ODLUKA O UTVRĐIVANJU STAROG GVOZDENOG MOSTA NA RECI GRADAC U VALJEVU ZA SPOMENIK KULTURE ("Sl. glasnik RS", br. 113/2014)

1. Stari gvozdeni most na reci Gradac u Valjevu utvrđuje se za spomenik kulture.

2. Stari gvozdeni most na reci Gradac u Valjevu (u daljem tekstu: spomenik kulture), nalazi se na teritoriji opštine Valjevo, u gradu Valjevu, Užička b.b., na delu katastarske parcele broj 8718 (deo koji prolazi kroz most) i delu katastarske parcele broj 10547/1 KO Valjevo, u državnoj svojini.

Spomenik kulture podignut je 1928. godine da premosti reku Gradac i poveže završetak ulice Kneza Mihaila sa početkom puta Valjevo-Užice, na mestu nekadašnjeg drvenog mosta. Dobijen je kao reparacija, ratna odšteta posle Prvog svetskog rata od poražene Nemačke za uništena dobra u Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca. Most je dopremljen u delovima iz Nemačke, gde je projektovan i izveden tehnikom valjanih profila. Pre montiranja gvozdenog mosta prokopan je jaz za odvođenje vode, koji je štitio most i priobalje od poplava. Jaz je izgradio Steva Unković, prvi vlasnik jedne od najstarijih električnih centrala u Srbiji. Most je montirala nemačka firma "J. GOLNO I SIN ŠTETIK NEMAČKA". Ovaj ćirilični natpis stajao je na vrhu mosta, a danas je čitljiv na sačuvanoj staroj fotografiji. Pripada tipu takozvanih "rešetkastih" mostova, dimenzija 51,30 m h 14,50 m. Sastoji se iz dva dela: donje konstrukcije koja prenosi opterećenje na tlo i gornje konstrukcije koja prenosi kolsko opterećenje i vlastitu težinu na stubove. Gornja konstrukcija sastoji se od gvozdenih rešetkastih profila i kolske konstrukcije izvedene od kombinacije gvozdene konstrukcije i betonske ploče preko koje je postavljena kamena kocka, a u najnovije vreme asfalt.

Ovaj spomenik kulture jedini je sačuvani gvozdeni most realizovan između dva svetska rata u Valjevu i predstavlja jedinstven primer tehničke kulture, kako zbog specifičnog inženjerskog rešenja, konstruktivno statičkog sistema i tehničkih karakteristika, tako i zbog istorijskog značaja.

3. Zaštićena okolina spomenika kulture obuhvata deo katastarske parcele broj 8718 (deo koji prolazi kroz most) i deo katastarske parcele broj 10547/1 KO Valjevo, u državnoj svojini (u prostoru od 30. metra od ose mosta, severno i južno, dok se istočna i zapadna granica podudara sa obalom reke).

4. Utvrđuju se sledeće mere zaštite spomenika kulture:

1) očuvanje izvornog izgleda konstrukcije mosta, horizontalnog i vertikalnog gabarita, svih konstruktivnih elemenata, originalnih materijala, stilskih i funkcionalnih karakteristika;

2) ažurno praćenje stanja i održavanja konstruktivno-statičkog sistema;

3) zabrana radova koji mogu ugroziti statičku stabilnost spomenika kulture;

4) ažurno praćenje stanja i održavanje konstruktivno-statičkog sistema, stalno proveravanje i održavanje, kolovozne obloge, konstrukcije lukova, zatega i greda;

5) očuvanje izvorne namene;

6) ograničenje brzine kretanja vozila, težine vozila sa teretom i dozvoljene visine vozila odgovarajućim saobraćajnim znakom.

5. Utvrđuju se sledeće mere zaštite zaštićene okoline spomenika kulture:

1) zabrana gradnje i postavljanja trajnih ili privremenih objekata koji svojim gabaritom, volumenom, oblikom ili namenom mogu ugroziti ili degradirati spomenik kulture i njegovu zaštićenu okolinu;

2) zabrana radova koji mogu ugroziti statičku bezbednost spomenika kulture;

3) zabrana gradnje objekata koji nisu u funkciji spomenika kulture;

4) zabrana eksploatacije peska i šljunka iz korita reke;

5) zabrana prosipanja, odlaganja i privremenog ili trajnog deponovanja otpadnih i opasnih materija;

6) urbanističko i komunalno uređenje, hortikulturno opremanje, negovanje dekorativne flore i redovno održavanje prostora zaštićene okoline u funkciji spomenika kulture.

6. Ova odluka stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".