PRAVILNIKO UTVRĐIVANJU PROGRAMA MERA ZDRAVSTVENE ZAŠTITE ŽIVOTINJA ZA 2013. GODINU("Sl. glasnik RS", br. 40/2013) |
Ovim pravilnikom utvrđuje se Program mera zdravstvene zaštite životinja za 2013. godinu, koji je odštampan uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo.
Konkretne mere zdravstvene zaštite životinja, rokovi, način sprovođenja tih mera, subjekti koji će ih sprovoditi, izvori i način obezbeđivanja i korišćenja sredstava, kao i način kontrole sprovođenja mera utvrđeni su programom iz člana 1. ovog pravilnika.
Ovaj pravilnik stupa na snagu narednog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".
PROGRAM MERA
ZDRAVSTVENE ZAŠTITE ŽIVOTINJA ZA 2013. GODINU
Radi sprečavanja pojave, ranog otkrivanja, širenja, praćenja, suzbijanja ili iskorenjivanja zaraznih bolesti i obezbeđivanja sistema obeležavanja, registracije, kao i sledljivosti životinja sprovode se sledeće mere:
1) obeležavanje i evidentiranje životinja, registracija i evidentiranje gazdinstava i unošenje podataka o obeleženim i evidentiranim životinjama, njihovom kretanju i registrovanim gazdinstvima u Centralnu bazu podataka o obeležavanju životinja (u daljem tekstu: Centralna baza);
2) imunoprofilaktičke mere: vakcinacija svinja protiv klasične kuge svinja, vakcinacija živine protiv atipične kuge živine, vakcinacija pasa i mačaka protiv besnila;
3) dijagnostička ispitivanja goveda na tuberkulozu i enzootsku leukozu, brucelozu, bolest plavog jezika i infektivno zapaljenje vimena goveda, ovaca i koza;
4) dijagnostička ispitivanja u cilju ranog otkrivanja naročito opasnih zaraznih bolesti i drugih zaraznih bolesti životinja;
5) dijagnostička ispitivanja kod pobačaja;
6) dijagnostička ispitivanja u centrima za veštačko osemenjavanje goveda i svinja i dijagnostička ispitivanja priplodnih bikova i nerastova koji se koriste za prirodno parenje.
I OBELEŽAVANJE I EVIDENTIRANJE ŽIVOTINJA, REGISTRACIJA I EVIDENCIJA GAZDINSTAVA I UNOŠENJE PODATAKA O OBELEŽENIM I EVIDENTIRANIM ŽIVOTINJAMA KRETANJU ŽIVOTINJA I REGISTROVANIM GAZDINSTVIMA U CENTRALNU BAZU
U cilju sprečavanja pojave, širenja, suzbijanja i iskorenjivanja zaraznih bolesti životinja i zoonoza, sva goveda, svinje, ovce, koze, kopitari, psi, mačke i pčelinja društva se obeležavaju i evidentiraju u Centralnoj bazi, a gazdinstva na kojima se nalaze ili uzgajaju goveda, svinje, ovce, koze, kopitari, živina, pčelinja društva i ribe registruju i evidentiraju u Centralnoj bazi.
Veterinarske stanice/ambulante vrše obeležavanje goveda, ovaca, koza i svinja ušnim markicama, pasa, mačaka i kopitara mikročipovima, kao i košnica sa pčelinjim društvima pločicama, u skladu sa posebnim propisom.
Troškove obeležavanja i registrovanja životinja snosi vlasnik, odnosno držalac životinje.
Veterinarske stanice/službe svakog meseca (do petog u mesecu) dostavljaju Ministarstvu poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede (u daljem tekstu: Ministarstvo) izveštaj o broju utrošenih ušnih markica i to posebno za prvo obeležavanje i posebno za zamenjene ili otpale ušne markice.
Veterinarske stanice/službe ažuriraju podatke u Centralnoj bazi, vrše aktivaciju i deaktivaciju gazdinstava, celog gazdinstva i po vrstama životinja.
Sredstva za nabavku ušnih markica/sredstava za obeležavanje goveda, ovaca, koza i svinja i unos podataka u Centralnu bazu obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
Imunoprofilaktičke mere predviđene ovim pravilnikom sprovode se vakcinacijom: svinja protiv klasične kuge svinja, živine protiv atipične kuge živine, pasa i mačaka protiv besnila.
Vakcinaciju svinja protiv klasične kuge i živine protiv atipične kuge sprovode veterinarske stanice i službe, a vakcinaciju pasa i mačaka protiv besnila sprovode veterinarske stanice i ambulante.
Na svim gazdinstvima na kojima se drže i uzgajaju svinje tokom cele godine vrši se kontinuirana vakcinacija svih svinja vakcinom od atenuiranog K-soja virusa, prema uputstvu proizvođača vakcine, u skladu sa posebnim propisom.
Prilikom prve vakcinacije protiv klasične kuge svinja vrši se obeležavanje svih svinja, u skladu sa posebnim propisom.
Svinje se stavljaju u promet ako su obeležene, vakcinisane i ako potiču sa gazdinstva upisanog u Centralni registar objekata, na kojem su vakcinisane sve starosne kategorije.
Veterinarska stanica/služba koja obavlja poslove obeležavanja i vakcinacije svinja vodi evidenciju o izvršenim poslovima i vrši unos podataka u Centralnu bazu.
Svinje koje se izvode na zajedničku ispašu vakcinišu se najkasnije 15 dana pre puštanja na ispašu.
Vakcinacija divljih svinja uključujući i vakcinaciju divljih svinja u ograđenim lovištima, farmama i odgajalištima se ne vrši, osim u slučaju pojave klasične kuge svinja, prema posebnom programu Ministarstva.
Za svaku sumnju na pojavu klasične kuge svinja obavlja se epizootiološki uviđaj i dijagnostička ispitivanja, a sumnja, kao i potvrda, prijavljuje se Ministarstvu, u skladu sa posebnim propisima.
Laboratorijska ispitivanja na klasičnu kugu svinja vrše se u Naučnom institutu za veterinarstvo Srbije u Beogradu i Naučnom institutu za veterinarstvo "Novi Sad" u Novom Sadu, a o rezultatima ispitivanja se obaveštava nadležna veterinarska inspekcija i Ministarstvo.
Sredstva za sprovođenje vakcinacije, vakcinu, dijagnostičko ispitivanje na klasičnu kugu svinja, naknadu štete za ubijene životinje u dijagnostičke svrhe, eutanazirane životinje i neškodljivo uklanjanje leševa, dezinfekciju zaraženog objekta i dvorišta obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
2. Atipična kuga živine (Njukastl bolest)
Živina, pernata divljač i golubovi u svim oblicima držanja i uzgoja se vakcinišu protiv atipične kuge vakcinama proizvedenim od lentogenih sojeva, radi stalnog održavanja imuniteta.
Vakcinaciju protiv atipične kuge živine sprovodi ovlašćena veterinarska stanica/služba.
Kontrola imunološkog statusa posle izvršene vakcinacije vrši se serološkim pregledom krvnih seruma.
Naučni i specijalistički veterinarski instituti na teritoriji za koju su osnovani sačinjavaju za vlasnike živine i pernate divljači u intenzivnom uzgoju program vakcinacije i kontrole imunološkog statusa (20 uzoraka krvi po objektu 10 - 14 dana posle izvršene vakcinacije u periodu tova ili odgoja, a u periodu eksploatacije nosilja priplodnih i konzumnih jaja svaka dva meseca).
Kod živine namenjene za tov u ekstenzivnim uslovima uzgoja vakcinacija se obavlja dvokratno u starosti od jednog dana u inkubatoru raspršivanjem, kao i od 14 do 18 dana kroz vodu za piće, raspršivanjem ili okulonazalno prema uputstvu proizvođača.
Kod živine namenjene za proizvodnju priplodnih i konzumnih jaja u ekstenzivnim uslovima uzgoja, vakcinacija se obavlja četvorokratno: prva vakcinacija se obavlja u inkubatoru u starosti od jednog dana raspršivanjem, a ostale u starosti od tri, šest i 12 nedelja prema uputstvu proizvođača vakcine uključujući i mogućnost upotrebe inaktivisane vakcine.
U slučajevima nepovoljne epizootiološke situacije za živinu i pernatu divljač u intenzivnom uzgoju naučni i specijalistički instituti sačinjavaju plan imunoprofilakse koji se dostavlja nadležnoj veterinarskoj inspekciji.
U slučaju nepovoljne epizootiološke situacije može se sprovoditi vakcinacija živine i pernate divljači koja se drži u ekstenzivnim uslovima uzgoja protiv atipične kuge živine, vakcinama proizvedenim od mezogenog soja virusa, a na osnovu programa naučnih i specijalističkih veterinarskih instituta.
Pernata divljač i golubovi koji se drže u ekstenzivnim uslovima uzgoja vakcinišu se prema posebnom planu naučnih i specijalističkih veterinarskih instituta uključujući mogućnost upotrebe inaktivisane vakcine.
Za svaku sumnju odnosno pojavu atipične kuge živine sprovodi se epizootiološki uviđaj.
Sredstva za dijagnostička ispitivanja kod pojave sumnje na atipičnu kugu živine, naknadu štete za eutanazirane životinje, sredstva za eutanaziju sa neškodljivim uklanjanjem leševa, dezinfekciju zaraženog objekta i dvorišta obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
Psi i mačke stariji od tri meseca vakcinišu se jedanput godišnje, inaktivisanom vakcinom protiv besnila, prema uputstvu proizvođača vakcine. Vakcinacija pasa mlađih od tri meseca može se obaviti ukoliko postoje opravdani razlozi, prema uputstvu proizvođača vakcine. Prilikom prve vakcinacije pasa i mačaka vrši se njihovo obeležavanje mikročipovima, u skladu sa posebnim propisom.
Korisnici lovišta za svako lovište evidentiraju pse koji se koriste u lovne svrhe.
Sve uginule i odstreljene lisice i drugi divlji mesojedi za koje postoji sumnja da su inficirani virusom besnila dijagnostički se ispituju na besnilo.
Dijagnostička ispitivanja životinja kod sumnje na besnilo vrši Naučni institut za veterinarstvo Srbije u Beogradu.
Dijagnostička ispitivanja životinja koje su bile u kontaktu sa ljudima ili su im nanele povrede, kod sumnje na besnilo, vrši Zavod za antirabičnu zaštitu "Luj Paster" u Novom Sadu.
Sredstva za dijagnostička ispitivanja na besnilo, ubijene životinje, eutanaziju sa neškodljivim uklanjanjem leševa, dezinfekciju objekata i dvorišta i naknadu štete vlasnicima kod pojave besnila, obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
III DIJAGNOSTIČKA ISPITIVANJA GOVEDA NA TUBERKULOZU I ENZOOTSKU LEUKOZU, BRUCELOZU, BOLEST PLAVOG JEZIKA I INFEKTIVNO ZAPALJENJE VIMENA GOVEDA, OVACA I KOZA
1. Bruceloza, tuberkuloza, enzotska leukoza goveda, bolest plavog jezika
Goveda, ovce i koze jednom godišnje se dijagnostički ispituju, i to goveda na brucelozu, tuberkulozu i enzootsku leukozu, a ovce i koze na brucelozu, pri čemu period od poslednjeg ispitivanja ne sme da bude kraći od 11 ni duži od 12 meseci.
Tuberkulinizaciju i uzorkovanje krvi sprovode veterinarske službe i veterinarske stanice, a dijagnostička ispitivanja naučni i specijalistički veterinarski instituti.
U cilju pripreme za određivanja statusa gazdinstva na brucelozu, tuberkulozu i enzootsku leukozu goveda, naučni i specijalistički veterinarski instituti dužni su da svoje izveštaje o dijagnostičkim ispitivanjima goveda pripremaju za svako pojedinačno gazdinstvo, kao i za svaku individualnu životinju, bez obzira na rezultate ispitivanja. Izveštaji se dostavljaju u elektronskoj formi preko LIMS (laboratorijskog informacionog sistema) veterinarskim službama, a vlasniku u pisanoj formi.
Na osnovu dobijenih negativnih rezultata pregleda muznih životinja na tuberkulozu, brucelozu, enzootsku leukozu i infektivno zapaljenje vimena nadležna veterinarska stanica/služba izdaje mlečnu kartu, kao dokaz da je životinja zdrava. Organizacije koje se bave otkupom i preradom mleka su u obavezi da u odobrenom objektu za sakupljanje i/ili preradu mleka čuvaju kopije mlečnih karata.
Sredstva za uzorkovanje/vađenje krvi i dijagnostičko ispitivanje na brucelozu, enzootsku leukozu, tuberkulozu goveda, brucelozu ovaca i koza, naknadu štete za ubijene i zaklane životinje, za ubijanje i neškodljivo uklanjanje leševa, dezinfekciju, dezinsekciju i deratizaciju objekta i dvorišta, obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
a) Bruceloza goveda, ovaca i koza
Dijagnostičko ispitivanje goveda na brucelozu, osim mužjaka namenjenih za tov, vrši se kod svih životinja starijih od 12 meseci, a dijagnostičko ispitivanje ovaca i koza vrši se kod svih životinja starijih od šest meseci u cilju ranog otkrivanja bruceloze i utvrđivanja i održavanja statusa gazdinstva goveda, ovaca i koza slobodnog od bruceloze.
Nadležni naučni i specijalistički veterinarski instituti vrše dijagnostička ispitivanja krvnih seruma goveda, ovaca i koza primenom brzih metoda (brza serumska aglutinacija, odnosno Roze Bengal ili fluoroscentna polarizacija), a u slučaju pozitivne reakcije primenom i potvrdne serološke metode (indirektna ELISA).
U slučaju dobijanja pozitivnog rezultata vrši se ponovno uzorkovanje krvi kod životinja koje su reagovale pozitivno uz prisustvo veterinarskog inspektora i epizootiologa iz nadležnog veterinarskog instituta. Ispitivanje uzorka primenom potvrdne serološke metode (kompetitivna ELISA ili RVK) na prisustvo specifičnih antitela protiv brucela vrste vrši se u nadležnom veterinarskom institutu.
Naučni i specijalistički veterinarski instituti čuvaju reprezentativan broj uzoraka seruma određen od strane Ministarstva u banci seruma najmanje jednu godinu.
Goveda, ovce i koze kod kojih je dijagnostičkim ispitivanjem potvrđena bruceloza najkasnije u roku od sedam dana od dobijanja rezultata ubijaju se na human način, a leševi se neškodljivo uklanjaju u prisustvo veterinarskog inspektora, u skladu sa posebnim propisom.
Ovce ili koze koje potiču iz zaraženog stada, a kod kojih nije potvrđeno prisustvo antitela protiv brucela vrste upućuju se na klanje u odobreni objekat najkasnije u roku od 30 dana od dobijanja rezultata, a goveda se ispituju u skladu sa posebnim propisima.
U slučaju da serološki negativne ovce i koze iz zaraženog dvorišta nije moguće uputiti na klanje Ministarstvo može da pisanim putem odobri njihovo ubijanje na human način.
Svi priplodni ovnovi i jarčevi pre puštanja u promet ispituju se na infekciju sa B. Ovis (Epididimitisovaca).
Dijagnostičko ispitivanje na tuberkulozu vrši se kod svih goveda starijih od šest nedelja primenom intradermalnih tuberkulinskih testova, u cilju ranog otkrivanja tuberkuloze.
Za sprovođenje tuberkulinskog intradermalnog testa koristi se tuberkulinski pročišćeni proteinski derivati (tuberkulin PPD) goveđi i avijarni, u skladu sa posebnim propisom.
Životinje kod kojih je dijagnostičkim ispitivanjem utvrđena tuberkuloza nadležni veterinarski inspektor u najkraćem roku, a najkasnije u roku od 30 dana, upućuje na klanje u odobreni objekat, u skladu sa posebnim propisom. U slučaju da životinju nije moguće uputiti na klanje može da se odobri njihovo ubijanje na human način na osnovu pisanog odobrenja Ministarstva.
Sva zaklana goveda i svinje pregledaju se na prisustvo patoanatomskih lezija karakterističnih za tuberkulozu.
U promet se stavljaju mleko i proizvodi od mleka životinja koje su ispitane na tuberkulozu.
Radi ranog otkrivanja enzootske leukoze goveda i pripreme za uspostavljanje statusa gazdinstva slobodnog na ovu bolest vrši se dijagnostičko ispitivanje svih ženskih i priplodnih muških goveda starijih od 24 meseca.
Dijagnostička ispitivanja vrše se metodom ELISA testa na grupnim uzorcima prema uputstvu proizvođača dijagnostičkog testa. Ako se u grupnom uzorku ustanovi pozitivna reakcija, vrši se i pojedinačno ispitivanje uzoraka krvnih seruma ELISA testom.
Životinje kod kojih je dijagnostičkim ispitivanjem utvrđena enzootska leukoza najkasnije u roku od 30 dana nadležni veterinarski inspektor upućuje na klanje u odobreni objekat u skladu sa posebnim propisom. U slučaju da životinje nije moguće uputiti na klanje može da se odobri njihovo ubijanje na human način na osnovu pisanog odobrenja Ministarstva.
Kada se kod goveda zaklanih u objektima koji su u skladu sa posebnim propisom odobreni za klanje životinja utvrde tumorozne promene sumnjive na lympho-sarcome, veterinarski inspektor uzorke dostavlja u Naučni institut za veterinarstvo Srbije, radi potvrde. U slučaju dobijanja pozitivnog nalaza, obaveštava se i veterinarska inspekcija mesta porekla zaklanih goveda i Ministarstvo.
U promet se stavljaju mleko i proizvodi od mleka životinja koje su ispitane na enzootsku leukozu.
Radi otkrivanja, praćenja i suzbijanja bolesti plavog jezika sprovodi se monitoring goveda na bolest plavog jezika, po posebnom programu Ministarstva. Monitoringom se obuhvata populacija goveda na svakom epizootiološkom području, a sentinel farme na kojima se vrši dijagnostičko ispitivanje predlažu nadležni naučni i specijalistički veterinarski instituti.
Krvni serumi se pregledaju At - ELISA testom, a krv RT - PCR metodom. Pored dijagnostičkog ispitivanja uzoraka krvnih seruma kod goveda vrši se i kontinuirano hvatanje i identifikacija vektora bolesti plavog jezika (insekata iz roda Culicoides).
d) Infektivno zapaljenje vimena
Proizvođači mleka i proizvoda od mleka namenjenih za ljudsku ishranu podvrgavaju svaku muznu kravu, ovcu i kozu pregledu na poremećaj sekrecije vimena dva puta godišnje u razmaku od šest meseci, primenom brze metode (Kalifornija mastitis test) koju sprovodi nadležna veterinarska stanica/služba. U slučaju pozitivne reakcije nadležna veterinarska stanica/služba uzorak mleka dostavlja nadležnom naučnom i specijalističkom veterinarskom institutu na bakteriološko ispitivanje i na osnovu rezultata bakteriološkog ispitivanja sprovodi lečenje. Mleko može da se stavi u promet po sprovedenom lečenju, protoku vremena karence i po dobijanju negativnog rezultata.
IV DIJAGNOSTIČKA ISPITIVANJA ŽIVOTINJA U CILJU OTKRIVANJA NAROČITO OPASNIH I DRUGIH ZARAZNIH BOLESTI ŽIVOTINJA
1. Dijagnostička ispitivanja u cilju ranog otkrivanja naročito opasnih zaraznih bolesti
U slučaju pojave sumnje na naročito opasnu zaraznu bolest sprovodi se epiziotiološki uviđaj, uzorkovanje patološkog materijala pod nadzorom veterinarskog inspektora i dijagnostičko ispitivanje u ovlašćenoj laboratoriji prema posebnom programu Ministarstva, primenom preporučenih metoda.
U slučaju pogoršanja epizootiološke situacije u zemlji i okruženju ili drugim zemljama zbog pojave drugih naročito opasnih, egzotičnih, novih bolesti ili sprečavanja širenja endemskih bolesti vrši se pojačan nadzor, uzorkovanje i dijagnostička ispitivanja, prema posebnim programima koje donosi Ministarstvo.
U cilju praćenja i kontrole zdravstvenog stanja i utvrđivanja prisustva zaraznih i parazitskih bolesti u slobodnoj prirodi i intenzivnom, odnosno farmskom uzgoju kao i prilikom stavljanja u promet divljači i divljih životinja, mogu se vršiti dijagnostička ispitivanja na druge bolesti, odnosno sprovesti određene imunoprofilaktičke mere u zavisnosti od životinjske vrste i epizootiološke situacije, na osnovu programa nadležnog naučnog ili specijalističkog instituta, uz saglasnost Ministarstva.
Sredstva za dijagnostička ispitivanja kod pojave sumnje na naročito opasne zarazne bolesti uključujući i diferencijalna dijagnostička ispitivanja, ispitivanja u cilju sticanja i održavanja statusa zemlje slobodne od pojedinih naročito opasnih zaraznih bolesti i u slučaju pogoršanja epizootiološke situacije, naknadu štete za ubijene životinje, eutanaziju sa neškodljivim uklanjanjem leševa, dezinfekciju, dezinsekciju i deratizaciju zaraženog objekta i dvorišta, obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
Dehelmintizacija pasa i mačaka starijih od tri meseca protiv pseće pantljičare Echinococcusgranulosus obavlja se sredstvom koje pouzdano ubija zrele i nezrele oblike pantljičare kontinuirano tokom cele godine, o čemu se vodi evidencija u pasošu za kućne ljubimce.
Radi sprečavanja širenja jaja pantljičare u okolinu, najmanje 48 časova posle tretiranja pasa, njihov izmet se čini neškodljivim.
Pravno lice koje se bavi klanjem životinja za javnu potrošnju, kao i vlasnici koji kolju životinje za sopstvene potrebe, promenjene organe čine neškodljivim prokuvavanjem, spaljivanjem ili preradom u kafilerijama, o čemu se vodi posebna evidencija.
U klanici se evidentira svaki utvrđeni slučaj ehinokokoze i o tome se obaveštava veterinarski inspektor u mestu porekla životinje.
Dijagnostički pregled na prisustvo larve Trichinella vrši se metodom kompresije ili veštačke digestije u uzorcima mesa svih zaklanih svinja, zaklanih konja, kao i kod svinja zaklanih u domaćinstvu za sopstvene potrebe, a metodom veštačke digestije odstreljenih divljih svinja.
Prilikom klanja svinja za sopstvene potrebe vlasnik/držalac životinje uz propisano uzet uzorak mesa za pregled na trihinelozu dostavlja veterinarskoj stanici/ambulanti koja vrši pregled i ušnu markicu radi identifikacije i evidentiranja uzorka zaklane životinje, odnosno obaveštavanja Centralne baze.
Na svim gazdinstvima na kojima se drže ili uzgajaju svinje, vlasnici/držaoci su dva puta godišnje sprovode plansku deratizaciju preko ovlašćene veterinarske stanice.
Plan sistematske deratizacije donosi nadležni naučni ili veterinarski specijalistički institut na osnovu analize epizootiološke situacije za svoje područje.
Sistematsku deratizaciju zaraženog područja vrše veterinarske organizacije kojima su po javnom konkursu i zaključenom ugovoru sa Ministarstvom povereni navedeni poslovi iz Programa mera i koje ispunjavaju propisane uslove za vršenje dezinfekcije, dezinsekcije i deratizacije.
Veterinarski inspektor u klanici evidentira svaki utvrđeni slučaj trihineloze i o tome obaveštava veterinarskog inspektora u mestu porekla životinje radi preduzimanja mera i prijave bolesti.
Uzimanje uzoraka od koka nosilja, jata živine za odgoj podmlatka, uzgoj i reprodukciju, tovnih pilića i u inkubatoru vrste Gallusgallus (domaća kokoš) u cilju utvrđivanja prevalencije bakterija iz roda Salmonella, laboratorijsko ispitivanje i mere koje se sprovode u slučaju sumnje, kao i potvrđenog slučaja S. Enteritidis i S. Typhimurium, odnosno S. Hadar, S. Infantis ili S. Virchow sprovode se u skladu sa posebnim propisom.
Uzimanje uzoraka od priplodnih i tovnih ćuraka u cilju utvrđivanja prevalencije bakterija iz roda Salmonella, laboratorijsko ispitivanje i mere koje se sprovode u slučaju sumnje, odnosno potvrđenog slučaja S. Enteritidis i S. Typhimurium sprovode se po programu Ministarstva, u skladu sa posebnim propisom.
Sva jata živine (plovuše, fazani, morke i dr.), osim jata iz st. 1. i 2. ove podtačke, bez obzira na vrstu i kategoriju živine, čiji su proizvodi namenjeni javnoj potrošnji ili se živina uzgaja radi dalje prodaje, se bakteriološki, odnosno serološki ispituju dostavljanjem službenih uzoraka u laboratoriju.
Svaki vlasnik/držalac vrši proveru zdravstvenog statusa jata u svim fazama proizvodnje za svaki turnus, a uzorke uzima nadležna veterinarska služba u skladu sa posebnim propisom. Uzimanje uzoraka u svrhu službenih kontrola vrši se od strane veterinarske stanice/službe pod nadzorom veterinarskog inspektora.
Vlasnik jata pre stavljanja u promet obezbeđuje da su živina za klanje, živina koja se uzgaja radi dalje prodaje i proizvodi od živine namenjeni za javnu potrošnju bezbedni za javnu potrošnju, što se dokazuje posedovanjem laboratorijskog izveštaja o zdravstvenom stanju živine i proizvoda od živine namenjenih za javnu potrošnju koji nije stariji od dve nedelje za domaću kokoš, odnosno koji nije stariji od šest nedelja za tovne ćurke, koji su izdati od laboratorije nadležne za to epizootiološko područje.
Radi utvrđivanja svih salmonela od značaja za javno zdravstvo u rezultatima nalaza potrebno je, osim serotipova propisanih ovim pravilnikom i posebnim propisom, navesti i sve ostale utvrđene serotipove.
Fabrike i mešaone hrane za životinje dostavljaju na bakteriološki pregled u nadležni veterinarski institut uzorke svih hraniva (komponenti) životinjskog porekla pre pripremanja hrane za živinu, a jednom mesečno uzorke svih gotovih smeša.
U cilju utvrđivanja prevalencije bakterija iz roda Salmonella kod živine sprovodi se monitoring, prema posebnom programu Ministarstva.
Radi sprečavanja pojave, otkrivanja, suzbijanja i iskorenjivanja avijarne influence primenjuju se mere i postupci u skladu sa Programom za kontrolu, prevenciju, suzbijanje i iskorenjivanje avijarne influence u Republici Srbiji usvojenim Zaključkom Vlade 05 broj 323-9829/2006 od 16. novembra 2006. godine i posebnim propisom kojim se utvrđuju mere za rano otkrivanje, sprečavanje širenja, dijagnostiku i iskorenjivanje avijarne influence.
Sva matična jata i gazdinstva na kojima se drže i uzgajaju i na kojima se obavlja promet egzotičnih, ukrasnih i sobnih ptica i golubova se registruju u Ministarstvu, a ptice koje potiču iz ovih objekta i namenjene su za priplod, prodaju, izložbe i slično moraju biti slobodne od hlamidioze.
Laboratorijska ispitivanja na hlamidiozu ptica vrši se u nadležnom veterinarskom institutu. Laboratorijski nalaz za ptice u prometu ne može biti stariji od 60 dana.
Radi otkrivanja, praćenja i suzbijanja leptospiroze dva puta godišnje vrši se dijagnostičko ispitivanje primenom metode mikroskopska aglutinacija (MAT) kod bikova, nerastova, ovnova, jarčeva i pastuva koji služe za prirodni pripust i proizvodnju semena za veštačko osemenjavanje.
U slučaju nepovoljne epizootiloške situacije na osnovu posebnog programa Ministarstva, a na predlog nadležnog veterinarskog instituta može da se vrši ispitivanje i drugih vrsta i kategorija životinja.
Ispitivanja na Kju-groznicu vrše se radi otkrivanja izvora bolesti posle pojave bolesti kod ljudi, kao i kod svakog pobačaja kod goveda, ovaca i koza.
Kod pojave bolesti, na osnovu analize rizika izvršene od strane nadležnih naučnih i specijalističkih veterinarskih instituta, Ministarstvo može da odobri eutanaziju obolelih životinja na stručan i human način.
Sredstva za dijagnostičko ispitivanje na Kju-groznicu, nadoknadu štete za ubijene životinje i sprovedene naređene mere u zaraženom dvorištu obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
ž) Antraks i infekcije goveda, ovaca i koza izazvane anaerobnim i aerobnim uzročnicima
U distriktnim područjima ili područjima u kojima postoji rizik od pojave antraksa ili infekcija goveda, ovaca i koza anaerobnim uzročnicima, vrši se vakcinacija prijemčivih životinja po rešenju Ministarstva.
z) Transmisivne spongioformne encefalopatije
Radi ranog otkrivanja i dijagnostike Transmisivnih spongioformnih encefalopatija (u daljem tekstu: TSE) sprovodi se monitoring na govedima, ovcama i kozama, u skladu sa posebnim propisom, kao i kontrola hrane za životinje u pogledu korišćenja proteina životinjskog porekla i ribljeg brašna u ishrani životinja.
Kod svih uginulih goveda starijih od 24 meseca, svih uginulih uveženih goveda i potomstva uveženih majki bez obzira na starost, kao i kod goveda zaklanih za ishranu ljudi koja su starija od 30 meseci sprovodi se dijagnostičko ispitivanje u okviru monitoringa.
Monitoring ovaca i koza sprovodi se u skladu sa posebnim propisom, kod ovaca i koza zaklanih za ishranu ljudi sprovodi se kod životinja starijih od 18 meseci ili životinja koje imaju više od dva stalna sekutića koja su izbila kroz desni. Uzrast životinja procenjuje se pregledom zuba, kao i na osnovu očiglednih znakova zrelosti ili bilo kakvog pouzdanog podatka.
Dijagnostička ispitivanja u okviru monitoringa na TSE primenom metoda u skladu sa posebnim propisom obavlja akreditovana laboratorija Fakulteta veterinarske medicine u Beogradu i Naučnog instituta za veterinarstvo Srbije u Beogradu.
(a) Infektivna anemija kopitara
Radi otkrivanja, praćenja i suzbijanja infektivne anemije kopitara sprovodi se dijagnostičko ispitivanje na infektivnu anemiju kopitara primenom Coggins testa (agar gel imunodifuzionim test - AGID) jedanput godišnje, odnosno dva puta godišnje kada su u pitanju konji za proizvodnju bioloških preparata (serumi i vakcine). Dijagnostičko ispitivanje može da se izvrši i primenom ELISA testa, ali se u tom slučaju svaki pozitivni rezultat potvrđuje primenom AGID testa.
Kod stavljanja kopitara u promet laboratorijski izveštaj o dijagnostičkom ispitivanju na infektivnu anemiju kopitara ne sme biti stariji od 30 dana.
Sredstva za nadoknadu štete za ubijene životinje i sprovedene naređene mere u zaraženom dvorištu obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
(b) Bolest zapadnog Nila
Radi otkrivanja, praćenja i suzbijanja, odnosno uspostavljanja statusa zemlje na bolesti konja sprovodi se dijagnostičko ispitivanje konja na bolest zapadnog Nila primenom ELISA testa prema posebnom programu Ministarstva.
Radi ranog otkrivanja prisustva virusa zapadnog Nila u prirodnim rezervoarima, utvrđivanja područja cirkulacije virusa i rizičnih područja i procene rizika o mogućem prenošenju i širenju virusa kroz populaciju životinja i ljudi, vrši se nadzor kod prijemčivih vrsta, kao i hvatanje i identifikacija vektora bolesti, prema posebnom programu Ministarstva.
(v) Kuga kopitara
Radi otkrivanja, praćenja i suzbijanja, odnosno uspostavljanja statusa zemlje na bolesti kopitara sprovodi se dijagnostičko ispitivanje na kugu kopitara, primenom ELISA testa, po posebnom programu Ministarstva.
Vrši se evidencija i registracija svih objekata za uzgoj i držanje riba, odnosno životinja akvakulture, uključujući i objekte za sportski ribolov na kojima se obezbeđuje stalni veterinarski nadzor sa redovnim kliničkim pregledom životinja, uzorkovanjem i laboratorijskim ispitivanjima.
Otvorene vode mogu da se poribljavaju samo ribom poreklom iz uzgajališta na kome su obavljene mere kontrole bolesti riba.
Klinička kontrola zdravstvenog stanja i inspekcijski pregled uzgajališta riba vrše se u onim periodima godine kada je temperatura vode odgovarajuća za razvoj određenih bolesti, i to: ispod 14°C za zaraznu nekrozu gušterače, virusnu hemoragičnu septikemiju, zaraznu hematopoeznu nekrozu i renibakteriozu, ispod 20°C za prolećnu viremiju šarana, odnosno iznad 24°C za koi herpes virozu.
Klinički pregled vrši se dva puta godišnje pri čemu intervali između pregleda moraju iznositi najmanje četiri meseca. Sve proizvodne jedinice (ribnjaci, bazeni, kavezi itd.) pregledaju se kako bi se utvrdilo prisustvo uginulih ili riba neuobičajenog ponašanja.
Na svim pastrmskim ribnjacima:
- u vreme mresta (novembar - februar) vrši se klinički pregled matičnog jata pastrmskih vrsta riba na prisustvo uzročnika virusne hemoragične septikemije, zarazne hematopoezne nekroze, zarazne nekroze gušterače i renibakterioze,
- u proleće vrši se klinički pregled svih uzrasnih kategorija.
Na svim šaranskim ribnjacima:
- u proleće pri temperaturi ispod 20°C i u jesen pri temperaturi vode ispod 18°C vrši se klinički pregled šaranske mlađi (jednogodišnja i dvogodišnja mlađ),
- leti pri temperaturi iznad 24°C vrši se klinički pregled svih kategorija šaranske mlađi (jednogodišnja i dvogodišnja mlađ).
Dijagnostička ispitivanja sprovodi Naučni institut za veterinarstvo Srbije, Beograd.
Radi otkrivanja, praćenja i suzbijanja bolesti pčela evidentiraju se sva gazdinstva na kojima se uzgajaju pčele i sprovode preventivne i/ili dijagnostičke mere za američku kugu pčelinjeg legla, tropilelozu i etiniozu.
Uzgoj pčelinjih matica za prodaju dopušten je samo na pčelinjacima koji su pod stalnim veterinarsko-sanitarnim nadzorom.
U promet se stavljaju samo zdrave pčelinje zajednice, odnosno one koje potiču sa registrovanih gazdinstava, obeležene i kod kojih su sprovedene predviđene veterinarsko-sanitarne mere, u skladu sa posebnim propisom.
(a) Američka kuga pčelinjeg legla
Pregled pčelinjih društava se vrši dva puta godišnje, u proleće i jesen.
Na gazdinstvima u kojima je u 2012. godini utvrđena američka kuga klinički se pregledaju sve pčelinje zajednice, kao i one koje se nalaze u krugu prečnika tri kilometra od zaraženog pčelinjaka od strane nadležne veterinarske službe, a pod nadzorom veterinarskog inspektora.
Na gazdinstvima za uzgoj i prodaju matica, koja su upisan u Centralni registar objekata vrši se klinički pregled svih pčelinjih zajednica tokom proleća i jeseni od strane nadležne veterinarske službe.
Uzorke iz pčelinjih društava koja su sumnjiva na bolest ovlašćena veterinarska stanica/služba dostavlja u nadležnu laboratoriju radi pregleda na američku kugu pčelinjeg jezgra. Svaka sumnja se potvrđuje laboratorijskim analizama sa procenom starosti procesa.
Na pregled se dostavlja komad saća sa poklopljenim leglom veličine 10 x 10 cm na kome su znaci bolesti dobro vidljivi i u odgovarajućoj ambalaži.
Sredstva za naknadu štete koja je nastala uništavanjem svih obolelih pčelinjih društava, uništenih košnica i pripadajućeg pribora i opreme, dezinfekcija zaraženog pčelinjaka, opreme i pribora, obezbeđena su u budžetu Republike Srbije, ako patološki proces nije stariji od dva meseca i ako su pčelinja društva registrovana i obeležena u skladu sa posebnim propisom.
(b) Tropileloza
Na svim pčelinjacima vrši se pregled podloške na uzročnika tropileloze (Tropilaelaps spp.), a svaka sumnja mora biti prijavljena ovlašćenoj veterinarskoj stanici/službi koja će obaviti klinički pregled na tropilelozu u prisustvu veterinarskog inspektora i epizootiologa.
(v) Etinioza
Na svim pčelinjacima vrši se pregled pčelinjih društava na etiniozu, a svaka sumnja se prijavljuje ovlašćenoj veterinarskoj službi koja sprovodi klinički pregled na etiniozu u prisustvu veterinarskog inspektora i epizootiologa.
l) Zdravstveni nadzor kod divljači i divljih životinja
Korisnik lovišta i drugih staništa divljači i divljih životinja obezbeđuje uslove za sprovođenje imunoprofilaktičkih mera i dijagnostičkih ispitivanja divljači, kao i odgovarajuće uslove za veterinarsko-sanitarni pregled i uzorkovanje odstreljene divljači, u skladu sa posebnim propisom.
Korisnik lovišta i drugih staništa divljači i divljih životinja prijavljuje svako uginuće, a korisnici lovišta i sanitarni odstrel divljači u lovištu veterinaru ili veterinarskom inspektoru. Ako se na osnovu kliničkih simptoma, anamnestičkih podataka i epizootiološke situacije, kao i rezultata obdukcionog nalaza kod uginule ili odstreljene divljači posumnja na pojavu zarazne bolesti vrši se dijagnostičko ispitivanje i epizootiološki uviđaj.
Preseljenje i transport divljači i divljih životinja ne vrši se bez prethodno sprovedenog kliničkog pregleda. Ako se vrši preseljenje divljači u lovište, odnosno stanište koje se nalazi u drugoj epizootiološkoj jedinici vrši se uzorkovanje krvi i dijagnostičko ispitivanje divljih papkara na tuberkulozu i brucelozu i divljih svinja na klasičnu kugu svinja. Korisnik lovišta obezbeđuje uslove za hvatanje i transport, kao i karantinski prostor za smeštaj divljači do dobijanja rezultata dijagnostičkog ispitivanja.
U prometu divljači, u karantinskom prostoru, u odgajalištima i na farmama divljači, neophodno je obezbediti identifikaciju jedinki, kao i odvojeno držanje različitih vrsta divljači.
VI DIJAGNOSTIČKA ISPITIVANJA KOD POBAČAJA
Vlasnik, odnosno držalac životinje prijavljuje svaki slučaj pobačaja kod autohtonih i uvezenih krava, junica, ovaca, koza, krmača, nazimica i kobila veterinarskoj organizaciji.
Organizovanje, uzimanje i slanje patološkog materijala i krvi u nadležni naučni ili specijalistički institut vrši veterinarska organizacija uz prisustvo veterinarskog inspektora, radi utvrđivanja uzroka pobačaja (bruceloza, leptospiroza, listerioza, kju-groznica, BVD, IBR/IPV, Šmalenbergova bolest i dr.).
Naučni i specijalistički instituti evidentiraju sprovedena dijagnostička ispitivanja i epizootiološke podatke za svaki slučaj pobačaja, uključujući i podatke o poreklu uzorka, vrsti životinje i identifikacionim podacima životinje, uzroku pobačaja, rezultatima ispitivanja i epizootiološkoj povezanosti sa drugim slučajevima. Izveštaji o rezultatima ispitivanja na pobačaj dostavljaju se Ministarstvu.
Sredstva za uzorkovanje i dijagnostička ispitivanja kod utvrđivanja uzroka pobačaja obezbeđena su u budžet Republike Srbije.
VII DIJAGNOSTIČKO ISPITIVANJE U CENTRIMA ZA VEŠTAČKO OSEMENJAVANJE GOVEDA I SVINJA I DIJAGNOSTIČKO ISPITIVANJE PRIPLODNIH BIKOVA I NERASTOVA KOJI SE KORISTE ZA PRIRODNO PARENJE
Dijagnostičkom ispitivanju u centrima za veštačko osemenjavanje goveda i dijagnostičkom ispitivanju priplodnih bikova koji se koriste za prirodno parenje podležu sve priplodne životinje dva puta godišnje na brucelozu, tuberkulozu, enzootsku leukozu goveda, kampilobakteriozu, trihomonijazu, bovinu virusnu dijareju, infektivni bovini rinotraheitis i infektivni pustulozni vulvovaginitis i leptospirozu.
Pored ispitivanja na prisustvo specifičnih antitela u uzorcima krvnih seruma priplodnih životinja na brucelozu, leukozu, infektivni bovinirinotraheitis i infektivni pustulozni vulvovaginitis, goveđu virusnu dijareju i leptospirozu vrši se virusološko ispitivanje semena i to na svakih šest meseci na goveđu virusnu dijareju i na svaka tri meseca na infektivni bovinirinotraheitis i infektivni pustulozni vulvovaginitis i mikrobiološka ispitivanja ispirka prepucijuma bikova na Campylobacter fetus bsp. Venerealis i Trichomonas fetus na svakih šest meseci.
Dijagnostičkom ispitivanju priplodnih nerastova u centrima za veštačko osemenjavanje svinja podležu sve priplodne životinje dva puta godišnje, i to na:
- brucelozu (B. abortus, B. suis),
- tuberkulozu (bovinim tuberkulinom),
- aujeckijevu bolest (metodama baziranim na serum neutralizaciji ili ELISA testu),
- leptospirozu (MAT metoda),
- PRRS.
Priplodne životinje moraju da budu klinički zdrave, a rezultati laboratorijskih ispitivanja na navedene bolesti negativni.
O rezultatima laboratorijskih ispitivanja životinja u centrima za veštačko osemenjavanje, odnosno priplodnih mužjaka, naučni i specijalistički institut obaveštava nadležnog veterinarskog inspektora, odnosno Ministarstvo putem mesečnog, odnosno godišnjeg izveštaja, kao i bez odlaganja ako se utvrdi prisustvo zarazne bolesti kod životinje koja se ispituje.
Sredstva za dijagnostička ispitivanja na brucelozu priplodnih bikova, nerastova, tuberkulozu priplodnih bikova i nerastova i enzootsku leukozu priplodnih bikova obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
VIII PLAN SPROVOĐENJA IMUNOPROFILAKTIČKIH MERA I DIJAGNOSTIČKIH ISPITIVANJA I KONTROLA SPROVOĐENJA PROGRAMA MERA
Sprovođenje aktivnosti po Programu mera vrše veterinarske stanice/službe/klinike kojima su po javnom konkursu i zaključenom ugovoru sa Ministarstvom ustupljeni poslovi iz Programa mera, osim poslova vakcinacije pasa i mačaka koje mogu obavljati veterinarske stanice/službe/klinike/ambulante, u skladu sa zakonom kojim se uređuje veterinarstvo.
Veterinarske službe sprovode Program mera za potrebe sopstvenog stočarstva.
Pre početka sprovođenja imunoprofilaktičkih mera i dijagnostičkih ispitivanja veterinarske organizacije, odnosno veterinarske službe prave mesečni plan sprovođenja Programa mera koji se dostavlja nadležnom veterinarskom inspektoru i nadležnom institutu.
Dijagnostička ispitivanja obavljaju naučni i specijalistički veterinarski instituti, Zavod za antirabičnu zaštitu "Luj Paster" u Novom Sadu i Fakultet veterinarske medicine u Beogradu. U slučaju da nadležni veterinarski institut nije akreditovan za sprovođenje propisanih metoda, ispitivanje sprovodi naučni ili specijalistički institut koji je akreditovan za ta ispitivanja.
Naučni, odnosno specijalistički veterinarski instituti vrše distribuciju vakcina protiv klasične kuge svinja, atipične kuge živine (osim inaktivisanih vakcina za živinu koje u sebi sadrže i virus atipične kuge živine) i besnila, kao i tuberkulina za sprovođenje tuberkulinizacije.
Izbor dijagnostičkog sredstva za ispitivanje bolesti iz Programa mera vrši se uzimajući u obzir tehničke karakteristike testa i dokaza o specifičnosti i osetljivosti testa, prema preporuci nacionalne referentne laboratorije za pojedine bolesti u koordinaciji sa Ministarstvom. Validaciju dijagnostičkih kitova, kao i svake serije koja se prvi put uvozi u Republiku Srbiju vrši nacionalna referentna laboratorija za konkretnu zaraznu bolest.
Uzorci koji su reagovali pozitivno na bolesti koje se obavezno prijavljuju u naučnim ili specijalističkim veterinarskim institutima dostavljaju se nacionalnim referentnim laboratorijama za pojedine zarazne bolesti radi potvrdnih ispitivanja.
Nacionalne referentne laboratorije raspolažu dovoljnim količinama dijagnostikuma za potrebe ranog otkrivanja bolesti i potvrdna ispitivanja za koje im je izdato rešenje o referentnosti i učestvuju u međulaboratorijskim ispitivanjima i razmeni znanja sa svetskim referentnim laboratorijama, odnosno referentnim laboratorijama Evropske unije. Nacionalne referentne laboratorije za pojedine zarazne bolesti životinja organizuju međulaboratorijska uporedna ispitivanja u kojima je učešće obavezno za ostale laboratorije koje vrše dijagnostiku tih bolesti.
Veterinarske organizacije i nadležni naučni, odnosno specijalistički veterinarski instituti evidentiraju poslove po Programu mera, a izveštaje o sprovedenim merama dostavljaju nadležnom inspektoru najkasnije do desetog u tekućem mesecu za prethodni mesec.
Veterinarski inspektor i nadležni institut vrše analizu sprovođenja Programa mera za sve veterinarske stanice, odnosno službe jedanput mesečno za prethodni mesec uzimajući u obzir mesečni plan, mesečni izveštaj, uključujući i fakturni izveštaj koje dostavlja veterinarska stanica/služba, podatke iz Centralne baze, podatke o isporukama vakcina, tuberkulina, vakutajnera, obrazaca i drugih sredstava za sprovođenje Programa mera, kao i rezultate službenih kontrola i druge podatke.
Veterinarske organizacije/službe i veterinarski naučni i specijalistički instituti na kraju kalendarske godine sačinjavaju lager liste vakcina, dijagnostikuma i drugih sredstava koja su predmet Programa mera.
Ispitivanje na bolesti za vrste i kategorije životinja koje nisu propisane ovim programom mera sprovodi se u skladu sa važećim posebnim propisom za navedenu bolest.
O rezultatima analize sprovođenja Programa mera za sve ovlašćene veterinarske organizacije nadležna veterinarska inspekcija sastavlja zbirni mesečni izveštaj za svaki okrug koji uključuje pojedinačne izveštaje za svaku veterinarsku organizaciju i dostavlja Ministarstvu najkasnije do 15. u tekućem mesecu za prethodni mesec.
Promet živih životinja vrši se samo ako su obeležene i evidentirane na propisan način, ako potiču iz gazdinstava registrovanih i evidentiranih u Centralnoj bazi, ako ih prati dokaz da su sprovedeni poslovi po Programu mera i to na registrovanim stočnim pijacama, dogonima i drugim otkupnim mestima koja su pod stalnom veterinarskom kontrolom.
Životinje, hrana i proizvodi životinjskog porekla mogu da se stave u promet samo ako su izvršene sve mere utvrđene Programom mera.
Sakupljanje, preradu i uništavanje sporednih proizvoda životinjskog porekla, odnosno neškodljivo uklanjanje leševa životinja obavljaju veterinarske ustanove za sakupljanje, preradu i uništavanje leševa životinja i drugih otpadaka životinjskog porekla.
U slučaju utvrđivanja nepravilnosti u sprovođenju Programa mera po potpisanim ugovorima o poslovno tehničkoj saradnji i ovlašćenju, za poslove koji se finansiraju iz budžeta Republike Srbije, veterinarski inspektor bez odlaganja preduzima mere iz nadležnosti i o tome obaveštava Ministarstvo.
Veterinarska inspekcija vrši redovnu kontrolu sprovođenja Programa mera svih veterinarskih organizacije prema planu službenih kontrola i radnim ciljevima.
O rezultatima kontrole, kao i o naloženim merama veterinarska inspekcija obaveštava Ministarstvo do 15. u mesecu za prethodni mesec, odnosno odmah posle utvrđivanja nedostataka.
Do kraja januara 2014. godine veterinarska inspekcija sačinjava godišnji izveštaj izvršenih kontrola sprovođenja Programa mera u 2013. godini.
U skladu sa obavezama zemlje proisteklih na osnovu članstva u OIE i statusa buduće članice EU kao i nacionalnog interesa kontrole zaraznih bolesti životinja i zoonoza, na teritoriji Republike Srbije se sprovode ili su u pripremi posebni programi kontrole naročito opasnih i drugih zaraznih bolesti životinja kroz program monitoringa na:
1) klasičnu kugu svinja;
2) besnilo;
3) slinavku i šap;
4) bolest plavog jezika;
5) salmoneloze;
6) kampilobakterioze;
7) influence ptica i svinja;
8) bolesti zapadnog Nila;
9) afričke kuge svinja;
10) aujeckijevu bolest;
11) bovine virusne dijareje.
Redakcija je preuzela numeraciju odeljaka kako su oni objavljeni u "Sl. glasniku RS", br. 40/2013.