PROGRAMKONTROLE I PRAĆENJA POPULACIJE KOMARACA NA TERITORIJI GRADA KRALJEVA U 2014. GODINI("Sl. list grada Kraljeva", br. 11/2014) |
Komarci (Culicidae) predstavljaju složene vrste insekata, kako u pogledu geografske distribucije, tako i u pogledu njihove brojnosti i sposobnosti da prenose i održavaju infektivne agense (parazite, bakterije, viruse). Malo je mesta na zemlji gde se njihovo prisustvo ne otkriva (ekstremni klimatski uslovi). Procena je da postoji preko 3500 vrsta i da tu nije kraj. Ako se uzme u obzir da se klima menja i da je u svetu sve veći prodor nekih vrsta koje se saobraćajem prenose, onda naša sredina ne može biti izolovana od prostorno ekspanzivnih i vitalnih vrsta komaraca.
Metodološki pristup suzbijanju komaraca podrazumeva primenu monitoringa koji se bazira na:
1. Dobrom poznavanju vrsta komaraca koje se suzbijaju (biologije);
2. Poznavanju njihovog staništa;
3. Poznavanju klimatskih prilika i povoljnosti ekoloških faktora;
4. Poznavanju sredine (stanovništvo, stepen obrazovanja, socio-ekonomski status);
5. Preparatima koji će se koristiti za larvicidni i adulticidni tretman;
6. Osetljivosti komaraca na korišćeni preparat ili alternativne;
7. Tehnici aplikacije preparata i kontrole efekata.
Ministarstvo zdravlja Republike Srbije uputilo je 2013. godine instrukciju lokalnim samoupravama da preduzmu aktivnosti na praćenju i redukciji brojnosti populacije komaraca a u cilju smanjenja rizika pojave Groznice Zapadnog Nila kod ljudi.
Poznato je da je malarija eradicirana, ali da vektori i dalje perzistiraju na našim prostorima, te se potencijalna opasnost od ove bolesti koja u svetu godišnje odnese preko 2 miliona ljudskih života ne isključuje, naročito kada se imaju u vidu komunikacije naših ljudi sa endemskim područjima malarije, brojnost autohtonih slučajeva u toku godine i prisustvo vektora (anofela). Pored uzročnika malarije (Plasmodium spp.), komarci u našoj sredini su uključeni u prenošenju dirofilarija i jednog broja poznatih i nepoznatih (slede ispitivanja) arbovirusnih infekcija.
Od 2012. godine, komarci prenose uzročnika West Nile groznice i u Srbiji. Mali je broj istraživanja koji se bazira na izučavanje infektivnog kapaciteta komaraca u našoj sredini.
Slično drugim sredinama, i kod nas komarci mogu da postanu neosetljivi na neke od preparata koji se koriste za njihovo suzbijanje. Fenomen rezistencije komaraca je dobro izučavan kod anofeličnih vrsta u periodu eradikacije malarije. Kasnije, mehanizmima rezistencije kod komaraca se bavio zanemarljiv broj istraživača, čak se i provera osetljivosti na komercijalne preparate ne sprovodi dosledno.
1. Ustanovljavanje prisustva staništa za pojavu i razvoj komaraca (GPS koordinate), protokol, kompjuterski program zavisno od dužine i vrste zime i ekoloških faktora koji vladaju u sredini. Sa evidencijom staništa krenuti krajem marta, početkom aprila. Sva staništa (stalna, povremena ili povremeno potencijalna) se unose u registar (GPS koordinate) i kompjuterski program i prate se tokom cele sezone aktivnosti komaraca.
2. Edukacija stanovništva o potencijalnim opasnostima komaraca.
Pretraga na prisustvo larvi komaraca, procena gustine, determinacija vrste komaraca, evidencija (GPS koordinate), predlog larvicidnih tretmana (u toku sezone aktivnosti komaraca).
Otkrivanje razvojnih oblika larvi komaraca obavljaju edukovane osobe iz ove problematike (biolozi, veterinari, inženjeri, tehničari). Pretragu terena na prisustvo larvi komaraca planira stručno lice koje poznaje dobro klimatsko-meteorološke i ekološke faktore, staništa, vrste komaraca i metodologiju rada. Ova aktivnost kreće s proleća kada dođe do porasta dnevnih temperatura i temperatura vode i traje tokom čitave godine.
3. Kontrola izvedenih tretmana. Kontrola efekata suzbijanja larvi komaraca, posle obavljenog suzbijanja radila bi se na 24 časa, tri dana i sedam dana (zavisno od vrste preparata koji je korišćen za suzbijanje).
4. Izbor kontrolnih punktova za praćenje brojnosti odraslih jedinki komaraca u odnosu na ekološke kategorije staništa i konfiguraciju terena.
Ove tačke se kontrolišu postavljanjem klopki sa ugljendioksidom, kontrola preko aspiratora ručnog ili na baterijama. Ako se klopke izlažu, onda je najbolje da se izlože u popodnevnim satima, a materijal prikupi na 24 časa
5. Provera prisustva i brojnosti odraslih jedinki komaraca (klopke za ugljendioksidom, aspiratori), determinacija vrsta.
6. Ispitivanje dela uzoraka na prisustvo uzročnika Groznice Zapadnog Nila.
Kontrola efekata suzbijanja na 24 časa od izvedenog tretmana.
Pored gore navedenih aktivnosti, materijal koji je sakupljen, odrasle vrste komaraca se određuju u odnosu na rod i vrstu. Determinacija se radi po ključevima i osim ženke, obuhvata i jedinke muškog pola.
Pisanje izveštaja
Pregled lokacija za monitoring i suzbijanje larvi komaraca na teritoriji grada Kraljeva
Zona 1. Gradsko područje
- kanali uz železničku prugu kroz grad obostrano u dužini oko 6 km (u kišnim godinama oko 30% kanala ima stalne barice);
- 4 gradska groblja u kojima se nalazi više česmi koje stvaraju stalne bare;
- kanali i potok kroz ratarsko imanje, đubrišta i osočne jame i močvarno zemljište oko 1 hektar površine;
- autobuska stanica, železnička stanica;
- desetak perionica, desetak vulkanizerskih radnji;
- gradska pijaca;
- septičke jame u funkciji i van funkcije oko 100;
- gradski parkovi - površine pod cvećem koje se redovno polivaju oko 1 hektar.
Za monitoring komaraca na ovom području potrebno je najmanje 40 kontrolnih tačaka, sa 1-20 uzoraka po tački.
Zona 2. Prigradska naselja
- Potok Buban i kanali kroz Grdicu bare, đubrišne i osočne jame u dužini od oko 7 km, obostrano oko 10 hektara;
- Kovački potok, dužine oko 2 km obostrano oko 1 hektar;
- bare pored Ibra sa Kovačke strane površine od 0,5-2 hektara;
- Žičko jezero Malo i veliko površine oko 5 hektara;
- bunari u Žičkom i konarevskom polju oko 20 hektara;
- potok u Jarčujaku oko 1,5 hektara;
- kanali oko kasarne Jarčujak i u krugu kasarne oko 1 hektar;
- industrijska zona Šeovac - potok i kanali i bare oko 2 hektara;
- priobalje reke Ribnice oko 5 hektara;
- kolektor otpadnih voda oko 0,5 hektara;
- gradska deponija;
- industrijska zona Magnohrom oko 5 hektara (kanali, bare, močvarno zemljište);
- Sijaće polje oko 5 hektara (kanali, drenaže, septičke jame, bašte, i dr.).
Za monitoring komaraca na ovom području potrebno je najmanje 50 kontrolnih tačaka, sa 1-20 uzoraka po tački.
Zona 3. Šira okolina
- priobalje Zapadne Morave od Stubla do Katrge (granice sa Čačkom) - obostrano, rukavci, bare, šljunkare napuštene i u eksploataciji, tišaci, obostrano oko 20 km;
- priobalje reke Ibar kroz gradsku zonu i Matarušku Banju (Ušće u Moravi - Ušće Crne reke) obostrano oko 15 km;
- vodotok Gruže kroz teritoriju grada Kraljeva sa pritokama oko 10 km;
- priobalje Ribnice van 2 zone, oko 4 km obostrano;
- bašte, septičke jame, deponije i kanali i bare nepomenuti oko 5 hektara.
Za monitoring komaraca na ovom području potrebno je najmanje 60 kontrolnih tačaka, sa 1-20 uzoraka po tački.
Program kontrole i praćenja populacije komaraca na teritoriji grada Kraljeva u 2014. godini finansiraće se iz sredstava planiranih budžetom grada Kraljeva za 2014. godinu, po sprovedenom postupku javnih nabavki.
Program kontrole i praćenja populacije komaraca na teritoriji grada Kraljeva u 2014. godini objaviti u "Službenom listu grada Kraljeva".