AKCIONI PLANRAZVOJA ORGANSKE I KONTROLISANE PROIZVODNJE U POLJOPRIVREDI NA TERITORIJI GRADA NOVOG SADA ZA 2015. GODINU("Sl. list Grada Novog Sada", br. 3/2015) |
Imajući u vidu, prirodne resurse, povoljne zemljišne i klimatske uslove, biodiverzitet i relativno zdrave agroekosisteme, može se reći da u Republici Srbiji postoje povoljni uslovi za razvoj organske i kontrolisane proizvodnje. Ovaj vid poljoprivrede može značajno doprineti razvoju ruralnih područja, a time i poljoprivrede uopšte. Nakon stupanja na snagu Zakona o organskoj proizvodnji i organskim proizvodima ("Sl. glasnik RS" broj 62/06) i uvođenja podsticaja za razvoj organske proizvodnje, beleži se konstantan rast broja proizvođača i površina na kojima se primenjuju metode organske proizvodnje. Prema podacima iz Strategije poljoprivrede i ruralnog razvoja Republike Srbije za period 2014-2024. godine ("Sl. glasnik RS" broj 85/14) organska biljna proizvodnja najzastupljenija je u Vojvodini (72%), a najzastupljenije biljne vrste koje se gaje su povrće i žitarice.
Akcionim planom razvoja organske i kontrolisane proizvodnje u poljoprivredi na teritoriji Grada Novog Sada za 2015. godinu (u daljem tekstu: Akcioni plan) utvrđuju se prioriteti, ciljevi i zadaci i mere za unapređenje organske i kontrolisane proizvodnje u poljoprivredi na teritoriji Grada Novog Sada (u daljem tekstu: Grad). Koncept je zasnovan na korišćenju prirodnih resursa i regulatornih mehanizama kako bi se zamenili potencijali zagađujući imputi i osigurala održiva proizvodnja. Agrotehničke mere i biološke (fizičke/ hemijske) metode se pažljivo biraju i uravnotežuju, uzimajući u obzir zaštitu zdravlja, kako proizvođača, tako i potrošača i životne sredine.
Osnovna načela Akcionog plana su:
- načelo upravljanja prirodnim i biološkim procesima, koje se odnosi na upravljanje prirodnim i biološkim procesima zasnovanim na ekološkim sistemima korišćenja prirodnih resursa,
- načelo ograničene upotrebe ulaznog repromaterijala (spoljašnji input), koje se odnosi na ograničenje upotrebe ulaznog repromaterijala u kontrolisanoj i organskoj proizvodnji,
- načelo strogog ograničenja upotrebe hemijskih sintetizovanih inputa, koje se odnosi na strogo ograničenje upotrebe sintetizovanih inputa u kontrolisanoj i organskoj poljoprivredi,
- načelo prilagođavanja, koje se odnosi na prilagođavanje metoda kontrolisane i organske proizvodnje u regionalnim i lokalnim klimatskim i agroekološkim uslovima, sanitarnom stanju, stepenu razvoja i specifičnostima tradicionalnog načina uzgoja,
- načelo održavanja i poboljšanja života u zemljištu i prirodne plodnosti tla, stabilnosti tla i biološke raznovrsnosti koja sprečava i onemogućava sabijanje i eroziju zemljišta, kao i hranjenje biljaka prvenstveno kroz eko sistem tla.
Evropska unija je još 1991. godine prepoznala značaj organske proizvodnje, očuvanja životne sredine i održivog razvoja na poljoprivrednim površinama i uredila pravni okvir za organsku proizvodnju.
U Republici Srbiji, Zakonom o organskoj proizvodnji ("Sl. glasnik RS" broj 30/2010), a prethodno Zakonom o organskom proizvodnji i organskim proizvodima uređena je proizvodnja poljoprivrednih i drugih proizvoda metodama organske proizvodnje. Organska proizvodnja, jeste proizvodnja poljoprivrednih i drugih proizvoda koja se zasniva na primeni metoda organske proizvodnje u svim fazama proizvodnje, a koja isključuje upotrebu genetički modifikovanih organizama i proizvoda koji se sastoje ili su dobijeni od genetički modifikovanih organizama, kao i upotrebu jonizujućeg zračenja, u skladu sa ovim zakonom i propisima donetim na osnovu njega.
U Republici Srbiji ne postoji pravni okvir kojim se definiše kontrolisana poljoprivredna proizvodnja, ali je prepoznat njen veliki značaj i potencijal.
Kontrolisana poljoprivredna proizvodnja spada u dobru privrednu praksu koja obuhvata kontrolu primene zaštitnih preparata, kontrolu plodnosti zemljišta, korišćenje nove generacije đubriva, kontrolu pojave insekata, patogena i korova, izbor otpornih poljoprivrednih kultura, kontrolu kvaliteta vazduha i kontrolu kvaliteta zemljišta, dakle ishrana biljaka mora biti uravnotežena, a plodno zemljište se mora čuvati i poboljšati.
Obradive površine su najvećim delom (90%) u privatnoj svojini, dok je preostalih 10% u javnoj svojini Republike i preduzeća. Veći deo obradivog zemljišta je zakišeljen, što je rezultat nekontrolisanog korišćenja hemijskih sredstava, a u Vojvodini i zaslanjen, što sumarno posmatrano umanjuje proizvodne mogućnosti poljoprivrede i istovremeno uvećava troškove proizvodnje. Organska i kontrolisana poljoprivreda je bazirana na esencijalnoj vezi poljoprivrede i prirode, sa akcentom na poštovanju prirodne ravnoteže. Putem organske i kontrolisane proizvodnje i ponude zdravstveno bezbedne hrane kreiraju se preduslovi za podsticanje izvoza i unapređenje socijalno-ekonomskog položaja ruralne sredine i nacionalne ekonomije.
Prema podacima iz Strategije poljoprivrede i ruralnog razvoja Republike Srbije za period 2014-2024. godine, u
2012. godini, na teritoriji Republike Srbije organska proizvodnja se obavlja na oko 6.400 ha, odnosno 0,11% poljoprivrednih površina, a 1061 poljoprivrednih proizvođača primenjuju metode organske proizvodnje. Distribucija ovih proizvoda se uglavnom vrši preko velikih trgovinskih lanaca (70%), dok se znatno manji deo (20%) direktno prodaje na zelenim pijacama.
Grad sa svojim prirodno-geografskim resursima i društvenim karakteristikama pruža mogućnost za razvoj organske i kontrolisane proizvodnje. Organska proizvodnja različitih organskih proizvoda na području Grada u skladu je sa zahtevima potrošača za organskom hranom, uz primenu postupaka koji nisu štetni za zdravlje ljudi, biljaka, životinja i životnu sredinu.
Na teritoriji Grada još su 2002. godine započete aktivnosti u pravcu razvoja organske proizvodnje, pa se već deset godina održavaju pijace pod nazivom "Moj salaš", na kojima se prodaju organski proizvodi. Tokom godina ova akcija je obuhvatala sve više proizvođača i potrošača i postala je najveće distributivno mesto organskih proizvoda u Srbiji.
Takođe, tokom 2011, 2012, 2013. i 2014. godine doneti su Akcioni planovi razvoja organske i kontrolisane proizvodnje u poljoprivredi na teritoriji Grada Novog Sada čijom realizacijom je uključeno pet proizvođača organskih proizvoda na površini od 19,52 ha obradivog zemljišta i "Poljoprivredna škola sa domom učenika Futog" sa površinom od 31,61 ha. U kontrolisanu poljoprivrednu proizvodnju uključeno je šest proizvođača (proizvodnja jabuka) na površini od 16,85 ha.
2. SERTIFIKACIJA ORGANSKIH I KONTROLISANIH POLJOPRIVREDNIH PROIZVODA
Sertifikacija je postupak na osnovu koga ovlašćena kontrolna organizacija, na osnovu izveštaja o izvršenim kontrolama, izdaje pisano uverenje (sertifikat) kojim potvrđuje da je proizvod proizveden u skladu sa zakonom i propisima koji se odnose na ove tipove proizvodnje.
Vremenski period potreban za prelazak sa konvencionalne na organsku proizvodnju jeste period konverzije, a proizvodi iz ovog perioda imaju oznaku "Proizvodi iz perioda konverzije".
3. CILJEVI I ZADACI I PRIORITETI UNAPREĐENJA ORGANSKE I KONTROLISANE POLJOPRIVREDNE PROIZVODNJE NA TERITORIJI GRADA ZA 2015. GODINU
Ciljevi i zadaci organske i kontrolisane poljoprivredne proizvodnje na teritoriji Grada za 2015. godinu su:
- proizvodnja kvalitetne i zdravstveno bezbedne hrane,
- povećanje broja proizvođača uključenih u program,
- povećanje površina zemljišta pod kontrolisanom i organskom proizvodnjom,
- uspostavljanje kontrolisane i organske proizvodnje kao celovitog sistema upravljanja i proizvodnje hrane, koja se bazira na ekološkoj praksi, biodiverzitetu, očuvanju prirodnih resursa i visokih standarda za dobrobit životinja,
- uravnotežena biljna i stočarska proizvodnja koja uvažava prirodne sisteme i cikluse, poboljšava kvalitet zemljišta, vode i vazduha,
- racionalno korišćenje energije i prirodnih resursa: zemlje, vode, organskih materija i drugog,
- proizvodnja različitih poljoprivrednih proizvoda uz primenu postupaka koji nisu štetni za zdravlje ljudi, biljaka, životinja i životnu sredinu,
- ekonomska održivost kroz povećanje kompetitivnosti, jačanja tržišne orijentisanosti, veća i efikasnija pomoć i podrška proizvođačima,
- socijalna održivost kroz veću odgovornost prema zahtevima potrošača, podsticanje proizvodnje kvalitetnije hrane i njene bezbednosti i ravnomerniji ruralni razvoj, i
- ekološka održivost kroz efikasnije usvajanje i razvoj ekoloških i ostalih standarda za dobrobit zajednice.
Akcionim planom se utvrđuju prioriteti za realizaciju ciljeva i zadataka organske i kontrolisane poljoprivredne proizvodnje na teritoriji Grada, i to:
- ustanovljavanje mera za unapređenje organske i kontrolisane poljoprivredne proizvodnje,
- sprovođenje stručnog usavršavanja i sticanja dodatnih znanja proizvođača,
- podsticanje povećanja poljoprivrednih površina sa organskim proizvodima,
- pomoć u procesu sertifikacije proizvodnje, i
- popularizacija, promocija i prezentacija organske i kontrolisane proizvodnje na teritoriji Grada.
Uspešna realizacija Akcionog plana podrazumeva aktivno učešće i saradnju svih relevantnih činilaca: Gradske uprave za privredu Grada Novog Sada (u daljem tekstu: Gradska uprava za privredu), proizvođača organskih proizvoda, organizacija i udruženja, Poljoprivrednog fakulteta i drugih.
4. MERE ZA UNAPREĐENJE ORGANSKE I KONTROLISANE POLJOPRIVREDNE PROIZVODNJE NA TERITORIJI GRADA ZA 2015. GODINU
Prioriteti, ciljevi i zadaci iz Akcionog plana postižu se sprovođenjem mera za unapređenje kontrolisane i organske poljoprivredne proizvodnje.
Mere za unapređenje organske i kontrolisane poljoprivredne proizvodnje realizuje Gradska uprava za privredu u saradnji sa relevantnim institucijama, organizacijama, udruženjima i registrovanim poljoprivrednim gazdinstvima iz oblasti kontrolisane i organske poljoprivredne proizvodnje, a u okviru projekta organske proizvodnje.
4.1. Evidentiranje i odabir poljoprivrednih proizvođača, organizacija i institucija iz oblasti poljoprivrede koji će biti obuhvaćeni projektom razvoja organske i kontrolisane proizvodnje, ocena mogućnosti organske proizvodnje na odabranom zemljištu, kao i odabir poljoprivrednih proizvođača, organizacija i institucija iz oblasti poljoprivrede za subvencionisanje proizvoda sa geografskim poreklom
Ova mera obuhvata organizovanje sastanaka sa potencijalnim proizvođačima, kako bi se izvršila selekcija i evidencija proizvođača, organizacija i institucija iz oblasti poljoprivrede koji će pristupiti projektu organske i kontrolisane poljoprivredne proizvodnje i kontroli zemljišta sa ocenom mogućnosti za organsku proizvodnju.
Za realizaciju ove mere planirana su sredstva u budžetu Grada za 2015. godinu u iznosu od 500.000,00 RSD.
Realizator ove mere je Gradska uprava za privredu u saradnji sa relevantnim institucijama i udruženjima iz ove oblasti, a u skladu sa zakonom kojim se uređuju javne nabavke.
4.2. Program stručnog usavršavanja i obrazovanja izabranih poljoprivrednih proizvođača, organizacija i institucija iz oblasti poljoprivrede, radi sticanja dodatnih znanja i veština iz oblasti organske i kontrolisane proizvodnje, kao i usavršavanje i obrazovanje proizvođača izabranih za sertifikaciju proizvoda sa geografskim poreklom
Osnovni cilj ove mere jeste da se podigne svest, unapredi znanje i poveća produktivnost iz oblasti organske i kontrolisane proizvodnje, kao i da se poveća značaj sertifikacije proizvoda sa geografskim poreklom. Imajući u vidu zahteve tržišta za zdravom i prirodnom hranom, neophodna je stručna edukacija izabranih poljoprivrednih proizvođača, organizacija i institucija, kao i dodatni viši nivoi edukacije za proizvođače koji su uključeni u program 2011, 2012, 2013. i 2014. godine.
Za realizaciju ove mere sredstva su planirana u budžetu Grada za 2015. godinu u iznosu od 1.900.000,00 RSD.
Nosioce realizacije ove mere odabraće Gradska uprava za privredu u skladu sa zakonom kojim se uređuje postupak javnih nabavki.
4.3. Subvencionisanje izabranih poljoprivrednih proizvođača i organizacija i institucija
Projekat razvoja organske i kontrolisane poljoprivredne proizvodnje obuhvata subvencionisanje izabranih poljoprivrednih proizvođača, organizacija i institucija, koje će biti usmereno na:
a) organsku poljoprivrednu proizvodnju,
b) kontrolisanu poljoprivrednu proizvodnju, i
c) proizvodnju sa oznakom geografskog porekla.
a) Subvencije za organsku poljoprivrednu proizvodnju će obuhvatiti subvencionisanje proizvođača koji su započeli proces organske poljoprivredne proizvodnje 2011, 2012, 2013. i 2014. godine kao i proizvođače koji će se uključiti u toku 2015. godine.
Ove subvencije će biti namenjene za:
- sertifikaciju organskih poljoprivrednih proizvoda (prema priloženom računu od ovlašćene sertifikacione organizacije);
- troškove nabavke organskog semena i organskog đubriva (maksimalno 25.000,00 dinara po ha prema priloženim računima).
Za ove namene je predviđeno 1.500.000,00 RSD.
b) Subvencije za kontrolisanu poljoprivrednu proizvodnju će obuhvatiti subvencionisanje proizvođača koji su započeli proces kontrolisane poljoprivredne proizvodnje u 2013. godini i koji će se prijaviti po javnom pozivu za 2015. godinu.
Ove subvencije će biti namenjene za:
- kontrolu zemljišta i plodova (prema priloženom računu nadležne ustanove);
- troškove nabavke repromaterijala (maksimalno 45.000,00 dinara po ha prema priloženim računima).
Za ove namene je predviđeno 1.100.000,00 RSD.
c) Subvencije za proizvodnju proizvoda sa oznakom geografskog porekla će obuhvatiti subvencionisanje poljoprivrednih proizvođača proizvoda sa oznakom geografskog porekla koji će se prijaviti po javnom pozivu za 2015. godinu.
Ove subvencije će biti namenjene za:
- troškove sertifikacije proizvoda sa oznakom geografskog porekla (prema priloženom računu od ovlašćene sertifikacione organizacije).
Za ove namene predviđeno je 400.000,00 RSD.
U toku 2015. biće raspisan javni poziv za nove učesnike koji žele da se uključe u ovaj projekat.
Javni poziv za podnošenje prijava za učešće u projektu razvoja organske i kontrolisane poljoprivredne proizvodnje i za subvencionisanje sertifikacije proizvoda sa oznakom geografskog porekla raspisaće Gradonačelnik Grada Novog Sada (u daljem tekstu: Gradonačelnik). Pravo učešća na konkursu imaju poljoprivredni proizvođači (fizička lica), organizacije i institucije iz oblasti poljoprivrede koje imaju registrovano poljoprivredno gazdinstvo. Pored navedenih lica, za subvencionisanje sertifikacije proizvoda sa oznakom geografskog porekla imaju i registrovana udruženja poljoprivrednih proizvođača koji su ovlašćeni korisnici oznake geografskog porekla poljoprivrednih proizvoda. Podnete prijave razmatra komisija koju obrazuje i imenuje Gradonačelnik. Komisiju čine predsednik i dva člana. Zadatak ove komisije jeste da razmotri blagovremene prijave i sačini predlog odluke o odabiru poljoprivrednih proizvođača koji će učestvovati u projektu razvoja organske i kontrolisane proizvodnje. Odluku o izboru poljoprivrednih proizvođača, organizacija, institucija i udruženja iz oblasti poljoprivrede koja će učestvovati u ovom projektu, na predlog, komisije donosi Gradonačelnik.
Sa izabranim poljoprivrednim proizvođačima, organizacijama, institucijama i udruženjima zaključuje se ugovor kojim se uređuju međusobna prava i obaveze izabranih učesnika projekta i Grada. Ovaj ugovor zaključuje Gradonačelnik ili načelnik Gradske uprave za privredu po ovlašćenju Gradonačelnika.
4.4. Popularizacija, promocija i prezentacija proizvoda na teritoriji Grada
Promocija i prezentacija proizvoda na teritoriji Grada vrši se putem štampanih i vizuelnih sredstava. Za promovisanje i dalju afirmaciju organske i kontrolisane proizvodnje i poljoprivrednih proizvoda sa geografskim poreklom planira se izrada brošura sa ponudom proizvoda, poslovna galanterija i izrada plakata i banera.
Za realizaciju ove mere sredstva su planirana u budžetu Grada za 2015. godinu u iznosu od 743.282,00 RSD.
Nosilac ove mere je Gradska uprava za privredu.
Za realizaciju Akcionog plana je zadužena Gradska uprava za privredu.
5. SREDSTVA ZA REALIZACIJU MERA ZA UNAPREĐENJE ORGANSKE I KONTROLISANE POLJOPRIVREDNE PROIZVODNJE
Sredstva za realizaciju Akcionog plana planirana su Odlukom o budžetu Grada Novog Sada za 2015. godinu ("Službeni list Grada Novog Sada", broj 68/14) u ukupnom iznosu od 6.143.282,00 RSD na razdelu Gradske uprave za privredu, u okviru Budžetskog fonda koji je otvoren u skladu sa članom 64. stav 1. Zakona o budžetskom sistemu ("Službeni glasnik Republike Srbije", br. 54/09, 73/10, 101/10, 101/11, 93/12, 62/13, 63/13 - ispr., 108/13 i 142/14), a u vezi sa članom 25. i 71. Zakona o poljoprivrednom zemljištu ("Službeni glasnik Republike Srbije", br. 62/06, 65/08 - dr. zakon i 41/09).
Gradska uprava za privredu, prema Rešenju Gradonačelnika o otvaranju Budžetskog fonda za unapređenje poljoprivrede, broj 3-191/2010-II od 10.11.2010. godine, upravlja Budžetskim fondom.
Raspored sredstava za realizaciju mera za unapređenje organske i kontrolisane poljoprivredne proizvodnje Grada, za 2015. godinu:
Br. |
MERE ZA UNAPREĐENJE ORGANSKE I KONTROLISANE POLJOPRIVREDNE PROIZVODNJE NA TERITORIJI GRADA ZA 2015. GODINU |
Sredstva u RSD |
||||||||||||||||||||
1. |
Odabir proizvođača i ocena odabranog zemljišta |
500.000,00 |
||||||||||||||||||||
2. |
Stručno usavršavanje i obrazovanje |
1.900.000,00 |
||||||||||||||||||||
3. |
Subvencije izabranim poljoprivrednim proizvođačima, organizacijama institucijama iz oblasti poljoprivrede |
3.000.000,00 |
||||||||||||||||||||
|
|
|
||||||||||||||||||||
4. |
Popularizacija, promocija i prezentacija proizvoda na teritoriji Grada |
743.282,00 |
||||||||||||||||||||
Ukupno: |
6.143.282,00 |
|||||||||||||||||||||
Gradska uprava za privredu podnosi Gradonačelniku izveštaj o realizaciji Akcionog plana do 31. marta 2016. godine.
6. OBJAVLJIVANJE AKCIONOG PLANA
Ovaj akcioni plan objaviti u "Službenom listu Grada Novog Sada".