ODLUKA O UTVRĐIVANJU VILE "AVALA" U VRNJAČKOJ BANJI ZA SPOMENIK KULTURE ("Sl. glasnik RS", br. 84/2014)

1. Vila "Avala" u Vrnjačkoj Banji utvrđuje se za spomenik kulture.

2. Vila "Avala" u Vrnjačkoj Banji (u daljem tekstu: spomenik kulture) nalazi se na teritoriji opštine Vrnjačka Banja, u Vrnjačkoj Banji, Ulica vrnjačka broj 16, u mešovitoj svojini, na katastarskoj parceli broj 830/2 K.O. Vrnjačka Banja, u državnoj svojini.

Spomenik kulture nalazi se u centralnoj banjskoj zoni, na Promenadi, sa leve strane Vrnjačke reke. Dr Kosta Petrović Rakičić, poznatiji kao Kosta Rakica, začetnik vrnjačkog ugostiteljstva i vizionar razvoja turizma, sagradio je krajem devete decenije 19. veka porodičnu kuću poznatu kao "Stanovi Rakičića" za smeštaj banjskih gostiju. Ispred ovog zdanja nalazila se prva banjska pekara Gavrila Belića i Belićka javna česma. Pred Prvi svetski rat kuću je kupio trstenički trgovac Boško Janković i dogradio sprat, zadržavajući isti raspored i način gradnje, i dao joj ime "Avala". Posle Drugog svetskog rata društvene i vlasničke promene nametnule su novu namenu, te je kuća za izdavanje soba banjskim gostima pretvorena u zgradu za stalno stanovanje više porodica, čime je došlo do narušavanja koncepta osnovne funkcije, tako da je jedna od najstarijih vila u Vrnjačkoj Banji, poznata sa mnogih starih razglednica, neredovnim održavanjem izgubila na reprezentativnosti. Ova građevina pravougaone osnove, koncipirane u obliku izduženog ćiriličnog slova P, komponovana je po uzoru na manje tipske pansione srednjoevropskih banja tokom 19. veka. Ima visoko prizemlje, sprat i tavan. Zidana je opekom, nad temeljom i soklom od lomljenog kamena. U simetrično rešenu zgradu ulazilo se preko otvorenog trema u sredini, potom se ka dvorištu išlo hodnikom koji se nastavljao na otvoreni trem u dvorišnom delu prizemlja, a sa koga se ulazilo u sobe. Stepenište za sprat vodi u hodnik sa koga se dolazi na drvenom ogradom ograđenu terasu glavne fasade, kao i na istovetnu dvorišnu terasu, a sa kojih se ulazilo u sobe. Karakteristični drveni trouglasti dekorativni elementi ukrašavaju ograde terasa i zabate.

Ovaj spomenik kulture svrstava se u značajne primere tipskog banjskog akademskog graditeljstva najranije istorijske faze razvoja banjskih naselja Srbije, kako arhitektonskim svojstvima, tako i izborom mesta u centralnoj zoni Vrnjačke Banje.

3. Zaštićena okolina spomenika kulture obuhvata katastarske parcele broj: 830/1, 830/2, 830/3, 830/4, 830/5, 830/6, 1055/1, 1055/2, 1056/1, 1056/2 K.O. Vrnjačka Banja, u državnoj svojini.

4. Utvrđuju se sledeće mere zaštite spomenika kulture:

1) očuvanje izvornog izgleda spoljašnje arhitekture i enterijera, horizontalnog i vertikalnog gabarita, oblika i nagiba krova, svih konstruktivnih i dekorativnih elemenata, originalnih materijala, stilskih i funkcionalnih karakteristika;

2) zabrana prepravki, dogradnje i nadgradnje;

3) zabrana radova koji mogu ugroziti statičku stabilnost spomenika kulture;

4) ažurno praćenje stanja i održavanje konstruktivno-statičkog sistema, krovnog pokrivača, svih fasada, enterijera i ispravnosti instalacija u spomeniku kulture;

5) postavljanje uređaja za zaštitu od požara;

6) vođenje elektro i TT vodova podzemnim putem;

7) zabrana postavljanja priključnih kutija, ormara i rashladnih uređaja na fasadama spomenika kulture;

8) očuvanje prvobitnog hortikulturnog uređenja, obnavljanje, negovanje i redovno održavanje dekorativne flore dvorišta.

5. Utvrđuju se sledeće mere zaštite zaštićene okoline spomenika kulture:

1) zabrana gradnje i postavljanja trajnih ili privremenih objekata koji svojim gabaritom, volumenom, oblikom ili namenom mogu ugroziti ili degradirati spomenik kulture i njegovu zaštićenu okolinu;

2) zabrana radova koji mogu ugroziti statičku bezbednost spomenika kulture;

3) zabrana gradnje objekata koji nisu u funkciji spomenika kulture;

4) zabrana postavljanja pokretnih tezgi, kioska i drugih privremenih objekata unutar zaštićene okoline;

5) zabrana prosipanja, odlaganja i privremenog ili trajnog deponovanja otpadnih i opasnih materija;

6) vođenje elektro i TT vodova podzemnim putem;

7) urbanističko i komunalno uređenje, hortikulturno opremanje, negovanje dekorativne flore i redovno održavanje prostora zaštićene okoline spomenika kulture u funkciji spomenika kulture.

6. Ova odluka stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".