ODLUKAO ZAŠTITI PARKA PRIRODE "PONJAVICA"("Sl. list grada Pančeva", br. 6/2014 i 38/2015) |
Ovom odlukom stavlja se pod zaštitu deo područja vodotoka "Ponjavica" pod nazivom: Park prirode "Ponjavica", određuje zaštitna zona oko ovog prirodnog dobra i propisuju režimi zaštite, obaveze u pogledu utvrđivanja i ostvarivanja mera očuvanja, zaštite i razvoja navedenog dobra, određuje preduzeće kome se poverava upravljanje prirodnim dobrom, njegova prava i obaveze, i regulišu druga pitanja od značaja za zaštitu ovog prirodnog dobra.
Park prirode "Ponjavica" je, u skladu sa zakonom, razvrstan u III kategoriju zaštićenih prirodnih dobara kao zaštićeno područje lokalnog značaja.
Park prirode "Ponjavica" nalazi se na teritoriji grada Pančeva, u katastarskim opštinama Omoljica i Banatski Brestovac i obuhvata površinu od 302,96 ha, od čega je 204,07 ha u državnom vlasništvu, 31,67 ha u privatnom vlasništvu, a 59,72 ha u javnom vlasništvu.
Zaštitna zona Parka prirode "Ponjavica" obuhvata površinu od 678,57 ha i čini sastavni deo Parka prirode "Ponjavica".
Katastarski opis Parka prirode "Ponjavica" i katastarski opis granica njegove zaštitne zone sa grafičkim prikazom granica i režima zaštite Parka prirode "Ponjavica" i spiskom katastarskih parcela Parka prirode "Ponjavica", čini sastavni deo ove odluke.
Park prirode "Ponjavica" obuhvata deo područja vodotoka "Ponjavica" koji se nalazi na južnom obodu pančevačke depresije i koji ima očuvane karakteristike vodotoka ravničarskih predela, kao i vrednosti koje treba očuvati i pod određenim uslovima koristiti , radi čega se ovo prirodno dobro i njegova zaštitna zona stavljaju pod zaštitu. Navedeno prirodno dobro poseduje autentičnost, reprezentativnost, raznolikost, integralnost, pejzažne vrednosti i očuvanost i u njemu je izraženo više prirodnih vrednosti koje treba posebno štititi (vegetacija, fitoplankton, flora i fauna).
U Parku prirode "Ponjavica" nisu dozvoljene delatnosti kojima se ugrožava izvornost biljnog i životinjskog sveta, hidrografske, geomorfološke, geološke, kulturne i pejzažne vrednosti osim radnji kojima se održava ili uspostavlja prirodna ravnoteža i ostvaruju funkcije prirodnog dobra, saglasno utvrđenom režimu zaštite i njegovim značajem.
Na području Parka prirode "Ponjavica" i njegove zaštitne zone ustanovljavaju se, u skladu sa zakonom, I, II i III stepen zaštite.
U skladu sa stepenima zaštite iz prethodnog stava i konceptom aktivne zaštite, ovom odlukom se utvrđuju mere za sprovođenje zaštitnog režima.
Na području Parka prirode "Ponjavica" obezbeđuju se:
1. upravljačke intervencije u cilju restauracije, revitalizacije staništa i ukupnog unapređenja prirodnog dobra;
2. primena aktivnih i interventnih mera na zaštiti staništa i vrsta (uključujući i kontrolisano košenje i/ili ispašu, seču trske);
3. poboljšanju kvaliteta vode i stanja ekosistema uključujući i podizanje zaštitnog/tampon pojasa duž vodotoka, od autohtonih vrsta;
4. reintrodukcija autohtonih biljnih i životinjskih vrsta;
5. sp. oxycarpa), lužnjaka (Quercus robur), brestova (Ulmus minor, U. effusa) i graba (Carpinus betulus);
6. uspostavljanje prohodnosti obale za životinje;
7. godišnje oscilovanje vodostaja Ponjavice od 40-70 cm, tokom vegetacionog perioda;
8. suzbijanje invazivnih vrsta;
9. edukacija korisnika prostora i uključivanje njihovih aktivnosti na očuvanju prirodnih vrednosti;
10. prostorno i sezonski ograničena prezentacija prirodnih i kulturnih vrednosti;
11. razvoj eko i etno turizma i uređenje punktova za potrebe prezentacije prirodnog dobra, edukacije, turizma i rekreacije;
12. otkup i zamena površina u cilju restauracije staništa i formiranje zaštitnih i tampon pojaseva;
13. uspostavljanje monitoringa sa prioritetom praćenja stanja strogo zaštićenih i zaštićenih vrsta i kvaliteta vode i zemljišta;
14. naučno-istraživački i obrazovni rad.
Na području Parka prirode "Ponjavica" zabranjeno je:
1. izvođenje radova i aktivnosti koji mogu imati nepovoljan uticaj na geomorfološke, hidrološke i pedološke karakteristike, živi svet, životnu sredinu i druge komponente ekološkog integriteta i estetska obeležja predela;
2. izvođenje radova koji izazivaju trajne negativne promene hidrološkog režima zaštićenog područja ili kvaliteta vode,
3. neplansko sakupljanje i uništavanje divljih vrsta kao i uništavanje prirodnih staništa (livade, tršćaci, šumarci i dr.);
4. unošenje invazivnih biljnih i životinjskih vrsta, obnova i širenje zasada invazivnih drvenastih vrsta;
5. povećanje rascepkanosti (fragmentacije) staništa stvaranjem novih ili jačanjem efekata postojećih barijera;
6. pošumljavanje bara, livada i pašnjaka;
7. krčenje šumskih sastojina i grupacija autohtonih vrsta drveća;
8. seča živih stabala crne topole (Populus nigra) i hrasta lužnjaka (Quercus robur);
9. hranjenje riba;
10. meliorativni radovi na prirodnim travnim staništima i uklanjanje travnog pokrivača sa slojem zemljišta;
11. ograđivanje prostora neposredno uz vodotok;
12. upuštanje voda kod kojih nije primenjen kompletan tretman (primarna, sekundarna i tercijalna faza prečišćavanja) nakon izgradnje sistema za prečišćavanje otpadnih voda;
13. asfaltiranje postojećih nekategorisanih puteva i izgradnja novih preko prirodnog dobra; 14. podizanje industrijskih objekata, prerađivačkih pogona, farmi i sl.
15. privremeno i trajno odlaganje svih vrsta otpadnih materija, kao i transport opasnog otpada;
16. privremeno i trajno odlaganje pesticida i drugih opasnih materija;
17. sprovođenje ostalih aktivnosti koje predstavljaju potencijalnu opasnost za ugrožavanje kvaliteta životne sredine.
Na području Parka prirode "Ponjavica" ograničava se:
1. navodnjavanje poljoprivrednih parcela na prostorne celine sa uspostavljenim tampon pojasom prema prirodnom staništu;
2. uklanjanje flotantne i submerzne, kao i priobalne vegetacije na planski regulisane aktivnosti;
3. poribljavanje, na reprodukciju autohtonih vrsta;
4. ribolov na rekreativni, prostorno ograničen;
5. lov, na sanitarni;
6. uređenje obale kao i uređenje prostora za rekreaciju i turizam na prostorne celine utvrđene planskim dokumentima sa primenom ekološki prihvatljivih rešenja;
7. proširenje građevinskog područja naselja, na najmanje ekološki osetljive prostorne celine, a u skladu sa kapacitetom prostora.
8. izgradnja objekata, izuzev vodoprivrednih i infrastrukturnih, na one u funkciji rekreacije i održivog turizma koji ne narušavaju ekološki ili vizuelni integritet područja ili ne predstavljaju potencijalne izvore povišenog nivoa buke, vibracija i/ili uznemiravanja živog sveta osvetljavanjem;
9. izgradnja nadzemne infrastrukture, na deonice čija trasa najkraćim putem prelazi preko zaštićenog područja;
10. izgradnja električnih vodova, na vodove koji su izgrađeni primenom posebnih građevinsko-tehničkih rešenja koja sprečavaju koliziju i elektrokuciju ptica.
Na području Parka prirode "Ponjavica" dozvoljava se obavljanje naučnih istraživanja u okviru verifikovanih projekata i tema, opšta i specijalna edukacija po prethodno planiranim i verifikovanim programima, kontrolisano izmuljivanje prema verifikovanim programima, sportski, sanitarni i selektivni ribolov, zatvaranje lateralnih kanala, podizanje vetrozaštitnih pojaseva, sanitarna seča, podizanje remiza za opstanak divljači, ograničeno kretanje plovila na pogon koji ne zagađuje vodu i životnu sredinu, postavljanje ograničenog broja tipskih daščanih mola i plivajuće platforme za potrebe turizma i različiti vidovi prezentacije dobra.
Režim zaštite I stepena obuhvata lokalitet Ostrvo koji se nalazi se u K.O. Omoljica. U ovaj lokalitet ulaze sledeće parcele: 11907, deo 11896.
Na području I stepena zaštite:
1. Zabranjuju se sve aktivnosti, osim naučnih istraživanja (koja ne narušavaju prirodne vrednosti), kontrolisane edukacije i aktivnosti usmerenih ka očuvanju i unapređivanju postojećeg stanja ekosistema;
2. Ograničavaju se:
• radovi i aktivnosti na naučna istraživanja i praćenje prirodnih procesa;
• sprovođenje zaštitnih, sanacionih i drugih neophodnih mera u slučaju požara, elementarnih nepogoda i udesa, pojava biljnih i životinjskih bolesti i prenamnožavanja štetočina;
• interventne mere na zaštiti ekosistema po posebnim uslovima zaštite prirode.
Režim zaštite II stepena sprovodi se na delu zaštićenog područja sa delimično izmenjenim ekosistemima velikog naučnog i praktičnog značaja. Ovde su moguće upravljačke intervencije u cilju restauracije, revitalizacije ili usmeravanja sukcesije. Mogući su kontrolisani vidovi tradicionalnog korišćenja prirodnih resursa (seča trske, košenje, ispaša, pčelarenje), odnosno tradicionalne delatnosti koje tokom svog odvijanja nisu ugrozile primarne vrednosti prostora.
Na području II stepena stepena zaštite:
1. Utvrđuju se sledeće mere očuvanja i unapređenja:
- selektivno i ograničeno korišćenje prirodnih bogatstava i kontrolisane intervencije i aktivnosti u prostoru, ukoliko su usklađene sa funkcijama zaštićenog područja;
- trasiranje edukativnih staza za prezentaciju prirodnih vrednosti.
2. Zabranjuje se korišćenje plovila na motorni pogon, osim čamaca čuvarske službe.
3. Ograničava se:
• izgradnja objekata na one u funkciji upravljanja;
• postavljanje plovnih objekata i izgradnja molova, na prostore određene planskim dokumentima za potrebe promocije i eko turizma;
• kretanje posetilaca i vozila, na (za tu svrhu) predviđene staze i puteve;
• upotreba hemijskih sredstava, na primenu za potrebe upravljanja;
Režim zaštite III stepena se sprovodi na delu zaštićenog područja sa delimično izmenjenim i/ili izmenjenim ekosistemima od naučnog i praktičnog značaja. U ovom stepenu zaštite moguće je selektivno i ograničeno korišćenje prirodnih resursa i prostora uz potrebnu infrastrukturu i drugu izgradnju, koje je usklađeno sa vrednostima, potencijalima, kapacitetima i potrebama zaštićenog prostora.
Na području III stepena stepena zaštite:
1. Utvrđuju se sledeće mere očuvanja i unapređenja:
• podsticanje poljoprivredne proizvodnje na organsku;
• određivanje i uređenje prostora za turističke i sportsko-rekreativne aktivnosti u skladu sa kapacitetom prostora;
2. Zabranjuju se radovi i aktivnosti kojima se ugrožava prohodnost i funkcionalnost obalnog pojasa.
3. Ograničava se:
• izgradnja molova, splavova i drugih plovnih objekata, na plansku izgradnju;
• parkiranje vozila, motora i bicikala na za tu svrhu naznačene parking prostore;
• kampovanje i postavljanje mobilijara i objekata za kampovanje na za tu svrhu predviđene, naznačene i uređene prostore.
U zaštitnoj zoni:
1. Zabranjuje se:
• podizanje industrijskih objekata, prerađivačkih pogona, farmi i sl.;
• turističkih i drugih sadržaja kao i izvođenje radova koji narušavaju ekološki ili vizuelni integritet područja ili su potencijalni izvori povišenog nivoa buke, vibracija i/ili uznemiravanja živog sveta osvetljavanjem;
• radovi koji negativno utiču na vodni režim zaštićenog područja ili na kvalitet vode vlažnih staništa unutar zaštićenog područja,
• izgradnja saobraćajnica višeg reda (državni put I i II reda);
2. Ograničava se:
• planiranje sadržaja koji su potencijalni izvori povišenog nivoa buke, vibracija i/ili uznemiravanja živog sveta osvetljavanjem, na rastojanje veće od 300 m od zaštićenog područja;
• upuštanje voda u recipijent koji pripada zaštićenom području ili čini deo njegove hidrološke celine, na one je čiji kvalitet jednak ili viši od II klase;
• trajno odlaganje svih vrsta otpadnih materija na period do izgradnje regionalne deponije;
• formiranje građevinskog zemljišta, na građevinsko područje naselja i zone kuća za odmor, kao i na infrastrukturne objekte u obuhvatu prostora utvrđenog planskim dokumentima;
• izgradnja objekata u građevinskom zemljištu na parcelama koje se graniče sa zaštićenim područjem, veću od 20 m od granice međne linije obale sa uređenjem zelene površine u funkciji tampon zone;
• izgradnja električnih vodova na vodove koji su izgrađeni primenom posebnih tehničko-tehnoloških rešenja koja sprečavaju stradanje ptica;
3. Utvrđuju se sledeće mere očuvanja i unapređenja:
• unapređivanje postojećih i formiranje novih ekoloških koridora prema susednim zaštićenim područjima.
Upravljanje Parkom prirode "Ponjavica" i njegovom zaštitnom zonom poverava se Javnom komunalnom preduzeću "Zelenilo" Pančevo (u daljem tekstu: Upravljač).
Sredstva za zaštitu i razvoj Parka prirode "Ponjavica" obezbeđuje se iz:
1. sredstava budžeta Republike Srbije, autonomne pokrajine, odnosno jedinice lokalne samouprave;
2. sredstava Fonda za zaštitu životne sredine;
3. naknada za korišćenje zaštićenog područja;
4. prihoda ostvarenih u obavljanju delatnosti i upravljanja zaštićenim područjem;
5. sredstava obezbeđenih za realizaciju programa, planova i projekata u oblasti zaštite prirode;
6. donacija, poklona i pomoći;
7. drugih izvora u skladu sa zakonom.
Sredstva iz stava 1. ovog člana mogu se koristiti za namene utvrđene ovim i drugim zakonom.
Sredstva budžeta prvenstveno se koriste za finansiranje radova i drugih troškova na:
1. čuvanju, održavanju i prezentaciji zaštićenih područja (uspostavljanje, opremanje i obuka čuvarskih službi, obeležavanje, održavanje unutrašnjeg reda, medijsko i drugo javno prikazivanje vrednosti, sanacija degradiranih površina, upravljanje otpadom, razvoj informacionog sistema i drugo);
2. upravljanju posetiocima (izgradnja ulaznih stanica, edukativnih i vizitorskih centara, štampanje materijala namenjenih posetiocima i drugo);
3. regulisanju imovinsko-pravnih odnosa (otkup ili zamena zemljišta, naknada vlasnicima i korisnicima nepokretnosti za uskraćivanje i ograničavanje prava korišćenja, nanetu štetu ili druge troškove koje imaju u vezi zaštite);
4. praćenju i unapređenju stanja zaštićenih područja (monitoring, reintrodukcija, rekultivacija i drugo);
5. uređenju prostora i održivom korišćenju prirodnih resursa (programi, planovi i projekti razvoja ekoturizma, organske poljoprivrede i drugo).
Za korišćenje zaštićenog područja plaća se naknada upravljaču.
Naknadu iz stava 1. ovog člana upravljač može propisati i naplatiti za:
1. delatnosti u oblasti turizma, ugostiteljstva, trgovine, usluga, zanatstva, industrije, rudarstva, energetike, vodoprivrede, građevinarstva, saobraćaja, transporta, telekomunikacija, korišćenja divlje flore i faune;
2. vikendice i druge nekomercijalne objekte za odmor u prirodi;
3. vozila na motorni pogon u upotrebi na zaštićenom području;
4. turističke, rekreativne, sportske i druge manifestacije i aktivnosti, reklamne oznake, komercijalne filmske, foto i tonske zapise;
5. korišćenje usluga, uređenih terena, objekata i druge imovine upravljača i imena i znaka zaštićenog područja;
6. posetu zaštićenom području, njegovim delovima i objektima.
Obveznik naknade je korisnik zaštićenog područja, odnosno pravno lice, preduzetnik ili fizičko lice koji u vezi sa predmetom naknade obavlja poslove ili raspolaže nepokretnostima i drugim stvarima na zaštićenom području, koristi usluge i imovinu upravljača, posećuje zaštićeno područje radi odmora, sporta, rekreacije i sličnih potreba i na drugi način koristi njegove vrednosti i pogodnosti.
Visinu naknade upravljač propisuje u zavisnosti od:
1. stepena iskorišćavanja zaštićenog područja;
2. stepena štete koja se nanosi zaštićenom području;
3. stepena povećanih obaveza upravljača u održavanju urednosti i čistoće, čuvanja i obavljanja drugih poslova na očuvanju, unapređenju, prikazivanju i razvoju zaštićenog područja;
4. pogodnosti i koristi koje pruža zaštićeno područje za obavljanje dopuštenih delatnosti i aktivnosti.
Upravljač može propisati smanjenje ili oslobađanje plaćanja naknade po jednom ili više predmeta naknade, a pre svega za:
1. stanovnike i stalno zaposlene, fizička lica koja obavljaju poslove ili vrše službene radnje u zaštićenom području, lica sa invaliditetom i posebnim potrebama, decu, penzionere i sl.;
2. korisnike čije aktivnosti neposredno doprinose unapređenju stanja, prezentaciji i promociji vrednosti zaštićenog područja;
3. korisnike kod kojih su, usled elementarne nepogode ili drugih razloga, nastupile okolnosti koje bitno otežavaju uslove rada i poslovanja.
Na akt upravljača kojim se utvrđuje visina, način obračuna i plaćanja naknade za korišćenje zaštićenog područja saglasnost daje organ nadležan za poslove zaštite životne sredine Grada Pančeva.
Upravljač je dužan da sredstva ostvarena naplatom naknade vodi na posebnom računu i koristi za zaštitu, razvoj i unapređenje zaštićenog područja, odnosno za sprovođenje plana i programa upravljanja.
Upravljač donosi plan upravljanja za period od deset godina.
Planom upravljanja određuje se način sprovođenja zaštite, korišćenja i upravljanja zaštićenim područjem, smernice i prioriteti za zaštitu i očuvanje prirodnih vrednosti zaštićenog područja, kao i razvojne smernice, imajući u vidu potrebe lokalnog stanovništva.
Sva pravna lica, preduzetnici i fizička lica koja obavljaju određenu delatnost unutar granica zaštićenog dobra, dužna su da svoju delatnost obavljaju u skladu sa planom upravljanja.
Plan upravljanja sadrži naročito:
• prikaz glavnih prirodnih i stvorenih vrednosti, kao i prirodnih resursa;
• ocenu stanja životne sredine zaštićenog područja;
• pregled konkretnih aktivnosti, delatnosti i procesa koji predstavljaju faktor ugrožavanja zaštićenog područja;
• dugoročne ciljeve zaštite, očuvanja i unapređenja i održivog razvoja;
• analizu i ocenu uslova za ostvarivanje tih ciljeva;
• prioritetne aktivnosti i mere na zaštiti, održavanju, praćenju stanja i unapređenju prirodnih i stvorenih vrednosti;
• prioritetne zadatke naučnoistraživačkog i obrazovnog rada;
• planirane aktivnosti na održivom korišćenju prirodnih vrednosti, razvoju i uređenju prostora;
• prostornu identifikaciju planskih namena i režima korišćenja zemljišta;
• aktivnosti na promociji vrednosti zaštićenog područja;
• studijsku (istraživačku), programsku, plansku i projektnu dokumentaciju potrebnu za sprovođenje ciljeva i aktivnosti;
• oblike saradnje i partnerstva sa lokalnim stanovništvom i drugim vlasnicima i korisnicima nepokretnosti;
• aktivnosti i mere na sprovođenju plana sa dinamikom i subjektima realizacije plana upravljanja i način ocene uspešnosti njegove primene;
• finansijska sredstva i druge materijalne pretpostavke za izvršavanje poverenih poslova u upravljanju zaštićenim područjem i način njihovog obezbeđenja.
Ukoliko se u toku primene plana ukaže za potrebno, može se vršiti njegova revizija u skladu sa propisanim merama i režimima zaštite.
Pre isteka perioda za koji je plan donet, mora se nadležnom organu podneti izveštaj o njegovom ostvarivanju. Izveštajem se analizira sprovođenje plana i ostvareni rezultati.
Na plan upravljanja saglasnost daje organ Gradsko veće grada Pančeva, po prethodno pribavljenom mišljenju Pokrajinskog zavoda za zaštitu prirode (u daljem tekstu: Zavod).
O predlogu plana upravljanja zaštićenim područjem upravljač je dužan da obavesti javnost.
Obaveštavanje javnosti podrazumeva javni uvid u predloženi plan.
Javni uvid organizuje i sprovodi upravljač zaštićenog područja i traje 30 dana.
Planovi upravljanja ostvaruju se godišnjim programima upravljanja.
Upravljač je dužan da Gradskom veću grada Pančeva dostavi izveštaj o ostvarivanju godišnjeg programa za prethodnu godinu i godišnji program upravljanja za narednu godinu, do 15. decembra tekuće godine, a izveštaj o ostvarivanju plana upravljanja najkasnije 60 dana pre isteka perioda za koji je plan donet.
Upravljač je dužan da u potpunosti sprovodi propisani režim zaštite i očuvanja prirodnog dobra, omogućava sprovođenje naučno-istraživačkih, kulturnih, vaspitno-obrazovnih i informativno-propagandnih i drugih aktivnosti, obeležava zaštićeno prirodno dobro i sprovodi druge mere propisane Planom upravljanja i godišnjim programom upravljanja.
U obavljanju poslova zaštite i razvoja Parka prirode "Ponjavica" Upravljač obezbeđuje obeležavanje ovog prirodnog dobra na način propisan zakonom, organizuje čuvarsku službu i donosi Pravilnik o unutrašnjem redu uz saglasnost Gradskog veća grada Pančeva.
Pravilnikom o unutrašnjem redu utvrđuju se pravila za sprovođenje propisanog režima zaštite, a naročito: način ponašanja posetilaca i drugih korisnika pri kretanju, boravku i obavljanju poslova na zaštićenom području; način obavljanja delatnosti pri korišćenju prirodnih resursa i prostora za izgradnju objekata; mesta, površine i objekti u kojima se zbog očuvanja divljih biljaka i životinja i drugih vrednosti ograničava kretanje ili zabranjuje i ograničava obavljanje određenih radnji, kao i trajanje tih mera; vrste divljih biljaka i životinja čije je korišćenje, odnosno branje, sakupljanje i izlov ograničeno, kao i način i uslovi obavljanja tih radnji; uslovi zaštite prilikom obavljanja naučnih istraživanja i obrazovnih aktivnosti; mesta i uslovi za odlaganje otpada; način održavanja urednosti i čistoće zaštićenog područja; postupak izdavanja saglasnosti i drugih akata korisnicima od strane upravljača; način i organizacija čuvarske službe, čuvanja zaštićenog prirodnog dobra, oprema i sredstva neophodna za čuvanje i održavanje; način sprovođenja preventivnih mera zaštite od požara, drugih elementarnih nepogoda i udesa.
Upravljač je dužan da Pravilnik o unutrašnjem redu iz čl. 14. ove odluke donese u roku od 60 dana od dana stupanja na snagu ove odluke.
Danom stupanja na snagu ove odluke prestaje da važi Odluka o zaštiti Parka prirode "Ponjavica" ("Sl. list opštine Pančevo", br. 3/95, 5/95, 4/97, 8/99,7/02 i "Sl. list grada Pančeva", br. 13/09 i 4/11).
Ova odluka stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom listu grada Pančeva".