PRAVILA POSLOVANJAORGANIZATORA FONDA ZA ZAŠTITU INVESTITORA("Sl. glasnik RS", br. 94/2015 i 5/2017) |
Ovim pravilima detaljnije se uređuje formiranje, poslovanje i način rada Fonda za zaštitu investitora (u daljem tekstu: Fond), uplata doprinosa, upravljanje sredstvima Fonda, kao i utvrđivanje, obračun i isplata osiguranih iznosa potraživanja.
Danom donošenja rešenja Komisije za hartije od vrednosti (u daljem tekstu: Komisija) o davanju dozvole za organizatora Fonda, Agencija za osiguranje depozita postaje organizator Fonda.
Agencija za osiguranje depozita upravlja Fondom, preduzima sve radnje u ime Fonda i vrši zastupanje u svim poslovima pred državnim, sudskim, upravnim i drugim organima u cilju zaštite i ostvarivanja svih njegovih prava.
U smislu ovih pravila, sledeći izrazi imaju navedeno značenje:
1. Organizator Fonda je Agencija za osiguranje depozita (u daljem tekstu: organizator Fonda),
2. Članovi Fonda su subjekti određeni Zakonom o tržištu kapitala (u daljem tekstu: Zakon), Pravilnikom o Fondu za zaštitu investitora Komisije i ovim pravilima,
3. Klijent je pravno ili fizičko lice, domaće ili strano, koje ima potpisan ugovor sa članom Fonda, a čija su potraživanja zaštićena u skladu sa odredbama Zakona,
4. Sredstva klijenta su finansijski instrumenti i novčana sredstva,
5. Novčana sredstva su dinarska novčana sredstva položena na namenskim računima za trgovanje hartijama od vrednosti klijenata člana Fonda,
6. Rešenje Komisije o utvrđivanju osiguranog slučaja je akt Komisije kojim se utvrđuje nemogućnost člana Fonda da ispuni svoje dospele obaveze prema klijentima, uključujući novčana sredstva koja duguje klijentima i finansijske instrumente koje drži za račun klijenata, a ne postoje izgledi da će se okolnosti u dogledno vreme značajno izmeniti.
Svrha Fonda je zaštita potraživanja klijenata članova Fonda, koja član Fonda nije u mogućnosti da isplati i/ili vrati klijentu ukoliko nastupi osigurani slučaj.
Osigurani slučaj nastupa:
1. kada se nad članom Fonda otvori stečajni postupak, ili
2. kada Komisija donese rešenje o utvrđivanju osiguranog slučaja.
Fond osigurava novčana potraživanja klijenata i potraživanja klijenata za povraćaj finansijskih instrumenata koje član Fonda duguje klijentu ili koja pripadaju klijentu, nastala po osnovu obavljanja sledećih investicionih usluga i aktivnosti:
1. upravljanje portfoliom, i
2. čuvanje i administriranje finansijskim instrumentima za račun klijenata, uključujući čuvanje instrumenata i sa tim povezane usluge, kao što je administriranje novčanim sredstvima i kolateralom.
Potraživanja klijenata osigurana su do iznosa od 20.000 evra u dinarskoj protivvrednosti po klijentu člana Fonda.
Članovi Fonda su društva sa registrovanim sedištem u Republici Srbiji, kada obavljaju sledeće aktivnosti, i to:
1. investiciono društvo koje je ovlašćeno da drži novčana sredstva klijenata, odnosno kada obavlja usluge upravljanja portfoliom i čuvanje i administriranje finansijskim instrumentima za račun klijenata, uključujući čuvanje instrumenata i sa tim povezane usluge, kao što je administriranje novčanim sredstvima i kolateralom;
2. kreditna institucija koja obavlja usluge čuvanja i administriranja finansijskim instrumentima za račun klijenata, uključujući čuvanje instrumenata i sa tim povezane usluge, kao što je administriranje novčanim sredstvima i kolateralom;
3. društvo za upravljanje kada pruža usluge upravljanja portfoliom klijentima koji nisu investicioni fondovi, kao i dodatne usluge čuvanja i administriranja finansijskim instrumentima za račun klijenta i sa tim povezane usluge, kao što je administriranje novčanim sredstvima i kolateralom.
Društva iz člana 7. ovih pravila dužna su da organizatoru Fonda podnesu zahtev za prijem u članstvo Fonda, koji je sastavni deo ovih pravila, i uplate inicijalni doprinos.
Organizator Fonda izdaje potvrdu o prijemu u članstvo Fonda društvu koje je ispunilo uslove iz prethodnog stava.
Članstvo u Fondu prestaje:
1. kada član Fonda trajno prestane da obavlja investicione usluge i aktivnosti iz člana 5. ovih pravila,
2. kada se članu Fonda trajno oduzme dozvola za rad,
3. prestankom postojanja člana.
Član Fonda kome je prestalo članstvo u Fondu dužan je da uplati redovni doprinos za period u kom je bio član Fonda, kao i da izmiri sva postojeća dugovanja prema Fondu pre prestanka njegovog članstva.
Član Fonda je dužan da uplaćuje doprinose Fondu koji se sastoje od inicijalnog i redovnog doprinosa.
Sredstva uplaćena na ime doprinosa su bespovratna.
Inicijalni doprinos uplaćuje se na račun organizatora Fonda prilikom podnošenja zahteva za prijem u članstvo Fonda.
Inicijalni doprinos iznosi 5.000 evra i plaća se u dinarskoj protivvrednosti po srednjem kursu Narodne banke Srbije na dan uplate.
Kreditna institucija koja obavlja poslove ovlašćene banke i kastodi banke, tretiraće se kao jedan član pri uplati inicijalnog doprinosa.
Članovi Fonda dužni su da plaćaju redovni doprinos u skladu sa Odlukom organizatora Fonda koju odobrava Komisija.
Organizator Fonda, najkasnije do 30. novembra tekuće godine, donosi odluku o visini redovnog doprinosa, za narednu godinu.
Ukoliko član Fonda ne uplati doprinos iz člana 13. ovih pravila u propisanom roku ili ne uplati celokupan iznos, na neplaćeni iznos organizator Fonda obračunava zakonsku zateznu kamatu.
O svakom neispunjenju ili neurednom ispunjenju obaveze člana Fonda prema Fondu, organizator Fonda će bez odlaganja obavestiti Komisiju.
Redovni doprinos člana Fonda ne može biti veći od 5% od ukupnih prihoda, na tromesečnom nivou, ostvarenih po osnovu upravljanja portfoliom i čuvanja i administriranja finansijskim instrumentima za račun klijenata, uključujući čuvanje instrumenata i sa tim povezane usluge, kao što je administriranje novčanim sredstvima i kolateralom.
Način obračuna i rok plaćanja redovnog doprinosa organizator Fonda bliže propisuje svojim aktom.
Sredstva Fonda sastoje se od:
1. doprinosa članova Fonda,
2. potraživanja naplaćenih u stečajnom postupku nad članom Fonda, i
3. prihoda od ulaganja sredstava Fonda.
Sredstva Fonda drže se na posebnom računu otvorenom kod Narodne banke Srbije.
U skladu sa investicionom politikom organizatora Fonda, sredstva Fonda mogu se ulagati u:
1. finansijske instrumente koje izdaje Republika Srbija ili Narodna banka Srbije,
2. dužničke hartije od vrednosti za koje garantuje Republika Srbija,
3. druge finansijske instrumente koji donose prihod uz odobrenje Komisije, i
4. oročene depozite kod banaka.
Sredstva Fonda se koriste za isplatu osiguranih potraživanja klijenata članova Fonda i ne mogu se koristiti u druge svrhe, niti mogu biti predmet potraživanja prema članu Fonda ili organizatoru Fonda.
Članovi Fonda dužni su da organizatoru Fonda plaćaju godišnju naknadu za upravljanje Fondom, u skladu sa aktom organizatora Fonda koji odobrava Komisija.
Iznos naknade utvrđuje se do 30. novembra tekuće godine za narednu godinu. Obaveštenje o iznosu naknade, kao i rokovima i uslovima plaćanja organizator Fonda dostavlja svim članovima Fonda i objavljuje na svojoj internet stranici.
Iznos naknade novim članovima Fonda obračunavaće se od dana prijema u članstvo Fonda.
Iznos naknade članovi Fonda uplaćuju na račun organizatora Fonda najkasnije u roku od pet (5) radnih dana od dana prijema obaveštenja organizatora Fonda.
O neispunjenju ili neurednom ispunjenju obaveze člana Fonda iz prethodnog stava, organizator Fonda bez odlaganja obaveštava Komisiju.
Sredstva prikupljena na ime naknade za upravljanje Fondom, organizator Fonda može koristiti za:
1. pokriće troškova nastalih u postupku isplate osiguranih potraživanja klijenata,
2. pokriće administrativnih troškova nastalih u postupku naplate potraživanja organizatora Fonda iz stečajne mase člana Fonda,
3. pokriće troškova zarada zaposlenih u Agenciji za osiguranje depozita kao organizatoru Fonda koji obavljaju poslove upravljanja Fondom,
4. pokriće troškova ulaganja sredstava Fonda,
5. pokriće ostalih troškova nastalih u vezi sa poslovanjem organizatora Fonda.
Troškovi isplate osiguranih iznosa potraživanja podrazumevaju i administrativne i druge troškove nastale u postupku utvrđivanja i isplate osiguranih iznosa potraživanja.
Sredstva prikupljena na ime naknade organizator Fonda može koristiti i u druge svrhe, uz saglasnost Komisije.
Obaveštenje o nastanku osiguranog slučaja i roku za prijavu potraživanja oglašava se u sredstvima javnog informisanja, kao i na internet stranici organizatora Fonda.
Rok za prijavu potraživanja klijenata je trideset (30) dana od dana objavljivanja obaveštenja u sredstvima javnog informisanja.
Izuzetno, kada je klijent, iz razloga na koje nije mogao da utiče, bio sprečen da podnese prijavu potraživanja u propisanom roku, tom klijentu se rok može produžiti na godinu dana.
U slučaju iz prethodnog stava ovog člana, klijent je dužan da uz prijavu potraživanja podnese i relevantne dokaze o sprečenosti blagovremenog podnošenja prijave potraživanja.
Obrazac prijave potraživanja, koji je sastavni deo ovih pravila, dostupan je:
1. na internet stranici organizatora Fonda,
2. u prostorijama organizatora Fonda,
3. u prostorijama člana Fonda,
4. na zahtev klijenta.
Svaki klijent može podneti jednu prijavu potraživanja.
Prijava potraživanja iz člana 20. mora biti potpisana, a potpis podnosioca, ukoliko se radi o pravnom licu, mora biti overen pečatom. Prijava se dostavlja neposredno u prostorije organizatora Fonda ili putem pošte.
Prijava obavezno treba da sadrži:
1. naziv, odnosno ime i sedište, odnosno prebivalište klijenta sa kontakt adresom;
2. matični broj pravnog lica, odnosno jedinstveni matični broj građana za fizička lica;
3. broj tekućeg računa;
4. pravni osnov potraživanja (ugovori, potvrde, rešenja, dr.);
5. iznos potraživanja;
6. način isplate (prenosom na račun ili gotovinski).
Uz prijavu se takođe prilaže:
1. originalna ili overena fotokopija dokumentacije koju podnosilac prijave dostavlja uz svoju prijavu,
2. kopija važeće lične isprave, odnosno original ili overena kopija izvoda iz registra privrednih subjekata u slučaju prijave potraživanja pravnog lica.
Klijenti koji imaju novčana potraživanja prijavljuju samo novčana potraživanja u dinarima.
Ako se prijavljuju potraživanja o kojima se vodi parnica, u prijavi se navodi naziv suda pred kojim se vodi postupak, sa oznakom spisa. U ovom slučaju, izvršiće se rezervacija sredstava do pravnosnažnog okončanja sudskog postupka.
Ako je prijava nerazumljiva ili nepotpuna, organizator Fonda će podnosiocu prijave, putem elektronske pošte ili telefaksa, uputiti dopis kojim se nalaže da se ispravka, odnosno dopuna, izvrši u skladu sa datim preporukama.
Ispravljena, odnosno dopunjena prijava podnosi se u roku od deset (10) radnih dana od dana prijema dopisa organizatora Fonda o ispravci, odnosno dopuni.
Ako zahtev u roku bude ispravljen, odnosno dopunjen i predat organizatoru Fonda, smatraće se da je podnet onog dana kada je prva prijava podneta organizatoru Fonda.
Smatraće se da je prijava potraživanja povučena ukoliko se ispravka, odnosno dopuna prijave potraživanja ne dostavi u roku navedenom u stavu 2. ovog člana, a u skladu sa dobijenim preporukama.
Organizator Fonda će odbaciti:
1. svaku narednu prijavu koja je podneta sa istim iznosom po istom osnovu,
2. prijavu koju podnese lice koje se u skladu sa odredbama Zakona ne smatra klijentom,
3. prijavu za koju nije dostavljena tražena ispravka, odnosno dopuna,
4. prijavu koja nije blagovremena.
Utvrđivanje osiguranog iznosa potraživanja
Organizator Fonda u saradnji sa stečajnim upravnikom, u slučaju stečaja banke člana Fonda, utvrđuje iznos osiguranog potraživanja klijenta. U postupku utvrđivanja osiguranog iznosa potraživanja klijenata člana Fonda kod kojeg je nastupio osigurani slučaj, u cilju efikasnijeg rada, organizator Fonda može angažovati i druga stručna lica.
Osigurani iznos potraživanja klijenata člana Fonda obračunava se na dan otvaranja stečajnog postupka, odnosno na dan objave rešenja Komisije o utvrđivanju osiguranog slučaja.
U slučaju kada Komisija objavi rešenje o utvrđivanju osiguranog slučaja, organizator Fonda pristupa utvrđivanju osiguranih iznosa potraživanja nakon prijema svih relevantnih informacija i dokumentacije od Komisije.
U cilju ispitivanja postojanja osnova za isplatu osiguranog iznosa potraživanja, organizator Fonda može:
1. tražiti sve relevantne podatke od stečajnog upravnika člana Fonda u slučaju iz člana 4. stav 2. tačka 1) ovih pravila,
2. tražiti sve relevantne podatke od člana Fonda, u slučaju iz člana 4. stav 2. tačka 2) ovih pravila,
3. tražiti podatke od Komisije.
Pri utvrđivanju osiguranog iznosa pojedinačnog klijenta člana Fonda, uzimaju se u obzir sve zakonske i ugovorne odredbe u vezi sa svakim pojedinačnim potraživanjem, kao i eventualnim protivpotraživanjem.
O utvrđenim osiguranim iznosima potraživanja klijenata organizator Fonda sastavlja zapisnik sa popisom konačnih potraživanja, koji se odmah po sastavljanju dostavlja Komisiji. Izvod iz zapisnika sa popisom konačnih potraživanja dostavlja se klijentu člana Fonda sa utvrđenim iznosom potraživanja tog klijenta.
Danom utvrđivanja osiguranog iznosa potraživanja smatra se dan kada je Komisija primila zapisnik iz prethodnog stava.
Obračun osiguranog iznosa potraživanja
Potraživanja klijenata osigurana su do iznosa od 20.000 evra u dinarskoj protivvrednosti po klijentu člana Fonda, sa pripadajućom kamatom, uključujući i sve ostale prihode hartija od vrednosti po osnovu zaključenih ugovora.
Iznos od 20.000 evra preračunava se u dinarsku protivvrednost po srednjem kursu Narodne banke Srbije na dan otvaranja stečajnog postupka, odnosno na dan objavljivanja rešenja Komisije o utvrđivanju osiguranog slučaja.
Obračun vrednosti hartija od vrednosti koje čine imovinu klijenata zasniva se na njihovoj tržišnoj vrednosti objavljenoj na zatvaranju Beogradske berze na dan koji prethodi danu kada je objavljeno rešenje suda o pokretanju stečajnog postupka, odnosno rešenje Komisije o utvrđivanju osiguranog slučaja. Pri obračunu vrednosti finansijskih instrumenata klijenata koje investiciono društvo drži na zbirnom računu, pored navedenog, uzeće se u obzir relevantna dokumentacija.
Vrednost finansijskih instrumenata iskazanih u stranoj valuti preračunava se u dinarsku protivvrednost, po srednjem kursu Narodne banke Srbije na dan otvaranja stečajnog postupka, odnosno na dan objavljivanja rešenja Komisije o utvrđivanju osiguranog slučaja.
Dividenda ulazi u obračun osiguranog iznosa potraživanja samo ako član Fonda nije izvršio prenos sredstava na račun klijenata na dan saldiranja transakcije sredstava uplaćenih, po ovom osnovu, od strane Centralnog registra kliringa i depoa hartija od vrednosti, odnosno kada je dividenda koja pripada klijentu protivpravno otuđena.
Obračun kamate vrši se zaključno sa danom donošenja rešenja o otvaranju stečajnog postupka, odnosno na dan objavljivanja rešenja Komisije o utvrđivanju osiguranog slučaja. Kamata prihodovana po računu za deponovanje novčanih sredstava klijenata koje član Fonda, koji ima dozvolu Komisije da drži finansijske instrumente, odnosno novčana sredstva klijenata, vodi kod kreditne institucije pripada klijentima i raspodeljuje se srazmerno iznosu potraživanja klijenata čija su sredstva deponovana.
Iznos osiguranog iznosa klijenta jednog člana Fonda obračunava se kao jedan ukupan iznos potraživanja klijenta, bilo da ih član Fonda drži na jednom ili više računa, po jednoj ili više ugovornih osnova ili u vezi sa jednom ili više investicionih usluga, u dinarima, do visine osiguranog iznosa.
Isplata osiguranog iznosa potraživanja
Isplata osiguranog iznosa potraživanja po jednom klijentu iznosi najviše 20.000 evra u dinarskoj protivvrednosti, bez obzira na broj računa koje taj klijent ima kod istog člana Fonda.
Isplata osiguranog iznosa potraživanja klijentima, čija su novčana sredstva deponovana na računu ili računima kod kreditne institucije od strane člana Fonda, koji ima dozvolu Komisije da drži finansijske instrumente, odnosno novčana sredstva klijenata, vrši se u skladu sa evidencijama, računima i korespondencijom koje je taj član Fonda dužan da vodi u skladu sa članom 13. Pravilnika o organizacionim zahtevima za pružanje investicionih usluga i obavljanje investicionih aktivnosti i dodatnih usluga ("Službeni glasnik, RS", br. 89/11, 44/12, 94/13 i 3/16).
U slučaju da potraživanje klijenta sadrži potraživanje po osnovu novčanih sredstava i potraživanje po osnovu hartija od vrednosti, koje prelazi osigurani iznos potraživanja, isplata do punog iznosa osiguranog potraživanja prvo će se izvršiti onog dela potraživanja čija je vrednost veća.
Organizator Fonda dužan je da isplati osigurani iznos potraživanja u što kraćem roku, a najkasnije u roku od tri (3) meseca od dana prijema potpune dokumentacije od svih relevantnih strana.
Izuzetno od stava 2. ovog člana, organizator Fonda može podneti zahtev Komisiji za produženje roka isplate, s tim što Komisija može produžiti rok najviše za tri (3) meseca.
Ukoliko je klijent podneo prigovor na visinu utvrđenog osiguranog iznosa potraživanja, isplata klijentu se neće vršiti do konačnog rešenja po prigovoru.
Isplata osiguranog iznosa potraživanja vrši se preko banke isplatioca koju bira organizator Fonda putem javnog tendera.
Obaveštenje o danu otpočinjanja isplate, izabranoj banci isplatiocu, kao i sve ostale bitne informacije vezane za isplatu oglašava se u sredstvima javnog informisanja, kao i na internet stranici organizatora Fonda.
Pravo na isplatu osiguranog iznosa je neprenosivo, ali se može naslediti.
Danom isplate osiguranog iznosa, potraživanje klijenta prema članu Fonda umanjuje se za isplaćeni iznos.
Organizator Fonda ima pravo regresa prema članu Fonda po osnovu isplaćenog osiguranog iznosa potraživanja.
U slučaju da je osigurani iznos potraživanja isplaćen nakon otvaranja stečajnog postupka nad članom Fonda, potraživanja organizatora Fonda isplaćuju se na teret stečajne mase, pre glavne deobe.
Član Fonda je dužan da organizatoru Fonda dostavlja relevantne mesečne podatke radi obračuna redovnog doprinosa u formi, na način i u roku propisanom aktom organizatora Fonda. Takođe, član Fonda je dužan da, na zahtev organizatora Fonda, dostavi i sve druge podatke neophodne za sprovođenje sistema zaštite investitora.
Član Fonda je dužan da, bez odlaganja, obavesti organizatora Fonda pisanim putem o novonastaloj promeni podataka u odnosu na podatke podnete u zahtevu za prijem u članstvo Fonda.
Informacije koje članovi Fonda daju klijentima, a koje se odnose na zaštitu investitora, naročito informacije o visini i načinu isplate osiguranog iznosa potraživanja, moraju biti potpune, razumljive i lako proverljive.
Informacije iz prethodnog stava moraju da sadrže:
1. podatak da Agencija za osiguranje depozita obavlja delatnost organizatora Fonda za zaštitu investitora,
2. da li je investiciono društvo, kreditna institucija ili društvo za upravljanje član Fonda,
3. da li se zaštita investitora primenjuje na klijenta, tj. da li klijent spada u kategoriju profesionalnih klijenata koji nisu uključeni u sistem zaštite,
4. da su potraživanja klijenta, ukoliko se na njega primenjuje sistem zaštite, osigurana do 20.000 evra u dinarskoj protivvrednosti,
5. da su osigurana potraživanja klijenata po osnovu obavljanja sledećih usluga:
1) upravljanje portfoliom i
2) čuvanje i administriranje finansijskim instrumentima za račun klijenata, uključujući čuvanje instrumenata i sa tim povezane usluge, kao što je administriranje novčanim sredstvima i kolateralom,
6. da su potraživanja klijenata osigurana u sledećim slučajevima:
1) kada se pokrene stečajni postupak nad članom Fonda, ili
2) kada Komisija donese Rešenje o utvrđivanju osiguranog slučaja,
7. da se dodatne informacije mogu pronaći na internet stranici organizatora Fonda.
Članovi Fonda ne mogu koristiti informacije o Fondu u reklamne svrhe, niti na način koji ugrožava stabilnost finansijskog sistema i poverenje investitora.
Informacije iz člana 29. ovih pravila ne mogu koristiti investiciona društva, kreditne institucije i društva za upravljanje koja nisu članovi Fonda.
Za sve sporove između članova, klijenata članova Fonda i organizatora Fonda nadležan je Privredni sud u Beogradu.
Ova pravila stupaju na snagu danom dobijanja saglasnosti od strane Komisije i objavljuju se u "Službenom glasniku Republike Srbije".
Stupanjem na snagu ovih pravila, prestaju da važe Pravila poslovanja organizatora Fonda za zaštitu investitora ("Službeni glasnik RS", br. 81/12 i 83/12 - ispravka).
Samostalni član Pravila o izmenama i dopunama
Pravila poslovanja organizatora Fonda za zaštitu investitora
("Sl. glasnik RS", br. 5/2017)
Član 5
Ova pravila objavljuju se u "Službenom glasniku Republike Srbije", po dobijanju saglasnosti od strane Komisije, a stupaju na snagu osmog dana od dana objavljivanja.