PROGRAM KONTROLE KVALITETA VAZDUHA NA TERITORIJI GRADA KRALJEVA ZA 2016. GODINU ("Sl. list grada Kraljeva", br. 10/2016)

 

I TERITORIJA, PERIOD IZVOĐENJA I ZAKONSKI OKVIR MONITORINGA

Područje na kojem se sprovodi monitoring: Teritorija grada Kraljeva - Centralna urbana zona grada, naselje šire urbane zone - Ribnica.

Period sprovođenja monitoringa: 01.01.2016. - 31.12.2016. godine.

Zakonski okvir: Zakon o zaštiti vazduha ("Službeni glasnik RS", broj 36/09, 10/13), Uredba o uslovima za monitoring i zahtevima kvaliteta vazduha ("Službeni glasnik RS", broj 11/10, 75/10 i 63/13).

II IZVORI ZAGAĐIVANJA VAZDUHA

Izvori zagađivanja vazduha mogu se svrstati u dve grupe:

1. Stacionarni izvori

- Izvori zagađivanja u rubnim područjima grada: poljoprivredne aktivnosti (paljenje strništa, korova i sl.), paljenje otpada, individualna ložišta.

- Zagađenje poreklom od industrije: industrijski pogoni u industrijskim zonama Šeovac i Magnohrom.

- Izvori zagađivanja u komunalnoj sredini: gradske kotlarnice, paljenje otpada u kontejnerima, individualna ložišta, izdvojeni objekti za pripremu hrane (pekare, priprema roštilja, pečenjare i sl.).

2. Pokretni izvori

- Bilo koji oblik vozila sa motorom sa unutrašnjim sagorevanjem: motorcikli, laka i teška vozila koja koriste benzin i dizel, građevinske i poljoprivredne mašine.

III ZAGAĐUJUĆE MATERIJE KOJE SE KONTROLIŠU

U lokalnoj mreži mere se koncentracije sledećih zagađujućih materija: SO2, indeksa crnog dima - čađi, suspendovanih čestica (PM2,5), suspendovanih čestica (PM10) i teških metala Arsen (As), kadmijum (Cd), nikal (Ni) i olovo (Pb) iz uzorkovanih suspendovanih čestica (PM10).

U okviru namenskih merenja pratiće se ukupne taložne materije kao ukupne nerastvorne i ukupne rastvorne, pH, pepeo i sagorljive materije, SO4, Cl, Ca, elektroprovodljivost, amonijak, nitrati, nitriti.

Sva merenja, obradu i analizu podataka, proveru validnosti rezultata dobijenih merenjem i/ili uzimanjem uzoraka i interpretaciju rezultata vrši ovlašćeno pravno lice koje je akreditovano kao laboratorija za ispitivanje i poseduje akreditovane metode za merenje zagađujućih materija navedenih u Programu kao i ovlašćenje nadležnog Ministarstva da vrši monitoring kvaliteta vazduha.

IV LOKALNA MREŽA MERNIH MESTA

U skladu sa specifičnom konfiguracijom terena, monitoring će se sprovoditi na 7 mernih mesta (Tabela 1), a uzorci na mernim mestima će se uzimati u toku cele godine po predviđenoj dinamici

• Sumpor dioksid i indeksa crnog dima - čađ će se meriti u toku cele godine na dva (2) merna mesta (kontinualna fiksna merenja, 366 dana u toku godine):

1. U Kraljevu (Centralna urbana zona)

- Skupština grada, Cara Lazara 63

2. U Kraljevu (urbana zona)

- Ribnica, Dom zdravlja Izletnička b.b.

• Ukupna masena koncentracija suspendovanih čestica PM2,5, PM10 i teških metala Arsen (As), kadmijum (Cd), nikal (Ni) i olovo (Pb) iz uzorkovanih suspendovanih čestica (PM10) meriće se metodom uzorkovanja putem uzorkivača na jednom mernom mestu (kontinualna fiksna merenja 354 dana):

U Kraljevu (Centralna urbana zona)

- Zgrada Policijske uprave, Vojvode Putnika 3

• Ukupne taložne materije, (i uz njih pH, pepeo i sagorljive materije, SO4, Cl, Ca, elektroprovodljivost, amonijak, nitrati, nitriti) meriće se metodom u aerosedimentu po dinamici predviđenoj za kontinualna fiksna merenja (jednom mesečno u toku godinu dana) na šest (6) mernih mesta (namenska merenja):

U Kraljevu (urbana zona)

- Skupština grada, Cara Lazara 31

- Ženeva, Karađorđeva 52

- Pekara, Grdica Todorovića 36

- Ribnica, Đure Dukića 6

- Sijaće Polje, Beogradska 69/1

- Autobuska stanica, Olge Jovičić b.b.

Tabela 1. Fiksne merne lokacije u naseljenom području Grada Kraljeva koje finansira grad

r. b.

Naseljeno mesto

Upravni okrug

Lokacije

Tip

N φ

E λ

nadmorska visina (m)

Parametri

SO2

Indeks crnog dima - Čađ

PM10

PM2,5

As, Cd, Ni, Pb

UTM**

N φ

E λ

nadmorska visina (m)

1

Centralna zona grada

RŠ

Skupština grada

G

43˚43’430’’

020˚41’542’’

215

*

*

43˚44’075’’

020˚41’281’’

213

*

2

Ribnica

G

43˚42’688’’

020˚41’576’’

199

*

*

43˚42’630’’

020˚41’410’’

203

*

3

Ženeva

G

43˚43’590’’

020˚40’667’’

215

*

4

Pekarstvo

G

43˚44’256’’

020˚41’323’’

203

*

5

Autobuska stanica

S

43˚43’717’’

020˚41’355’’

215

*

6

Sijaće Polje

G

43˚43’176’’

020˚41’875’’

200

*

7

Policijska uprava Kraljevo

G

43˚43’416’’

020˚41’609’’

195

*

*

*

Legenda:

- φ(N) - severna geografska širina; λ(E) - istočna geografska dužina; H(m) - nadmorska visina;

- RŠ - Raški upravni okrug;

- G - gradski tip, PG - prigradski tip, I - industrijski tip, S - saobraćajni;

- UTM** - ukupne taložne materije sa analizom za pH, pepeo i sagorevanje materije, SO4, Cl, Ca, elektroprovodljivost, amonijak, nitrati, nitriti,

- SO2 - sumpor dioksid, NO2 - azot dioksid

- PM10 - frakcija suspendovanih čestica (particulate matter) koja prolazi kroz filter čiji su zahtevi utvrđeni u standardu SRPS EN12341, kojim je utvrđena referentna metoda za uzimanje uzoraka i merenje PM10 frakcije, sa efikasnošću od 50% zahvata čestica aerodinamičkog prečnika od 10 µm; i teških metala Arsen (As), kadmijum (Cd), nikal (Ni) i olovo (Pb),

- PM2,5 - frakcija suspendovanih čestica (particulate matter) koja prolazi kroz filter čiji su zahtevi utvrđeni u standardu SRPS EN14907, kojim je utvrđena referentna metoda za uzimanje uzoraka i merenje PM2,5 frakcije, sa efikasnošću od 50% zahvata čestica aerodinamičkog prečnika od 2,5 µm;

V CILJ KONTROLE KVALITETA VAZDUHA

Sistematsko merenje zagađenosti vazduha na teritoriji grada obezbeđuje:

- Praćenje zagađenosti vazduha u odnosu na granične i tolerantne vrednosti nivoa zagađujućih materija,

- Praćenje trendova koncentracija po zonama gradske teritorije,

- Detekciju povećanih koncentracija zagađujućih materija,

- Procenu izloženosti populacije,

- Informisanje javnosti i davanje preporuka za ponašanje u epizodama povećanog zagađenja vazduha,

- Identifikaciju izvora zagađenja ili rizika,

- Analizu uticaja određenih izvora zagađivanja na kvalitet vazduha,

- Razvoj odgovarajućih kratkoročnih akcionih planova i planova za upravljanje kvalitetom vazduha,

- Preduzimanje preventivnih mera u segmentima značajnim za zaštitu vazduha od zagađivanja,

- Sagledavanje uticaja preduzetih mera na nivo zagađenosti vazduha.

VI IZVEŠTAVANJE I MERE U SLUČAJU PREKORAČENJA KONCENTRACIJE

Obaveza je grada kao jedinice lokalne samouprave da, u skladu sa članom 17. Zakona o zaštiti vazduha ("Službeni glasnik RS", broj 36/09 i 10/13), Agenciji za zaštitu životne sredine redovno dostavlja podatke o kvalitetu vazduha dobijene kontrolom kvaliteta vazduha iz lokalne mreže.

Izveštavanje i sprovođenje mera u slučaju prekoračenja koncentracija će se vršiti prema članu 23., 31. i 33. u skladu sa Zakonom o zaštiti vazduha ("Službeni glasnik RS", broj 36/09 i 10/13). Prema članu 23. kad se prekorači koncentracija o kojoj se izveštava javnost utvrđena aktom iz člana 18. stav 1. Zakonom o zaštiti vazduha ("Službeni glasnik RS", broj 36/09 i 10/13) ili koncentracija pojedine zagađujuće materije opasne po zdravlje ljudi, nadležni organ jedinice lokalne samouprave, dužan je da obavesti javnost putem radija, televizije, dnevnih novina, interneta i/ili na drugi pogodan način.

Po potrebi se izrađuju Planovi kvaliteta vazduha i Kratkoročni akcioni planovi u skladu sa Pravilnikom o sadržaju planova kvaliteta vazduha ("Službeni glasnik RS", broj 21/10) i Pravilnikom o sadržaju kratkoročnih akcionih planova ("Službeni glasnik RS", broj 65/10), a u cilju smanjenja negativnih uticaja i podizanja kvaliteta životne sredine. U zonama i aglomeracijama u kojima je vazduh treće kategorije, odnosno kada zagađenje vazduha prevazilazi efekte mera koje se preduzimaju, odnosno kada je ugrožen kapacitet životne sredine ili postoji stalno zagađenje vazduha na određenom prostoru nadležni organ jedinice lokalne samouprave dužan je da donese Plan kvaliteta vazduha sa ciljem da se postignu odgovarajuće granične vrednosti ili ciljne vrednosti utvrđene aktom iz člana 18. stav 1. Zakona zaštiti vazduha ("Službeni glasnik RS", broj 36/09 i 10/13). Ovaj Plan donosi se na osnovu ocene stanja kvaliteta vazduha i obuhvata sve glavne zagađujuće materije i glavne izvore zagađivanja vazduha koji su doveli do zagađenja. Ministarstvo daje saglasnost na planove kvaliteta vazduha.

Nadležni organ jedinice lokalne samouprave prema članu 33. Zakona o zaštiti vazduha ("Službeni glasnik RS", broj 36/09 i 10/13) je dužan da donese kratkoročne akcione planove radi zaštite zdravlja ljudi i/ili životne sredine na teritoriji svoje zone ili aglomeracije, u slučaju da postoji opasnost da nivoi zagađujućih materija u vazduhu prekorače jednu ili više koncentracija opasnih po zdravlje ljudi utvrđenih aktom iz člana 18. stav 1. ovog zakona. Ministarstvo takođe, daje saglasnost na kratkoročne akcione planove.

Redovni izveštaji, sa komentarom i poređenjem sa propisanim vrednostima, o stanju kvaliteta vazduha, kontinuirano će se ažurirati preko WEB stranice grada Kraljeva, kao:

• Dnevni (ukoliko ima indikacija), (SO2, indeks crnog dima - čađ, ukupna masena koncentracija suspendovanih čestica PM10),

• mesečni (SO2, indeks crnog dima - čađ, ukupna masena koncentracija suspendovanih čestica PM10 i PM2,5 i ukupne taložne materije),

• godišnji izveštaj sa godišnjim prosecima za ukupne taložne materije, suspendovane čestice PM10, PM2,5 i teške metale Arsen (As), kadmijum (Cd), nikal (Ni) i olovo (Pb) kao izveštaj u elektronskoj formi i pisani izveštaj.

Jedinica lokalne samouprave, u slučaju kada se bilo koja granična vrednost, kritični nivo, granična tolerancija, ciljna vrednost i dugoročni cilj, koncentracija opasna po zdravlje ljudi ili koncentracija o kojoj se izveštava javnost zbog značajnog prekograničnog prenosa vazduhom, o tome obaveštava Ministarstvo, u skladu sa članom 36. Zakona.

Program kontrole kvaliteta vazduha za 2016. godinu će se finansirati iz Budžetskog fonda po Programu korišćenja sredstava za zaštitu i unapređivanje životne sredine, odnosno iz budžeta grada Kraljeva.

Gradska uprava grada Kraljeva - Odeljenje za inspekcijske poslove, Odsek za zaštitu životne sredine u obavezi je da angažuje ovlašćeno pravno lice za realizaciju Programa kontrole kvaliteta vazduha za 2016. godinu.

Program kontrole kvaliteta vazduha na teritoriji grada Kraljeva za 2016. godinu objaviti u "Službenom listu grada Kraljeva".