PRAVILNIKO PRAVILIMA PONAŠANJA INVESTICIONOG DRUŠTVA PRILIKOM PRUŽANJA USLUGA("Sl. glasnik RS", br. 89/2011, 44/2012 i 46/2016) |
(1) Ovim pravilnikom se uređuju pravila poslovnog ponašanja investicionog društva prilikom pružanja investicionih i dodatnih usluga, odnosno obavljanja investicionih aktivnosti (u daljem tekstu: usluge), naročito u vezi sa:
1. kategorizacijom klijenata;
2. informacijama koje investiciono društvo upućuje klijentima i potencijalnim klijentima:
- putem marketinškog materijala,
- o pokazateljima, prinosima i porezima,
- pre zaključenja ugovora, odnosno pružanja usluga;
3. ocenom podobnosti finansijskih instrumenata, odnosno usluga koje investiciono društvo pruža klijentima;
4. ugovorom koji je investiciono društvo dužno da zaključi sa klijentom;
5. obavezama investicionog društva u vezi sa izvršavanjem naloga klijenata;
6. izveštavanjem klijenata
- o izvršenim nalozima,
- u vezi sa upravljanjem portfoliom za račun klijenta i
- o imovini klijenta;
7. čuvanjem poslovne tajne.
(2) Odredbe ovog pravilnika se shodno primenjuju i na društva za upravljanje investicionim fondovima koja obavljaju investicione usluge u slučajevima propisanim Zakonom o tržištu kapitala.
(1) Izrazi koji se koriste u ovom pravilniku imaju sledeće značenje:
1. Komisija je Komisija za hartije od vrednosti;
2. Zakon je Zakon o tržištu kapitala ("Službeni glasnik RS", broj 31/2011);
3. Centralni registar je Centralni registar, depo i kliring hartija od vrednosti;
4. Investiciono društvo je brokersko-dilersko društvo, odnosno ovlašćena banka;
5. Ovlašćeno investiciono društvo je društvo koje je ugovorom ovlašćeno da u svojim poslovnim prostorijama prima naloge klijenata u ime i za račun drugog investicionog društva;
6. Mali klijent je svaki klijent investicionog društva koji nije razvrstan u kategoriju profesionalnih klijenata;
7. Transakcije kojima se finansiraju hartije od vrednosti su transakcije pozajmljivanja finansijskih instrumenata, repo ugovori ili obrnuti repo ugovori, ili druge transakcije koje uključuju kupovinu hartija od vrednosti i njihovu ponovnu prodaju (buy-sell back transakcije) ili prodaju hartija od vrednosti i njihovu ponovnu kupovinu (sell-buy back transakcije);
8. Trajni medij je papir ili sredstvo koje omogućava čuvanje podataka u digitalnom formatu (CD, internet bankarstvo, elektronska pošta pod određenim uslovima i dr.) na takav način da su pristup, obrada i potpunost podataka obezbeđeni najmanje do roka propisanog relevantnim propisima.
(1) Prilikom pružanja investicionih usluga klijentima, investiciono društvo je dužno da stavlja interese svojih klijenata ispred sopstvenih interesa i posluje pravično, pošteno i profesionalno, u skladu sa najboljim interesima klijenata poštujući načela utvrđena odredbama Zakona.
Kada investiciono društvo, saglasno ovom pravilniku, pruža informacije klijentima elektronskim putem, dužno je da obezbedi da su ispunjeni sledeći uslovi:
1. klijent je dostavio investicionom društvu važeću elektronsku adresu;
2. klijent je odabrao takav način dostavljanja;
3. klijent je elektronskim putem obavešten o adresi internet stranice i mestu gde na istoj može da pristupi relevantnim podacima;
4. informacije se redovno obnavljaju;
5. informacije su neprekidno dostupne.
(1) Investiciono društvo je dužno da, pre pružanja usluge, klijenta razvrsta u kategoriju profesionalnih ili malih klijenata.
(2) Kategorizaciju iz stava 1. ovog člana, investiciono društvo sprovodi saglasno internim pravilima i procedurama društva, a na osnovu informacija koje su mu dostupne u vezi sa klijentovim:
1. investicionim ciljevima;
2. znanjem i iskustvom;
3. finansijskom pozicijom.
(3) Kada utvrdi da neki klijent više ne pripada početno utvrđenoj kategoriji klijenata, investiciono društvo je dužno da preduzme odgovarajuće mere radi promene kategorije klijenta.
(4) Profesionalni klijenti su dužni da investiciona društva čije usluge koriste, blagovremeno obaveštavaju o svim činjenicama koje bi mogle da utiču na promenu kategorije klijenta kod investicionog društva.
Investiciono društvo je dužno da svakog klijenta, putem trajnog medija, obavesti o:
1. kategoriji klijenata u koju je razvrstan;
2. nivou zaštite interesa koja će mu biti pružena;
3. mogućnosti da zatraži razvrstavanje u drugu kategoriju klijenata, kao i o svim promenama nivoa zaštite koje proizilaze iz takve odluke.
Zahtev profesionalnog klijenta za promenu kategorije klijenta
(1) Profesionalni klijent koji smatra da nije u stanju da pravilno proceni, odnosno upravlja rizicima koji karakterišu određenu investiciju, može pisanim putem da zatraži od investicionog društva viši nivo zaštite svojih interesa u odnosu na sve ili pojedinačnu uslugu, vrstu transakcije, odnosno finansijski instrument.
(2) U slučaju zahteva iz stava 1. ovog člana, investiciono društvo i klijent su dužni da zaključe ugovor, odnosno aneks ugovora kojim će biti precizirane usluge, odnosno transakcije, odnosno finansijski instrumenti u vezi sa kojima klijent ne želi da bude tretiran kao profesionalni klijent.
Zahtev za razvrstavanje u kategoriju profesionalnih klijenata
(1) Mali klijent koji želi da bude tretiran kao profesionalni klijent može pisanim putem da zatraži od investicionog društva niži nivo zaštite svojih interesa u odnosu na sve ili pojedinačnu uslugu, vrstu transakcije, odnosno finansijski instrument.
(2) U slučaju zahteva iz stava 1. ovog člana:
1. investiciono društvo je dužno da:
- nedvosmisleno i pisanim putem upozori klijenta o smanjenju zaštite njegovih interesa i gubitku prava na obeštećenje iz Fonda za zaštitu investitora,
- proceni da li klijent poseduje dovoljno znanja i iskustva za samostalno donošenje odluka o ulaganjima i pravilnoj proceni rizika u vezi sa ulaganjima,
- sa klijentom ili zaključi pisani ugovor, odnosno aneks ugovora kojim će biti precizirane usluge, odnosno transakcije, odnosno finansijski instrumenti u vezi sa kojima klijent želi da bude tretiran kao profesionalni klijent ili da odbije da klijentu prizna status profesionalnog klijenta;
2. klijent je dužan da u posebnom dokumentu, koji je odvojen od ugovora, izjavi da je svestan posledica gubitka nivoa zaštite.
(3) Procena iz stava 2. tačke 1. alineje 2. ovog člana podrazumeva da klijent ispunjava najmanje dva od sledećih uslova:
1. investitor je izvršio transakcije na finansijskim tržištima uz prosečnu učestalost od najmanje 10 transakcija po kvartalu u toku poslednje godine i u vrednosti od 50.000 evra kvartalno;
2. veličina portfolia finansijskih instrumenata, uključujući i novac, investitora prelazi 500.000 evra u dinarskoj protivvrednosti;
3. investitor radi ili je radio najmanje godinu dana u finansijskom sektoru na poslovima koji zahtevaju poznavanje ulaganja u hartije od vrednosti.
(4) Finansijskim tržištima iz stava 3. tačke 1. ovog člana se smatraju tržišta na kojima se trguje finansijskim instrumentima za koje klijent želi status profesionalnog investitora.
III INFORMACIJE KOJE SE DOSTAVLJAJU KLIJENTIMA I POTENCIJALNIM KLIJENTIMA
(1) Sve informacije, uključujući i marketinške, koje investiciono društvo upućuje klijentima i potencijalnim klijentima moraju biti istinite, jasne i da ne dovode u zabludu, a marketinški materijal mora biti jasno označen kao takav.
(2) Informacije iz stava 1. ovog člana:
1. sadrže poslovno ime i sedište investicionog društva;
2. moraju biti lako razumljive prosečnom klijentu grupe kojoj su upućene;
3. ne smeju da naglašavaju potencijalne koristi od usluge ili finansijskog instrumenta, bez istovremenog nepristrasnog upozorenja na rizike u vezi sa njima;
4. ne smeju da prikrivaju, umanjuju ili čine neshvatljivim važne pojedinosti, navode ili upozorenja;
5. ne smeju da sadrže naziv nekog nadležnog organa na način koji bi navodio ili sugerisao odobravanje instrumenta ili usluge društva od strane tog organa.
(3) Investiciono društvo je dužno da obezbedi da je marketinški materijal usaglašen sa svim drugim informacijama koje investiciono društvo upućuje klijentima tokom pružanja usluga.
Upućivanje informacija kojima se porede usluge, lica koja pružaju takve usluge ili finansijski instrumenti, je dozvoljeno samo ukoliko:
1. je poređenje smisleno i prikazano na nepristrasan i uravnotežen način;
2. su navedene sve ključne činjenice i pretpostavke koje su korišćene za poređenje;
3. su navedeni izvori informacija koji su korišćeni za poređenje.
(1) Upućivanje informacija koje sadrže pokazatelje ranijih rezultata finansijskog instrumenta, finansijskog indeksa ili usluge, je dozvoljeno samo ukoliko:
1. pokazatelji ranijih rezultata finansijskog instrumenta, finansijskog indeksa ili usluge nisu najznačajniji elemenat takve komunikacije;
2. informacije uključuju rezultate za prethodnih pet godina ili za ceo period u kojem je finansijski instrument bio dostupan, podatke o tome kada je počelo objavljivanje finansijskog indeksa, a investiciona usluga bila pružana (u slučaju da instrument, indeks ili usluga postoje kraće vreme). Podaci mogu da uključuju i duži period, ali u svim navedenim slučajevima rezultat mora biti zasnovan na periodu od 12 meseci;
3. su jasno naznačeni referentni period i izvor informacija;
4. informacije sadrže jasno upozorenje da raniji rezultati nisu pouzdani pokazatelji budućih rezultata;
5. je, u situaciji kada se rezultat oslanja na podatke denominirane u stranoj valuti, valuta jasno iskazana, zajedno sa upozorenjem da rezultat može biti drugačiji usled promena deviznog kursa;
6. je objavljen uticaj provizija, naknada ili drugih troškova, kada je rezultat zasnovan na bruto principu.
(1) Informacije koje investiciono društvo upućuje, a koje uključuju ili se odnose na simulirane rezultate iz ranijeg perioda, moraju biti povezane sa finansijskim instrumentom ili finansijskim indeksom.
(2) Informacije iz stava 1. ovog člana mogu biti upućene samo ukoliko:
1. je simulirani raniji rezultat zasnovan na stvarnom ranijem rezultatu jednog ili više finansijskih instrumenata ili finansijskih indeksa koji su jednaki kao, ili iz kojih su izvedeni, ti finansijski instrumenti;
2. su, za stvarni raniji rezultat iz tačke 1. ovog stava, zadovoljeni svi uslovi iz prethodnog člana, osim onog koji je propisan stavom 1. tačka 4. tog člana;
3. informacije sadrže jasno upozorenje da simulirani raniji rezultat nije pouzdan pokazatelj budućeg rezultata.
Investiciono društvo koje upućuje informacije o budućem rezultatu je dužno da vodi računa da:
1. se ne zasnivaju niti pozivaju na simulirani raniji rezultat;
2. su zasnovane na opravdanim pretpostavkama i činjenicama;
3. u slučaju da je rezultat zasnovan na bruto principu, je iskazan uticaj provizija, naknada ili drugih troškova;
4. sadrže jasno upozorenje da informacija o budućem rezultatu nije pouzdani pokazatelj budućeg rezultata.
Kada se informacije koje se upućuju klijentima i potencijalnim klijentima odnose na poseban poreski tretman, investiciono društvo je dužno da jasno istakne da isti zavisi od pojedinačnog slučaja svakog klijenta, kao i da postoji mogućnost budućih promena.
Informacije koje se moraju pružiti pre zaključenja ugovora, odnosno pružanja usluge
Pravila poslovanja i Pravilnik o tarifi
(1) Investiciono društvo je dužno da klijentima i potencijalnim klijentima omogući uvid u pravila poslovanja, pravilnik o tarifi i njihove izmene:
1. u poslovnim prostorijama u kojima obavlja rad sa klijentima;
2. objavljivanjem na internet stranici društva.
(2) Investiciono društvo je dužno da klijentima omogući uvid u izmene akata iz stava 1. ovog člana u roku od sedam dana pre početka primene tih izmena.
Informacije koje se posebno pružaju malim klijentima
(1) Investiciono društvo je dužno, da pre zaključenja ugovora, odnosno pružanja usluga malom klijentu ili potencijalnom malom klijentu putem internet stranice, odnosno trajnog medija, pruži informacije o:
1. investicionom društvu i uslugama koje društvo pruža;
2. finansijskim instrumentima;
3. zaštiti finansijskih instrumenata i novčanih sredstava klijenta;
4. troškovima i naknadama.
(2) Investiciono društvo je dužno da klijenta i potencijalnog klijenta blagovremeno obavesti o svakoj značajnoj promeni informacija navedenih u stavu 1. ovog člana.
Informacije o investicionom društvu i njegovim uslugama
(1) Informacije o investicionom društvu i uslugama, po pravilu, uključuju sledeće:
1. poslovno ime i sedište investicionog društva, kao i sve druge podatke koji obezbeđuju efikasnu komunikaciju sa investicionim društvom;
2. broj i datum rešenja o davanju dozvole za rad društvu, kao i naziv i kontakt adresu nadležnog organa koji je izdao tu dozvolu;
3. moguće načine i jezike komunikacije između investicionog društva i klijenta, uključujući i načine davanja i prijema naloga, kao i davanja dokumenata i drugih informacija od strane društva;
4. obim, učestalost i periode izveštavanja klijenta o uslugama koje je investiciono društvo pružilo klijentu;
5. kratak opis načina zaštite instrumenata, odnosno sredstava, uključujući i opšte podatke o Fondu za zaštitu investitora čiji je investiciono društvo član u slučaju kada to društvo drži finansijske instrumente, odnosno novčana sredstva klijenta;
6. kratak opis politike upravljanja sukobom interesa.
(2) Investiciono društvo je dužno da, na zahtev klijenta, pruži i detaljnije informacije o politici upravljanja sukobom interesa.
(1) Investiciono društvo koje klijentu pruža uslugu upravljanja portfoliom, je dužno da upozna klijenta i sa:
1. načinom i učestalošću vrednovanja finansijskih instrumenata u portfoliu klijenta;
2. svakoj referentnoj veličini sa kojom će se prinos portfolia klijenta porediti;
3. vrstama finansijskih instrumenata koji mogu biti uključeni u portfolio klijenta i vrstama transakcija koje se mogu sa njima izvršiti, uključujući sva ograničenja;
4. ciljevima upravljanja portfoliom, stepenom rizika koji proizlazi iz diskrecione odluke o upravljanju portfoliom, kao i svim ograničenjima u vezi sa tim diskrecionim odlukama.
(2) Investiciono društvo koje klijentu pruža usluge upravljanja portfoliom je dužno da utvrdi odgovarajući način vrednovanja i poređenja, u smislu značajne referentne veličine, zasnovan na investicionim ciljevima klijenta i vrstama finansijskih instrumenata koji čine portfolio klijenta, što će klijentu omogućiti procenu prinosa i efikasnosti investicionog društva.
Informacije o finansijskim instrumentima
(1) Informacije o finansijskim instrumentima sadrže opšti prikaz prirode i rizika karakterističnih za finansijske instrumente.
(2) Opis rizika iz stava 1. ovog člana, uzimajući u obzir pojedinačnu vrstu finansijskog instrumenta, po pravilu, sadrži:
1. rizike povezane sa određenom vrstom finansijskog instrumenta, uključujući pojašnjenje finansijskog leveridža i njegovih efekata, kao i rizika gubitka cele investicije;
2. volatilnost cene finansijskog instrumenta, kao i svako ograničenje na postojećim tržištima za takve instrumente;
3. objašnjenje da bi transakcija takvim instrumentom, pored troškova sticanja samog instrumenta, mogla da uključuje i dodatne finansijske i druge obaveze, uključujući i potencijalne obaveze;
4. svaki uslov koji proizlazi iz zajma na osnovu kojeg je instrument kupljen ili slične obaveze primenljive na pojedinu vrstu instrumenta.
(3) Investiciono društvo je dužno da, prilikom pružanja informacija o finansijskom instrumentu:
1. koji je predmet javne ponude koja je u toku i za koji je izdat prospekt - klijenta i potencijalnog klijenta upozna sa načinom na koji je prospekt dostupan;
2. koji uključuje jemstvo trećeg lica - klijentu i potencijalnom klijentu pruži dovoljno pojedinosti o jemcu i jemstvu na osnovu kojih on može doneti korektnu procenu jemstva;
3. koji se sastoji od dva ili više različitih instrumenata ili usluga i za koji je očigledno da će rizik vezan za taj instrument biti veći od rizika vezanih za svaku pojedinačnu komponentu tog instrumenta - klijentu i potencijalnom klijentu pruži odgovarajući opis pojedinačnih komponenti takvog instrumenta i način na koji međusobni uticaj povećava rizik.
Informacije u vezi sa zaštitom finansijskih instrumenata i novčanih sredstava klijenta
(1) Investiciono društvo, koje je ovlašćeno da drži finansijske instrumente ili novčana sredstva klijenta, je dužno da pruži, po pravilu, sledeće informacije:
1. da se novčana sredstva ili finansijski instrumenti mogu držati kod trećeg lica u ime investicionog društva i o obavezama investicionog društva u vezi sa postupanjem ili propustima trećeg lica, kao i o posledicama po klijenta u slučaju nesolventnosti trećeg lica;
2. kada treće lice vodi finansijske instrumente na zbirnom računu kao i upozorenje o rizicima koji iz toga proizlaze;
3. obaveštenje u slučaju kada računi koji sadrže finansijske instrumente ili novčana sredstva klijenta ili potencijalnog klijenta, jesu ili će biti u nadležnosti zakonodavstva druge države (ili država koje nisu članice Evropske unije), te naznačiti da se prava klijenta ili potencijalnog klijenta u vezi sa navedenim finansijskim instrumentima ili sredstvima mogu shodno tome razlikovati;
4. obaveštenje o postojanju i uslovima eventualnog založnog prava koje društvo ima ili bi moglo da ima na finansijskim instrumentima ili sredstvima klijenta;
5. pre zaključivanja transakcija kojima se finansiraju hartije od vrednosti, a koje se odnose na finansijske instrumente koje investiciono društvo drži za račun malog klijenta ili pre nego što se na drugi način koriste takvi finansijski instrumenti, investiciono društvo je dužno da blagovremeno, pre korišćenja navedenih instrumenata, malom klijentu pisanim putem dostavi jasne, potpune i tačne podatke o obavezama i odgovornostima investicionog društva u pogledu korišćenja navedenih finansijskih instrumenata, uključujući uslove za njihovo vraćanje klijentu kao i o rizicima koje oni uključuju.
(2) Investiciono društvo je dužno da, pre pružanja usluge, klijentu koji se smatra profesionalnim klijentom, pruži informacije propisane stavom 1. tač. 4. i 5. ovog člana.
Podaci o troškovima i naknadama
(1) Informacije o troškovima i naknadama uključuju:
1. ukupnu cenu koju je klijent dužan da plati u vezi sa finansijskim instrumentom ili uslugom, uključujući sve povezane provizije, naknade i druge troškove, kao i sva plaćanja putem investicionog društva;
2. osnov za izračunavanje cene, u slučajevima kada ukupnu cenu nije moguće navesti;
3. upozorenje o valuti i relevantnom deviznom kursu i troškovima, u slučajevima kada bilo koji deo ukupne cene iz tačke 1. ovog stava mora biti plaćen ili predstavlja iznos u stranoj valuti;
4. obaveštenje da postoji mogućnost drugih troškova, što uključuje poreze ili druga plaćanja, povezane sa transakcijom u vezi sa finansijskim instrumentom ili uslugom, koji mogu nastati za klijenta, a koji nisu plativi putem investicionog društva ili nisu nametnuti od strane investicionog društva;
5. načine plaćanja;
(2) U slučajevima iz stava 1. tač. 1. i 2. ovog člana, provizija, odnosno naknada koju društvo naplaćuje mora biti posebno navedena za svaki slučaj.
IV OCENA PODOBNOSTI USLUGA, ODNOSNO FINANSIJSKIH INSTRUMENATA
Prikupljanje informacija pri pružanju usluga investicionog savetovanja ili upravljanja portfoliom
(1) Pre početka i tokom pružanja usluga investicionog savetovanja i upravljanja portfoliom, investiciono društvo je dužno da od klijenta ili potencijalnog klijenta zahteva informacije na osnovu kojih bi moglo da im preporuči za njih odgovarajući transakciju ili finansijski instrument.
(2) Informacije iz stava 1. ovog člana klijent, odnosno potencijalni klijent dostavlja u pisanom obliku i odnose se na:
1. njihove investicione ciljeve;
2. njihovo znanje i iskustvo na području investiranja u određene vrste finansijskih instrumenata ili usluga, odnosno znanje i iskustvo koji su potrebni za razumevanje rizika povezanih sa transakcijom ili upravljanjem njihovim portfoliom;
3. njihovu finansijsku situaciju, odnosno sposobnost da podnesu rizike investiranja koji proizlaze iz transakcije koja je u skladu s njihovim investicionim ciljevima.
(3) Investiciono društvo se može osloniti na informacije dobijene od klijenta ili potencijalnog klijenta, osim ukoliko ima saznanja ili bi moralo da ima saznanja da su informacije zastarele, netačne ili nepotpune.
(4) Ukoliko ne prikupi dovoljno informacija, investiciono društvo je dužno da na trajnom mediju upozori klijenta da ne može da mu pruži uslugu investicionog savetovanja ili upravljanja portfoliom.
(5) Upozorenje iz stava 4. ovog člana, investiciono društvo može dostaviti u standardizovanoj formi.
Za utvrđivanje investicionih ciljeva klijenta i potencijalnog klijenta, investiciono društvo može od njih tražiti informacije koje se odnose na:
1. željeno trajanje ulaganja;
2. spremnost na preuzimanje rizika;
3. profil rizika za klijenta, odnosno potencijalnog klijenta i
4. svrhu ulaganja.
(1) Profil koji investiciono društvo sastavlja o znanju i iskustvu klijenta ili potencijalnog klijenta mora da sadrži:
1. vrstu usluga, transakcija i finansijskih instrumenata koji su poznati klijentu, odnosno potencijalnom klijentu;
2. prirodu, obim i učestalost transakcija klijenta, odnosno potencijalnog klijenta s finansijskim instrumentima i period u kojem su one izvršene;
3. zvanje i trenutno zanimanje ili relevantnu prethodnu profesiju klijenta ili potencijalnog klijenta.
(1) Za utvrđivanje sposobnosti klijenta da finansijski podnese rizike investiranja, investiciono društvo može od klijenta ili potencijalnog klijenta tražiti informacije koje se odnose na:
1. izvor i visinu njegovih redovnih prihoda;
2. njegovu imovinu, uključujući informacije o likvidnim sredstvima, ulaganjima, nekretninama;
3. njegovim redovnim finansijskim obavezama.
Prikupljanje informacija pri pružanju drugih investicionih usluga
(1) Pre početka i tokom pružanja drugih usluga, osim usluga investicionog savetovanja i upravljanja portfoliom, investiciono društvo je dužno da od klijenta ili potencijalnog klijenta zahteva informacije o njegovom znanju i iskustvu u investicionoj oblasti koja je od značaja za finansijski instrument ili uslugu koja se nudi ili koju klijent sam traži.
(2) Investiciono društvo se može osloniti na informacije dobijene od klijenta ili potencijalnog klijenta, u pisanom obliku, osim kada mu je poznato ili bi mu moralo biti poznato da su informacije zastarele, netačne ili nepotpune.
(3) Investiciono društvo je dužno da upozori klijenta ili potencijalnog klijenta da:
1. ne može da utvrdi da li su određeni finansijski instrument ili usluga odgovarajući za njega, usled odluke klijenta da ne pruži informacije ili da ne pruži dovoljno informacija iz stava 1. ovog člana;
2. finansijski instrument ili usluga nisu podobni za njega, ukoliko to oceni na osnovu dobijenih informacija.
(4) Upozorenje iz stava 3. ovog člana, investiciono društvo može dostaviti u standardizovanoj formi.
(1) Investiciono društvo koje klijentima pruža samo usluge prijema i prenosa naloga, odnosno izvršenja naloga za račun klijenta, nije dužno da od klijenta traži dostavljanje informacija kao u slučaju pružanju drugih usluga, ukoliko su ispunjeni sledeći uslovi:
1. usluga je pružena na inicijativu klijenta;
2. usluga se odnosi na:
- akcije koje su uključene u trgovanje na regulisanom tržištu, odnosno MTP ili na ekvivalentnom tržištu trećih zemalja,
- instrumente tržišta novca, obveznice i druge forme sekjuritizovanog duga, isključujući obveznice i instrumente sekjuritizovanog duga koji sadrže izvedeni finansijski instrument,
- jedinice institucija kolektivnog investiranja i
- ostale slične finansijske instrumente;
3. klijent je jasno upozoren da investiciono društvo nema obavezu da procenjuje podobnost pruženog ili ponuđenog finansijskog instrumenta ili usluge;
4. investiciono društvo ispunjava zakonske obaveze u pogledu sprečavanja sukoba interesa između investicionog društva i njegovih klijenata.
(2) Upozorenje iz stava 1. tačka 3. ovog člana se može dati u standardizovanoj formi.
Posebne odredbe u vezi sa profesionalnim klijentima
(1) Prilikom pružanja usluga profesionalnom klijentu, investiciono društvo može smatrati da taj klijent:
1. ima dovoljno znanja i iskustva na području investiranja u određene vrste finansijskih instrumenata ili usluga, odnosno znanja i iskustva potrebnih za razumevanje rizika povezanih sa transakcijom ili upravljanjem njegovim portfoliom, odnosno onim uslugama, transakcijama, vrstama transakcija ili instrumentima za koje je razvrstan kao profesionalni klijent;
2. može, u okviru usluge investicionog savetovanja koje mu pruža investiciono društvo, finansijski podneti sve rizike investiranja saglasno svojim investicionim ciljevima.
(1) Investiciono društvo je dužno da sa klijentom zaključi pisani ugovor koji sadrži:
1. prava i obaveze ugovornih strana, pri čemu ista mogu biti utvrđena pozivanjem na druga dokumenta koja su dostupna klijentu;
2. ostale uslove pod kojima investiciono društvo pruža usluge klijentu;
3. izjavu klijenta da je upoznat sa sadržajem pravila poslovanja i pravilnikom o tarifi investicionog društva pre zaključenja ugovora.
(2) Kada ovlašćeno investiciono društvo prima naloge klijenata, ugovorne strane su klijent i investiciono društvo.
(1) Investiciono društvo nema obavezu zaključivanja ugovora sa sledećim profesionalnim klijentima, ukoliko za njih obavlja usluge prijema i prenosa naloga, odnosno izvršenja naloga, odnosno dodatnih usluga povezanih sa njima:
1. lica koja za poslovanje na finansijskom tržištu podležu obavezi odobrenja, odnosno nadzora od strane nadležnog organa, kao što su: kreditne institucije, investiciona društva, druge finansijske institucije čije poslovanje je odobrio ili nadzire odgovarajući nadzorni organ, društva za osiguranje, institucije kolektivnog investiranja i njihova društva za upravljanje, penzijski fondovi i njihova društva za upravljanje, dileri produktnih berzi, kao i ostala lica koja nadzire nadležni organ;
2. Republika, autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave, kao i druge države ili nacionalna i regionalna tela, Narodna banka Srbije i centralne banke drugih država, međunarodne i nadnacionalne institucije, kao što su Međunarodni monetarni fond, Evropska centralna banka, Evropska investiciona banka i ostale slične međunarodne organizacije.
(2) Za klijente iz stava 1. ovog člana, investiciono društvo nije obavezno da primenjuje odredbe ovog pravilnika kojim se detaljnije regulišu obaveze društva propisane čl. 164, 165, 169. i 176. Zakona.
(1) Na osnovu ugovora sa klijentom, investiciono društvo je dužno da kod Centralnog registra otvori račun finansijskih instrumenata za klijenta, direktno ili posredstvom drugog člana Centralnog registra.
(2) Izuzetno od stava 1. ovog člana, račun finansijskih instrumenata za lica za koja ugovor sa klijentom nije obavezan, investiciono društvo otvara na osnovu naloga tih lica u skladu sa pravilima Centralnog registra.
Ugovor o upravljanju portfoliom
(1) Ugovor o upravljanju portfoliom koji investiciono društvo zaključuje sa klijentom, naročito, sadrži:
1. ovlašćenje klijenta da investiciono društvo može da:
- za račun klijenta upravlja, odnosno kupuje i prodaje finansijske instrumente bez njegove saglasnosti,
- naplaćuje naknade i provizije za pružanje usluga upravljanja portfoliom;
2. iznos novčanih sredstava, odnosno vrsta i količina finansijskih instrumenata koje klijent stavlja na raspolaganje društvu;
3. opis investicione politike koju će investiciono društvo sprovoditi koji sadrži:
- vrstu finansijskih instrumenata koji će se kupovati iz sredstava klijenta i karakteristike izdavalaca tih instrumenata,
- najveći dozvoljeni iznos ulaganja u finansijske instrumente jednog izdavaoca i sa njim povezanih lica,
- druge okolnosti značajne za određivanje stepena rizika ulaganja;
4. druga ograničenja diskrecionih prava datih investicionom društvu;
5. iznos naknada i provizija i osnovica za obračun i naplatu istih;
6. pravo klijenta da u svakom trenutku raskine ugovor pod uslovom da su ispunjene preostale obaveze klijenta i investicionog društva.
(2) Društvo za upravljanje koje klijentu pruža uslugu upravljanja portfoliom ne sme sredstva klijenata ulagati u investicione jedinice, odnosno akcije investicionih fondova kojim upravlja.
(1) Ugovor o pokroviteljstvu koji investiciono društvo zaključuje sa klijentom, naročito, sadrži:
1. obavezu pokrovitelja da otkupi celu emisiju ili samo deo neprodatih finansijskih instrumenata do isteka roka za upis i uplatu;
2. odgovornost ugovornih strana u vezi sa izdavanjem finansijskih instrumenata i emisionu cenu, odnosno kamatnu stopu;
3. potencijalnu obavezu izdavaoca da u određenom periodu nakon otpočinjanja primarne prodaje ne vrši izdavanje ili prodaju finansijskih instrumenata iste vrste;
4. odredbe o naknadama, provizijama i uslovima plaćanja usluge pokroviteljstva.
(2) Kad u organizovanju izdavanja finansijskih instrumenata sa obavezom otkupa učestvuje, na strani pokrovitelja, više investicionih društava, ova društva su dužna da zaključe poseban ugovor kojim uređuju međusobna prava i obaveze i utvrđuju jedno investiciono društvo kao glavnog organizatora distribucije, koji potpisuje ugovor sa izdavaocem.
(1) Investiciono društvo može pozajmljivati, drugom klijentu, drugom investicionom društvu ili kreditnoj instituciji članu Centralnog registra finansijske instrumente:
1. čiji je zakoniti imalac to društvo;
2. čiji je zakoniti imalac klijent sa kojim društvo ima zaključen ugovor o:
- vođenju računa finansijskih instrumenata, pod uslovom da sa tim klijentom zaključi ugovor o pozajmljivanju ili da ga je klijent ovlastio na to pisanim ovlašćenjem,
- upravljanju kojim je ugovorena i mogućnost pozajmljivanja finansijskih instrumenata klijenta;
(2) Investiciono društvo može pozajmljivati finansijske instrumente od klijenta za svoj račun ukoliko su ispunjeni uslovi iz stava 1. tačka 2. ovog člana.
(3) Investiciono društvo može za račun klijenta posredovati u zaključenju ugovora o pozajmljivanju finansijskih instrumenata.
(4) Finansijski instrumenti na kojima je konstituisano pravo zaloge, odnosno čiji je promet ograničen, ne mogu biti predmet ugovora o zajmu.
(1) Ugovor o pozajmljivanju, odnosno ovlašćenje za pozajmljivanje, naročito, sadrži:
1. međusobna prava i obaveze ugovornih strana;
2. CFI kod i ISIN broj ili drugu međunarodno priznatu oznaku i količinu finansijskih instrumenata koji se mogu pozajmljivati, odnosno koji se pozajmljuju;
3. trajanje ugovora, a koje ne može biti duže od godinu dana;
4. vreme na koje se finansijski instrumenti klijenta mogu davati na zajam, odnosno vreme na koje se oni pozajmljuju;
5. ovlašćenje koje klijent daje investicionom društvu da izvrši prenos finansijskih instrumenata na koje se ugovor odnosi;
6. odredbe o naknadama, provizijama i uslovima plaćanja.
(2) Investiciono društvo je dužno da najkasnije narednog radnog dana od dana prenosa finansijskih instrumenata sa računa klijenta obavesti tog klijenta o datumu prenosa, količini prenetih instrumenata i vremenu na koje su instrumenti pozajmljeni.
(1) Ispunjenje obaveza zajmoprimca mora biti obezbeđeno davanjem zaloge.
(2) Ako zajmoprimac ne izmiri o dospelosti svoju obavezu nastalu iz ugovora o pozajmljivanju, zajmodavac može odrediti vrednost svog potraživanja u odnosu na vrednost finansijskih instrumenata koju su oni imali na dan zaključenja tog ugovora ili na dan ispunjenja obaveze zajmoprimca i prodati predmet zaloge u skladu sa propisima kojima se uređuju obligacioni odnosi.
VI IZVRŠAVANJE NALOGA KLIJENATA
Mesto prijema naloga klijenata
(1) Investiciono društvo može da prima naloge klijenata u:
1. sedištu;
2. organizacionom delu;
3. filijali;
4. poslovnim prostorijama ovlašćenog investicionog društva.
(2) Nalog klijenta se smatra primljenim kada je primljen u sedištu investicionog društva ili njegovoj filijali, odnosno organizacionom delu koji imaju dozvolu za izvršenje naloga.
Ugovor sa ovlašćenim investicionim društvom
(1) Zaključivanje ugovora između investicionog društva i ovlašćenog investicionog društva je moguće jedino ukoliko to:
1. ne uslovljava naplatu naknada ili drugih troškova od klijenta u iznosu koji je viši od naknada koje bi klijent platio da je investiciono društvo pružilo usluge;
2. ne može uzrokovati nepotrebne poslovne rizike investicionom društvu;
3. ne može značajno ugroziti kvalitet unutrašnje kontrole;
4. omogućava nadzor Komisiji.
(2) Ugovorom iz stava 1. ovog člana je neophodno urediti:
1. rok i način na koji se prenosi nalog klijenta investicionom društvu;
2. da je ovlašćeno investiciono društvo:
- dužno da klijentu pruži upozorenje u pogledu roka i prijema naloga propisano članom 41. ovog pravilnika,
- odgovorno za potpunost i tačnost prosleđenih podataka,
- dužno da čuva, kao poslovnu tajnu, podatke o klijentu investicionog društva i njegovim nalozima;
3. da investiciono društvo kojem se prenosi nalog:
- nema obavezu da ispituje tačnost i potpunost podataka primljenih od ovlašćenog investicionog društva,
- koristi informacije o klijentu,
- snosi odgovornost za izvršenje transakcije na osnovu naloga;
4. postupanje u slučaju prigovora i reklamacija potencijalnih i postojećih klijenata.
U slučaju investicionog društva koje prosleđuje naloge na izvršenje drugom investicionom društvu shodno se primenjuju odredbe člana 38. ovog pravilnika.
Način prijema naloga klijenata
(1) Investiciono društvo može da prima naloge klijenata date:
1. neposredno;
2. telefonom, telefaksom ili elektronskim putem, ukoliko je to predviđeno ugovorom sa klijentom.
(2) U slučaju prijema naloga na način iz stava 1. tačka 2. ovog člana, investiciono društvo je dužno da primenjuje odgovarajuće mehanizme zaštite, kao što su uređaji za snimanje, radi obezbeđivanja tačnosti i pouzdanosti naloga u evidenciji investicionog društva.
(1) Kada filijala koja nema status pravnog lica ili organizacioni deo investicionog društva, koji nemaju dozvolu za izvršenje naloga, prime nalog klijenta, dužni su da klijenta upozore:
1. da nemaju dozvolu za izvršenje naloga;
2. na rok u kojem će nalog stići u investiciono društvo;
3. da se nalog smatra primljenim po prijemu u investiciono društvo.
(2) Obaveza upozorenja klijenta iz stava 1. ovog člana shodno se primenjuje i na investiciono društvo koje ima samo dozvolu za prijem i prenos naloga i koje prosleđuje naloge klijenata na izvršenje drugom investicionom društvu.
(1) Investiciono društvo je dužno da vodi knjigu naloga u koju se, odmah po prijemu, upisuju nalozi, uključujući i naloge koji se prenose na izvršenje drugom investicionom društvu, izmene i opozivi naloga.
(2) Investiciono društvo je dužno da knjigu naloga vodi u elektronskom obliku, na način koji sprečava naknadnu izmenu unetih podataka.
(1) Knjiga naloga investicionog društva, naročito, sadrži sledeće podatke:
1. ime i prezime/poslovno ime ili druga oznaka klijenta;
2. ime i prezime/poslovno ime ili oznaka lica koja zastupaju klijenta;
3. redni broj naloga;
4. datum i tačno vreme prijema naloga, izmene i opoziva naloga;
5. identifikacionu oznaku finansijskog instrumenta;
6. cenu finansijskog instrumenta i oznaku valute u kojoj je izražena cena;
7. količinu finansijskog instrumenta;
8. kupovnu, odnosno prodajnu oznaku;
9. prirodu naloga ukoliko se ne radi o prodajnom ili kupovnom nalogu;
10. vrstu naloga;
11. status naloga;
12. sve ostale pojedinosti, uslovi i uputstva u vezi sa izvršenjem naloga.
(2) Kada investiciono društvo prenosi naloge na izvršenje drugom investicionom društvu, knjiga naloga sadrži i:
1. ime i prezime/poslovno ime ili drugu oznaku klijenta;
2. poslovno ime ili drugu oznaku investicionog društva kojem je nalog prenet;
3. datum i tačno vreme prenosa naloga, odnosno izmene naloga;
4. uslove prenosa naloga.
Potvrda o prihvatanju, odnosno odbijanju izvršenja naloga klijenta
Investiciono društvo je dužno da klijentu odmah, a najkasnije sledećeg radnog dana od dana prijema naloga, putem trajnog medija, dostavi obaveštenje o:
1. vremenu i mestu prijema naloga, izmene ili opoziva naloga;
2. prihvatanju ili odbijanju izvršenja naloga, uz navođenje razloga odbijanja izvršenja.
Razlozi za odbijanje izvršenja naloga klijenta
(1) Investiciono društvo je dužno da odbije izvršenje naloga za kupovinu, odnosno prodaju i da o tome, bez odlaganja, obavesti Komisiju, ukoliko ima razloga za osnovanu sumnju da bi izvršenjem takvog naloga:
1. bile prekršene odredbe Zakona ili zakona kojim se uređuje sprečavanje pranja novca i finansiranje terorizma;
2. bilo učinjeno delo kažnjivo po zakonu kao krivično delo, privredni prestup ili prekršaj.
(2) Prilikom utvrđivanja okolnosti iz stava 1. ovog člana, investiciono društvo može koristiti sopstvene informacije, odnosno informacije koje dobije od svojih klijenata ili potencijalnih klijenata, osim ukoliko ima saznanja ili bi trebalo da ima saznanja da su takve informacije očigledno zastarele, netačne ili nepotpune.
(1) Investiciono društvo može odbiti izvršenje:
1. naloga za kupovinu, ukoliko utvrdi da na novčanom računu klijenta nema dovoljno sredstava potrebnih za izmirenje obaveza nastalih po osnovu izvršenja tog naloga;
2. naloga za prodaju, ukoliko utvrdi da klijent na računu finansijskih instrumenata nema dovoljno instrumenata potrebnih za izmirenje obaveza nastalih po osnovu izvršenja naloga.
(2) Investiciono društvo nije dužno da odbije izvršenje naloga, ukoliko se nalog klijenta može izvršiti:
1. od realizovanih, a nesaldiranih transakcija;
2. davanjem zajma klijentu od strane investicionog društva, a na osnovu važećih propisa;
3. pozajmljivanjem finansijskih instrumenata u skladu sa pravilima koja uređuju pozajmljivanje finansijskih instrumenata.
Najpovoljnije izvršenje naloga
(1) Investiciono društvo, koje pruža usluge izvršenja naloga za račun klijenta, je dužno da ustanovi mere i sisteme za brzo, pošteno i efikasno izvršenje naloga klijenata u odnosu na naloge ostalih klijenata ili tog investicionog društva.
(2) Za izvršenje naloga u skladu sa stavom 1. ovog člana, investiciono društvo je dužno da:
1. informacije iz naloga koji treba da bude izvršen za račun klijenta odmah i tačno unese u knjigu naloga;
2. odmah izvršava slične naloge klijenta u skladu sa vremenom kada je primilo naloge, osim ukoliko uslovi koji preovlađuju na tržištu ili karakteristike naloga to onemogućavaju ili interesi klijenta nalažu drugačije postupanje;
3. odmah i tačno razvrstava naloge izvršene za račun klijenta;
4. preduzme sve neophodne aktivnosti potrebne radi obezbeđenja da svi finansijski instrumenti ili novčana sredstva klijenta primljena prilikom saldiranja obaveza po osnovu izvršenog naloga, budu blagovremeno i uredno prebačeni na račun odgovarajućeg klijenta;
5. obavesti klijenta o svim značajnim poteškoćama u vezi sa izvršenjem naloga, odmah po saznanju istih.
Faktori relevantni za izvršenje naloga pod najpovoljnijim uslovima
(1) Investiciono društvo je dužno da, prilikom izvršenja naloga klijenta, preduzme sve aktivnosti potrebne za postizanje najpovoljnijeg ishoda za klijenta, a uzimajući u obzir:
1. cenu finansijskog instrumenta;
2. troškove, brzinu i mogućnost izvršenja;
3. troškove, brzinu i verovatnoću saldiranja;
4. veličinu, vrstu i prirodu naloga i
5. sve druge okolnosti relevantne za izvršenje naloga.
(2) Kada investiciono društvo primi nalog klijenta sa posebnim uputstvima za njegovo izvršenje, društvo je dužno da stav 1. ovog člana poštuje u meri u kojoj će u potpunosti biti ispoštovana uputstva klijenta, a malog klijenta i da upozori da će nalog biti izvršen saglasno uputstvima klijenta, a ne u skladu sa politikama društva u vezi sa izvršenjem naloga pod najpovoljnijim uslovima.
(1) Investiciono društvo je dužno da, prilikom utvrđivanja značaja faktora relevantnih za izvršenje naloga klijenta, uzme u obzir sledeće kriterijume:
1. karakteristike klijenta, uključujući i njegovo razvrstavanje na profesionalnog i malog klijenta;
2. karakteristike naloga klijenta;
3. karakteristike finansijskog instrumenta na koji se nalog odnosi;
4. karakteristike mesta trgovanja na kojima se nalog može izvršiti.
(2) U postupku procene mesta trgovanja na kojima bi nalog klijenta mogao biti izvršen na način da se postigne najpovoljniji ishod, investiciono društvo je dužno da uzme u obzir svoje provizije i naknade izvršenja naloga na svakom od tih mogućih mesta trgovanja.
(3) Investiciono društvo ne sme utvrđivati i naplaćivati svoje provizije i naknade na način koji bi doveo do neopravdane nejednakosti između mesta trgovanja na kojima se nalog može izvršiti.
Izvršenje naloga malog klijenta
Postizanje najpovoljnijeg ishoda za malog klijenta, investiciono društvo utvrđuje u odnosu na ukupne troškove transakcije, koji obuhvataju:
1. cenu finansijskog instrumenta;
2. sve troškove direktno povezane sa izvršenjem naloga koje snosi klijent, koji uključuju provizije, odnosno naknade:
- mesta trgovanja,
- za kliring i saldiranje transakcije,
- investicionog društva,
- koje se plaćaju trećim licima koja su uključena u izvršenje naloga.
Postizanje najpovoljnijeg ishoda prilikom pružanja usluga prijema i prenosa naloga
(1) Investiciono društvo je dužno da postupa u najboljem interesu klijenata i kada naloge daje na izvršenje drugom investicionom društvu.
(2) Investiciono društvo je, radi ispunjenja obaveze iz stava 1. ovog člana, dužno da preduzima mere kojima:
1. obezbeđuje postizanje najboljeg mogućeg efekta za klijenta vodeći računa o faktorima relevantnim za izvršenje naloga i kriterijumima na osnovu kojih se određuje značaj tih faktora;
2. obezbeđuje poštovanje prioriteta uputstva klijenta u odnosu na politiku društva u vezi sa izvršenjem naloga pod najpovoljnijim uslovima.
Politike izvršenja naloga pod najpovoljnijim uslovima
(1) Investiciono društvo je dužno da ustanovi i sprovodi efikasne sisteme, a naročito politike kojima se, prilikom izvršenja naloga klijenta, omogućuje postizanje najpovoljnijeg ishoda za klijenta.
(2) Politike izvršenje naloga moraju da sadrže:
1. informacije o značaju koji investiciono društvo pridaje faktorima relevantnim za izvršenje naloga, a u skladu sa kriterijima propisanim ovim pravilnikom, odnosno postupkom i načinom na koji društvo utvrđuje značaj tih faktora;
2. informacije o različitim mestima na kojima investiciono društvo izvršava naloge klijenata i faktorima koji utiču na izbor odgovarajućeg mesta za izvršenje naloga i to za svaku klasu finansijskog instrumenta;
3. upozorenje da svako posebno uputstvo klijenta, s obzirom na faktore koji su obuhvaćeni tim uputstvom, može onemogućiti investiciono društvo da, kada izvršava nalog tog klijenta, preduzme korake koje je propisalo u politici izvršavanja naloga u svrhu postizanja najpovoljnijeg ishoda za klijenta.
(1) Investiciono društvo je dužno da, pre izvršenja naloga:
1. upozna klijenta sa politikama izvršenja naloga, pri čemu malom klijentu te politike mora da pruži i na trajnom mediju;
2. upozori klijenta na mogućnosti, predviđene politikama za izvršenje naloga, da nalozi mogu biti izvršeni van regulisanog tržišta, odnosno MTP;
3. od klijenta dobije pisane saglasnosti na politike izvršenja naloga, odnosno mogućnosti iz stava 1. tačka 2., pri čemu takve saglasnosti mogu biti i sastavni deo ugovora sa klijentom.
(2) Klijent može saglasnost u vezi sa izvršenjem naloga van regulisanog tržišta, odnosno MTP dati za sve ili za svaku pojedinačnu transakciju.
Investiciono društvo je dužno da:
1. prati efikasnost politika izvršavanja naloga kako bi na vreme identifikovalo i otklonilo nedostatke;
2. redovno, a najmanje jedanput godišnje, procenjuje da li se na mestima izvršenja naloga, navedenim u politikama izvršenja naloga, postižu najbolji mogući efekti za klijente i da li je potrebno izvršiti izmene u postojećim politikama;
3. obaveštava klijente o svim značajnim promenama u vezi sa načinom ili politikama izvršenja naloga;
4. klijentima, na njihov zahtev, dokaže da je njihove naloge izvršilo u skladu sa politikama društva o izvršenju naloga.
Izvršenje naloga klijenta sa limitom
(1) Kada se nalog klijenta sa limitom za kupovinu ili prodaju finansijskih instrumenata koji su uključeni u trgovanje na regulisanom tržištu, odnosno MTP ne može odmah izvršiti, imajući u vidu trenutno preovlađujuće uslove na tržištu, investiciono društvo je dužno da preduzme mere za izvršenje naloga u najkraćem roku, osim ukoliko od klijenta nije dobilo drugačija uputstva u vezi sa izvršenjem naloga.
(2) Pod merama iz stava 1. ovog člana se podrazumeva da je investiciono društvo odmah po prihvatanju izvršenja naloga, isti objavilo na način da je nalog postao lako dostupan ostalim učesnicima na tržištu, a što podrazumeva:
1. prosleđivanje naloga sa limitom na regulisano tržište, odnosno MTP koji ima sistem trgovanja koji se zasniva na knjizi naloga;
2. objavljivanje naloga odmah, a izvršenje čim to tržišni uslovi dozvole, što pretpostavlja preduzimanje mera
- neophodnih za obezbeđivanje pouzdanosti informacija koje se objavljuju i njihov stalan nadzor kako bi se, odmah nakon što se uoče, korigovale eventualne greške,
- koje olakšaju konsolidaciju informacija sa istovetnim informacijama iz drugih izvora,
- koje omogućavaju dostupnost informacija javnosti pod jednakim uslovima na komercijalnoj osnovi uz prihvatljiv trošak.
(3) Investiciono društvo nema obavezu objavljivanja naloga sa limitom, kada nalog prelazi uobičajenu veličinu tržišta utvrđenu pravilima regulisanog tržišta, odnosno MTP.
Pridruživanje i razvrstavanje naloga
(1) Investiciono društvo može prihvaćeni nalog klijenta ili dilerski nalog da izvrši pridruživanjem drugom prihvaćenom nalogu klijenta, samo ukoliko:
1. investiciono društvo ima efikasne politike za razvrstavanje naloga, kojima se dovoljno precizno uređuju korektno pridruživanje i razvrstavanje naloga, što posebno uključuje:
- način na koji količina i cena navedene u nalogu utiču na razvrstavanje i
- način postupanja sa delimično izvršenim nalozima;
2. je malo verovatno da će pridruživanje naloga štetiti interesima bilo kojeg klijenta čiji se nalog pridružuje;
3. investiciono društvo upozori svakog klijenta, čiji se nalozi pridružuju, da bi pridruživanje naloga moglo štetiti interesima klijenta u odnosu na pojedinačni nalog.
(2) Kada se zbirni nalog, nastao pridruživanjem jednog ili više prihvaćenih naloga klijenata, delimično izvrši, investiciono društvo je dužno da odnosne transakcije razvrsta u skladu sa svojim politikama za razvrstavanje naloga.
Pridruživanje i razvrstavanje dilerskih naloga
(1) Investiciono društvo koje dilerski nalog pridružuje jednom ili više prihvaćenih naloga klijenta:
1. ne sme razvrstati naloge na način koji bi štetio klijentu;
2. je dužno da, u slučaju delimičnog izvršenja pridruženog naloga, razvrsta dilerske naloge na način da klijent ima prednost u odnosu na investiciono društvo;
3. je dužno da, svojim politikama za razvrstavanje naloga onemogući ponovna razvrstavanja dilerskih naloga koje su izvršene u kombinaciji s prihvaćenim nalozima klijenta na način koji je štetan za klijenta.
(2) Izuzetno od stava 1. tačka 2. ovog člana, investiciono društvo može proporcionalno razvrstati dilerski nalog, a saglasno svojim politikama za razvrstavanje naloga, samo ukoliko može da dokaže da bez kombinacije dilerskog naloga sa prihvaćenim nalogom klijenta:
1. ne bi bilo moguće izvršiti prihvaćeni nalog klijenta po tako povoljnim uslovima;
2. uopšte ne bi bilo moguće izvršiti nalog klijenta.
Evidencija o izvršenim transakcijama
(1) Investiciono društvo je dužno da, u knjizi naloga, evidentira izvršenje naloga nakon što izvrši nalog, odnosno nakon dobijanja potvrde o obavljenoj transakciji, u slučaju kada investiciono društvo prenosi naloge na izvršenje drugom investicionom društvu.
(2) Evidencija iz stava 1. ovog člana mora da sadrži:
1. ime i prezime/poslovno ime ili drugu oznaku klijenta;
2. datum, vreme i mesto trgovanja;
3. identifikacionu oznaku finansijskog instrumenta;
4. količinu finansijskih instrumenata;
5. pojedinačnu i ukupnu cenu i oznaku valute u kojoj je izražena cena;
6. kupovnu, odnosno prodajnu oznaka;
7. prirodu transakcije, ukoliko se ne radi o prodajnoj ili kupovnoj transakciji;
8. ovlašćeno lice koje je obavilo transakciju ili koje je odgovorno za njeno izvršenje.
Izveštavanje klijenata u vezi sa izvršenjem naloga
(1) Investiciono društvo je dužno da, nakon izvršenja naloga za račun klijenta, osim usluga upravljanja portfoliom, putem trajnog medija:
1. klijentu odmah dostavi bitne informacije koje se odnose na izvršenje naloga;
2. malom klijentu pošalje potvrdu o izvršenju naloga, što je moguće pre, a najkasnije:
- prvog radnog dana po izvršenju,
- prvog radnog dana nakon prijema potvrde, u slučaju kada je investiciono društvo potvrdu o izvršenju primilo od trećeg lica.
(2) Kada se nalog malog klijenta koji se odnosi na kupovinu, odnosno prodaju investicionih jedinica izvršava periodično, investiciono društvo je dužno da klijentu pošalje potvrdu o izvršenju naloga, što je moguće pre, a najkasnije prvog radnog dana po izvršenju naloga.
(3) Klijent se ne može odreći prava da bude obavešten o izvršenju naloga, ali može naložiti slanje obaveštenja drugom licu koje on ovlasti.
(1) Potvrda o izvršenju naloga, po pravilu, sadrži:
1. poslovno ime i sedište investicionog društva;
2. ime i prezime/poslovno ime ili drugu oznaku klijenta;
3. dan, vreme i mesto trgovanja;
4. identifikacionu oznaku finansijskog instrumenta;
5. količinu finansijskih instrumenata;
6. pojedinačnu i ukupnu cenu i oznaku valute u kojoj je izražena cena;
7. kupovnu, odnosno prodajnu oznaku;
8. prirodu naloga, ukoliko se ne radi o kupovnom ili prodajnom nalogu;
9. vrstu naloga;
10. ukupni iznos obračunatih provizija i naknada specificiranih po stavkama;
11. obaveze klijenta u vezi sa izmirenjem transakcije, uključujući i vremenski rok za plaćanje ili isporuku, kao i odgovarajuće podatke o računu;
12. obaveštenje o drugoj ugovornoj strani u transakciji, ukoliko je ta druga ugovorna strana samo investiciono društvo, drugo lice povezano sa investicionim društvom ili drugi klijent investicionog društva, osim ako je nalog izvršen u sistemu trgovanja koji omogućava anonimno trgovanje.
(2) Za svrhe navođenja pojedinačne cene iz stava 1. tačka 6. ovog člana, a u slučaju kada se nalozi izvršavaju u tranšama, investiciono društvo je dužno da klijentu pruži informacije o ceni svake pojedinačne tranše.
(3) Kada investiciono društvo informacije iz stava 1. ovog člana pruža putem standardnih oznaka, ono je dužno da u potvrdi pojasni značenje tih oznaka.
Izveštavanje klijenata u vezi sa upravljanjem portfoliom
(1) Investiciono društvo je dužno da klijentima, kojima pruža uslugu upravljanja portfoliom dostavlja periodične izvještaje o aktivnostima upravljanja njihovim portfoliom.
(2) Malom klijentu se periodični izveštaji iz stava 1. ovog člana moraju dostavljati, na trajnom mediju, najmanje kvartalno, osim u sledećim slučajevima:
1. kada klijent odabere da informacije o obavljenim transakcijama prima po izvršenju svake pojedinačne transakcije, u kom slučaju se periodično izveštaj mora dostavljati najmanje jednom u 12 meseci i to za transakcije sa:
- akcijama društava ili drugim hartijama od vrednosti ekvivalentnih akcijama, koje predstavljaju učešće u kapitalu ili u pravima glasa, kao i depozitnim potvrdama koje se odnose na akcije,
- obveznicama i drugim oblicima sekjuritizovanog duga, uključujući i depozitne potvrde koje se odnose na navedene hartije,
- instrumentima tržišta novca,
- jedinicama institucija kolektivnog investiranja.
2. kada je ugovorom o upravljanju portfoliom ugovoren portfolio sa finansijskim leveridžom, u kom slučaju se periodični izveštaj mora dostavljati najmanje jedanput mesečno.
(3) U slučaju iz stava 2. tačka 1. ovog člana, investiciono društvo je dužno je da, malom klijentu, odmah po obavljenoj transakciji, dostavi i potvrdu saglasno čl. 59. i 60. ovog pravilnika.
(1) Periodični izveštaj o aktivnostima upravljanja portfoliom koji se dostavlja malom klijentu, po pravilu, sadrži:
1. poslovno ime i sedište investicionog društva;
2. oznaku računa malog klijenta;
3. izvještaj o sadržaju i vrednovanju portfolia uključujući pojedinosti svakog finansijskog instrumenta koji se drži za klijenta, njegovu tržišnu vrednost, ili fer vrednost ukoliko tržišna vrijednost nije dostupna, novčano stanje na početku i kraju izveštajnog perioda i prinos portfolia tokom izveštajnog perioda;
4. ukupan iznos troškova i naknada nastalih tokom izveštajnog perioda, navodeći najmanje ukupne naknade upravljanja i ukupne troškove vezane za izvršenje, a gde je moguće, i obaveštenje da detaljnija specifikacija može biti dostupna na zahtev;
5. poređenje prinosa portfolia tokom perioda na koji se izveštaj odnosi, sa referentnom vrednošću prinosa ugovorenog između investicionog društva i klijenta, ukoliko takav postoji;
6. ukupan iznos dividendi, kamata i ostalih uplata primljenih tokom izveštajnog perioda u vezi sa portfoliom klijenta;
7. podatke o drugim korporativnim akcijama koje daju prava u vezi sa finansijskim instrumentima koji se drže u portfoliu;
8. za svaku transakciju izvršenu tokom perioda, po pravilu:
- dan, vreme i mesto trgovanja,
- identifikacionu oznaku finansijskog instrumenta,
- količinu finansijskog instrumenta,
- pojedinačnu i ukupnu cenu,
- kupovnu, odnosno prodajnu oznaku,
- prirodu naloga, ukoliko se ne radi o kupovnom ili prodajnom nalogu,
- vrstu naloga.
(2) Periodični izveštaj ne mora da sadrži informacije iz stava 1. tačka 8. ovog člana, ukoliko se klijent opredeli da podatke o izvršenim transakcijama prima po izvršenju svake pojedinačne transakcije.
Dodatne obaveze izveštavanja o upravljanju portfoliom ili transakcijama sa potencijalnim obavezama
(1) Investiciono društvo je dužno da prilikom pružanja usluge upravljanja portfoliom za malog klijenta koji uključuje nepokrivenu otvorenu poziciju u transakciji s potencijalnim obavezama takvog klijenta obavesti o svakom gubitku koji prelazi unapred određeni prag, dogovoren između investicionog društva i klijenta, najkasnije do kraja radnog dana u kojem je prag pređen.
(2) U slučaju da je prag iz stava 1. ovog člana pređen na neradni dan, investiciono društvo je dužno da klijenta obavesti najkasnije do kraja sledećeg radnog dana.
Izveštaji o finansijskim instrumentima ili sredstvima klijenata
(1) Investiciono društvo je dužno da, najmanje jednom godišnje, svakom pojedinačnom klijentu za kojeg drži finansijske instrumente ili novčana sredstva, na trajnom mediju, dostavi izveštaj o toj imovini klijenta.
(2) Investiciono društvo nema obavezu dostavljanja izveštaja iz stava 1. ovog člana ukoliko se takav izveštaj dostavlja kao deo drugog periodičnog izveštaja.
(1) Izveštaj o imovini klijenta sadrži:
1. pojedinosti o svim finansijskim instrumentima ili novčanim sredstvima koje investiciono društvo drži za klijenta, na kraju perioda na koji se izveštaj odnosi;
2. način korišćenja, odnosno raspolaganja finansijskim instrumentima i novčanim sredstvima u toku izveštajnog perioda;
3. koristi, odnosno prinose na osnovu takvog korišćenja, odnosno raspolaganja.
(2) Informacije iz stava 1. tačke 1. ovog člana, se moraju zasnivati na datumu saldiranja uz obavezu posebnog navođenja transakcija koje na kraju perioda na koji se izveštaj odnosi još uvek nisu saldirane.
(3) Ukoliko ugovorom sa klijentom nije drugačije dogovoreno, izveštajni period se odnosi na kalendarsku godinu.
Izveštavanje o odlukama izdavaoca koje mogu uticati na upis prava trećih lica
(1) Investiciono društvo kao član Centralnog registra za izdavaoca, sa kojim ima zaključen ugovor o obavljanju korporativnih usluga, obezbeđuje jedinstvenu evidenciju akcionara, na osnovu koje se dostavlja dnevni red i poziv za skupštinu akcionara saglasno zakonu kojim se uređuju privredna društva.
(2) Jedinstvena evidenciji akcionara, saglasno Pravilima poslovanja Centralnog registra između ostalog sadrži i podatke o akcijama na kojima je upisano pravo trećih lica, ukoliko su ih zakoniti imaoci založili, i tom slučaju i podatke o zalogoprimcu (licu u čiju je korist to pravo upisano).
(3) Kada se na dnevnom redu skupštine nalazi odluka koja za posledicu ima poništenje svih ili određenog broja akcija zbog promene nominalne vrednosti (kada se menja broj izdatih akcija), smanjenja osnovnog kapitala poništenjem akcija u posedu akcionara, statusne promene i drugim slučajevima kada će biti poništene prethodno izdate akcije, investiciono društvo je dužno da zalogoprimcu dostavi obaveštenje o:
- datumu održavanja skupštine izdavaoca na kojoj je dnevnim redom predviđeno donošenje odluke kojom će biti poništene akcije na kojima je konstituisano pravo zaloge i rokovima za sprovođenja te odluke,
- ukoliko se predmetnom odlukom vrši istovremeno izdavanje novih akcija, podatke o odnosu zamene postojećih akcija i akcija koje se izdaju (sa preciziranjem broja akcija koje se izdaju, a koji odgovara broju akcija na kojima je upisano određeno pravo).
(4) Kada se na dnevnom redu skupštine nalazi odluka o prinudnom otkupu svih akcija preostalih akcionara društva, investiciono društvo, korporativni agent izdavaoca, je dužno da zalogoprimcu dostavi obaveštenje o
- datumu održavanja skupštine izdavaoca, na kojoj je dnevnim redom predviđeno donošenje odluke o prinudnom otkupu na osnovu koje će većinski akcionar od preostalih akcionara otkupiti sve preostale akcije tog izdavaoca na način i po postupku predviđenim Pravilima poslovanja Centralnog registra,
- rokovima za sprovođenje te odluke.
(5) Investiciono društvo, korporativni agent izdavaoca, uz zahtev za upis promena u Centralni registar na osnovu odluke iz stava 3. i 4. ovog člana, podnosi i dokaz da je obavestio zajmoprimca o očekivanim promenama na akcijama.
(6) Odredbe ovog člana se shodno primenjuju i kada izdavalac donosi odluku o promeni pravne forme, odnosno kada se pokreće stečajni, odnosno likvidacioni postupak nad izdavaocem.
(1) Članovi uprave i zaposleni u investicionom društvu su dužni da čuvaju kao poslovnu tajnu:
1. informacije o klijentima;
2. informacije o stanju i prometu na računima svojih klijenata;
3. informacije o uslugama koje pružaju klijentima;
4. druge informacije i činjenice koje saznaju prilikom pružanja usluga.
(2) Investiciono društvo ne sme koristiti, odavati trećim licima niti omogućiti trećim licima korišćenje informacija iz stava 1. ovog člana.
(3) Informacije iz stava 1. ovog člana se mogu stavljati na uvid i saopštavati trećim licima samo:
1. uz pismenu saglasnost klijenta;
2. prilikom nadzora koji vrši Komisija, Centralni registar ili organizator tržišta;
3. na osnovu naloga suda;
4. na osnovu naloga organa koji se bavi sprečavanjem pranja novca ili finansiranja terorizma;
5. na osnovu naloga drugog nadležnog državnog organa.
(1) Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".