REŠENJEO UTVRĐIVANJU PROGRAMA UNAPREĐENJA STOČARSTVA U AUTONOMNOJ POKRAJINI VOJVODINI ZA 2013. GODINU("Sl. list AP Vojvodine", br. 34/2013) |
I
Ovim rešenjem utvrđuje se Program unapređenja stočarstva u Autonomnoj Pokrajini Vojvodini za 2013. godinu, obim sredstava za sprovođenje ovog Programa, kao i način njihovog raspoređivanja i korišćenja.
II
Program iz tačke I ovog rešenja, čini njegov sastavni deo.
III
Ovo rešenje objaviće se u "Službenom listu Autonomne Pokrajine Vojvodine".
PROGRAM
UNAPREĐENJA STOČARSTVA U AUTONOMNOJ POKRAJINI VOJVODINI ZA 2013. GODINU
I
Pokrajinskom skupštinskom odlukom o budžetu Autonomne Pokrajine Vojvodine za 2013. godinu ("Službeni list APV", broj:39/12 i 26/13 - rebalans), predviđena su sredstva za unapređenje stočarstva u Autonomnoj Pokrajini Vojvodini za 2013. godinu u ukupnom iznosu od 110.000.000,00 dinara, iz sledećih izvora finansiranja: 01 00 Prihodi iz budžeta 70.000.000,00 dinara, 13 00 Neraspoređeni višak prihoda iz ranijih godina 40.000.000,00 dinara.
Ovim Programom utvrđuju se sredstva u iznosu od 110.000.000,00 dinara.
II
U skladu sa prilivom sredstava u budžet AP Vojvodine, sredstva iz tačke I koristiće se za sledeće namene:
1. Godišnji program mera za sprovođenje odgajivačkog programa u Autonomnoj Pokrajini Vojvodini za 2013. godinu, u ukupnom iznosu od 52.500.000,00 dinara, i to za:
a) sprovođenje odgajivačkih mera u govedarstvu, svinjarstvu, ovčarstvu i kozarstvu, živinarstvu kod kopitara i pčelarstvu (48.620.000,00 dinara), i
b) poslovima kontrole sprovođenja odgajivačkog programa (do 3.880.000,00 dinara);
2. Održavanje lokalnih i regionalnih izložbi stoke u Autonomnoj Pokrajini Vojvodini za 2013. godinu, u okviru govedarstva, ovčarstva i kozarstva, kod kopitara i u svinjarstvu, planirano je 2.000.000,00 dinara;
3. Očuvanje i održivo korišćenje genetskih resursa domaćih životinja u Autonomnoj Pokrajini Vojvodini za 2013. godinu, u iznosu od 1.500.000,00 dinara;
4. Program unapređenja rada udruženja odgajivača stoke u Autonomnoj Pokrajini Vojvodini za 2013. godinu, u iznosu od 4.000.000,00 dinara.
5. Projekat usavršavanja proizvodnje na oglednim farmama u APV u 2013. Godini u iznosu od 50.000.000,00 dinara.
III
Godišnji program mera za sprovođenje odgajivačkog programa u Autonomnoj Pokrajini Vojvodini za 2013. godinu
Sredstva iz tačke II podtačka 1. pod a) u iznosu od 48.620.000,00 dinara obezbeđuju se za obavljanje mera za sprovođenje odgajivačkog programa u govedarstvu, svinjarstvu, ovčarstvu i kozarstvu, živinarstvu kod kopitara i u pčelarstvu, u obimu i visini jedinične cene utvrđene u tabelama 1. do 6. za svaku meru rada, a prema dinamici priliva sredstava za te namene.
a) Odgajivačke mere su:
Tabela 1. Mere za sprovođenje odgajivačkog programa u govedarstvu
Red. br. |
Naziv mere |
Planirani obim mera |
Cena po jedinici mere/din |
Ukupno dinara |
|
Autohtone rase goveda |
|
|
|
|
Podolska rasa |
|
|
|
1. |
Selekcijske smotre |
170 |
350 |
59.500 |
|
Buša |
|
|
|
1. |
Selekcijske smotre |
52 |
350 |
18.200 |
2. |
Kontrola produktivnosti umatičenih krava |
24 |
2.000 |
48.000 |
|
Plemenite rase goveda |
|
|
|
|
Simentalska rasa |
|
|
|
1. |
Selekcijske smotre |
3.450 |
300 |
1.035.000 |
2. |
Linearna ocena prvotelki |
270 |
200 |
54.000 |
3. |
Kontrola mlečnosti umatičenih krava |
1.380 |
1.350 |
1.863.000 |
4. |
Kontrola bikovskih majki |
31 |
3.000 |
93.000 |
5. |
Performans test bikova |
4 |
25.000 |
100.000 |
6. |
Biološki test bikova |
5 |
20.000 |
100.000 |
7. |
Progeni test na mlečnost |
5 |
30.000 |
150.000 |
|
Holštajn-frizijska rasa |
|
|
|
1. |
Selekcijske smotre |
24.100 |
300 |
7.230.000 |
2. |
Linearna ocena prvotelki |
1.030 |
200 |
206.000 |
3. |
Kontrola mlečnosti umatičenih krava |
9.158 |
1.350 |
12.363.300 |
4. |
Kontrola bikovskih majki |
140 |
3.000 |
420.000 |
5. |
Performans test bikova |
4 |
25.000 |
100.000 |
6. |
Biološki test bikova |
5 |
20.000 |
100.000 |
7. |
Progeni test na mlečnost |
6 |
30.000 |
180.000 |
|
SVEGA GOVEDARSTVO: |
|
|
24.120.000 |
Tabela 2. Mere za sprovođenje odgajivačkog programa u svinjarstvu
Red. br. |
Naziv mere |
Planirani obim mera |
Cena po jedinici mere/din |
Ukupno dinara |
|
Autohtone rase |
|
|
|
|
Mangulica |
|
|
|
1. |
Kontrola produktivnosti umatičenih krmača |
74 |
300 |
22.200 |
2. |
Kontrola produktivnosti umatičenih nerastova |
7 |
900 |
6.300 |
|
Plemenite rase |
|
|
|
1. |
Selekcijske smotre svinja |
23.525 |
100 |
2.352.500 |
2. |
Kontrola produktivnosti umatičenih krmača |
19.250 |
300 |
5.775.000 |
3. |
Kontrola produktivnosti umatičenih nerastova |
610 |
900 |
549.000 |
4. |
Odabiranje i kontrola nerastovskih majki |
580 |
3.000 |
1.740.000 |
5. |
Performans test nerastova |
950 |
3.000 |
2.850.000 |
6. |
Performans test nazimica |
11.300 |
300 |
3.390.000 |
7. |
Biološki test nerastova |
43 |
5.000 |
215.000 |
|
SVEGA SVINJARSTVO: |
|
|
16.900.000 |
Tabela 3. Mere za sprovođenje odgajivačkog programa u ovčarstvu i kozarstvu
Red. br. |
Naziv mere |
Planirani obim mera |
Cena po jedinici mere/din |
Ukupno dinara |
|
Autohtone rase ovaca |
|
|
|
|
Cigaja, vitoroga žuja |
|
|
|
1. |
Selekcijske smotre ovaca |
1.290 |
100 |
129.000 |
2. |
Kontrola produktivnosti ovaca |
808 |
300 |
242.400 |
|
Plemenite rase ovaca |
|
|
|
1. |
Selekcijske smotre ovaca |
7.230 |
100 |
723.000 |
2. |
Kontrola produktivnosti ovaca |
4.000 |
300 |
1.200.000 |
3. |
Performans test ovnova |
10 |
2.800 |
28.000 |
4. |
Biološki test ovnova |
5 |
2.000 |
10.000 |
5. |
Progeni test ovnova |
3 |
3.500 |
10.500 |
|
Plemenite rase koza |
|
|
|
1. |
Selekcijske smotre koza |
1.140 |
100 |
114.000 |
2. |
Kontrola produktivnosti koza |
780 |
300 |
234.000 |
3. |
Kontrola mlečnosti koza |
387 |
1.300 |
503.100 |
4. |
Biološki test jarčeva |
3 |
2.000 |
6.000 |
|
SVEGA OVČARSTVO I KOZARSTVO: |
|
|
3.200.000 |
Tabela 4. Mere za sprovođenje odgajivačkog programa u živinarstvu
Red. br. |
Naziv mere |
Planirani obim mera |
Cena po jedinici mere/din |
Ukupno dinara |
|
Autohtone rase živine |
|
|
|
|
Somborska kaporka, gološijan, somborska (podunavska) guska, domaća patka, domaća ćurka |
|
|
|
1. |
Identifikacija i obeležavanje |
690 |
150 |
103.500 |
2. |
Kontrola produktivnih svojstava |
497 |
150 |
74.550 |
|
Ekonomske rase i hibridi |
|
|
|
1. |
Kontrola matičnih jata kokoši teškog tipa u odgoju |
181.800 |
4 |
727.200 |
2. |
Kontrola matičnih jata kokoši teškog tipa u eksploataciji |
184.000 |
4 |
736.000 |
3. |
Kontrola matičnih jata kokoši lakog tipa u odgoju |
12.800 |
4 |
51.200 |
4. |
Kontrola matičnih jata kokoši lakog tipa u eksploataciji |
15.000 |
4 |
60.000 |
5. |
Kontrola čistih rasa kokošaka |
1.920 |
10 |
19.200 |
6. |
Kontrola matičnih jata ćuraka |
1.735 |
10 |
17.350 |
7. |
Test brojlera |
1.960 |
150 |
294.000 |
8. |
Test nosilja konzumnih jaja |
780 |
150 |
117.000 |
|
SVEGA ŽIVINARSTVO: |
|
|
2.200.000 |
Tabela 5. Mere za sprovođenje odgajivačkog programa kod kopitara
Red. br. |
Naziv mere |
Planirani obim mera |
Cena po jedinici mere/din |
Ukupno dinara |
|
Rase konja namenjene sportu |
|
|
|
|
- Engleski punokrvni konj, Lipicaner |
|
|
|
1. |
Kontrola produktivnosti umatičenih grla sa poznatim poreklom |
187 |
3.000 |
561.000 |
2. |
Korišćenje u reprodukciji pastuva, koje odredi stručna komisija kao "pepiniere" na ergelama, i visokokvalitetne pastuve u okviru matičnih zapata na individualnim gazdinstvima |
22 |
16.000 |
352.000 |
3. |
Odgoj podmlatka oba pola u starosti od 1 do 3 godine, koji potiču iz sopstvene proizvodnje na ergelama |
54 |
7.000 |
378.000 |
4. |
Odgoj podmlatka oba pola u starosti od 1 do 3 godine, koji potiču iz sopstvene proizvodnje na individualnim gazdinstvima |
62 |
7.000 |
434.000 |
5. |
Licenciranje pastuva |
9 |
7.000 |
63.000 |
|
Rase kasača |
|
|
|
1. |
Kontrola produktivnosti umatičenih grla sa poznatim poreklom |
7 |
3.000 |
21.000 |
2. |
Odgoj podmlatka oba pola u starosti od 1 do 3 godine, koji potiču iz sopstvene proizvodnje na individualnim gazdinstvima |
4 |
7.000 |
28.000 |
3. |
Licenciranje pastuva |
3 |
7.000 |
21.000 |
|
Balkanski magarac |
|
|
|
1. |
Selekcijske smotre |
105 |
400 |
42.000 |
|
SVEGA KOPITARI: |
|
|
1.900.000 |
Tabela 6. Mere za sprovođenje odgajivačkog programa u pčelarstvu
Red. br. |
Naziv mere |
Planirani obim mera |
Cena po jedinici mere/din |
Ukupno dinara |
1. |
Kvalitetne pčelinje matice iz linija |
525 |
80 |
42.000 |
2. |
Performans test linija |
5 |
30.000 |
150.000 |
3. |
Progeni test pčelinjih matica |
1 |
35.000 |
35.000 |
4. |
Selekcija pčela na produktivnost |
4 |
4.500 |
18.000 |
5. |
Praćenje novih ekotipova domaće "carnice" |
1 |
30.000 |
30.000 |
6. |
Test trutovskih majki |
1 |
25.000 |
25.000 |
|
SVEGA PČELARSTVO: |
|
|
300.000 |
IV
Sredstva iz tačke II podtačka 1. pod b) u iznosu do 3.880.000 dinara obezbeđuju se za finansiranje b) poslova kontrole sprovođenja Programa, koje vrši glavna odgajivačka organizacija.
V
Sredstava iz tačke II podtačka 1. pod a) u ukupnom iznosu od 48.620.000,00 dinara raspodeliće se u odnosu 88% za rad osnovnih odgajivačkih organizacija i organizacija sa posebnim ovlašćenjima (42.786.000,00 dinara) i 12% za rad regionalnih odgajivačkih organizacija (5.834.000 dinara).
Sredstva za sprovođenje Programa iz tačke II podtačka 1. koristiće se za:
a) Sprovođenje Programa u govedarstvu, svinjarstvu, ovčarstvu i kozarstvu, živinarstvu, kod kopitara i u pčelarstvu;
b) Obavljanje poslova kontrole sprovođenja Programa.
Pravo na podnošenje prijave za korišćenje sredstava iz tačke II podtačka 1. pod a) imaju odgajivačke organizacije i organizacije sa posebnim ovlašćenjima sa teritorije AP Vojvodine, koje ispunjavaju uslove iz člana 7, 8, 9. i 10. Zakona o stočarstvu ("Službeni glasnik RS", broj 41/09 i 93/12).
Pravo na podnošenje prijave za korišćenje sredstava iz tačke II podtačka 1. pod b) imaju odgajivačke organizacije sa teritorije AP Vojvodine, koje ispunjavaju uslove iz člana 9. Zakona o stočarstvu ("Službeni glasnik RS", broj 41/09 i 93/12). Konkursom će se utvrditi uslovi za dobijanje podsticaja, potrebna dokumentacija, kriterijumi, rokovi, kao i ostale informacije vezane za podnošenje prijave na konkurs.
Bliži uslovi za korišćenje sredstava utvrđuju se ugovorom između Pokrajinskog sekretarijata za poljoprivredu, vodoprivredu i šumarstvo i odgajivačke organizacije.
VI
Ukoliko se, sredstva utvrđena tačkom II podtačka 1. pod a) ovog Programa, na osnovu prispele konkursne dokumentacije, ne realizuju u celosti, ista se odlukom Pokrajinskog sekretara za poljoprivredu, vodoprivredu i šumarstvo preusmeravaju na odgajivačke mere kod drugih vrsta stoke (tabele 1-6.), a do planiranog maksimalnog godišnjeg obima odgajivačkih mera predviđenog Dugoročnim programom mera za sprovođenje odgajivačkog programa u Autonomnoj Pokrajini Vojvodini za period 2010-2014. godine ("Službeni list APV", broj: 12/10, 15/11)- u daljem tekstu: Dugoročni program.
Ukoliko se sprovede veći obim pojedinih odgajivačkih mera od obima predviđenog konkursom, a najviše do maksimalnog godišnjeg obima pojedinih mera utvrđenih Dugoročnim programom, tada će cena po jedinici mere biti srazmerno niža.
VII
Održavanje lokalnih i regionalnih izložbi stoke u Autonomnoj Pokrajini Vojvodini za 2013. godinu
Sredstva iz tačke II podtačka 2. u iznosu od 2.000.000,00 dinara namenjena su za sufinansiranje i refundiranje dela troškova održavanja izložbi stoke. Pravo na podnošenje prijave za korišćenje sredstava imaju udruženja građana - organizatori izložbi stoke, čije se sedište nalazi na teritoriji AP Vojvodine.
Predviđena raspodela sredstva za organizovanje izložbi goveda, ovaca i koza, kopitara i svinja vršiće se po vrstama stoke i to:
Govedarstvo |
600.000,00 |
Ovčarstvo i kozarstvo |
300.000,00 |
Kopitari |
900.000,00 |
Svinjarstvo |
200.000,00 |
UKUPNO, dinara |
2.000.000,00 |
Planirana, a nerealizovana sredstva kod izložbi pojedinih vrsta stoke, na osnovu prispele konkursne dokumentacije, mogu se odlukom Pokrajinskog sekretara za poljoprivredu, vodoprivredu i šumarstvo preusmeriti na izložbe druge vrste stoke u okviru ukupno planiranih sredstava za ove namene.
Sufinansiranje i refundiranje dela troškova održavanja lokalnih i regionalnih izložbi vrši se za: utvrđivanje zdravstvenog stanja životinja, troškovi prevoza i osiguranja životinja, troškova namenjenih za zakup izložbenog prostora, ozvučenje, mediji, bina, nagrade za najbolja grla i izrada pehara, medalja, plaketa, gravura, lenti, rozeti, diploma, zahvalnica i kataloga, rad komisije za ocenu stoke, zapisnik o ocenjivanju stoke čiji je nadzor izvršila regionalna odgajivačka organizacija (Poljoprivredna stručna služba), dežurnog veterinara i radnika.
Nadoknada dela troškova će se vršiti za lokalne i regionalne izložbe, koje su održane do 31. oktobra 2013. godine.
Raspodelu sredstava utvrdiće pokrajinski sekretar za poljoprivredu, vodoprivredu i šumarstvo na osnovu rezultata sprovedenog konkursa. Konkursom će se utvrditi uslovi za dobijanje podsticaja, potrebna dokumentacija, kriterijumi, rokovi, kao i ostale informacije vezane za podnošenje prijave na konkurs.
Bliži uslovi za korišćenje sredstava utvrđuju se ugovorom između Pokrajinskog sekretarijata za poljoprivredu, vodoprivredu i šumarstvo i organizatora izložbi stoke.
VIII
Očuvanje i održivo korišćenje genetskih resursa domaćih životinja u Autonomnoj Pokrajini Vojvodini za 2013. godinu
Sredstva iz tačke II podtačka 3. u iznosu od 1.500.000,00 dinara su namenjena za sufinansiranje i refundiranje dela troškova unapređenja rada vlasnika genetskih resursa domaćih životinja. Pravo na ostvarivanje sredstava imaju vlasnici genetskih resursa (autohtonih rasa) domaćih životinja, koji imaju registrovano poljoprivredno gazdinstvo, čije se sedište nalazi na teritoriji AP Vojvodine.
Ova sredstva su namenjena za subvencionisanje registrovanih poljoprivrednih gazdinstava - vlasnika genetskih resursa domaćih životinja, a u svrhu očuvanja, održivog korišćenja i unapređenja načina odgajivanja autohtonih rasa domaćih životinja, i to: Govedarstvo (Podolac i Buša), Svinjarstvo (Mangulica) i Ovčarstvo (Vitoroga žuja i Čokanska cigaja), čija su grla pod kontrolom osnovnih, regionalnih i glavne odgajivačke organizacije (član 7, 8. i 9. Zakona o stočarstvu, "Službeni glasnik RS", broj 41/09 i 93/12) - Tabela 6.
Tabela 6. Raspodela sredstava kod genetskih resursa za 2013. godinu
Red. broj |
Vrste autohtonih rasa |
Broj grla |
Iznos dinara |
1. |
Govedarstvo: a) Podolsko goveče |
100 |
600.000 |
2. |
b) Buša |
40 |
100.000 |
3. |
Svinjarstvo: a) Mangulica |
170 |
170.000 |
4. |
Ovčarstvo: Ukupno |
700 |
630.000 |
|
SVEGA, dinara |
|
1.500.000 |
Planirana, a nerealizovana sredstva kod pojedine vrste i autohtone rase stoke, na osnovu prispele konkursne dokumentacije, mogu se odlukom Pokrajinskog sekretara za poljoprivredu, vodoprivredu i šumarstvo preusmeriti na drugu vrstu i autohtonu rasu stoke u okviru ukupno planiranih sredstava za ove namene.
Ukoliko se prijavi veći ili manji broj grla, nego što je predviđeno konkursom, tada će cena po jedinici mere biti srazmerno niža ili viša.
Raspodelu sredstava utvrdiće Pokrajinski sekretar za poljoprivredu, vodoprivredu i šumarstvo na osnovu rezultata sprovedenog konkursa. Konkursom će se utvrditi uslovi za dobijanje podsticaja, potrebna dokumentacija, kriterijumi, rokovi, kao i ostale informacije vezane za podnošenje prijave na konkurs.
Bliži uslovi za korišćenje sredstava utvrđuju se ugovorom između Pokrajinskog sekretarijata za poljoprivredu, vodoprivredu i šumarstvo i korisnika sredstava.
IX
Program unapređenje rada udruženja odgajivača stoke u Autonomnoj Pokrajini Vojvodini za 2013. godinu
Sredstva za sufinansiranje i refundiranje dela troškova unapređenja rada udruženja odgajivača stoke u Autonomnoj Pokrajini Vojvodini za 2013. godinu ukupno iznose 4.000.000,00 dinara. Pravo na podnošenje prijave za korišćenje sredstava imaju udruženja odgajivača stoke, čije se sedište nalazi na teritoriji AP Vojvodine i koja su pod nadzorom Poljoprivrednih stručnih službi (Regionalnih odgajivačkih organizacija).
Sredstva predviđena za sufinansiranje i refundiranje dela troškova unapređenja rada udruženja - asocijacija odgajivača stoke vršiće se po vrstama stoke i to: govedarstvo, svinjarstvo, ovčarstvo, kozarstvo, konjarstvo, živinarstvo, golubarstvo, kunićarstvo i pčelarstvo.
Sufinansiranje i refundiranje dela troškova za unapređenje rada udruženja odgajivača stoke u 2013. godini, vrši se za: edukaciju, razne manifestacije, poseta drugim udruženjima i razmenu iskustava u oblasti stočarstva. Podržavanje programskih aktivnosti udruženjima takođe bi se ogledalo kod izrade propagandnih materijala, uređenja prostorija i nabavke neophodne opreme za rad udruženja (računar, digitalni fotoaparat, kamera, i dr.).
Raspodelu sredstava utvrdiće Pokrajinski sekretar za poljoprivredu, vodoprivredu i šumarstvo na osnovu rezultata sprovedenog konkursa. Konkursom će se utvrditi uslovi za dobijanje podsticaja, potrebna dokumentacija, kriterijumi, rokovi, kao i ostale informacije vezane za podnošenje prijave na konkurs.
Bliži uslovi za korišćenje sredstava utvrđuju se ugovorom između Pokrajinskog sekretarijata za poljoprivredu, vodoprivredu i šumarstvo i korisnika sredstava.
X
Projekat usavršavanja proizvodnje na oglednim gazdinstvima u APV - Nosioci Poljoprivredni fakultet Novi Sad i Naučni institut za prehrambene tehnologije FINS Novi Sad
Sredstva su namenjena za sufinansiranje projekata poboljšanja stočarske proizvodnje na oglednim gazdinstvima u APV koji ukupno iznose 50.000.000,00 dinara.
Ciljevi ovih projekata su poboljšanje kvaliteta mleka, povećanje stočnog fonda, uposlenost članova domaćinstva koja se bave stočarskom proizvodnjom, proširenje asortimana s novim proizvodima i povećanje životnog standarda na selu.
Projekat je koncipiran da se na osnovu prethodne analize stručnjaka sa Poljoprivrednog fakulteta, Departmana za stočarstvo Novi sad i Naučnog instituta za prehrambene tehnologije FINS iz Novog Sada odaberu sa teritorije APV 15 reprezentativnih registrovanih poljoprivrednih gazdinstva (fizička lica i preduzetnici) koja se bave uzgojem stoke i koji žele da se bave preradom mleka ili mesa.
Registrovanim poljoprivrednim gazdinstvima će stručnjaci ove dve institucije pružiti podršku prilikom odabira proizvoda koje će proizvoditi, tehnologije same proizvodnje, monitoringa, projektovanja i izrade idejnih rešenja za opremanje, nabavku opreme i adaptaciju prostora, vrši će monitoring ishrane i kvaliteta mlečnih i mesnih proizvoda.
Sredstva za izradu projekata i sprovođenje navedenih aktivnosti se dodeljuju Univerzitetu u Novom Sadu, Poljoprivredni Fakultet - Departman za stočarstvo u Novom Sadu u iznosu od 6.000.000,00 dinara i Naučnom Institutu za prehrambene tehnologije FINS iz Novog Sada u iznosu od 4.000.000,00 dinara. Sredstva za opremanje, nabavku opreme i adaptaciju prostora dodeljuju se registrovanim poljoprivrednim gazdinstvima (fizičkim licima i preduzetnicima) koja se bave uzgojem stoke u iznosu od 40.000.000,00 dinara.
Vlada AP Vojvodine će doneti konačnu odluku o prihvatanju navedenih projekata.
Uslovi i način korišćenja sredstava regulisaće se ugovorom između korisnika i Pokrajinskog sekretarijata za poljoprivredu, vodoprivredu i šumarstvo.
Uslovi i način korišćenja sredstava regulisaće se ugovorom između korisnika i Pokrajinskog sekretarijata za poljoprivredu, vodoprivredu i šumarstvo.