UREDBAO UTVRĐIVANJU DRŽAVNOG PROGRAMA SANACIJE ZAGAĐENJA KOSTAJNIČKE REKE, KORENITE I JADRA USLED IZLIVANJA JALOVINE SA FLOTACIJSKIH DEPONIJA RUDNIKA ANTIMONA "STOLICE"("Sl. glasnik RS", br. 39/2016) |
Ovom uredbom utvrđuje se Državni program sanacije zagađenja Kostajničke reke, Korenite i Jadra usled izlivanja jalovine sa flotacijskih deponija rudnika antimona "Stolice".
Državni program sanacije zagađenja Kostajničke reke, Korenite i Jadra usled izlivanja jalovine sa flotacijskih deponija rudnika antimona "Stolice" odštampan je uz ovu uredbu i čini njen sastavni deo.
Ova uredba stupa na snagu narednog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".
DRŽAVNI PROGRAM SANACIJE ZAGAĐENJA KOSTAJNIČKE REKE, KORENITE I JADRA USLED IZLIVANJA JALOVINE SA FLOTACIJE DEPONIJE RUDNIKA ANTIMONA "STOLICE"
1. Oblast u kojoj se sprovode mere i teritorija na kojoj se sprovode mere
Državni program sanacije zagađenja Kostajničke reke, Korenite i Jadra usled izlivanja jalovine sa flotacijskih deponija rudnika antimona "Stolice" odnosi se na sanaciju zagađenja reka Kostajničke, Korenite i Jadra usled izlivanja jalovine sa flotacijskih deponija rudnika antimona "Stolice" u Kostajniku i obuhvata: hitne radove i mere koje treba preduzeti, organe državne uprave nadležne za koordinaciju aktivnosti, kao i izvor finansiranja.
Mere utvrđene ovim programom sprovode se na teritorije opštine Krupanj.
2. Analiza zatečenog stanja i nastale štete i sagledavanje mogućih daljih štetnih posledice
Uzrok zagađenja vodotokova je nekontrolisano izlivanje jalovine iz flotacijskih deponija rudnika antimona "Stolice" u mestu Kostajnik do koga je došlo usled urušavanja deponija za vreme poplava u maju 2014. godine.
Radi se o flotacijskim deponijama jalovine i rudničkog otpada, koje se već duže vremena ne koriste. Pre privatizacije rudnici antimona i flotacija "Stolice", uključujući i deponije jalovine, bili su u vlasništvu RTB "Zajača" OOUR "Stolice", a privatizacijom 2006. godine postali su vlasništvo Koncerna "Farmakom MB" iz Šapca. Ukupna površina prostora jalovišta "Stolice" iznosi oko 3,5 ha na kome je deponovano oko 220.000 m3 jalovine. Evidentno je da deponije jalovine nisu stabilne i zaštićene prema važećim standardima i propisima. Deponije nisu zaštićene od spoljnih voda, već se one nekontrolisano slivaju i ispiraju jalovinu. Na deponijama ne postoji drenažni sistem za prikupljanje podzemnih i procednih voda. Vode sa deponije se nekontrolisano izlivaju i zagađuju Kostajničku reku i nizvodne vodotokove.
Posle poplava u maju 2014. godine, po nalogu vodne inspekcije, na vodotocima Kostajnik, Korenita, Jadar i Drina je uspostavljen vanredni monitoring. Analizama je utvrđeno prisustvo visokih vrednosti ukupnih teških metala: gvožđa (Fe), mangana (Mn), cinka (Zn), bakra (Cu), ukupnog hroma (Cr) i arsena (As), kao i rastvorenih teških metala: antimona (Sb), nikla (Ni) i arsena (As). Jalovina koja zagađuje Kostajničku reku klasifikovana je kao opasan otpad.
Naknadno sprovedenim ekološkim istraživanjima utvrđeno je da su rečna korita Kostajničke i reke Korenite, u dužini od oko 27 km, kao i značajne površine u priobalju, zagađene iznad granice remedijacionih vrednosti pa je neophodno izvršiti čišćenje terena i uklanjanje istaloženog mulja sa jalovišta. Takođe, značajne površine poplavljenog poljoprivrednog zemljišta (oko 360 ha) zagađene su teškim metalima na kojima treba izvršiti remedijaciju terena.
S obzirom na stanje jalovišta ono predstavlja stalan izvor zagađenja voda, sedimenata i zemljišta nizvodno od jalovišta, koje se značajno povećava u periodima jakih kiša i poplava.
Za jalovište "Stolice" ne postoje važeća vodna akta, koja bi definisala vodne uslove i način njihovog korišćenja, tako da se deponijama ne upravlja u skladu sa Zakonom o vodama ("Službeni glasnik RS", br. 30/10 i 93/12), kojim je propisana obaveza da se mere količine i kvalitet vode, koje se sa deponije ispuštaju u prirodne vodotoke, kao i da se ove vode prečiste do nivoa kojim se ne narušavaju standardi kvaliteta životne sredine Kostajničke reke i nizvodnih vodotokova.
Sanacija zagađenja i revitalizacija ekosistema rečnih tokova i zagađenih površina u priobalju reka realizovaće se u dve faze. Prva faza obuhvata radove na sanaciji deponija jalovišta i formiranje prostora za odlaganje materijala koji će se prikupiti čišćenjem nizvodnih terena. Na ovaj način će se zaustaviti dalji unos zagađenog mulja u vodotokove i stvoriti uslovi za radove i mere druge faze, koja obuhvata čišćenje i remedijaciju nizvodnih terena. U svim fazama realizacije programa uspostaviće se operativni monitoring i praćenje svih parametara kvaliteta vode, sedimenata i zemljišta duž rečnih tokova, koji su značajni za praćenje efekata predviđenih mera i stanje životne sredine u zoni neposrednog uticaja jalovišta "Stolice".
4. Redosled i rokovi za sprovođenje mera
Radovi prve faze, kojima se obezbeđuje stabilnost deponija, sprečava dalje unošenje zagađenja u vodotokove i obezbeđuje potreban deponijski prostor za odlaganje materijala koji se prikupi čišćenjem rečnih korita i zagađenog zemljišta u priobalju, uradiće se u toku građevinske sezone 2016. godine. S obzirom da se stanje stalno pogoršava radovi prve faze, u skladu sa članom 143. Zakona o planiranju i izgradnji ("Službeni glasnik RS", br. 72/09, 81/09 - ispravka, 64/10 - US, 24/11, 12/12, 42/13 - US, 50/13 - US, 98/13 - US, 132/14 i 145/14), izvršiće se kao hitni radovi da bi se sprečilo dalje izlivanje jalovine u vodotokove i eventualno novo rušenje deponija u predstojećim kišnim sezonama.
Po prioritetima i tehnologiji izvođenja radova na sanaciji zagađenja odmah će se započeti radovi na izgradnji hidrotehničkih objekata za prikupljanje i kanalisanje voda sa sliva i zaštitu jalovišta od površinskih voda, koji obuhvataju:
- izgradnju dve bujične pregrade na potocima uzvodno od jalovišta i
- izgradnju obodnih kanala za prikupljanje i odvođenje površinskih voda, sa antierozivnim uređenjem sliva,
- sanaciju deponija jalovišta sa formiranjem prostora za odlaganje materijala koji će se prikupiti čišćenjem nizvodnih terena i regulaciju dela Kostajničkog potoka u neposrednoj zoni jalovišta, u dužini od 300 m.
5. Organi državne uprave nadležni za koordinaciju, odnosno nosioci sprovođenja pojedinih mera i aktivnosti
Kancelarija za upravljanje javnim ulaganjima i ministarstvo nadležno za poslove vodoprivrede i zaštitu životne sredine koordiniraće sprovođenja mera iz odeljka 3. i 4. ovog programa, a Javno vodoprivredno preduzeće "Srbijavode" je nosilac sprovođenja tih mera.
Javno vodoprivredno preduzeće iz stava 1. ovog odeljka, u ime i za račun Republike Srbije, vršiće investitorska prava na prvoj fazi sanacije zagađenja Kostajničke reke, Korenite i Jadra, koja je predmet ove uredbe.
Organ nadležan za pravnu zaštitu imovinskih prava i interesa Republike Srbije preduzima radnje u cilju njihove zaštite.
Opština Krupanj će doneti odluke o merama hitnosti i obezbediti rešavanje imovinsko-pravniih pitanja u skladu sa svojim nadležnostima.
6. Procena potrebnih finansijskih sredstava i izvori finansiranja
Investiciona vrednost hitnih radova, koji obuhvataju zaštitu od površinskih voda, sanaciju i stabilizaciju jalovišta, čišćenje i regulaciju najugroženije deonice Kostajničke reke, neposredno nizvodno od deponije u zoni naselja, prema projektu za izvođenje radova iznosi:
Radovi na izgradnji hidrotehničkih objekata za prikupljanje i kanalisanje voda sa sliva i zaštitu jalovišta od površinskih voda (bez PDV) |
59.000.000 |
Hitni radovi na sanaciji deponije - I faza: reprofilisanje jalovišta (stabilizacija kosina) izrada kamene nožice (brane) sa filtrima, taložnikom i recirkulacijom procednih voda (bez PDV) |
154.000.000 |
Regulacija Kostajničke reke nizvodno od deponije i čišćenje rečnog korita u dužini od 300 m, ukupno bez PDV |
15.000.000 |
Investitorski troškovi: |
13.000.000 |
- Projektantski nadzor (2%) |
4.000.000 |
- Projekat preparcelacije i troškovi eksproprijacije |
3.000.000 |
Ukupno RSD: |
248.000.000 |
Sredstva za sprovođenje ove uredbe obezbediće se iz Fonda solidarnosti Evropske unije u iznosu od 248.000.000 RSD, a po osnovu Sporazuma o poveravanju sprovođenja Odluke Komisije od 13. marta 2015. godine kojom se dodeljuje finansijska kontribucija iz Fonda solidarnosti Evropske unije za finansiranje hitnih operacija i operacija oporavka koje su nastale kao posledica katastrofe izazvane velikim poplavama u Republici Srbiji, koji je Vlada usvojila Zaključkom 05 broj 48-3413/2015 od 26. marta 2015. godine i ista će se izvršavati sa namenskog evidencionog računa Kancelarije za upravljanje javnim ulaganjima, u okviru Razdela 3 - Vlada, Glava 3.23 - Kancelarija za upravljanje javnim ulaganjima, Program 1511 - Obnova i izgradnja objekata javne namene i saniranje posledica elementarne nepogode, Funkcija 110 - Izvršni i zakonodavni organi, finansijski i fiskalni poslovi i spoljni poslovi, Projekat 4001 - Obnova zemlje od majskih poplava, Izvor finansiranja 05 - Donacije od inostranih zemalja, aproprijacija ekonomska klasifikacija 484 - Naknada štete za povrede ili štetu nastalu usled elemantarnih nepogoda ili drugih prirodnih uzroka.