ODLUKA O UTVRĐIVANJU ZGRADE ZANATSKOG DOMA U ŠAPCU ZA SPOMENIK KULTURE ("Sl. glasnik RS", br. 28/2015)

1. Zgrada Zanatskog doma u Šapcu utvrđuje se za spomenik kulture.

2. Zgrada Zanatskog doma u Šapcu (u daljem tekstu: spomenik kulture), nalazi se na teritoriji opštine Šabac, u gradu Šapcu, Ulica Karađorđeva broj 22, u državnoj svojini, na katastarskoj parceli broj 733 KO Šabac, u državnoj svojini.

Spomenik kulture nalazi se u centru grada, na uglu ulica Vlade Jovanovića i Karađorđeve. Sagrađena je tokom 1933. i 1934. godine zajedničkim prilozima šabačkih zanatlija, građana i Šapčana iz drugih mesta, čija su imena uklesana na tri ploče od crnog granita postavljene u malom osmougaonom holu koji povezuje pomoćne prostorije zdanja i iz koga se izlazi u dvorište. Na jednoj većoj ploči ispod natpisa "SAVEZ ZANATLIJA SVOJIM UTEMELJAČIMA" uklesan je u tri kolone veliki broj imena zanatlija i građana. Na drugoj velikoj ploči ispod natpisa "SAVEZ ZANATLIJA SVOJIM DOBROTVORIMA" uklesan je u tri kolone veći broj imena šabačkih zanatlija i ostalih dobrotvora. Na trećoj, manjoj ploči uklesan je natpis "SAVEZ ZANATLIJA VELIKIM DOBROTVORIMA

RISTI Đ. ĐORĐEVIĆU, PREDUZIM.
MILAN STOJŠIĆ. ĆURČIJA
SIMA NIKOLIĆ, SARAČ
ANKA S. NIKOLIĆ".

Zanatsko udruženje u Šapcu osnovano je tokom druge decenije 20. veka, kao i mnoga druga udruženja građana koja su delovala u raznim oblastima društvenog života sa zadužbinarskim i humanitarnim ciljevima, pokazujući stepen razvoja i uspon moderne građanske sredine u Kraljevini Jugoslaviji u međuratnom periodu. Izgradnja ove jednospratne građevine, u doba arhitektonskih previranja, uslovila je funkcionalizam u rešavanju strukture i uzdržanost u upotrebi dekorativnih elemenata. Na bezornamentalnim fasadnim platnima dominiraju ritmično raspoređeni u nizu trodelni prozori. Ugaoni deo zgrade na prvom spratu naglašen je terasom ograđena balustradom, koju nose konzole, i zaobljenom atikom na kojoj je natpis "Zanatski dom". Na krajevima atike nalaze se skulpture, alegorijske predstave zanatskih delatnosti, rad šabačkog umetnika Stevana Čalića. Iznad krovnog venca na središnjim delovima uličnih fasada postavljena je po jedna atika sa natpisom "ZANAT je ZLATAN" (na fasadi u Karađorđevoj ulici) i "Savezno pevačko društvo ZANATLIJA" (na fasadi u ulici V. Jovanovića). Druga manja terasa ograđena balustradom, koju nose konzole, nalazi se na jugoistočnoj fasadi, nad dvokrilnim ulazom. Tokom vremena zgrada je izmenjena zbog zahteva savremenog pozorišta (ukinut je u prizemlju drugi ulaz i srušena je manja terasa ograđena balustradom, koju nose konzole, koja se nalazila na sredini sprata glavne fasade).

U ovoj zgradi nekada su se održavale mnoge priredbe, a okupljali su se i članovi poznatog "Saveznog pevačkog društva zanatlija". Danas u zgradi Zanatskog doma radi Šabačko narodno pozorište. "Prvo teatralno predstavlenije" u zgradi Mlađe šabačke gimnazije 7. i 8. januara 1840. godine, bila je predstava "Svetislav i Mileva" prema tekstu Jovana Sterije Popovića koju je pripremio gimnazijski profesor Damjan Marinković. Godine 1906. osnovano je profesionalno Šabačko pozorište. Neposredno posle oslobođenja u Šapcu je formirano Narodno pozorište, koje je prvu predstavu imalo 14. decembra 1944. godine. Danas ovo pozorište ima tri scene: Dečju, Malu scenu dr Branivoj Đorđević i Veliku scenu sa 314 mesta (235 u parteru i 79 na balkonu). Tokom duge istorije ovog pozorišta nastajala su brojna značajna ostvarenja scenske umetnosti uz učešće najpoznatijih ličnosti koje su obeležile pozorišni život u Republici Srbiji.

Ovaj spomenik kulture u kome se u kontinuitetu osam decenija odvijaju značajni kulturni događaji ima istorijski značaj, kako za razvoj zadužbinarstva u Republici Srbiji, tako i zbog značaja za unapređenje prosvetno-pedagoškog, društvenog i kulturnog života u Mačvi.

3. Zaštićena okolina spomenika kulture obuhvata katastarske parcele broj: 733, 734/1, 734/2, 734/3, 764/1, 764/2, 764/3, 795, 797, KO Šabac, u državnoj svojini.

4. Utvrđuju se sledeće mere zaštite spomenika kulture:

1) očuvanje izvornog izgleda spoljašnje arhitekture i enterijera, horizontalnog i vertikalnog gabarita, oblika i nagiba krova, svih konstruktivnih i dekorativnih elemenata, originalnih materijala, stilskih i funkcionalnih karakteristika;

2) zabrana prepravki, dogradnje i nadgradnje;

3) zabrana radova koji mogu ugroziti statičku stabilnost spomenika kulture;

4) ažurno praćenje stanja i održavanje konstruktivno-statičkog sistema, krovnog pokrivača, svih fasada, enterijera i ispravnosti instalacija u spomeniku kulture;

5) postavljanje uređaja za zaštitu od požara;

6) vođenje elektro i TT vodova podzemnim putem;

7) zabrana postavljanja priključnih kutija, ormara i rashladnih uređaja na fasadama spomenika kulture.

5. Utvrđuju se sledeće mere zaštite zaštićene okoline spomenika kulture:

1) zabrana gradnje i postavljanja trajnih ili privremenih objekata koji svojim gabaritom, volumenom, oblikom ili namenom mogu ugroziti ili degradirati spomenik kulture i njegovu zaštićenu okolinu;

2) zabrana radova koji mogu ugroziti statičku bezbednost spomenika kulture;

3) zabrana gradnje objekata koji nisu u funkciji spomenika kulture;

4) zabrana postavljanja pokretnih tezgi, kioska i drugih privremenih objekata unutar zaštićene okoline;

5) zabrana prosipanja, odlaganja i privremenog ili trajnog deponovanja otpadnih i opasnih materija;

6) vođenje elektro i TT vodova podzemnim putem;

7) urbanističko i komunalno uređenje, hortikulturno opremanje, negovanje dekorativne flore i redovno održavanje prostora zaštićene okoline u funkciji spomenika kulture.

6. Ova odluka stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".