PROGRAM MERA PODRŠKE ZA SPROVOĐENJE POLJOPRIVREDNE POLITIKE I POLITIKE RURALNOG RAZVOJA GRADA BEOGRADA ZA 2017. GODINU ("Sl. list grada Beograda", br. 6/2017)

 

I OPŠTE INFORMACIJE I TABELARNI PRIKAZ PLANIRANIH MERA

1.1. Analiza postojećeg stanja

1.1.1 Geografske i administrativne karakteristike

Beograd je glavni i najveći grad Republike Srbije i prostire se na ukupnoj površini od 323.496 hektara. Region Beograda čine teritorijalne jedinice, i to: naseljena mesta (157), mesne zajednice (275), katastarske opštine (174), ulice (8.403) i kućni brojevi (282.932).

Teritorija grada Beograda je podeljena na 17 gradskih opština, koje imaju svoje lokalne organe vlasti.

Prema Statutu Grada Beograda iz 2008. godine, Grad Beograd se sastoji od 17 gradskih opština: 1) Barajevo, 2) Voždovac, 3) Vračar, 4) Grocka, 5) Zvezdara, 6) Zemun, 7) Lazarevac, 8) Mladenovac, 9) Novi Beograd, 10) Obrenovac, 11) Palilula, 12) Rakovica, 13) Savski venac, 14) Sopot, 15) Stari grad, 16) Surčin i 17) Čukarica.

Beograd se prostire na 323.496 hektara površine, pri čemu se uže gradsko područje prostire na 35.996 hektara. Ukupan broj stanovnika u gradu Beogradu, prema popisu iz 2011. godine, iznosi 1.659.440, a ukupan broj domaćinstava 606.433.

Prosečna gustina naseljenosti u Beogradu je 513 stanovnika po km2. Najgušće naseljena opština je opština Vračar sa 19.628 stanovnika po km2, dok je najmanja gustina stanovništva u opštini Sopot sa 75 stanovnika na km2.

1.1.2. Prirodni uslovi i životna sredina

Zaštita životne sredine i poboljšanje ekoloških aspekata života u velikom gradu zahteva temeljan planski rad i značajne investicije usmerene na otklanjanje niza slabosti koje su generisane u prošlosti. Region Beograda treba da u tekućoj deceniji poveća prostor zaštićenih područja. Urgentni ekološki problemi Beograda čine pitanja:

- smanjenja potrošnje fosilnih goriva i povećanje iskorišćavanja obnovljivih i kontinualnih izvora energije;

- intenziviranje korišćenja obnovljivih izvora energije i povećanje energetske efikasnosti;

- smanjenja emisije materija produkata sagorevanja u vazduhu;

- smanjenja buke;

- prerade otpadnih voda;

- sakupljanja i reciklaže otpada;

- reciklaže i zbrinjavanja industrijskog i opasnog otpada.

Beograd se sastoji iz dve prirodne geološke celine. Prva je prostor Panonske nizije, a druga brežuljkasti tereni Šumadije. Usled urbanističkog razvoja, tokom proteklih vremena, stanje zemljišta je dobilo tipove koji su nastali uticajem ekonomske i urbane aktivnosti ljudi. Sa tog aspekta Beograd ima sledeće tipove zemljišta: urbano-građevinsko; suburbano-građevinsko i mešovito zemljište; industrijsko zemljište; komunalno zemljište; poljoprivredno zemljište; šumsko zemljište; vodno i nisko zemljište i degradirano zemljište.

Na području Beograda zabeležena je tendencija uvećanja sezonskih i godišnjih temperatura vazduha. Intenzitet povećanja temperature u Srbiji najveći je u zoni Beograda. U toku proteklog stoleća temperatura u gradu je neprekidno rasla. Srednja temperatura prve decenije XX veka bila je 11,3 °C, dok je temperatura poslednje decenije 12,5 °C. U poslednjih dvadeset godina uočljiv je pozitivan trend godišnje temperature vazduha u Beogradu. Ukoliko se ovakav trend nastavi, postojeća i buduća vegetacija na području Beograda razvijaće se u uslovima povišene temperature i smanjene količine padavina u odnosu na dosadašnje prilike. Ovakav trend promena ukazuje i na pojačanje letnjih temperaturnih ekstrema na samom području grada, što dodatno otežava uslove za razvoj vegetacije. Ovim klimatskim promenama moraju se prilagoditi i planirani radovi na pošumljavanju, u prvom redu kroz izbor odgovarajućih biljnih vrsta.

Na području Beograda šumske kulture se prostiru na približno 38 hiljada hektara. Do degradacije zemljišta dolazi usled prirodnih i antropogenih uticaja, pre svega eolske erozije, klizišta, opadanja poroznosti zemljišta. Na području Beograda se pod različitim vrstama i stepenima klizišta nalazi prostor od oko 377 km2. Zemljište na području Beograda je izloženo značajnom procesu degradacije usled ispuštanja zagađujućih materija. Bitan činilac stanja životne sredine Beograda predstavlja kvantitet i kvalitet zelenih površina. U zelenu infrastrukturu grada ulaze: šume, parkovi, drvoredi, skverovi, zeleni koridori, posebni zeleni kompleksi i neuređene šume.

Ukupna površina pod šumama je 37.886 ha. Regionalnim prostornim planom Beograda predviđeno je da se pošumljavanjem formira 2,335 ha novih šumskih površina VI bonitetne klase i 379 ha V bonitetne klase. Drveće se odabira u skladu sa prirodnim potencijalom staništa. Uvećanjem ukupne površine šuma i stepena šumovitosti poboljšaće se u velikoj meri kvalitet životne sredine u celini.

U beogradskom regionu postoji raznovrsna flora i fauna, gde je posebna egzotična oaza dva Ratna ostrva, opkoljena vodenom površinom ušća Save u Dunav, nadomak najužeg centra Beograda. Očuvanost i ekološka plastičnost ritske i vodene vegetacije, koja se najčešće imenuje kao gustiš, šikara i baruštine, te velika okolna vodena površina pogoduje ishrani, zadržavanju i razmnožavanju mnogih životinjskih vrsta. Zbog svega toga ali i relativnog mira i izolovanosti ostrva najbrojniji najlepši i najzanimljiviji stanovnici ostrva su ptice. Malo ratno ostrvo potpuno je obraslo belom vrbom i puzavicama. U toplom dobu godine na njemu se gnezde čaplje - šute, gakovi i male čaplje. Takođe tu su i mali kormorani, poreklom iz čuvenog Pančićevog rita. Na Velikom ratnom ostrvu (površina oko 2 km2) se nalazi nekoliko različitih vegetativnih zona u kojima dominira bagremac. Tokom proleća u trstičnom delu uz obalu Velikog ratnog ostrva, dolazi do izražaja lepota cvetova belog lokvanja žabogriza i naročito vodenog ljutića, koji kanalu daje izgled raskošne livade.

Ukupno je zabeleženo oko 192 vrsta ptica od kojih se na samom ostrvu gnezdi oko 40. Gotovo 97% svih zabeleženih vrsta svrstane su u različite kategorije ugroženosti, većina je trajno zaštićena zakonom, a neke su stalni članovi crvene knjige ne samo Srbije, već Evrope, pa i sveta. Plavetne, močvarne i velike senice, detlići, veliki, mali i sirijski, zelene i sive žune, vuge, trstenjaci, barske koke, crvene čaplje, liske, slavuji, kosovi, crvendaći, grmuše, laste, bregunice, muharice, zebe, vivci, želari, ševe, prdavac, galebovi, sivi sokolovi, eje, orlovi belorepani, divlje patke gluvare, kašikare i mnoge druge.

Na Ratnom ostrvu je otkriven primerak slepog miša koji je težak svega četiri grama i spada u posebnu vrstu patuljastih slepih miševa, a to je ujedno najmanji sisar koji je otkriven na teritoriji Evrope.

Još nije poznato šta sve čini faunu Velikog ratnog ostrva. Kanal Veliki Galijaš je prirodno mrestilište riba.

Stanje i trendovi u ruralnim područjima

1.1.3. Demografske karakteristike i trendovi

Prosečna gustina naseljenosti u Beogradu je 513 stanovnika po km2. Najgušće naseljena opština je opština Vračar sa 19.628 stanovnika po km2, dok je najmanja gustina stanovništva u opštini Sopot sa 75 stanovnika na km2.

Tabela 1. Broj stanovnika i gustina naseljenosti u gradskim opštinama

(Izvor: Statistički godišnjak Beograda za 2014. godinu)

	Površina (u hektarima)	Broj stanovnika (popis iz 2011)	Gustina naseljenosti (broj stanovnika/km2)
Grad Beograd	323.496	1.659.440	513
Barajevo	21.310	27.110	127
Voždovac	14.852	158.213	1.065
Vračar	287	56.333	19.628
Grocka	29.955	83.907	280
Zvezdara	3.149	151.808	4.821
Zemun	14.974	168.170	1.123
Lazarevac	38.351	58.622	153
Mladenovac	33.900	53.096	157
Novi Beograd	4.071	214.506	5.269
Obrenovac	41.014	72.524	177
Palilula	45.059	173.521	385
Rakovica	3.011	108.641	3.608
Savski venac	1.406	39.122	2.782
Sopot	27.071	20.367	75
Stari grad	540	48.450	8.972
Surčin	28.847	43.819	152
Čukarica	15.699	181.231	1.154

Broj stanovnika je u Beogradu tokom proteklih 55 godina porastao sa 942.190, koliko je prema popisu bilo stanovnika 1961. godine, na 1.659.440 u 2011. godini.

Depopulacija i nepovoljna starosna struktura su najznačajnije demografske karakteristike ruralnih područja grada Beograda, nastalih kao posledica intenzivnih procesa industrijalizacije i urbanizacije centralnog gradskog područja i pojedinih gradskih opština u posleratnom periodu. Pored navedenog perioda industrijalizacije posle Drugog svetskog rata, počev od pedesetih godina, praćen je i intenzivnom deagrarizacijom ruralnih područja, migracijama stanovništva pretežno na relaciji periferija - centar grada, ali i sa pratećim trendom dinamičnih eksternih migracija.

Ukupan broj domaćinstava u Beogradu iznosi 606.433. Najveći broj domaćinstava nalazi se u opštini Novi Beograd i iznosi 81.073, a najmanji broj u opštini Sopot i iznosi 6.864, koje su istovremeno i najnaseljenija, odnosno najmanje naseljena opština grada. Prosečan broj stanovnika po domaćinstvu na teritoriji grada Beograda je tri, pri čemu prosečno domaćinstvo na opštinama Vračar, Savski venac i Stari grad čine dva člana.

Tabela 2. Broj domaćinstava u gradskim opštinama

(Izvor: Statistički godišnjak Beograda za 2014. godinu)

	Broj stanovnika	Broj domaćinstava	Prosečan broj članova domaćinstva
Grad Beograd	1.659.440	606.433	3
Barajevo	27.110	8.920	3
Voždovac	158.213	59.370	3
Vračar	56.333	25.236	2
Grocka	83.907	27.134	3
Zvezdara	151.808	58.527	3
Zemun	168.170	57.845	3
Lazarevac	58.622	18.862	3
Mladenovac	53.096	17.512	3
Novi Beograd	214.506	81.073	3
Obrenovac	72.524	23.712	3
Palilula	173.521	65.245	3
Rakovica	108.641	40.036	3
Savski venac	39.122	16.288	2
Sopot	20.367	6.864	3
Stari grad	48.450	21.492	2
Surčin	43.819	12.877	3
Čukarica	181.231	65.440	3

Od ukupnog broja stanovnika Beograda 785.826, odnosno 47,35% je muško, a 873.614, odnosno 52,65% je žensko. Prema popisu iz 2011. godine, u populaciji mlađoj od 24 godine broj muškog stanovništva je veći od broja ženskog. Populacija starija od 25 godina većinski je ženskog pola.

Tabela 3. Stanovništvo prema starosti i polu

(Izvor: Statistički godišnjak Beograda za 2014. godinu)

Godine	Ukupno	Muško	Žensko
UKUPNO	1.659.440	785.826	873.614
0-4	82.075	42.121	39.954
5-9	77.473	39.805	37.668
10-14	73.182	37.585	35.597
15-19	84.528	43.380	41.148
20-24	98.239	49.294	48.945
25-29	124.931	60.808	64.123
30-34	133.595	65.348	68.247
35-39	123.423	60.148	63.275
40-44	110.513	53.747	56.766
45-49	108.033	51.239	56.794
50-54	114.042	52.883	61.159
55-59	134.576	61.859	72.717
60-64	123.068	54.719	68.349
65-69	72.536	32.127	40.409
70-74	77.625	33.059	44.566
75 i više	121.601	47.704	73.897

Prema popisu iz 2011. godine najveći broj stanovnika Beograda ima između 55 i 59 godina.

Prema popisu iz 2011. godine, 35,74% stanovnika obavlja zanimanje, odnosno 39,57% muškog i 32,29% ženskog stanovništva, a 7,78% je nezaposleno, 8,89% muškog i 6,78% ženskog. Sa ličnim prihodima je 23,90% stanovnika, 20,57% muškog i 26,89% ženskog stanovništva, a izdržavano je 32,59% stanovnika, 30,97% muško i 34,05% žensko.

Prema popisu iz 2011. godine, više od polovine stanovnika Beograda, starijih od 15 godina, ima srednju stručnu spremu 52,50%, odnosno 56,86% muškaraca i 48,68% žena. Bez školske spreme je 1,17% stanovnika Beograda, 0,51% muškaraca i 1,76% žena. Nepotpuno osnovno obrazovanje i osnovno obrazovanje ima 13,94% stanovnika, 12,27% muškaraca i 15,40% žena. Više obrazovanje poseduje 8,21% stanovnika, 8,35% muškaraca i 8,09%, a visoko obrazovanje 19,60% stanovnika, 19,33% muškaraca i 19,84% žena.

1.1.4. Diverzifikacija ruralne ekonomije

Period od 2010. do 2013. godine obeležilo je produbljivanje negativnih tendencija na tržištu rada koje su se ispoljile pod neposrednim uticajem globalne ekonomske krize. To je samo dodatno potvrdilo empirijsku pretpostavku o "ranjivosti" tržišta rada srpske ekonomije koja se nalazi u tranziciji duže od dve decenije. Tokom perioda od 2010. do 2013. godine, prosečna godišnja stopa rasta formalne zaposlenosti na nacionalnom nivou je bila negativna i iznosila je -1,5%, dok je u Beogradskom regionu izmeren prosečan pad broja formalno zaposlenih od 1,9%. U Beogradskom regionu je čak došlo do rasta formalne zaposlenosti kod pravnih lica, što pokazuje pozitivna prosečna godišnja stopa rasta od 0,2%, dok, s druge strane, negativna stopa rasta od 10,8% ukazuje na drastičan pad broja privatnih preduzetnika i zaposlenih kod njih u ovom regionu.

U procesu diverzifikacije poljoprivrednih gazdinstava dodatni prihodi koji bi mogli da se ostvare u domaćinstvu su od ruralnog turizma. Savremeni način života, pogotovo za stanovnike iz velikih gradova i urbanih sredina stvara preduslov za razvoj ruralnog turizma. Potencijal za ulaganje u razvoj turizma je kategorizacija smeštajne ponude u seoskom domaćinstvu i ugostiteljska ponuda sa pratećim sadržajima (etno restorani, etno sela i etno kompleksi). Grad Beograd, Sekretarijat za privredu omogućava kategorizaciju seoskih turističkih domaćinstava. Pored smeštaja potencijalnim turistima nudi se i realizacija programa rekreacije i zabave za posetioce, kao i hrana koja ima karakteristike lokalnih obeležja. Za razvoj turističke ponude veoma su značajni prirodni resursi, zaštićena područja Avale i Kosmaja, mineralne i termalne vode banje Selters i Koraćička u Mladenovcu, banja Ovča, jezera Duboki potok, Očaga, šume Bojčinska, Lipovačka, Guberevačke šume, obala Save sa Nautičkim selom, Biser, raznoliko kulturno-istorijsko nasleđe, arheološko nalazište "Belo brdo" u Vinči, Kosmajski manastiri, manastir Fenek, stare čaršije, crkve brvnare u Barajevu i Lazarevcu, Matića kuća u Barajevu, spomen kosturnica u Lazarevcu i dr. Kopovi Kolubare i TENT Obrenovac su izuzetni potencijali za razvoj ponude industrijskog turizma. Upoznavanje sa starim zanatima, obuka za pripremu tradicionalnih obroka i zimnice kao i boravak dece u obrazovnim farmama značajno bi dodatno zaposlili lokalno stanovništvo i uvećalo prihode.

Tabela 4. Formalna zaposlenost u Beogradskom regionu prema poslovnim subjektima, 2010-2015. godine

(Izvor: Statistički godišnjak Beograda 2015)

	Beogradski region
	Ukupno	Pravna lica	Privatni preduzetnici
2010	596.801	469.006	127.795
2011	576.904	461.203	115.702
2012	566.806	468.706	98.101
2013	562.992	472.172	90.820
2014	559.231	469.961	89.270
2015	670.296	597.193	69.976

Međutim, tokom perioda od 2010. do 2015. godine, uočava se neprekidan blagi pad zaposlenosti sve do 2015. godine, kada se uočava značajan rast zaposlenosti.

Tabela 5. Formalna zaposlenost u Beogradskom regionu i opštinama prema poslovnim subjektima, 2015. godina

(Izvor: Statistički godišnjak Beograda 2015)

	Broj zaposlenih			Struktura, u %
	Ukupno	Pravna lica	Privatni preduzetnici	Ukupno	Pravna lica	Privatni preduzetnici
Beogradski region	670.296	597.193	69.976	100,0	100,0	100,0
Barajevo	3.448	2.353	994	0,5	0,4	1,4
Voždovac	45.500	39.519	5.956	6,8	6,6	8,5
Vračar	33.232	28.414	4.813	5,0	4,8	6,9
Grocka	11.474	7.502	3.333	1,7	1,3	4,8
Zvezdara	38.747	32.052	6.673	5	5,0	9
Zemun	56.855	50.155	6.607	8,0	8	9
Lazarevac	20.650	18.643	1.842	3	3	2
Mladenovac	9.124	6.388	2.092	1,0	1,0	3,0
Novi Beograd	139.921	131.343	8.544	20,0	21,0	12,0
Obrenovac	13.319	10.344	2.248	1,0	1,0	3,0
Palilula	63.474	57.037	6.136	9,0	9,0	8,0
Rakovica	14.307	10.289	4.006	2,0	1,0	5,0
Savski venac	101.457	98.620	2.826	15,1	16.5	4,0
Sopot	3.783	1.994	1.584	0,6	0,3	2,3
Stari grad	66.721	62.439	4.272	10	10,4	6,1
Čukarica	35.281	28.568	6.692	5,3	4,8	9,6
Surčin	13.003	11.533	1.358	1,9	1,9	2,0

Kao što se iz prikazanih podataka može zapaziti, broj zaposlenih koji je bio u stagnaciji, sa veoma malim variranjima od 2010 do 2014. godine, u 2015. godini je zabeležen osetniji rast broja zaposlenih. U 2014. godini je broj zaposlenih bio 559.231, a u 2015. godini 670.296, što je skok od 110.065 zaposlenih. Takođe je broj zaposlenih kod pravnih lica porastao sa 469.961 u 2014. godini na 597.193 u 2015. godini, što je porast broja zaposlenih od 127.232. Međutim, primetno je smanjenje broja zaposlenih privatnih preduzetnika, i to sa 89.270 u 2014. godini na 69.976 u 2015. godini, što je smanjenje od 19.294.

Tabela br. 6. Nezaposlena lica (aktivna) i stope nezaposlenosti

(Izvor: Statistički godišnjak Beograda 2015)

Godina	Ukupno	Žene	Prvi put traže posao	Bili u radnom odnosu	Stopa registrovane nezaposlenosti, %
2005	141.093	81.834	65.705	75.388	18,7
2010	95.170	52.911	26.144	69.026	13,8
2013	107.207	58.277	28.439	78.768	15,9
2014	108.289	59.191	27.574	80.715	16,2
2015	108.237	59.822	27.035	81.202	13,9

Broj nezaposlenih nakon 2005. godine kada je iznosio 141.093 drastično se smanjivao, da bi u 2010. godini on iznosio 95.170. Međutim, u periodu od 2013. do 2015. godine broj nezaposlenih se nije bitno menjao.

1.1.5. Ruralna infrastruktura

Odredbama Zakona o teritorijalnoj organizaciji Republike Srbije, ruralne oblasti su sve teritorije naseljenih mesta osim gradova koji predstavljaju ekonomski, administrativni, geografski i kulturni centar šireg područja i imaju više od 100.000 stanovnika. Prema definiciji OECD ruralne opštine/gradovi imaju gustinu stanovništva ispod 150 stanovnika po km2. Grad Beograd se sastoji od 17 gradskih opština među kojima su i opštine sa manje od 150 stanovnika po km2 i to Sopot i Barajevo. Gradske opštine Mladenovac i Lazarevac imaju neznatan broj stanovnika više od maksimalnog broja stanovnika po km2 koji je definicijom odredio OECD. Takođe, većina rubnih opština koje su pre izmene Statuta Grada Beograda imale status prigradskih opština karakterišu odlike područja koja nisu urbana.

Na teritoriji Beograda registrovano je 33.244 poljoprivrednih gazdinstava. Broj jednoosovinskih i dvoosovinskih traktora i kombajna je 32.382, konja, 916 grla goveda 56.982, ovaca 77.266, svinja 172.667, živina 1.649.008, koza 11.354 i košnica pčela 51.729. Beograd raspolaže sa 151.760 ha korišćenog poljoprivrednog zemljišta, a od toga je 125.157 ha oranica i bašta, a na 12.908 ha poljoprivrednog zemljišta se gaji voće. Površina poljoprivrednog zemljišta pod vinogradima je 766 ha, a pod rasadnicima 108 ha, i površina pod livadama i pašnjacima 12.809 hektara.

Ruralna područja visoko su zavisna od poljoprivrede, zatim prehrambene industrije, rudarstva i energetike u pojedinim opštinama kao što su Obrenovac i Lazarevac. Učešće uslužnih delatnosti, i posebno kvartarnog sektora u strukturi ruralne ekonomije značajno je manje izraženo.

Grad Beograd nema usvojenu strategiju poljoprivrede i ruralnog razvoja koja se donosi za šestogodišnji period. Izrađen je Nacrt strategije Grada Beograda za period od 2015. do 2020. godine sa posebnim delom teksta koji se odnosi na poljoprivredu.

Teritoriju grada Beograda, utvrđenu zakonom, čine naseljena mesta, odnosno područja katastarskih opština koje ulaze u sastav grada. U okviru zakonom utvrđene teritorije grada, obrazovane su gradske opštine čije područje čine naseljena mesta, odnosno područja 174 katastarske opštine koje ulaze u njen sastav.

Gradske opštine Grada Beograda su: Barajevo, Voždovac, Vračar, Grocka, Zvezdara, Zemun, Lazarevac, Mladenovac, Novi Beograd, Obrenovac, Palilula, Rakovica, Savski venac, Sopot, Stari grad, Surčin i Čukarica.

Grafički prikaz gradskih opština na teritoriji grada Beograda

Sa preko 140 naselja, od kojih neka imaju značaj evropske metropole (Beograd), neke subregionalnog centra u Srbiji (Obrenovac, Lazarevac, Mladenovac), nekoliko manjih urbanih centara, pa sve do velikog broja seoskih i poluurbanih naselja, grad Beograd kao metropolu i deo regiona odlikuje velika raznolikost. S obzirom na to da u Beogradu postoje opštine u kojima je izražena poljoprivredna proizvodnja, tri opštine su se izdvojile primenom OECD klasifikacija ruralnosti (OECD definicija ruralnosti: ruralna naselja su ona sa gustinom naseljenosti ispod 150 stanovnika/km2). Po toj klasifikaciji, opštine Barajevo, Sopot i Surčin u Beogradu podvedene su pod ruralne oblasti.

Saobraćaj

Saobraćaj na teritoriji Beograda predstavlja jedan od najkompleksnijih problema od čijeg rešavanja u velikoj meri zavisi dalje funkcionisanje grada. Putnički saobraćaj, uključujući parkiranje, javni gradski saobraćaj, biciklistički i pešački, u većoj ili manjoj meri, su stalni akutni problem grada, kao posledica nepostojanja visokokapacitetnog javnog prevoza; fizičkih problema u putnoj mreži; nedostatka kapitalnih objekata; intervencija u obnovi gradskih saobraćajnica; problema sa parkiranjem; režimom saobraćaja, itd. Poseban problem je povezivanje svih delova grada Beograda (svih 17 gradskih opština) u konzistentnu mrežu javnog i putnog saobraćaja koja omogućava funkcionisanje i veći stepen iskorišćenosti svih delova grada Beograda, a na drugoj strani povezivanje sa širim regionalnim sistemima i evropskim koridorima.

Saobraćajna mreža na teritoriji grada Beograda

Železnički saobraćaj

Železnica može da ima jednu od bitnih uloga, prema važnosti pojedinih vidova prevoza roba i ljudi, na teritoriji grada Beograda. Treba napomenuti da je Beograd jedna od evropskih metropola koje se nalaze na drumskoželezničkom Koridoru 10 (međusobno povezuje Nemačku, Austriju, Sloveniju, Hrvatsku, Mađarsku, Srbiju, Bugarsku, Makedoniju i Grčku), koji se smatra optimalnom vezom Evrope sa Bliskim i Srednjim istokom. Osnovni problemi koji prate železnički saobraćaj na teritoriji grada su: nerešeno pitanje dovršetka beogradskog železničkog čvora, koji po ideji treba da izmesti postojeću železničku infrastrukturu van savskog amfiteatra, na novu za to određenu lokaciju (Prokop); loša konekcija Beograda železničkim saobraćajem sa daljim okruženjem (u odnosu na drumski saobraćaj loša povezanost sa glavnim gradovima okolnih zemalja); nisko učešće gradske železnice u prevozu putnika u sistemu javnog gradskog prevoza.

Vodni saobraćaj

Plovni put reke Dunav definisan je kao Panevropski koridor VII, prirodna saobraćajnica koja međusobno povezuje 10 evropskih zemalja, a koji je integralni deo transevropske plovne magistrale Rajna - Majna - Dunav sa ukupnom dužinom od 3.505 km. Iako je koridor VII definisan kao plovni put Dunava, sve je prisutnije mišljenje da on obuhvata i međunarodne reke Savu i Tisu.

U Beogradu danas funkcionišu međunarodna teretna luka "Beograd", međunarodno "Savsko" putničko pristanište i nekoliko marina.

Vazdušni saobraćaj

Na teritoriji grada Beograda nalaze se tri aerodroma: putničko-teretni aerodrom "Nikola Tesla" u Surčinu, vojni aerodrom u Batajnici i sportski aerodrom u Lisičijem jarku.

Aerodrom "Nikola Tesla", primarna prestonična vazdušna luka, nalazi se 18 km zapadno od centra Beograda, sa kojim je povezan auto-putem E-70, Beograd-Zagreb.

Vodoprivreda

Površinske i podzemne vode

Teritorija Beograda pripada srednjem Podunavlju i čini po površini najznačajniji deo Dunavskog basena. Beograd je jedna od četiri evropske prestonice koje leže na obalama Dunava, i jedna od dve prestonice koje leže na obalama Save. Ukupna dužina rečnih obala Beograda je 200 km. Na toj teritoriji se nalazi 16 rečnih ostrva, od kojih su najpoznatija: Ada Ciganlija, Veliko ratno ostrvo i Gročanska ada.

Reka Dunav je najveća reka na Balkanskom poluostrvu i druga reka po veličini u Evropi, posle reke Volge. Dunav je najznačajnija reka Evrope, jer povezuje njen jugoistočni i centralni deo, a kroz Srbiju protiče sa svojih 588 km, plovan je celim tokom i predstavlja prirodnu vezu sa Nemačkom, Austrijom, Mađarskom, Rumunijom i Bugarskom. Područjem Beograda, Dunav protiče u dužini od 60 km od Starih Banovaca do Grocke.

Reka Sava je značajna reka jugoistočne Evrope, duga 940 km. Kroz Srbiju ima tok dug 207 km, a u Dunav se uliva u Beogradu. Područjem Beograda protiče u dužini od 30 km, uzvodno od Obrenovca do Ušća.

Dunav i Sava su glavni recipijenti za male vodotoke. Zajednička karakteristika malih vodotokova je što su oni otvoreni kolektori za otpadne i zagađene vode.

Podzemne vode

Izvorište za vodosnabdevanje Beograda je priobalje reke Save, pri čemu je udeo podzemnih voda u vodosnabdevanju 70% u odnosu na površinske vode (30%). Za zahvatanje podzemne vode koriste se reni bunari, kojih ima 98, sa horizontalnim drenovima, i cevasti bunari kojih ima 45.

U Beogradu postoji pet postrojenja za prečišćavanje vode i to: "Bele vode", "Banovo brdo", "Bežanija", "Makiš" i "Vinča".

Distributivni sistem ima 21 rezervoar sa ukupnom zapreminom od oko 210.000 m3.

Stanje vodosnabdevanja stanovništva i industrije je uglavnom na tom nivou da je neminovno u što kraćem periodu preduzeti adekvatne mere radi delimičnog ili trajnog rešavanja ovog problema. Objekti vodovodnog sistema po svom značaju imaju primat za razvoj grada, pa je imperativ usaglašavanje ostalih korisnika reka i priobalja sa primarnim zahtevima ove infrastrukture. Beogradski vodovod je osnovan pre 116 godina, 1892. godine. Ceo sistem vodosnabdevanja grada sastoji se od sledećih objekata:

- izvorište,

- transport sirove vode,

- postrojenja za prečišćavanje vode,

- distributivni sistem.

Sistem za vodosnabdevanje je koncipiran na korišćenju površinskih i podzemnih voda. Površinske vode (rečne vode Dunava i Save) se zahvataju vodozahvatima u "Makišu" dok se podzemne vode zahvataju reni bunarima. Prerada i prečišćavanje rečne vode se vrši u postrojenjima "Makiš 1" i "Makiš 2", zatim u postrojenjima "Bele vode", "Banovo brdo" i "Bežanija". Zbog povećane potrebe za vodom, postojeća postrojenja ne zadovoljavaju trenutne potrebe pa je neophodno angažovati dodatne kapacitete. Naselja Vinča, Leštane, Zuce i Beli potok snabdevaju se vodom iz vinčanskog vodovoda koji zahvata vodu iz Dunava. Međutim, ovaj vodovod ima zastarelu tehnologiju i loš kvalitet vode zbog blizine izliva Ošljanskog potoka. Sa druge strane, dodatno korišćenje podzemnih voda sa novih lokacija izvorišnih zona zahteva formiranje novih bunara.

Postrojenja "Banovo brdo", "Bežanija" i jedan deo postrojenja "Bele vode" služe za prečišćavanje odnosno preradu podzemne vode. Kapacitet ovih postrojenja je 8.000 l/s.

Snabdevanje električnom energijom

Prema Generalnom planu Grada Beograda do 2021. godine, potrošačko područje grada je izdeljeno na tri međupodručja potrošnje, sa pripadajućim transformatorskim stanicama i to sremsko (leva obala Save i desna obala Dunava do ušća), banatsko (leva obala Dunava) i šumadijsko (desna obala Save i desna obala Dunava od ušća).

Mogućnosti korišćenja novih obnovljivih izvora energije

Na teritoriji grada Beograda u bliskoj budućnosti mogli bi se iskorišćavati sledeći obnovljivi izvori energije: biomasa, biogas, geotermalna energija, spaljivanje otpadaka i sunčeva energija, s tim što bi svaka alternativa zahtevala prethodna iscrpnija istraživanja.

Gasovodna mreža

Teritorijom grada Beograda pruža se ukupno 1.203 km razvodne gasovodne mreže. Snabdevač svih potencijalnih potrošača na teritoriji Beograda prirodnim gasom je JP "Srbijagas".

Telekomunikacije

Fiksna telefonija

Na osnovu podataka Statističkog godišnjaka Beograda 2015, na teritoriji Beograda u 2015. godini je bilo instalirano 814 komutacionih sistema, sa ukupno raspoloživim kapacitetom od 1.126.120 priključaka fiksne telefonije, odnosno 687.178 telefonskih pretplatnika.

Mobilna telefonija

Nosioci realizacije ovih infrastrukturnih sistema na području grada su nacionalni operater "Telekom Srbija" a.d. i privatni operateri "Telenor" i "VIP".

Pristup internetu

Na teritoriji grada Beograda egzistira dovoljan broj internet provajdera (nacionalni i privatni). Korisnici su najčešće upućeni na korišćenja nekih sofisticiranijih vidova internet konekcija (ADSL, HDSL).

Javno informisanje

Na teritoriji beogradskih opština postoji određeni broj javnih i komercijalnih radio i TV mreža (mreža predajnika, repetitora, RR veza, i ostalog), kao i kablovskih distributivnih sistema (KDS), koje obezbeđuju prenos, emitovanje i distribuciju radio i TV programa, kao i nekih dodatnih servisa.

Upravljanje otpadom

Lokalni plan upravljanja otpadom izrađuje se za teritoriju grada Beograda, za područje 14 gradskih opština i to: Voždovac, Vračar, Grocka, Zvezdara, Zemun, Mladenovac, Novi Beograd, Palilula, Rakovica, Savski venac, Sopot, Stari grad, Surčin i Čukarica.

Upravljanje komunalnim i industrijskim otpadom sa reciklažom takođe predstavlja urgentan ekološki i ekonomski izazov za grad Beograd. Prema projekcijama do 2020. godine biće generisano oko 1.801 tona otpada na dan, što na godišnjem nivou iznosi oko 657 hiljada tona. Otpad se sakuplja od 85% domaćinstava na području grada. Niži procenat obuhvata sakupljanja otpada je u prigradskim opštinama kao što su Barajevo, Lazarevac, Obrenovac i Sopot (u proseku oko 50%). Poseban problem predstavlja upravljanje industrijskim otpadom iz termoelektrane Kolubara u Lazarevcu i TE "Nikola Tesla" u Obrenovcu. Postoje procene da se godišnje na području grada stvara oko 15 hiljada tona opasnog otpada. Strateški plan Beograda treba da bude usmeren ka tome da se do 2020. godine obezbedi organizovano sakupljanje 100% komunalnog i industrijskog otpada. Cilj je da se 30% ukupnog opada reciklira, 35% otpada iskoristi za proizvodnju energije, a preostalih 35% odloži na savremene sanitarne deponije. Za Beograd je značajno pitanje upravljanja i kontrole jonizujućeg zračenja. Radi se o ozračenju koje nastaje kao nus-produkt medicinskih procesa (oko 80% zračenja), 15% se emituje iz industrijskih procesa, a svega 5% iz ostalih delatnosti. Beograd je značajan tranzitni drumski, rečni i železnički centar, što uslovljava pojavu opasnosti od udesa koji mogu nastati transportom hemikalija i drugih opasnih materija. Industrija Beograda godišnje troši blizu 25 hiljada tona hemikalija od kojih je jedan broj po toksičnosti izuzetno opasan.

Planom je definisana realizacija sistema održivog upravljanja komunalnim čvrstim otpadom koje podrazumeva uspostavljanje principa "sakupljanje-reciklaža-deponovanje", što zahteva izgradnju postrojenja/fabrike za obnavljanje materijalnih resursa u kompleksu budućih regionalnih deponija. Prioritet je dat deponiji "Vinča", a ukoliko materijalni uslovi dozvoljavaju, istovremeno je potrebno započeti izgradnju fabrike za preradu komunalnog čvrstog otpada na lokacijama budućih regionalnih deponija.

Pokazatelji razvoja poljoprivrede - stanje poljoprivrednih resursa

1.1.6. Poljoprivredno zemljište

Prema podacima Zavoda za informatiku i statistiku Grada Beograda u 2015. godini na teritoriji grada Beograda nalazi se ukupno 151.760 hektara korišćenog poljoprivrednog zemljišta, što čini 46% ukupne teritorije grada Beograda. Od ukupne površine korišćenog poljoprivrednog zemljišta obradivo poljoprivredno zemljište - oranice i bašte obuhvataju 125.157 hektara ili 82%, voćnjaci, vinogradi i rasadnici obuhvataju 13.506 hektara ili 9% i livade i pašnjaci obuhvataju 13.782 hektara ili 9%. Strukturu obradivih površina na teritoriji Beograda čine: bašte i oranice sa 82%, voćnjaci i vinogradi sa 9% i livade i pašnjaci sa oko 9% ukupnih obradivih površina.

Grafikon br. 1 - Struktura korišćenja poljoprivrednog zemljišta po kategorijama

Beogradski region se sastoji od 17 opština, one se međusobno razlikuju po površini poljoprivrednog zemljišta koju zauzimaju, ali i po strukturi. Najveću površinu korišćenog poljoprivrednog zemljišta zauzima Obrenovac sa 22.940 hektara u 2012. godini. U Beogradu postoje opštine koje su geografski locirane u centru grada kao što su Vračar, Stari grad i Savski venac i kao takve ne zauzimaju poljoprivredne površine.

Najviše obradive poljoprivredne površine ima u Obrenovcu, a zatim u Paliluli, Mladenovcu i Lazarevcu. Oranice i bašte su najviše zastupljene u opštini Palilula, dok se u Grockoj stanovništvo najviše bavi uzgajanjem raznih vrsta voća. Pašnjaci, kao vrsta neobradivog zemljišta pogodnog za razvoj stočarstva dominiraju u opštini Čukarica.

Republika Srbija je u 2015. godini raspolagala sa 3.468.519 hektara korišćenog poljoprivrednog zemljišta, pri čemu se 4,0% nalazilo u Beogradskom regionu. Posmatrajući trogodišnji period od 2010. do 2012. godine primećuje se stabilnost u obimu poljoprivrednog zemljišta. Beogradski region nije pokazao znatne oscilacije u ukupnom poljoprivrednom zemljištu Republike Srbije. U 2010. godini Beogradu je pripadalo 4,30% poljoprivredne površine, dok je u 2011. zabeležen neznatan pad od 0,04 procentna poena, pa je Beogradski region zauzimao 4,26% ukupne poljoprivredne površine.

U Beogradskom regionu je u 2015. godini zasejano 125.157 hektara obradive poljoprivredne površine, Žita se seju na najvećem delu površine (85.955 ha ili 68%), zatim slede mahunarke (419 ha ili 0,3%), krmno bilje (22.503 ha ili 18%), krompir (2.107 ha ili 1,7%), šećerna repa (1.833 ha ili 1,5%), industrijsko bilje (8.268 ha ili 6,6%), povrće, bostan i jagode (3.220 ha ili 2,6%), cveće (41 ha ili 0,03%), ostali usevi na oranicama i baštama (6 ha ili 0,004%), i ugari (805 ha ili 0,6%).

Tokom posmatranog perioda od 2010. do 2015. godine najveće promene se beleže u uzgajanju živine čiji je broj značajno porastao tokom posmatranog period. Govedarstvo je najviše zastupljeno u opštini Palilula, dok se uzgajanjem svinja najviše bave stanovnici opštine Obrenovac. Živina se u najvećem broju uzgaja u Mladenovcu.

Ukupna poljoprivredna površina se sastoji od obradivog i neobradivog zemljišta. Struktura poljoprivredne površine u Republici Srbiji odgovara strukturi u Beogradskom regionu, pa tako u 2012. godini najveće učešće uzima obradiva površina od oko 84%, dok neobradive površine zauzimaju oko 16% zemljišta. Prosečna veličina poljoprivrednog gazdinstva na teritoriji grada Beograda iznosi 4,6 ha.

U Beogradu je zabeleženo postojanje 33.244 poljoprivrednih gazdinstava po popisu poljoprivrede od 2012. godine, od čega se najviše broji u Obrenovcu, Mladenovcu, Lazarevcu i Grockoj. Dominiraju gazdinstva sa malim brojem članova, odnosno jedno do dva lica.

Područje grada Beograda pripada dvema prirodnim celinama: Panonskoj niziji na severu i brežuljkastim terenima Šumadije na jugu. U geološko-geomorfološkom smislu, na području grada Beograda prisutne su sledeće osnovne kategorije terena:

- niskoravničarski tereni fluvijalnog genetskog tipa (aluvijalne zaravni Save, Dunava, Tamiša i Kolubare, i donjih delova njihovih pritoka, aluvijalno-barski tereni, rečno-terasne zaravni i aluvijalno-proluvijalni tereni);

- eolske i eolsko-akvatične zaravni Srema;

- tereni neogenog pobrđa;

- brdsko-planinski tereni i

- geotehnički tereni, tj. tereni formirani antropogenom delatnošću.

Prema intenzitetu obrade mogu se izdvojiti intenzivno i ekstenzivno obrađivane poljoprivredne površine, među kojima se dalje uočavaju posebne specifičnosti u zavisnosti od tipa predela kome pripadaju (lesna zaravan, aluvijalna zaravan, pobrđe i brdsko-planinsko područje).

Od značajnih problema koji se odnose na ugrožavanje kvaliteta poljoprivrednog zemljišta mogu se navesti sledeći:

- prenamena poljoprivrednog zemljišta (najčešće nekontrolisana) u građevinsko-industrijsko zemljište;

- starost i ugroženost nasipa za zaštitu od poplava;

- nedovoljno razvijeni sistemi za odvodnjavanje i navodnjavanje;

- neadekvatna primena pesticida i veštačkih đubriva, kao i korišćenje vode neodgovarajućeg kvaliteta za navodnjavanje.

Najplodnija zemljišta nalaze se severno od Save i Dunava, u Panonskoj ravnici i u okolini Obrenovca.

Preko 50% ukupnog poljoprivrednog zemljišta nalazi se u opštinama: Obrenovac, Palilula, Mladenovac i Lazarevac, dok poljoprivredne proizvodnje nema u opštinama Stari grad, Savski venac i Vračar.

Glavni poljoprivredni proizvodi koji se gaje na teritoriji grada prema podacima iz 2015. godine su žitarice (pšenica, raž, ječam, ovas, kukuruz) zasejane na 85.955 ha, stočno krmno bilje zasejano na 22.503 ha, industrijsko bilje (šećerna repa, suncokret, soja, uljana repica) zasejano na 8.268 ha, povrtno bilje zasejano na 3.220 ha, voće zasađeno na 12.908 ha, grožđe zasađeno na 766 ha i dr.

Površine poljoprivrednog zemljišta na teritoriji grada Beograda prema katastarskim klasama i kulturama su vrlo heterogene, od čega zavise i proizvodne osobine ovog zemljišta. Najveće učešće prema kategorijama korišćenja poljoprivrednog zemljišta u državnoj svojini imaju njive (78,34%) koje su istovremeno i najpogodnije za davanje u zakup.

Ukupna navodnjavana površina je 6.109 ha ili 4.5% od ukupno korišćene površine. Od tog broja 61,1% se navodnjava površinski, 14,7% orošavanjem i 24,2% kap po kap. Na području svih opština koje pripadaju Beogradu navodnjavanje se primenjuje na individualnim poljoprivrednim gazdinstvima za većinu malih sistema za navodnjavanje (uglavnom metodom kapanja i orošavanja) u zatvorenom prostoru (plastenici i staklenici), odakle stiže najveća količina povrća na gradske pijace. Površina zemljišta obuhvaćena sistemom za odvodnjavanje u regionu Beograda je 115.350 ha, pri čemu se oko 65.000 ha odnosi na zemljište koje se koristi za poljoprivrednu proizvodnju. Od ukupne površine obuhvaćene sistemom za odvodnjavanje oko 29% ukupne površine i 43% korišćenog poljoprivrednog zemljišta je stvarno odvodnjavano. Odvodnjavanje zemljišta se može vršiti kanalima za odvodnjavanje ili ispumpavanjem. Ukupna površina teritorije beogradskog regiona je pokrivena kanalima za odvodnjavanje u dužini od 1.060 km u 2013. godini, što je više u odnosu na prethodne dve godine kada su se kanali protezali na 878 km. Na teritoriji grada Beograda je u 2013. godini postojalo 27 crpnih stanica koje su služile za odvodnjavanje. Određeni broj stanica je reverzibilnog karaktera i može se koristiti i za navodnjavanje u sušnim periodima. Hidromelioracioni sistemi na teritoriji Beograda se nalaze u okviru pet melioracionih područja. Prema Operativnom planu za odbranu od poplava Srbije za 2013. godinu, ukupna dužina kanalske mreže na pomenutim područjima iznosi 1.836,4 km. Recipijenti područja, pod nazivom: Beograd Dunav 1, Beograd Dunav 2, Beograd Sava 1, Beograd Sava 2 su Dunav, Tamiš i Sava. Sistemi melioracionog područja Beograd Morava za recipijente, osim Save, imaju i reku Kolubaru, Topčidersku reku, Beljanicu, Turiju, Peštan, Lukavicu i Ljig.

Vodotoci I reda

- Spoljašnje vode koje čine nasipi i obaloutvrde na rekama Dunav, Sava, Kolubara i Veliki Lug (sa pritokama), ukupne dužine 506,93 km:

1. Sektor/deonica - desna obala Dunava (Beograd/Ada Huja D. 4.1.),(Vinča i Grocka D.5.1.) i leva obala Dunava i desna obala Tamiša (Pančevački rit D.6.1- 6.4.) - 99,39 km

2. Sektor/deonica - desna obala Dunava i leva obala Save od ušća do Klenka i kanal Nova Galovica (Zemun - Novi Beograd - Klenak S.1.1. i S.1.2.) - 68,61 km

3. Sektor/deonica - S.3.1 - S.3.10. desna obala Save od ušća do Vukićevice i pritoke, Topčiderska reka sa potokom Pariguz i Belom rekom, kao i Kolubara sa Tamnavom, Turijom, Beljanicom, Barajevskom rekom, Peštanom i Lukavicom, tri brane: "Resnik", "Bela reka" i "Duboki potok" - 281,07 km

4. Sektor/deonica - M.4.3. Smederevska palanka - Veliki Lug - 57,86 km

- Unutrašnje vode - hidromelioracioni sistemi kanalske mreže po teritorijalnoj pripadnosti ukupne dužine 1.866,51 km:

1. Melioraciono područje "Beograd Dunav 1" (HMS BG D1 1.) - 688,934 km

2. Melioraciono područje "Beograd Dunav 2" (HMS BG D2 1.) - 8,700 km

3. Melioraciono područje "Beograd Sava 1" (HMS BG S1 1. - S1 5.) - 667,014 km

4. Melioraciono područje "Beograd Sava 2" (HMS BG S2 1. - S2 16.) - 444,978 km

5. Melioraciono područje "Beograd Morava" (HMS BG M 1. - M 3.) - 56,886 km

6. Crpne stanice na teritoriji Beograda - ukupno 30.

JVP "Beograd vode" upravlja sistemom odbrane od poplava na vodnom području grada Beograda koji se sastoji od

Vodotoka II reda

- 200 registrovanih bujičnih vodotokova (Kaljavi potok, Mirijevski potok,...)

Ulaganja u vodoprivredni sistem na teritoriji grada Beograda su poslednjih dvadeset godina niska, tako da porast vodostaja reka predstavlja potencijalnu opasnost od poplava. Odbrana od poplava na teritoriji grada Beograda se sprovodi na dva načina. Aktivan način podrazumeva upravljanje i preraspodelu voda postojećim akumulacijama i retenzijama. Pasivna zaštita se odnosi na regulacije rečnog korita, nasipe i kejske zidove.

Tabela 7. Površine i objekti branjeni od poplava

Površine i objekti branjeni od poplava (Beogradski region)	2010	2011	2012	2013
Ukupna površina branjena od poplava, ha	60.274	33.819	33.819	33.819
Korišćena poljoprivredna površina, ha	51.694	28.429	28.429	28.429
Broj naselja	21	13	13	13
Broj industrijskih objekata	21	7	7	7
Broj ostalih privrednih objekata	143	120	120	120
Železničke pruge, km	52	46	46	46
Putevi, km	100	70	70	70
Ukupna dužina nasipa, km	471	471	471	404

Izvor: Republički zavod za statistiku

Posle katastrofalnih poplava u maju 2014. godine na teritoriji grada Beograda obnovljeno je na teritoriji GO Obrenovac 95% nasipa.

1.1.7. Višegodišnji zasadi

Za Beograd voćarsko-vinogradarska proizvodnja predstavlja značajan sektor poljoprivredne proizvodnje, kao i značajan izvor sirovine za prerađivačku industriju.

U svim opštinama grada Beograda, sa izuzetkom opština Savski venac, Vračar i Stari grad, u kojima ne postoje uslovi za ovu proizvodnju, zastupljena je voćarska proizvodnja. Povoljniji su uslovi u opštinama južno od Save i Dunava, gde ova proizvodnja ima veći intenzitet. U proizvodnji je zastupljeno jabučasto, jezgrasto, koštičavo, jagodičasto voće, kao i grožđe.

Kod zasada voća najzastupljenije je koštičavo voće sa 77,4% od ukupne površine zasada voća. Breskva je najzastupljenije koštičavo voće po površini zasada, odnosno 30,1% od ukupne površine koštičavog voća, dok višnja učestvuje sa 7,7%. Jabučasto voće učestvuje po zasađenoj površini sa 22,6% od ukupnih površina pod voćem. Jabuka po zasađenoj površini u okviru grupe jabučastog voća participira sa 75%. Najmanje je zastupljeno jezgrasto voće, odnosno orasi, koji po površini zasada učestvuju sa svega 1,77%. Značajna je i proizvodnja jagodastog voća, odnosno jagoda i malina.

Na području Beograda 14.659 gazdinstava se bavi voćarstvom. Ukupna površina pod voćem je 12.908 ha. Od toga na 10.597 ha se primenjuje plantažni način uzgoja, a na 2.311 ha ekstenzivni. Vinogradarstvom se bavi 3.217 gazdinstava na teritoriji grada na ukupnoj površini od 766 ha. Jabuke se gaje na 1.956 ha, kruške na 562 ha, breskve na 2.904 ha, kajsije na 2.265 ha, višnje na 737 ha, šljive na 2.507 ha, orasi na 229 ha, lešnici na 121 ha.

Na teritoriji grada jabuka se gaji na 1.478.870 stabala, kajsija na 565.353 stabala, višnja na 431.585 stabala, trešnja se gaji na 240.500 stabala. U 2013. godini na teritoriji Beograda grožđe se gajilo na ukupno 7.359.000 čokota. Od tog broja rodnih čokota je 7.116.670.

1.1.8. Stočni fond

Stočarska proizvodnja na teritoriji grada Beograda ima veliki značaj, koji se ogleda pre svega kroz proizvodnju stočarskih proizvoda koji služe za ishranu stanovništva (mleko, jaja, med i vuna). Prema podacima iz 2015. godine proizvodnja kravljeg mleka je 118.588 litara, što je za 14.920 litara manje u odnosu na 2014. godinu; jaja je 79.817 što je za 62.183 komada manje u odnosu na 2014. godinu; meda 879 t, što je za 579 t više u odnosu na 2014. godinu, vune je 160 t, što je za 34 t više u odnosu na 2014. godinu. Stočarstvo je značajno i kao sirovinska osnova za prehrambenu industriju. Razvoj stočarstva je od značaja i za razvoj pratećih industrija - proizvodnje stočne hrane, industrije mašina i opreme za poljoprivrednu proizvodnju i sl. Zavisno od prirodnih uslova, strukture korišćenih poljoprivrednih površina, ekonomske situacije i strukture stanovništva, koje u tiču na razvoj stočarstva, u pojedinim opštinama su u manjoj ili većoj meri razvijene pojedine linije stočarske proizvodnje.

Tabela 8. Stočarska proizvodnja po opštinama (goveda, svinje, ovce i živina).

(Izvor: Popis poljoprivrede 2012 - osnovni pokazatelji)

Opštine u Beogradu	Broj poljoprivrednih gazdinstava	Goveda	Svinje	Ovce	Živina
Barajevo	2.668	2.468	10.367	8.962	53.895
Voždovac	1.675	584	5.103	2.132	33.260
Vračar	/	/	/	/	/
Grocka	4.043	846	7.634	2.228	50.592
Zvezdara	224	24	238	53	1.147
Zemun	889	2.403	8.422	764	16.503
Lazarevac	4.831	3.205	16.771	18.966	71.770
Mladenovac	5.221	6.628	30.808	16.582	245.940
Novi Beograd	85	32	170	103	1.197
Obrenovac	5.536	9.650	56.031	14.656	106.110
Palilula	1.705	19.746	38.589	985	54.339
Rakovica	202	26	175	46	1.819
Savski venac	/	/	/	/	/
Sopot	2.708	3.200	13.462	8.744	50.180
Stari grad	/	/	/	/	/
Surčin	2.131	4.119	12.128	3.574	163.468
Čukarica	1.326	249	2.803	1.179	17.780
Ukupno (2012):	33.244	53.180	202.701	78.974	868.000
Ukupno (2013):	/	58.871	190.870	71.391	812.000
Ukupno (2014):	/	61.259	180.048	80.498	990.305

Govedarstvo (37,13%) je najviše zastupljeno u opštini Palilula, a za njom sledi Obrenovac (18,14%) i Mladenovac (12,46%). Svinjarstvom se najviše bave stanovnici opštine Obrenovac (27,65%) i Palilula (19,04%), dok se ovce najviše gaje u Lazarevcu (24,01%). Gajenje živine je isplativo za stanovnike prigradskih opština što se može videti na osnovu njihove brojnosti. Bilo da se gaji za sopstvene potrebe ili je namenjena za dalju prodaju, živina je najbrojnija u Mladenovcu (28,33%), Surčinu (18,83%) i Obrenovcu (12,22%).

Pčelarstvo predstavlja malu, ali izuzetno atraktivnu poljoprivrednu delatnost, koja poslednjih godina počinje da se tržišno usmerava u pravcu prihvatanja uslova i standarda EU. Različite vrste meda koje potiču sa geografskog područja Srbije su visokog kvaliteta i u ukupnom ekonomskom obimu poljoprivredne proizvodnje pčelarska proizvodnja učestvuje sa 0,6 %. Prema anketi iz 2015. godine na teritoriji grada Beograda ima ukupno 51.729 košnica pčela.

Najveći deo društvenog proizvoda poljoprivrede i ribarstva grada Beograda ostvaruje se iz privatne svojine, koja ima sve veći značaj za formiranje društvenog proizvoda poljoprivrede. Akvakultura se obavlja u pastrmskim i šaranskim ribnjacima. Pastrmski ribnjaci su locirani u brdsko planinskim krajevima, a šaranski u ravničarskim. Potencijal povećanja proizvodnje pastrmki je ograničen resursima čistih vodenih tokova, dok je potencijal za razvoj šaranskog ribarstva tako reći neograničen. U 2012. godini je proizvedeno 7,66 hiljada tona ribe u objektima za akvakulturu. U tom periodu uvezeno je 32.757 tona, dok je izvezeno 562 tone proizvoda ribarstva.

U strukturi stočnog krmnog bilja u periodu od 2013. do 2015. godine dominira proizvodnja kukuruza za krmu (zelena masa), sledi proizvodnja lucerke i deteline. U 2015. godini, proizvodnja lucerke je bila: 41.653 t, proizvodnja deteline 23.240 t, a proizvodnja kukuruza za krmu 114.244 t.

1.1.9. Mehanizacija, oprema i objekti

Poljoprivredni proizvođači shvataju da nizak nivo opremljenosti gazdinstava mehanizacijom predstavlja ograničavajući faktor razvoja poljoprivrede. Broj traktora je indikator koji ukazuje na razvijenost poljoprivredne proizvodnje, pre svega zemljoradnje u beogradskim opštinama. Na teritoriji grada Beograda prema Popisu poljoprivrede u 2012. godini ukupno ima 22.564 dvoosovinskih traktora, i 8.376 jednoosovinskih traktora, kombajna 1.442 i priključnih mašina 74.812. Ukupan broj objekata za smeštaj stoke je 59.146, objekata za smeštaj poljoprivrednih proizvoda na gazdinstvu: koševa za kukuruz je 17.765, ambara je 8.217 i silosa je 193, objekata za smeštaj poljoprivrednih mašina i opreme na gazdinstvu je 13.920, sušara je 231, objekata za silažu na gazdinstvima je 636, hladnjača 192, staklenika 146 i plastenika 4.994. Prema raspoloživim podacima Privredne komore Beograda, mlinska industrija Beograda ima dovoljno kapaciteta za smeštaj i preradu pšenice - silose i podna skladišta ukupnog kapaciteta od 200.000 t na godišnjem nivou. Mlinski kapaciteti na nivou Beograda iznose oko 160.000 t. Otkup pšenice će zavisiti isključivo od finansijske sposobnosti mlinske industrije koja kupuje pšenicu za sopstvene potrebe. Od značajnijih poljoprivrednih preduzeća na teritoriji grada Beograda koja se između ostalog bave proizvodnjom i preradom ratarskih proizvoda ili su njihovi veliki potrošači treba izdvojiti sledeća: PKB Korporacija; Beogradska pekarska industrija; Klas a.d.; Žitoprodukt; BD Agro; PIK Zemun; Dragan Marković a.d.; Kolubara usluge; Soko Štark; Institut za kukuruz; Institut za stočarstvo; Institut PKB Agroekonomik; "Makovica" a.d. i drugi. Ova poljoprivredna preduzeća i zadruge raspolažu velikim obradivim površinama, mehanizacijom, stručnim kadrom i smeštajnim kapacitetima koji omogućuju adekvatnu organizaciju proizvodnje i postizanje značajnih prinosa u ratarskoj proizvodnji. Prostor za skladištenje stajnjaka uslovljen je tipom stajnjaka, njegovom namenom i količinom. Dnevna količina stajnjaka koji krava proizvede zavisi od načina držanja, kao i ishrane. Stajnjak se pakuje u visine od oko 2 m, gde bi zapremina čvrstog stajnjaka iznosila oko 800kg/m3. Za razliku od čvrstog stajnjaka, skladištenje tečnog stajnjaka je nešto zahtevnije jer iziskuje jamu izgrađenu od nepropusnog materijala, transport od štale do jame sistemom kanala, nagiba, upotrebom pumpi i cisterni kao i drugom pratećom opremom. Čvrsti i tečni stajnjak se koristi za đubrenje njiva, odnosno poboljšanja strukture zemljišta. Prednost tečnog stajnjaka u odnosu na čvrsti, je i u njegovoj upotrebi za proizvodnju biogasa, što iziskuje dodatne građevine i prateću opremu.

1.1.10. Radna snaga:

Broj aktivnih registrovanih poljoprivrednih gazdinstava je 33.244, i isto toliko je i nosilaca poljoprivrednih gazdinstava.

Menadžeri (nosioci) poljoprivrednih gazdinstava su 4.477 žene, a 28.767 muškarci. Kvalifikacija menadžera (nosilaca poljoprivrednog gazdinstva) odnosno donosilaca odluka na poljoprivrednim gazdinstvima je takva da radno iskustvo iz poljoprivredne prakse ima 18.337, a svega 229 je pohađalo razne kurseve iz oblasti poljoprivrede.

Sezonsku radnu snagu čini 13.675 sezonskih radnika.

Nepovoljna je starosna struktura na gazdinstvima. Među opštinama koje imaju karakteristike ruralnih područja, najveće učešće starijih od 50 godina imaju gazdinstva u opštinama Sopot i Grocka, a najmlađa populacija registrovana je na gazdinstvima u opštinama Lazarevac, Mladenovac i Obrenovac.

1.1.11. Struktura poljoprivrednih gazdinstava

 

Popisom poljoprivrede 2012. godine u Beogradu je zabeleženo postojanje 33.244 poljoprivrednih gazdinstava, od čega: u Obrenovcu 5.536, Mladenovcu 5.221, Lazarevcu 4.831, Grockoj 4.043, Sopotu 2.708, Barajevu 2.668, Surčinu 2.131, Paliluli 1.705, Voždovcu 1.675, Čukarici 1.326, Zemun 889, Zvezdari 224, Rakovici 202 i Novom Beogradu 85, dok pojedine gradske opštine poput Vračara, Savskog venca i Starog grada nemaju poljoprivrednih gazdinstava na svojoj teritoriji. Od ukupnog broja registrovanih poljoprivrednih gazdinstava porodično poljoprivredno gazdinstvo čini 99,5%, a pravna lica i preduzetnici 0,5%.

U tabeli koja sledi dat je prikaz gazdinstava u Beogradu prema broju članova i stalno zaposlenih. Posmatrajući dobijene podatke može se primetiti da dominiraju gazdinstva sa malim brojem članova, odnosno jedno do dva lica. Najviše takvih gazdinstava ima u Obrenovcu, Mladenovcu i Lazarevcu. Slede poljoprivredna gazdinstva koja imaju nešto više članova, od tri do četiri lica. Najviše takvih je u Mladenovcu, a zatim u Obrenovcu, Lazarevcu i Grockoj. Najviše gazdinstava koja broje sedam i više lica ima u Mladenovcu, a slede ih gazdinstva u Paliluli, Obrenovcu i Lazarevcu.

Tabela 9. Gazdinstva prema broju članova i stalno zaposlenih na gazdinstvu

Opština	Ukupno	1-2 lica	3-4 lica	5-6 lica	7 i više lica
Barajevo	2.668	1.947	655	63	3
Voždovac	1.675	1.278	373	21	3
Vračar	/	/	/	/	/
Grocka	4.043	2.702	1.162	170	9
Zvezdara	224	182	37	4	1
Zemun	889	652	213	17	7
Lazarevac	4.831	3.257	1.367	196	11
Mladenovac	5.221	3.195	1.724	280	22
Novi Beograd	85	58	24	3
Obrenovac	5.536	3.699	1.614	212	11
Palilula	1.705	1.243	381	62	19
Rakovica	202	170	25	4	3
Savski venac	/	/	/	/	/
Sopot	2.708	1.966	662	75	5
Stari grad	/	/	/	/	/
Surčin	2.131	1.709	377	36	9
Čukarica	1.326	1.065	230	28	3
Ukupno Beograd	33.244	23.123	8.844	1.171	106

1.1.12. Proizvodnja poljoprivrednih proizvoda

Grad Beograd kao razvijen industrijski i trgovački centar, bez obzira što ima relativno velike površine plodnog poljoprivrednog zemljišta i povoljne prirodne uslove za bavljenje poljoprivredom, ima veoma mali procenat stanovništva koje se bavi isključivo poljoprivrednom proizvodnjom. U skladu s tim, kao i pod uticajem opštih političkih i ekonomskih uslova, deo ukupnog društvenog proizvoda koji se ostvaruje iz delatnosti poljoprivrede veoma je mali.

Ratarska proizvodnja po svom obimu, strukturi i složenosti predstavlja jedan od najznačajnijih sektora poljoprivredne proizvodnje na nivou grada Beograda koja takođe predstavlja i jedan od najvažnijih faktora prehrambene stabilnosti i sigurnosti grada.

Na teritoriji grada postoje odgovarajući uslovi za organizovanje ratarske proizvodnje pogotovu u opštinama koje se nalaze severno od Save i Dunava, gde su parcele znatno veće u odnosu na parcele opština koje se nalaze južno od ovih reka, gde je teren više brežuljkast i pogodniji za voćarsku proizvodnju. Međutim, celokupnu ratarsku proizvodnju karakteriše nedostatak sredstava za finansiranje tekuće proizvodnje i sve veće smanjenje raspoloživih obradivih površina usled nekontrolisane promene namene poljoprivrednog zemljišta.

Od ukupno 125.157 ha pod oranicama i baštama, u 2015. godini na teritoriji grada Beograda ratarska proizvodnja se odvijala na 121.085 ha, odnosno na 97% površina. Od ratarskih kultura dominiraju površine pod žitaricama sa 69%, zatim površine pod stočnim krmnim biljem sa 18%, a najmanje oraničnih površina se nalazi pod industrijskim biljem, svega 7%. Od žitarica najviše je površina pod kukuruzom 43. 724 ha i pšenicom 28.934 ha. Od povrtnog bilja u 2015. godini paprika zauzima 511 ha, paradajz 1031 ha, kupus i kelj 994 ha. Od industrijskog bilja najveće površine su pod sojom 4.831 ha, šećernom repom 1.803 ha i suncokretom 1.354 ha.

Prema podacima iz 2015. godine na teritoriji Beograda je bilo 56.982 grla goveda, 172.667 svinja, 77.266 ovaca, 11.354 koza, 1.649.008 komada živine, a broj košnica u 2015. godini je 51.729. Uzgoj ribe je organizovan na 19.9 ha.

Trenutno na teritoriji Beograda mali broj proizvođača (individualnih gazdinstava i preduzeća) ima sertifikovanu organsku proizvodnju, i to uglavnom u oblasti ratarstva, voćarstva, kao i prerade voća. Imajući u vidu visok rast inostrane tražnje za organskim proizvodima, blizinu, veličinu i potencijal tržišta Beograda, više cene ovih proizvoda u odnosu na proizvode hemijski tretirane, kao i veoma povoljne ekološke uslove za organsku proizvodnju u pojedinim opštinama grada (pre svega Sopot i Barajevo), jedan od načina razvijanja konkurentnosti celokupnog poljoprivrednog sektora Beograda jeste veća orijentacija proizvođača na organsku proizvodnju.

1.1.13. Zemljoradničke zadruge i udruženja poljoprivrednika

Prema podacima Zadružnog saveza Beograda na teritoriji grada Beograda registrovano je 56 zemljoradničkih zadruga i jedan zadružni savez. Od ovog ukupnog broja registrovanih zadruga aktivnih je 31 zadruga i jedan zadružni savez. Pet zadruga je u stečaju. Dvadeset zadruga je neaktivno ili je u blokadi.

Svaka od ovih zadruga broji najmanje stotinu zadrugara. Ukupan broj kooperanata sa kojim zadruge na teritoriji grada Beograda sarađuju je preko 4.500 kooperanata.

Osnovne delatnosti zadruga su: stočarstvo, voćarstvo, povrtarstvo, ratarstvo, pčelarstvo kao i otkup i plasman poljoprivrednih proizvoda.

Zadruge se sreću sa sledećim problemima:

- nerešeno pitanje vlasničkih odnosa nad imovinom u zadrugama (nerešeni vlasnički odnosi predstavljaju veliku prepreku za uspešnije poslovanje zadruga);

- nepoštovanje zadružnih principa i zadružnih vrednosti u radu zadruga (poslovanje zadruga po zadružnim principima je obaveza propisana od strane Međunarodnog zadružnog saveza i Zakona o zadrugama);

- nepostojanje zadružne revizije (Zadružna revizija je propisana zakonom i odnosi se na kontrolu primene zadružnih principa u poslovanju zadruge, kao i kontrolu poslovanja zadruge uopšte. Ta zakonska odredba se ne poštuje, a uz to i ne postoje licencirani zadružni revizori);

- otežan pristup zadruga tržištu kapitala (bankarski krediti za finansiranje poljoprivredne proizvodnje i investicije u poljoprivredi su krajnje nepovoljni);

- nedovoljna obuhvaćenost zadruga merama agrarne politike Srbije (zadruge su mali korisnici sredstava agrarnog budžeta);

- finansijska iscrpljenost i nelikvidnost zadruga (hronična nestašica sopstvenih obrtnih sredstava za nabavku repromaterijala i zasnivanje polj. proizvodnje);

- smanjenje obima prometa roba i usluga u zadrugama (značajan promet poljoprivrednih proizvoda preko 30%, pre svega voća i povrća i žive stoke obavlja se preko nakupaca u tzv. sivoj zoni i predstavlja krajnje nelojalnu konkurenciju zadrugama u poslovima koji su njihova osnovna delatnost).

Takođe, prisutna je dalja devastacija zadružne imovine kroz primenu osporenih odredbi Zakona o stečaju.

Prisutno je nedovoljno podsticanje udruživanja u zadruge i druge oblike organizovanja kako sa nivoa Republike tako i Grada.

1.1.14. Transfer znanja i informacija

Transfer znanja u oblasti poljoprivrede sprovodi se kroz sistem formalnog obrazovanja svih nivoa (od srednjeg obrazovanja do doktorskih studija), putem različitih vrsta obuka organizovanih od strane obrazovnih i istraživačkih ustanova i organizacija, Poljoprivredne savetodavne stručne službe (u daljem tekstu: PSSS-a), privatnih privrednih društava, projektnih jedinica, medija itd. Savetodavni sistem u poljoprivredi obuhvata 35 PSSS: 22 na području uže Srbije, čiji rad je pod monitoringom Ministarstva poljoprivrede i zaštite životne sredine (u daljem tekstu: MPZŽS) i 12 PSSS i Enološka stanica čiji rad je pod monitoringom Pokrajinskog sekretarijata za poljoprivredu, vodoprivredu i šumarstvo. Za transfer znanja i pružanje podrške poljoprivrednim proizvođačima na teritoriji grada Beograda zadužene su dve PSSS: Padinska skela (šest savetodavaca) i Mladenovac (sedam savetodavaca). Organizovani transfer znanja preko PSSS stiže do relativno malog broja korisnika. Korisnici često informacije prihvataju sa rezervom i retko se usuđuju da investiraju sopstvena sredstva u sticanje novih znanja i veština. Nesigurnosti korisnika doprinosi i to što transfer znanja koji se vrši u svrhu promocije novih proizvoda i tehnologija, putem medija i na druge načine, može biti neobjektivan i usmeren prevashodno na profit prenosioca. Mogućnosti koje pružaju privatno-javna partnerstva u domenu kreiranja i transferu znanja i tehnologija, kao i većeg uključivanja drugih aktera (zadruga, privatnih konsultantskih privrednih subjekata i agencija, nevladinog sektora i drugih) nisu iskorišćene.

Tabelarni prikaz planiranih mera i finansijskih sredstava

Tabela 1. Mere direktnih plaćanja

Redni broj	Naziv mere	Šifra mere	Planirani budžet za tekuću godinu bez prenetih obaveza (u RSD)	Iznos podsticaja po jedinici mere (apsolutni iznos u RSD)	Iznos podsticaja po korisniku (%) (npr. 30%, 50%, 80%)	Maksimalni iznos podrške po korisniku (ako je definisan) (RSD)	Prenete obaveze
1.
2.
3.
n+1...
	UKUPNO

Tabela 2. Mere kreditne podrške

Redni broj	Naziv mere	Šifra mere	Planirani budžet za tekuću godinu bez prenetih obaveza (u RSD)	Iznos podsticaja po jedinici mere (apsolutni iznos u RSD)	Iznos podsticaja po korisniku (%) (npr. 30%, 50%, 80%)	Maksimalni iznos podrške po korisniku (ako je definisan) (RSD)	Prenete obaveze
1.
2.
3.
n+1...
	UKUPNO

Tabela 3. Mere ruralnog razvoja

Redni broj	Naziv mere	Šifra mere	Planirani budžet za tekuću godinu bez prenetih obaveza (u RSD)	Iznos podsticaja po korisniku (%) (npr. 30%, 50%, 80%)	Maksimalni iznos podrške po korisniku (ako je definisan) (RSD)	Prenete obaveze
1.	Investicije u fizičku imovinu poljoprivrednim gazdinstvima	101	115.100.000,00	80%	1.600.000,00
	UKUPNO		115.100.000,00

Tabela 4. Posebni podsticaji

Redni broj	Naziv mere	Šifra mere	Planirani budžet za tekuću godinu bez prenetih obaveza (u RSD)	Iznos podsticaja po jedinici mere (apsolutni iznos u RSD)	Iznos podsticaja po korisniku (%) (npr. 30%, 50%, 80%)	Maksimalni iznos podrške po korisniku (ako je definisan) (RSD)	Prenete obaveze
1.	Podsticaji za promotivne aktivnosti u poljoprivredi i ruralnom razvoju	402	4.600.000,00	/	100%	2.000.000,00
	UKUPNO		4.600.000,00

Tabela 5. Mere koje nisu predviđene u okviru mera direktnih plaćanja, mera kreditne podrške, mera ruralnog razvoja i posebnih podsticaja

Redni broj	Naziv mere	Šifra mere	Planirani budžet za tekuću godinu bez prenetih obaveza (u RSD)	Iznos podsticaja po korisniku (%) (npr. 30%, 50%, 80%)	Maksimalni iznos podrške po korisniku (ako je definisan) (RSD)	Prenete obaveze
1.
2.
3.
n+1...
	UKUPNO

Tabela 6. Tabelarni prikaz planiranih finansijskih sredstava

Budžet	Vrednost u RSD
Ukupan iznos sredstava iz budžeta AP/JLS planiranih za realizaciju Programa podrške za sprovođenje poljoprivredne politike i politike ruralnog razvoja (bez prenetih obaveza)	119.700.000,00
Planirana sredstva za direktna plaćanja
Planirana sredstva za kreditnu podršku
Planirana sredstva za podsticaje merama ruralnog razvoja	115.100.000,00
Planirana sredstva za posebne podsticaje	4.600,000,00
Planirana sredstva za mere koje nisu predviđene u okviru mera direktnih plaćanja, kreditne podrške i u okviru mera ruralnog razvoja
Prenete obaveze

1.1. Ciljna grupa i značaj promena koje se očekuju za korisnike nakon primene Programa

Ciljna grupa su registrovani poljoprivredni proizvođači koji imaju formirane zasade voća maksimalno do 1 ha ali ne raspolažu protivgradnom mrežom i sistemom za navodnjavanje, registrovani poljoprivredni proizvođači koji planiraju biljnu proizvodnju u zatvorenom prostoru i za tu namenu planiraju maksimalno do 0,05 ha obradive površine, registrovani poljoprivredni proizvođači koji se bave proizvodnjom meda i proizvoda od meda ili planiraju proizvodnju meda i proizvoda od meda, registrovani poljoprivrednim proizvođačima koji se bave stočarstvom u cilju povećanja proizvodnje kravljeg mleka i mesa, bolju snabdevenost tržišta grada Beograda mesom, mlekom i mlečnim proizvodima, unapređenje genetskog potencijala, ukrupnjavanje stada kao i povećanje broja grla specijalizovanih mlečnih rasa goveda, kao i registrovani poljoprivredni proizvođači za nabavku mehanizacije u cilju jačanja konkurentnosti poljoprivrednih gazdinstava.

Nakon realizovanja mera očekuje se značajno povećanje prinosa koji će korisniku omogućiti uvećan i redovan izvor prihoda.

1.4. Informisanje korisnika o mogućnostima koje program pruža

Informisanje korisnika o mogućnostima koje program pruža će se uz podršku Službe za informisanje vršiti prezentacijom programa elektronskim i štampanim sredstvima javnog informisanja kao i putem interneta, odnosno na zvaničnom sajtu Grada Beograda i društvenim mrežama. Kratkim vestima i reportažama vršiće se najava aktivnosti u vezi sa programom mera kao i prezentacija postignutih rezultata. Planirane su tribine u prisustvu poljoprivrednih proizvođača, koje će se održati u prostorijama gradskih opština koje imaju na svom području značajnu poljoprivrednu proizvodnju i poljoprivredna gazdinstva koja čine ciljnu grupu za realizaciju mera. Takođe, redovno će biti obaveštavane stručne službe i predstavnici opštinskih uprava o pripremi i realizaciji programa mera u cilju informisanja poljoprivrednika putem lokalnih sredstava informisanja, internet stranica i oglasnih tabli koje uređuju gradske opštine.

1.5. Monitoring i evaluacija/nadzor realizacije programa

Praćenje će se vršiti neposrednim uvidom u realizaciju mera iz programa mera od strane predstavnika sekretarijata. Kontrola na terenu i pozitivan izveštaj u formi zapisnika je neophodan kako bi se izvršio transfer sredstava na tekući račun nosioca poljoprivrednog gazdinstva. Monitoring je predviđen tekstom Javnog poziva za dodelu podsticajnih sredstava kao i ugovorom koji sačinjava predstavnik sekretarijata i korisnik sredstava i odnosi se na mogućnost vršenja kontrole bez prethodne najave u periodu koji se odnosi na vreme u kojem korisnik ne sme da otuđi predmet investicije. Takođe, predmet nadzora je i funkcionalnost predmetne investicije. Evaluacija je takođe predviđena tekstom Javnog poziva za dodelu podsticajnih sredstava kao i pomenutim ugovorom i odnosi se na obavezu korisnika sredstava da na zahtev davaoca sredstava dostavi sekretarijatu podatke o vrsti kulture i sorte koje će se gajiti, ostvaren prinos i prihod koji se ostvaruje po jedinici površine kao i obim plasmana ostvarene proizvodnje na tržištu.

II OPIS PLANIRANIH MERA

Naziv mere: Investicije u fizičku imovinu poljoprivrednih gazdinstava

Šifra mere: 101

2.1.1. Obrazloženje

Tehničko-tehnološka opremljenost poljoprivrednog sektora zahteva značajnije investicije u modernizaciju proizvodnje poljoprivrednih gazdinstava registrovanih na teritoriji grada Beograda, kao i opremu, tehnologiju i jačanje proizvodnog lanca. U skladu sa nacrtom Strategije Grada Beograda 2015-2020. godine i Akcionim planom koji je sastavni deo ove strategije, najveći deo planiranih budžetskih sredstava je upravo namenjen rastu konkurentnosti.

Relativno male površine kojima raspolažu gazdinstva uslovljavaju intenzivnu poljoprivrednu proizvodnju koja obezbeđuje visok prihod po jedinici površine.

Gazdinstva koja se bave proizvodnjom povrća, voća i drugih proizvoda, karakteriše specijalizovana proizvodnja a ključni problem ovog sektora je nedostatak sredstava za zasnivanje intenzivne proizvodnje u zaštićenim uslovima. Proizvodnja meda i pčelinjih proizvoda ne zahteva veliku površinu poljoprivrednog zemljišta i velika ulaganja, ali zahteva visok nivo znanja pa je neophodna edukacija.

Mera investicije u materijalna sredstva poljoprivrednih gazdinstava podržava mala i srednja poljoprivredna gazdinstva u cilju unapređenja sredstava i procesa proizvodnje, produktivnosti, konkurentnosti kao i tehnološkog osposobljavanja gazdinstava u skladu sa EU standardima, a sve radi postizanja veće ekonomske efikasnosti, veće orijentisanosti ka tržištu i dugoročne održivosti.

Sektor - Mleko

Zavisno od prirodnih uslova, strukture korišćenja poljoprivrednih površina, ekonomske situacije i strukture stanovništva, i ostalih faktora koji koje utiču na razvoj stočarstva, u pojedinim opštinama su u manjoj ili većoj meri razvijene pojedine linije stočarske proizvodnje. Stočarska proizvodnja na teritoriji grada Beograda ima veliki značaj, koji se ogleda pre svega kroz proizvodnju i izvoz stočarskih proizvoda koji služe za ishranu stanovništva (meso, mleko, jaja, med i vuna). Stočarstvo je značajan izvor sirovina za prehrambenu industriju. Razvoj stočarstva je veoma bitan i za razvoj pratećih industrija - proizvodnje stočne hrane, industrije mašina, opreme za poljoprivrednu proizvodnju i sl. Ključni problem ovog sektora ogleda se u konstantnom smanjenju broja grla stoke, kao i smanjenju količine proizvedenog i otkupljenog kravljeg mleka i mesa.

Sektor - Voće, grožđe, povrće i cveće

Iako ova gazdinstva karakteriše specijalizovana proizvodnja, ključni problem ovog sektora je usitnjenost poseda, nedovoljna edukacija i nedovoljna primena savremene tehnologije proizvodnje, zastarelost mehanizacije. Prosečna površina poljoprivrednog zemljišta kojim raspolaže poljoprivredno gazdinstvo na teritoriji grada Beograda iznosi 4,1 ha. Broj traktora je indikator koji ukazuje na razvijenost poljoprivredne proizvodnje, pre svega zemljoradnje u beogradskim opštinama.

Visoki troškovi proizvodnje i nemogućnost uticaja na cene u lancu ishrane dovode do niskog nivoa profita, a samim tim i do nemogućnosti investiranja u nove kapacitete.

Nizak stepen obrazovanja i stručne osposobljenosti stvara poteškoće kada je reč o pravilnoj upotrebi savremene opreme i korišćenju inputa, primeni savremenih metoda u proizvodnji povrća i voća u zaštićenim uslovima kao i metoda za navodnjavanje.

Na teritoriji grada relativno mali broj gazdinstava se bavi proizvodnjom cveća i to pre svega u zaštićenom prostoru. To su uglavnom usko specijalizovana gazdinstva koja su dobro organizovana i sarađuju međusobno po pitanju zajedničke nabavke inputa proizvodnje i plasmana proizvoda.

Sektor - Pčelarstvo

Pčelarstvo predstavlja izuzetno atraktivnu poljoprivrednu delatnost, koja poslednjih godina počinje da se tržišno usmerava u pravcu prihvatanja uslova i standarda Evropske unije. Med sa geografskog područja Srbije se ističe kvalitetom i tražen je na tržištu zemalja Evropske unije.

Prema anketi iz 2015. godine na teritoriji grada Beograda ima ukupno 51.729 košnica pčela. Pčelarstvo može biti dopunska delatnost na poljoprivrednom gazdinstvu jer ne zahteva veliku površinu i velika ulaganja. Takođe, uz značajna ulaganja može biti profitabilna osnovna delatnost.

Prosečan prinos meda po košnici u prethodnim godinama u uslovima obilnih padavina iznosi 6,7 kilograma meda po košnici. Gazdinstvo sa 50 košnica može da obezbedi egzistenciju za višečlanu porodicu. Problem je nestandardan kvalitet meda i nepostojanje velikih kupaca kao i nizak nivo znanja u vezi sa novim tehnologijama i tradicionalnim veštinama.

2.1.2. Ciljevi mere

Opšti ciljevi:

Stabilnost dohotka poljoprivrednih gazdinstava; povećanje proizvodnje, poboljšanje produktivnosti i kvaliteta proizvoda i smanjenje troškova proizvodnje; unapređenje tehničko-tehnološke opremljenosti; održivo upravljanje resursima i zaštite životne sredine; rast konkurentnosti uz prilagođavanje zahtevima domaćeg i inostranog tržišta; usklađivanje sa pravilima Evropske unije, njenim standardima, politikama i praksama.

Specifični ciljevi po sektorima:

Sektor - Mleko - Povećanje broja grla; kvalitativno i kvantitativno povećanje proizvodnje; povećanje prihoda u domaćinstvima koja se bave stočarskom proizvodnjom;

Sektor - Voće, grožđe, povrće i cveće - uspostavljanje novih proizvodnih površina i obnavljanje postojeće proizvodnje; povećanje površina u zaštićenom prostoru; povećanje površina pod intenzivnim zasadima; povećanje navodnjavanih površina sistemom "kap po kap"; povećanje površina zasada voća pod sistemom protivgradnih mreža; povećanje proizvodnje, poboljšanje produktivnosti i kvaliteta proizvoda i smanjenje troškova proizvodnje; jačanje konkurentnosti poljoprivrednih gazdinstava; obnavljanje zastarele mehanizacije i usvajanje novih tehnologija proizvodnje.

Sektor - Pčelarstvo - povećanje broja košnica u kojima se proizvodi med i pčelinji proizvodi uz tradicionalne veštine i savremena znanja; povećanje proizvodnje pčelarskih proizvoda; povećanje prihoda u domaćinstvima koja se bave pčelarskom proizvodnjom; povećanje stepena zaposlenosti u sektoru i dostizanje standarda u oblasti zaštite životne sredine;

2.1.3. Veza mera sa nacionalnim programima za ruralni razvoj i poljoprivredu

Nacionalni program ruralnog razvoja od 2015-2020. godine nije usvojen.

2.1.4. Krajnji korisnici

Krajnji korisnici su fizička lica registrovana u Registru poljoprivrednih gazdinstava u skladu sa Zakonom o podsticajima u poljoprivredi i ruralnom razvoju.

2.1.5. Ekonomska održivost

Podnosilac zahteva za sredstva nije u obavezi da dokaže ekonomsku održivost ulaganja kroz određenu formu biznis plana ili projekta.

2.1.6. Opšti kriterijumi za korisnike

- Da je upisan u Registar poljoprivrednih gazdinstava u skladu sa Pravilnikom o načinu i uslovima upisa i vođenja registra poljoprivrednih gazdinstava;

- Za investiciju za koju podnosi zahtev, ne sme koristiti podsticaje po nekom drugom osnovu (subvencije, podsticaji, donacije), odnosno da ista investicija nije predmet drugog postupka za korišćenje podsticaja, osim podsticaja u skladu sa posebnim propisom kojim se uređuje kreditna podrška registrovanim poljoprivrednim gazdinstvima;

- Korisnici sredstava moraju da raspolažu poljoprivrednim zemljištem na teritoriji grada Beograda i imaju stalno mesto prebivališta na teritoriji grada Beograda.

- U slučaju kada korisnik nije vlasnik katastarskih parcela i objekta koji su predmet investicije za koju se podnosi zahtev, neophodno je da na njima ima pravo zakupa, odnosno korišćenja na osnovu ugovora zaključenog sa zakupodavcem fizičkim licem.

2.1.7. Specifični kriterijumi

Sektor - Mleko:

Pravo na podsticaje imaju fizička lica - nosioci registrovanog poljoprivrednog gazdinstva koji poseduje najmanje jedno, umatičeno grlo goveda u sopstvenom zapatu i da poseduje odgovarajući objekat za uzgoj goveda koji se nalazi na katastarskoj parceli na teritoriji grada Beograda.

Sektor - Voće, grožđe, povrće i cveće:

Pravo na podsticaje imaju fizička lica - nosioci registrovanog poljoprivrednog gazdinstva koji imaju zasnovanu voćarsku proizvodnju na minimum 0,25 ha jagodičastog voća i hmelja, i 0,25 ha drugog voća.

Pravo na podsticaje imaju fizička lica - nosioci registrovanog poljoprivrednog gazdinstva koji planiraju zasnivanje povrtarske proizvodnje kao i proizvodnju rasada i cveća, u zatvorenom prostoru površine do 0,05 ha.

Pravo na podsticaje imaju fizička lica - nosioci registrovanog poljoprivrednog gazdinstva koji imaju minimum 3 ha obradivog poljoprivrednog zemljišta.

Sektor - Pčelarstvo:

Pravo na podsticaje za nabavku opreme za pčelarstvo imaju fizička lica - nosioci registrovanog poljoprivrednog gazdinstva.

2.1.8. Lista investicija u okviru mere

Šifra investicije	Naziv investicije
101.1.1.	Nabavka kvalitetnih priplodnih junica mlečnih rasa ili simentalskog govečeta
101.3.3.	Nabavka mehanizacije i opreme za setvu, sadnju, zaštitu bilja i navodnjavanje za voćarsku i vinogradarsku proizvodnju, proizvodnju sadnog materijala i povrtarsku proizvodnju (uključujući i proizvodnju rasada i cvećarstva) na otvorenom polju, nabavka mehanizacije za voćarsko-vinogradarsku proizvodnju; nabavka preciznih mašina za setvu, mašina za rasađivanje rasada, visokokvalitetnih prskalica ili atomizera za zaštitu od bolesti, korova ili štetočina; sistema sa mikroprskalicama za zaštitu voćnjaka, vinograda i rasadnika od izmrzavanja; protivgradnih mreža i prateće opreme; nabavka sistema "kap po kap"; nabavka plastičnih folija, agrotekstila i slično i prskalica za navodnjavanje).
101.3.4.	Izgradnja staklenika i nabavka opreme i/ili materijala za povrtarsku proizvodnju i proizvodnju jagodastog voća, kao i rasadničarsku proizvodnju i cvećarstvo u zaštićenom i poluzaštićenom prostoru (nabavka konstrukcija za plastenike i staklenike, visoko kvalitetnih višegodišnjih, višeslojnih folija za plastenike, sistema za zagrevanje plastenika, sistema za veštačko osvetljavanje, sistema za navodnjavanje i đubrenje vodotopivim đubrivima i stolova za proizvodnju rasada) za plastenike i staklenike.
101.3.2.	Nabavka voćarsko-vinogradarskih traktora do 100 KW, rigolera, podrivača i mašina za rezidbu, tarupiranje i berbu
101.4.1.	Nabavka traktora za ratarsku proizvodnju
101.5.2.	Nabavka opreme za pčelarstvo.

2.1.9. Kriterijumi selekcije za investiciju broj 101.1.1

Redni broj	Tip kriterijuma za izbor	Bodovi
1.	Broj članova registrovanog poljoprivrednog gazdinstva - 1-2 člana - 3-4 članova - 5 i više članova	10 15 20
2.	Godine starosti nosioca poljoprivrednog gazdinstva - 18-40 godina - 41-60 godina - 61 i više	10 6 3

Kriterijumi selekcije za investiciju broj 101.3.3 - i investicija broj 101.3.4

Redni broj	Tip kriterijuma za izbor	Bodovi
1.	Organska proizvodnja	30
2.	Broj članova registrovanog poljoprivrednog gazdinstva - 1-2 člana - 3-4 članova - 5 i više članova	10 15 20
3.	Godine starosti nosioca poljoprivrednog gazdinstva - 18-40 godina - 41-60 godina - 61 i više	10 6 3

Kriterijumi selekcije za investiciju broj 101.3.2 i kriterijumi selekcije za investiciju broj 101.4.1.

Redni broj	Tip kriterijuma za izbor	Bodovi
1.	Broj članova registrovanog poljoprivrednog gazdinstva - 1-2 člana - 3-5 članova - 5 i više članova	10 15 20
2.	Godine starosti nosioca poljoprivrednog gazdinstva - 18-40 godina - 41-60 godina - 61 i više	10 6 3

Kriterijumi selekcije za investiciju broj 101.5.2

Redni broj	Tip kriterijuma za izbor	Bodovi
1.	Organska proizvodnja	30
2.	Podnosilac zahteva je lice mlađe od 40 godina	20

Izbor liste kandidata vršiće se na osnovu broja bodova a do utroška raspoloživih sredstava. Ako dva ili više podnosioca prijave imaju isti broj bodova, prednost će imati podnosilac prijave koji je ranije podneo prijavu odnosno podneo kompletnu dokumentaciju.

2.1.10. Intenzitet pomoći

SEKTOR	PODSTICAJI		Maksimalni iznos finansijskih sredstava (rsd)
	Min.	Maks.
Voće, grožđe povrće i cveće	/	80%*	1.600.000,00
Pčelarstvo	/	80%*	65.000,00
Mleko	/	80%*	300.000,00

* Napomena: Iznos 80% ali da ne prelazi maksimalno utvrđeni iznos finansijskih sredstava

Intenzitet pomoći za sve investicije iznosi 80% ukupnih prihvatljivih troškova.

Maksimalni iznos povraćaja/investicije po sektorima je sledeći:

Za voće, povrće i ostale useve:

- Maksimalni iznos finansijskih sredstava po investiciji ne može biti veći od 1.600.000,00 dinara.

Za pčelarstvo:

Maksimalni iznos finansijskih sredstava po investiciji ne može biti veći od 65.000,00 dinara.

Za stočarstvo:

Maksimalni iznos finansijskih sredstava po investiciji ne može biti veći od 300.000,00 dinara.

2.1.11. Indikatori - pokazatelji

Redni broj	Naziv pokazatelja
1.	Ukupan broj podnetih zahteva
2.	Ukupan broj podržanih projekata
3.	Broj podržanih mladih poljoprivrednih proizvođača

2.1.12. Administrativna procedura

Mera će biti sprovedena od strane organa lokalne samouprave, odnosno Sekretarijata za privredu Gradske uprave Grada Beograda. Investicije koje će se finansirati u okviru ove mere će biti izabrane u postupku javnih poziva za podnošenje zahteva za korišćenje bespovratnih sredstava. Grad Beograd kao jedinica lokalne samouprave će svake godine donositi Program mera podrške poljoprivredne politike i politike ruralnog razvoja (u daljem tekstu: Program mera), objavljivati javne pozive za podnošenje zahteva za dodelu podsticajnih sredstava, nakon dobijanja saglasnosti gradonačelnika na Zaključak o pokretanju postupka, vreme otvaranja postupka i rokove za podnošenje zahteva kao i sprovesti široku kampanju informisanja.

Dostavljeni zahtevi će biti administrativno provereni od strane stručnih službi Sekretarijata za privredu u smislu kompletnosti, administrativne usaglašenosti i prihvatljivosti. Zahtev se podnosi od strane korisnika na obrascima u skladu sa uslovima koji su propisani javnim pozivom. Detaljne administrativne provere se sprovode pre odobravanja zahteva radi utvrđivanja da li je zahtev potpun, podnet na vreme i da li su uslovi za odobravanje zahteva ispunjeni. Zahtevi koji budu dostavljeni kompletni, blagovremeno i u skladu sa uslovima javnog poziva će biti pregledani po redosledu njihovog pristizanja. Nakon obrade zahteva od strane stručne službe Sekretarijata za privredu, biće formirana lista sa podnosiocima zahteva koji ispunjavaju uslove u skladu sa redosledom podnošenja potpunih zahteva kao i posebnim kriterijumima za dodelu podsticajnih sredstava i doneta Odluka o dodeli podsticajnih sredstava. Nakon dobijanja saglasnosti gradonačelnika na Odluku o dodeli podsticajnih sredstava, sekretar Sekretarijata za privredu zaključuje sa korisnikom podsticajnih sredstava ugovor kojim se regulišu međusobna prava i obaveze.

Posle administrativne kontrole, prihvatljivi zahtevi će biti provereni na licu mesta od predstavnika Sekretarijata za privredu u cilju utvrđivanja ispunjenosti uslova za postavljanje opreme.

3.4. Naziv mere: 402. Podsticaji za promotivne aktivnosti u poljoprivredi i ruralnom razvoju

3.4.1. Obrazloženje

Ova mera unapređuje kreiranje novih znanja u skladu sa stvarnim potrebama krajnjih korisnika, implementaciju postojećih znanja i transfer znanja međusobnim povezivanjem kreatora znanja i njihovim povezivanjem sa poljoprivrednim proizvođačima. Ovu meru je neophodno sprovoditi zbog posedovne strukture (veliki broj malih gazdinstava), skromnog znanja i nedostatka dodatnih veština ruralnog stanovništva, niske produktivnosti i niskih prihoda koji se ostvaruju od poljoprivrede. Mere koje je u Programu mera predloži Sekretarijat za privredu nije moguće realizovati bez transfera znanja s obzirom da se radi o oblastima u poljoprivredi koje zahtevaju visok nivo znanja i veština. Planirana su sredstva za obuku za organsku proizvodnju i obuku za pčelare.

Sekretarijat za privredu - Grad Beograd u 2017. godini predstaviće se na Sajmu etno-hrane i pića koji će se održati na Beogradskom sajmu i na Međunarodnom poljoprivrednom sajmu koji će se održati na Novosadskom sajmu. Cilj sajmova je predstavljanje proizvođača radi zaključenja kupoprodajnih ugovora sa potencijalnim kupcima iz Srbije i inostranstva, pronalaženje investitora za proizvodnju, ambalažu i plasman etno proizvoda, edukacija proizvođača iz oblasti standardizacije, upoznavanje tržišta sa specifičnim proizvodima i promocija etno hrane i pića i tradicionalnog načina pripremanja prehrambenih proizvoda kao dela kulturnog identiteta naroda.

3.4.2. Ciljevi mere

Opšti ciljevi:

Povećanje dostupnosti i kvaliteta znanja, unapređenje socijalne i ekonomske inkluzije malih i srednjih gazdinstava u ruralnim sredinama; održivi razvoj, zaštita resursa, poboljšanje biodiverziteta i smanjenje migracije stanovništva.

Specifični ciljevi:

Jačanje i funkcionalno povezivanje svih aktera u sistemu kreiranja i transfera znanja.

3.4.3. Veza sa merama Nacionalnog programa za ruralni razvoj

Nacionalni program ruralnog razvoja od 2015. do 2020. godine još nije usvojen.

3.4.4. Krajnji korisnici sredstava su udruženja građana, preduzetnici i pravna lica za pružanje usluga, naučne i stručne institucije

3.4.5. Ekonomska održivost

Podnosilac zahteva za sredstva nije u obavezi da dokaže ekonomsku održivost ulaganja kroz određenu formu biznis plana ili projekta.

3.4.6. Opšti kriterijumi za korisnike

Korisnik treba da bude upisan u odgovarajući registar (Registar privrednih subjekata, Registar inovacionih organizacija ili Registar udruženja i dr.) i da poseduje potpisanu izjavu da ne postoji zahtev za isto ulaganje u drugim javnim fondovima.

 

3.4.7. Specifični kriterijumi

- Korisnici sredstava za stručno osposobljavanje, aktivnosti sticanja veština i pokazne aktivnosti treba da imaju iskustvo u pružanju usluge, stručni i tehnički kapacitet.

- Udruženja građana koja imaju sedište na teritoriji grada Beograda, sa definisanim ciljevima stručnog osposobljavanja članova i mogućnošću organizacije obrazovanja odraslih kao i izdavanje odgovarajućih uverenja o tome (Statut udruženja).

3.4.8. Lista investicija u okviru mere

Šifra investicije	Naziv investicije
402.1	Informativne aktivnosti: sajmovi, izložbe, manifestacije, studijska putovanja

3.4.9. Kriterijumi selekcije

Kriterijumi selekcije se ne primenjuju pri realizaciji ove mere s obzirom da nije predviđeno rangiranje potencijalnih korisnika.

3.4.10. Intenzitet pomoći

Intenzitet pomoći za investiciju iznosi do 100% ukupnih prihvatljivih troškova.

3.4.11. Indikatori - pokazatelji

Redni broj	Naziv pokazatelja
1.	Ukupan broj održanih edukacija/radionica
2.	Ukupan broj edukovanih poljoprivrednika koji su stekli sertifikat ili potvrdu o pohađanju obuke
3.	Ukupan broj poljoprivrednih proizvođača koji su posetili sajam

3.4.12. Administrativna procedura

Mera će biti sprovedena od strane organa lokalne samouprave odnosno Sekretarijata za privredu, a u skladu sa Programom mera. Sekretarijat za privredu će uputiti Pozive na adrese udruženja građana, preduzetnika i pravnim licima za pružanje teorijske i praktične obuke, naučnim i stručnim institucijama da dostave ponude za program obuke poljoprivrednika. Ponuda treba da sadrži: teorijski i praktični deo obuke, broj polaznika, broj časova, mesto održavanja, rok trajanja obuke, kadrovske i tehničke kapacitete, odgovornost za sprovođenje, realizaciju programa obuke, iznos sredstava za izvršenu obuku po polazniku i ukupan iznos sredstava. Dostavljene ponude će biti razmatrane od strane stručnih službi Sekretarijata za privredu. Kriterijum za izbor najpovoljnije ponude će biti navedeni pozivom. Stručna služba Sekretarijata za privredu na osnovu kriterijuma utvrđuje najpovoljniju ponudu i daje predlog sekretaru Sekretarijata za privredu koji donosi Odluku o izboru najpovoljnije ponude. Nakon dobijanja saglasnosti gradonačelnika na Odluku o izboru najpovoljnije ponude biće zaključen ugovor sa izabranim izvršiocem kojim se regulišu međusobna prava i obaveze.

Sekretarijat za privredu će putem sredstava informisanja, internet stranica, oglasnih tabli koje uređuju gradske opštine i održavanjem tribina, obavestiti zainteresovane poljoprivrednike kada će i u kom roku sprovesti obuku u organizaciji Grada Beograda.

Grad Beograd - Sekretarijat za privredu planira da se i u 2017. godini prestavi na Sajmu etno hrane i pića koji će se održati na Beogradskom sajmu i na Međunarodnom poljoprivrednom sajmu koji će se održati na Novosadskom sajmu. Na osnovu dobijene saglasnosti na model ugovora Gradskog pravobranilaštva i Zaključka gradonačelnika grada Beograda o davanju saglasnosti Sekretarijatu za privredu da zaključi ugovor o zakupu prostora, sekretar Sekretarijata će sa ovlašćenim zastupnicima sajmova zaključi ugovor, kao jedinim ovlašćenim ponuđačima da ponude odnosno zaključe ugovor o davanju sajamskog prostora u zakup ili o vršenju bilo koje usluge koja je vezana za nastup na navedenoj sajamskoj manifestaciji. Sekretarijat za privredu će putem tribina obavestiti zainteresovane poljoprivrednike da će uzeti učešće na sajmovima.

Ovaj program objaviti u "Službenom listu Grada Beograda".