PROGRAM KONTROLE KVALITETA VAZDUHA NA TERITORIJI GRADA KRALJEVA ZA 2013. GODINU ("Sl. list grada Kraljeva", br. 16/2013)

 

I TERITORIJA, PERIOD IZVOĐENJA I ZAKONSKI OKVIR MONITORINGA

Područje na kojem se sprovodi monitoring: Teritorija grada Kraljeva - Centralna urbana zona grada, naselje šire urbane zone - Ribnica.

Period sprovođenja monitoringa: 01.01.2013-31.12.2013. godine.

Zakonski okvir: Zakon o zaštiti vazduha ("Službeni glasnik RS", broj 36/09, 10/13), Uredba o uslovima za monitoring i zahtevima kvaliteta vazduha ("Službeni glasnik RS", broj 11/10 i 75/10).

II IZVORI ZAGAĐIVANJA VAZDUHA

Izvori zagađivanja vazduha mogu se svrstati u dve grupe:

1) Stacionarni izvori

- Izvori zagađivanja u rubnim područjima grada: poljoprivredne aktivnosti (paljenje strništa, korova i sl.), paljenje otpada, individualna ložišta.

- Zagađenje poreklom od industrije: industrijski pogoni u industrijskim zonama Šeovac i Magnohrom.

- Izvori zagađivanja u komunalnoj sredini: gradske kotlarnice, paljenje otpada u kontejnerima, individualna ložišta, izdvojeni objekti za pripremu hrane (priprema roštilja, pečenjare, pekare i sl.).

- Zagađenja nastala zbog podizanja prašine prouzrokovane posipanjem puteva peskom i solju u zimskom periodu.

2) Pokretni izvori

- Bilo koji oblik vozila sa motorom sa unutrašnjim sagorevanjem: motorcikli, laka i teška vozila koja koriste benzin i dizel, građevinske i poljoprivredne mašine.

III ZAGAĐUJUĆE MATERIJE KOJI SE KONTROLIŠU

U lokalnoj mreži mere se koncentracije sledećih zagađujućih materija: SO2, čađi, suspendovanih čestica (PM10), ukupnih taložnih materija i teških metala u njima (olovo, kadmijum i cink).

Sva merenja, obradu i analizu podataka, proveru validnosti rezultata dobijenih merenjem i / ili uzimanjem uzoraka i interpretaciju rezultata vrši ovlašćeno pravno lice koje je akreditovano kao laboratorija za ispitivanje i poseduje akreditovane metode za merenje svih zagađujućih materija navedenih u Programu kao i ovlašćenje nadležnog Ministarstva da vrši monitoring kvaliteta vazduha.

U okviru namenskih merenja pratiće se ukupne taložne materije kao ukupne nerastvorne i ukupne rastvorne, kao i sadržaj teških metala (Pb, Cd, i Zn) u taložnim materijama.

IV LOKALNA MREŽA MERNIH MESTA

U skladu sa specifičnom konfiguracijom terena, monitoring će se sprovoditi na 7 mernih mesta (Tabela 1), a uzorci na mernim mestima će se uzimati u toku cele godine po Uredbi o uslovima za monitoring i zahtevima kvaliteta vazduha ("Službeni glasnik RS", broj 11/10 i 75/10) kojom je predviđena dinamika za kontinualna fiksna merenja u urbanoj zoni grada Kraljeva sa izgrađenim stanovanjem, obrazovnim i drugim sadržajima.

- Sumpor dioksid i čađ će se meriti u toku cele godine na dva (2) merna mesta (kontinualna fiksna merenja dvadesetčetvoročasovni uzorak, svakodnevno 365 dana u toku godine):

1) U Kraljevu (Centralna urbana zona)

- Skupština grada, Cara Lazara 63

2) U Kraljevu (urbana zona)

Ribnica, Dom zdravlja Izletnička b. b.

- Ukupna masena koncentracija PM10 meriće se metodom uzorkovanja putem uzorkivača na jednom mernom mestu (kontinualna fiksna merenja dvadesetčetvoročasovni uzorak, najviše 341 dana u toku godine, očitavanje na 15 dana, uz ispunjeni minimum obuhvata 90% merenja):

U Kraljevu (Centralna urbana zona)

- Zgrada Policijske uprave, Vojvode Putnika 3

- Ukupne taložne materije (ukupna masena koncentracija) i teški metali (olovo, kadmijum, cink,) u taložnim materijama, meriće se metodom u aerosedimentu po dinamici predviđenoj za kontinualna fiksna merenja (jednom mesečno u toku godinu dana) na šest (6) mernih mesta (namenska merenja) sa ukupno 12 jednomesečnih uzoraka u toku godine:

U Kraljevu (urbana zona)

- Skupština grada, Cara Lazara 31

- Ženava, Karađorđeva 52

- Pekara, Grdica Todorovića 36

- Ribnica, Đure Dukića 6

- Sijaće Polje Beogradska 69/1ž

- Autobuska stanica, Olge Jovičić b. b.

Tabela 1. Fiksne merne lokacije u naseljenom području Grada Kraljeva koje finansira grad

r. b.

Naseljeno mesto

Upravni okrug

Lokacije

Tip

N φ

E λ

nadmorska visina (m)

Parametri

SO2

NO2

Čađ

PM10

UTM*

N φ

E λ

nadmorska visina (m)

1

Centralna zona grada

RŠ

Skupština grada

G

43˚43’430"

020˚41’542"

215

*

*

43˚44’075"

020˚41’

213

*

2

Ribnica

G

43˚42’688"

020˚41’576"

199

*

*

43˚42’630"

020˚41’

203

*

3

Ženava

G

43˚43’590"

020˚40’

215

*

4

Pekarstvo

G

43˚44’256"

020˚41’323"

203

*

5

Autobuska stanica

S

43˚43’717"

020˚41’

215

*

6

Sijaće Polje

G

43˚43’176"

020˚41’875"

200

*

7

Policijska uprava Kraljevo

G

43˚43’416"

020˚41’609"

195

*

Legenda:

- φ(N) - severna geografska širina;

- λ(E) - istočna geografska dužina;

- H(m) - nadmorska visina;

- RŠ - Raški upravni okrug;

- G - gradski tip, PG - prigradski tip, I - industrijski tip, S - saobraćajni;

- UTM* - ukupne taložne materije sa analizom teških metala (olovo (Pb), kadmijum (Cd), cink (Zn)

- SO2 - sumpor dioksid

- NO2 - azot dioksid

- PM10 - frakcija suspendovanih čestica (particulate matter) koja prolazi kroz filter čiji su zahtevi utvrđeni u standardu SRPS EN12341, kojim je utvrđena referentna metoda za uzimanje uzoraka i merenje PM10 frakcije, sa efikasnošću od 50% zahvata čestica aerodinamičkog prečnika od 10 µm.

Ocenjivanje kvaliteta vazduha vrši se primenom kriterijuma za ocenjivanje koncentracija: SO2, NO2 i NOX, suspendovanih čestica (PM10), olova (Pb), (arsen (As), kadmijum (Cd) i nikl (Ni) u vazduhu po Uredbi o uslovima za monitoring i zahtevima kvaliteta vazduha ("Službeni glasnik RS", broj 11/10 i 75/10).

Uzorkovanje suspendovanih čestica (PM10) vršiće se putem manuelnog referentnog uzorkivača (semplera) marka Sven Leckel tip SEQ 47/50, protoka vazduha 2,3 m3/sat, a za uzorkovanje ukupnih taložnih čestica (UTM) koristiće se uzorkivač padavina (sedimentator).

U okviru namenskih merenja pratiće se čađ i ukupne taložne materije (UTM) sa analizom teških metala: cink (Zn), kadmijum (Cd), i olovo (Pb).

V CILJ KONTROLE KVALITETA VAZDUHA

Sistematsko merenje zagađenosti vazduha na teritoriji grada obezbeđuje:

- praćenje zagađenosti vazduha u odnosu na granične i tolerantne vrednosti nivoa zagađujućih materija,

- praćenje trendova koncentracija po zonama gradske teritorije,

- detekciju povećanih koncentracija zagađujućih materija,

- procenu izloženosti populacije,

- informisanje javnosti i davanje preporuka za ponašanje u epizodama povećanog zagađenja vazduha,

- identifikaciju izvora zagađenja ili rizika,

- analizu uticaja određenih izvora zagađivanja na kvalitet vazduha,

- razvoj odgovarajućih kratkoročnih akcionih planova i planova za upravljanje kvalitetom vazduha,

- preduzimanje preventivnih mera u segmentima značajnim za zaštitu vazduha od zagađivanja,

- sagledavanje uticaja preduzetih mera na nivo zagađenosti vazduha.

VI OBRADA I ANALIZA PODATAKA, IZVEŠTAVANJE O REZULTATIMA KONTROLE KVALITETA VAZDUHA, IZRADA INSTRUMENATA POLITIKE I PLANIRANJA ZAŠTITE VAZDUHA

Obaveza je grada kao jedinice lokalne samouprave da Agenciji za zaštitu životne sredine u Ministarstvu energetike, razvoja i zaštiti životne sredine, redovno dostavlja podatke o kvalitetu vazduha dobijene kontrolom kvaliteta vazduha iz lokalne mreže, u skladu sa članom 17. Zakona o zaštiti vazduha ("Službeni glasnik RS", broj 36/09). Izveštavanje će se vršiti redovno ili u slučaju prekoračenja koncentracija u skladu sa zakonom.

U slučaju prekoračenja aerozagađenja jedinica lokalne samouprave je obavezna da donese kratkoročne akcione planove, u slučajevima propisanim Zakonom o zaštiti vazduha (član 33. Zakona o zaštiti vazduha).

Na osnovu člana 31. Zakona o zaštiti vazduha, u zonama i aglomeracijama u kojima je vazduh treće kategorije, odnosno kada zagađenje vazduha prevazilazi efekte mera koje se preduzimaju, odnosno kada je ugrožen kapacitet životne sredine ili postoji stalno zagađenje vazduha na određenom prostoru, nadležni organ jedinice lokalne samouprave dužan je da donese Plan kvaliteta vazduha sa ciljem da se postignu odgovarajuće granične vrednosti ili ciljne vrednosti utvrđene aktom iz člana 18. stav 1. ovog zakona. Plan se donosi na osnovu ocene stanja kvaliteta vazduha i obuhvata sve glavne zagađujuće materije i glavne izvore zagađivanja vazduha koji su doveli do zagađenja. Ministarstvo daje saglasnost na planove kvaliteta vazduha.

Po potrebi se izrađuju planovi kvaliteta vazduha i kratkoročni akcioni planovi u skladu sa Pravilnikom o sadržaju planova kvaliteta vazduha ("Službeni glasnik RS", broj 21/10) i Pravilnikom o sadržaju kratkoročnih akcionih planova ("Službeni glasnik RS", broj 65/10), a u cilju smanjenja negativnih uticaja i podizanja kvaliteta životne sredine.

Izveštaji o stanju kvaliteta vazduha, sa komentarom i poređenjem sa propisanim vrednostima, redovno će se ažurirati preko WEB stranice grada Kraljeva, kao:

- dnevni (ukoliko ima indikacija), (SO2, čađ, ukupna masena koncentracija suspendovanih čestica PM10),

- mesečni (SO2, čađ, ukupna masena koncentracija suspendovanih čestica PM10, ukupne taložne materije),

- godišnji izveštaj sa godišnjim prosecima za ukupne taložne materije i teške metale (Pb, Cd, Zn) i suspendovane čestice PM10, kao izveštaj u elektronskoj formi i pisani izveštaj.

Jedinica lokalne samouprave, u slučaju kada se bilo koja granična vrednost, kritični nivo, granična tolerancija, ciljna vrednost i dugoročni cilj, koncentracija opasna po zdravlje ljudi ili koncentracija o kojoj se izveštava javnost prekorači zbog značajnog prekograničnog prenosa vazduhom zagađujućih materija ili njihovih prekursora, o tome obaveštava Ministarstvo, u skladu sa članom 36. Zakona.

Program kontrole kvaliteta vazduha za 2013. godinu će se finansirati iz Budžetskog fonda po Programu korišćenja sredstava za zaštitu i unapređivanje životne sredine, odnosno iz Budžeta grada Kraljeva.

Gradska uprava grada Kraljeva-Odeljenje za inspekcijske poslove, Odsek za zaštitu životne sredine u obavezi je da angažuje ovlašćeno pravno lice za realizaciju Programa kontrole kvaliteta vazduha za 2013. godinu.

Program kontrole kvaliteta vazduha na teritoriji grada Kraljeva za 2013. godinu objaviti u "Službenom listu grada Kraljeva".