija i epizootija manjeg obima (zaraznih bolesti za ljude i životinje), biljnih zaraznih bolesti |
Istovremeno uz odron, klizišta i erozije nastajanje opasnosti od; poplava manjeg obima. |
KRITERIJUMI ZA IDENTIFIKACIJU POTENCIJALNIH OPASNOSTI OD POPLAVA
U ovom prilogu dati su kriterijumi za identifikaciju potencijalnih opasnosti od poplava prema zahtevima ove metodologije.
Tabela D.1 Kriterijumi za identifikaciju potencijalnih opasnosti od poplava
R. br. |
Zahtev za procenu potencijalne opasnosti |
VELIČINA OPASNOSTI |
||||
Maksimalna |
Velika |
Srednja |
Mala |
Minimalna |
||
5 |
4 |
3 |
2 |
1 |
||
1. |
Uzrok, i karakter nastanka poplave |
Istovremene obilne kiše, naglo topljenje snega i pojava ledenih barijera. Brz nastanak poplave koja nije bujična (u roku od 24 časa). Rušenje nasipa (prevaziđen merodavni protok). Blokada ili suženje korita, zagušenje (neprilagođena visina mosta). Poplava koju odlikuju velike brzine i velike dubine vode na poplavljenim površinama (preko 50 cm). Dužina trajanja (do mesec dana i duže). Period pojave zima. |
Obilne kiše i naglo topljenje snega. Srednje brz nastanak poplave (u roku od 48 časova). |
Obilne kiše. Srednje brz nastanak poplave. Bujične poplave. Poplava koju odlikuju male brzine i dubine do 30 cm. |
Pojačane kišne padavine u trajanju od 2 do 4 dana. Pojačano topljenje snega u trajanju 5 do 10 dana. Nema rušenja i prelivanja nasipa. Prisutnost podzemnih voda (do 10 cm.). |
Kišne padavine umerenog intenziteta u trajanju od 2 do 5 dana. |
2. |
Izgrađenost sistema zaštite od poplave |
Nema pravno normativne regulative. Nema zaštitnog sistema (nasipa). Nema sistema rane najave. Nema organizacije subjekata za reagovanje u slučaju poplava. Nema organizovanih snaga za zaštitu od poplava. Nema opreme i sredstava za zaštitu od poplava. Nisu planirana finansijska sredstva za nabavku opreme i sredstava. Nema sprovođenja preventivno tehničkih mera zaštite od poplava |
Nema pravno normativne regulative. |
Pravno normativna regulativa u fazi izrade. |
Pravno normativna regulativa izrađena. |
Pravno normativna regulativa izrađena. Zaštitni sistem (nasip) izrađen. Postoji sistem rane najave. |
3. |
Karakter i gustina naseljenosti i veličina životinjskog fonda, količina kulturnih i materijalnih dobara |
Urbano naselje sa gustinom naseljenosti od 1000 do 2000 stanovnika po kvadratnom kilometru. Neurbano naselje sa gustinom naseljenosti od 300 do 500 stanovnika po kvadratnom kilometru (stara gradnja objekata). Izgrađenost škole, vrtića, zdravstvenih ustanova, muzeja i hemijske industrije u plavnom prostoru. Izgrađenost elektroenergetskih postrojenja. Izgrađenost infrastrukture (voda, struja, saobraćaj i dr.) Postojanje nacionalnih parkova, obradivih poljoprivrednih površina, korištenih za proizvodnju prehrambenih proizvoda sa 70% površine povrća. Izgrađenost farmi za uzgoj životinjskog fonda kapaciteta 5000 do 10000 jedinki. Postojanje prirodnih rezervata divljeg životinjskog fonda. |
Urbano naselje sa gustinom naseljenosti od 500 do 1000 stanovnika po kvadratnom kilometru. Neurbano naselje sa gustinom naseljenosti od 200 do 300 stanovnika po kvadratnom kilometru. Izgrađenost hemijske industrije u plavnom prostoru. Izgrađenost elektroenergetskih postrojenja. Izgrađenost infrastrukture (voda, struja, saobraćaj i dr.) Postojanje nacionalnih parkova, obradivih poljoprivrednih površina, korištenih za proizvodnju prehrambenih proizvoda sa 50% površine povrća. Izgrađenost farmi za uzgoj životinjskog fonda kapaciteta 3000 do 5000 jedinki. Postojanje prirodnih rezervata divljeg životinjskog fonda. |
Neurbano naselje sa gustinom naseljenosti od 200 do 300 stanovnika po kvadratnom kilometru. |
Neurbano naselje sa gustinom naseljenosti od do 200 stanovnika po kvadratnom kilometru. |
Izgrađenost infrastrukture (saobraćajna) Postojanje, obradivih poljoprivrednih površina, korištenih za proizvodnju useva na 30% plavnog prostora. |
4. |
Mogućnost generisanja drugih opasnosti |
Istovremeno uz poplavu nastajanje opasnosti od: olujnih vetrova, grada, tehničko tehnološki udesi na postrojenjima sa opasnim materijama i transportu uz prisustvo požara, epidemija i epizootija (zaraznih bolesti za ljude i životinje), biljnih zaraznih bolesti. Nastajanje klizišta i rušenje stambenih objekata. |
Istovremeno uz poplavu nastajanje opasnosti od; olujnih vetrova, tehničko tehnološki udesi na postrojenjima sa opasnim materijama i transportu, epidemija i epizootija (zaraznih bolesti za ljude i životinje), biljnih zaraznih bolesti. Nastajanje klizišta i rušenje stambenih objekata |
Istovremeno uz poplavu nastajanje opasnosti, hemijskog udesa na manjim postrojenjima sa opasnim materijama uz prisustvo požara, epidemija i epizootija manjeg obima (zaraznih bolesti za ljude i životinje), biljnih zaraznih bolesti. |
Istovremeno uz poplavu nastajanje opasnosti, hemijskog udesa na manjim postrojenjima sa opasnim materijama. |
Istovremeno uz poplavu nastajanje opasnosti, pojedinačnih oboljenja od zaraznih bolesti. |
KRITERIJUMI ZA IDENTIFIKACIJU POTENCIJALNIH OPASNOSTI OD OLUJNIH VETROVA
U ovom prilogu dati su kriterijumi za identifikaciju potencijalnih opasnosti od olujnih vetrova prema zahtevima ove metodologije.
Tabela Đ.1 - Kriterijumi za identifikaciju potencijalnih opasnosti od olujnih vetrova
R. br. |
Zahtev za procenu potencijalne opasnosti |
VELIČINA OPASNOSTI |
||||
Maksimalna |
Velika |
Srednja |
Mala |
Minimalna |
||
5 |
4 |
3 |
2 |
1 |
||
1 |
Karakteristike područja |
Veoma gusto naseljena urbana područja, velike poljoprivredne oblasti, istorijski i drugi spomenici kulture, drvoredi, individualno drveće i drveće u parkovima, nacionalni parkovi (šume i šumsko rastinje, drveće i životinjski svet), energetski sistemi |
Gusto naseljene urbane oblasti sa niskom i visokom gradnjom, poljoprivredne oblasti srednje veličine, istorijski i drugi spomenici kulture, krovovi i zgrade u gradovima i drugim naseljenim mestima, nacionalni parkovi (šume i šumsko rastinje, drveće i životinjski svet), drvoredi, individualno drveće i drveće u parkovima, energetski sistemi |
Naseljena područja niske gradnje, manje poljoprivredne oblasti, istorijski i drugi spomenici kulture, nacionalni parkovi (šume i šumsko rastinje, drveće i životinjski svet), drvoredi, individualno drveće i drveće u parkovima. Pojedinačni dalekovodi, sistemi vetrogeneratora, tornjevi |
Retko naseljena područja, individualne poljoprivredne parcele, šume (drveće i životinjski svet), drvoredi, individualno drveće i drveće u parkovima, trošni i stari potporni zidovi. Pojedinačni elektrostubovi |
Nenaseljena područja, bez poljoprivrednog zemljišta, zatvorene kotline |
2 |
Intenzitet olujnih vetrova, pravac i smer strujanja |
Veće ili jednako od 29 m/s (11 Bf) Teška razarajuća dejstva, rušenje krovova na zgradama sa i uništavajućim dejstvom Pravac i smer strujanja Najčešće SE-SSE (Celo košavsko područje). Mogući su i drugi pravci vetra naročito u hladnim periodima godine. |
Veće ili jednako od 24 m/s (10 Bf) Teška razarajuća dejstva, rušenje krovova na zgradama. Moguća su i uništavajuća dejstva Najčešće SE-SSE (Obuhvaćeno nekoliko stanica košavskog područja), NW na više stanica. Mogući su i drugi pravci vetra i uništavajuća dejstva. |
Veće ili jednako od 21 m/s (9 Bf) |
Veće ili jednako od 17 m/s (8 Bf) Lomi veće i jače grane, nanosi štetu krovovima. Moguće je da se obore ili polome stabla, da obara slabije dimnjake i da nanese znatne štete na zgradama. |
Veće ili jednako od 14 m/s (7 Bf) |
3 |
Gustina infrastrukturnih i privrednih objekata na području |
Veoma gusta mreža infrastrukturnih i privrednih objekata, fabrički i drugi dimnjaci, industrijska postrojenja, radio i TV tornjevi, tornjevi za vodosnabdevanje, građevinski kranovi i druge dizalice, elektrodistributivna, postrojenja i oprema, povredivi objekti (škole, vrtići, bolnice), montažni objekti, saobraćajna infrastruktura a naročito mostovi i vijadukti, vazdušne i vodene luke, žičare, magistralni dalekovodi, kopneni, vazdušni i rečni saobraćaj. |
Fabrički i drugi dimnjaci, krovovi na industrijskim i drugim postrojenjima, radio i TV tornjevi, tornjevi za vodosnabdevanje, građevinski kranovi i druge dizalice, elektrodistributivna postrojenja i oprema, saobraćajna infrastruktura a naročito mostovi i vijadukti, prevoji |
Fabrički i drugi dimnjaci, radio i TV tornjevi, tornjevi za vodosnabdevanje, građevinski kranovi i druge dizalice, elektrodistributivna postrojenja i oprema, saobraćajna infrastruktura a naročito mostovi i vijadukti. |
Fabrički i drugi dimnjaci, građevinski kranovi i druge dizalice, elektrodistributivna postrojenja i oprema, individualne poljoprivredne parcele, izolovani privredni objekti. |
Nema infrastrukturnih i privrednih objekata |
4 |
Mogućnost generisanja drugih opasnosti |
Istovremeno uz olujne vetrove, nastajanje opasnosti od: poplava grada, požara, tehničko-tehnološkog udesa na postrojenjima sa opasnim materijama, transportu uz prisustvo požara. |
Istovremeno uz olujne vetrove, nastajanje opasnosti od: poplava grada, tehničko-tehnološkog udesa na postrojenjima sa opasnim materijama, transportu uz prisustvo požara. |
Istovremeno uz olujne vetrove, nastajanje opasnosti od: poplava grada, tehničko-tehnološkog udesa na postrojenjima sa opasnim materijama, uz prisustvo požara. |
Istovremeno uz olujne vetrove, nastajanje opasnosti od: poplava manjeg obima i slabijeg intenziteta grada. |
Istovremeno uz olujne vetrove, nastajanje opasnosti od: poplava manjeg obima i usko lokalnog karaktera. |
KRITERIJUMI ZA IDENTIFIKACIJU POTENCIJALNIH OPASNOSTI OD GRADA
U ovom prilogu dati su kriterijumi za identifikaciju potencijalnih opasnosti od grada prema zahtevima ove metodologije.
Tabela E.1 - Kriterijumi za identifikaciju potencijalnih opasnosti od grada
R. br. |
Zahtev za procenu potencijalne opasnosti |
VELIČINA OPASNOSTI |
|||||
Maksimalna |
Velika |
Srednja |
Mala |
Minimalna |
|||
5 |
4 |
3 |
2 |
1 |
|||
1. |
Karakteristike pojave grada |
Jak grad se pojavljuje više od 10 puta godišnje na 50% teritorije, u periodima kada su poljoprivredne kulture najosetljivije i prouzrokuje totalnu štetu |
Jak grad se pojavljuje 8-10 puta godišnje, na 30-50% teritorije, ili se pojavljuje grad umerene kinetičke energije koji izaziva štete na 50-75% useva i imovine |
Jak grad koji prouzrokuje štetu na 30-50% ukupne imovine i useva, pojavljuje se 5-8 puta godišnje, na 20-30% teritorije |
Grad se pojavljuje 3-5 puta godišnje na manje od 20 % teritorije i uglavnom ne prouzrokuje oštećenja na poljoprivrednim kulturama i materijalnim dobrima |
Grad se pojavljuje manje od tri puta godišnje kao pojava, bez oštećenja na poljoprivrednim kulturama i materijalnim dobrima |
|
2. |
Karakteristike gradom oštećenih površina |
Velike površine sa izuzetno velikim procentom oštećenja od grada većim od 70% |
Velike površine sa velikim procentom oštećenja od grada većim od 50-70% |
Velike površine sa oštećenjem od grada do 50% |
Gradom su oštećene male površine sa procentom oštećenja manjim od 30-50% |
Gradom su oštećene male površine sa procentom oštećenja manjim od 20% |
|
3. |
Pravci nailaska gradoopasnih oblačnih ćelija |
Područje se nalazi na pravcu najčešćih nailazaka jakih gradonosnih nepogoda |
Područje se nalazi na pravcu čestih nailazaka jakih gradonosnih nepogoda |
Područje se nalazi na pravcu nailazaka jakih gradonosnih nepogoda |
Područje se nalazi na pravcu veoma retkih nailazaka gradonosnih nepogoda |
Područje se ne nalazi na pravcu nailazaka gradonosnih nepogoda |
|
4. |
Karakteristike kritičnih površina i objekata |
Na celom području su zastupljene kulture i objekti koji su izuzetno osetljivi na pojavu grada |
Na području su većinom zastupljeni i kulture i objekti koji su veoma osetljivi na pojavu grada |
Na delu područja su zastupljene kulture i objekti koji su veoma osetljivi na pojavu grada |
Na području su zastupljene kulture i objekti koji su malo osetljivi na pojavu grada |
Na području nisu zastupljene kulture i objekti koji su osetljivi na pojavu grada |
|
5. |
Osetljivost poljoprivrednih kultura na pojavu grada, posebno u određenim feno-fazama |
Poljoprivredne kulture su izuzetno osetljive na pojavu grada |
Poljoprivredne kulture su veoma osetljive na pojavu grada |
Poljoprivredne kulture su osetljive na pojavu grada |
Poljoprivredne kulture su malo osetljive na pojavu grada |
Poljoprivredne kulture nisu osetljive na pojavu grada u određenom periodu feno-faze |
|
6. |
Postojanje aktivne zaštite od grada |
Uopšte ne postoji aktivna zaštita od grada i ne planira se |
Odbrana od grada postoji na delu teritorije (do 30 %), ali sa velikim problemima u funkcionisanju. Nije optimalno projektovana |
Odbrana postoji na većem delu teritorije (oko 50-70%), ali postoje određeni problemi u funkcionisanju Optimalno projektovana |
Postoji odbrana na celokupnoj teritoriji, sa manjim problemima u funkcionisanju. Optimalno projektovana. |
Postoji odbrana od grada, optimalno projektovana na celokupnoj teritoriji u punoj funkcionalnosti, teritorije sa najosetljivijim kulturama mrežama zaštićene |
|
7. |
Mogućnost generisanja drugih opasnosti |
Istovremeno uz grad nastajanje opasnosti od: olujnih vetrova, poplava, požara, tehničko-tehnološkog udesa na postrojenjima sa opasnim materijama, transporta uz prisustvo požara |
Istovremeno uz grad nastajanje opasnosti od: olujnih vetrova, poplava, tehničko-tehnološkog udesa na postrojenjima sa opasnim materijama, transporta uz prisustvo požara |
Istovremeno uz grad nastajanje opasnosti od: olujnih vetrova, poplava manjeg obima, tehničko-tehnološkog udesa na postrojenjima sa opasnim materijama |
Istovremeno uz grad nastajanje opasnosti od: olujnih vetrova, poplava manjeg obima, tehničko-tehnološkog udesa na postrojenjima sa opasnim materijama |
Istovremeno uz grad nastajanje opasnosti od: olujnih vetrova, poplava manjeg obima |
|
KRITERIJUMI ZA IDENTIFIKACIJU POTENCIJALNIH OPASNOSTI OD SNEŽNIH MEĆAVA, NANOSA I POLEDICA
U ovom prilogu dati su kriterijumi za identifikaciju potencijalnih opasnosti od snežnih mećava, nanosa i poledica prema zahtevima ove metodologije.
Tabela Ž.1 - Kriterijumi za identifikaciju potencijalnih opasnosti od snežnih mećava, nanosa i poledica
R. br. |
Zahtev za procenu potencijalne opasnosti |
VELIČINA OPASNOSTI |
||||
Maksimalna |
Velika |
Srednja |
Mala |
Minimalna |
||
5 |
4 |
3 |
2 |
1 |
||
1. |
Područja na kojima se pojavljuje opasnosti |
Milionski gradovi (stanovništvo i objekti), nacionalni parkovi (šume, šumsko rastinje, drveće i životinjski svet), drvoredi, kulturni i istorijski spomenici, veoma gusta mreža infrastrukturnih i privrednih objekata, saobraćajna infrastruktura (veoma gusta mreža saobraćajnica, naročito mostovi i vijadukti), kopneni, vazdušni i rečni saobraćaj, vazdušne i rečne luke, industrijska i građevinska postrojenja i opreme (dalekovodi, građevinski kranovi, dizalice i sl.), radio i TV tornjevi, povredivi objekti (škole, vrtići, bolnice), montažni objekti |
Veliki i srednji gradovi (stanovništvo i objekti), nacionalni parkovi (šume, šumsko rastinje, drveće i životinjski svet), drvoredi, kulturni i istorijski spomenici, gusta mreža infrastrukturnih i privrednih objekata, saobraćajna infrastruktura (gusta mreža saobraćajnica, naročito mostovi i vijadukti), kopneni, vazdušni i rečni saobraćaj, vazdušne i rečne luke, industrijska i građevinska postrojenja i opreme (dalekovodi, građevinski kranovi, dizalice i sl.), radio i TV tornjevi, povredivi objekti (škole, vrtići, bolnice), montažni objekti |
Mali gradovi i sela, industrijska i građevinska postrojenja i opreme (dalekovodi, građevinski kranovi i dizalice i sl.), saobraćajna infrastruktura (mostovi, vijadukti, kolovozi ...), kopneni, vazdušni i rečni saobraćaj, povredivi objekti (škole, vrtići, bolnice), montažni objekti, nacionalni parkovi (šume, šumsko rastinje i drveće), drvoredi, kulturni i istorijski spomenici |
Usamljene kuće, mali broj industrijskih i građevinskih postrojenja i opreme (dalekovodi, građevinski kranovi i dizalice i sl.), slabo razvijena saobraćajna infrastruktura (mostovi, vijadukti, kolovozi ..,), retki kopneni, vazdušni i rečni saobraćaj, mali broj povredivih objekata (škole, vrtići, bolnice), mali broj montažnih objekata, nacionalni parkovi (šume, šumsko rastinje i drveće), drvoredi, kulturni i istorijski spomenici |
Nema naseljenih mesta, industrijskih i građevinskih postrojenja i opreme, nerazvijena saobraćajna infrastruktura, kopneni, vazdušni i rečni saobraćaj slabog intenziteta |
2. |
Vreme pojavljivanja i vreme trajanja opasnosti |
Snežna mećava, nanosi: decembar-februar, poledica: novembar-mart vreme trajanja duže od 3 dana |
Snežna mećava, nanosi: decembar-februar, poledica: novembar-mart vreme trajanja 1 do 3 dana |
Snežna mećava, nanosi: decembar-februar, poledica: novembar-mart vreme trajanja nekoliko sati do 1 dana |
Snežna mećava, nanosi: decembar-februar, poledica: novembar-mart vreme trajanja nekoliko sati |
Snežna mećava, nanosi: |
3. |
Aktivnosti ugrožene pojavom opasnosti |
Prekid rada elektroprivrednog sistema, prekid snabdevanja stanovništva osnovnim životnim namirnicama, onemogućeno kretanje stanovništva i obavljanja svakodnevnih poslova, onemogućeno funkcionisanje hitnih službi, onemogućeno obavljanje kopnenog, rečnog i vazdušnog saobraćaja |
Prekid rada ili otežan rad elektroprivrednog sistema, prekid ili otežano snabdevanje stanovništva osnovnim životnim namirnicama onemogućeno ili otežano kretanja stanovništva i obavljanja svakodnevnih poslova, onemogućeno ili otežano funkcionisanje hitnih službi, onemogućeno ili otežano obavljanje kopnenog, rečnog i vazdušnog saobraćaja |
Otežan rad elektroprivrednog sistema, otežano snabdevanje stanovništva osnovnim životnim namirnicama, otežano kretanja stanovništva i obavljanja svakodnevnih poslova, otežano funkcionisanje hitnih službi, otežano obavljanje kopnenog, rečnog i vazdušnog saobraćaja |
Manje otežan rad elektroprivrednog sistema, manje otežano snabdevanje stanovništva osnovnim životnim namirnicama, manje otežano kretanja stanovništva i obavljanja svakodnevnih poslova, manje otežano funkcionisanje hitnih službi, manje otežano obavljanje kopnenog, rečnog i vazdušnog saobraćaja |
Moguć je kratkotrajni otežan rad elektroprivrednog sistema, moguće kratkotrajno otežano obavljanje kopnenog, rečnog i vazdušnog saobraćaja |
4. |
Mogućnost generisanja drugih opasnosti |
Istovremeno uz snežne mećave, nanose i poledicu nastajanje opasnosti od:, tehničko-tehnološkog udesa na postrojenjima sa opasnim materijama, transportu uz prisustvo požara, epidemije i epizootije (zarazne bolesti za ljude i životinje), |
Istovremeno uz snežne mećave, nanose i poledicu nastajanje opasnosti od:, tehničko-tehnološkog udesa na postrojenjima sa opasnim materijama, transportu, epidemije i epizootije (zarazne bolesti za ljude i životinje) |
Istovremeno uz snežne mećave, nanose i poledicu nastajanje opasnosti od: tehničko-tehnološkog udesa u transportu opasnih materija uz prisustvo požara, epidemije manjeg obima |
Istovremeno uz snežne mećave, nanose i poledicu nastajanje opasnosti od:, tehničko-tehnološkog udesa u transportu opasnih materija |
Istovremeno uz snežne mećave, nanose i poledicu nastajanje opasnosti od:, udesa u transportu |
KRITERIJUMI ZA IDENTIFIKACIJU POTENCIJALNIH OPASNOSTI OD SUŠA
U ovom prilogu dati su kriterijumi za identifikaciju potencijalnih opasnosti od suša prema zahtevima ove metodologije.
Tabela 3.1 - Kriterijumi za identifikaciju potencijalnih opasnosti od suša
R. br. |
Zahtev za procenu potencijalne opasnosti |
VELIČINA OPASNOSTI |
||||
Maksimalna |
Velika |
Srednja |
Mala |
Minimalna |
||
5 |
4 |
3 |
2 |
1 |
||
1. |
Klasifikacija jačine suše pomoću SPI* i mogući uticaji |
SPI ≤ -2.326 Mogući uticaji: izuzetno velike štete u poljoprivredi; veoma visok rizik od požara, ozbiljni problemi u vodosnabdevanju. |
SPI ≤ -1.645 velike štete u poljoprivredi; visok rizik od požara, veliki problemi u vodosnabdevanju. |
SPI ≤ -1.282 moguće štete u poljoprivredi, umeren rizik od požara, manji problemi u vodosnabdevanju. |
SPI ≤ -0.935 moguće su neke štete u poljoprivredi, manji rizik od požara, ponegde se može pojaviti manjak vode. |
SPI ≤ -0.524 Pojava kratkotrajnih sušnih perioda koji usporavaju setvu i rast useva; nema uticaja merljivih ekonomskih i ekoloških uticaja. |
2. |
Vreme pojave i trajanja opasnosti |
Duže od tri meseca u vegetacionoj sezoni, odnosno do dva meseca uz pojavu dužih talasa visokih temperatura vazduha (duže od 10 dana) |
Dva do tri meseca u vegetacionoj sezoni, odnosno jedan do dva meseca uz pojavu kraćih talasa visokih temperatura vazduha (5 do 10 dana) |
Jedan do dva meseca u vegetacionoj sezoni; uz pojavu visokih temperatura vazduha (do 5 dana) |
mesec dana van kritičnog perioda u razviću useva |
Nekoliko nedelja do mesec dana |
3. |
Površina i karakteristike ugroženog područja |
Pogođeno celo područje obuhvaćeno planom zaštite (100%); Smanjenje prinosa u poljoprivredi iznad 50%; |
Zahvaćeno područje: 75-100%; |
Zahvaćeno područje: 25-75%; |
Zahvaćeno područje: 10-25%; |
Zahvaćeno područje: < 10%; |
4. |
Mogućnosti navodnjavanja (raspoloživost vode za navodnjavanje) |
Pristupačno < 25% raspoložive vode; ekstremno smanjenje prinosa zbog nedostatka vode za navodnjavanje |
Pristupačno od 25% do 50% raspoložive vode; veliko smanjenje prinosa zbog nedostatka vode za navodnjavanje |
Pristupačno od 50% do 70% raspoložive vode; značajno smanjenje prinosa zbog nedostatka vode za navodnjavanje |
Pristupačno od 70% do 90% raspoložive vode; manje smanjenje prinosa zbog nedostatka vode za navodnjavanje |
Pristupačno >90% raspoložive vode; nema uticaja na prinose |
5. |
Mogućnost generisanja drugih opasnosti |
Istovremeno uz suše nastajanje opasnosti od; šumskih i drugih požara, hemijskog udesa na postrojenjima sa opasnim materijama uz prisustvo požara, transportu, epidemije i epizootija (zaraznih bolesti za ljude i životinje), biljnih zaraznih bolesti. |
Istovremeno uz suše nastajanje opasnosti od; šumskih i drugih požara, hemijskog udesa na postrojenjima sa opasnim materijama uz prisustvo požara, epidemija i epizootija (zaraznih bolesti za ljude i životinje), biljnih zaraznih bolesti. |
Istovremeno uz suše nastajanje opasnosti od; šumskih i drugih požara, hemijskog udesa na postrojenjima sa opasnim materijama, epidemija i epizootija manjeg obima (zaraznih bolesti za ljude i životinje), biljnih zaraznih bolesti. |
Istovremeno uz suše nastajanje opasnosti od; manjih šumskih i drugih požara, |
Istovremeno uz suše nastajanje opasnosti od; manjih drugih požara |
KRITERIJUMI ZA IDENTIFIKACIJU POTENCIJALNIH OPASNOSTI OD EPIDEMIJA
U ovom prilogu dati su kriterijumi za identifikaciju potencijalnih opasnosti od epidemija prema zahtevima ove metodologije.
Tabela I.1 - Kriterijumi za identifikaciju potencijalnih opasnosti od epidemija
R. br. |
Zahtev za procenu potencijalne opasnosti |
VELIČINA OPASNOSTI |
|||||
Maksimalna |
Velika |
Srednja |
Mala |
Minimalna |
|||
5 |
4 |
3 |
2 |
1 |
|||
1. |
Ugroženost područja epidemijama nastalim bez povezanosti sa drugim pojavama |
Pojava izrazito opasne zarazne bolesti koja ranije nije bila prisutna na području ili pojava nove i nepoznate zarazne bolesti na području gde nema definisanog epidemiološkog nadzora. |
Postojanje prirodnih žarišta izrazito opasnih zaraznih bolesti. Prisustvo kliconoša zaraznih bolesti povezanih sa velikim epidemijskim potencijalom. Prekid centralnog vodosnabdevanja bez mogućnosti obezbeđenja zdravstveno ispravne vode za piće. Masovno konzumiranje namirnice koja nije pod kontrolom. Obuhvat imunizacijom protiv određene zarazne bolesti ispod 90% i uz to nedovoljno definisan sistem epidemiološkog nadzora, sezona |
Sezona. |
Propust u redovnoj kontroli sistema centralnog vodosnabdevanja, mogućnost snabdevanja zdravstveno ispravnom vodom za piće. |
Redovna kontrola sistema centralnog vodosnabdevanja. Redovna kontrola mikrobiološke ispravnosti namirnica u skladu sa zakonom. Dobro sanitarno-higijensko stanje objekata i kolektiva. Obuhvat imunizacijom iznad 95% u opštoj populaciji i delovima populacije. Mogućnost kontrole nastalog slučaja. Definisan nadzor nad opasnim i drugim zaraznim bolestima. Uspostavljen sistem ranog upozoravanja i reagovanja. |
|
2. |
Tipovi epidemija |
kapljično-respiratorne |
jesen-zima, velika gustina smeštaja, više od 30% vulnerabilne populacije (starija populacija, trudnice, hronični bolesnici i dr), pojava oboljenja sa kratkom inkubacijom, visokom incidencijom i letalitetom za koju nema mogućnost i imuno i hemioprofilakse nemogućnost definisanog epidemiološkog nadzora Nedefinisan sistem ranog upozoravanja i reagovanja |
jesen-zima, srednja do velika gustina smeštaja, 25-30% vulnerabilne populacije, pojava oboljenja sa visokom incidencijom i sa niskim letalitetom ili sa niskom incidencijom i visokim letalitetom nedovoljno definisan epidemiološki nadzor, Nedefinisan sistem ranog upozoravanja i reagovanja |
jesen-zima, srednja do velika gustina smeštaja, 20-25% vulnerabilne populacije, pojava oboljenja visokom incidencijom i sa niskim letalitetom nedovoljno definisan epidemiološki nadzor definisan sistem ranog upozoravanja i reagovanja |
proleće, pojava oboljenja sa visokom incidencijom Definisan nadzor nad opasnim zaraznim bolestima, definisan sistem ranog upozoravanja i reagovanja sa niskim letalitetom |
Leto Uspostavljen sistem ranog upozoravanja i reagovanja. |
hidrične |
Bioteroristički akt u vidu diverzije primenom čiste kulture mikroorganizama ili njihovih toksina. Prekid centralnog vodosnabdevanja bez mogućnosti obezbeđenja zdravstveno ispravne vode za piće, nemogućnost definisanog epidemiološkog nadzora Nedefinisan sistem ranog upozoravanja i reagovanja |
Prekid centralnog vodosnabdevanja bez mogućnosti obezbeđenja zdravstveno ispravne vode za piće. |
Poremećaj centralnog vodosnabdevanja uz obezbeđenje zdravstveno ispravne vode za piće. |
Propust u redovnoj kontroli sistema centralnog vodosnabdevanja, mogućnost snabdevanja zdravstveno ispravnom vodom za piće i pravovremeno informisanje stanovništva. Definisan nadzor nad opasnim zaraznim bolestima. |
Redovna kontrola sistema centralnog vodosnabdevanja. Uspostavljen sistem ranog upozoravanja i reagovanja. |
||
|
|
alimentarne |
Masovno konzumiranje namirnice koja nije pod kontrolom bez mogućnosti pravovremenog informisanja stanovništva nemogućnost definisanog epidemiološkog nadzora. |
Masovno konzumiranje namirnice koja nije mikrobiološki i hemijski kontrolisana bez pravovremenog informisanja stanovništva, nedovoljno definisan epidemiološki nadzor. Nedefinisan sistem ranog upozoravanja i reagovanja |
Masovno konzumiranje namirnice koja nije pod kontrolom, mikrobiološki i hemijski kontrolisana, i pravovremeno informisanje stanovništva. |
Propust u redovnoj kontroli mikrobiološke ispravnosti namirnica u skladu sa zakonom i pravovremeno informisanje stanovništva. |
Redovna kontrola mikrobiološke ispravnosti namirnica u skladu sa zakonom. |
|
|
kontaktne |
Nemogućnost sprovođenja protiv epidemijskih mera kod bolesti sa kratkom inkubacijom i velikim brojem rezervoara |
Nemogućnost sprovođenja protiv epidemijskih mera kod bolesti sa dužom inkubacijom i velikim brojem rezervoara nedovoljno definisan epidemiološki nadzor. |
Pad sanitarno higijenskog stanja objekata i kolektiva. |
Pojedinačni slučajevi registrovanih kliconoša zaraznih bolesti koje se redovno kontrolišu Dobro sanitarno-higijensko stanje objekata i kolektiva. Definisan nadzor nad opasnim zaraznim bolestima. |
Nepostojanje kliconoša zaraznih bolesti. |
3. |
Sanitarno higijensko stanje objekata i infrastrukturnih instalacija |
Deponije van sanitarnih standarda, |
Postojanje individualnih vodnih objekata ili snabdevanja vodom za piće iz lokalnog izvora snabdevanja vodom za piće bez kontrole kvaliteta, organizovanog sakupljanja i odvođenja otpadnih voda i čvrstog otpada, loše građevinskotehničko stanje postojećih objekata i infrastrukturnih instalacija |
Postojanje individualnih vodnih objekata ili snabdevanje vodom za piće ili lokalno snabdevanje vodom za piće uz pojedinačni propust u kontroli kvaliteta, organizovanog sakupljanja i odvođenja otpadnih voda i čvrstog otpada, |
Kvalitetan nadzor nad sanitarno-higijenskim stanjem objekata. |
Samokontrola nad objektima pored redovne inspekcijske kontrole uz pravovremeno otklanjanje nastalih nedostataka. |
|
4. |
Zdravstveni i drugi kapaciteti u funkciji zbrinjavanja, smeštaja, transporta i drugo |
Kapaciteti zadovoljavaju do 50% potreba u pogledu pokrivenosti odgovarajućim kadrovima, smeštaja i transporta. |
Kapaciteti zadovoljavaju od 50-80% pokrivenosti kadrovima, smeštaja i transporta. Lična zaštitna oprema, lekovi i druga potrebna medicinska sredstva do 3 dana |
Kapaciteti zadovoljavaju 80-90% pokrivenosti kadrovima, smeštaja i transporta Lična zaštitna oprema, lekovi i druga medicinska sredstva do 7 dana |
Kapaciteti zadovoljavaju 100% pokrivenosti kadrovima, smeštaja i transporta Lična zaštitna oprema, lekovi i druga medicinska sredstva do 30 dana |
Kapaciteti zadovoljavaju 100% pokrivenosti kadrovima, smeštaja i transporta Lična zaštitna oprema, lekovi i druga medicinska sredstva do 60 dana |
|
5. |
Mogućnost generisanja drugih opasnosti |
Istovremeno uz epidemiju nastajanje opasnosti od; zemljotresa, epizootije, tehničko tehnološke nesreće u postrojenjima sa opasnim materijama, suše. i poplave većih razmera. |
Istovremeno uz epidemiju nastajanje opasnosti od; zemljotresa, epizootije, tehničko tehnološke nesreće u postrojenjima sa opasnim materijama, suše, poplave. |
Istovremeno uz epidemiju nastajanje opasnosti od; epizootije, suše, poplave |
Istovremeno uz epidemiju nastajanje opasnosti od; epizootije poplave manjeg obima |
Istovremeno uz epidemiju nastajanje opasnosti od; poplave manjeg obima |
|
KRITERIJUMI ZA IDENTIFIKACIJU POTENCIJALNIH OPASNOSTI OD EPIZOOTIJA
U ovom prilogu dati su kriterijumi za identifikaciju potencijalnih opasnosti od epizootija prema zahtevima ove metodologije.
Tabela J.1 - Kriterijumi za identifikaciju potencijalnih opasnosti od epizootija
R. br. |
Zahtev za procenu potencijalne opasnosti |
VELIČINA OPASNOSTI |
|
||||
Maksimalna |
Velika |
Srednja |
Mala |
Minimalna |
|||
5 |
4 |
3 |
2 |
1 |
|||
1. |
Parametri i karakter opasnosti |
Pojava eksplozivnih zaraznih bolesti sa liste naročito opasnih zaraznih bolesti OIE koje predstavljaju enzootske ili egzotične zarazne bolesti, zahteva pojačane mere dezinfekcije, dezinsekcije, deratizacije, detoksikacije i dezodoracije |
Pojava zarazne bolesti sa liste naročito opasnih zaraznih bolesti OIE koje predstavljaju egzotične bolesti za Republiku Srbiju, koje se prenose direktnim i indirektnim kontaktom, hranom i vektorima, zahteva pojačane mere dezinfekcije, dezinsekcije, deratizacije, detoksikacije i dezodoracije |
Pojava zarazne bolesti sa liste naročito opasnih zaraznih bolesti OIE koje predstavljaju enzootske zarazne bolesti koje se prenose direktnim i indirektnim kontaktom, hranom, vektorima, zahteva mere dezinfekcije, dezinsekcije, deratizacije, detoksikacije i dezodoracije |
Pojava zarazne bolesti sa liste naročito opasnih zaraznih bolesti OIE koje se prenose direktnim kontaktom, hranom, zahteva mere dezinfekcije, dezinsekcije, deratizacije, detoksikacije i dezodoracije |
Pojava zarazne bolesti koja nije na listi naročito opasnih zaraznih bolesti OIE, čije suzbijanje nije zakonski regulisano, zahteva mere dezinfekcije, dezinsekcije, deratizacije, detoksikacije i dezodoracije |
|
2. |
Površina i karakteristike ugroženog područja |
Površine sa velikim brojem komunikacija, bez prirodnih i veštačkih barijera za širenje zaraznih bolesti, veliki broj vektora i prijemčivih životinja, ugrožava više životinjskih vrsta i ljude, ugrožava teritoriju cele države, zahteva formiranje zaraženog i ugroženog područja |
Postojanje veštačkih barijera za širenje zaraznih bolesti, kontagiozne zarazne bolesti, veliki broj vektora, ugrožava više životinjskih vrsta i ljude, zahvata više epizootioloških područja, zahteva formiranje zaraženog i ugroženog područja |
Postojanje prirodnih barijera za širenje zaraznih bolesti, kontagiozne zarazne bolesti, mali broj vektora, ugrožava više životinjskih vrsta i ljude, zahvata jedno epizootiološko područje, zahteva formiranje zaraženog i ugroženog područja |
Postojanje prirodnih ili veštačkih barijera za širenje zaraznih bolesti, kontagiozne zarazne bolesti, ugrožava više životinjskih vrsta i ljude, zahvata jednu epizootiološku jedinicu, zahteva formiranje zaraženog ali ne zahteva formiranje ugroženog područja |
Postojanje prirodnih i veštačkih barijera za širenje zaraznih bolesti, nekontagiozne zarazne bolesti, ugrožava jednu životinjsku vrstu, zahvata jednu epizootiološku jedinicu, ne zahteva formiranje zaraženog i ugroženog područja |
|
3. |
Gustina životinjskog fonda |
Prenaseljeno područje različitim vrstama životinja koje su ugrožene od iste naročito opasne zarazne bolesti |
Prenaseljeno područje vrstom životinje koja je ugrožena od naročito opasne zarazne bolesti |
Umereno naseljeno područje vrstom životinje koja je ugrožena od naročito opasne zarazne bolesti |
Slabo naseljeno područje vrstom životinje koja je ugrožena od naročito opasne zarazne bolesti |
Retko naseljeno područje vrstom životinje koja je ugrožena od naročito opasne zarazne bolesti |
|
4. |
Izgrađenost sistema zaštite od epizootija |
Ne postoji plan zaštite od epizootija. Ne postoje prirodne i veštačke barijere za širenje zaraznih bolesti, kontagiozne zarazne bolesti, veliki broj vektora, ugroženo više životinjskih vrsta i ljudi, zahvata više epizootioloških područja, zahteva formiranje zaraženog i ugroženog područja. Ne poseduju sopstvene kapacitete za sklanjanje i zbrinjavanje bolesnih ljudi i životinja. Ne mogu se osloniti na pomoć zdravstveno sanitarnih službi zbog velike udaljenosti od istih. Ne postoji mogućnost izgradnje sopstvenih kapaciteta. Ne planira se bilo kakva zaštita od epizootija. Ne postoji plan zbrinjavanja ugroženih od epizootija i ne posvećuje se pažnja osposobljenosti. Ne postoje uređaji, oprema i sredstva za zaštitu od epizootija u skladu sa zakonom ili je postojeća potpuno neispravna i neupotrebljiva. Ne postoji program osnovne obuke zaposlenih iz oblasti zaštite od epizootija. Ne postoje evidencije o obučenosti zaposlenih za zaštitu od epizootija. Ne postoji saglasnost nadležne službe i ne može se dobiti. Ne postoji dokaz o izvršenom nadzoru nadležne inspekcije. |
Ne postoji plan zaštite od epizootija. Ne postoje prirodne i veštačke barijere za širenje zaraznih bolesti, kontagiozne zarazne bolesti, veliki broj vektora, ugroženo više životinjskih vrsta i ljudi, zahvata više epizootioloških područja, zahteva formiranje zaraženog i ugroženog područja. |
Ne postoji plan zaštite od epizootija. Postoje prirodne barijere za širenje zaraznih bolesti, kontagiozne zarazne bolesti, mali broj vektora, ugroženo više životinjskih vrsta i ljudi, zahvata jedno epizootiološko područje, zahteva formiranje zaraženog i ugroženog područja. Poseduju 50 % sopstvenih kapaciteta za sklanjanje i zbrinjavanje bolesnih ljudi i životinja. Ne mogu se osloniti na pomoć zdravstveno sanitarnih službi zbog velike udaljenosti od istih. Ne postoji mogućnost izgradnje sopstvenih kapaciteta. Planira se delimična zaštita od epizootija. Postoji plan zbrinjavanja ugroženih od epizootija ali se ne posvećuje pažnja osposobljenosti. |
Ne postoji plan zaštite od epizootija. Postoje prirodne ili veštačke barijere za širenje zaraznih bolesti, kontagiozne zarazne bolesti, mali broj vektora, ugroženo manje životinjskih vrsta i ljudi, zahvata jednu epizootiološku jedinicu, zahteva formiranje zaraženog ali ne zahteva formiranje ugroženog područja. Poseduju 70 % sopstvenih kapaciteta za sklanjanje i zbrinjavanje bolesnih ljudi i životinja. Ne mogu se osloniti na pomoć zdravstveno sanitarnih službi zbog velike udaljenosti od istih. Ne postoji mogućnost izgradnje sopstvenih kapaciteta. |
Postoji plan zaštite od epizootija. Postoje prirodne i veštačke barijere za širenje zaraznih bolesti, kontagiozne zarazne bolesti, nisu ugrožene životinjske vrste i ljudi, ne zahvata epizootiološka područja, ne zahteva formiranje zaraženog i ugroženog područja. Poseduju sopstvene kapacitete za sklanjanje i zbrinjavanje bolesnih ljudi i životinja. Mogu se osloniti na pomoć zdravstveno sanitarnih službi zbog male udaljenosti od istih. Postoje sopstveni kapaciteti. Postoji plan zbrinjavanja ugroženih od epizootija i posvećuje se pažnja osposobljenosti. |
|
5. |
Mogućnost generisanja drugih opasnosti |
Istovremeno uz epizootiju nastajanje opasnosti od; zemljotresa, tehničko tehnološke nesreće u postrojenjima sa opasnim materijama uz požar, suše, poplave većih razmera, epidemije. |
Istovremeno uz epizootiju nastajanje opasnosti od; zemljotresa, tehničko tehnološke nesreće u postrojenjima sa opasnim materijama uz požar, poplave većih razmera, epidemije. |
Istovremeno uz epizootiju nastajanje opasnosti od; tehničko tehnološke nesreće u postrojenjima sa opasnim materijama, poplave, epidemije. |
Istovremeno uz epizootiju nastajanje opasnosti od; poplave, |
Istovremeno uz epizootiju nastajanje opasnosti od; poplave manjeg obima |
|
KRITERIJUMI ZA IDENTIFIKACIJU POTENCIJALNIH OPASNOSTI OD POŽARA I EKSPLOZIJA
U ovom prilogu dati su kriterijumi za identifikaciju potencijalnih opasnosti od požara i eksplozija prema zahtevima ove metodologije.
Tabela K.1 - Kriterijumi za identifikaciju potencijalnih opasnosti od požara i eksplozija
R. br. |
Zahtev za procenu potencijalne opasnosti |
VELIČINA OPASNOSTI |
||||
Maksimalna |
Velika |
Srednja |
Mala |
Minimalna |
||
5 |
4 |
3 |
2 |
1 |
||
1. |
Uzrok i karakteristike nastanka požara i eksplozija |
Objekti (van upotrebe) za proizvodnju i skladištenje opasnih materija, bez nadzora i bezbednosne zaštite. u neposrednoj blizini naselja. Objekti sa starim i dotrajalim elektro instalacijama, bez odgovarajuće dokumentacije iz oblasti zaštite od požara. Blizina vojnih objekata sa minsko eksplozivnim sredstvima. Šumski kompleksi blizu naseljenih mesta, Šumski požari uz prisustvo visokih temperatura i velike brzine vetra. |
Objekti (van upotrebe) za proizvodnju i skladištenje opasnih materija, bez nadzora i bezbednosne zaštite u neposrednoj blizini naselja. Objekti sa starim i dotrajalim elektro instalacijama, bez odgovarajuće dokumentacije iz oblasti zaštite od požara. Blizina vojnih objekata sa minsko eksplozivnim sredstvima. Šumski kompleksi blizu naseljenih mesta. |
Objekti za proizvodnju i skladištenje opasnih materija, sa nadzorom i bezbednosnom zaštitom. Objekti sa starim i dotrajalim elektro instalacijama, sa odgovarajućom dokumentacijom iz oblasti zaštite od požara. Blizina vojnih objekata sa minsko eksplozivnim sredstvima. |
Objekti za proizvodnju i skladištenje opasnih materija, sa nadzorom i bezbednosnom zaštitom. Objekti sa sa odgovarajućom dokumentacijom iz oblasti zaštite od požara. Objekti sa redovnim održavanjem i kontrolisanjem od nadležne institucije. |
Novi objekti (u upotrebi)za proizvodnju i skladištenje opasnih materija, sa nadzorom i bezbednosnom zaštitom. U blizini nema vojnih objekata sa minsko eksplozivnim sredstvima. Šumski kompleksi daleko od naseljenih mesta. |
2. |
Izgrađenost sistema zaštite od požara i eksplozija |
Ne postoji plan zaštite od požara. Ne poseduju sopstvene kapacitete. Ne mogu se osloniti na pomoć vatrogasno-spasilačkih jedinica zbog velike udaljenosti od istih. Ne postoji planska i urbanistička dokumentacija. Ne postoje uređaji, oprema, instalacije i sredstva za zaštitu od požara i eksplozija u skladu sa zakonom. Ne postoji program osnovne obuke zaposlenih iz oblasti zaštite od požara i eksplozija. Ne postoje evidencije o obučenosti zaposlenih za zaštitu od požara. Ne postoji saglasnost MUP-a i ne može se dobiti. Ne postoji dokaz o izvršenom nadzoru protivpožarne inspekcije. |
Ne postoji plan zaštite od požara. Ne poseduju sopstvene kapacitete. Ne mogu se osloniti na pomoć vatrogasno-spasilačkih jedinica zbog velike udaljenosti od istih. Ne postoji planska i urbanistička dokumentacija. |
Postoji plan zaštite od požara. Ne poseduju sopstvene kapacitete. Mogu se osloniti na pomoć vatrogasno-spasilačkih jedinica zbog velike udaljenosti od istih. Ne postoji planska i urbanistička dokumentacija. |
Postoji plan zaštite od požara. |
Postoji plan zaštite od požara. Poseduju sopstvene kapacitete. Mogu se osloniti na pomoć vatrogasno-spasilačkih jedinica zbog blizine od istih. Postoji planska i urbanistička dokumentacija. Postoje uređaji, oprema, instalacije i sredstva za zaštitu od požara i eksplozija u skladu sa zakonom. Postoji program osnovne obuke zaposlenih iz oblasti zaštite od požara i eksplozija. Zaposleni obučeni za zaštitu od požara i vodi se evidencija. Postoji saglasnost MUP-a. Postoji dokaz o izvršenom nadzoru protivpožarne inspekcije. Izgrađena saobraćajna infrastruktura i požarni putevi. |
3. |
Karakter i gustina naseljenosti, veličina životinjskog fonda, blizina kulturnih i materijalnih dobara |
Urbano naselje sa gustinom naseljenosti od 1000 do 2000 stanovnika po kvadratnom kilometru. Neurbano naselje sa gustinom naseljenosti od 300 do 500 stanovnika po kvadratnom kilometru (stara gradnja objekata). Izgrađenost škole, vrtića zdravstvenih ustanova muzeja i hemijske industrije. Izgrađenost elektroenergetskih postrojenja. Izgrađenost infrastrukture (voda, struja, saobraćaj i dr.). Postojanje nacionalnih parkova, obradivih poljoprivrednih površina korišćenih za proizvodnju prehrambenih proizvoda sa 70% površine povrća. Izgrađenost farmi za uzgoj životinjskog fonda kapaciteta 5000 do 10000 jedinki. |
Urbano naselje sa gustinom naseljenosti od 500 do 1000 stanovnika po kvadratnom kilometru. Neurbano naselje sa gustinom naseljenosti od 200 do 300 stanovnika po kvadratnom kilometru. Izgrađenost hemijske industrije u plavnom prostoru. Izgrađenost elektroenergetskih postrojenja. Izgrađenost infrastrukture (voda, struja, saobraćaj i dr.) Postojanje nacionalnih parkova, obradivih poljoprivrednih površina, korištenih za proizvodnju prehrambenih proizvoda sa 50% površine povrća. Izgrađenost farmi za uzgoj životinjskog fonda kapaciteta 3000 do 5000 jedinki. Postojanje prirodnih rezervata divljeg životinjskog fonda. |
Neurbano naselje sa gustinom naseljenosti od 200 do 300 stanovnika po kvadratnom kilometru. Izgrađenost hemijske industrije u plavnom prostoru. Izgrađenost elektroenergetskih postrojenja. Izgrađenost infrastrukture (struja, saobraćaj). Postojanje obradivih poljoprivrednih površina korišćenih za proizvodnju prehrambenih proizvoda sa 30% površine povrća. Izgrađenost farmi za uzgoj životinjskog fonda kapaciteta 1000 do 3000 jedinki. |
Neurbano naselje sa gustinom naseljenosti do 200 stanovnika po kvadratnom kilometru. Izgrađenost infrastrukture (saobraćaj i dr.) Postojanje obradivih poljoprivrednih površina korišćenih za proizvodnju useva. Izgrađenost farmi za uzgoj životinjskog fonda kapaciteta 500 do 1000 jedinki. |
Nema naselja ili sa minimalnom gustinom naseljenosti po kvadratnom kilometru. |
4. |
Mogućnost generisanja drugih opasnosti |
Istovremeno uz požar i eksploziju nastajanje opasnosti od; suše, tehničko-tehnoloških udesa na postrojenjima sa opasnim materijama, transportu uz prisustvo požara. |
Istovremeno uz požar i eksploziju nastajanje opasnosti od; suše, tehničko-tehnoloških udesa na postrojenjima sa opasnim materijama, uz prisustvo požara. |
Istovremeno uz požar i eksploziju nastajanje opasnosti od; tehničko-tehnoloških udesa na postrojenjima sa opasnim materijama, uz prisustvo požara. |
Istovremeno uz požar i eksploziju nastajanje opasnosti od; tehničko-tehnoloških udesa na postrojenjima sa opasnim materijama. |
Istovremeno uz požar i eksploziju nastajanje opasnosti od; tehničko-tehnoloških udesa u transportu opasnih materija. |
KRITERIJUMI ZA IDENTIFIKACIJU POTENCIJALNIH OPASNOSTI OD TEHNIČKO-TEHNOLOŠKIH UDESA I TERORISTIČKIH NAPADA
U ovom prilogu dati su kriterijumi za identifikaciju potencijalnih opasnosti od tehničko-tehnoloških udesa i terorističkih napada prema zahtevima ove metodologije.
Tabela L.1 - Kriterijumi za identifikaciju potencijalnih opasnosti od tehničko-tehnoloških udesa i terorističkih napada
R. br. |
Zahtev za procenu potencijalne opasnosti |
VELIČINA OPASNOSTI |
||||
Maksimalna |
Velika |
Srednja |
Mala |
Minimalna |
||
5 |
4 |
3 |
2 |
1 |
||
1. |
Položaj i karakteristike teritorije |
Hemijsko postrojenje i objekt ugrožen od terorističkog napada se nalazi u neposrednoj blizini reke, akumulacija za vodosnabdevanje, vodovodne infrastrukture, privrednih objekata, objekata za proizvodnju hrane, blizina naseljenog mesta i stambenih objekata, škola, vrtića, bolnica (do 500 m), nacionalnog parka i zaštićenog područja i dr. Rastresito i peskovito zemljište Nepovoljni klimatski uticaj (ruža vetrova u odnosu na osetljive objekte). Prekogranični efekat |
Hemijsko postrojenje i objekt ugrožen od terorističkog napada se nalazi u neposrednoj blizini: reke, akumulacija za vodosnabdevanje, vodovodne infrastrukture, privrednih objekata, proizvodnju hrane, blizina naseljenog mesta i stambenih objekata, škola, vrtića, bolnica 1000 m, nacionalnog parka i zaštićenog područja i dr. Rastresito i peskovito zemljište. Nepovoljni klimatski uticaj (ruža vetrova u odnosu na osetljive objekte). Prekogranični efekat |
Hemijsko postrojenje i objekt ugrožen od terorističkog napada se nalazi u neposrednoj blizini: reke, privrednih objekata, ne, blizina naseljenog mesta i stambenih objekata, škola, preko 1000 m, nacionalnog parka i zaštićenog područja i dr. Rastresito i peskovito zemljište. Nepovoljni klimatski uticaj (ruža vetrova u odnosu na osetljive objekte). |
Hemijsko postrojenje i objekt ugrožen od terorističkog napada se nalazi u blizini: reke, povredivih objekata, ne, blizina naseljenog mesta i stambenih objekata, (preko 2000 m), nacionalnog parka i zaštićenog područja i dr. |
Hemijsko postrojenje i objekt ugrožen od terorističkog napada se nalazi u blizini: privrednih objekata (preko 3000 m), Rastresito i peskovito zemljište. Nepovoljni klimatski uticaj (ruža vetrova u odnosu na osetljive objekte). |
2. |
Saobraćajna infrastruktura |
Dotrajalost putne infrastrukture. Ne postoji adekvatna putna i železnička signalizacija Ne postoje ranžirne stanice. Ne postoje parking i zaustavna mesta za opasan teret. Prolazi kroz nacionalne parkove i zaštićena područja. Neizgrađenost pristaništa i luka sa aspekta pretakanja i manipulacije opasnim teretom. Tehnička neispravnost mostova, propusta i tunela (neosvetljenost, ne postoji ventilacija, nema telefonske instalacije, mesto za zaustavljanje i dr.) Nema kontrole prometa - transporta opasnim materijama. |
Dotrajalost putne infrastrukture. Ne postoji adekvatna putna i železničke signalizacije. Ne postoje ranžirne stanice. Ne postoje parking i zaustavna mesta za opasan teret. Prolazi kroz nacionalne parkove i zaštićena područja. Neizgrađenost pristaništa i luka sa aspekta pretakanja i manipulacije opasnim teretom. Tehnička neispravnost mostova, propusta i tunela (neosvetljenost, ne postoji ventilacija, nema telefonske instalacije, mesto za zaustavljanje i dr.). Neadekvatna kontrola prometa-transporta opasnim materijama. |
Ne postoji adekvatna putna i železnička signalizacija. Ne postoje ranžirne stanice. Ne postoje parking i zaustavna mesta za opasan teret. Delimična izgrađenost pristaništa i luka sa aspekta pretakanja i manipulacije opasnim teretom. Tehnička neispravnost mostova, propusta i tunela (ne postoji ventilacija, nema telefonske instalacije, mesto za zaustavljanje i dr.). Postoji povremena kontrola prometa-transporta opasnim materijama. |
Postoji adekvatna putna i železnička signalizacija. Postoje ranžirne stanice. Postoje parking i zaustavna mesta za opasan teret ali neadekvatno uređena. Izgrađena pristaništa i luka sa aspekta pretakanja i manipulacije opasnim teretom. |
Postoji adekvatna putna i železnička signalizacija. |
3. |
Stanje objekata, sredstava i opreme |
Objekat - postrojenje van upotrebe. Opasne materije unutar postrojenja nisu pod kontrolom, bez evidencije su, neuskladištene, rasute. Ne postoji sistem merenja emisije zagađenosti. Učestalost ponavljanja udesa. |
Postrojenje sa dotrajalim sredstvima, opremom i zastarelom tehnologijom. Rukovanje opasnim materijama unutar postrojenja nisu pod kontrolom. Neadekvatno se skladišti i održava opasan otpad. Ne postoji sistem merenja imisije i emisije zagađenosti. Neadekvatan sistema za prečišćavanje otpadnih voda. |
Postrojenje sa dotrajalim sredstvima, opremom i zastarelom tehnologijom. Rukovanje opasnim materijama unutar postrojenja nisu pod kontrolom. Adekvatno se skladišti i održava opasan otpad. Sistem merenja imisije i emisije zagađenosti u fazi izgradnje. Neadekvatan sistema za prečišćavanje otpadnih voda |
Postrojenje sa novim sredstvima, opremom i novijom tehnologijom. Rukovanje opasnim materijama unutar postrojenja su pod kontrolom. Adekvatno se skladišti i održava opasan otpad. Izgrađen adekvatan sistem merenja imisije i emisije zagađenosti vazduha. Neadekvatan sistema za prečišćavanje otpadnih voda |
Postrojenje sa novim sredstvima, opremom i novom tehnologijom. Opasne materije unutar postrojenja su pod kontrolom. Adekvatno se skladišti i održava opasan otpad. Izgrađen adekvatan sistem merenja imisije i emisije zagađenosti vazduha. Postoji adekvatan sistem za prečišćavanje otpadnih voda. |
4. |
Izgrađenost sistema zaštite i spasavanja od udesa |
Nema pravno-normativne regulative. Nema bezbednosno-zaštitnog sistema (detekcije zagađenosti, zaštite od požara i dr.). Nema sistema rane najave i obaveštavanja. Nema organizacije subjekata za reagovanje u slučaju udesa. Nema organizovanih snaga za zaštitu od udesa. Nema opreme i sredstava za zaštitu od udesa. Nisu planirana finansijska sredstva za nabavku opreme i sredstava. Ne sprovode se preventivno tehničke mere zaštite od udesa. Ne postoji plan osposobljavanja i reagovanja zaposlenih u slučaju udesa |
Pravno-normativna regulative u fazi izrade. Bezbednosno-zaštitni sistem u fazi izrade, ima sistem zaštite od požara. Nema sistema rane najave i obaveštavanja. Nema organizacije subjekata za reagovanje u slučaju udesa. Nema organizovanih snaga za zaštitu od udesa. Nema opreme i sredstava za zaštitu od udesa. Nisu planirana finansijska sredstva za nabavku opreme i sredstava. Ne sprovode preventivno tehničke mere zaštite od udesa. Ne postoji plan osposobljavanja i reagovanja zaposlenih u slučaju udesa |
Pravno-normativna izrađena, ali se ne primenjuje. Bezbednosno-zaštitni sistem u fazi izrade, ima sistem zaštite od požara. Nema sistema rane najave i obaveštavanja. Uspostavljena organizacija subjekata za reagovanje u slučaju udesa. Organizovane snage za zaštitu od udesa, bez odgovarajuće opreme i sredstava za zaštitu od udesa. Obezbeđena finansijska sredstva za nabavku opreme i sredstava, 40% od potrebnog. Delimično se sprovode preventivno tehničke mere zaštite od udesa. Postoji plan osposobljavanja i reagovanja zaposlenih u slučaju udesa ali se ne realizuje |
Pravno-normativna izrađena. Bezbednosno-zaštitni sistem izrađen. Izrađen sistem rane najave i obaveštavanja. Uspostavljena organizacija subjekata za reagovanje u slučaju udesa. Organizovane snage za zaštitu od udesa sa nepotpunom opremom i sredstvima za zaštitu od udesa. Obezbeđena finansijska sredstva za nabavku opreme i sredstava, 60% od potrebnog. Sprovode se preventivno tehničke mere zaštite od udesa. Postoji plan osposobljavanja i reagovanja zaposlenih u slučaju udesa i realizuje se |
Pravno-normativna izrađena. Bezbednosno-zaštitni sistem izrađen. Izrađen sistem rane najave i obaveštavanja. Uspostavljena organizacija subjekata za reagovanje u slučaju udesa. Organizovane snage za zaštitu od udesa, sa adekvatnom opremom i sredstvima za zaštitu od udesa. Obezbeđena finansijska sredstva za nabavku opreme i sredstava, 80% od potrebnog. Sprovode se preventivno tehničke mere zaštite od udesa. Postoji plan osposobljavanja, uvežbavanja i reagovanja zaposlenih u slučaju udesa i redovno se realizuje |
5. |
Mogućnost generisanja drugih opasnosti |
Istovremeno uz tehničko-tehnološki udes nastajanje opasnosti od odrona i klizišta, poplave, eksplozije, požara, olujni vetrovi, epidemije i epizootije (zarazne bolesti za ljude i životinje), biljnih zaraznih bolesti |
Istovremeno uz tehničko tehnološki udes nastajanje opasnosti od poplave, eksplozije, požara, epidemije i epizootije (zarazne bolesti za ljude i životinje) |
Istovremeno uz tehničko-tehnološki udes nastajanje opasnosti od eksplozije, požara, epidemije i epizootije (zarazne bolesti za ljude i životinje) |
Istovremeno uz tehničko-tehnološki udes nastajanje opasnosti od požara |
Istovremeno uz tehničko-tehnološki udes pojavljuju se manji požari |
KRITERIJUMI ZA IDENTIFIKACIJU POTENCIJALNIH OPASNOSTI OD NUKLEARNIH I/ILI RADIJACIONIH AKCIDENATA
U ovom prilogu dati su kriterijumi za identifikaciju potencijalnih opasnosti od nuklearnih i/ili radijacionih akcidenata prema zahtevima ove metodologije.
Tabela LJ.1 - Kriterijumi za identifikaciju potencijalnih opasnosti od nuklearnih i/ili radijacionih akcidenata
R. br. |
Zahtev za procenu potencijalne opasnosti |
VELIČINA OPASNOSTI |
||||
Maksimalna |
Velika |
Srednja |
Mala |
Minimalna |
||
5 |
4 |
3 |
2 |
1 |
||
1. |
Položaj i karakteristike teritorije |
Neposredna blizina: reke, akumulacije za vodosnabdevanje, vodovodne infrastrukture, povredivih objekata (škola, vrtića, bolnica..), objekata za proizvodnju hrane, blizina naseljenog mesta i stambenih objekata, nacionalnog parka i zaštićenog područja. Izrađenost međunarodne putne i železničke mreže. Poljoprivredno zemljište. Postojanje farmi za uzgoj stoke i živine, lovište, stanište zaštićenih biljnih i životinjskih vrsta. Klimatski uticaj (ruža vetrova u odnosu na osetljive objekte). Prekogranični efekat. |
Objekat - postrojenje Nalazi se do 1 kilometra od: reke, akumulacije za vodosnabdevanje, vodovodne infrastrukture, povredivih objekata (škola, vrtića, bolnica..), objekata za proizvodnju hrane, blizina naseljenog mesta i stambenih objekata, nacionalnog parka i zaštićenog područja. |
Objekat - postrojenje Nalazi se do 2 kilometra od: reke, akumulacije za vodosnabdevanje, vodovodne infrastrukture, povredivih objekata (škola, vrtića, bolnica..), objekata za proizvodnju hrane, blizina naseljenog mesta i stambenih objekata, nacionalnog parka i zaštićenog područja. Izrađenost međunarodne putne i železničke mreže. Poljoprivredno zemljište. Klimatski uticaj (ruža vetrova u odnosu na osetljive objekte). |
Objekat - postrojenje Nalazi se do 3 kilometra od: reke, akumulacije za vodosnabdevanje, vodovodne infrastrukture, povredivih objekata (škola, vrtića, bolnica..), objekata za proizvodnju hrane, blizina naseljenog mesta i stambenih objekata, nacionalnog parka i zaštićenog područja. Izrađenost međunarodne putne i železničke mreže. Klimatski uticaj (ruža vetrova u odnosu na osetljive objekte). Prekogranični efekat. |
Objekat - postrojenje Nalazi se preko 4 kilometra od: reke, akumulacije za vodosnabdevanje, vodovodne infrastrukture, povredivih objekata (škola, vrtića, bolnica..), objekata za proizvodnju hrane, blizina naseljenog mesta i stambenih objekata, nacionalnog parka i zaštićenog područja. |
2. |
Saobraćajna infrastruktura |
Loša putna infrastruktura, dotrajalost signalizacije, putne i železničke mreže. Ne postoje ranžirne rampe, posebna parking i zaustavna mesta. Prolazi kroz nacionalne parkove i zaštićena područja. Neuređenost pristaništa i luka sa manipulacije. Veoma loš prilaz povredivim objektima. |
Loša putna infrastruktura, dotrajalost signalizacije, putne i železničke mreže. Ne postoje ranžirne rampe, posebna parking i zaustavna mesta. Neispravnost postojeće asfaltne mreže. Prolazi kroz nacionalne parkove i zaštićena područja. Neuređenost pristaništa i luka sa aspekta manipulacije. Loš prilaz povredivim objektima |
Loša putna infrastruktura, dotrajalost signalizacije, putne i železničke mreže. Neuređenost pristaništa i luka sa aspekta manipulacije. Prilaz povredivim objektima otežan ali postoje alternative. |
Dobra putna infrastruktura, manja dotrajalost signalizacije, putne i železničke mreže. Dobre mogućnosti prilaska povredivim objektima. |
Odlična putna, železnička infrastruktura i signalizacija. Postoje ranžirne rampe, posebna parking i zaustavna mesta. Ne prolazi kroz nacionalne parkove i zaštićena područja. Uređena pristaništa i luka sa manipulacije. |
3. |
Stanje objekata za zaštitu od nuklearnih i radijacionih akcidenata |
Objekat - postrojenje van upotrebe. Neadekvatno se skladišti i održava nuklearni otpad, ne postoji sistem merenja radijacije. |
Objekat - postrojenje sa dotrajalim sredstvima, opremom i zastarelom tehnologijom. Rukovanje nuklearnim otpadom unutar postrojenja, nisu pod kontrolom. Neadekvatno se skladišti i održava nuklearan otpad. Ne postoji sistem merenja radijacije. Postoji neadekvatna oprema za zaštitu. |
Objekat - postrojenje sa dotrajalim sredstvima, opremom i zastarelom tehnologijom. Rukovanje nuklearnim otpadom unutar objekata - postrojenja, delimično pod kontrolom. Adekvatno se skladišti i održava nuklearan otpad Sistem merenja radijacije u fazi izgradnje. Postoji oprema za zaštitu ali nedovoljna količina. |
Objekat - postrojenje sa novim sredstvima, opremom i novijom tehnologijom. Rukovanje nuklearnim otpadom unutar objekata - postrojenja su pod kontrolom. Adekvatno se skladišti i održava nuklearan otpad. Izgrađen adekvatan sistem merenja radijacije. Postoji oprema za zaštitu za 80% ljudi. |
Objekat - postrojenje sa novim sredstvima, opremom i novom tehnologijom. Rukovanje nuklearnim otpadom unutar objekata - postrojenja su pod kontrolom, primenjuju se propisane mere bezbednosti u procesu rukovanja nuklearnim otpadom. Na propisan način, adekvatno se skladišti i održava nuklearan otpad. Postoji adekvatan sistem merenja radijacije. |
4. |
Izgrađenost sistema zaštite i spasavanja od udesa |
Nema pravno-normativne regulative. Nema bezbednosno-zaštitnog sistema (detekcije zračenja, zaštite od požara i dr.). Nema sistema rane najave i obaveštavanja. Nema organizacije subjekata za reagovanje u slučaju nuklearnog ili radijacionog udesa, organizovanih snaga za zaštitu, opreme i sredstava za zaštitu. Nisu planirana finansijska sredstva za nabavku opreme i sredstava. Ne sprovode se preventivno tehničke mere zaštite od udesa. Ne postoji plan osposobljavanja i reagovanja zaposlenih u slučaju udesa. |
Bezbednosno-zaštitni sistem u fazi izrade (detekcije zračenja, zaštite od požara i dr.). Nema sistema rane najave i obaveštavanja. Nema organizacije subjekata za reagovanje u slučaju nuklearnog ili radijacionog udesa, organizovanih snaga za zaštitu, opreme i sredstava za zaštitu. Nisu planirana finansijska sredstva za nabavku opreme i sredstava. Ne sprovode se preventivno-tehničke mere zaštite od udesa. Ne postoji plan osposobljavanja i reagovanja zaposlenih u slučaju udesa. |
Pravno-normativna regulativa izrađena, ali se ne primenjuje bezbednosno-zaštitni sistem u fazi izrade, ima sistem detekcije zračenja. Nema sistema rane najave i obaveštavanja. Uspostavljena organizacija subjekata za reagovanje u slučaju nuklearnog ili radijacionog udesa, organizovanih snaga za zaštitu, opreme i sredstava za zaštitu. Obezbeđena finansijska sredstva za nabavku opreme i sredstava, 40% od potrebnog. Ne sprovode se preventivno-tehničke mere zaštite od udesa. Ne postoji plan osposobljavanja i reagovanja zaposlenih u slučaju udesa. Delimično se sprovode preventivno-tehničke mere zaštite od udesa. Postoji plan osposobljavanja i reagovanja zaposlenih u slučaju udesa ali se ne realizuje. |
Pravno-normativna regulativa izrađena. Bezbednosno-zaštitni sistem izrađen. Izrađen sistem rane najave i obaveštavanja. Uspostavljena organizacija subjekata za reagovanje u slučaju udesa. Organizovane snage za zaštitu od udesa sa nepotpunom opremom i sredstvima za zaštitu od udesa. Obezbeđena Finansijska sredstva za nabavku opreme i sredstava, 60% od potrebnog. Sprovode se preventivno tehničke mere zaštite od udesa. |
Pravno-normativna regulativa izrađena i ista se primenjuje. Bezbednosno-zaštitni sistem izrađen. Izrađen sistem rane najave i obaveštavanja. Uspostavljena organizacija subjekata za reagovanje u slučaju udesa. Organizovane snage za zaštitu od udesa sa adekvatnom opremom i sredstvima za zaštitu od udesa. Obezbeđena finansijska sredstva za nabavku opreme i sredstava, 80% od potrebnog. Sprovode se preventivno-tehničke mere zaštite od udesa. |
5. |
Mogućnost generisanja drugih opasnosti |
Istovremeno uz nuklearni i/ili radijacioni akcidenat nastajanje opasnosti od tehničko-tehnoloških udesa na postrojenjima sa opasnim materijama, poplave, požara, epidemije i epizootije (zarazne bolesti za ljude i životinje), biljnih zaraznih bolesti. |
Istovremeno uz nuklearni i/ili radijacioni akcidenat nastajanje opasnosti od tehničko-tehnoloških udesa na postrojenjima sa opasnim materijama, požara, epidemije i epizootije (zarazne bolesti za ljude i životinje), biljnih zaraznih bolesti. |
Istovremeno uz nuklearni i/ili radijacioni akcidenat nastajanje opasnosti od požara, epidemije i epizootije manjih razmera (zarazne bolesti za ljude i životinje), biljnih zaraznih bolesti. |
Istovremeno uz nuklearni i/ili radijacioni akcidenat nastajanje opasnosti od požara i epidemije malih razmera. |
Istovremeno uz nuklearni i/ili radijacioni akcidenat nastajanje opasnosti od manjih požara. |