ODLUKA O UTVRĐIVANJU ZGRADE "ZADUŽBINA LAZARA STOJADINOVIĆA, VIŠEG KONTROLORA POŠTE I TELEGRAFA, I ŽENE ANKE" - "POŠTANSKI DOM" U VRNJAČKOJ BANJI ZA SPOMENIK KULTURE ("Sl. glasnik RS", br. 99/2015)

1. Zgrada "Zadužbina Lazara Stojadinovića, višeg kontrolora pošte i telegrafa, i žene Anke" - "Poštanski dom" u Vrnjačkoj Banji utvrđuje se za spomenik kulture.

2. Zgrada "Zadužbina Lazara Stojadinovića, višeg kontrolora pošte i telegrafa, i žene Anke" - "Poštanski dom" u Vrnjačkoj Banji (u daljem tekstu: spomenik kulture), nalazi se na teritoriji opštine Vrnjačka Banja, u Vrnjačkoj Banji, Ulica Banović Strahinje 8 (ranije Jastrebačka ulica broj 30), u državnoj svojini, na katastarskoj parceli broj 876 KO Vrnjačka Banja u državnoj svojini.

Spomenik kulture podignut je na obodu brda Brankova glavica, koje se pruža sa desne strane Lipovačke reke u Vrnjačkoj Banji 1937. godine, kao Sanatorijum za oporavak poštanskih radnika iz Zadužbinskog fonda Lazara i Anke Stojadinović. Lazar Stojadinović, penzionisani viši kontrolor Ministarstva pošta i telegrafa, sa svojom suprugom Ankom, učiteljicom u penziji, odlučio je da pomogne onima koji nemaju dovoljno, te je osnovao najpre "Fond za hleb i drva" iz koga je deljena pomoć svake godine na Svetog Nikolu. Vremenom, ovaj Fond je rastao i menjao se, te je bilo moguće da se od sredstava podigne i sanatorijum. Osnivanje Fonda i izgradnja sanatorijuma posvećenog kolegama - poštarima, Lazara Stojadinovića, njenog osnivača i darodavca, svrstava među one koji su doprineli da se tradicionalnim vrednostima darivanja i zadužbinarstva unapredi razvoj Srbije.

Masivna građevina pravougaone osnove, sa naglašenim bočnim rizalitima, ima suteren, visoko prizemlje, sprat i potkrovlje. Prema projektu, zgrada je bila predviđena samo za smeštaj gostiju, imala je po deset soba različite veličine na dva sprata i zajednička kupatila sa po dve kabine (za muški i ženski klozet), okrenute ka severozapadu, prema dvorištu. Centralni hodnik, širine 1,45 m, pruža se po dužini zgrade u pravcu severoistok-jugozapad, dok je ulaz na jugoistočnoj strani. Temelji su od nabijenog betona obloženi kamenom peščarom. Zidana je opekom starog formata i krečnim malterom, omalterisana je i okrečena. Međuspratna konstrukcija je betonska. Plitka reljefna dekoracija posebno je naglašena na ugaonim površinama. Monumentalno dvokrako stepenište vodi na visoko prizemlje i terasu ograđenu balustradom, koja se prostire duž glavne fasade. Po završetku gradnje opremu i nameštaj obezbedilo je Udruženje PTT činovnika, koje je i koristilo sanatorijum. Obnovom iz 1990. godine izvršene su izmene u rešavanju organizacije prostorija, kao i u njihovom opremanju (postavljeni su novi podovi, keramičke pločice, uređena kupatila), tako da je zgrada dobila apartmanski smeštaj. Tada su dograđeni sa severne strane sala za ručavanje i kotlarnica, kao i mansardno rešeno potkrovlje pokriveno bojenim limom.

Ovaj spomenik kulture ima društveno-istorijski značaj, kako za razvoj zadužbinarstva u Srbiji, tako i za unapređenje društvenog i kulturnog života u Vrnjačkoj Banji.

3. Zaštićena okolina spomenika kulture obuhvata katastarske parcele br. 876 KO Vrnjačka Banja, u državnoj svojini.

4. Utvrđuju se sledeće mere zaštite spomenika kulture:

1) očuvanje izvornog izgleda spoljašnje arhitekture i enterijera, horizontalnog i vertikalnog gabarita, oblika i nagiba krova, svih konstruktivnih i dekorativnih elemenata, originalnih materijala, stilskih i funkcionalnih karakteristika i namene;

2) ažurno praćenje stanja i održavanje konstruktivno-statičkog sistema, krovnog pokrivača, svih fasada, enterijera i ispravnosti instalacija;

3) zabrana prepravki, dogradnje i nadgradnje;

4) zabrana radova koji mogu ugroziti statičku stabilnost spomenika kulture;

5) postavljanje uređaja za zaštitu od požara;

6) vođenje elektro i TT vodova podzemnim putem;

7) zabrana postavljanja priključnih kutija, ormara i rashladnih uređaja na fasadama.

5. Utvrđuju se sledeće mere zaštite zaštićene okoline spomenika kulture:

1) zabrana gradnje i postavljanja trajnih ili privremenih objekata koji svojim gabaritom, volumenom, oblikom ili namenom mogu ugroziti ili degradirati spomenik kulture i njegovu zaštićenu okolinu;

2) zabrana radova koji mogu ugroziti statičku bezbednost spomenika kulture;

3) zabrana gradnje objekata koji nisu u funkciji spomenika kulture;

4) zabrana postavljanja pokretnih tezgi, kioska i drugih privremenih objekata unutar zaštićene okoline;

5) zabrana izvođenja radova kojima se vrši promena oblika ili namene terena;

6) zabrana prosipanja, odlaganja i privremenog ili trajnog deponovanja otpadnih i opasnih materija;

7) vođenje elektro i TT vodova podzemnim putem;

8) urbanističko i komunalno uređenje, hortikulturno opremanje, negovanje dekorativne flore i redovno održavanje prostora zaštićene okoline u funkciji spomenika kulture.

6. Ova odluka stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".