PRAVILNIK O METODAMA ISPITIVANJA SORTE KONOPLJE (CANNABIS SATIVA L.) RADI PRIZNAVANJA SORTE ("Sl. glasnik RS", br. 57/2013)

Član 1

Ovim pravilnikom propisuju se metode ispitivanja sorte konoplje Cannabis sativa L. (u daljem tekstu: sorta) na oglednom polju i u laboratoriji, radi priznavanja sorte.

Metodama iz stava 1. ovog člana ispituju se određene bitne osobine sorte, radi utvrđivanja:

1) proizvodne i upotrebne vrednosti sorte (VCU test);

2) različitosti, uniformnosti i stabilnosti sorte (DUS test).

Član 2

Ispitivanje proizvodne i upotrebne vrednosti sorte (VCU test) utvrđuje se na osnovu rezultata određenih bitnih osobina sorte koje se odnose na:

1) prinos vazdušno suve stabljike (sa 10% vlage);

2) sadržaj vlakna u vazdušno suvoj stabljici;

3) prinos zrna (sa 13% vlage);

4) hektolitarsku masu zrna;

5) masu 1000 zrna;

6) sadržaj proteina u zrnu;

7) sadržaj ulja u zrnu;

8) sadržaj tetrahidrokanabinola (TNS), koji ne prelazi procenat propisan zakonom kojim se uređuju psihoaktivne kontrolisane supstance.

Sorta se ispituje tako što se bitne osobine iz stava 1. ovog člana sorte koja se ispituje upoređuju sa bitnim osobinama jedne ili više sorti standard, u skladu sa zakonom kojim se uređuje priznavanje sorti poljoprivrednog bilja.

Član 3

Sorta se ispituje u jednom ili više ogleda postavljenih na oglednom polju na više lokaliteta. Ogled čine elementarne parcele na kojima se vrši ispitivanje.

Ogled iz stava 1. ovog člana izvodi se po planu "potpuno slučajnog blok sistema" u četiri ponavljanja.

Član 4

Sorta se ispituje na oglednom polju u skladu sa zahtevom za priznavanje sorte u kojem vlasnik sorte, odnosno njegov ovlašćeni zastupnik predlaže da se sorta, radi ispitivanja, razvrsta u odgovarajuću grupu prema cilju gajenja. Tako razvrstana sorta seje se, radi ispitivanja, u odgovarajući ogled.

Prilikom podnošenja zahteva za priznavanje sorte iz stava 1. ovog člana treba naznačiti i tip konoplje: dvodoma, jednodoma ili hibridna.

Sorta se u skladu sa stavom 1. ovog člana razvrstava u određene oglede prema cilju gajenja:

1) za vlakno;

2) za zrno;

3) za kombinovanu upotrebu (za vlakno i zrno).

Član 5

Seme sorte koje se dostavlja za ispitivanje na oglednom polju treba da ispunjava uslove u pogledu kvaliteta, da je zdravstveno ispravno i tretirano fungicidima.

Član 6

Predusev na celoj površini oglednog polja na kome se vrši ispitivanje sorte mora da bude ista kultura.

Sorta na istoj elementarnoj parceli može da se seje najmanje posle dve godine, pod uslovom da u tom periodu nisu sejane druge uljane biljne vrste.

Sorta se ispituje na zemljištu koje je pre setve ispitano na prisutnost zemljišnih štetočina i, po potrebi, izvodi se predsetveno tretiranje insekticidima.

Količine mineralnih đubriva, vreme i način njihove primene, kao i ostale agrotehničke mere primenjuju se na oglednom polju tako da budu u skladu sa najvišim nivoom tehnologije proizvodnje konoplje, a radi ispoljavanja genetskog potencijala sorte.

Setvu sorti u jednom ogledu treba obaviti istog dana i u roku koji se u tom lokalitetu smatra optimalnim.

Član 7

U zavisnosti od cilja gajenja iz člana 4. ovog pravilnika postavlja se ogled za ispitivanje sorte sa elementima datim u Tabeli - Elementi ogleda za ispitivanje sorte.

Tabela - Elementi ogleda za ispitivanje sorte

Elementi ogleda	za vlakno	za zrno	za kombinovanu upotrebu
dužina elementarne parcele	10 m	10 m	10 m
širina elementarne parcele	2 m	2 m	2 m
površina elementarne parcele	20 m2	20 m2	20 m2
dubina setve	3 - 5 cm	3 - 5 cm	3 - 5 cm
razmak između redova	12,5 cm	50 cm	25 cm
razmak u redu	2 - 3 cm	18 - 20 cm	4 - 5 cm
broj redova po elementarnoj parceli	16	4	8
razmak između blokova (ponavljanja)	2,5 - 3 m	2,5 - 3 m	2,5 - 3 m
zaštitni pojas (oko celog ogleda minimum)	4 reda	2 - 4 reda	2 reda

Član 8

U periodu vegetacije sorte na oglednom polju evidentiraju se sledeći podaci:

1) datum setve;

2) datum nicanja (kada je više od 50% niklih biljaka);

3) datum cvetanja (kada je više od 50% muških biljaka u cvetanju kod dvodome sorte ili 50% biljaka u cvetanju kod jednodome ili hibridne sorte);

4) datum žetve;

5) visina biljke u momentu žetve (ukupna visina merena u cm na po 10 slučajno odabranih biljaka po elementarnoj parceli);

6) debljina stabljike u momentu žetve (merena šublerom, u mm sa tačnošću 0,1 mm, na 30 cm iznad površine zemlje, na po 10 slučajno odabranih biljaka po elementarnoj parceli).

Član 9

Žetva konoplje za vlakno obavlja se u tehnološkoj zrelosti, i to kod dvodome konoplje u momentu precvetavanja muških biljaka, odnosno kod jednodome i hibridne konoplje u momentu precvetavanja biljaka ženskog tipa. Stabljike se seku na visini 4-5 cm iznad površine zemlje. Posečene stabljike vezuju se na dva mesta u snopove prečnika oko 15 cm. Snopovi sa iste elementarne parcele slažu se odvojeno od snopova sa drugih elementarnih parcela u obliku "riblje kosti", radi prirodnog prosušivanja.

Žetva konoplje za zrno i za kombinovanu upotrebu obavlja se u tehnološkoj zrelosti, odnosno u momentu kada pri energičnom trešenju stabljike počinje osipanje zrna. Stabljike se seku na visini 5 cm iznad površine zemlje. Posečene stabljike na svakoj elementarnoj parceli (pažljivo da se seme ne osipa) slažu se u obliku "riblje kosti", radi prirodnog prosušivanja.

Za određivanje prinosa zrna potrebno je ovršiti zrno udaranjem biljaka o koso postavljenu dasku i sakupljanjem zrna koje pri tome ispada. Meri se vazdušno suva masa zrna po elementarnoj parceli.

Za određivanje prinosa stabljike meri se vazdušno suva masa svih snopova sa iste elementarne parcele, a za određivanje prinosa stabljike sorte za kombinovanu upotrebu meri se vazdušno suva masa svih prethodno ovršenih snopova sa iste elementarne parcele.

Član 10

Izvođač ogleda obavlja žetvu u fazi pune zrelosti svake sorte posebno, bez čekanja da se ceo ogled istovremeno požanje.

Član 11

Ako se u toku ispitivanja sorte na oglednom polju pojave bolesti, biljne štetočine ili parazitni korovi u značajnijem broju vrši se njihovo evidentiranje.

Član 12

U toku žetve konoplje za vlakno i kombinovanu upotrebu uzima se uzorak za utvrđivanje sadržaja vlage i vlakana u stabljici u momentu određivanja prinosa stabljike. Uzorak se sastavlja formiranjem novog snopa uzimanjem nekoliko slučajno odabranih stabljika iz svakog snopa sa svih ponavljanja. Prečnik tog snopa treba da bude oko 15 cm. Uzorak se dalje seče na delove dužine 15 cm računajući 30 cm od zemlje.

U toku žetve konoplje za zrno i kombinovanu upotrebu uzima se prosečan uzorak zrna ukupne veličine 1 kg koji je sastavljen od jednake količine zrna sa svake elementarne parcele iste sorte. Uzorak se uzima u momentu merenja prinosa zrna.

Za određivanje sadržaja tetrahidrokanabinola (TNS) uzima se uzorak u vršnim delovima biljaka dužine 30 cm. Uzorci se uzimaju sa po 10 slučajno odabranih biljaka po sorti u fazi mlečno-voštane zrelosti zrna. Muške biljke dvodome sorte se ne uzorkuju.

Uzorak iz st. 1-3. ovog člana pakuje se u natron ili platnenu kesu, zatvara, obeležava dodeljenim šifrovanim oznakama kao i sorta na oglednom polju i dostavlja se na laboratorijsku analizu.

Član 13

Analize u laboratoriji obavljaju se na prosečnom uzorku formiranom iz svih ponavljanja sa jednog lokaliteta.

Na svakom uzorku obavlja se sledeća analiza:

1) za vlakno i kombinovanu upotrebu:

(1) sadržaj vlage u stabljici u procentima,

(2) sadržaj vlakna u stabljici u procentima u odnosu na vazdušno suvu stabljiku (sa 10% vlage);

2) za zrno i kombinovanu upotrebu:

(1) masa 1000 zrna (g, sa 13% vlage),

(2) sadržaj vlage u zrnu u procentima,

(3) hektolitarska masa zrna (kg),

(4) sadržaj proteina u zrnu u procentima (sa 13% vlage),

(5) sadržaj ulja u zrnu u procentima (sa 13% vlage);

3) za vlakno, zrno i kombinovanu upotrebu:

(1) sadržaj tetrahidrokanabinola (TNS) u procentima u odnosu na suvu materiju uzorka.

Član 14

Izvođač ogleda koji ispituje sortu na oglednom polju evidentira sledeće podatke: naziv izvođača ogleda; ime i prezime odgovornog lica za izvođenje ogleda; lokalitet na kome se izvodi ogled; tip zemljišta i sadržaj hranljivih materija u zemljištu na kome se nalazi ogledno polje; predusev; obavljene agrotehničke mere; podatke iz člana 8. ovog pravilnika; prinos vazdušno suve stabljike (sa 10% vlage) i prinos zrna (sa 13% vlage) u skladu sa članom 9. ovog pravilnika, kao i druge podatke koji utiču na prinos ispitivane sorte (oštećenja od divljači, ptica, štetočina i prirodnih nepogoda i drugo).

Izvođač ogleda koji ispituje sortu u laboratoriji evidentira podatke iz člana 13. ovog pravilnika, kao i naziv laboratorije, odgovorno lice za izvođenje analize, lokalitet i šifrovanu oznaku sorte sa lokaliteta na kome se izvodi ogled.

Podaci iz st. 1. i 2. ovog člana sastavni su deo godišnjih i konačnih rezultata ispitivanja.

Član 15

Ispitivanje različitosti, uniformnosti i stabilnosti sorte (DUS test) sprovodi se metodom određenom tehničkim uputstvom za testiranje različitosti, uniformnosti i stabilnosti sorte.

Član 16

Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".