REŠENJE O UTVRĐIVANJU PROGRAMA RANOG OTKRIVANJA I LEČENJA KOMPLIKACIJA ŠEĆERNE BOLESTI NA OČIMA NA TERITORIJI AUTONOMNE POKRAJINE VOJVODINE ("Sl. list AP Vojvodine", br. 38/2013)

I

Ovim rešenjem utvrđuje se Program ranog otkrivanja i lečenja komplikacija šećerne bolesti na očima na teritoriji Autonomne Pokrajine Vojvodine, obim sredstava za sprovođenje ovog programa i način njihovog raspoređivanja i korišćenja.

II

Program iz tačke I ovog rešenja, čini njegov sastavni deo.

III

Ovo rešenje objaviće se u "Službenom listu Autonomne Pokrajine Vojvodine".

 

PROGRAM
RANOG OTKRIVANJA I LEČENJA KOMPLIKACIJA ŠEĆERNE BOLESTI NA OČIMA NA TERITORIJI AUTONOMNE POKRAJINE VOJVODINE

Uvod

U skladu sa Uredbom o planu mreže zdravstvenih ustanova ("Službeni glasnik RS", broj:42/06, 119/07, 84/08, 71/09, 85/09, 24/10, 6/12 i 37/12), mrežu zdravstvenih ustanova na teritoriji Autonomne Pokrajine Vojvodine čine 92 zdravstvene ustanove u državnoj svojini, od toga 35 ustanova osnovala je Vlada Autonomne Pokrajine Vojvodine koje na teritoriji Autonomne Pokrajine Vojvodine obavljaju bolničku, specijalističku i visokospecijalističku zdravstvenu zaštitu. Na sekundarnom nivou zdravstvena zaštita pruža se u devet opštih bolnica (Sombor, Zrenjanin, Vršac, Kikinda, Pančevo, Senta, Sremska Mitrovica, Subotica i Vrbas) i 11 specijalnih bolnica (dve specijalne bolnice za plućne bolesti: Zrenjanin i Bela Crkva, četiri specijalne bolnice za rehabilitaciju: Kanjiža, Melenci, Apatin i Vrdnik, tri specijalne bolnice za lečenje psihijatrijskih bolesnika: Kovin, Vršac i Novi Kneževac, Specijalna bolnica za neurološke bolesti i posttraumatska stanja Stari Slankamen i Specijalna bolnica za reumatske bolesti Novi Sad). Zdravstvena zaštita na tercijarnom nivou pruža se u četiri instituta (Institut za zdravstvenu zaštitu dece i omladine Vojvodine, Institut za onkologiju Vojvodine, Institut za kardiovaskularne bolesti Vojvodine, Institut za plućne bolesti Vojvodine) i u Kliničkom centru Vojvodine. Sve ustanove tercijarnog nivoa, čije usluge koristi celo stanovništvo Vojvodine smeštene su u Južnobačkom okrugu koji je i sedište Medicinskog fakulteta Novi Sad.

Zakonom o zdravstvenoj zaštiti ("Službeni glasnik RS", broj 107/05, 88/10, 99/10, 57/11, 119/12 i 45/13 - dr. zakon), članom 13. stav 4. utvrđeno je da autonomna pokrajina može doneti posebne programe zdravstvene zaštite za pojedine kategorije stanovništva, odnosno vrste bolesti koje su specifične za autonomnu pokrajinu, a za koje nije donet poseban program zdravstvene zaštite na republičkom nivou, u skladu sa svojim mogućnostima, i utvrditi cene tih pojedinačnih usluga, odnosno programa.

Potrebu donošenja posebnog programa zdravstvene zaštite za rano otkrivanje i lečenje komplikacija šećerne bolesti na očima na teritoriji Autonomne Pokrajine Vojvodine predložila je Pokrajinska stručna komisija za utvrđivanje prioriteta u zdravstvenoj zaštiti i predlaganje mera i programa za unapređenje zdravlja stanovništva Autonomne Pokrajine Vojvodine, koju je formirao pokrajinski sekretar za zdravstvo, socijalnu politiku i demografiju kao stručno i savetodavno telo Pokrajinskog sekretarijata za oblast zdravstva. Program ranog otkrivanja i lečenja komplikacija šećerne bolesti na očima na teritoriji Autonomne Pokrajine Vojvodine realizovaće Klinika za očne bolesti Kliničkog centra Vojvodine Novi Sad.

Prikaz i analiza postojeće situacije

Prema podacima Instituta za javno zdravlje Srbije "Dr Milan Jovanović Batut" iz Zdravstveno-statističkog godišnjaka Republike Srbije 2011, šećerna bolest je jedna od najčešćih nezaraznih bolesti i procenjuje se da u Srbiji (bez podataka za Kosovo i Metohiju) sa dijagnozom dijabetesa boluje približno 630.000 osoba ili 8,6% populacije. Dijabetes je u svetu peti, a u Srbiji četvrti vodeći uzrok umiranja od svih uzroka smrti i peti uzrok opterećenja bolešću. Prema podacima iz navedenog godišnjaka i populacionog registra za dijabetes u Srbiji je u 2011. godini, evidentirano 326 novoobolelih osoba uzrasta do 29 godina sa dijagnozom tip 1 dijabetesa. Stopa incidencije (novooboleli) iznosila je 13.2 na 100.000 osoba uzrasta do 29 godina starosti u Srbiji bez podataka za Kosovo i Metohiju (13.0 u Centralnoj Srbiji i 13.7 u Vojvodini). Stopa incidencije od tip 2 dijabetesa iznosila je 212.2 na 100.000 stanovnika (199.5 u Centralnoj Srbiji i 247.0 u Vojvodini). Navedeni podaci govore da je incidenca u Vojvodini veća u odnosu na ostale delove zemlje.

Prema podacima iz Analize Instituta za javno zdravlje Vojvodine "Zdravstveno stanje stanovništva AP Vojvodine 2011" u toku 2010. godine u Vojvodini je umrlo 297 osoba od šećerne bolesti tip 1 i 419 osoba od tipa 2. Stope mortaliteta za šećernu bolest su bile više za osobe ženskog pola, nego za osobe muškog pola, pri čemu su stope mortaliteta više za šećernu bolest tip 2 u odnosu na tip 1.

Vodeće komplikacije kod obolelih od šećerne bolesti na očima su: dijabetička retinopatija i dijabetička katarakta. Takođe, češća je incidenca glaukoma kod obolelih od ove bolesti. Sumirajući podatke iz svetske literature, s obzirom da ne postoje tačni podaci za AP Vojvodinu, incidenca sekundarnih komplikacija šećerne bolesti na očima iznosi oko 40%. Dijabetes je najčešći uzrok slepila kod odraslih osoba. Nakon pet godina od dijagnostikovanja šećerne bolesti oko 25% pacijenata ima promene na očnom dnu, a nakon 15 godina čak 80%. Od izuzetnog značaja za sprečavanje nastanka oftalmoloških komplikacija izazvanih šećernom bolešću su konsultativni oftalmološki pregledi i redovno praćenje osobe obolele od šećerne bolesti, a lečenje oftalmoloških komplikacija izazvanih šećernom bolešću vrši se laser terapijom.

Rano otkrivanje i laserski tretman predstavljaju osnovu za prevenciju slepila ili slabovidosti, kao komplikacije kod obolelih od šećerne bolesti na očima.

U AP Vojvodini zdravstvene ustanove raspolažu sa samo dva laserfotokoagulatora (u Kliničkom centru Vojvodine i Opštoj bolnici Pančevo), koji su neophodni za adekvatan tretman komplikacija na očima izazvanih šećernom bolešću. Navedeni broj laserfotokoagulaora je ispod realnih potreba i nabavka istih, pored sprovođenja skrininga rizične populacije (obolelih od šećerne bolesti) i ranog tretmana, doprinelo bi skraćenju čekanja na ovu intervenciju i na taj način smanjenju broja slepih i slabovidih kao posledice šećerne bolesti.

Značaj dijabetesa u celini, a naročito tipa 2 kao hronične nezarazne bolesti i izuzetno značajnog uzroka vaskularnih oboljenja, tako da je najčešći uzrok slepila, terminalne bubrežne insuficijencije koja zahteva dijalizu ili transplantaciju bubrega, netraumatske amputacije i periferne neuropatije utvrđen je i Uredbom o nacionalnom programu prevencije i rane detekcije tipa 2 dijabetesa ("Službeni glasnik RS", broj 17/09), koju je donela Vlada Republike Srbije. Osnovni cilj navedenog Programa je uspostavljanje odgovarajućeg i održivog sistema ranog otkrivanja i prevencije tipa 2 dijabetesa na primarnom nivou zdravstvene zaštite u Republici Srbiji. Sprovođenje navedenog Nacionalnog programa vrši se organizovanim pozivanjem građana koje obavljaju domovi zdravlja i sprovođenjem metodologije otkrivanja rizika za tip 2 dijabetesa u vidu organizovane rane detekcije kod osoba starosti preko 40 godina, uključivanjem osoba sa utvrđenim skorom rizika >15 u preventivni program i uključivanjem osoba sa novootkrivenim tipom 2 dijabetesa u redovan postupak lečenja kod uzabranog lekara.

Nacionalni vodič dobre kliničke prakse za dijagnostikovanje i lečenje diabetes mellitus-a Republičke stručne komisije za izradu i implementaciju vodiča dobre kliničke prakse Ministarstva zdravlja Republike Srbije iz novembra 2012. godine utvrđuje u principima organizacije dijabetološke zaštite u vezi praćenja efekata terapije u dijabetesu da se u pacijenata sa dijabetesom, optimalni efekti terapije mogu postići samo u uslovima organizovanog pružanja dijabetološke zaštite koja se odlikuje efikasnom, stabilnom i multidisciplinarnom organizacijom. Praćenje efekata terapije u tipu 1 i 2 dijabetesa obuhvata prema navedenom Nacionalnom vodiču predviđa redovne i godišnje kontrolne preglede koji u okviru godišnje kontrole uključuju, između ostalog, evaluaciju pojave retinopatije-pregled očnog dna i oštrine vida.

S obzirom na visok rizik nastanka komplikacija šećerne bolesti na očima, u cilju unapređenja kvaliteta zdravstvene zaštite obolelih od ove bolesti na teritoriji Autonomne Pokrajine Vojvodine postoji potreba za donošenjem posebnog programa zdravstvene zaštite za ovu kategoriju stanovništva čiji je cilj rano otkrivanje i lečenje komplikacija šećerne bolesti na očima.

Ciljevi, aktivnosti, metodologija realizacije i indikatori programa ranog otkrivanja i lečenja komplikacija šećerne bolesti na očima

Opšti cilj

Prevenirati i smanjiti broj po vid značajnih komplikacija šećerne bolesti.

Specifični cilj

Rano otkrivanje (skrining) i pravovremeni tretman dijabetičkih retinopatija.

Aktivnosti programa

U prvoj fazi realizacije programa, tokom 2013. godine biće izvršena nabavka sledeće opreme: 2 indirektna oftalmoskopa, 5 bezkontaktnih lupa od 90 dioptrija, 1 kombinovane mašine za fakoemulzifikaciju i vitrektomiju i 1 špalt-lampe sa adapterom za diodni laser. U ovoj fazi biće održani organizacioni sastanci i izvršena edukacija lekara u opštim bolnicama kao i uspostavljanje protokola.

U drugoj fazi realizacije programa, tokom 2014. i 2015. godine biće izvršen skrining rizične populacije (oftalmoskopija u arteficijalnoj midrijazi). Planirani obuhvat je oko 1500 obolelih od šećerne bolesti. Kod pacijenata kod kojih su ustanovljene promene biće izvršen laserski tretman, odnosno hirurški tretman (vitrektomija).

Metodologija sprovođenja programa

Program će obuhvatiti obolele sa šećernom bolešću 5 godina nakon otkrivanja i započete antidijabetesne terapije. Pacijenti bi bili pozivani na organizovane vanredne kontrolne oftalmološke preglede, nakon kojih bi bili upućivani na dalju evaluaciju i tretman od strane obučenog tima oftalmologa. Planirani obuhvat u periodu 2014. i 2015. godine je oko 1500 obolelih od šećerne bolesti.

Indikatori

Realizacija programa će se pratiti kroz zadate indikatore: nabavku opreme, izvršenu edukaciju i izvršene preglede oftalmološke preglede obolelih od šećerne bolesti u planiranom obimu.

Finansijska sredstva potrebna za realizaciju programa

Ukupan iznos sredstava potreban za realizaciju programa ranog otkrivanja i lečenja komplikacija šećerne bolesti na očima na teritoriji Autonomne Pokrajine Vojvodine iznosi 15.010.000,00 dinara.

Način raspoređivanja i korišćenja sredstava za sprovođenje programa ranog otkrivanja i lečenja komplikacija šećerne bolesti na teritoriji Autonomne Pokrajine Vojvodine očima dat je u tabeli 1.

Tabela 1.

- u dinarima

Red. broj	Naziv troškova	Cena sa PVD-om	Učešće u %
1.	Troškovi nabavke opreme	14.500.000,00	96,60%
	1.1. Indirektni oftalmoskop - 2 komada	345.000,00
	1.2. Bezkontaktna lupa od 90 dioptrija - 5 komada	144.000,00
	1.3. Kombinovana mašina za fakoemulzifikaciju i vitrektomiju - 1 komad	12.286.000,00
	1.4. Špalt-lampa sa adapterom za diodni laser - 1 komad	1.725.000,00
2.	Troškovi materijala	300.000,00	2,00%
	2.1. Troškovi potrošnog materijala i reagensa	300.000,00
3.	Troškovi naknada za stručne usluge i troškove prevoza učesnika u programu	210.000,00	1,40%
	3.1. Troškovi neto naknada sa pripadajućim porezima i doprinosima	150.000,00
	3.2. Troškovi prevoza	60.000,00
	UKUPNO:	15.010.000,00	100,00%

Sredstva za realizaciju programa ranog otkrivanja i lečenja komplikacija šećerne bolesti na očima na teritoriji Autonomne Pokrajine Vojvodine planirana su Pokrajinskom skupštinskom odlukom o budžetu Autonomne Pokrajine Vojvodine za 2013. godinu ("Službeni list APV", broj 39/12 i 26/13), aktivnost 01 - Unapređenje uslova za lečenje, planiranih na poziciji 226 razdela 7 - Pokrajinski sekretarijat za zdravstvo, socijalnu politiku i demografiju.