PROGRAM SISTEMATSKE DERATIZACIJE I DEZINSEKCIJE NA TERITORIJI GRADA SMEDEREVA ZA 2014. GODINU ("Sl. list grada Smedereva", br. 2/2014)

 

I ZNAČAJ DERATIZACIJE I DEZINSEKCIJE

Deratizacija i dezinsekcija predstavljaju važne mere za zaštitu stanovništva od zaraznih bolesti. Ove higijensko-epidemiološke mere preduzimaju se u cilju uništavanja miševa, pacova i štetnih artropoda (insekata), kao važnih činilaca u nastanku zaraznih bolesti.

Zakonom o zaštiti stanovništva od zaraznih bolesti ("Službeni glasnik Republike Srbije", broj 125/2004) definisano je da su preventivna deratizacija i dezinsekcija opšte higijensko-epidemiološke mere koje se sprovode u naseljenim mestima, na javnim površinama, u stambenim objektima, u sredstvima javnog saobraćaja, u objektima pod sanitarnim nadzorom i njihovoj neposrednoj okolini i drugim objektima u kojima se obavlja društvena, odnosno javna delatnost, a u cilju zaštite stanovništva od zaraznih bolesti.

1. DERATIZACIJA - podrazumeva suzbijanje glodara (pacova i miševa) u cilju svođenja njihovog broja na tolerantni nivo.

Suzbijanje i uništavanje glodara se sprovodi iz više razloga:

- zdravstvenih,

- ekonomskih,

- estetskih i

- zaštite životne sredine.

2. DEZINSEKCIJA - predstavlja skup mera i postupaka za suzbijanje (štetnih artropoda) insekata, vektora transmisivnih zaraznih bolesti i podrazumeva uništavanje komaraca, krpelja, bubašvaba i drugih insekata, koji nisu samo prenosioci bolesti, nego i izazivaju alergijske reakcije prilikom ujeda.

II CILJ PROGRAMA

U cilju sprečavanja i suzbijanja zaraznih bolesti koje se šire posredstvom glodara i (artropoda) insekata, donosi se Program kojim se definišu površine i objekti gde će se sprovoditi deratizacija i dezinsekcija, vreme sprovođenja, učesnici u realizaciji programa, izvori i dinamika obezbeđivanja sredstava i praćenje sprovođenja.

III OBIM DERATIZACIJE

1. Sprovođenje sistematske deratizacije podrazumeva deratizaciju u stambenim objektima kolektivnog i individualnog stanovanja na celokupnoj teritoriji grada Smedereva, uključujući prigradska i seoska naselja: Jugovo, Badljevica, Binovac, Vodanj, Vranovo, Vrbovac, Vučak, Dobri Do, Drugovac, Kolari, Kulič, Landol, Lipe, Lugavčina, Lunjevac, Mala Krsna, Malo Orašje, Mihajlovac, Osipaonica, Petrijevo, Radinac, Ralja, Saraorci, Seone, Suvodol, Skobalj, Udovice, Šalinac i Orešac i to sledeći objekti:

- individualna domaćinstva	15.300 seoskih
	19.100 gradskih
- srednje i osnovne škole	25 objekata
- predškolske ustanove	10 objekata
- ostale ustanove	50 objekata
- zdravstvene ustanove u gradu i selima	43 objekta
- zadruge po selima	10 objekata
- pekare	50 objekata
- trgovinski i ugostiteljski objekti	650 objekata
- kanalizaciona mreža (šahte)	2.500 komada
- gradska smetlišta	11 ha
- divlje deponije	4 - 5 ha
- zelene površine	18 ha
- zelene pijace	8,8 ha
- groblja	11 ha
- priobalje reke Dunav	2,3 km
- Tvrđava	11 ha

U zavisnosti od situacije na terenu broj šahti koji je određen Programom, može se povećati za 10%, ukoliko neko od korisnika ukaže na postojanje glodara u šahtama.

IV OBIM DEZINSEKCIJE

1. Suzbijanje krpelja (dva tretmana sa zemlje) na lokalitetima, u površini oko 50 hektara:

- priobalje Dunava (Veslački klub) i Jezave (Marina),

- Tvrđava,

- gradski parkovi,

- dvorišta škola i predškolskih ustanova,

- krug bolnice i zdravstvenih ambulanti,

- crkvena dvorišta i sportski tereni i

- dvorišta ostalih ustanova na teritoriji grada Smedereva.

2. SUZBIJANJE KOMARACA

Program suzbijanja komaraca je integralni deo pristupa prevenciji endemskih zaraznih oboljenja, kao što su malarija, poliomielitis, encefalitis i virus Zapadnog Nila kao i druga oboljenja, koja prenose pojedine vrste komaraca.

Integralni pristup suzbijanju komaraca podrazumeva primenu preventivnih i direktnih mera.

Preventivne mere su:

- mere koje se preduzimaju u cilju smanjenja uslova za razvoj i razmnožavanje komaraca na području grada Smedereva (isušivanje veštački stvorenih bara, povećanje protočnosti ustajalih voda, sanacija terena na kojima se nagomilavaju atmosferske vode, uklanjanje divljih deponija i sl.);

- mere koje podrazumevaju edukaciju stanovništva o komarcima kao vektorima zaraznih bolesti, kao i o tome kako mogu doprineti smanjenju brojnosti komaraca i o značaju larvicidnog tretmana kao najefikasnijeg načina smanjenja brojnosti komaraca, (ekološki prihvatljiv i prioritetna mera).

Iz navedenih razloga Program suzbijanja komaraca na teritoriji grada Smedereva treba usmeriti na suzbijanje larvi komaraca.

Direktne mere su:

1. Kontrola njihovih potencijalnih staništa - Monitoring larvi i odraslih jedinki komaraca

2. Kontrola brojnosti komaraca (larvicid i adulticid)

A. upotreba prirodnih neprijatelja komaraca u kontroli brojnosti

B. Upotrebu preparata

- bioloških preparata

- hemijskih preparata,

ali tek nakon utvrđivanja potrebe tretiranja na osnovu realne situacije na terenu, odnosno sprovedenog monitoringa

3. Nadzor i kontrola nad realizacijom suzbijanja komaraca koje vrše odgovarajuće stručne službe na teritoriji na kojoj se program sprovodi.

Primena direktnih mera

1. Kontrola njihovih potencijalnih staništa - Monitoring larvi i odraslih jedinki komaraca. Poslovi prognoze (monitoringa) obuhvataju:

• terenska istraživanja (praćenje razvoja i brojnosti larvi i odraslih komaraca)

• otkrivanje pojave, brojnosti i vrste komaraca

• odlučivanje o obimu i vremenu primene direktnih mera suzbijanja

• utvrđivanje i usklađivanje metoda rada.

Program suzbijanja komaraca treba započeti monitoringom, koji je veoma značajan za adekvatnu kontrolu brojnosti komaraca, kao i zaštitu životne sredine, ekonomske i socijalne aspekte, a zasniva se na:

- utvrđivanju brojnosti larvi u staništima (priobalje reka, potoci, bare, retenzije, jezera);

- utvrđivanje brojnosti odraslih komaraca;

- izradi mapa potencijalnih staništa larvi i odraslih;

- mapiranje žarišta larvi i odraslih.

U okviru projekta "Detekcija virusa groznice Zapadnog Nila u populaciji komaraca na teritoriji Republike Srbije" stručne ekipe Zavoda za biocide i medicinsku ekologiju su tokom jula meseca 2013. godine detektovali veliku brojnost komaraca, kao i prisustvo virusa West Nile, u uzorcima komaraca na području Smedereva. Takođe je zabeleženo 6 slučajeva bolesti izazvane ovim virusom, a na preporuku Ministarstva zdravlja da se iz već navedenih razloga preporučuju izrada programa za sprovođenje nadzora nad komarcima u nastupajućoj sezoni i planiraju adekvatna sredstva u budžetu za sprovođenje tih programa, ovim programom osim redovnih planiraju se i vanredni tretmni po epidemiološkim indikacijama.

2. Kontrola brojnosti komaraca (larvicid i adulticid)

LARVICIDNI TRETMAN

Biologija razvoja komarca vezana je za četiri razvojne forme (četiri stadijuma): jaja, larva, lutka i odrasla forma. Prva tri razvojna oblika su u vodi, samo odrastao komarac se kreće vazduhom i udaljava od legla. Kako je utvrđivanje brojnosti larvi jednostavniji u odnosu na odrasle forme, larvicidni tretman mora biti prioritetan.

Larvicidni preparati se proizvode u vidu emulzionih koncentrata, granula, briketa, praha.

Izbor preparata za larvicidni tretman zavisi od stepena osetljivosti larvi prema insekticidnim preparatima, forma preparata za aplikaciju, terena, tipa staništa, prohodnosti staništa, zagađenosti vode, brzine protoka vode i finansijske mogućnosti.

Izbor aparature je uslovljen vrstom i formom preparata, obimom tretmana, raspoloživog ljudstva, opštom situacijom na terenu u pogledu prisustva i brojnosti larvi.

U zavisnosti od prirode i veličine staništa koje se tretira, larvicidni tretman može da se obavlja ručno, leđnim prskalicama, motornim prskalicama, prskalicama velikog kapaciteta, helikopterima i avionima.

Savremena praksa u suzbijanju komaraca u većini evropskih zemalja je da se adulticidni tretmani iz vazduha ne sprovode, već da se pravovremenim sprovođenjem akcije suzbijanja larvi komaraca značajno redukuje mogućnost izletanja odraslih komaraca i na taj način kontroliše brojnost komaraca.

Larvicidni tretman će se na teritoriji grada Smedereva sprovoditi, po potrebi, od aprila do septembra na sledećim lokalitetima:

- iz vazduha (Ada, priobalje Dunava do iza Kovinskog mosta, naselje Orešac, deo Godominskog polja sa kanalima, Jugovo, priobalje Velike Morave, Šalinačka i Radinačka jezera, kanal Jezave, zabarene površine u seoskom i gradskom području) na površini od 800 ha;

- sa zemlje (Vučački potok, jezero na Kovačićevu, priobalje Dunava od Veslačkog kluba do Marine, deo Godominskog polja sa kanalima i druge zabarene površine) na površini od 100 ha.

Ukupna predviđena površina koja će se tretirati je:

- iz vazduha: 2 400 ha

- sa zemlje: 300 ha.

Akcija će se izvoditi parcijalno po pozivu naručioca. Obaveza izvođača je da u saradnji sa nadzorom vrši monitoring i kontrolu brojnosti populacije larvi.

Prvi larvicidni tretman obaviti početkom maja.

TRETMAN ODRASLIH FORMI KOMARACA

Sprovodiće se kao dopuna larvicidnom postupku.

Adulticidni tretmani su usmereni na suzbijanje odraslih formi komaraca. Tretman odraslih formi komaraca se vrši na zelenim površinama, parkovima, park šumama, drvoredima, priobalnom području, rečnim ostrvima, grobljima, ugroženim stambenim zonama u urbanim delovima grada, prigradskim i seoskim područjima, kao i zelenim površinama u obodnim delovima grada.

Pre izvođenja adulticidnog tretmana veoma je bitno pratiti vremenske prilike, odnosno brzinu i pravac vetra, kišu i temperaturu. Pri mirnom vremenu, bez vetra kapi inseticida se pomeraju oko 10-20 metara. Treba voditi računa i u kom pravcu vetar duva. Da bi se vetar najbolje iskoristio, treba da se prska krećući se u pravcu duvanja vetra. Idealna brzina vetra je 1,5-3m/s. Za uspešan adulticidni tretman kiša ne bi trebalo da padne 48 sati posle akcije suzbijanja. Temperatura je takođe važan faktor za tretiranje odraslih formi. Idealna temperatura za suzbijanje odraslih formi iz vazduha je 22-28°C. U vreme velikih vrućina preporučuje se da se akcija izvodi u ranim jutarnjim ili večernjim satima.

Suzbijanje odraslih se izvodi uređajima sa zemlje i tretmanom iz aviona. Ovo može da se odvija istovremeno ili odvojeno, u zavisnosti od obima i karaktera akcije. Akcija suzbijanja odraslih formi podrazumeva utvrđivanje i izradu pravaca i satnice za prelete aviona, kao i trasa i satnice za kretanje ekipa koje tretman obavljaju uređajima sa zemlje.

U naseljenim delovima, parkovima, izletištima, na rekreacionim površinama i drugim delovima centralnog područja naselja, u zavisnosti od stepena infestiranosti, obavlja pretežno uređajima sa zemlje.

Ukupna predviđena površina koja će se tretirati je:

- iz aviona: 10 000 ha - priobalje Dunava, Jezave i Morave, Ada, Godominsko polje, kanali, Šalinačka i Radinačka jezera/bare, šumska područja, zelene površine na teritoriji grada Smedereva (gradsko i seoska područja).

- sa zemlje: 1 000 ha - urbani deo grada i zelene površine u seoskom području.

Akcija će se izvoditi parcijalno, po pozivu naručioca, a u skladu sa situacijom na terenu.

Obaveza izvođača je da u saradnji sa nadzorom vrši monitoring i kontrolu broja populacije odraslih formi komaraca.

3. Nadzor i kontrola nad realizacijom akcije suzbijanja komaraca vrši Odeljenje za urbanističko-komunalne, imovinsko-pravne, poslovni prostor i inspekcijske poslove - Grupa za zaštitu životne sredine, Grupa za komunalnu inspekciju i Grupa za inspekciju za zaštitu životne sredine.

Realizacija sistematske deratizacije i dezinsekcije na ovim površinama i objektima finansiraće se iz sredstava predviđenih Odlukom o budžetu grada Smedereva za 2014. godinu ("Službeni list grada Smedereva", broj 11/2013) - sredstva gradonačelnika, funkcija 530, pozicija 77, konto 424 - specijalizovane usluge.

- Suzbijanje komaraca:
larvicidni tretman	3.180.000,00 dinara
tretman odraslih formi	6.000.000,00 dinara
- Deratizacija	760.000,00 dinara
- Suzbijanje krpelja	60.000,00 dinara
	10.000.000,00 dinara

 

V MERE ZA REALIZACIJU PROGRAMA

Sprovođenje sistematske deratizacije i uništavanje krpelja i komaraca obuhvata primenu hemijskih, mehaničkih i bioloških sredstava za suzbijanje štetnih vrsta glodara, krpelja i komaraca.

Sprovođenje akcije deratizacije i dezinsekcije vrši stručna ustanova, izabrana putem javnog tendera za realizaciju dezinsekcije, kao i deratizacije grada Smedereva u skladu sa važećim zakonskim propisima.

Ovlašćena organizacija koja sprovodi akciju dezinsekcije, odnosno deratizacije se obavezuje da:

- izvrši pripremne radove u smislu obaveštavanja stanovništva grada Smedereva o akciji deratizacije i dezinsekcije na teritoriji grada Smedereva, putem plakatiranja i preko sredstava javnog informisanja,

- posebno pismeno obavesti udruženje pčelara o akciji suzbijanju komaraca na teritoriji grada Smedereva,

- stručno i kvalitetno obavi akcije deratizacije i dezinsekcije na teritoriji grada Smedereva na ugovorenoj površini,

- primeni preparate navedene u ponudi u dovoljnim količinama,

- neće ugroziti zdravlje ljudi niti ekološki narušiti čovekovu sredinu,

- u svemu postupiti po primedbama ovlašćenog lica naručioca.

Da bi deratizacija i dezinsekcija bile što uspešnije, moraju biti sinhronizovane po planu i programu za celu teritoriju grada u odnosu na vreme, prostor izvođenja, metodologiju i izbor preparata.

VI DINAMIKA SPROVOĐENJA PROGRAMA

Izvođenje preventivne deratizacije i uništavanje krpelja i komaraca obuhvata tri faze:

1. faza - donošenje Programa od strane Gradskog veća i odobrenje Gradonačelnika za finansiranje navedenog Programa.

2. faza - Raspisivanje javnog konkursa za izbor izvođača za sprovođenje sistematske deratizacije i dezinsekcije i potpisivanje ugovora.

3. faza - Organizacija i sprovođenje akcije sistematske deratizacije i dezinsekcije.

Realizacija Programa sistematske deratizacije i dezinsekcije odvijaće se u skladu sa Operativnim planom koji dostavlja izvođač.

VII

Program stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom listu grada Smedereva".