PRAVILNIK

O UTVRĐIVANJU GODIŠNJEG PROGRAMA IZVOĐENJA OSNOVNIH GEOLOŠKIH ISTRAŽIVANJA ZA 2014. GODINU

("Sl. glasnik RS", br. 30/2014)

Član 1

Ovim pravilnikom utvrđuje se Godišnji program izvođenja osnovnih geoloških istraživanja iz oblasti: osnovnih geoloških istraživanja za izradu geoloških karata, hidrogeoloških istraživanja, inženjerskogeoloških istraživanja, istraživanja mineralnih sirovina i geoekoloških istraživanja.

Član 2

Osnovna geološka istraživanja iz člana 1. ovog pravilnika, vršiće se prema Godišnjem programu izvođenja osnovnih geoloških istraživanja za 2014. godinu, koji je odštampan uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo.

Član 3

Ovaj pravilnik stupa na snagu narednog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".

GODIŠNJI PROGRAM
IZVOĐENJA OSNOVNIH GEOLOŠKIH ISTRAŽIVANJA ZA 2014. GODINU

CILJ IZVOĐENJA OSNOVNIH GEOLOŠKIH ISTRAŽIVANJA

Cilj realizacije Programa osnovnih geoloških istraživanja za 2014. godinu (u daljem tekstu: Program) je da definiše sastav i građu zemljine kore; utvrdi potencijalnost područja u pogledu pronalaženja mineralnih sirovina do stepena istraženosti rezervi za C1 kategoriju; utvrdi stanje i karakteristike stena i tla; utvrdi geotehničke osobine tla za potrebe planiranja namene prostora i pogodnosti terena za izgradnju; obavi istraživanja radi izrade geoloških karata i zaštite životne sredine.

Planirana je realizacija osnovnih geoloških istraživanja prema godišnjem programu, koja će obuhvatiti:

1) osnovna geološka istraživanja za izradu geoloških karata;

2) osnovna istraživanja geoloških resursa u oblasti hidrogeoloških, inženjerskogeoloških istraživanja, istraživanja metaličnih, nemetaličnih i energetskih mineralnih sirovina;

3) izradu projekata i studija iz oblasti geoekologije;

4) ostale stručne aktivnosti - unos podataka geoloških istraživanja u formu Geološkog informacionog sistema Srbije (u daljem tekstu GeolISS).

I OSNOVNA GEOLOŠKA ISTRAŽIVANJA ZA IZRADU GEOLOŠKIH KARATA OPŠTEG TIPA I PRATEĆIH TUMAČA

Programom se planira nastavak istraživanja uz vektorizaciju i uvođenje u GeolISS pripremljenih listova geoloških karata, što podrazumeva i nov pristup istraživanju korišćenjem svih dostupnih podataka dobijenih izradom tematske geološke karte, podataka istraživanja energetskih, nemetaličnih i metaličnih mineralnih sirovina, inženjerskogeoloških i hidrogeoloških istraživanja i korišćenjem aero i satelitskih snimaka.

1. Geološka karta Srbije razmere 1:50 000

Značajan segment svih geoloških istraživanja je izrada Geološke karte Srbije razmere 1:50 000, opšteg tipa, koja predstavlja osnovnu podlogu za dalju nadgradnju u rešavanju kompleksne geološke problematike, bilo da se radi o izradi specijalnih geoloških karata ili svih drugih istraživanja koja zahtevaju više podataka i detalja nego što je prikazano Osnovnom geološkom kartom razmere 1:100 000.

Planira se izrada listova geološke karte Srbije koji se nastavljaju na već završene listove formirajući definisane celine geološke karte razmere 1:50 000 na prostorima zapadne i istočne Srbije i AP Vojvodine.

Tokom 2014. godine planira se nastavak geoloških istraživanja za izradu Geološke karte Srbije razmere 1:50 000, na listovima: Bor 2, Aleksinac 4, Negotin 3, Žagubica 2, Veliko Gradište 3, Užice 2, Užice 3, Čačak 1, Novi Sad 4 i Zvornik 1 kao pogranični list sa Republikom Srpskom i Bačka Palanka 4 kao pogranični list sa Republikom Hrvatskom.

Aktivnosti izrade Geološke karte 1:50 000, osim standardne kabinetske pripreme i terenskih radova, praćene su hemijskim, sedimentološkim, mikro i makro paleontološkim analizama geoloških uzoraka, kao i analizama geološkog materijala u laboratoriji za skenirajuću elektronsku mikroskopiju i energo-disperzivnu spektrometriju.

1.1. Geološka karta Srbije 1:50 000, List Bor 2

Cilj projekta je finalizacija kabinetskih, terenskih i laboratorijskih radova i izrada Geološke karte Srbije 1:50 000 (formacijskog tipa), list Bor 2, sa tumačem.

Zadatak koji ima ovaj projekat je konstrukcija geološke karte formacijskog tipa (i izrada tumača uz kartu), koja je osnovni trend izrade geološke karte u svetu. Karta se bazira na dopuni i pretvaranju litostratigrafske karte u geološku kartu formacijskog tipa. Na karti i u okviru tumača uz kartu, obaveza je naneti sve relevantne geološke podatke: prostorni raspored i geološku građu prisutnih geoloških formacija, podatke o mineralnim sirovinama, međusobnim odnosima geoloških jedinica, tektonski sklop terena, inženjerskogeološke podatke, važnije hidrogeološke podatke i podatke o termalnim vodama, geoekološke podatke (urbane sredine, deponije, aktivna eksploatacija i jalovišta).

Planirane projektne aktivnosti u 2014. godini su rekognosciranje i reambulacija na terenu, uz snimanje geoloških stubova; laboratorijska obrada prikupljenih podataka; specijalistička odredba podataka; korekcija postojećih i dobijenih podataka; tehnička i grafička obrada podataka i vektorizacija podataka.

Realizacija ovog projekta treba da reši dosad uočene nedoumice u kristalinu, "sinajskim slojevima", krednim tvorevinama, neogenim tvorevinama, definiše orijentaciju krupnih strukturnih elemenata, dalje određivanje i izdvajanje geoloških granica između formacija; da definiše nazive formacija i priprema osnovu za digitalizaciju geološke karte i ostalih geoloških podataka uz specijalističke izveštaje i okonturivanje teksta tumača za list Bor 2.

1.2. Geološka karta Srbije 1:50 000, list Aleksinac 4

Cilj istraživanja je dobijanje nove formacione geološke karte prostora sa tumačem. Kroz rad će se dopunjavati saznanja o geološkoj građi područja, uz detaljnije raščlanjivanje litostratigrafskih jedinica i analiziranje kompleksnog strukturnog sklopa zbog dobijanja šire slike o tektonskim odnosima. Za izdvojene litostratigrafske jedinice od značaja je evidentiranje pojava mineralnih sirovina. Dobijeni rezultati treba da nadograde postojeća saznanja o geološkoj građi prostora i da daju novi kvalitet za potrebe daljih istraživanja iz drugih oblasti geologije i srodnih disciplina. Projektom treba dati korelaciju sa tvorevinama koji se nalaze severno od istražnog područja (listovi Žagubica 2, Žagubica 4 i Aleksinac 2) u prostoru Karpato-balkanida, gde su razvijene iste ili slične litostratigrafske jedinice.

Teren na kome će se vršiti istraživanje prostire se u oblasti istočne Srbije i definisan je koordinatama kako je dato u predlogu projekta. Ovako definisan prostor zahvata područje lista Aleksinac 4 razmere 1:50 000, odnosno sekcije razmere 1:25 000: Soko Banja - istok, Soko Banja - zapad, Stanci i Radenkovac. Istražni prostor obuhvata površinu od oko 563 km2 i nalazi se u okviru navedenih koordinata.

Planirana geološka istraživanja obuhvataju kabinetske radove kao pripremu za terenske aktivnosti u 2014. godini i finalizaciju obrađene tehničke dokumentacije; rekognosciranje delova lista Aleksinac 4 koji nisu obuhvaćeni radovima u 2013. godini (paleozojske i mezozojske tvorevine); detaljno kartiranje jugozapadnih delova prostora (paleozojske, mezozojske i neogene tvorevine); kompleksne laboratorijske analize uzoraka radi određivanja sastava, starosti i uslova nastanka stene.

Na bazi svih izvršenih istraživanja u zadatom periodu, rezultat Projekta bi predstavljala nova formaciona geološka karta lista Aleksinac razmere 1:50 000, sa propisanim standardnim pratećim sadržajima. Od parcijalnih rezultata u narednom periodu istraživanja se izdvaja: litostratigrafsko raščlanjavanje kambrijumskih metamorfita i litostratigrafsko raščlanjivanje mezozojskih tvorevina. U širim razmerama, korelisaće se i povezati sa ostalim sličnim tvorevinama koje su rasprostranjene u istočnoj Srbiji.

1.3. Geološka karta Srbije 1:50 000, list Negotin 3

Istraživanja po ovom projektu imaju za cilj interpretaciju novih saznanja u vidu formacione geološke karte Negotin 3 i pratećeg tumača.

Geološka karta rešava strukturno-tektonske, stratigrafske, petrološke, paleontološke i druge geološke karakteristike terena, a potom i pitanja koja su vezana za primenjenu geologiju (pojave korisnih mineralnih sirovina, registrovanje klizišta, geotehničke karakteristike neogenih i kvartarnih sedimenata itd.).

Osnovni zadatak ovog projekta je izdvajanje formacija i definisanje njihovih međusobnih odnosa, registrovanje pojava metaličnih i nemetaličnih mineralnih sirovina, osmatranja pojava i procesa koji su od značaja za: geomorfologiju, hidrogeologiju, inženjersku geologiju, geoekologiju i zaštitu prirodnih geoloških retkosti i arheoloških lokaliteta u cilju stvaranja neophodnih osnova za kasnija specijalna istraživanja i izradu specijalnih geoloških karata.

Planirane projektne aktivnosti u 2014. godini obuhvataju: izradu tumača i geološke karte sa vanokvirnim sadržajem za list Negotin 3. i recenziju karte i tumača uz pripremu za štampu.

1.4. Geološka karta Srbije 1:50 000, list Žagubica 2

Osnovni zadatak realizacije ovog projekta je izrada lista Geološke karte Srbije 1:50 000 na formacionom pristupu. Primenom savremenih metoda dobiće se novi pogledi na geološke karakteristike terena lista Žagubica 2. Na taj način će se kvalitativno povećati nivo saznanja i podataka o predmetnom terenu.

Na savremeni način treba uraditi novu geološku kartu područja. To je deo većeg projekta na izradi geološke karte za teritoriju cele Srbije. U zavisnosti od problematike definisaće se i koncepcija rada za sve kartirane jedinice. Na taj način će se po novom principu dobiti kvalitativno novi podaci o terenu. Pored grafičkih priloga karta će sadržati i tekstualni tumač u kome će biti sublimirani i predstavljeni novi rezultati istraživanja.

Planirane projektne aktivnosti u 2014. godini obuhvataju: kartiranje Timočkog metalogenetskog kompleksa (TMK); kartiranje paleozoika (paleozojskog kristalina) i reambulaciju.

Osnovni značaj izrade geološke karte se ogleda u utvrđivanju geološke građe teritorije Republike Srbije i aktiviranju postojećih prirodnih geoloških resursa. Izradom geološke karte dobija se nova kvalitetna osnova formacionog tipa, koja služi kao osnova za brojne radove i njihovu stručnu nadgradnju. Među njima se ističe korelativno povezivanje sa susednim delovima evropskog kontinenta i formiranje niza aplikativnih metalogenetskih, inženjerskogeoloških, hidrogeoloških, ekogeoloških, seizmoloških i drugih, za privredu izuzetno značajnih karata.

1.5. Geološka karta Srbije 1:50 000, list Veliko Gradište 3

Osnovni cilj ovog projekta sastoji se u rešavanju tektonskog smeštaja terena predviđenog istraživanjem i regionalnu rejonizaciju strukturnih zona Karpatobalkanida. U tom smislu rešavali bi se problemi geotektonskih entiteta prisutnih na terenu, ali i njihov položaj u regionalnom rasporedu geotektonskih celina. Najmarkantniji tektonski događaju vezani su za reversna kretanja, odnosno navlačenja čitavih kompleksa stena u više faza.

U litološkom smislu, stene su pretrpele višefazno preoblikovanje i metamorfizam koji su pratili tektonske događaje. Projekat će biti usmeren na to da se petrološkim ispitivanjima i geohemijskim analizama dođe do podataka relevantnih za određivanje protolita i definisanje relativnog hronostratigrafskog položaja geoloških formacija. Na taj način došlo bi se do izdvajanja geoloških kompleksa stena uključenih u polifazno oblikovanje terena.

Na osnovu dosadašnjih brojnih koncepcija razvoja geodinamičkog režima Karpatobalkanskog luka i njegovog odnosa sa susednim geološkim celinama, otvorili su se problemi koje je neophodno rešiti u cilju izdvajanja geoloških formacija na budućim listovima Geološke karte Srbije razmere 1:50 000.

Proučavanjem postojećih podataka i njihovom korelacijom sa formacijama susedne Rumunije u kojoj te jedinice imaju šire rasprostranjenje, potrebno je oformiti geodinamički model radi lakšeg shvatanja odnosa metamorfnih stena i mezozojskih sedimenata zapadnog oboda Golubačkih planina.

Planirane projektne aktivnosti su: geološko kartiranje paleozojskog kompleksa; rekognosciranje mezozojskih sedimenata; laboratorijsko-analitički radovi.

1.6. Geološka karta Srbije 1:50 000, list Užice 2

Cilj projekta je izrada Geološke karte sa vanokvirnim sadržajem terena obuhvaćenih topografskom osnovom lista Užice 2 razmere 1:50 000 i pretećeg tumača.

Osnovna problematika koju treba rešiti izradom Geološke karte Srbije razmere 1:50 000, list Užice 2 je definisanje savremenog izgleda geološke građe istraživanog područja i njen koherentni prikaz kroz kartografsku grafičku formu. Kroz sistematsko snimanje preglednih lokalnih geoloških stubova utvrdiće se sve vertikalne litološke promene, izdvojiće se homogeni paketi i definisati kartirane jedinice po formacionom principu.

U 2014. godini na realizaciji ovog projekta su planirani sledeći istražni radovi: geološko kartiranje terena Jelove Gore, Karana i okoline Ribaševine površine oko 140 km2. Kartiranjem će biti obuhvaćeni paleozojski sedimenti Jelove Gore, gornjokredne tvorevine u dolini Skrapeža i neogeni sedimenti Okoline Karana, Lunovog Sela i Ribaševine. U zavisnosti od pogodnih profila biće snimljeno više od 100 metara geoloških stubova u palezojskim i gornjokrednim sedimentima, i prikupljeni uzorci za laboratorijska ispitivanja.

Kontinuiranim geološkim kartiranjem i pronalaženjem instruktivnih profila i snimanjem lokalnih geoloških stubova, dobiće se podaci za izdvajanje i definisanje formacija, njihovog vertikalnog razvića i prostornog položaja. Postignuti rezultati će biti grafički prikazani na karti i u pratećem izveštaju.

1.7. Geološka karta Srbije 1:50 000, list Užice 3

Cilj realizacije projekta za područje lista Užice 3, razmere 1:50 000 je rešavanje geološke građe tvorevina zastupljenih na istraživanom prostoru. Primenom savremenih metoda istraživanja nastaviće će se sa reambulacijom prepoznatih, ranije izdvojenih formacija sa okolnih listova i eventualno, ukoliko ih ima, izdvojiće se nove formacije. Izradom i realizacijom ovog projekta, geološki se objedinjuje jugozapadna Srbija sa već istraženim prostorom pa se time i dobija kompletnija slika ovog dela Srbije. Takođe se moraju usaglasiti strukturno-facijalne i tektonske karakteristike izdvojenih formacija i što je od naročitog značaja, evidentirati sve pojave mineralnih sirovina.

Realizacijom ovog projekta biće urađena formaciona geološka karta lista Užice 3, kako je predviđeno uputstvom za izradu GK Srbije, 1:50 000, jer će se dopuniti novijim podacima i prikazati u savremenijem obliku.

Planirane projektne aktivnosti u 2014. godini obuhvataju terenske radove na listu Užice 3, 1:50 000 (reambulacija); laboratorijske i kabinetske radove; tehničku i grafičku pripremu karte i tumača za štampu.

Primenom svih raspoloživih metoda dobiće se kvalitativno novi podaci za rešavanje geološke problematike na listu Užice 3. Istraživanja predviđena projektom obaviće se kroz kabinetske, terenske i laboratorijske radove. U okviru kabinetskih radova biće urađena analiza satelitskih snimaka u razmerama 1:50 000 i 1:500 000, fotogeološka i strukturološka analiza i izrada interpretacione fotogeološke karte. Uporedo sa napretkom terenskih radova radi se i radna verzija geološke karte. U kombinaciji laboratorijskih i terenskih ispitivanja uz korelaciju sa stenama okolnih terena biće izdvojene formacije u mezozoiku i kenozoiku. Na odgovarajućim georeferenciranim osnovama treba izvršiti digitalizaciju karte sa unosom svih relevantnih podataka u bazu podataka za list Užice 3. Sinteza dobijenih saznanja se prati kroz godišnji izveštaj, dok će u završnom delu grafički predstaviti teren u vidu geološke karte razmere 1:50 000 sa pratećom legendom i tumačem u tekstualnom obliku.

1.8. Geološka karta Srbije 1:50 000, list Čačak 1

Cilj projekta je izrada geološke karte sa vanokvirnim sadržajem terena obuhvaćenih topografskom osnovom lista Čačak 1 razmere 1:50 000 i pretećeg tumača.

Osnovna problematika koju treba rešiti izradom Geološke karte Srbije 1:50 000 list Čačak 1 je definisanje savremenog izgleda geološke građe istraživanog područja i njen koherentni prikaz kroz kartografsku grafičku formu. Kroz sistematsko snimanje lokalnih geoloških stubova odrediće se homogene stenske celine i shodno tome izdvojiti kartirane jedinice po formacionom principu.

U 2014. godini na projektu su planirani sledeći istražni radovi: snimanje lokalnih geoloških stubova u gornjekrednim i neogenim sedimentima; prikupljanje dodatnih uzoraka za laboratorijska ispitivanja; izrada radne verzije geološke karte za područje lista i priprema pratećeg tumača karte.

Dodatnim kartiranjem i reambulacijom će biti obuhvaćeni delovi paleozojskih sedimenta u jugozapadnom delu karte, dekolmanske zone trijaskih naslaga i njihove neposredne podine, a prioritetno je zaokruživanje gornjokredne sukcesije i korelacija iste sa susednim regionima, kao i neistraženi neogeni sedimenti Dragačeva.

Planiranom realizacijom će biti završeno kartiranje dela terena i obavljena reambulacija istražnog područja, što će omogućiti finalizaciju karte i pripremu tumača lista Čačak-1.

1.9. Geološka karta Srbije 1:50 000, list Novi Sad 4

Cilj projekta je izrada formacione Geološke karte Srbije razmere 1:50 000 za područje lista Novi Sad 4 sa vanokvirnim sadržajem i pratećim tumačem.

Uz korišćenje podataka hronostratigrafske karte (Osnovne geološke karte SFRJ) fondovskih i objavljenih radova vezanih za problematiku koja obrađuje geološke događaje koji su produkovali otkriveni deo litosfere područja lista karte Novi Sad 4, razmere 1:50 000, kao i uz korišćenje rezultata projektovanih kabinetskih, terenskih i laboratorijskih istraživanjima, biće izrađena karta za područje od 200 km2.

Realizacija projekta u 2014. godini obuhvata sledeće aktivnosti: izradu aneksa projekta istraživanja za izradu geološke karte, list Novi Sad 4 - kabinetska istraživanja, terenske i završne laboratorijsko-kabinetske radove za područje lista Novi Sad 4.

Model površinskog i podpovršinskog dela litosfere definisan formacijama - geološkim jedinicama, datim karakteristikama mineralnog sastava, strukturnog sklopa kao i karta potencijalnosti na mineralne sirovine (prognozni nivo). Navedeni očekivani rezultati biće prikazani u grafičkom obliku - geološke karte i u obliku tekstualnog izveštaja.

1.10. Geološka karta Srbije 1:50 000, list Zvornik 1

Cilj istraživanja je dobijanje nove formacione geološke karte prostora sa tumačem. Kroz rad će se dopunjavati saznanja o geološkoj građi područja, uz detaljnije raščlanjivanje litostratigrafskih jedinica i analiziranje kompleksnog strukturnog sklopa zbog dobijanja šire slike o tektonskim odnosima. Za izdvojene litostratigrafske jedinice od značaja je evidentiranje pojava mineralnih sirovina. Dobijeni rezultati treba da nadograde postojeća saznanja o geološkoj građi prostora i da daju novi kvalitet za potrebe daljih istraživanja iz drugih oblasti geologije i srodnih disciplina. Poseban značaj projektu daje korelacija tvorevina razvijenih sa obe strane reke Drine - u Srbiji i u Republici Srpskoj.

Geološka građa šireg područja istraživanja je složena, tako da njeno dalje proučavanje treba da rasvetli kompleksne probleme vezane za strukturni sklop terena koji je doveo do sadašnjeg rasporeda jedinica.

U geološkoj građi ovog terena dominiraju paleozojske i mezozojske tvorevine smeštene u centralnom, južnom i delom severnom delu istražnog područja. Pored njih formacijski će se obraditi i neogene tvorevine severozapadnih delova istražnog prostora. Primenom savremenih metoda neophodno je detaljnije raščlanjivanje i proučavanje geološke građe područja lista Zvornik 1. Pri tome bi se determinisala podina, povlata, starost formacije, paleontološki sadržaj (mikro i makrofauna, palinologija), zatim sedimentološke karakteristike stena i sl.

Pored toga, neophodno je izvršiti korelaciju paleozojskih i mezozojskih tvorevina sa poznatim formacijama izdvojenim u Jadarskoj geotektonskoj jedinici, Drinsko-ivanjičkom entitetu i Vardarskoj zoni. Istraživanja se ne zaustavljaju na granici Srbije, već se sinhrono ispituje i koreliše i susedni prostor Republike Srpske (zapadni deo lista Zvornik 1).

Paleogeografska proučavanja bi obuhvatila problematiku sredina nastanka formacija u pojedinim etapama razvoja, kao i pojave eventualnih mineralnih sirovina koje su vezane za uslove nastanka određene formacije.

Planirane projektne aktivnosti su rekognosciranje središnjih delova lista Zvornik 1 (jurske i neogene tvorevine, Boranjski granodiorit - severni deo); detaljno kartiranje preostalih severnih i centralnih delova prostora (trijaske tvorevine, jurske i paleozojske tvorevine); kompleksne laboratorijske analize uzoraka radi određivanja sastava, starosti i uslova nastanka stene.

Na bazi svih izvršenih istraživanja u zadatom periodu, rezultat ovog projekta predstavlja nova formaciona geološka karta lista Zvornik 1. Od pojedinačnih rezultata u narednom periodu istraživanja se izdvajaju: litostratigrafsko raščlanjavanje starijekambrijumskih metamorfita, definisanje formacije ladin-gornjetrijaskih tvorevina Gornje Borine, litostratigrafsko raščlanjivanje i tačna superpozicija svih gornjekrednih tvorevina. U širim razmerama, korelisaće se i povezati tvorevine rasprostranjene u Srbiji i Republici Srpskoj, da bi se u finalnoj fazi korelativno povezivanje obavilo i sa susednim delovima evropskog kontinenta (Dinarska karbonatna platforma, Apenini, Austrija itd.) i formiranje niza aplikativnih metalogenetskih, inženjerskogeoloških, hidrogeoloških, ekogeoloških, seizmoloških i drugih značajnih karata.

1.11. Geološka karta Srbije 1:50 000, list Bačka Palanka 4

Cilj ovog projekta je urađen list Bačka Palanka 4, geološke karte razmere 1:50 000, odnosno sekcija Šarengrad, Bačka Palanka - jug, Kukujevci i Kuzmin u razmeri 1:25 000. Geološku kartu lista Bačka Palanka 4 prate odgovarajući prilozi i tumač izrađeni po Uputama za izradu osnovne geološke karte Republike Hrvatske 1:50 000 i Pravilniku za izradu geološke karte Republike Srbije 1:50 000.

Neposredni povod za izradu projekta geološke karte lista Bačka Palanka 4, razmere 1:50 000, ogleda se u rešavanju brojnih problema u domenima litologije, biostratigrafije, morfogeneze i tektonike u oblasti koja pripada jugozapadnom obodu Panonskog basena. Radovi predviđeni u toku 2014. godine obuhvatiće geološko rekognosciranje i kartiranje terena, kao i laboratorijske analize prikupljenih uzoraka.

Istraživani prostor lista Bačka Palanka 4, razmere 1:50 000 (sekcije Šarengrad, Bačka Palanka - jug, Kukujevci i Kuzmin, 1:25 000) nalazi se na teritoriji severozapadne Srbije (Autonomna pokrajina Vojvodina) i istočne Hrvatske, u oblasti zapadnih padina Fruške Gore i doline Dunava na potezu Šarengrad - Ilok.

Područje lista predviđenog za istraživanja nalazi se na teritoriji severozapadne Srbije i istočne Hrvatske. Područje na severu obuhvata dolinu Dunava od Šarengrada do Iloka a na jugu granica se proteže od reke Bosut (Morović) do Martinaca. Zapadnu granicu područja čini zamišljena linija od Šarengrada, preko Šida do Morovića. Sa istočne strane istražni prostor je ograničen zamišljenom linijom od Neština do Martinaca. Ukupna površina područja istraživanja zahvata oko 560 km2.

U toku 2014. planira se geološko kartiranje na sekcijama Šarengrad, Bačka Palanka - jug, Kukujevci i Kuzmin, 1:25 000, koja je uglavnom pokrivena kvartarnim sedimentima, a delom pliocenskim paludinskim slojevima i retkim izdancima trijaskih krečnjaka i paleozojskim serpentinitima. Ukupno je predviđeno 100 km2 za geološko kartiranje u toku 2014. godine.

Osim fundamentalnog značaja dobijeni rezultati poslužiće kao osnova i građa pri realizaciji multidisciplinarnih projekata u oblasti prostornog planiranja, zaštite životne sredine, izrade različitih specijalističkih karata, proučavanja savremenih i paleo eko-sistema i dr.

Njihova primena u okviru geoloških disciplina je višestruka bilo da je neposredna pri hidrogeološkim i inženjersko-geološkim istraživanjima, istraživanjima rasipnih ležišta, ležišta građevinskog materijala i sl., bilo pri korišćenju različitog dokumentacionog materijala (geoloških karata, stubova, profila, različitih analiza i sl.).

2. Izrada tumača i projekata u funkciji izrade geoloških karata

U 2014. godini planira se izrada tumača geoloških karata koji su proistekli iz tekstova godišnjih izveštaja prilikom izrade geoloških karata i podataka samih karata za koje je trebalo dati detaljnije obrazloženje i zajedno sa geološkom kartom i njenim grafičkim prilozima čine jedinstven geološki sadržaj.

Izradom i realizacijom projekata i studija u funkciji izrade geoloških karata vrši se priprema za otvaranje novih listova geološke karte i pre svega uspostavljanje reda u definisanju geoloških formacija.

2.1. Sedimentološko stratigrafski odnosi u tercijarnim basenima centralne Srbije

Cilj ovog projekta je da se definisanjem geneze sedimenata, njihovim facijalnim izdvajanjem i korelacijom sa susednim oblastima, omogući izdvajanje ovih deponata kao posebne formacije. Na većini listova formacione karte koji obuhvataju centralnu Srbiju, uglavnom preovlađuju tercijarni sedimenti što znači da rešavanje problematike ovih tvorevina omogućava bržu realizaciju listova formacione karte ovog teritorije. Podaci koji bi se dobili tokom realizacije ovog projekta bili bi obrađeni, sistematizovani u formacionom smislu, što bi obezbedilo veliki broj podataka za buduću izradu listova Geološke karte Srbije razmere 1:50 000.

Planirane projektne aktivnosti u 2014. godini obuhvataju: prikupljanje i analizu fondovske dokumentacije vezane za istražni prostor; prikupljanje materijala na planiranom prostoru, njihova paleontološko stratigrafska i sedimentološka analiza neogenih sedimenata na listu Smederevo 1.

Ovim projektom predviđena je detaljna sedimentološka i stratigrafska analiza tercijarnih tvorevina centralne Srbije. Istraživanja će omogućiti stratigrafsko raščlanjavanje sedimenata, definisanje depozicionih sredina, omogućiti rekonstrukciju basena, kao i povlačenje aproksimativne granice do koje su dosezale transgresije i regresije tokom ovog perioda.

2.2. Sinteza geoloških formacija na završenim listovima Geološke karte Srbije razmere 1:50 000 za period od 1998. do 2012. godine

Osnovni zadatak realizacije ovog projekta je priprema geoloških karata i tumača za štampu. Da bi se ostvario cilj, neophodno je izvršiti recenziju naredna 4 lista: Negotin 1, Valjevo 4, Požarevac 4 i Zvornik 2 i nakon toga pristupiti finalizaciji karata, po primedbama koje su uočene tokom recenzije.

U zavisnosti od primedbi recenzenske komisije biće definisana problematika, posebno za svaki list geološke karte. Uvidom u dokumentaciju prepoznati su glavni nedostaci i mogu se podeliti u dve grupe. Prvi i najvažniji su geološke interpretacije rezultata istraživanja koje ne zadovoljavaju kriterijume i standarde koje propisuje Stratigrafski kodeks Srbije. U tom smislu će se i koncipirati rad na dopuni i otklanjanju primedbi i definisati one kartirane jedinice koje ne zadovoljavaju standard principa formacione analize. Drugi nedostatak je striktno tehničke prirode a zahteva sistematsko pregledavanje teksta tumača i sadržaja karte i otklanjanje utvrđenih greški koje je evidentirala recenzentska komisija.

Planirane projektne aktivnosti obuhvataju: recenziju 4 lista GK-50; korekciju i sintezu geoloških formacija po primedbama; tehničku i grafičku pripremu za štampu.

Izradom geološke karte dobija se nova kvalitetna osnova formacionog tipa, koja će biti osnova za brojnih radova koji čine stručnu nadgradnju. Među njima se ističe korelativno povezivanje sa susednim delovima evropskog kontinenta i formiranje niza aplikativnih metalogenetskih, inženjerskogeoloških, hidrogeoloških, ekogeoloških, seizmoloških i drugih, po privredu izuzetno značajnih karata. Osnovni značaj izrade geološke karte ogleda se u utvrđivanju fundamentalne geološke građe teritorije Republike Srbije i aktiviranje postojećih prirodnih geoloških resursa.

II OSNOVNA ISTRAŽIVANJA GEOLOŠKIH RESURSA

1. Hidrogeološka istraživanja

Izvođenje hidrogeoloških istraživanja ima za cilj izradu Osnovne hidrogeološke karte (OHGK) 1:100 000, utvrđivanje stanja, potencijala i mogućnosti korišćenja resursa podzemnih voda i geotermalne toplote na teritoriji Republike Srbije.

1.1. Izrada Osnovne hidrogeološke karte razmere 1:100 000

Značajan segment osnovnih hidrogeoloških istraživanja je izrada Osnovne hidrogeološke karte razmere 1:100 000 (u daljem tekstu: OHGK), koja predstavlja osnovnu podlogu za dalju nadgradnju u rešavanju hidrogeološke problematike.

OHGK predstavlja jednu od osnovnih podloga i preduslova za integralno upravljanje i održivi razvoj vodnih resursa na teritoriji Republike Srbije u skladu sa nacionalnim propisima o vodama i geološkim istraživanjima i drugim relevantnim propisima. Ona takođe prestavlja osnovu za buduću izradu hidrogeoloških karata krupnije razmere, detaljna istraživanja i rešavanje konkretnih zadataka u oblasti korišćenja, zaštite i upravljanja podzemnim vodama na teritoriji Republike Srbije.

Za 2014. godinu planiran je nastavak hidrogeoloških istraživanja za 7 listova OHGK:

- list Pirot - planiran završetak 2014. godine;

- list Smederevo - planiran završetak 2015. godine;

- list Lapovo - planiran završetak 2015. godine;

- list Kragujevac - planiran završetak 2015. godine.;

- list Bijeljina - planiran završetak 2015. godine;

- list Niš - planiran završetak 2016. godine;

- list Bela Palanka - planiran završetak 2016. godine.

1.2. Podzemne vode parkova prirode Republike Srbije

Svrha geoloških istraživanja je da se omogući uspostavljanje koncepta aktivnog upravljanja podzemnim vodama i očuvanja njihovog kvaliteta. U tom smislu predviđena je izrada hidrogeoloških karata sa izradom katastra vodnih pojava i objekata, karata kvaliteta i karta ugroženosti podzemnih voda i punjenje geološke i hidrogeološke baze podataka u okviru GeolISS-a.

Punjenje geološkog i hidrogeološkog informacionog sistema parkova prirode Srbije treba da omogući standardizaciju informacija istražnog područja i ostalih podataka koji su od značaja za stanje i analizu istih.

U 2014. godini planira se nastavak istraživanja na području parka prirode Sićevačka klisura.

1.3. Studijska istraživanja

1.3.1. Hidrohemijski atlas podzemnih voda

U okviru izrade hidrohemijskog atlasa mineralnih voda Evrope u cilju pripreme neophodne podloge za procenu stanja kvaliteta podzemnih voda na teritoriji Republike Srbije, planiraju se ispitivanja kojima će se definisati hidrohemijski sastav, odnosno makrokomponente i mikroelementi podzemnih voda. Na osnovu sinteze rezultata dosadašnjih istraživanja i ispitivanja sa rezultatima hemijskih analiza koje će se izvesti u okviru ovog projekta, izradiće se tematske hidrohemijske karte razmere 1:200 000 za pijaće, mineralne i termalne vode.

U 2014. godini se predviđa uzorkovanje mineralnih voda na 40 pojava i izrada hemijskih analiza u referentnoj laboratoriji na 68 parametra.

1.3.2. Hidrogeotermalna potencijalnost tercijarnih vulkanogenih kompleksa Rogozne i Kopaonika

Cilj istraživanja je definisanje strukturno-hidrogeoloških uslova sa aspekta formiranja termalnih i mineralnih voda u okviru tercijarnih vulkanskih kompleksa i utvrđivanje prostora njihovog mogućeg pojavljivanja, zahvatanja i korišćenja.

Planirana istraživanja izvodiće se na prostorima razvijenog tercijarnog vulkanizma područja Kopaonika i Rogozne i obuhvatiće istraživanje sklopa, litologije i morfostruktura značajnih za razmatranje razvoja vulkanske aktivnosti i mineralizacije.

U 2014. godini je predviđen završetak studije.

2. Inženjerskogeološka istraživanja

Inženjerskogeološka istraživanja se izvode u cilju utvrđivanja stanja, svojstava i karakteristika stena i tla, utvrđivanja geotehničkih osobina tla za potrebe planiranja namene prostora i pogodnosti terena za izgradnju, istraživanja radi zaštite životne sredine, kao i izrade inženjerskogeoloških karata.

2.1. Izrada osnovne inženjerskogeološke karte Republike Srbije razmere 1:100 000

Osnovna inženjerskogeološka karta razmere 1:100 000 (u daljem tekstu: OIGK), predstavlja podlogu za sagledavanje sveukupnih inženjerskogeoloških karakteristika terena za potrebe izrade namenskih inženjerskogeoloških osnova u okviru plansko-projektne dokumentacije. OIGK predstavlja podlogu za potrebe izrade namenskih inženjerskogeoloških podloga u okviru plansko-projektne dokumentacije i to: prostorno planiranje opštinskih područja i područja posebnih namena, izrada generalnih projekta za planiranje izgradnje saobraćajnica i drugih kapitalnih objekata, kao i za naučne analize utvrđivanja zakonitosti formiranja inženjerskogeoloških uslova terena, za potrebe racionalnog planiranja zaštite životne sredine i drugo.

Izrada OIGK podrazumeva izradu tumača i prateće dokumentacije koju sačinjavaju pregledna karta zoniranja terena prema ugroženosti savremenim egzodinamičkim procesima i pojavama i prema stepenu stabilnosti.

Dosadašnjom izradom OIGK pokriveni su uglavnom delovi terena u zoni koridora autoputa, magistralnih putnih pravaca, cevovoda, gasovoda i drugih objekata regionalne infrastrukture, zatim urbanih prostora, glavnih vodotokova kao i svi drugi prostori antropogene aktivnosti.

Za 2014. godinu planiran je početak izrade listova Ivanjica i Vrnjci i nastavak istraživanja za 8 listova koja su u izradi:

- list Gornji Milanovac - nastavak istraživanja (izrada tumača);

- list Čačak - nastavak istraživanja (izrada tumača);

- list Žagubica - nastavak istraživanja (VI faza);

- list Bela Palanka - nastavak istraživanja (V faza);

- list Aleksinac - nastavak istraživanja (IV faza);

- list Zvornik - nastavak istraživanja (III faza);

- list Zaječar - nastavak istraživanja (III faza);

- list Boljevac - novi projekat (II faza).

2.2. Katastar klizišta i nestabilnih padina teritorije Republike Srbije

Savremeni geološki procesi, pre svega procesi nestabilnosti i erodibilnosti, predstavljaju krupne probleme za racionalno privredno i urbanističko planiranje i projektovanje. Rezultati istraživanja po ovom projektu koristiće se za potrebe privrede u oblasti prostornog i urbanističkog planiranja, putnog i železničkog saobraćaja, elektroprivrede, vodoprivrede, poljoprivrede i šumarstva, rudarstva, zaštite životne sredine, civilne zaštite, odbrane itd. Ovaj višegodišnji projekat je započet u 2007. godini. Katastar klizišta se radi kroz aplikaciju GeolISS.

Cilj ovog projekta je:

- evidencija klizišta (aktivna, privremeno umirena i fosilna) i nestabilnih padina;

- procena uslova i mogućnosti aktiviranja procesa klizanja i definisanje geometrije klizišta (površine i zapremine masa koje su, ili bi bile zahvaćene procesom klizanja);

- procena moguće štete koje bi prouzrokovalo aktiviranje procesa klizanja;

- utvrđivanje prioriteta za detaljna geološka istraživanja, projektovanje i preduzimanje preventivnih ili sanacionih mera;

- predlaganje uvođenja preventivnih mera koje bi opasnost od aktiviranja procesa klizanja svela na najmanju meru;

- proširenje informacionog sistema i baze podataka o klizištima u Republici Srbiji;

- izrada projekta osmatranja i kontrole procesa klizanja.

Kroz prethodnih pet faza, izvedeno je inženjerskogeološko rekognosciranje i kartiranje terena na površini od 2.370 km2, dok je evidencija klizišta izvedena na površini od oko 700 km2. Podaci istraživanja su obrađeni i prikazani u vidu preliminarne inženjerskogeološke karte 1:300 000, pregledne karte nestabilnosti (za područje Trgovišta) 1:300 000.

Tokom 2013. godine je urađena preliminarna karta klizišta Republike Srbije u vektorskom obliku u razmeri 1:300 000.

U 2014. godini su predviđena istraživanja duž koridora 11.

2.3. Izrada karte seizmičke rejonizacije sa istraživanjem geoloških uslova za određivanje nacionalnih parametara prema Euro Code-u 8 (ES8-1)

Delovi teritorije Srbije ispoljavaju povećanu seizmičku aktivnost zbog čega se pri projektovanju i izgradnji objekata mora poštovati pravila aseizmičke izgradnje. Obzirom na važeće standarde u toj oblasti, neophodno je uraditi novu kartu seizmičkog hazarda, i izvršiti rejonizaciju i modeliranje terena za određivanje nacionalnih parametara neophodnih za analizu i određivanje realnih seizmičkih uticaja na objekte. Postojanje zvanične Karte seizmičkog hazarda omogućuje nesmetanu primenu važećih evropskih standarda EC8-1 u projektovanju i izgradnji objekata.

Svrha inženjerskogeoloških istraživanja je utvrđivanje osnovnih tipova seizmičkih modela tla i rejonizacija teritorije Republike Srbije prema njima.

Za izradu Karte seizmičke rejonizacije koja podrazumeva utvrđivanje nacionalnih parametara prema EC8-1, potrebno je izvesti inženjerskogeološka istraživanja kojima će se usvojiti metodologija određivanja osnovnih kriterijuma za definisanje seizmičkih sredina i preliminarnih seizmičkih tipova modela tla. Primenom usvojene metodologije saglasne sa dosadašnjim domaćim saznanjima i iskustvima zemalja iz okruženja, stiču se uslovi za izvođenje rejoniranja i testiranje preliminarnih modela.

Konačan rezultat ukupnih istraživanja je Karta seizmičke rejonizacije sa utvrđenim nacionalnim parametrima prema EC8-1 kao kvalitetna podloga za finalnu izradu zvanične Karte seizmičkog hazarda.

Realizacija ovog projekta je predviđena kroz trogodišnju aktivnost. Tokom prve godine urađena je preliminarna karta seizmičke reojonizacije teritorije Republike Srbije, koja je zahtevala kompleksan kabinetski istražni proces rejoniranja terena prema kriterijumima koje propisuje ES8-1, a koji su ugrađeni u metodologiju određivanja seizmičkog hazarda. Oni predstavljaju geodinamičke modele terena definisane bitnim svojstvima: brzinom smičućih (sekundarnih) talasa, gustinom (zapreminska težina i poroznost), granulometrijskim sastavom, indeksom plastičnosti i parametrima koji opisuju mehaničko ponašanje prirodne sredine dobijenim opitima SPT (standardni penetracioni test).

Tokom 2011. godine radovi su bili usmereni na testiranju preliminarnih modela i izvođenju terenskih istraživanja. Zbog nedostatka sredstava za nabavku potrebne opreme, Geološki zavod Srbije po ovom projektu nije vršio istraživanja u 2012. i 2013. godini.

U 2014. godini planira se završetak terenskih istraživanja i izrada radne verzije Karte seizmičke rejonizacije sa utvrđenim nacionalnim parametrima prema EC8-1 za oko 60% teritorije Republike Srbije.

2.4. Izrada geoloških podloga za prostorne planove

Izrada geoloških podloga za potrebe prostornog planiranja ima za cilj kompleksno sagledavanje i definisanje svih geoloških činilaca potrebnih za izradu prostornog plana, i to sa aspekta mogućnosti korišćenja, ugroženosti i zaštite prostora, kao i uslova i mogućnosti korišćenja prirodnih resursa (podzemnih voda, mineralnih sirovina i geoloških građevinskih materijala). Aspekt ugroženosti terena posmatra se kroz: stabilnost, erodibilnost, deformabilnost terena, seizmičnost terena i dr.

2.4.1. Inženjerskogeološke podloge za Prostorni plan opštine Ljubovija

Inženjersko-geološke podloge za Prostorni plan opštine Ljubovija, predstavljaće podršku prostornom planu Srbije i Zakonu o planiranju i izgradnji. Obuhvatiće izradu inženjerskogeoloških karata, u razmeri 1:25 000 ili 1:50 000.

Osnovni cilj ovog projekta je da se registruju, analiziraju i na pogodan način prikažu svi geološki potencijali na teritoriji opštine Ljubovija, uslovi njihovog racionalnog korišćenja, uslovi zaštite geološke sredine od posledica tog korišćenja, kao i uslovi zaštite ljudi i materijalnih dobara od različitih geoloških i geomorfoloških procesa.

Planira se da istraživanja najvećim delom budu realizovana korišćenjem raspoloživih podataka iz različite stručne - fondovske i publikovane dokumentacije, uz minimalna, neophodna dopunska istraživanja na terenu i analizom satelitskih i aerosnimaka.

Tokom 2015. godine, planira se završetak kompletnog projekta. Rezultati ovih istraživanja i ispitivanja biće prikazani na tematskim kartama, razmere 1:25 000 ili 50 000, kao što su: Inženjerskogeološka karta, Hidrogeološka karta, Karta mineralnih sirovina i Ekogeološka karta. Projekat će se realizovati uz primenu aplikacije GeolISS-a.

3. Istraživanje mineralnih sirovina

Tokom 2014. godine planira se nastavak geoloških istraživanja metaličnih, nemetaličnih i energetskih mineralnih sirovina koja imaju za cilj utvrđivanje stanja, potencijalnost i geološko-ekonomsku ocenu resursa i rezervi mineralnih sirovina Srbije.

3.1. Istraživanja metaličnih mineralnih sirovina

Analitičko istraživanje novih pojava i ležišta metaličnih mineralnih sirovina, definisanje potencijalnosti geoloških sredina, kao i sagledavanje mogućnosti za povećanje ukupne potencijalnosti resursa metalogenetskih oblasti i ležišta Srbije po pitanju mangana, hroma, molibdena, volframa, žive, urana, bakra, olova, cinka, antimona, kalaja i drugih metaličnih mineralnih sirovina.

3.1.1. Provera aeromagnetskih anomalija u rudnom rejonu Golije

Cilj istraživanja je pronalaženje novih, za sada nepoznatih ili nezabeleženih pojava metaličnih mineralnih sirovina u okviru izdvojenih prostora. Takođe se očekuje i proširenje već poznatih rudonosnih prostora, ako se otkrivene pojave nalaze samo na jednom delu izdvojenog prostora ili su unutar njega usamljene.

Rezultati koji se očekuju od ovih istraživanja su osnova za detaljna geološka istraživanja, koja vode ka ekonomskoj valorizaciji, kako novootkrivenih tako i poznatih pojava.

Projektnom se planira prethodna provera izdvojenih aeromagnetskih anomalija na širem prostoru Golije, koje su potencijalni indikatori rudonosnih terena.

Proveru izvršiti kroz geološku i magnetsku prospekciju, uz odgovarajuća laboratorijska ispitivanja (petrološka, mineraloška, hemijska) stena i ruda.

Na osnovu dobijenih podataka oceniti rudni značaj terena proverenih anomalija i sa tim u vezi predložiti detaljna istraživanja.

Rezultate provere anomalija adekvatno tekstualno i grafički prikazati.

Planirane projektne aktivnosti u 2014. godini su: geološka prospekcija otvorenih profila; uzimanje šlihova; litogeohemijsko oprobavanje izdanaka; prospekciona magnetna merenja; radiometrijski premer izdanaka; laboratorijska ispitivanja i prateći kabinetski radovi.

Sagledavajuću okolne terene slične građe, a imajući u vidu prisustvo delimično otkrivenog Tercijarnog plutona, koji se kompletan i u delovima oslikava u magnetskom polju, očekuje se nalaz novih pojava metaličnih mineralnih sirovina, to jest, očekujemo definisanje uzročnika geofizičkih anomalija.

Naročita pažnja će biti posvećena prospekciji šireg područja anomalije Gledice (za koju se već sa sigurnošću može reći da predstavlja perspektivno područje za otkrivanje novih pojava zlata i drugih metala, jer je na njoj nađeno više uzoraka sa sadržajima zlata od 0.1 do 2.3 ppm) gde se očekuje nalaz novih lokaliteta sa pojavama zlata i volframa.

3.1.2. Usaglašavanje izrade Bilansa mineralnih resursa i rezervi čvrstih mineralnih sirovina Republike Srbije sa međunarodnim standardima - pilot projekat

Cilj realizacije projekta su definisani kriterijumi za prevođenje geoloških, bilansnih, vanbilansnih i eksploatacionih rezervi u mineralne resurse i rezerve u skladu sa novim klasifikacijama mineralnih sirovina kao osnove za izradu Bilansa mineralnih resursa i rezervi čvrstih mineralni sirovina Republike Srbije.

Realizacijom ovog projekta treba sagledati probleme koji postoje prilikom izrade Bilansa mineralnih resursa i prilikom prevođenja ranije proračunatih rezervi metaličnih i nemetaličnih mineralnih sirovina, overenih od strane zakonom propisane Republičke komisije, u odgovarajuće klase prema klasifikacijama koje su u upotrebi u svetu.

Obaviće se prikupljanje i analiziranje podataka neophodnih za izradu Bilansa.

Izradom modela za prevođenje i njegovom primenom na jednoj izabranoj mineralnoj sirovini analizirati metodologiju izrade Bilansa i analizirati izabrane kriterijume za izradu modela za prevođenje.

3.1.3. Osnovna geološka istraživanja polimetaličnih rudnih mineralizacija u rudnom polju Kotlenik

Cilj realizacije ovog projekta je detaljnije upoznavanje osnovnih metalogenetskih obeležja prostora Kotlenika; registrovanje rudnih mineralizacija i njihovi genetskih tipova; određivanje glavnih strukturnih oblika i rupturnih pravaca prostora Kotlenika; povezanost morfostrukturnih oblika sa različitim tipovima rudnih mineralizacija; inoviranje podataka o mineragenetskoj potencijalnosti prostora Kotlenika; izdvajanje perspektivnih zona za dalja istraživanja.

Realizacija sistematskih geoloških istraživanja obuhvata: sintezu podataka o rezultatima dosadašnjih geoloških istražnih radova na rudnim pojavama; klasifikaciju do sada otkrivenih rudnih pojava po vrstama i genetskim tipovima i njihov opis; definisanje povezanosti određene geološke sredine sa pojavama rudnih mineralizacija; izradu morfostrukturne karte celog područja; analizu položaja različitih članova vulkanskog kompleksa Kotlenik i posle kritičke analize celog prostora, realizovati izdvajanje perspektivnih delova za dalja geološka istraživanja.

U toku 2014. godine nastaviće se geološko istraživanje na prostoru Kotlenika u okviru kojih će biti urađena prospekcija mineralnih sirovina i uzimanje uzoraka za: hemijske, geohemijske, petrološke i rudne analize i preparate; na određenim delovima istražnog terena uzeće se šlihovi i strim sedimenati.

Rezultat realizacije projekta je registrovanje novih pojava i novootkrivenih mineralizacija kao i delova terena koji su perspektivni za dalja geološka istraživanja.

3.1.4. Geološka istraživanja bakra, zlata i prateće asocijacije elemenata (Pb, Zn, Ag) u dijabaz-rožnačkoj formaciji srednjeg Polimlja

Planirani istražni radovi imaju krajnji cilj pronalaženje i okonturivanje novih pojava i mineralizacija bakra, zlata i prateće asocijacije elemenata, potvrđivanje postojećih i povećanje njihovog stepena istraženosti kao i eventualno pronalaženje ležišta korisnih mineralnih sirovina. Brojne pojave orudnjenja bakra, vezane za vulkanizam, konstatovane su u okolini Prijepolja i Priboja. Pojas dijabaza za koji su vezane ove pojave može se pratiti od Pešterske visoravni, preko Stranjani, Međani, Praveševe, Pobijenika, Zabrdnjih Tolaca, Jarmovca, Kasidola i dalje.

Prethodne četiri godine vršena su istraživanja na teritoriji Prijepolja i pokazala su odlične rezultate. Ovaj projekat predstavlja logičan nastavak geoloških istraživanja iz prethodnih godina i realizovaće se severozapadno od dosadašnjih radova, na teritoriji opštine Priboj.

U ovoj fazi realizovaće se sledeće: biće urađena analiza svih dostupnih geoloških podataka vezanih za istražni prostor. U pripremnom periodu posebna pažnja će se obratiti na rezultate istraživanja metaličnih mineralnih sirovina; uradiće se prospekcija mineralnih sirovina na celom istražnom prostoru. Adekvatnim metodama će se utvrditi karakter hidrotermalnih izmena i njihova povezanost sa rudnim mineralizacijama; odrediće se glavni strukturni oblici i pravci pružanja utvrđenih rudnih struktura; utvrdiće se karakter odnosa struktura i mineralizacija u različitim litološkim (ili istorodnim) sredinama; izvršiće se analiza položaja magmata na istražnom prostoru u odnosu na strukture i pojave mineralnih sirovina.

Odrediće se metalogenetske karakteristike metaličnih rudnih mineralizacija registrovanih nakon faze prospekcije; na osnovu prikupljenih relevantnih podataka, izdvojiće se potencijalni prostori za poludetaljna i detaljna geološka istraživanja.

Planirane projektne aktivnosti: prospekcija na sekcijama razmere 1:25 000; rudnomikroskopska ispitivanja; petrološka ispitivanja; hemijske analize Cu, Au, Pb, Zn, Ag.

Prospekcijom mineralnih sirovina stvoriće se uslovi za izdvajanje prostora koji će u kasnijim istraživanjima biti predmet detaljnijih istraživanja. Utvrdiće se kontrolni faktori prostornog razmeštaja mineralizacije bakra, zlata i prateće asocijacije elemenata, kao i tip i intezitet alteracije kao i njihovog uticaja na formiranje, odnosno prostornu distribuciju mineralizacije bakra, zlata i pratećih elemenata.

3.1.5. Osnovna metalogenetska istraživanja ultrabazita Srbije (Platinske grupe elemenata, Au, Fe)

Cilj istraživanja je da se u prvoj fazi geoloških istraživanja utvrdi, orijentaciono, ekonomski sadržaji platinske grupe elemenata (PGE), Au, Fe i drugih pratećih elemenata u ultramafitima Srbije. Zatim bi se na osnovu rezultata prve faze istraživanja odredile lokacije na kojima bi se realizovali geološki istražni radovi druge faze istraživanja.

Nakon realizacije druge faze geoloških istraživanja izdvojiće se područja i izvršiće se selekcija perspektivnih lokaliteta po prioritetima za detaljna geološka istraživanja u cilju pronalaženja ležišta PGE, Au, Fe i pratećih elemenata.

Geološka građa Srbije je takva da postoje svi optimalni geološko-petrološki uslovi za otkrivanje ležišta PGE kod nas. U prilog ovoj tvrdnji idu i saznanja da su stručnjaci Atinskog univerziteta već otkrili prisustvo PGE u nekoliko hromitskih ležišta u ultramafitskom masivu Vorinosa i da su francuski geolozi otkrili u ultramafitima Albanije ekonomske sadržaje PGE. Ovo saznanje je bitno zbog toga što ultramafiti Srbije, Grčke i Albanije imaju skoro identičan sastav i razviće.

Zbog niskog stepena geološke istraženosti ultramafita na teritoriji Srbije, potrebno je osnovnim geološkim istražnim radovima utvrditi moguće prisustvo PGE, Au, Fe i drugih elemenata u njima.

U 2014. godini planirano je da se istražuju ultramafiti Veluća. U sklopu ovih geoloških istraživanja realizovaće se sledeći istražni radovi:

- geološka prospekcija, rekongosciranje terena;

- uzimanje proba za hemijske analize na: Pt, Ir, Os, Ru, Rh, Pd, Au, Fe;

- uzimanje uzoraka za rudna ispitivanja;

- uzimanje uzoraka za petrografska ispitivanja;

- uzimanje i koncentracija teških minerala ispitakom;

- laboratorijski radovi;

- izrada godišnjeg izveštaja.

Dosadašnji mali obim geoloških istražnih radova u području Veluća bio je vezan samo za nanose Srebrenice u kojima je utvrđeno prisustvo PGE i Au.

Očekuje da se nakon realizacije planiranih geoloških istraživanja na širem prostoru u ultramafitima Veluća utvrdi prisustvo PGE, Au i drugih elemenata.

3.1.6. Studija potencijalnosti vulkanogeno-sedimentnih stena na retke metale (Be, Nb, Li, Ga i dr.)

Cilj ovog višegodišnjeg projekta je utvrđivanje potencijalnosti vulkanogeno-sedimentnih stena tercijarne i neogene starosti, na retke metale: Be, Nb, Li, Ga i dr., sa posebnim akcentom na litijum (Li).

Projektnim rešenjima III etape osnovnih geoloških istraživanja, u toku 2014. godine, nastaviće se započeta geološka istraživanja na retke metale u okviru prethodno izdvojena dva perspektivna područja (2012. godina).

Prvo perspektivno područje nalazi se u zapadnom obodnom delu Leckog andezitskog masiva i predstavljeno je vulkanogeno-sedimentnom serijom oligocenske starosti, a drugo perspektivno područje pripada istočnom delu Topličkog tercijarnog basena (okolina Oblačinskog jezera) i čine ga miocenski sedimenti.

U toku 2014. planiran je nastavak istraživanja kroz III etapu osnovnih geoloških istraživanja, koja podrazumeva terenske geološke i laboratorijske radove.

Terenski geološki radovi odnose se na: geološko-geohemijsku prospekciju i izradu geološke karte razmere 1:10.000, zatim, oprobovanje izdanaka, snimanje i geohemijsko oprobovanje karakterističnih otvorenih profila.

Laboratorijski radovi odnose se na geohemijska, petrološka, sedimentološka i rendgenska ispitivanja.

Realizacijom geoloških radova, a na osnovu dosadašnjih rezultata, očekuju se pozitivni rezultati, koji se prvenstveno odnose na povišene sadržaje litijuma (Li), i njegovih elemenata pratilaca bora (B, B2O3), u vulkanogeno-sedimentnim stenama.

U slučaju dobijanja značajno pozitivnih rezultata, otvara se mogućnost nastavka istraživanja na nivou detaljnih geoloških istraživanja (raskopavanje, bušenje i geofizička ispitivanja), a sve u cilju dobijanja ekonomskih koncentracija litijuma i bora.

3.1.7. Projekat geoloških istraživanja mangana na području Srbije sa ocenom mineralne potencijalnosti

Cilj projekta je da se prikaže pregled stanja mineralnih resursa mangana Srbije. Biće definisani uslovi i zakonitosti obrazovanja i prostornog razmeštaja ležišta mangana, kao i podaci o količini, prostiranju i kvalitativnim karakteristikama ruda mangana koje se nalaze na području Republike Srbije.

Imajući u vidu rezultate geoloških istraživanja rude mangana na područjima Velikog Rzava i Uvca u 2012. i 2013. godini, neophodan je nastavak geoloških istraživanja i pratećih laboratorijskih ispitivanja mangana na prostoru cele Srbije.

Realizacijom istraživanja na području rudnih zona treba utvrditi relevantne faktore geneze i distribucije mangana na pojavama i na osnovu toga uraditi ocenu mineralne potencijalnosti.

Planirane projektne aktivnosti su nastavak geoloških istraživanja mangana u rudnim reonima Šumadije i Kopaonika sa pratećim laboratorijskim i terenskim radovima.

Na osnovu raspoložive dokumentacije i na osnovu realizovanih terenskih radova biće ocenjena potencijalnost mineralno sirovinske baze mangana Srbije u reonu Šumadije i Kopaonika.

3.1.8. Geološko-metalogenetska izučavanja područja izgradnje putnih pravaca u Republici Srbiji

Imajući u vidu da se poslednjih godina vrši izgradnja relativno velikog obima putne mreže i da se tokom tih radova vrše prosecanja terena koji su izgrađeni od različitih geoloških formacija, postoji mogućnost da se tim radovima otkriju različite mineralne sirovine.

Osnovni cilj realizacije ovog projekta je da se, sa minimumom finansijskih ulaganja, prikupe značajni geološki podaci sa lokaliteta koji se "otkriju" prilikom građevinskih radova u okviru izgradnje puteva. Geološki podaci se prikupljaju zbog eventualnog otkrivanja novih pojava mineralnih sirovina, boljeg definisanja već poznatih pojava mineralnih sirovina, preciznijeg sagledavanje njihovih dimenzija, određivanje sadržaja korisnih komponenti, kao i zbog definisanja uslova formiranja i zakonomernosti razmeštaja prospektovanih potencijalno rudnih formacija.

Na lokalitetima gde budu registrovane pojave klizišta, isti će biti istraženi sa stanovišta geotehničkih parametara i predložiti načine za njihova saniranja.

Za ovaj projekat se predlaže da bude kontinuiran, odnosno da postoji obaveza Geološkog zavoda Srbije da sve veće objekte koji su u gradnji (putevi, useci, zaseci, tuneli i dr.) prati i određeni obim geoloških izučavanja, odnosno da se geološki izuče tereni na način koji zahteva situacija (snimanje lokalnih litostratigrafskih stubova, oprobovanje otkrivenih izdanaka, radiometrijski premer izdanaka, snimanje klizišta i slično, uz adekvatna laboratorijska izučavanja).

Planirane projektne aktivnosti u 2014. godini su: geološko profiliranje i rekognosciranje; snimanje lokalnih litostratigrafskih stubova; radiometrijski premer izdanaka; litogeohemijsko oprobovanje; laboratorijska ispitivanja.

Realizacija ovog projekta zavisi od mesta izvođenja građevinskih radova u okviru izgradnje puteva. Na odabranim lokalitetima - na putevima koji su u izgradnji, na usecima i zasecima, u tunelima - urađena geološka prospekcijska i odgovarajuća litogeohemijska istraživanja i laboratorijska ispitivanja.

3.2. Istraživanja nemetaličnih mineralnih sirovina

3.2.1. Geološka istraživanja pojava minerala: cirkona, granata, amfibola, apatita, leukoksena, rutila i ksenotima, kao koncentratora retkih elemenata u Bujanovačkom granitskom masivu i kontaktnom pojasu

Cilj ovih geoloških istraživanja je da se u okviru Bujanovačkog plutona i njegove okoline (kontaktnog pojasa) utvrde i definišu pojave minerala: cirkona, granata, amfibola, apatita, leukoksena, rutila i ksenotima kao koncentrata retkih elemenata.

Potencijalnost Bujanovačkog plutona i kontaktnog pojasa kao koncentratora retkih elemenata odrediće se na osnovu sledećih kriterijuma: metalogenetske i stratigrafske rejonizacije područja na osnovu proučenih karakterističnih obeležja; pripadnosti područja određenoj rudonosnoj formaciji, nosiocu pojedinih tipova ležišta mineralnih sirovina; strukturno tektonskih karakteristika (prerudne i postrudne tektonike); mineralnog sastava.

Planirane projektne aktivnosti su: prospekcija mineralnih sirovina Bujanovačkog granitskog masiva i kontaktnog pojasa na karti razmere 1:25 000; geološka prospekcija otvorenih profila; oprobavanje otvorenih profila i izdanaka za petrološka i mineraloška ispitivanja; oprobavanje uzoraka za geohemijska ispitivanja po mreži 100 x 100 m; laboratorijska ispitivanja - petrološka i geohemijska; izrada godišnjeg izveštaja sa sintezom i interpretacijom postignutih rezultata.

3.2.2. Valorizacija nemetaličnih mineralnih sirovina u melioraciji i fertilizaciji poljoprivrednog zemljišta kao prve i osnovne pretpostavke u zasnivanju (otpočinjanju) organske poljoprivredne proizvodnje u Republici Srbiji

Cilj ovog projekta je ocena upotrebljivosti nemetaličnih mineralnih sirovina u poljoprivrednoj proizvodnji, jer se njihovom upotrebom stvara pretpostavka za otpočinjanje poljoprivredne biljne proizvodnje (koja je osnova i za stočarsku proizvodnju) po principima organske poljoprivrede, što ima za posledicu dobijanje poljoprivrednih proizvoda visoke biološke i ekološke vrednosti.

Prostor Republike Srbije raspolaže značajnim nalazištima prirodnih nemetaličnih mineralnih sirovina koja u dosadašnjoj praksi nisu našla dovoljno interesovanja za primenu u poljoprivredi, kako za poboljšanja degradiranih zemljišnih površina (meliorativna upotreba), tako i za supstituciju konvencionalnih mineralnih đubriva kao izvora biljnih hraniva (fertilizacija zemljišta).

Realizacijom ovog projekta biće analizirane i definisane pojedinačne vrednosti prirodnih nemetaličnih mineralnih sirovina za meliorativnu upotrebu i fertilizaciju zemljišta.

U toku 2014. godine planira se nastavak istraživanja u kojim će biti realizovani sledeći istražni radovi: prospekcija terena nemetaličnih mineralnih sirovina za poljoprivrednu proizvodnju sa uzorkovanjem; pedološka ispitivanja terena; uzimanje uzoraka zemljišta za hemijske analize; mineraloško-petrografska ispitivanja nemetaličnih mineralnih sirovina i druga laboratorijska ispitivanja.

Na osnovu realizovanih terenskih, kabinetskih i laboratorijskih radova i istraživanja biće određena upotrebljivost i mogućnosti upotrebe nemetaličnih mineralnih sirovina u organskoj poljoprivrednoj proizvodnji.

3.3. Opšti projekti u okviru istraživanja ležišta mineralnih sirovina

3.3.1. Analiza propisa, direktiva i standarda EU u oblasti geoloških istraživanja mineralnih sirovina kao osnove upravljanja mineralnim resursima Republike Srbije

Cilj projekta je usaglašenost propisa, direktiva i standarda u oblasti geoloških istraživanja mineralnih sirovina u Republici Srbiji i u Evropskoj uniji. Analize se rade u cilju efikasnog upravljanja mineralnim resursima kao osnovi održivog razvoja Republike Srbije.

Projektnim zadatkom je planirano da se uradi korelativna analiza propisa (zakonodavnih rešenja) koja su aktuelna kod nas i u Evropskoj uniji, a odnose se na oblast geoloških istraživanja. Projekat obuhvata prikupljanje i obradu relevantnih podataka neophodnih za izradu korelacione analize pravnih akata Evropske unije i akata Republike Srbije.

Biće analizirane mogućnosti primene i usaglašavanja naših propisa sa aktuelnom pravnom regulativom u Evropskoj uniji u oblasti geoloških istraživanja kao osnove upravljanja mineralnim resursima. Posebna pažnja biće posvećena strateškim mineralnim sirovinama, kao i načinu izdavanja istražnih prava.

3.3.2. Geološke karakteristike i potencijalnost područja opštine Ljubovija

Osnovni cilj predloženih istraživanja je da se na osnovu rezultata ranijih istraživanja i uz novo prikupljene podatke sa terena prikaže mineralno-sirovinski potencijal Opštine Ljubovija, odnosno da se utvrde elementi zaleganja stena, njihov oblik, veličina, prostorni položaj, mineralni sastav i ostali parametri neophodni za definisanje potencijalnosti pojedinih sirovina.

Projektna rešenja predloženih istraživanja imaju karakter osnovnih geoloških istraživanja. Projektovana geološka istraživanja treba da omoguće ocenu potencijalnosti istražnog područja u pogledu mogućnosti pronalaženja mineralnih sirovina kroz:

- bliže upoznavanje osnovnih metalogenetskih obeležja istražnog prostora;

- registrovanje rudnih mineralizacija (poznate i novo otkrivene) i njihovih genetskih tipova;

- određivanje glavnih strukturnih oblika i rupturnih pravaca prostora;

- utvrđivanje povezanosti morfostrukturnih oblika sa različitim tipovima rudnih mineralizacija;

- izdvajanje perspektivnih zona za nastavak istraživanja.

U toku 2014. godine obaviće se prikupljanje i sistematizacija postojeće dokumentacije o ranijim geološkim istraživanjima na teritoriji opštine Ljubovija.

Daljinskom detekcijom i terenskim istraživanjima će se odrediti glavni strukturni oblici i rupturni pravci na istraživanom prostoru, a na prostorima koja se izdvoje kao značajna, uraditi geološku prospekciju sa oprobavanjem rudnih izdanaka za laboratorijska ispitivanja.

3.3.3. Geološke karakteristike i potencijalnost područja opštine Tutin

Osnovni cilj predloženih istraživanja je da se na osnovu rezultata ranijih istraživanja i uz novo prikupljene podatke sa terena prikaže mineralno-sirovinski potencijal opštine Tutin, odnosno da se utvrde elementi zaleganja stena, njihov oblik, veličina, prostorni položaj, mineralni sastav i ostali parametri neophodni za definisanje potencijalnosti pojedinih sirovina.

- bliže upoznavanje osnovnih metalogenetskih obeležja istražnog prostora;

- registrovanje rudnih mineralizacija (poznate i novo otkrivene) i njihovih genetskih tipova;

- određivanje glavnih strukturnih oblika i rupturnih pravaca prostora;

- utvrđivanje povezanosti morfostrukturnih oblika sa različitim tipovima rudnih mineralizacija;

- izdvajanje perspektivnih zona za nastavak istraživanja.

U toku 2014. godine obaviće se prikupljanje i sistematizacija postojeće dokumentacije o ranijim geološkim istraživanjima na teritoriji opštine Tutin.

Na prostorima koja se izdvoje kao značajni, potrebno je odrediti glavne strukturne oblike i rupturne pravce i uraditi geološku prospekciju sa oprobavanjem rudnih izdanaka za laboratorijska ispitivanja.

Projektovanim geološkim istražnim radovima na području opštine Tutin okonturiće se perspektivna područja za dalja geološka istraživanja.

3.4. Istraživanja energetskih mineralnih sirovina

Istraživanja energetskih mineralnih sirovina obuhvataju osnovna geološka istraživanja uglja i pratećih mineralnih sirovina koja su u 2014. godini planirana izradom i realizacijom projekata.

3.4.1. Kompleksna geološka istraživanja ugljonosnosti Despotovačkog basena

Cilj ovog projekta je izdvajanje potencijalno ugljonosnih prostora; definisanje prisustva ugljonosne serije sa slojevima uglja ekonomske debljine u izdvojenom istražnom prostoru, na osnovu raspoloživih geoloških metoda, što će predstavljati osnovu za naredne faze istraživanja; izrada geološko-ekonomske ocene koja omogućava sistematizaciju i aktuelizaciju neophodnih geoloških i ekonomskih podataka na osnovu kojih bi se planirala detaljna istraživanja.

Realizacija ovog projekta obuhvatiće sistematsko analiziranje i proučavanje dostupnih podataka; izradu detaljne geološke karte; izvođenje geofizičkih ispitivanja na istražnom prostoru i prikazivanje rezultata na karti sa izdvojenim potencijalnim ugljonosnim područjima; sintetizovanje obrađenih podataka u formi geološko-ekonomske ocene, odnos geoloških pokazatelja rezultata istraživanja i ekonomske vrednosti rezultata istraživanja resursa uglja.

U toku 2014. godine planirani su sledeći istražni radovi:

- rekognosciranje, prospekcija i izrada detaljne geološke karte u oblastima istočnog oboda despotovačkog basena i neogena Bigrenice (reambulacija);

- izrada fotogeološke i neotektonske karte istraživanog područja;

- laboratorijska ispitivanja (sedimentologija, paleontologija, analize uglja);

- geofizička ispitivanja (geoelektrično sondiranje) u bigreničkom neogenu sa dubinom ispitivanja od oko 800 m;

- izrada geološko-ekonomske ocene na kraju izvedenih istraživanja.

Realizacijom ovog projekta biće definisana perspektivna/neperspektivna područja u pogledu pronalaženja novih rezervi uglja, inovirana novim saznanjima i istraživanjima.

Na osnovu geofizičkih ispitivanja bigreničkog neogena izdvojiće se neogena serija od baze sedimenata (paleoreljefa) i utvrditi položaj ugljonosne serije i njen odnos sa povlatnim i podinskim sedimentima, položaj rasednih struktura, a na kraju izvedenih istraživanja biće urađena geološko-ekonomska ocena.

3.4.2. Ocena potencijalnosti pojava uglja u jurskim sedimentima severoistočne Srbije

Cilj projekta je da se na osnovu raspoloživih literaturnih podataka, realizovanih terenskih radova i laboratorijskih analiza uradi ocena potencijalnosti jurskih sedimenta severoistočne Srbije kao nosioca ležišta uglja.

Realizacija projekta obuhvata: proučavanje dostupne literature, prospekciju jurskih sedimenata istočno od Porečke reke; snimanje lokalnih geoloških stubova i otvorenih profila na perspektivnim područjima; uzimanje uzoraka, laboratorijska ispitivanja (paleontološko - sedimentološka); korelacionu analizu i izdvajanje ugljonosne formacije i ocenu potencijalnosti jurskih sedimenata severoistočne Srbije.

Na osnovu realizacije projektovanih istraživanja, biće okontureni perspektivni delovi istraživanog terena i prikupljeni uzorci za laboratorijska istraživanja.

III IZRADA PROJEKATA I STUDIJA IZ OBLASTI GEOEKOLOGIJE

Za geoekološka istraživanja planirani su projekti i studije koji se odnose na zaštitu životne sredine u oblasti istraživanja i korišćenja geoloških resursa, kao i zaštitu geoloških vrednosti, retkosti i objekata koji imaju karakter geonasleđa.

1. Geohemijska karta Srbije razmere 1:1 000 000

Osnovni cilj ovog projekta je da se primenom geohemijskih i laboratorijskih metoda istraživanja formira jedinstvena baza podataka geohemijskih medija i uradi Geohemijski atlas zemljišta multielementarnog karaktera za celu teritoriju Republike Srbije.

Pojedinačne geoehemijske karte i kompletan atlas zemljišta na teritoriji Republike Srbije predstavljaju osnovu za praćenje globalnih promena, zaštite životne sredine, planiranja i izvođenja budućih geoloških istraživanja, uočavanju prirodnih geoloških opasnosti, izučavanju geologije životne sredine i održivog razvoja, izvođenja pedoloških istraživanja, planiranja razvoja poljoprivrede i primenu u prostornom planiranju.

Dobijena multielementarna geohemijska osnova biće etalon za praćenje svih budućih fizičkih i hemijskih promena zemljine površine.

Nakon obavljenih terenskih radova izvršiti pripremu uzoraka po poznatoj međunarodnoj proceduri i predati u akreditovanu laboratoriju na analizu.

Na osnovu dobijenih rezultata izvršiti obradu podataka i pristupiti realizaciji izrade Geohemijskog atlasa zemljišta.

Rezultati realizacije ovog projekta predstavljaće deo Osnovne geohemijske karte gde će medij zemljište biti prikazano u vidu geohemijskog atlasa multielementarnog karaktera. Imaće svoju neposrednu primenu u formiranju baze podataka sa kvalitativno-kvantitativnom kategorizacijom i karakterizacijom prisutnih geohemijskih elemenata. Na osnovu dobijenih multielementarnih vrednosti rezultata na prostoru Srbije i formiranjem baze podataka može se napraviti strateški plan za sanaciju, prezervaciju i dekontaminaciju ugroženih delova životne sredine.

2. Ekogeološka ispitivanja urbanog i ruralnog zemljišta na teritoriji Republike Srbije

Osnovni cilj projekta je utvrđivanje sadržaja toksičnih elemenata u zemljištu i utvrđivanje dominantnih geogenih i antropogenih uticaja.

Tokom realizacije projekta planira se projektovanje mreže i prikupljanje uzoraka; priprema i laboratorijska analiza uzoraka; statistička obrada rezultata i interpretacija dobijenih rezultata. U 2014. godini biće istraživano zemljište Čačka, a u narednim fazama će sukcesivno biti obuhvaćena još 23 grada u Srbiji čija šira područja imaju više od 100 000 stanovnika.

Zemljište iz ovih gradova će biti hemijski, petrološki i mineraloški analizirani. Podaci će posle statističke obrade, biti prikazani tabelarno i grafički. Realizacijom projekta na zemljištima sa ovih lokacija se utvrđuje prisustvo potencijalno toksičnih metala i ukoliko postoje, njihova geogeno-antopogena veza. Zemljište predstavlja dinamički sistem koji stalno vrši razmenu materije sa geosferama koje ga okružuje. Ono je često i filter polutanata iz vazduha i vode, pa su u zemljištu često prisutni i toksikanti kao posledica ljudskih aktivnosti. Teški metali, kao najčešći polutanti se u određenim koncentracijama prirodno nalaze u zemljištu i vode poreklo od matične stene od koje je zemljište nastalo.

Rezultati istraživanja iz 2014. godine će dati informacije o opterećenosti zemljišta grada i šire okoline Čačka i naznačiti izvore zagađenja. Očekivani rezultati nalaze primenu u prostornom planiranju, poljoprivrednoj proizvodnji, građevinarstvu, šumarstvu, turizmu i drugim granama privrede.

3. Geodiverzitet i geonasleđe zapadne Srbije

Cilj ovog projekta je zaštita geoobjekta od propadanja upoznavanjem aktuelnog stanja i definisanje potencijalnih objekata/lokaliteta. Lokaliteti koji su reprezentativni po svojim karakteristikama povezuju se i sa drugim vrednostima koji se nalaze u njihovoj blizini.

Na osnovu detaljne obrade literaturnih podataka za prostor zapadne Srbije izdvojeni su prioriteti karakteristični samo za ovo područje. Snimanjem postojećeg stanja na predloženim lokalitetima, njihovim sistematskim pregledom i datim detaljnim prikazom ustanoviće se njihova reprezentativnost kao predlog za Inventar objekata geonasleđa u zapadnoj Srbiji. Planira se pregled profila na brani kod Jablanice kao prikaza celovitog razvoja donje do srednje trijaskih formacija tipskih lokaliteta, kao i istraživanja na prostoru Nacionalnog parka Tara radi formiranja geoparka u okviru istog.

Projektne aktivnosti će se odvijati po principu kabinet - teren - kabinet. Kao kontinuitet sa lokalitetima iz jadarskog i ivanjičkog bloka, predlaže se prikaz celovitog razvoja donjo-srednje trijaskih formacija tipskih lokaliteta koji se nalaze na terenima lista Valjevo-4. Ove jedinice su u potpunosti otkrivene na brani kod Jablanice i mogu se osmatrati duž asfaltnog puta. Posebno je interesantan lokalitet jadarskog bloka koja predstavlja prvi nalazak u istom je formacija Pietra Verde na Markovcu. Navedeno područje je poznato po kulturno-istorijskim znamenitostima manastira Lelić i manastira Ćelije. Planira se početak istraživanja u okviru Nacionalnog parka Tara gde će se prikazati geološka građa i istorija stvaranja te oblasti Nastaviće se i istraživanja u okolini Mionice sa akcentom na potencijalne objekte/lokalitete kredne i neogene starosti.

4. Geodiverzitet Golije - istraživanje, konzervacija i prezentacija paleontološkog nalazišta "Svilanovo"

Opšti cilj projekta je da se utvrdi aktuelno stanje lokaliteta "Svilanovo" kao i da se iznađu mogućnosti za njegovu konzervaciju i povezivanje u funkcionalnu celinu sa drugim objektima geonasleđa na području parka prirode Golija. Projekat će omogućiti promociju prirodnih i kulturnih vrednosti Golije kao i razvoj novog vida geoturizma.

Geološka istraživanja obuhvatiće prikupljanje, sistematizovanje i kritičko razmatranje podataka; prospekciju šire okoline nalazišta; snimanje stanja nalazišta na terenu; snimanje geoloških profila i stubova; uzorkovanje lokaliteta; paleontološka, petrološka, sedimentološka i mineraloška ispitivanja; obradu podataka i interpretaciju.

Realizovanjem ovih radova razradiće se najsvrsishodnija koncepcijska i metodološka rešenja, koja će omogućiti sveobuhvatno sagledavanje aktuelnog stanja na terenu i formirati kompilaciju novih informacija sa raspoloživim rezultatima dosadašnjih istraživanja u funkciji utvrđivanja polaznih elemenata za konzervaciju i očuvanje lokaliteta "Svilanovo".

5. Geonasleđe i geodiverzitet istočne Srbije

Cilj ovog projekta je da se sakupe predlozi za zaštitu objekata geološkog nasleđa koji oslikavaju važne momente u razvoju zemljine kore na teritoriji istočne Srbije kako bi se ovim pojavama oblicima i profilima posvetila posebna pažnja u društvu, a istovremeno zaštitili od daljeg propadanja. Otvoriće se mogućnost povezivanje u funkcionalnu celinu sa drugim objektima geonasleđa u Srbiji kao i međunarodna korelacija.

Projekat Geonasleđe i geodiverzitet istočne Srbije radi se saglasno sa Zakonom o rudarstvu i geološkim istraživanjima i u skladu je sa pravilima Evropske asocijacije za konzervaciju geološkog nasleđa (Pro GEO).

Kroz ovaj projekat bi se utvrdilo aktuelno stanja geoloških znamenitosti na određenim lokalitetima u istočnoj Srbiji. Projektom bi se omogućilo izdvajanje/predlaganje objekata/lokaliteta geonasleđa za unošenje u Inventar geonasleđa, odnosno mogućnost formiranje geoparka, kao najvišeg nivoa u hijerarhiji zaštite geonasleđa.

Objekti/lokaliteti koji će biti analizirani u 2014. godini predstavljaju nastavak istraživanja započetih u prethodnoj godini i to:

- lokaliteti trijaski starosti šireg prostora okoline Temske i Zavojskog jezera,

- lokaliteti u okolini Bele Palanke i Babušnice

Na osnovu rezultata istraživanja u 2014. godini biće utvrđeno aktuelno stanje lokaliteta; urađena analiza stepena ugroženosti (ako postoji); utvrdiće se da li lokalitet zadovoljava kriterijume vrednovanja; mogućnost povezivanja sa drugim objektima geonasleđa u funkcionalnu sredinu; otvoriće se mogućnost za promociju prirodnih i kulturnih vrednosti, kao i razvoj novog vida geoturizma;

IV OSTALE STRUČNE AKTIVNOSTI

Unos postojećih podataka Osnovnih geoloških istraživanja u formu GeolISS-a

Geološki informacioni sistem Srbije (GeolISS) se kao strateški projekat Ministarstva prirodnih resursa, rudarstva i prostornog planiranja razvija poslednjih nekoliko godina. Cilj ovakvog informacionog sistema je formiranje jedinstvene objektno orijentisane baze podataka za digitalno arhiviranje geoloških podataka i informacija i obezbeđenje savremene i efikasne informacione osnove za obavljanje svih aktivnosti vezanih za planiranja, projektovanja i odlučivanja u oblasti geologije.

1. Unos geoloških podataka (iz Fonda geološke dokumentacije) u formu GeolISS-a

Geološka dokumentacija kojom raspolaže Republika Srbija je od ogromne važnosti za geološku struku i nauku i državu u celini. Veoma bogat fondovski materijal predstavlja dragocene rezultate istraživanja ovog prostora za period od preko sto godina. Fond geološke dokumentacije Ministarstva prirodnih resursa, rudarstva i prostornog planiranja Republike Srbije raspolaže sa preko 5 500 dokumenata (izveštaja, elaborata i karata opšte i specijalne namene), obrađenih i sređenih podataka po mestu i vrsti istraživanja. Većina ove dokumentacije nalazi se u klasičnom papirnom obliku.

Formiranjem GeolISS-a stvoreni su uslovi da se deo ovog veoma vrednog fondovskog materijala prevede u digitalni oblik i bude dostupan širem krugu korisnika.

Za 2014. godinu predviđeno je da se završi unos osnovnih podataka (uz kratak rezime) o svim izvršenim geološkim istraživanjima kojima raspolaže fond geološke dokumentacije. Preostalo je da se unesu izveštaji i elaborati osnovnih geoloških istraživanja Fonda dokumentacije AP Vojvodine.

Kao poseban informacioni modul GeolISS-a biće formiran Katastar pojava i ležišta mineralnih sirovina Republike Srbije.

V FINANSIJSKA SREDSTVA ZA SPROVOĐENJE PROGRAMA

Finansijska sredstva za sprovođenje ovog programa obezbeđena su Zakonom o budžetu Republike Srbije za 2014. godinu ("Službeni glasnik RS", broj 110/13), razdeo 46, funkcija 440, Geološki zavod Srbije, linijskim budžetom sredstva za realizaciju projekata osnovnih geoloških istraživanja za 2014. godinu, raspoređena su na sledećim ekonomskim klasifikacijama: 422 - troškovi službenih putovanja u iznosu od 12.000.000,00 dinara; 423 - ostale opšte usluge u iznosu od 2.000.000,00 dinara za obavljanje laboratorijskih ispitivanja u specijalizovanim laboratorijama; 425 - tekuće popravke i održavanje opreme u iznosu od 2.000.000,00 dinara, za popravku i održavanje terenskih vozila; 426 - materijali za saobraćaj u iznosu od 3.500.000,00 dinara, izdaci za gorivo (benzin, dizel gorivo, ulja i maziva), za potrebe terenskih vozila za rad geoloških istraživača na terenu; 512 - kupovina geofizičke opreme u iznosu od 5.000.000,00 dinara i 515 - nabavka ArcGIS softvera u iznosu od 1.500.000,00 dinara.

Nastavak hidrogeoloških istraživanja za listove: Smederevo, Lapovo, Kragujevac Bijeljina, Niš i Bela Palanka, kao i ostalih Osnovnih geoloških istraživanja za 2015. i 2016. godinu, biće planiran u skladu sa bilansnim mogućnostima budžeta Republike Srbije, odnosno u okviru limita utvrđenih Fiskalnom strategijom.

VI IZVOĐENJE I NADZOR OSNOVNIH GEOLOŠKIH ISTRAŽIVANJA

Izvođenje osnovnih geoloških istraživanja obavlja Geološki zavod Srbije u skladu sa čl. 14-19. Zakona o rudarstvu i geološkim istraživanjima ("Službeni glasnik RS", broj 88/11).

Ministarstvo nadležno za poslove geoloških istraživanja, u skladu sa Zakonom o rudarstvu i geološkim istraživanjima vrši stručni nadzor nad izvođenjem Osnovnih geoloških istraživanja.

VII DINAMIKA IZVOĐENJA RADOVA

Završetak realizacije Programa osnovnih geoloških istraživanja za 2014. godinu planiran je do 31. decembra 2014. godine.