PROGRAM

KONTROLE KVALITETA VAZDUHA NA TERITORIJI GRADA NIŠA ZA 2013/2014. GODINU

("Sl. list grada Niša", br. 100/2013)

I OSNOVE PROGRAMA

Lokalna mreža mernih mesta uspostavlja se radi praćenja kvaliteta vazduha na nivou jedinice lokalne samouprave.

Monitoring kvaliteta vazduha u lokalnoj mreži obavlja se prema programu koji za svoju teritoriju donosi nadležni organ jedinice lokalne samouprave.

Praćenje kvaliteta vazduha vrši se u cilju zaštite zdravlja ljudi, vegetacije i prirodnih ekosistema.

Uprava za privredu, održivi razvoj i zaštitu životne sredine Grada Niša - Odsek za zaštitu životne sredine dužna je da podatke o rezultatima monitoringa kvaliteta vazduha javno objavljuje i dostavlja Agenciji za zaštitu životne sredine Republike Srbije.

Kontrola nivoa zagađujućih materija u vazduhu vrši se fiksnim merenjem nivoa zagađujućih materija u lokalnoj mreži mernih stanica i mernih mesta na lokacijama za:

1) kontinualna fiksna merenja

2) indikativna merenja, kao i za

3) namenska merenja

II LOKALNA MREŽA MERNIH STANICA I MERNIH MESTA

Lokalna mreža mernih stanica i mernih mesta za praćenje kvaliteta vazduha u Nišu uspostavlja se ovim Programom, a čine je merna mesta za merenje:

1. Čađi (namenska merenja) i sumpor dioksida:

- kontinualna merenja nivoa zagađujućih materija na fiksnim mernim mestima - svakodnevno merenje u toku godinu dana

2. Merenje taložnih materija i određivanje teških metala u taložnim materijama (olovo, kadmijum, nikl i hrom):

- kontinualna merenja nivoa zagađujućih materija na fiksnim mernim mestima - mesečno uzorkovanje u toku godinu dana (namenska merenja)

3. Merenje suspendovanih čestica (PM10) i teških metala u frakciji PM10 suspendovanih čestica (olovo, arsen, kadmijum, nikl) - jednom nedeljno, u toku godinu dana (indikativna merenja)

4. Merenja nivoa zagađujućih materija poreklom od pokretnih izvora zagađivanja - fiksna (azotni oksidi i sumpor dioksid) - jednom nedeljno, u toku godinu dana (indikativna merenja)

II 1. Kontinualna merenja sumpordioksida i čađi na fiksnim mernim mestima prikazana su u tabeli 1:

Tabela 1.

Redni broj	Naziv mernog mesta	Vrsta stanice	Zagađujuće materije
Redni broj	Naziv mernog mesta	Vrsta stanice	Čađ	SO2
1.	Opština "Medijana" MK "Božidar Adžija"	urbana	X	X
2.	Opština "Medijana" MK "Duško Radović"	urbana	X	X
3.	Opština "Medijana" OŠ "Dušan Radović"	škola - naselje Duvanište	X	X
4.	Opština "Palilula" Palilulska rampa	urbana	X	X
5.	Opština "Palilula" MK "Ledena stena"	suburbana (stanovanje i saobraćaj)	X	X
6.	Opština "Pantelej" Prostorije MK "Ratko Pavlović"	urbana	X	X
7.	Opština "Crveni Krst" Prostorije opštine "C. Krst"	industrijska zona	X	X
8.	Opština "Niška Banja" zdravstvena stanica	zona odmora i rekreacije	X	X
9.	selo Gabrovac	ruralna	X	X
10.	OŠ "Kole Rašić"*	urbana	X	X

*planirano je da se ovo merno mesto menja na godišnjem nivou

II 2. Kontinualna merenja taložnih materija i teških metala u taložnim materijama (olovo, kadmijum, nikl i hrom) na fiksnim mernim mestima (namenska merenja) prikazana su u tabeli 2:

Tabela 2.

Redni broj	Naziv mernog mesta	Ukupne taložne materije	Zagađujuće materije
Redni broj	Naziv mernog mesta	Ukupne taložne materije	Olovo Pb	Kadmijum Cd	Nikl Ni	Hrom Cr
1.	Opština "Medijana" MK "Božidar Adžija"	X	X	X	X	X
2.	Opština "Medijana" MK "Duško Radović"	X	X	X	X	X
3.	Opština "Medijana" OŠ "Dušan Radović"	X	X	X	X	X
4.	Opština "Palilula" Palilulska rampa	X	X	X	X	X
5.	Opština "Palilula" MK "Ledena stena"	X	X	X	X	X
6.	Opština "Pantelej" prostorije MK "Ratko Pavlović"	X	X	X	X	X
7.	Opština "Crveni Krst" prostorije opštine "Crveni Krst"	X	X	X	X	X
8.	Opština "Niška Banja" zdravstvena stanica	X	X	X	X	X
9.	selo Gabrovac	X	X	X	X	X
10.	OŠ "Kole Rašić"*	X	X	X	X	X

*planirano je da se ovo merno mesto menja na godišnjem nivou

II 3. Merenje suspendovanih čestica (PM10) i teških metala u frakciji (PM10) suspendovanih čestica (olovo, arsen, kadmijum, nikl):

1. Institut za javno zdravlje Niš

S obzirom da na ovom mernom mestu Institut za javno zdravlje Niš vrši merenja suspendovanih čestica (PM10) i teških metala u frakciji (PM10) suspendovanih čestica (olovo, arsen, kadmijum, nikl) i za Ministarstvo energetike, razvoja i zaštite životne sredine Republike Srbije, merenje ovih parametara u okviru Programa kontrole kvaliteta vazduha na teritoriji grada Niša za 2013/2014. neće se vršiti u danima kada se vrše merenja za Ministarstvo.

II 4. Fiksna merenja nivoa zagađujućih materija poreklom od pokretnih izvora zagađivanja (NOX, SO2):

Tabela 3.

Redni broj	Naziv mernog mesta	Zagađujuće materije
Redni broj	Naziv mernog mesta	Sumpor dioksid SO2	Azotni oksidi NOx
1.	Narodno pozorište	X	X
2.	Trg Kralja Aleksandra	X	X
3.	Raskrsnica Bulevar Nemanjića i ul. Vojvode Mišića	X	X

III MERNA MESTA U OKVIRU DRŽAVNE MREŽE ZA PRAĆENJE KVALITETA VAZDUHA

Automatski monitoring kvaliteta vazduha

Agencija za zaštitu životne sredine Republike Srbije i Grad Niš su odredili dve lokacije na kojima su postavljene automatske merne stanice za praćenje i izveštavanje o kvalitetu vazduha. To su lokacije: dvorište Instituta za javno zdravlje Niš i dvorište OŠ "Sveti Sava". Prikupljanje podataka sa automatskih mernih stanica vrši Agencija za zaštitu životne sredine Republike Srbije.

IV MERENJA POSEBNE NAMENE

Jedinica lokalne samouprave donosi odluku o merenjima posebne namene kada postoji osnovana sumnja da je došlo do zagađenja vazduha koje može narušiti zdravlje ljudi i/ili životnu sredinu.

V OBRADA I ANALIZA PODATAKA I IZVEŠTAVANJE O REZULTATIMA KONTROLE KVALITETA VAZDUHA

V.1. Obezbeđivanje kvaliteta podataka

Tumačenje rezultata ispitivanja vršilo bi se u skladu sa Zakonom o zaštiti vazduha ("Sl. glasnik RS", br. 36/09 i 10/13) i Uredbom o uslovima za monitoring i zahtevima kvaliteta vazduha ("Sl. glasnik RS", br. 11/10, 75/10 i 63/13).

Sva merenja, obradu i analizu podataka, proveru validnosti rezultata dobijenih merenjem i/ili uzimanjem uzoraka i interpretaciju rezultata vrši ovlašćena stručna organizacija koja je akreditovana kao laboratorija za ispitivanje, odnosno koja ispunjava propisane uslove za merenje svih navedenih zagađujućih materija (akreditovane metode) i koja poseduje dozvolu nadležnog ministarstva da vrši monitoring vazduha.

Stručna organizacija koja vrši monitoring vazduha stara se o primeni adekvatnih metoda ispitivanja, održavanju mernih mesta, mernih instrumenata sa pratećom opremom, opreme za prijem i prenos podataka radi obezbeđenja zahteva u pogledu kvaliteta podataka koji se koriste za ocenjivanje kvaliteta vazduha.

Na osnovu višegodišnjih rezultata merenja nivoa zagađujućih materija, vršila bi se analiza u cilju praćenja prostorne i vremenske raspodele zagađujućih materija i utvrđivanje trenda koncentracija određenih polutanata u vazduhu.

V.2. Redovno izveštavanje

Izveštaje o izvršenim merenjima, odnosno o rezultatima kontrole kvaliteta vazduha u okviru Lokalne mreže mernih stanica i mernih mesta, stručna organizacija dostavlja Upravi za privredu, održivi razvoj i zaštitu životne sredine Grada Niša - Odseku za zaštitu životne sredine.

Prilikom dostavljanja izveštaja biće opisana metodologija uzorkovanja, merna oprema i metodologija obrade podataka. Rezultati će biti prikazani tabelarno, grafički i tekstualno objašnjeni, sa zaključkom o stanju aerozagađenja na predviđenim lokacijama.

Podatke o kvalitetu vazduha iz Lokalne mreže kao i rezultate merenja posebne namene Uprava za privredu, održivi razvoj i zaštitu životne sredine Grada Niša - Odsek za zaštitu životne sredine dužna je da dostavlja Agenciji za zaštitu životne sredine jedanput mesečno za prethodni mesec, kao i godišnji izveštaj i da o kvalitetu vazduha redovno obaveštava javnost putem elektronskih i štampanih medija, odnosno putem interneta, u skladu sa zakonom.

Izveštaji bi se dostavljali mesečno, u roku od 12 dana po isteku prethodnog meseca.

Godišnji izveštaj dostavljao bi se u roku od 30 dana, po isteku kalendarske godine.

V.3. Izveštavanje i mere u slučaju prekoračenja koncentracija

U slučaju prekoračenja koncentracija opasnih po zdravlje ljudi javnost se obaveštava o lokaciji ili području prekoračenja, vrsti koncentracije koja je prekoračena, vremenu početka i trajanju prekoračenja, najvišoj jednočasovnoj koncentraciji, odnosno najvišoj osmočasovnoj srednjoj koncentraciji u slučaju prizemnog ozona, geografskom području na kome se očekuje prekoračenje koncentracije, prognozama za naredni period sa očekivanim promenama zagađenja sa procenom promene, podacima za posebno osetljive grupe stanovništva, mogućim efektima po zdravlje i preporučenom ponašanju (podaci o posebno osetljivim grupama, opis mogućih simptoma, preduzimanje preporučenih mera, nove informacije o toku događaja) i podacima o preventivnim merama za smanjenje zagađenja.

U slučaju procenjenog nastavka prekoračenja koncentracija nadležni organ će preduzeti praktične mere i može, po potrebi, doneti kratkoročni akcioni plan koji sadrži mere smanjenja rizika ili trajanja takvog prekoračenja radi zaštite zdravlja ljudi i/ili životne sredine.

Kratkoročnim akcionim planom, u zavisnosti od svakog pojedinačnog slučaja, mogu se preduzeti delotvorne mere za kontrolu aktivnosti koje doprinose nastanku opasnosti od prekoračenja koncentracija opasnih po zdravlje ljudi i, po potrebi, privremeno zaustaviti te aktivnosti.

Kratkoročnim akcionim planom mogu se predvideti mere u vezi sa saobraćajem motornih vozila, radom industrijskih postrojenja, upotrebom proizvoda koji sadrže zagađujuće materije i grejanjem domaćinstava, kao i specifične aktivnosti namenjene zaštiti osetljivih grupa stanovištva, naročito dece.

V.4 Donošenje planova kvaliteta vazduha

Na osnovu člana 31. Zakona o zaštiti vazduha u zonama i aglomeracijama u kojima je vazduh treće kategorije, odnosno kada zagađenje vazduha prevazilazi efekte mera koje se preduzimaju, odnosno kada je ugrožen kapacitet životne sredine ili postoji stalno zagađenje vazduha na određenom prostoru, nadležni organ autonomne pokrajine i nadležni organ jedinice lokalne samouprave dužan je da donese Plan kvaliteta vazduha sa ciljem da se postignu odgovarajuće granične vrednosti ili ciljne vrednosti utvrđene aktom iz člana 18. stav 1. ovog zakona. Plan iz stava 1. ovog člana donosi se na osnovu ocene stanja kvaliteta vazduha i obuhvata sve glavne zagađujuće materije i glavne izvore zagađivanja vazduha koji su doveli do zagađenja.

VI OBAVEZE NADLEŽNOG ORGANA

Obaveza nadležnog organa je da na ovaj Program, kojim se uspostavlja Lokalna mreža mernih mesta, pribavi saglasnost Ministarstva energetike, razvoja i zaštite životne sredine Republike Srbije.

VII MERE ZA REALIZACIJU PROGRAMA

Realizacija Programa kontrole kvaliteta vazduha na teritoriji Grada Niša za 2013/2014. godinu obuhvata dve faze:

I faza - Donošenje Programa kontrole kvaliteta vazduha na teritoriji Grada Niša za 2013/2014. godinu, od strane Gradskog veća Grada Niša;

II faza - Izbor stručne organizacije, koja je akreditovana kao laboratorija za ispitivanje, odnosno koja ispunjava propisane uslove za merenje svih navedenih zagađujućih materija i koja poseduje dozvolu Ministarstva energetike, razvoja i zaštite životne sredine Republike Srbije da vrši monitoring kvaliteta vazduha, za realizaciju Programa i potpisivanje ugovora.

VIII IZVORI FINANSIRANJA

Monitoring aerozagađenja na mernim mestima određenim Programom jedinice lokalne samouprave finansiraće se iz sredstava (deo), predviđenih Odlukom o budžetu Grada Niša za 2013. godinu, iz sredstava budžetskog fonda za zaštitu životne sredine ("Službeni list Grada Niša", br. 108/12, 15/13, 29/13 i 67/13), razdeo 3; glava 3.8.; funkcija 560; pozicija 233, ekonomska klasifikacija 424 - specijalizovane usluge, od ukupno namenjene aproprijacije od 70.000.000,00 dinara.

Program objaviti u "Službenom listu Grada Niša".