ODLUKA O UTVRĐIVANJU VILE "ZDRAVLJE" U BANJI KOVILJAČI ZA SPOMENIK KULTURE ("Sl. glasnik RS", br. 113/2013)

1. Vila "Zdravlje" u Banji Koviljači utvrđuje se za spomenik kulture.

2. Vila "Zdravlje" u Banji Koviljači (u daljem tekstu: spomenik kulture) nalazi se na teritoriji opštine Loznica, u Banji Koviljači, Železnička ulica broj 2, u državnoj svojini, na katastarskoj parceli broj 456/1, KO Banja Koviljača.

Spomenik kulture sagrađen je za dr Živana Jakšića, prvog upravnika bolnice u Loznici i lekara Uprave Banje Koviljače, kao manji pansion za smeštaj banjskih gostiju, sa ordinacijom u prizemlju i stanom lekareve porodice na mansardi. Uz vilu su podignute i prateće zgrade (letnja kuhinja, trpezarija, ostave). Ova građevina, razuđeno rešene pravougaone osnove, komponovana je po uzoru na manje tipske sanatorijume srednjoevropskih banja na prelazu vekova. Ima prizemlje, sprat i mansardu. Ulazu u kuću pristupa se iz dvorišta preko prostrane terase. Glavna fasada rešena je petodelnom vertikalnom podelom sa centralnim i dva bočna rizalita. Zidno platno bočnih rizalita glavne fasade horizontalnom podelom raščlanjeno je na tri dela, tako da je prvi pojas sokl, drugi središnji odvojen natprozornim vencem izvedenim u malternoj plastici, a treći je kalkan sa otvorom i ukrasnim detaljem u plitkom obojenom malteru (vreža nad prozorom, a sa strane stilizovana zmija oko štapa, simbol medicine). Natpis sa nazivom kuće raščlanjen je tako da na prvom rizalitu piše: VILA, na drugom centralnom: ZDRAVLJE, a na trećem: DR JAKŠIĆA. Kuća ima na središnjem delu glavne fasade centralni ulazni trakt nadvišen naglašenom kulom, a sa obe njene strane su bočni rizaliti sa prostranim otvorima u prizemlju, dok ih na spratu spajaju balkoni ograđeni kovinama. Dvorišna fasada rešena je višestrukim raščlanjivanjem traktova što je uslovljeno funkcionalnim rešenjem u osnovama. Posle Drugog svetskog rata društvene i vlasničke promene nametnule su novu namenu, te je pansion sa ordinacijom i stanom lekara 1948. godine pretvoren u dom za nezbrinutu decu, a već od 1950. godine u zgradu za stalno stanovanje više porodica. Time je došlo do narušavanja koncepta osnovne funkcije tako da je ovo značajno zdanje, poznato sa mnogih starih razglednica, neodržavanjem izgubilo na reprezentativnosti.

Ovaj spomenik kulture, kao reprezentativni primer akademskog graditeljstva, zbog arhitektonskih, istorijsko-umetničkih i istorijskih vrednosti značajno je ostvarenje u nasleđu banja Srbije.

3. Zaštićena okolina spomenika kulture obuhvata katastarske parcele broj: 443/3, 444, 459, 456/1, 456/2, 547 i 562 KO Banja Koviljača, u državnoj svojini.

4. Utvrđuju se sledeće mere zaštite spomenika kulture:

1) očuvanje izvornog izgleda spoljašnje arhitekture i enterijera, horizontalnog i vertikalnog gabarita, oblika i nagiba krova, svih konstruktivnih i dekorativnih elemenata, stilskih karakteristika, originalnih materijala i funkcionalnih karakteristika;

2) ažurno praćenje stanja i održavanje konstruktivno-statičkog sistema, krovnog pokrivača, svih fasada, enterijera i ispravnosti instalacija u spomeniku kulture;

3) zabrana radova koji mogu ugroziti statičku stabilnost spomenika kulture;

4) zabrana prepravki, dogradnje, pregradnje, nadgradnje i zatvaranja trema;

5) vođenje elektro i TT vodova podzemnim putem;

6) zabrana postavljanja priključnih kutija, ormara i rashladnih uređaja na spoljašnjim površinama spomenika kulture;

7) negovanje i redovno održavanje dekorativne flore.

5. Utvrđuju se sledeće mere zaštite zaštićene okoline spomenika kulture:

1) zabrana gradnje i postavljanja trajnih ili privremenih objekata koji svojom namenom, volumenom gabarita po visini i obliku mogu ugroziti ili degradirati spomenik kulture i njegovu zaštićenu okolinu;

2) zabrana postavljanja pokretnih tezgi, kioska i drugih privremenih objekata unutar zaštićene okoline;

3) zabrana radova koji mogu ugroziti statičku bezbednost spomenika kulture;

4) zabrana izvođenja radova kojima se vrši promena oblika ili namene terena;

5) zabrana postavljanja dalekovoda, vazdušnih elektro i TT vodova preko zaštićenih parcela, njihovo vođenje izvršiti podzemnim kanalima, uz vraćanje terena u prvobitno stanje;

6) urbanističko i komunalno uređenje, hortikulturno opremanje, negovanje dekorativne flore i redovno održavanje prostora zaštićene okoline u funkciji spomenika kulture.

6. Ova odluka stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".