OPŠTE OBAVEZUJUĆE UPUTSTVOEMITERIMA RADI OMOGUĆAVANJA NESMETANOG INFORMISANJA GLEDALACA SA OŠTEĆENIM SLUHOM U TOKU PREDIZBORNE KAMPANJE("Sl. glasnik RS", br. 10/2014) |
1. Ovim opšte obavezujućim uputstvom uređuje se ponašanje emitera u cilju omogućavanja da se posredstvom televizijskog programa gledaoci sa oštećenim sluhom nesmetano informišu o toku predizborne kampanje.
Ustanove javnog radiodifuznog servisa, emiteri lokalne ili regionalne zajednice i emiteri civilnog sektora
2. Radiodifuzna ustanova Srbije, Radiodifuzna ustanova Vojvodine, emiteri lokalne ili regionalne zajednice i emiteri civilnog sektora koji emituju predizborni program, dužni su da predizborni program, izuzev sadržaja predizbornih oglasnih poruka, učine dostupnim gledaocima sa oštećenim sluhom posredstvom korišćenja titlova ili srpskog znakovnog jezika.
3. Komercijalni emiter, koji svoj program emituje na području cele Republike Srbije, dužan je da u toku dana sadržaj najmanje jedne informativne emisije, koja se u celosti ili u delu bavi predizbornom kampanjom, učini dostupnim gledaocima sa oštećenim sluhom posredstvom korišćenja titlova ili srpskog znakovnog jezika. Ako pak poseduje finansijske i tehničke uslove, komercijalni emiter treba celokupni sadržaj predizbornog programa, izuzev sadržaja predizbornih oglasnih poruka i predizbornih plaćenih termina, da učini dostupnim gledaocima sa oštećenim sluhom, posredstvom korišćenja titlova ili srpskog znakovnog jezika.
Preporuke emiterima u vezi sa standardima korišćenja titlova i znakovnog jezika
4. Titlovi, u smislu ovog opšte obavezujućeg uputstva, jesu natpisi na ekranu kojima se u tekstualnom obliku izražava emitovani govor ili drugi zvuk programskog sadržaja, koji zbog svojih obeležja nije dostupan gledaocima sa oštećenim sluhom, i koji su u najvećoj meri sinhronizovani sa emitovanim zvukom.
5. Znakovni jezik, u smislu ovog opšte obavezujućeg uputstva, jeste jezik kojim se posredstvom posebne gestikulacije i mimike emitovani zvukovi programskih sadržaja interpretiraju za gledaoce sa oštećenim sluhom.
6. Radi ustanovljavanja dobre prakse preporučuje se emiterima da prilikom korišćenja titlova i znakovnog jezika nastoje da ispune sledeće uslove:
6.1. Titlovi
6.1.1. Slova i znaci koji se koriste u okviru titlova treba da budu jasno vidljivi, s obzirom na njihovu veličinu i boju, kao i boju njihove podloge ako se ista koristi. Titlovi treba da budu emitovani u donjem delu ekrana, osim u slučajevima kada se na taj način zaklanjaju usta lica koje govori ili druga značajna informacija ili aktivnost. Naročito je bitno titlovima ne zaklanjati lice osobe koja govori, budući da je vidljivost lica veoma bitna za gledaoce sa oštećenim sluhom, jer na osnovu nje mogu "čitati sa usana", saznati koje su emocije prisutne prilikom govora, kao i ton kojim se govori.
6.1.2. Titl treba da obuhvata jednu rečenicu koja je raspoređena u dva reda ili, izuzetno, u tri reda ako se na taj način ne zaklanjaju bitne informacije ili aktivnosti. Ukoliko rečenica ne može biti raspoređena u dva, odnosno tri reda, ona može biti razdvojena na više delova, ali tako da svaki titl predstavlja smisaonu celinu. U tom slučaju je potrebno na kraju titla upotrebiti odgovarajući znak kojim se jasno stavlja do znanja da rečenica nije dovršena (npr. tri tačke, tačka i zarez). Na kraju reda treba izbegavati rastavljanje reči na slogove putem crtice.
6.1.3. Osim govora, titlovi treba jasno da saopštavaju i druge emitovane zvukove, kao što su raspoloženje, odnosno tempo emitovane muzike i tekst pesme (muzici treba da prethodi i iza iste sledi znak #), vikanje (treba koristiti velika slova), reakcija publike u studiju itd. Ukoliko na osnovu sadržaja koji je vidljiv na ekranu nije moguće odrediti odakle potiče zvuk koji se saopštava putem titla, potrebno je na početku titla označiti izvor zvuka (npr. ime gosta u studiju, označenje da je reč o publici na predizbornom skupu). Kada se u emisiji dogode duže pauze bez posebnih zvukova, to je potrebno označiti putem titla.
6.1.4. Titlove treba što više sinhronizovati sa emitovanim zvukovima, tako da razlika u sinhronizaciji ne bude veća od tri sekunde.
6.1.5. Brzina smenjivanja titlova na ekranu treba da se kreće u rasponu od 160 do 180 reči po jednom minutu.
6.2. Znakovni jezik
6.2.1. Po pravilu se koristi srpski znakovni jezik. Izuzetno, ako je predizborni program na jeziku određene nacionalne manjine i isključivo namenjen toj manjini, treba koristiti znakovni jezik te nacionalne manjine.
6.2.2. Lice koje interpretira zvukove programskih sadržaja putem znakovnog jezika treba da bude adekvatno osposobljeno za takav posao.
6.2.3. Prostor na ekranu namenjen licu koje putem znakovnog jezika interpretira zvukove programskih sadržaja treba da bude smešten u donji desni ugao ekrana i ne treba da bude manji od 1/6 emitovane slike.
6.2.4. Lice koje interpretira zvukove programskih sadržaja putem znakovnog jezika treba prilikom interpretacije da primenjuje tehnike kojima će gledaocu sa oštećenim sluhom ukazati na to čiji se govor interpretira znakovnim jezikom, kao i tehnike kojima će gledaočevu pažnju usmeriti na druge važne zvukove.
7. Ovo opšte obavezujuće uputstvo stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".