PRAVILNIKO UTVRĐIVANJU GODIŠNJEG PROGRAMA OSNOVNIH GEOLOŠKIH ISTRAŽIVANJA ZA 2013. GODINU("Sl. glasnik RS", br. 29/2013) |
Ovim pravilnikom utvrđuje se Godišnji program osnovnih geoloških istraživanja iz oblasti: osnovnih geoloških istraživanja za izradu geoloških karata, hidrogeoloških istraživanja, inženjerskogeoloških istraživanja, istraživanja mineralnih sirovina i geoekoloških istraživanja.
Osnovna geološka istraživanja iz člana 1. ovog pravilnika, vršiće se prema Programu izvođenja osnovnih geoloških istraživanja za 2013. godinu, koji je odštampan uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo.
Ovaj pravilnik stupa na snagu narednog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".
GODIŠNJI PROGRAM
OSNOVNIH GEOLOŠKIH ISTRAŽIVANJA ZA 2013. GODINU
I CILJ IZVOĐENJA OSNOVNIH GEOLOŠKIH ISTRAŽIVANJA
Cilj Godišnjeg programa osnovnih geoloških istraživanja za 2013. godinu (u daljem tekstu: Program) je da definiše sastav i građu zemljine kore; utvrdi potencijalnost područja u pogledu pronalaženja mineralnih sirovina do stepena istraženosti rezervi za C1 kategoriju; utvrdi stanje, svojstava i karakteristike stena i tla; utvrdi geotehničke osobina tla za potrebe planiranja namene prostora i pogodnosti terena za izgradnju; obavi istraživanja radi izrade geoloških karata i zaštite životne sredine.
Planirana je realizacija osnovnih geoloških istraživanja prema Programu, koja će obuhvatiti:
1) osnovna geološka istraživanja za izradu geoloških karata;
2) osnovna istraživanja geoloških resursa u oblasti hidrogeoloških, inženjersko-geoloških istraživanja, istraživanja metaličnih, nemetaličnih i energetskih mineralnih sirovina;
3) izradu projekata i studija iz oblasti geoekologije;
4) ostale stručne aktivnosti - unos podataka geoloških istraživanja u formu Geološkog informacionog sistema Srbije (u daljem tekstu: GeolISS).
II OSNOVNA GEOLOŠKA ISTRAŽIVANJA ZA IZRADU GEOLOŠKIH KARATA OPŠTEG TIPA I PRATEĆIH TUMAČA
U 2013. godini se planira nastavak istraživanja uz vektorizaciju i uvođenje u GeolISS pripremljenih listova geoloških karata, što podrazumeva i nov pristup istraživanju korišćenjem svih dostupnih podataka dobijenih izradom tematske geološke karte, podataka istraživanja energetskih, nemetaličnih i metaličnih mineralnih sirovina, inženjerskogeoloških i hidrogeoloških istraživanja i korišćenjem aero i satelitskih snimaka. Planira se izrada tumača geoloških karata, formiranje litostratigrafskog kodeksa i realizacija projekata i studija u funkciji izrade geoloških karata.
Za sve listove u okviru predviđenih radova u tekućoj godini, osim vektorizacije geoloških sadržaja karte, planiran je godišnji prijem izvedenih radova posle svake faze istraživanja, a za završene karte sa pratećim tumačima i konačne recenzije.
1. Geološka karta Srbije razmere 1:50.000
Značajan segment svih geoloških istraživanja je izrada Geološke karte Srbije razmere 1:50.000, opšteg tipa, koja predstavlja osnovnu podlogu za dalju nadgradnju u rešavanju kompleksne geološke problematike, bilo da se radi o izradi specijalnih geoloških karata ili svih drugih istraživanja koja zahtevaju više podataka i detalja nego što je prikazano Osnovnom geološkom kartom razmere 1:100.000.
Programom se planira izrada listova geološke karte Srbije koji se nastavljaju na već završene listove formirajući definisane celine geološke karte razmere 1:50.000 na prostorima Zapadne i Istočne Srbije i Autonomne pokrajine Vojvodine.
U tekućoj godini planira se nastavak geoloških istraživanja za izradu Geološke karte Srbije razmere 1:50.000, na listovima: Užice 2, Užice 3, Negotin 3, Bor 2, Veliko Gradište 3, Žagubica 2, Aleksinac 4, Novi Sad 4 i Zvornik 1.
Za potrebe pripreme planiranih istraživanja i kontinuiteta izrade Geološke karte planira se i rekognosciranje susednih listova i ekonomski interesantnih listova geološke karte.
Aktivnosti izrade Geološke karte 1:50.000, osim standardne kabinetske pripreme i terenskih radova, praćene su hemijskim, sedimentološkim, mikro i makro paleontološkim analizama geoloških uzoraka, kao i analizama geološkog materijala u laboratoriji za skenirajuću elektronsku mikroskopiju i energo-desperzivnu spektrometriju.
Na osnovu potrebe savremene izrade geoloških karata sa definisanim formacijama, shodno svetskim standardima, neophodno je na 14 već završenih listova geološke karte u periodu 1998-2012. godine, uraditi sintezu geoloških formacija, tako što će u 2013. godini, u skladu sa litostratigrafskim kodeksom i litostratigrafskim leksikonom, u prvoj fazi usklađivanja, biti obrađena 4 lista geološke karte i urađena priprema za štampu, a u naredne 2 godine, ostalih 10 listova.
U okviru izrade geoloških karata manjih razmera, planira se usaglašavanje granica formacija, definisanje i konačni dizajn vanokvirnog sadržaja, prateće grafike, legendi, profila i izgled pratećih tumača listova geološke karte.
2. Projekat Litostratigrafskog kodeksa Srbije i izrade Litostratigrafskog leksikona
Za potrebe izrade Geološke karte Srbije 1:50.000, planira se formiranje Stratigrafske komisije Srbije (ekspertski tim prema ustanovljenim kriterijumima o referentnosti za stratigrafsku problematiku). Kad se steknu odgovarajući uslovi, Stratigrafska komisija Srbije osnovaće stratigrafske potkomisije za litostratigrafiju, biostratigrafiju i za druge stratigrafske discipline. Stratigrafska potkomisija za litostratigrafiju je nadležna za formiranje Registracionog tela Litostratigrafske komisije za izradu Litostratigrafskog leksikona Srbije, odnosno Komisiju za registraciju formacija.
Treba započeti distribuciju formulara (Formular za prijavljivanje i Uputstvo za popunjavanje formulara za prijavljivanje litostratigrafske jedinice). Po prijemu upitnika treba da se izvrši pregled i kontrola unetog sadržaja, pregled i analiza grafičkog sadržaja, stubova, profila i legendi i sl., kao i analiza geoloških podataka i izbor geoloških opisa o sastavu, starosti i sklopu, redakcija i lektura teksta.
Stratigrafska komisija Srbije treba uz saradnju sa odgovarajućim potkomisijama da izvrši verifikaciju predloženih neformalnih jedinica. Nakon toga, izvršiće se unos podataka u "Bazu podataka litostratigrafskih jedinica Srbije" kao deo geološkog informacionog sistema Srbije (GeolISS).
3. Osnovna geohemijska karta Republike Srbije
U okviru realizacije projekta Osnovne geohemijske karte Republike Srbije planira se izučavanje zemljišta kao geohemijskog medija, a nakon dobijenih rezultata istraživanja rezolucije oprobovanja jedna proba na 400 km2 potrebno je uraditi sledeće:
- elementarna i multielementarna analiza vrednosti sadržaja u gornjem i donjem horizontu ispitivanih zemljišta, jedinične ćelije oprobovanja od 20x20 km;
- regionalna distribucija glavnih, toksičnih, esencijalnih i ekonomski interesantnih hemijskih elemenata u gornjem i donjem horizontu ispitivanih zemljišta;
- testiranje mera centralne tendencije, stohastičke simulacije i transformacija ulaznih podataka radi izrade modela geohemijskog atlasa zemljišta Republike Srbije;
- izrada preliminarnih karata sa oleatama sadržaja pojedinačnih elemenata za gornji horizont;
- izrada preliminarnih karata sa oleatama sadržaja pojedinačnih elemenata za donji horizont;
- izrada predloga za pripremu i štampanje konačne verzije geohemijskog atlasa zemljišta Republike Srbije razmere 1:2.000.000.
U perspektivi, izvesno je da će geohemijska istraživanja nastaviti da pružaju efikasan i ekonomičan način otkrivanja geoloških i antropogenih hazarda i novih ležišta za većinu vrsta mineralnih sirovina.
III OSNOVNA ISTRAŽIVANJA GEOLOŠKIH RESURSA
Izvođenje hidrogeoloških istraživanja ima za cilj utvrđivanje stanja, potencijala i mogućnosti korišćenja resursa podzemnih voda i geotermalne toplote na teritoriji Republike Srbije.
1.1. Podzemne vode parkova prirode Republike Srbije
Izrada geološkog i hidrogeološkog informacionog sistema parkova prirode Srbije treba da omogući standardizaciju informacija istražnog područja i ostalih podataka koji su od značaja za stanje i analizu istih. Planira se nastavak istraživanja na području parka prirode Sićevačka klisura.
Svrha geoloških istraživanja je da se omogući uspostavljanje koncepta aktivnog upravljanja podzemnim vodama i očuvanja njihovog kvaliteta. U tom smislu predviđena je izrada hidrogeoloških karata sa izradom katastra vodnih pojava i objekata, karata kvaliteta i karta ugroženosti podzemnih voda i formiranje i uspostavljanje geološke i hidrogeološke baze podataka.
1.2. Izrada Osnovne hidrogeološke karte razmere 1:100.000
Značajan segment osnovnih hidrogeoloških istraživanja je izrada Osnovne hidrogeološke karte razmere 1:100.000 (u daljem tekstu OHGK), koja predstavlja osnovnu podlogu za dalju nadgradnju u rešavanju hidrogeološke problematike.
Planira se realizacija OHGK Republike Srbije koja bi se bazirala uglavnom na sintezi već postojećih podataka i rezultata hidrogeoloških istraživanja. Ocena je da postojeći fond(ovi) podataka i rezultata dosadašnjih hidrogeoloških istraživanja teritorije Republike Srbije omogućavaju realizaciju koncepcije ubrzane izrade sintetske OHGK Republike Srbije.
Nastaviće se istraživanja na listovima Šabac, Pirot, Bela Palanka, Bjeljina i Niš.
1.3.1. Hidrohemijski atlas podzemnih voda
U okviru izrade hidrohemijskog atlasa mineralnih voda Evrope u cilju pripreme neophodne podloge za procenu stanja kvaliteta podzemnih voda na teritoriji Republike Srbije, planiraju se ispitivanja kojima će se definisati hidrohemijski sastav, odnosno makrokomponente i mikroelementi podzemnih voda. Na osnovu sinteze rezultata dosadašnjih istraživanja i ispitivanja sa rezultatima hemijskih analiza koje će se izvesti u okviru ovog projekta, izradiće se tematske hidrohemijske karte razmere 1.200.000 za pijaće, mineralne i termalne vode.
1.3.2. Hidrogeotermalna potencijalnost tercijarnih vulkanogenih kompleksa Rogozne i Kopaonika
Cilj istraživanja je definisanje strukturno-hidrogeoloških uslova sa aspekta formiranja termalnih i mineralnih voda u okviru tercijarnih vulkanskih kompleksa i utvrđivanje prostora njihovog mogućeg pojavljivanja, zahvatanja i korišćenja.
Planirana istraživanja izvodiće se na prostorima razvijenog tercijarnog vulkanizma područja Kopaonika i Rogozne i obuhvatiće istraživanje sklopa, litologije i morfostruktura značajnih za razmatranje razvoja vulkanske aktivnosti i mineralizacije.
1.3.3. Uslovi zaštite vodonosnih horizonata u okviru neogenih sedimenata basena Kolubare i Tamnave
U cilju zaštite postojećih izvorišta podzemnih voda planiraju se hidrogeološka istraživanja sa aspekta sagledavanja uslova i mera zaštite podzemnih i površinskih voda kao definisanja uslova održivog korišćenja i održivosti rezervi.
2. Inženjerskogeološka istraživanja
Inženjerskogeološka istraživanja se izvode u cilju utvrđivanja stanja, svojstava i karakteristika stena i tla, utvrđivanja geotehničkih osobina tla za potrebe planiranja namene prostora i pogodnosti terena za izgradnju, istraživanja radi zaštite životne sredine, kao i izradu inženjerskogeoloških karata.
2.1. Izrada osnovne inženjerskogeološke karte Republike Srbije razmere 1:100.000
Izrada osnovne inženjerskogeološke karte Republike Srbije razmere 1:100 000 (u daljem tekstu OIGK) podrazumeva izradu tumača i prateće dokumentacije koju sačinjavaju pregledna karta zoniranja terena prema ugroženosti savremenim egzodinamičkim procesima i pojavama i prema stepenu stabilnosti, za potrebe izrade namenskih inženjerskogeoloških osnova u okviru plansko-projektne dokumentacije: osnove za prostorno planiranje; osnove za urbanističko planiranje i projektovanje i td.
Za 2013. godinu planiran je početak izrade lista Boljevac i nastavak istraživanja za 7 listova koja su u izradi:
- list Žagubica - nastavak istraživanja (završna faza);
- list Gornji Milanovac - nastavak istraživanja (završna faza);
- list Bela Palanka - nastavak istraživanja (IV faza);
- list Čačak - nastavak istraživanja (IV faza);
- list Aleksinac - nastavak istraživanja (III faza);
- list Zvornik - nastavak istraživanja (II faza);
- list Zaječar - nastavak istraživanja (II faza);
- list Boljevac - novi projekat (I faza).
2.2. Katastar klizišta i nestabilnih padina teritorije Republike Srbije
Savremeni geološki procesi, pre svega procesi nestabilnosti i erodibilnosti, predstavljaju krupne probleme za racionalno privredno i urbanističko planiranje i projektovanje. Rezultate istraživanja ovog projekta koristiće se za potrebe privrede u oblasti prostornog i urbanističkog planiranja, putnog i železničkog saobraćaja, elektroprivrede, vodoprivrede, poljoprivrede i šumarstva, rudarstva, zaštite životne sredine, civilne zaštite, odbrane itd. Ovaj višegodišnji projekt je započet u 2007. godini. Katastar klizišta se radi kroz aplikaciju GeolISS.
Cilj ovog projekta je:
- evidencija klizišta (aktivna, privremeno umirena i fosilna) i nestabilnih padina;
- procena uslova i mogućnosti aktiviranja procesa klizanja i definisanje geometrije klizišta (površine i zapremine masa koje su, ili bi bile zahvaćene procesom klizanja);
- procena moguće štete koje bi prouzrokovalo aktiviranje procesa klizanja;
- utvrđivanje prioriteta za detaljna geološka istraživanja, projektovanje i preduzimanje preventivnih ili sanacionih mera;
- predlaganje uvođenja preventivnih mera koje bi opasnost od aktiviranja procesa klizanja svela na najmanju meru;
- proširenje informacionog sistema i baze podataka o klizištima u Republici Srbiji;
- izrada projekta osmatranja i kontrole procesa klizanja.
Kroz prethodnih pet faza, izvedeno je inženjerskogeološko rekognosciranje i kartiranje terena na površini od 2.370 km2, dok je evidencija klizišta izvedena na površini od oko 700 km2. Podaci istraživanja su obrađeni i prikazani u vidu preliminarne inženjerskogeološke karte 1:300.000, pregledne karte nestabilnosti (za područje Trgovišta) 1:300.000.
U 2012. godini delom je urađena preliminarna karta klizišta Republike Srbije u vektorskom obliku u razmeri 1:300.000.
Kako bi se postigla harmonizacija metodologije istraživanja u skladu sa Evropskom Direktivom (INSPIRE European Directive) i sa projektom Zaštite zemljišta (Safe Land project), Evropske komisije, izvedeno je prilagođavanje koncepcije V i VI faze istraživanja.
U skladu sa navedenim prilagođavanjem koncepcije u cilju što brže izrade preliminarne karte (razmere 1:300.000) na kojoj će biti prikazan razvoj pojava nestabilnosti na teritoriji Republike Srbije, u 2013. godini predviđeno je da se istraživanja za VII fazu usmere, pre svega, na intenzivnu obradu postojećih podataka o klizištima, na bazi korišćenja završenih listova OIGK. Ovo se odnosi na digitalizaciju OIGK listova (1:100.000) sa numeracijom klizišta za listove Pančevo, Bela Crkva i Beograd.
2.3. Izrada karte seizmičke rejonizacije sa istraživanjem geoloških uslova za određivanje nacionalnih parametara prema Euro Code-u 8 (EC8-1)
Delovi teritorije Srbije ispoljavaju povećanu seizmičku aktivnost zbog čega se pri projektovanju i izgradnji objekata mora poštovati pravila aseizmičke izgradnje. Obzirom na važeće standarde u toj oblasti, neophodno je uraditi novu Kartu seizmičkog hazarda, i izvršiti rejonizaciju i modeliranje terena za određivanje nacionalnih parametara neophodnih za analizu i određivanje realnih seizmičkih uticaja na objekte. Postojanje zvanične Karte seizmičkog hazarda omogućuje nesmetanu primenu važećih evropskih standarda EC8-1 u projektovanju i izgradnji objekata.
Svrha inženjerskogeoloških istraživanja je utvrđivanje osnovnih tipova seizmičkih modela tla i rejonizacija teritorije Republike Srbije prema njima.
Za izradu Karte seizmičke rejonizacije koja podrazumeva utvrđivanje nacionalnih parametara prema EC8-1, potrebno je izvesti inženjerskogeološka istraživanja kojima će se usvojiti metodologija određivanja osnovnih kriterijuma za definisanje seizmičkih sredina i preliminarnih seizmičkih tipova modela tla. Primenom usvojene metodologije saglasne sa dosadašnjim domaćim saznanjima i iskustvima zemalja iz okruženja, stiču se uslovi za izvođenje rejoniranja i testiranje preliminarnih modela.
Konačan rezultat ukupnih istraživanja je Karta seizmičke rejonizacije sa utvrđenim nacionalnim parametrima prema EC8-1 kao kvalitetna podloga za finalnu izradu zvanične Karte seizmičkog hazarda.
Realizacija ovog projekta je predviđena kroz trogodišnju aktivnost. Tokom prve godine urađena je preliminarna karta seizmičke rejonizacije teritorije Republike Srbije, koja je zahtevala kompleksan kabinetski istražni proces rejoniranja terena prema kriterijumima koje propisuje EC8-1, a koji su ugrađeni u metodologiju određivanja seizmičkog hazarda. Oni predstavljaju geodinamičke modele terena definisane bitnim svojstvima: brzinom smičućih (sekundarnih) talasa, gustinom (zapreminska težina i poroznost), granulometrijskim sastavom, indeksom plastičnosti i parametrima koji opisuju mehaničko ponašanje prirodne sredine dobijenim opitima SPT (standardni penetracioni test).
Tokom 2011. i 2012. godine radovi su bili usmereni na testiranju preliminarnih modela i izvođenju terenskih istraživanja.
U tekućoj godini planira se završetak terenskih istraživanja i izrada radne verzije Karte seizmičke rejonizacije sa utvrđenim nacionalnim parametrima prema EC8-1 za oko 60% teritorije Republike Srbije.
2.4. Izrada geoloških podloga za prostorne planove
Izrada geoloških podloga za potrebe prostornog planiranja ima za cilj kompleksno sagledavanje i definisanje svih geoloških činilaca potrebnih za izradu prostornog plana, i to sa aspekta mogućnosti korišćenja, ugroženosti i zaštite prostora, kao i uslova i mogućnosti korišćenja prirodnih resursa (podzemnih voda, mineralnih sirovina i geoloških građevinskih materijala). Aspekt ugroženosti terena posmatra se kroz: stabilnost, erodibilnost, deformabilnost terena, seizmičnost terena i dr.
Za 2013. godinu se planira izrada geoloških podloga za neku od opština koja nema dovoljno sredstava da sama finansira izradu pomenutih podloga.
3. Istraživanje mineralnih sirovina
Planira se nastavak osnovnih geoloških istraživanja metaličnih, nemetaličnih i energetskih mineralnih sirovina koja imaju za cilj utvrđivanje stanja, potencijalnost i geološko-ekonomsku ocenu resursa i rezervi mineralnih sirovina Srbije.
3.1. Istraživanja metaličnih mineralnih sirovina
3.1.1. Projekti istraživanja retkih elemenata Srbije sa ocenom mineralne potencijalnosti
Analitičko utvrđivanje potencijalnosti izabranih rudonosnih prostora za istraživanja mineralizacije retkih elemenata kao što su: litijum, berilijum, stroncijum, rubidijum, cezijum, cirkonijum, hafnijum, niobijum, tantal, retke zemlje (podgrupa cerijuma i podgrupa itrijuma), talijum, galijum, germanijum, kadmijum, renijum, selen, telur, skandijum, indijum i dr. u okviru olovo-cinkanih pojava i ležišta, pojavama i ležištima bakra, boksita i uglja.
3.1.1.1. Nastavak osnovnih geoloških istraživanja regionalnog karaktera po Studiji potencijalnosti vulkanogeno-sedimentnih stena na retke metale (Be, Nb, Li, Ga i dr.), koja se odnose na ispitivanje potencijalnosti neogenih i tercijarnih basena Srbije. Na osnovu rezultata prve faze osnovnih geoloških istraživanja kao potencijalni prostor za dalja istraživanja izdvojeni su rekovački neogeni basen, Toplički tercijarni basen i severni deo Leckog andezitskog masiva.
3.1.1.2. Nastavak osnovnih geoloških istraživanja regionalnog karaktera po projektu Geološka istraživanja pojava minerala cirkona, granata, amfibola, apatita, leukoksena, rutila i ksenotima, kao koncetratora retkih elemenata u Bujanovačkom granitskom masivu i kontaktnom pojasu sa sistematskim metalogenetskim istraživanjima u centralnom delu istražnog prostora na površini od 100 km2.
3.1.1.3. Nastavak osnovnih geoloških istraživanja po Projektu istraživanja urana i retkih zemalja na području Plavna-Sikole, na prostoru istočno od reke Udubašnice i na prostoru od Plavne ka Zamni. Na osnovu rezultata prve faze osnovnih geoloških istraživanja, dokazanih ekonomskih sadržaja urana (sa molibdenom) i prostorno-genetske veze uran-torijum-monacit neophodno je proveriti indicirane mineralizacije po dubini, istražnim bušenjem u narednim fazama istraživanja.
3.1.2. Projekti metalogenetskih proučavanja, istraživanja i utvrđivanja potencijalnosti područja u pogledu metaličnih mineralnih sirovina
Analitičko istraživanje novih pojava i ležišta metaličnih mineralnih sirovina, definisanje potencijalnosti geoloških sredina, kao i sagledavanje mogućnosti za povećanje ukupne potencijalnosti resursa metalogenetskih oblasti i ležišta Srbije po pitanju mangana, hroma, molibdena, volframa, žive, urana, bakra, olova, cinka, antimona, kalaja i drugih metaličnih mineralnih sirovina.
3.1.2.1. Nastavak istraživanja po projektu Provera aeromagnetskih anomalija u rudnom rejonu Golije koja će biti usmerena na konstatovanim mineralizacijama i istraživanju i registrovanju novih pojava zlata, volframa, hromita, žive i drugih metaličnih mineralnih sirovina sa pratećim mineralizacijama.
3.1.2.2. Nastavak započetih istraživanja po projektu Osnovnih geoloških istraživanja zlata i pratećih mineralnih sirovina na područja Zlatićevo kod Vlasotinca, na severnom delu istražnog prostora, na površini od 40 km2. Istraživanja će biti nastavljena geološkom prospekcijom, šlihovskom prospekcijom, geohemijskim uzorkovanjem, izradom raskopa i laboratorijskim radovima.
3.1.2.3. Nastavak započetih istraživanja po projektu Geološka istraživanja bakra, zlata i prateće asocijacije elemenata (Pb, Zn, Ag) u dijabaz-rožnačkoj formaciji srednjeg Polimlja (područje južnih padina Zlatara i Jadovnika) sa sistematskim metalogenetskim istraživanjima na južnim padinama planine Jadovnik.
3.1.2.4. Nastavak započetih istraživanja po projektu Osnovna geološka istraživanja polimetaličnih rudnih mineralizacija u rudnom polju Kotlenik u cilju utvrđivanja prisustva i kontrolnih faktora prostornog položaja polimetaličnih rudnih mineralizacija u okviru zapadnog pojasa Kotleničkog masiva.
3.1.2.5. Osnovna geološka istraživanja po projektu "Geološko-metalogenetska istraživanja područja izgradnje putnih pravaca u Republici Srbiji" na područjima gde je započeta izgradnja novih putnih pravaca. U metalogenetskom pogledu područje putnog pravca Ljig-Požega je vrlo interesantno sa aspekta iznalaženja metaličnih i nemetaličnih mineralnih sirovina i biće obrađeno snimanjem lokalnih geoloških profila i stubova, sa litogeohemijskim oprobovanjem.
3.1.2.6. Osnovna geološka istraživanja mangana na području Velikog Rzava i Uvca sa ocenom mineralne potencijalnosti u okviru kojih će se definisani uslovi formiranja, obrazovanja i razmeštaja mangana na perspektivnim pojavama Drežnik-Nelov gaj, Drežnik-Srijemoš, Svračkovo-Ljubina Stena, Jasenovo-Zečjak, Jasenovo-Trestenica i Ursule sa prikazom kvantitativnih i kvalitativnih karakteristika ruda mangana koje se nalaze na ovom području.
3.2. Istraživanja nemetaličnih mineralnih sirovina
3.2.1. Analitička studija stanja mineralnih resursa
Studijom se planira utvrđivanje stepena istraženosti mineralnih resursa na zaštićenim područjima i prostorima posebne namene; analiza stanja i dosadašnjeg stepena istraženosti prirodnih resursa i dobara po vrstama, prostornom rasporedu, raznovrsnosti, obimu, kvalitetu i izrada ekološko-prostorne osnove o potencijalima prirodnog resursa ili dobra.
3.2.2. Projekti mineragenetskih proučavanja, istraživanja i utvrđivanja potencijalnosti područja u pogledu nemetaličnih mineralnih sirovina
Analitičko istraživanje novih pojava i ležišta nemetaličnih mineralnih sirovina, definisanje potencijalnosti geoloških sredina, kao i sagledavanje mogućnosti za povećanje ukupne potencijalnosti resursa mineragenetskih oblasti i ležišta Srbije po pitanju barita, volastonita, dijatomita, zeolita, magnezita, bazalta, talka, tufova, bentonita i drugih nemetaličnih mineralnih sirovina.
3.2.2.1. Nastavak istraživanja po Projektu geoloških istraživanja alunita Lecko-radanskog područja, u okviru kojih će biti obrađen prostor južno od Prolom Banje, u delu Prolom planine prema selima Prolom i Žuta Bara, pri čemu će najgušća mreža oprobavanja biti skoncentrisana na prostoru od rejona Đake ka selu Prolom, gde su istraživanjima u 2011. godine registrovane povećane koncentracije alunita i minerala alunitske grupe.
3.2.2.2. Nastavak istraživanja po Projektu geoloških istraživanja ležišta mineralnih sirovina nastalih u neogenim basenima u postkolizionom periodu (magneziti, kamena so, bor, stroncijum) u okviru kojih će se nastaviti sa istraživanjima pojava/ležišta soli na području Rekovca i Mrčajevaca, odnosno pojave slanih voda na terenu sa visokim salinitetom.
3.2.2.3. Nastavak istraživanja po projektu "Stanje i perspektivnost razvoja sirovinske baze nemetaličnih mineralnih sirovina na području Republike Srbije i mogućnost valorizacije u organskoj poljoprivrednoj proizvodnji", u okviru kojih će se u 2013. godini nastaviti sa ispitivanjima na određenim oglednim dobrima.
3.3. Istraživanja energetskih mineralnih sirovina
Istraživanja energetskih mineralnih sirovina obuhvataju osnovna geološka istraživanja uglja i pratećih mineralnih sirovina koja su u 2013. godini planirana izradom i realizacijom projekata i studija.
3.3.1. Osnovna geološka istraživanja ugljonosnog basena "Vrška Čuka" kod Zaječara
U periodu od 2009. do 2012. godine na širem ugljonosnom prostoru Vrške čuke vršena su osnovna geološka istraživanja kojom prilikom su izvršeni sledeći terenski radovi: detaljno geološko kartiranje, snimanje geoloških profila, oprobavanje stenskog materijala koji je laboratorijski ispitivan, izbušena je jedna istražna bušotina koja je detaljno obrađena i urađena su dva geoelektrična profila. Rezultati istraživanja prikazani su u godišnjim izveštajima.
Predlaže se da se u 2013. godini nastave osnovna geološka istraživanja primenom istih metoda istraživanja, kako bi se odredile lokacije prospekcijskih istražnih bušotina koje bi se realizovale u sledećoj fazi osnovnih geoloških istraživanja.
Cilj osnovnih geoloških istraživanja je da se na istražnom prostoru utvrdi prisustvo ugljonosne serije sa slojevima uglja ekonomske debljine, što će predstavljati osnovu za naredne faze istraživanja, koja će voditi ka daljem definisanju ugljonosnog prostora i većem stepenu poznavanja geoloških prilika.
3.3.2. Projekat osnovnih geoloških istraživanja ugljonosnosti Sokobanjskog basena
Rezultati osnovnih geoloških istraživanja vršenih u prethodne dve godine u istočnom delu sokobanjskog basena su zadovoljavajući i predlaže se nastavak istraživanja severno od Milušinačke reke i zapadno od Seselske reke uz primenu istih metoda istraživanja: detaljno geološko kartiranje sa oprobavanjem stenskog materijala i pratećim laboratorijskim ispitivanjima i geoelektrično sondiranje.
Osnovna geološka istraživanja u 2013. godini, usmeriti na istražni prostor zapadno od Seselske reke i severni obod sokobanjskog basena, gde se na osnovu rezultata detaljnog geološkog kartiranja i rezultata geoelektričnog profiliranja, očekuje prisustvo Čitlučke ugljonosne serije i njeno oplićavanje u pravcu severnog oboda basena.
3.3.3. Kompleksna geološka istraživanja ugljonosnosti Despotovačkog basena
Geofizička istraživanja u prethodnoj godini su potvrdila da istražni prostor predstavlja područje isklinjavanja sarmatske serije, odnosno obod Despotovačkog basena, tako da se tom području ne očekuje povećanje rezervi sarmatskog uglja koje bi se nadovezale na rezerve iz ležišta Zabela Kosa. Nepoznanica je prisustvo badenske i prebadenske serije. Između senjskog i despotovačkog basena leži ugljonosni basen Bigrenice o kome nema mnogo podataka, osim beleški iz 1925. i 1937. godine o debljini ugljenog sloja od 3 metra i gruboj proceni potencijalnosti basena na 15-20 miliona tona uglja.
U 2013. godini istraživanja ugljonosnosti oboda Despotovačkog basena treba nastaviti u širem području ležišta Bigrenica, primenom geoelektričnog sondiranja i drugih metoda geološkog istraživanja, sa ciljem definisanja ugljonosnosti datog područja, odnosno utvrđivanja granice i podloge ovog basena.
S obzirom da u Despotovačkom basenu, do sada nije izvedena nijedna duboka bušotina koja bi nabušila neogene naslage do paleoreljefa i tako omogućila sagledavanje kompletnog stuba neogena, korelaciju sedimenata i ugljonosnost prebadenskih i badenskih naslaga, posle svih istraživanja potrebno je u planirati i projektovati strukturnu bušotinu čija bi se lokacija i dubina odredile u zoni geofizičkog profila, u sledećim fazama istraživanja.
3.3.4. Studija potencijalnosti ugljonosnog karbona u Karpato-balkanskoj oblasti istočne Srbije
Po ovom projektu predlaže se nastavak osnovnih geoloških istraživanja na lokalitetu Ćuštica (Stara planina) uz primenu metode detaljnog geološkog kartiranja i geoelektričnog profiliranja.
Na jugozapadnim padinama Stare planine treba vršiti osnovna geološka istraživanja sa ciljem da se dokaže šire rasprostranjenje ugljonosnog karbona i prisustvo slojeva uglja unutar vulkanogenosedimentne serije gornjeg karbona. S obzirom na pokrivenost ugljonosnog karbona permskim sedimentima, treba primeniti geofizičke metode sa ciljem vertikalnog razdvajanja perma od karbona. Pogodna je geofizička metoda geoelektričnog profiliranja, odnosno merenja elektroprovodljivosti i izazvane polarizacije uz pomoć geoelektričnih sondi. Dubina zahvatanja trebalo bi da bude oko 600 metara, s obzirom da se ceni debljina permskih sedimenata od 300 - 400 metara.
Na lokalitetu Ćuštica - Stara planina očekuje se da se dokaže razviće gornjokarbonske ugljonosne serije ispod permskih klastita koji čine kapu Stare planine i debeli su oko 400 metara.
IV IZRADA PROJEKATA I STUDIJA IZ OBLASTI GEOEKOLOGIJE
Za geoekološka istraživanja planirani su projekti i studije koji se odnose na zaštitu životne sredine u oblasti istraživanja i korišćenja geoloških resursa, kao i zaštitu geoloških vrednosti, retkosti i objekata koji imaju karakter geonasleđa.
1. Geodiverzitet i geonasleđe SZ Srbije
Geodiverzitet Srbije i Republike Srpske u oblasti Podrinja i Sokolske planine, severno od Rujevca i Velikog Majdana
Predmet istraživanja su tvorevine tri krupne geotektonske celine: Jadarskog bloka (Jadarske zone u radovima autora u Republici Srpskoj), Vardarske zone u užem smislu (Ofiolitska zona) i Drinske zone, kao dela Drinsko-Ivanjičkog entiteta. Obzirom na isti tektonostratigrafski razvoj tvorevina u okviru ovih celina, nužna je detaljnija korelacija tvorevina ovog područja. Primera radi, na području Jadarskog bloka razvijeni su mastrihtski plitkovodni krečnjaci okoline Banje Koviljače i Budimlije, kao litostratigrafski član unutar mastriht-paleogene Formacije Voćnjaka. Ovi sedimenti međutim, imaju tipsko razviće na lokalitetima Kozluka u Republici Srpskoj i kao takvi su i u Srbiji izdvojeni kao Krečnjaci Kozluka. Takođe, klastični sedimenti viših nivoa formacije imaju znatno rasprostranjenje i debljinu na Majevici, o čemu je u više navrata pisano.
Unutar Drinskog paleozoika, od značaja su novi nalasci proterozojsko-kambrijskih palinomorfi u starijem delu paleozojske sukcesije u Seča reci. Na prostoru Malog Zvornika, odnosno Sokolske planine, severno od Rujevca i Velikog Majdana, izuzetno su instruktivni profili trijaske sukcesije i tektonskog kontakta trijaskih krečnjaka Jadarskog bloka, i stena ofiolitsko-sedimentnog kompleksa Vardarske zone. Istraživanja svakako treba da obuhvate i precizniju genezu tercijarnih intermedijarnih do kiselih vulkanita šireg prostora koji nose poznata polimetalična orudnjenja (kao u Rujevcu i Velikom Majdanu). Značaj ovom području, uz karakteristično geonasleđe, daje i poznati kompleks Soko-Grada, koji predstavlja izuzetan spoj srpske duhovnosti, istorije i trajanja na ovim prostorima.
2. Geonasleđe i geodiverzitet Istočne Srbije
U istočnoj Srbije postoji veliki broj geoloških lokaliteta, čitavi kompleksi geoloških entiteta od posebnog naučnog značaja, retkosti i lepote, koji su reprezentativni. Veoma složenu geološku građu istočne Srbije karakterišu geološke/paleontološke, geomorfološke, hidrogeološke i hidrološke zanimljivosti, obrazovane tokom različitih perioda geološke istorije.
U protekle dve godine pokrenuto je istraživanje geonasleđa i geodiverziteta istočne Srbije. Prikazano je i analizirano više lokaliteta i to: jurski sedimenti Rgotine, gornjokredni sedimenti šire okoline Vrbovačkog spruda i lokalitet sarmatskih sedimenata Bukova.
Projekat geonasleđa i geodiverziteta istočne Srbije je u skladu sa pravilima Evropske asocijacije za konzervaciju geološkog nasleđa (Pro GEO).
Ovim projektom planira se istraživanje mezozojskih sedimenata šireg prostora sela Temske, odnosno kanjon Temštice. Ovaj profil je otkriven na dužini od oko 7 km i izuzetno je instruktivan, predstavlja školski primer kontinuiranog razvoja sedimenata upletenih reka u donjotrijaskim sedimentima.
Pored navedenog lokaliteta potrebno je izvršiti reambulaciju šireg prostora Severoistočne Srbije (područja Đerdapa) kako bi se stekao uvid u stanje drugih objekata koji bi se radili u narednom periodu.
Unos postojećih podataka Osnovnih geoloških istraživanja u formu GeolISS-a
Pored unosa podataka koji se odnose na samu realizaciju projekata u okviru GeolISS-a, kao posebna aplikacija je formirana baza za unos podataka o izvršenim Osnovnim geološkim istraživanjima na teritoriji Republike Srbije iz fonda geološke dokumentacije. Podaci koji se unose u bazu su: naziv dokumenta, registarski broj i tip dokumenta, mesto i godina izrade, opština i okrug, naziv lista, signatura i razmera, tip istraživanja, signatura discipline, lokalnost i hronološki broj, izvođač radova, autor, fond mesto arhiviranja, datum zapisa, kao i rezultati istraživanja koji će biti sadržani u rezimeu (apstraktu) sa podacima iz svakog pojedinačnog izveštaja, elaborata ili studije o rezultatima osnovnih geoloških istraživanja.
Predviđeno je da se u tekućoj godini završi unos osnovnih podataka (uz kratak rezime) o svim izvršenim geološkim istraživanjima kojima raspolaže fond geološke dokumentacije.
VI FINANSIJSKA SREDSTVA ZA SPROVOĐENJE PROGRAMA
Finansijska sredstva za sprovođenje ovog programa obezbeđena su Zakonom o budžetu Republike Srbije za 2013. godinu ("Službeni glasnik RS", broj 114/12), razdeo 46. Geološki zavod Srbije.
VII IZVOĐENJE I NADZOR OSNOVNIH GEOLOŠKIH ISTRAŽIVANJA
Izvođenje osnovnih geoloških istraživanja obavlja Geološki zavod Srbije u skladu sa čl. 14 - 19. Zakona o rudarstvu i geološkim istraživanjima ("Službeni glasnik RS", broj 88/11).
Nadzor nad izvođenjem Osnovnih geoloških istraživanja vrši stručna služba Ministarstva prirodnih resursa, rudarstva i prostornog planiranja, shodno članu 14. stav 5. Zakona.
VIII DINAMIKA IZVOĐENJA RADOVA
Završetak realizacije Programa planiran je do 31. decembra 2013. godine.