ODLUKA O UTVRĐIVANJU KOMPLEKSA SVILARE NA RECI TAMIŠ U PANČEVU ZA SPOMENIK KULTURE ("Sl. glasnik RS", br. 51/2013)

1. Kompleks Svilare na reci Tamiš u Pančevu utvrđuje se za spomenik kulture.

2. Kompleks Svilare na reci Tamiš u Pančevu (u daljem tekstu: spomenik kulture) nalazi se na teritoriji gradske opštine Pančevo, u gradu Pančevu, Ulica Dositeja Obradovića broj 14, u privatnoj svojini, na katastarskim parcelama broj 6942/8 i 6942/9, KO Pančevo, u državnoj svojini.

Spomenik kulture sagrađen je 1899. godine. Nalazi se na levoj obali reke Tamiš i sastoji se iz tri objekta: Svilare (glavne predionice), Nadzorništva svilarstva i stana nadzornika svilarstva. Sva tri objekta kompleksa su glavnim fasadama pozicionirana na jednoj liniji, paralelno sa tokom reke. Svilara je otpočela sa radom 1900. godine, sa 150 radnika i proizvodnjom od 15000 do 17000 kg svile godišnje. Proizvodnja svile u Pančevu trajala je sve do sedamdesetih godina 20. veka, sa umanjenim kapacitetom, da bi 1967. godine potpuno prestala, a Svilara je pretvorena u fabriku za proizvodnju gume i plastike. Tih godina je i kultura gajenja svilene bube u Banatu i Pančevu, posle više od dva i po veka zamrla.

Sve tri zgrade kompleksa građene su u stilu industrijske arhitekture, oplemenjene razuđenošću osnova, razigranim krovovima i skladno obrađenim i dekorisanim fasadama od fasadne opeke tamno oker boje, pri čemu je korišćeno šarenilo različitih slogova. Zgrada Svilare je razuđene osnove, koja bi se mogla svesti na oblik krsta. Paralelno sa rekom Tamiš pruža se glavno krilo predionice, dok se dva kraća kraka pružaju upravno na njega. Veći deo objekta ima prizemlje i sprat, dok krak prema reci Tamiš ima dva sprata. U prizemlju je skeletna konstrukcija sa betonskim i čeličnim stubovima na kojima postoji ugravirana godina gradnje, dok je na spratu trouglasta čelična krovna rešetka. Krov većeg dela zgrade je prekriven limenim pločama, dok je krov krila prema reci Tamiš složen, pokriven biber crepom. Svi prozori su velikih dimenzija, sa filunzima i ozidanim lucima. Kordonski venac je na krilu prema reci Tamiš visok i složen, dok je na ostalim delovima jednostavan sa konzolicama od iste vrste opeke. Druge dve zgrade su mnogo manjih dimenzija, zidane od opeke sa drvenom krovnom konstrukcijom i složenim krovom pokrivenim biber crepom.

Pored istorijskih vrednosti vezanih za razvoj industrije u Pančevu i celom regionu Južnog Banata, spomenik kulture ima i izuzetno značajnu građevinsku strukturu, sa jedinstvenom arhitekturom i konstrukcionim detaljima, čeličnim stubovima i rešetkastom čeličnom krovnom konstrukcijom glavne predionice, koji datiraju iz 1899. godine, godinu dana pre nego što je rešetkasta konstrukcija priznata na Pariskoj izložbi. I pored niza godina neadekvatnog korišćenja i održavanja, kao i manjih prepravki i dogradnji, svi objekti kompleksa su u velikoj meri zadržali svoje autentične karakteristike.

3. Zaštićena okolina spomenika kulture obuhvata katastarske parcele broj: 6941/1, 6941/2, 6942/3, 6942/4, 6942/7, 6942/8, 6942/9, 6942/10 i 6942/11, KO Pančevo, u državnoj svojini.

4. Utvrđuju se sledeće mere zaštite spomenika kulture:

1) očuvanje izvornog izgleda spoljašnje arhitekture i čelične konstrukcije u enterijeru, horizontalnog i vertikalnog gabarita, oblika i nagiba krova, svih konstruktivnih i dekorativnih elemenata, očuvanih originalnih materijala, osnovnih funkcionalnih karakteristika i originalnih natpisa;

2) ažurno praćenje stanja i održavanje konstruktivno-statičkog sistema, krovnog pokrivača, svih fasada i ispravnosti instalacija u spomeniku kulture;

3) zabrana radova koji mogu ugroziti statičku stabilnost spomenika kulture;

4) dozvoljava se uklanjanje naknadno dograđenih i izgrađenih objekata;

5) vraćanje prvobitne namene spomenika kulture - tekstilna industrija ili slične proizvodne namene koja ne devastira spomenik kulture i ne ugrožava životnu sredinu ili promena namene spomenika kulture u kulturnu, turističku ili uslužno-poslovnu;

6) izolacija i zaštita spomenika kulture od vlage;

7) zamena svih dotrajalih instalacija novim, ugradnja novih i instaliranje vatrodojavnih i gromobranskih uređaja;

8) vođenje elektro i TT vodova podzemnim putem;

9) zabrana postavljanja priključnih kutija, ormara i rashladnih uređaja na fasadama spomenika kulture;

10) obezbeđenje pristupa spomeniku kulture iz svih pravaca, radi zaštite spomenika kulture od vatre.

5. Utvrđuju se sledeće mere zaštite zaštićene okoline spomenika kulture:

1) zabrana gradnje i postavljanja trajnih ili privremenih objekata koji svojom namenom, volumenom gabarita po visini i obliku mogu ugroziti ili degradirati spomenik kulture i njegovu zaštićenu okolinu;

2) dozvoljava se postavljanje montažno-demontažnih objekata koji ne ugrožavaju spomenik kulture;

3) zabrana radova koji mogu ugroziti statičku bezbednost spomenika kulture;

4) zabrana izvođenja radova kojima se vrši promena oblika ili namene terena;

5) zabrana postavljanja dalekovoda, vazdušnih elektro i TT vodova preko zaštićenih parcela; njihovo vođenje izvršiti podzemnim kanalima, uz vraćanje terena u prvobitno stanje;

6) urbanističko i komunalno uređenje, hortikulturno opremanje i redovno održavanje prostora zaštićene okoline spomenika kulture u funkciji spomenika kulture.

6. Ova odluka stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".