AKCIONI PLAN RAZVOJA ORGANSKE I KONTROLISANE PROIZVODNJE U POLJOPRIVREDI NA TERITORIJI GRADA NOVOG SADA ZA 2013. GODINU ("Sl. list Grada Novog Sada", br. 7/2013, 18/2013, 43/2013 i 55/2013)

 

1. UVOD

Akcionim planom razvoja organske i kontrolisane proizvodnje u poljoprivredi na teritoriji Grada Novog Sada za 2013. godinu (u daljem tekstu: Akcioni plan) utvrđuju se prioriteti i mere za unapređenje organske i kontrolisane proizvodnje u poljoprivredi na teritoriji Grada Novog Sada (u daljem tekstu: Grad).

Osnovna načela Akcionog plana su:

- načelo upravljanja prirodnim i biološkim procesima, koje se odnosi na upravljanje prirodnim i biološkim procesima zasnovanim na ekološkim sistemima korišćenja prirodnih resursa,

- načelo ograničene upotrebe ulaznog repromaterijala (spoljašnji input), koje se odnosi na ograničenje upotrebe ulaznog repromaterijala u kontrolisanoj i organskoj proizvodnji,

- načelo strogog ograničenja upotrebe hemijskih sintetizovanih inputa, koje se odnosi na strogo ograničenje upotrebe sintetizovanih inputa u kontrolisanoj i organskoj poljoprivredi,

- načelo prilagođavanja, koje se odnosi na prilagođavanje metoda kontrolisane i organske proizvodnje u regionalnim i lokalnim klimatskim i agroekološkim uslovima, sanitarnom stanju, stepenu razvoja i specifičnostima tradicionalnog načina uzgoja,

- načelo održavanja i poboljšanja života u zemljištu i prirodne plodnosti tla, stabilnosti tla i biološke raznovrsnosti koja sprečava i onemogućuje sabijanje i eroziju zemljišta, kao i hranjenje biljaka prvenstveno kroz eko sistem tla.

Evropska unija je još 1991. godine prepoznala značaj organske proizvodnje, očuvanja životne sredine i održivog razvoja na poljoprivrednim površinama i uredila pravni okvir za organsku proizvodnju.

U Republici Srbiji 2010. godine donet je Zakon o organskoj proizvodnji, kojim je uređena proizvodnja poljoprivrednih i drugih proizvoda metodama organske proizvodnje.

Kontrolisana poljoprivredna proizvodnja spada u dobru privrednu praksu koja obuhvata kontrolu plodnosti zemljišta, korišćenje nove generacije đubriva, kontrolu pojave insekata, patogena i korova, izbor otpornih poljoprivrednih kultura, kontrolu kvaliteta vazduha i kontrolu kvaliteta zemljišta.

Obradive površine su najvećim delom (90%) u privatnoj svojini - farmeri, dok je preostalih 10% u javnoj svojini Republike i preduzeća. Veći deo obradivog zemljišta je zakišeljen, što je rezultat nekontrolisanog korišćenja hemijskih sredstava, a u Vojvodini i zaslanjen, što sumarno posmatrano umanjuje proizvodne mogućnosti poljoprivrede i istovremeno uvećava troškove proizvodnje. Organska i kontrolisana poljoprivreda je bazirana na esencijalnoj vezi poljoprivrede i prirode, sa akcentom na poštovanju prirodne ravnoteže. Putem organske i kontrolisane proizvodnje i ponude zdravstveno bezbedne hrane kreiraju se preduslovi za podsticanje izvoza i unapređenje socijalno-ekonomskog položaja ruralne sredine i nacionalne ekonomije.

U Srbiji je danas oko 500 ha pokriveno organskom proizvodnjom, a u procesu konverzije je oko 2.875 ha. Ukupan broj poljoprivrednih gazdinstava koja primenjuju metode organske proizvodnje iznosi 224. Na našem tržištu nema sertifikovanog semena, rasada i sadnog materijala u skladu sa metodama organske proizvodnje.

Grad sa svojim prirodno-geografskim i društvenim karakteristikama i resursima pruža mogućnost za razvoj organske i kontrolisane proizvodnje. Na teritoriji Grada postoje brojna poljoprivredna gazdinstva i privredni subjekti koji se bave konvencionalnom poljoprivrednom proizvodnjom. Privredne aktivnosti u ruralnom području Grada vezane su za ratarstvo, povrtarstvo, stočarstvo i voćarstvo. Od ukupne površine teritorije Grada, poljoprivredne površine pokrivaju više od 60% zemljišta, od čega je 92% obradivo.

Na teritoriji Grada organska proizvodnja različitih organskih proizvoda u skladu je sa zahtevima potrošača za organskom hranom, uz primenu postupaka koji nisu štetni za zdravlje ljudi, biljaka, životinja i životnu sredinu.

Na teritoriji Grada još su 2002. godine započete aktivnosti u pravcu razvoja organske proizvodnje, pa se već sedam godina održavaju pijace pod nazivom "Moj salaš", na kojima se prodaju organski proizvodi. Tokom godina ova akcija je obuhvatala sve više proizvođača i potrošača, i postala je najveće distributivno mesto organskih proizvoda u Srbiji. Takođe, tokom 2011. i 2012. godine doneti su Akcioni planovi razvoja organske proizvodnje u poljoprivredi na teritoriji Grada Novog Sada čijom realizacijom je uključeno deset proizvođača na površini od 22,4 ha zemlje i Poljoprivredna škola sa domom učenika Futog sa površinom od 15,8 ha.

2. SERTIFIKACIJA ORGANSKIH I KONTROLISANIH POLJOPRIVREDNIH PROIZVODA

Sertifikacija je postupak na osnovu koga ovlašćena kontrolna organizacija izdaje pisano uverenje (sertifikat) kojim potvrđuje da je proizvod proizveden u skladu sa zakonom i propisima koji se odnose na ove tipove proizvodnje.

Vremenski period potreban za prelazak sa konvencionalne proizvodnje na organsku proizvodnju jeste period konverzije i on traje tri godine, a proizvodi iz ovog perioda imaju oznaku "Proizvodi iz perioda konverzije".

3. CILJEVI I ZADACI UNAPREĐENJA ORGANSKE I KONTROLISANE POLJOPRIVREDNE PROIZVODNJE NA TERITORIJI GRADA ZA 2013. GODINU

Ciljevi i zadaci organske i kontrolisane poljoprivredne proizvodnje na teritoriji Grada za 2013. godinu su:

- proizvodnja kvalitetne i zdravstveno bezbedne hrane,

- povećanje broja proizvođača uključenih u program,

- povećanje površina zemljišta pod kontrolisanom i organskom proizvodnjom,

- uspostavljanje kontrolisane i organske proizvodnje kao celovitog sistema upravljanja i proizvodnje hrane, koja se bazira na ekološkoj praksi, biodiverzitetu, očuvanju prirodnih resursa i visokih standarda za dobrobit životinja,

- uravnotežena biljna i stočarska proizvodnja koja uvažava prirodne sisteme i cikluse, poboljšava kvalitet zemljišta, vode i vazduha,

- racionalno korišćenje energije i prirodnih resursa: zemlje, vode, organskih materija i drugog,

- proizvodnja različitih poljoprivrednih proizvoda uz primenu postupaka koji nisu štetni za zdravlje ljudi, biljaka, životinja i životnu sredinu,

- ekonomska održivost kroz povećanje kompetitivnosti, jačanja tržišne orijentisanosti, veća i efikasnija pomoć i podrška proizvođačima,

- socijalna održivost kroz veću odgovornost prema zahtevima potrošača, podsticanje proizvodnje kvalitetnije hrane i njene bezbednosti i ravnomerniji ruralni razvoj, i

- ekološka održivost kroz efikasnije usvajanje i razvoj ekoloških i ostalih standarda za dobrobit zajednice.

Akcionim planom se utvrđuju prioriteti za realizaciju ciljeva i zadataka organske i kontrolisane poljoprivredne proizvodnje na teritoriji Grada i to:

- ustanovljavanje mera za unapređenje organske i kontrolisane poljoprivredne proizvodnje,

- sprovođenje stručnog usavršavanja i sticanja dodatnih znanja proizvođača,

- podsticanje povećanja poljoprivrednih površina sa organskim proizvodima,

- pomoć u procesu sertifikacije proizvodnje i

- popularizacija, promocija i prezentacija organske i kontrolisane proizvodnje na teritoriji Grada.

Uspešna realizacija Akcionog plana podrazumeva aktivno učešće i saradnju svih relevantnih činilaca: Gradske uprave za privredu Grada Novog Sada, organizacija i udruženja, Regionalne agencije za razvoj malih i srednjih preduzeća "Alma Mons", Poljoprivrednog fakulteta, proizvođača organskih proizvoda i drugih.

4. MERE ZA UNAPREĐENJE ORGANSKE I KONTROLISANE POLJOPRIVREDNE PROIZVODNJE NA TERITORIJI GRADA ZA 2013. GODINU

Prioriteti, ciljevi i zadaci iz Akcionog plana postižu se sprovođenjem mera za unapređenje kontrolisane i organske poljoprivredne proizvodnje.

Mere za unapređenje organske i kontrolisane poljoprivredne proizvodnje realizuje Gradska uprava za privredu Grada Novog Sada u saradnji sa relevantnim institucijama, organizacijama, udruženjima i registrovanim poljoprivrednim gazdinstvima iz oblasti kontrolisane i organske poljoprivredne proizvodnje, a u okviru projekta organske proizvodnje.

Projekat razvoja organske i kontrolisane poljoprivredne proizvodnje obuhvata sledeće mere:

1. Evidentiranje i odabir poljoprivrednih proizvođača, organizacija i institucija iz oblasti poljoprivrede koji će biti obuhvaćeni projektom razvoja organske i kontrolisane proizvodnje, ocena mogućnosti organske proizvodnje na odabranom zemljištu, kao i odabir poljoprivrednih proizvođača, organizacija i institucija iz oblasti poljoprivrede za subvencionisanje proizvoda sa geografskim poreklom

Ova mera obuhvata organizovanje sastanaka sa potencijalnim proizvođačima, kako bi se izvršila selekcija i evidencija proizvođača, organizacija i institucija iz oblasti poljoprivrede koji će pristupiti projektu organske i kontrolisane poljoprivredne proizvodnje i kontroli zemljišta sa ocenom mogućnosti za organsku proizvodnju.

Takođe, u toku 2013. biće raspisan javni poziv za nove učesnike koji žele da se uključe u ovaj projekat.

Javni poziv za podnošenje prijava za učešće u projektu razvoja kontrolisane i organske proizvodnje i za subvencionisanje proizvoda sa geografskim poreklom raspisaće Gradonačelnik Grada Novog Sada (u daljem tekstu: Gradonačelnik). Pravo učešća na konkursu imaju poljoprivredni proizvođači (fizička lica), organizacije i institucije iz oblasti poljoprivrede koji imaju registrovano poljoprivredno gazdinstvo. Podnete prijave razmatra komisija koju obrazuje i imenuje Gradonačelnik. Komisiju čine predsednik i dva člana. Zadatak ove komisije jeste da razmotri blagovremene prijave i sačini predlog odluke o odabiru poljoprivrednih proizvođača koji će učestvovati u projektu razvoja organske i kontrolisane proizvodnje. Odluku o izboru poljoprivrednih proizvođača, organizacija i institucija iz oblasti poljoprivrede koji će učestvovati u ovom projektu, na predlog, komisije donosi Gradonačelnik.

Sa izabranim poljoprivrednim proizvođačima, organizacijama i institucijama zaključuje se ugovor kojim se uređuju međusobna prava i obaveze izabranih učesnika projekta i Grada. Ovaj ugovor zaključuje Gradonačelnik ili načelnik Gradske uprave za privredu uz saglasnost Gradonačelnika.

Za realizaciju ove mere planirana su sredstva u budžetu Grada za 2013. godinu u iznosu od 1.000.000,00 RSD.

Realizator ove mere je Gradska uprava za privredu u saradnji sa relevantnim institucijama i udruženjima iz ove oblasti, a u skladu sa zakonom kojim se uređuju javne nabavke.

2. Program stručnog usavršavanja i obrazovanja izabranih poljoprivrednih proizvođača, organizacija i institucija iz oblasti poljoprivrede, radi sticanja dodatnih znanja i veština iz oblasti organske i kontrolisane proizvodnje, kao i usavršavanje i obrazovanje proizvođača izabranih za sertifikaciju proizvoda sa geografskim poreklom

Osnovni cilj ove mere jeste da se podigne svest, unapredi znanje i poveća produktivnost iz oblasti organske i kontrolisane proizvodnje, kao i da poveća značaj sertifikacije proizvoda sa geografskim poreklom. Imajući u vidu zahteve tržišta za zdravom i prirodnom hranom, neophodna je stručna edukacija izabranih poljoprivrednih proizvođača, organizacija i institucija, kao i dodatni viši nivoi edukacije za proizvođače koji su uključeni u program 2011. i 2012. godine.

Za realizaciju ove mere sredstva su planirana u budžetu Grada za 2013. godinu u iznosu od 3.230.000,00 RSD.

Nosioce realizacije ove mere odabraće Gradska uprava za privredu u skladu sa zakonom kojim se uređuju javne nabavke.

3. Subvencionisanje izabranih poljoprivrednih proizvođača i organizacija i institucija

Subvencionisanje sertifikacija organskih poljoprivrednih proizvoda izabranih poljoprivrednih proizvođača, organizacija i institucija, subvencionisanje troškova kontrole i nabavke repromaterijala u kontrolisanoj poljoprivrednoj proizvodnji izabranim poljoprivrednim proizvođačima, organizacijama i institucijama, kao i subvencionisanje sertifikacije proizvodnje vina, rakije i poljoprivredno-prehrambenih proizvoda sa geografskim poreklom namenjeno je izabranim poljoprivrednim proizvođačima, organizacijama i institucijama sa kojima su zaključeni ugovori iz podtačke 1. tačke 4. i poljoprivrednim proizvođačima, organizacijama i institucijama koje su uključene u program 2011. i 2012. godine.

Za realizaciju ove mere sredstva su planirana u budžetu Grada za 2013. godinu u iznosu od 2.800.000,00 RSD.

Nosilac ove mere je Gradska uprava za privredu.

4. Organizovanje i učestvovanje na sajmovima, seminarima, radionicama i stručnim ekskurzijama, kao i rad na projektima i programima o organskoj i kontrolisanoj proizvodnji

Realizacija ove mere podrazumeva organizovan nastup poljoprivrednih proizvođača na sajmovima organske proizvodnje, kao i odlaska na stručne ekskurzije u cilju obezbeđivanja neposrednih kontakata, potrebnih informacija, rad na projektima i programima, praćenja trendova i sticanja pozitivnih iskustava koja bi se primenila za efikasniju realizaciju Akcionog plana.

Ova mera obuhvata nastupe na sajmovima kao što su: "Međunarodni poljoprivredni sajam" Novi Sad; "BioFach" u Nirnbergu, Nemačka, "SANA" u Bolonji, Italija; "BIOSUED" u Augsburgu, Nemačka: "BtoBIO" u Milanu, Italija; "Bio Balkan Expo" u Beogradu. Takođe će biti obuhvaćeno i učešće na seminarima i radionicama, kao i stručnim ekskurzijama u zemlji i u inostranstvu. Na sajmovima i seminarima imali bi zajedničko učešće sa svim relevantnim organizacijama kao što su: "Serbia Organica" Nacionalno udruženje za razvoj organske proizvodnje, Poljoprivredni fakultet Novi Sad, Pokrajinski sekretarijat za poljoprivredu, Ministarstvo poljoprivrede Srbije i ostalim institucijama koje su zainteresovane za razvoj ove vrste proizvodnje. Troškovi nastupa na sajmovima, seminarima, radionicama i stručnim ekskurzijama obuhvataju delimično finansiranje prostora - zakup štandova i opreme, dnevnice za službena putovanja u zemlji i inostranstvu, troškove prevoza, smeštaja i osiguranja, kao i rad na projektima i programima iz različitih segmenata organske i kontrolisane proizvodnje, a u skladu sa raspoloživim sredstvima.

Za realizaciju ove mere sredstva su planirana u budžetu Grada za 2013. godinu u iznosu od 1.930.000,00 RSD.

Nosilac realizacije ove mere je Gradska uprava za privredu i druge relevantne institucije iz organske i kontrolisane proizvodnje u skladu sa zakonskim propisima.

5. Popularizacija, promocija i prezentacija proizvoda na teritoriji Grada

Promocija i prezentacija proizvoda na teritoriji Grada vrši se putem štampanih i vizuelnih sredstava. Za promovisanje i dalju afirmaciju organske i kontrolisane proizvodnje i poljoprivrednih proizvoda sa geografskim poreklom planira se izrada brošura sa ponudom proizvoda, poslovna galanterija i izrada plakata i banera. Takođe se planira i izrada internet prezentacije proizvođača koji su uključeni u ovaj program.

Za realizaciju ove mere sredstva su planirana u budžetu Grada za 2013. godinu u iznosu od 1.040.000,00 RSD.

Nosilac ove mere je Gradska uprava za privredu.

5. SREDSTVA ZA REALIZACIJU MERA ZA UNAPREĐENJE ORGANSKE I KONTROLISANE POLJOPRIVREDNE PROIZVODNJE

Sredstva za realizaciju Akcionog plana planirana su Odlukom o budžetu Grada Novog Sada za 2013. godinu ("Službeni list Grada Novog Sada", br. 55/12 i 34/13) u ukupnom iznosu od 10.000.000,00 RSD na razdelu Gradske uprave za privredu, u okviru Budžetskog fonda koji je otvoren u skladu sa članom 64. stav 1. Zakona o budžetskom sistemu ("Službeni glasnik Republike Srbije", br. 54/09, 73/10, 101/10, 101/11, 93/12 i 62/13 - ispr.), a u vezi sa članom 25. i 71. Zakona o poljoprivrednom zemljištu ("Službeni glasnik Republike Srbije", br. 62/06, 65/08 - dr. zakon i 41/09) i u skladu sa Strategijom privrednog razvoja Grada Novog Sada ("Službeni list Grada Novog Sada", broj 49/09).

Gradska uprava za privredu, prema Rešenju Gradonačelnika o otvaranju Budžetskog fonda za unapređenje poljoprivrede, broj 3-191/2010-II od 10.11.2010. godine, upravlja Budžetskim fondom.

Raspored sredstava za realizaciju mera za unapređenje organske i kontrolisane poljoprivredne proizvodnje Grada, za 2013. godinu:

Br.	Mere za unapređenje organske poljoprivrede	Sredstva u RSD
1.	Odabir proizvođača i ocena odabranog zemljišta	1.000.000,00
2.	Stručno usavršavanje i obrazovanje	3.230.000,00
3.	Subvencije poljoprivrednim proizvođačima, organizacijama i institucijama iz oblasti poljoprivrede	2.800.000,00
4.	Sajmovi, seminari, radionice, stručne ekskurzije i rad na projektima i programima	1.930.000,00
5.	Promocija i prezentacija	1.040.000,00
UKUPNO		10.000.000,00

Gradska uprava za privredu podnosi Gradonačelniku izveštaj o realizaciji Akcionog plana do 31. marta 2014. godine.

6. OBJAVLJIVANJE AKCIONOG PLANA

Ovaj akcioni plan biće objavljen u "Službenom listu Grada Novog Sada".