ODLUKA O UTVRĐIVANJU ZGRADE HOTELA "GRAND" U VALJEVU ZA SPOMENIK KULTURE ("Sl. glasnik RS", br. 113/2014)

1. Zgrada hotela "Grand" u Valjevu utvrđuje se za spomenik kulture.

2. Zgrada hotela "Grand" u Valjevu (u daljem tekstu: spomenik kulture), nalazi se na teritoriji grada Valjeva, u Valjevu, na Trgu vojvode Mišića 2, u privatnoj svojini, na katastarskoj parceli broj 7439/2 KO Valjevo, u državnoj svojini.

Spomenik kulture nalazi se u centru grada, kod najposećenijeg mesta zvanog Krst, gde je počinjala i završavala se valjevska čaršija u kojoj se odvijala trgovina, zanatstvo i ugostiteljstvo. Na ovom mestu početkom 19. veka postojala je mehana, umesto koje je 1846. godine trgovac Tanasije Danilović sagradio novu zgradu sa kafanom i sobama za prenoćište. Trgovac R. Lazić iz Valjeva kupio je "Tanasijevu kafanu" i 1883. godine, dogradio zgradu i nazvao je "Grand". Reprezentativno zdanje, podignuto prema akademskim postulatima u duhu eklektike po ugledu na srednjoevropske hotele, bilo je savremeno opremljeno, čak i pumpama za vodu dopremljenim iz Beča, umesto uobičajenim crpljenjem iz bunara. U prizemlju je bila smeštena gradska kafana, a na spratu sobe za prenoćište. Tokom više od stopedesetogodišnjeg postojanja, zgrada je više puta obnavljana i dograđivana, a oprema osavremenjavana, ali su sačuvani akademski eklektički arhitektonski dekorativni elementi na fasadama (naglašeni ugaoni deo sa visokom atikom ukrašenom stilizovanom školjkom, vazom, maskeronom; ritmično raspoređeni prozorski otvori sprata sa dekorativnom plastikom, nadvišeni istaknutim timpanonima, balustrade).

U hotelu "Grand" 1901. godine otvorena je prva valjevska štamparija Dimitrija A. Slavuja. Nekoliko godina kasnije u zgradi je otvorena i prva valjevska apoteka Mihaila Markovića. U zgradi je tokom 1914. godine bila smeštena bolnica za ranjene i zaražene tifusom, ali je za vreme okupacije 1915. godine ponovo u njoj bio hotel. Posle Velikog rata hotel je bio i mesto gde su valjevski lekari obavljali preglede bolesnika. Nakon završetka Prvog svetskog rata u hotelu je kraće vreme radio bioskop. To je bilo najpopularnije i najotmenije mesto u gradu za izlaske, gde su gostovali mađioničari, žongleri, ekvilibristi i drugi zabavljači. Aktom sreskog načelstva iz 1936. godine hotel "Grand" je kategorisan prvom klasom. Hotel "Grand" je nacionalizovan 1948. godine. Najveće preuređenje bilo je 1960. godine, kada je glavni ulaz premešten sa ugla, otvor zatvoren i na tu površinu je postavljen mozaik sa predstavom Seče knezova, rad akademskog slikara Jala Jankovića. U jednoj od intervencija na uređenju enterijera učestvovao je i Zuko Džumhur. Poslednja rekonstrukcija i dogradnja izvedene su tokom 1987. i 1988. godine, kada je dozidano severoistočno krilo, prema savremenim standardima, skinut mozaik i ponovo otvoren glavni portal na uglu zgrade čime je vraćen izvorni izgled ugaonog dela građevine.

Ovaj spomenik kulture je reprezentativni primer gradske arhitekture s kraja 19. veka, u kome su se odvijali značajni kulturni događaji koji su unapredili društveni život u Valjevu.

3. Zaštićena okolina spomenika kulture obuhvata katastarske parcele br. 7438, 7439/1, 7439/2, 7440, 8619, 8620, 8621, 8622, 8623, 8624, 8625, 8626/1, 8626/2, 8627/1, 8627/2, KO Valjevo, u državnoj svojini.

4. Utvrđuju se sledeće mere zaštite spomenika kulture:

1) očuvanje izvornog izgleda spoljašnje arhitekture i enterijera, horizontalnog i vertikalnog gabarita, oblika i nagiba krova, svih konstruktivnih i dekorativnih elemenata, originalnih materijala, stilskih i funkcionalnih karakteristika i namene;

2) zabrana dogradnje i nadgradnje;

3) zabrana radova koji mogu ugroziti statičku stabilnost spomenika kulture;

4) ažurno praćenje stanja i održavanje konstruktivno-statičkog sistema, krovnog pokrivača, svih fasada, enterijera i ispravnosti instalacija u spomeniku kulture;

5) postavljanje uređaja za zaštitu od požara;

6) vođenje elektro i TT vodova podzemnim putem;

7) zabrana postavljanja priključnih kutija, ormara i rashladnih uređaja na fasadama spomenika kulture.

5. Utvrđuju se sledeće mere zaštite zaštićene okoline spomenika kulture:

1) zabrana gradnje i postavljanja trajnih ili privremenih objekata koji svojim gabaritom, volumenom, oblikom ili namenom mogu ugroziti ili degradirati spomenik kulture i njegovu zaštićenu okolinu;

2) zabrana radova koji mogu ugroziti statičku bezbednost spomenika kulture;

3) zabrana gradnje objekata koji nisu u funkciji spomenika kulture;

4) zabrana postavljanja pokretnih tezgi, kioska i drugih privremenih objekata unutar zaštićene okoline;

5) zabrana prosipanja, odlaganja i privremenog ili trajnog deponovanja otpadnih i opasnih materija;

6) vođenje elektro i TT vodova podzemnim putem;

7) urbanističko i komunalno uređenje, hortikulturno opremanje, negovanje dekorativne flore i redovno održavanje prostora zaštićene okoline u funkciji spomenika kulture;

8) dozvoljena gradnja na zapadnoj strani spomenika kulture, na mestu zgrada srušenih u Drugom svetskom ratu, radi ostvarivanja urbanog kontinuiteta i istorijske regulacije, uz poštovanje nivelacionih i regulacionih linija, arhitektonsko oblikovanja i funkcionalno usaglašavanje sa spomenikom kulture.

6. Ova odluka stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".